HENRI #11

HENRI

N°11 DRIEMAANDELIJKS LENTE 2018

THE OPEN-MINDED AND BILINGUAL MAGAZINE OF VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL

"Light is everywhere" Engineer Wendy Meulebroeck on photonic applications in our daily lives

Anarchie en opstand: terug naar mei '68

Ingrid Daubechies speelt met wiskunde

New chair: Fundamental Rights and the Digital Transformation

WOORD VOORAF

HENRI Poincaré. Henri Poincaré, French mathematician and philosopher of science of the past century, but also passionate defender of the p ­ rinciple of "Academic F ­ reedom". This principle that sets out that thinking should be solely based on facts is embedded in the charter of our university.

VUB explicitly considers free research as the foundation of education and research.

"La pensée ne doit jamais se soumettre, ni à un dogme, ni à un parti, ni à une passion, ni à un intérêt, ni à une idée préconçue, ni à quoi que ce soit, si ce n'est aux faits eux-mêmes, parce que, pour elle, se soumettre, ce serait cesser d'être."

Henri Poincaré (1854-1912)

1968 is van alle tijden In de hoofden van de huidige studentengeneratie moet mei 68 iets van heel lang geleden zijn. Even lang geleden als pakweg 1933 toen ik en mijn generatie aan de universiteit studeerden, ergens halverwege de jaren 80. Dit jaar zijn we dus een halve eeuw na 68. Ik weet niet of het een verjaardag is die we uitbundig moeten vieren, dan wel kritisch onder de aandacht moeten brengen, met de nodige afstand. Het hangt er vooral van af hoe we vandaag naar de studentencontestatie en haar erfenis kijken.

Toenmalig studentenleider Paul Goossens maakte tijdens de jaarwisseling in De Standaard de balans op van wat 68 voor hem betekend heeft. De essentie van de contestatie waren volgens Goossens niet zozeer de ideeën van maatschappijkritische denkers als Marcuse, maar wél iets dat veel dieper lag, namelijk “de drie woorden die destijds Frankrijk en Europa veranderden. Opnieuw was het égalité die de brandstof leverde en de contestatie zin en perspectief gaf. En dan waren er de vragen hoe je dat met liberté verzoende en waar de grenzen van de solidariteit, de fraternité, lagen.

Als we 68 zo bekijken, dan is het beslist geen verhaal van het verleden, maar een dat brandend actueel is. Een bevraging van de wereld aan de hand van drie criteria: vrijheid, gelijkheid en verbondenheid. Dat is ook altijd het verhaal van de VUB geweest, vanaf haar oprichting door Théodore Verhaegen, in 1834. Een datum die zowel voor de huidige generatie als voor mijn generatie heel heel lang geleden is. Maar wat doet het ertoe? De wereld verandert voortdurend, maar het streven naar meer vrijheid, naar meer gelijkheid en naar meer verbondenheid is sinds de Verlichting nooit weg geweest. En dat streven zal ook nooit verdwijnen. Intussen blijft het bijzonder boeiend om te luisteren naar VUB-collega’s die 68 niet alleen van dichtbij hebben meegemaakt, maar 68 ook mee hebben gemaakt. Ik wens u alvast veel leesplezier.

Caroline Pauwels ―

2

HENRI LENTE 2018

The essence of the student protests of May 1968, now 50 years ago, was really the values of the Enlightenment: liberté, égalité, fraternité. It was about questioning the world based on three criteria.

And that has always been the story of VUB, ever since its establishment in 1834 by Théodore Verhaegen. The world has changed since then, but the pursuit of more freedom, more equality and more connectedness has always been there. And that will continue. In the meantime, it’s both meaningful and fascinating to hear the stories of VUB colleagues who were there in ’68. I wish you an enjoyable read.

H

HENRI LENTE 2018

3

COLOFON

I n h o u d

HENRI is het eigenzinnige, tweetalige magazine van de Vrije Universiteit Brussel en verschijnt 4 keer per jaar.

HENRI N° 11 lente 2018

38

Koterij. Een student, een kot Vanaf nu kijken we elke keer nieuwsgierig binnen in het kot van een student. Geneeskundestudent Emile Huybrecht bijt de spits af.

Illustratie Alexandre Popowycz

Terug naar mei ‘68

Een bezet rectoraat, anarchie op de campus en protest in de straten: 50 jaar geleden roerden de Brusselse studenten zich. We blikken terug op het protest en gaan op zoek naar de erfenis.

Professor Joris van Hoboken is leading a new chair. “Our rights are in danger,, we should be concerned about their future.”

DNA van de VUB

Alumna Ingrid Daubechies is de geestelijke moeder van de wiskundewedstrijd Wiskunnend Wiske. “Ik wou het speelse kantje van wiskunde onder de aandacht brengen.”

6

Opgemerkt. Elk moment gebeurt er iets bijzonders aan de VUB

8

On the cover

VUB Digest What has happened recently?

Foto Saskia Vanderstichele

Wendy Meulebroeck from the photonics research group B-phot.

Read about how light technology affects nearly everything we touch on page 26

17

Column Die fröhliche Wissenschaft met Gustaaf Cornelis

22

Coördinatie: Dominique Soenens Realisatie Aubry Cornelis, Catherine Morel, Dominique Soenens, Filip Michiels, Gekko, Sarah Janssens, Sue Somers

EN VERDER...

Een fotogenieke duik in het vernieuwde VUB-zwembad.

4

Redactieraad Ann Van Driessche, Catherine Morel, Edgard Eeckman, Goedele Nuyttens, Inez Hoeymakers, Kim Hardie, Lies Feron, Liesbeth Plovie,

New chair: Fundamental rights and the digital transformation

18

Verantwoordelijke uitgever Caroline Pauwels, rector Hoofdredacteur Lies Feron

32

10 Coverstory

Redactieadres Dienst Marketing, Communicatie en Evenementen VUB, Pleinlaan 9, 1050 Brussel, marcom@vub.ac.be

24

34

The secret behind mass distinction, the efficiency of frog skin, why young sports club members are healthier and lots more hot research.

Brutus studenten geven Brusselse scholieren gratis bijles.

Things we discovered

31

Picard Algoritmes zijn alomtegenwoordig, maar statisticus Picard leeft niet van cijfers en getallen alleen.

weKONEKT.Brussels

40

Redelijk (eigen)wijs Damya Laoui doet onderzoek naar uitzaaiingen van kanker.

44

Student abroad Architectuurstudente Valerie Declerc heeft haar hart verloren aan Lecco, de stad waar ze studeert.

Foto’s Bas Bogaerts, Bram Tack, Saskia Vanderstichele, Lies Willaert Illustraties Pollet&Pollet, Alexandre Popowycz Vertalingen Sally Tipper, Tim Peeters Eindredactie Hélène De Keyser, Lies Feron, Sally Tipper Drukker Albe de Coker. Gedrukt binnen een ecologisch productieproces en met plantaardige inkten op milieuvriendelijk papier: 100% gerecycleerde FSC pulp, Europees Ecolabel

Die dekselse wetenschappers!

De denkplek

Licht, ruimte en stilte stimuleren professor Katrien Struyven.

HENRI LENTE 2018

Henri 4x per jaar thuis ontvangen? Schrijf je in op vub.ac.be/henri

HENRI HERFST 2017

5

OPGEMERKT

Ondersteboven In februari opende het gerenoveerde zwembad zijn deuren, met maar liefst twee baden. Studenten en personeel maken gretig gebruik van het 25-meter-bad. De allerkleinsten vinden samen met mama of papa hun weg naar het ‘pierenbad’ van SwiMove, de nieuwe zwemschool.

Onder begeleiding van professor Kristine De Martelaer en haar team krijgen kinderen de kans om hun angst te overwinnen en op een veilige en speelse manier te leren zwemmen.

Zich ontspannen, genieten en plezier maken in het water: dat is waar het allemaal om draait! www.swimove.be Foto Bram Tack

EN

The swimming pool reopened door after a thorough renovation. There are two pools now and a swimming school for the little ones

ELK MOMENT GEBEURT ER IETS BIJZONDERS AAN DE VUB

VUB DIGEST

VUB DIGEST

€3.9bn deal for VIB-VUB spin-off Ablynx A whopping 3,9 billion euro, that is the amount that French pharmaceutical giant Sanofi paid for VIB-VUB spin-off Ablynx. The biotechnology company specialises in groundbreaking research into nanobodies: antibodies that help protect us from pathogenic viruses and bacteria. Research

by VUB scientists Raymond

Hamers, Cécile Casterman and Serge Muyldermans was the basis for the company that was founded in 2001. They discovered that previously unknown antibodies in the blood of camelids offer a prime base for new medicines. vubtoday.be/sanofi-koopt-ablynx

We proudly present: Green Energy Park On January 18, Europe’s largest CO2 neutral smart grid incubator was presented by VUB, UZBrussel and Flux50. Over the next 20 years, the project aims to bring together technologies, companies and scientists in an operational, CO2 neutral microgrid.

Creating ready-to-use solutions for society is the main goal of the project. The research will mainly focus on smart grid, energy storage and green mobility. The infrastructure is a model of sustainability that holds more than 10,000 solar panels and wind turbines to create green energy for its data centre. It will also include one or more supercomputers connected to the Flemish fibre network.

VUB Social FOLLUW US @VUBRUSSEL

Young Academy welcomes two VUB members For five years the Young Academy has been an interuniversity and interdisciplinary meeting place for promising scientists and artists. To celebrate that milestone the Young Academy had the honour of hosting His Majesty King Philippe at the Academy Palace on 6 February 2018. The king took the time to interact with all in attendance. At the event

12 new members were inducted, including two VUB scientists. Damya Laoui (VUB and VIB) and Heleen Dewitte (VUB and Ghent University) both carry out research into cancer immune therapies. jongeacademie.be

vub.be/events/green-energy-park

UZ Brussel first hospital to start registration of palliative sedation In February UZ Brussel became the first hospital in Belgium, and even the world, to start registration of palliative sedation. In Belgium palliative sedation is four times more prevalent than euthanasia, yet the practice lacks transparency. Today there is only a legal framework for euthanasia. “Yet, the legal basis for euthanasia and palliative sedation should not be different, always keeping one element in mind: respect for the right to self-determination of every individual,” claims Wim Distelmans, cancer specialist at UZ Brussel and professor of palliative medicine at VUB. vubtoday.be/uz-palliatieve sedatie

Caroline Pauwels elected ‘Brussels leader of the year’

Towards more sustainability in 4 days?

Join the bootcamp!

In April, VUB will hold its very first Sustainability Bootcamp, a four-day inspirational course that will combine lectures by academic and operational experts from different disciplines. The Sustainability Bootcamp is aimed at a wide and diverse range of participants: managers and employees that are confronted with sustainability issues in their day-to-day operations, sustainability managers and policy officers looking to increase their knowledge and researchers, graduates and students with a specific interest in sustainability.

Rector Caroline Pauwels breaks down the walls between university and city and resolutely strengthens the ties with Brussels. And Brussels has taken notice. In December she was named Brusseles van ‘t joêr 2017 by Be.brusseleir. A few days, later at the award ceremony of the Lobby Awards both she and ULB rector Yvon Englert were elected Brussels Leader of the Year. The jury lauded the two rectors for their contributions to the positive image of the city through education and research. vubtoday.be/caroline-pauwels-brussels-leader

8

HENRI LENTE 2018

HENRI LENTE 2018

9

COVERSTORY

Classicus Justin Van Moer en fysicus Henri Eisendrath stonden in mei '68 op de barricaden

'Ons anarchisme kwam uit een boekje' De ene was een communistische student die meer inspraak wilde, de andere een jonge assistent die het 'ganzenvoedingsonderwijs' wilde breken. Oudstudent Justin Van Moer en emeritus professor Henri Eisendrath namen in mei '68 deel aan de woelige bezetting van de ULB. Tot de examens eraan kwamen – toen haalde pragmatisme het van idealisme.

Tekst Sue Somers / Illustraties Alexandre Popowycz

Justin Van Moer, oud-student klassieke talen, Amateurisme herinnert zich nog precies wanneer in mei 1968 het In het begin ging dat goed, aldus Van Moer. “Er was oproer uitbrak aan de ULB. “Dat gebeurde na afloop veel enthousiasme, ook bij de proffen. Zelfs de rector kwam aanvankelijk langs, maar hij werd beleefd van een toespraak van Melina Merkouri, een Griekse bedankt voor zijn diensten. Dag en nacht bewaakten actrice die na de staatsgreep van de kolonels in we de gebouwen die we hadden ingepalmd, onder Griekenland in 1967 in vrijwillige ballingschap was meer het rectoraat en een auditorigegaan. Zij reisde rond in Europa om um. Iedereen die naar binnen wilde, lezingen te geven. In een vol audito'De manier rium in Brussel kreeg ze het publiek moest zijn studentenkaart laten zien van lesgeven onmiddellijk op haar hand. Het gejoel of kunnen bewijzen dat hij prof was. was vreselijk staat me nog helder bij.”

Buitenstaanders waren niet welkom. amateuristisch Onder de studenten heerste op dat We wilden geen politie, infiltranten of en verstoken moment een zekere opwinding, aldus journalisten op onze volksvergaderinvan enig gen.”

Van Moer, die destijds in zijn tweede pedagogisch Tijdens de eerste weken van de bekandidatuur zat. “In Parijs en Naninzicht: iedereen terre kwamen studenten op straat, zetting was de stemming in de eerste deed zijn in Tsjechoslowakije was de Praagse plaats gericht tegen de autoriteit van goesting' Lente begonnen. Op het einde van de universiteit. De studenten klaaghaar toespraak riep Merkouri op om den het beleid aan en eisten meer Henri Eisendrath het goede voorbeeld van de Parijse inspraak. “Opgehitst kon je de sfeer studenten te volgen. Daarop greep niet noemen”, vindt Van Moer. “De iemand de microfoon en riep: 'En wij? Wat gaan wij openbare orde was alleszins nooit in gevaar. We doen?!' Toen begon het.” hielden politieke acties en deden aan stellingname: Maar dat 'het' was niet zoals in Parijs, waar de we eisten meer democratisering in het onderwijs studentenprotesten een pre-revolutionair karakter en spraken ons uit tegen het kolonelsregime in hadden. “Aan de ULB voltrok zich een revolutie in 't Griekenland.” klein”, zegt Van Moer. “Rector Marcel Homès, een brave mens die beweerde onze acties te begrijpen, Van een band met de arbeidersbeweging zoals in werd afgezet. Vanaf toen was het anarchisme de Frankrijk was geen sprake. Als lid van de Kommunistische Partij van België had Van Moer het liever dominante ideologie: het universitair bestuur had anders gezien. “In Frankrijk waren er stakingen in de geen macht meer, het dagelijks beheer kwam in fabrieken, uit solidariteit met de studenten. Bij ons handen van studenten en professoren. Het enige waren er ook pogingen om contact te maken met erkende beslissingsorgaan was de vrije volksvergadering, waar iedereen naartoe kon komen en waar het proletariaat, maar de tactiek van de politie was iedereen evenveel spreektijd kreeg.” om beide groepen uit elkaar te houden.”

10

HENRI LENTE 2018

HENRI LENTE 2018

11

Traangas Eisendrath herinnert zich de sfeer tijdens de volksvergaderingen als geëngageerd en chaotisch. Studenten en proffen vormden één front

12

HENRI LENTE 2018

tegen het universitaire bestuur en spraken zich uit over de internationale politiek. Maar in dat kader kon en mocht alles, waardoor ook alles ter sprake kwam. “Het vrije woord was onaantastbaar, dus werd er van het ene item op het andere gesprongen. Gaandeweg deemsterden de discussies over de universiteit weg en ging het alleen nog maar over internationale kwesties. Het waren toen vooral linkse studenten die het woord namen.”

Stilaan ontaardde de studentenopstand in een onwerkbare anarchie.

“In juli bereikten de discussies tussen de gematigden en de anarchisten in de volksvergadering een hoogtepunt”, zegt Eisendrath. “Het moest stoppen. Diezelfde maand nog is de politie binnengevallen. De rijkswacht was met paarden de campus op kwamen naar ons toe voor meer uitleg, die we gemarcheerd en spoot met traangas. Eén student die een granaat wilde teruggooien, raakte graag hebben gegeven. Sommigen hebben gewond toen de granaat in zijn dat academiejaar geen examens 'Aan de ULB hand ontplofte.” afgelegd omdat ze meer met hun voltrok zich “Zo plots als de opstand begonhoofd bij de revolte zaten, maar een revolutie nen was, zo abrupt is ze ook de meesten hebben braaf deelgein 't klein: de nomen aan de examenperiode.” geëindigd”, aldus Justin Van rector werd Er waren ook studenten die het Moer. “Het enthousiasme voor afgezet en het beste van twee werelden combide volksvergaderingen kalfde anarchisme werd neerden: 's ochtends een examen langzaam af. Van de duizenden de dominante afleggen om 's namiddags terug protestanten van het eerste uur ideologie' aan te sluiten bij de bezetting. bleef alleen nog een harde kern Justin Van Moer besloot het zeover. Met de examens voor de Justin Van Moer kere voor het onzekere te nemen. deur wilden de meeste studenten Hij zat tenslotte in zijn laatste geen risico's nemen.” jaar en had uitzicht op een job in Nochtans waren de meeste proffen bereid daar een mouw aan te passen door het onderwijs – een bisjaar kon hij missen als de studenten bij te spijkeren, zegt Eisendrath. kiespijn. “Ik zag welke richting het uitging. Ons “Ik voelde me soms schuldig tegenover de anarchisme kwam uit een boekje – het was studenten. Iedereen wist dat de examens te zwak, niet doorleefd. We waren ook met te eraan kwamen en dat van een goede voorweinig om het verschil te maken. Wat dat betbereiding geen sprake was. De studenten reft hebben ze in Leuven meer succes gehad:

de kwestie-Leuven Vlaams heeft de regering doen vallen.”

Voorhoede Toch wil Van Moer niet spreken van een mislukte strijd. “Onze protesten hebben wel degelijk een verschil gemaakt: de studenten hebben meer zeggenschap gekregen aan de universiteit. Er wordt ook anders lesgegeven – minder ex cathedra, meer partiële examens, meer scripties. Bovendien heeft de generatie die in mei '68 studeerde voor een maatschappelijke bewustwording gezorgd. Zij vormden de voorhoede van veranderingen die tot vandaag voelbaar zijn.”

“We hebben ons engagement beloond gezien”, vindt ook Henri Eisendrath. “De deelname aan het beleid is daar en toen begonnen.”

Eisendrath werd werkleider, een graad tussen assistent en professor die inmiddels niet meer bestaat, en ging als syndicalist zetelen in de tijdelijke raad, een transitie-orgaan dat bedoeld

was om de oprichting van de VUB in goede banen te leiden. Tegelijk zag hij Brussel als stad opleven. “Ik kwam van Antwerpen en voor mei '68 was er in Brussel weinig te beleven op cultureel vlak. Na de studentenprotesten is dat veranderd en is Brussel de Europese stad kunnen worden die ze vandaag is.”

Voor hij in 1971 professor werd aan de VUB, trok Eisendrath naar Parijs, waar de naweeën van mei '68 veel meer voelbaar waren. “Ik kwam eerst terecht aan de Université Paris 6, een van de universiteiten met de radicaalste activisten. Elke ochtend begon daar met discussies in het werkatelier tussen studenten en arbeiders – de band met de force ouvrière en met het communistische syndicaat beïnvloedde er nog altijd de geesten. Daarna ben ik naar de Ecole Normale Supérieure gegaan, waar mei '68 veeleer een zaak was van intellectuelen.”

Justin Van Moer haalde in 1968 zijn diploma klassieke talen en ging lesgeven. Omdat hij geen kwalificatie had als leraar, moest hij in het academiejaar 1968-1969 zijn aggregaat nog halen aan de pas opgerichte VUB. Van een omslag in het universitaire onderwijs kan hij echter niet meespreken. “Veel ben ik niet meer naar de les gegaan. Mijn job ging voor en ik kwam alleen nog maar naar de universiteit om examens af te leggen. Voor mij was het échte leven begonnen.”— H

Classical languages alumnus Justin Van Moer and emeritus professor Henri Eisendrath had front-row seats to the student uprisings of May ’68 at ULB, where along with countless other students they demanded more participation.

After a short while, however, the protest imploded under internal struggles and the police nipped the revolt in the bud.

Students did eventually get a voice in university policy, so their actions hadn’t been in vain.

JUSTIN VAN MOER Justin Van Moer was active in the communist party of Belgium. After studying classical languages at Ghent University, in 1967 he moved to VUB, where he witnessed the student protests at first hand.

Foto Bas Bogaerts

Ook de communautaire kwestie, die de universiteit van Leuven in haar greep hield, speelde niet in Brussel. “Ik kan me niet herinneren dat in de volksvergadering werd gepleit voor een gescheiden universiteit in Brussel”, zegt emeritus professor Henri Eisendrath. Dat in het daaropvolgende academiejaar de VUB alsnog van start ging, was een staaltje van aloude Belgische wafelijzerpolitiek. Bovendien kon ons land zich geen nieuw gezichtsverlies veroorloven: in januari 1968 was de regering-Vanden Boeynants gevallen over het 'Leuven Vlaams', het verzet tegen de uitbreiding van de Franstalige Leuvense universiteit. De daaropvolgende coalitie, onder Gaston Eyskens, moest stevig in het zadel worden gehouden.

In mei 1968 was fysicus Henri Eisendrath net klaar met zijn doctoraatsthesis. Hij stond op het punt om naar het buitenland te vertrekken.

Aanvankelijk was er sprake van een post-doctoraat aan een Amerikaanse universiteit, maar daar verzette Eisendrath zich mordicus tegen.

“Naar de Verenigde Staten wilde ik niet. Ik was heel erg tegen de Vietnamoorlog.”

In afwachting van een definitieve beslissing bleef Eisendrath nog even in Brussel, waar hij als assistent volop deelnam aan de studentenprotesten. “Ik ben hevig gebonden door de kwaliteit van het onderwijs. De manier van lesgeven aan de ULB was vreselijk amateuristisch en verstoken van enig pedagogisch inzicht: iedereen deed zijn goesting. Wij wilden het 'ganzenvoedingsonderwijs' breken en komaf maken met de ex-cathedra-aanpak.”

Eisendrath maakte in de faculteit Wetenschappen deel uit van de fysica-pool, waar een groep proffen het onderwijs onder elkaar verdeelde. “Maar dat veranderde elk jaar. Elke prof hanteerde zijn eigen aanpak, waardoor bissers niet in het voordeel waren. Ook in de praktijklabo's was er geen uniformiteit – het onderwijs daar was gesteund op de goede wil van alle betrokken partijen.” Professoren werden destijds betaald per afgenomen examen, schetst Eisendrath. “Ze hadden er dus voordeel bij om studenten te buizen. Dat creëerde een sfeer van willekeur, waarin elke samenhang zoek was.”

Foto Bas Bogaerts

COVERSTORY

HENRI EISENDRATH Henri Eisendrath is emeritus professor and doctor in physics. He took part in the student protests as an assistant in May 1968.

Afterwards he remained socially active, including helping dozens of academics and students who fled the Chilean dictatorship between 1973 and 1990.

HENRI LENTE 2018

13

'Zonder mei '68 geen vrouwenrechten, milieubeweging of studenteninspraak' Minder betutteling, meer inspraak: ziedaar de kern van de protesten die in mei 1968 tot een hoogtepunt kwamen in ons land. Het was het begin van de ontvoogding die tot vandaag doorwerkt, zegt historica en oud-VUB-rector Els Witte. 'De ideeën van toen zijn niet weggegaan.'

Tekst Sue Somers / Foto Saskia Vanderstichele

"De beeldvorming is vaak anders, zeker in de populaire cultuur, maar in de jaren zestig was de Belgische samenleving behoorlijk conservatief. Er was een dominante rol weggelegd voor de zuilen, wat in Vlaanderen neerkwam op een streng katholiek bewind. “Her en der ontstonden nieuwe sociale bewegingen”, zegt Els Witte.

“Ze bestonden uit hogeropgeleiden die meer democratie en inspraak eisten in het verstarde geheel, omdat ze merkten dat de verwachtingen van het oude maatschappelijke model niet meer werden ingelost. Op sociaal vlak waren er aanpassingen nodig, maar die kwamen er niet.”

gematigd – er was zeker geen sprake van een pre-revolutionair karakter, zoals in Frankrijk. De sixties hadden een perfecte voedingsbodem gelegd voor de protesten: de economie was aan het boomen, de sociale verzorgingsstaat werd uitgebouwd. Protesteren ging vanaf toen veel gemakkelijker.”

Volgens Louis Tobback was mei '68 een 'probleem van de kaloten'.

Witte: “Dat is maar ten dele waar. In Vlaanderen was het protest inderdaad vooral gericht tegen de dominantie van de kerk en de katholieke zuil. Dat dateerde al van 1966, toen er sprake Er wordt weleens gezegd dat niemand mei '68 was van een uitbreiding van de Franstalige heeft zien aankomen. Klopt dat wel? vleugel van de Leuvense universiteit (toen nog Witte: “De roep om zelfbeschikkingsrecht klonk geïntegreerd onder een unitaire leiding, nvdr). al langer, zeker bij mensen die in de jaren vijftig Toen de bisschoppen vasthielden aan de Franstalige uitbreiding, leidde dat tot en zestig naar de universiteit wa“Ik moet ren gegaan. Bij hen was de vergroot protest. De radicalisering vaststellen nieuwing al bezig, die eind jaren van de 'Walen buiten'-beweging dat studenten zestig volledig is losgebarsten. culmineerde in januari 1968, envandaag veel kele maanden voor de algemene Eigenlijk is de protestgeneratie minder gedreven studentenrevolte, in de val van de opgeborreld in de naoorlogse zijn om deel te regering-Vanden Boeynants.” periode. Toen werden de mensen nemen aan het “Aan Franstalige kant – aan de opgeleid die het protest zouden beleid” ULB – was het protest vooral een dragen.” zaak van de vrijzinnigen, de trot“Het losbarsten van dat protest skisten en de linkse socialisten. verliep in ons land trouwens erg

14

HENRI LENTE 2018

Bovendien was in Brussel de band met Parijs veel hechter dan in Leuven. De belangengroepen van studenten, assistenten en professoren hadden een communistische insteek, terwijl aan katholieke zijde Amada sterk stond, de voorloper van de PVDA.” Mei '68 is begonnen aan de universiteiten en pas daarna overgeslagen naar de brede maatschappij. Hoe is dat gebeurd?

Witte: “Aan de universiteiten lag alle macht bij de hoogleraren. Mei '68 was in de eerste plaats een strijd voor meer inspraak van de studenten. De gevolgen van het protest op langere termijn kwamen tot uiting in de opkomst van de vrouwenbeweging, de milieubeweging en de studentenbeweging. De maatschappelijke discussies over abortus en anticonceptie hebben tijd nodig gehad – zij lagen in het verlengde van de sixties. Eigenlijk zijn vooral de jaren zeventig, zeker de jaren vóór de economische crisis, van belang geweest voor de brede maatschappij.

De inspraak voor studenten is op veel plekken pas toen gerealiseerd. In de jaren zeventig was er ook een grote mobilisatie van de middelbare scholieren tegen het studiegeld omdat de jongere generatie zich bewust werd van het belang van de universiteit en de toegang tot hoger onderwijs.”

Welke rol speelden vrouwen in de gebeurwillen relativeren: mei '68 ging niet over het tenissen van mei '68? De seksuele revolutie omverwerpen van het regime. De mensen stond nog in haar kinderschoenen. Hadden wilden gewoon dat de samenleving veranderde. Goed, er is wel een impact geweest op de vrouwen iets te zeggen op de vele volksvergaderingen die toen werden gehouden? politiek: de gebeurtenissen in Leuven hebben de Witte: “Er deden best wel wat vrouwen mee, regering doen vallen. Maar de mensen wilden onder wie ikzelf. In mei '68 was ik assistent aan meer participatie, in de eerste plaats in het de toenmalige Rijksuniversiteit Gent en nam ik hoger onderwijs, dat meer hogeropgeleiden uit mee de leiding op mij van de asde middenklasse over de vloer sistenten en de onderzoekers die kreeg.”

“Mei '68 ging opkwamen voor meer carrièreze“Het traditionele machtsappaniet over het kerheden. In die tijd was er een raat zag dat natuurlijk niet graag omverwerpen grote toestroom van studenten, gebeuren. Zij waren voor het van het maar het aantal professoren status-quo. Er was geen aanregime, de sluiting van de protestbeweging bleef hetzelfde. Veel van het werk mensen wilden bij de vakbonden of de politieke werd doorgeschoven naar de asgewoon dat de sistenten, die in ruil financiële en partijen – zelfs niet aan de linkersamenleving zijde. Slechts mondjesmaat en economische zekerheid vroegen.” veranderde” veel later hebben de traditionele “Ik was ook betrokken bij een aantal vrouwengroepen – het was machtsblokken zich neergelegd de periode waarin de acties van bij de verandering.” de Dolle Mina's werden voorbereid. Ik schreef ook voor 'Links', het blad van de socialistische Hoe kijkt u als soixante-huitard naar de jonge partij.” generatie anno 2018? U zei daarnet dat de ideeën van toen niet zijn weggegaan, maar je Mei '68 was niet bepaald een gestroomlijnde kunt toch niet anders dan vaststellen dat studenten vijftig jaar later veel minder betrokken beweging. Het ging er vaak warrig en soms zijn? anarchistisch aan toe. Hoe geraakten alle Witte: “De basiselementen zijn gebleven: alle neuzen in dezelfde richting? universiteiten beschikken over een sociale raad Witte: “Het klopt dat er geen pensée unique en studenten spelen een rol in hun faculteit. was, maar uiteindelijk was alles terug te brengen tot de vraag om meer zelfbestuur, meer Alleen moet ik vaststellen dat studenten democratie, meer emancipatie en meer indiinderdaad veel minder gedreven zijn om deel vidualisme. Dat zijn waarden die ook vandaag te nemen aan het beleid. Toen ik rector was, nog centraal staan. Het succes van Groen, het was ik teleurgesteld dat de studenten zo verzet tegen het neoliberalisme, de opkomst passief waren op politiek vlak. Het gevoel dat van de andersglobalistische beweging, de strijd ze ook iets te zeggen hadden, leefde amper. tegen de negatieve effecten van het kapitalisDe generatie van mei '68 is van groot belang me: de ideeën van toen zijn niet weggegaan.” geweest, de jongeren van toen hebben een carrière uitgebouwd. Maar ondertussen zijn er Er werd over de revolutie gepraat en in een generaties gekomen die niet meer weten waar roes geleefd, maar hoe was de sfeer toen de mei '68 voor staat en dat is jammer.” — H rook eenmaal optrok?

Witte: “Ik zou dat revolutionaire karakter toch

Foto Saskia Vanderstichele

COVERSTORY

ELS WITTE Els Witte is emeritus professor and specialises in contemporary history. From 1994 to 2000 she was rector at VUB. Since 1988 she has been a member of the Royal Flemish Academy of Belgium for Science and the Arts.

The protests that reached their climax in Belgium in May 1968 were the beginning of an emancipation that continues to this day, says historian and former VUB rector Els Witte. She claims the ideas of that time have not ebbed away.

“The cry for more self-government, more democracy, more empowerment and more individualism are values that are still central today.” While the protests at KU Leuven were mostly aimed at the Catholic establishment, at ULB they were far more inspired by Communist tendencies, according to Witte.

In Brussels the connection with the pre-revolutionairies in Paris was much stronger too.

HENRI LENTE 2018

15

DIE FRÖHLICHE WISSENSCHAFT. DE ACHTERKANT VAN HET WETENSCHAPSBEDRIJF

COVERSTORY

Die dekselse wetenschappers!

“Mei '68 heeft gezorgd voor een andere kijk op de maatschappij. Het is begonnen bij de studenten, maar het is uitgegroeid tot een breed protest dat samensmolt met andere sociale bewegingen, waaruit een soort nieuw-links is ontstaan.” Otto is de protesterenden van toen dankbaar, zegt hij. “Zij hebben ervoor gezorgd dat studenten mogen meebeslissen over de gang van zaken aan de universiteit.”

Otto Cartrysse

bachelorstudent toegepaste economische wetenschappen

“Als ik me niet vergis is destijds ook het rectoraat bezet. Vandaag zie ik dat niet zo snel gebeuren. De aard van de student is veranderd – hij is individualistischer geworden, net zoals de maatschappij. Het verhaal van de grote ideologieën is voorbij, er is een pick-and-choosementaliteit voor in de plaats gekomen. Het collectieve, het idee van 'allemaal samen', verdwijnt.”

Het is een trend waarop Otto zijn tanden stukbijt, zeker als ondervoorzitter van de studentenraad. “Ik vloek soms op mijn medestudenten. Het is moeilijk geworden om hen warm te krijgen voor simpele zaken, bijvoorbeeld de onderwijsevaluatie. Die vullen ze alleen maar in als er een probleem is met één prof of één vak.

“Over mei '68 kan ik niet veel vertellen, vrees ik. Ik weet dat er toen studentenprotesten zijn geweest. En ik meen me ook iets te herinneren over een bezetting van het rectoraat hier in Brussel. Klopt dat een beetje?”

Lynn Vereecken thesisstudente agogische wetenschappen & voorbereidend jaar bedrijfskunde 16

HENRI LENTE 2018

Juist, maar weet ze ook dat de studenten dat deden om meer inspraak te krijgen? “Nee, sorry.

Maar ik kan wel zeggen dat we daar vandaag de vruchten van plukken: ik heb agogische wetenschappen gestudeerd en enkele jaren geleden gingen de studenten niet akkoord met de manier waarop in onze richting werd lesgegeven.

We vonden dat enkele proffen hun vak niet honderd procent serieus namen. Een studentenafvaardiging is toen met de universiteit gaan samenzitten, waarna de richting deels is hervormd. Er is toen wel degelijk naar ons geluisterd.”

Maar op die manier verliest de evaluatie aan belang – het is pas nuttig als meetinstrument als het herhaaldelijk en consequent wordt toegepast.”

Een bezetting van het rectoraat ziet Otto niet zo snel opnieuw gebeuren, maar een grootschalig studentenprotest sluit hij niet uit. “Zeker niet als de kosten die verbonden zijn aan het studeren blijven stijgen. Een kot buiten de VUB kost zo'n 400 euro per maand en voor sommige cursussen tel je 200 tot 300 euro neer. Studeren wordt hoe langer hoe exclusiever. Daar mogen we wel wat meer een mei '68-mentaliteit over hebben.”

Ook dankzij de studentenraad heeft Lynn het gevoel dat ze als student gehoord wordt. Maar met de studentenkring (Lynn is praeses van de Psychologische en Pedagogische Kring, nvdr) is dat een stuk minder. “De VUB pusht ons soms te veel als het over studentikoze aangelegenheden gaat, zoals de manier waarop wij schachten dopen. Als studentenkring letten we erop dat we niet te ver gaan. De unief zou zich daar niet zoveel mee moeten bemoeien.”

“Ik ben wel blij dat de rector ons wil ontvangen nadat we met alle voorzitters van de facultaire studentenkringen een open brief hebben geschreven over de maatregelen die ons worden opgelegd bij Saint Vé. We hebben de indruk dat we voor ons jaarlijks feest worden opgesloten op de Zavel, terwijl het de bedoeling is dat we de stad laten voelen dat de studenten er ook nog zijn.”— H

Wetenschap is een serieuze bezigheid. We staan voor gigantische uitdagingen, de wereld wacht af – bijna met ingehouden adem – en kijkt toe hoe de wetenschap de mensheid uit de nood helpt. Serieus?

Wetenschappers doen soms rare dingen – niets menselijks is hen vreemd. Velen lijkt het worst te wezen of de wereld nu beter wordt van hun studies of niet. Vandaar dat ze ‘worstsnijden’ (rapportages opsplitsen in kleinst publiceerbare eenheden) of zich met andere bedenkelijke praktijken inlaten.

Zoals artefacten begraven en vervolgens opgraven. Of publiceren over plagiëren en te plagiëren – kwestie van een casus te creëren voor een volgende publicatie (om dan meteen daarin dan ook aan zelfplagiaat te kunnen doen).

Of knotsgekke studies bedenken: hoe wiebelen paardenstaarten (bij vrouwen), is er een verband tussen chocoladeconsumptie en Nobelprijzen, werkt je geheugen beter met een volle blaas, lijkt de Eiffeltoren hoger als je hem schuin bekijkt? De helft van de anderhalf miljoen toppublicaties per jaar is gedoemd in de vergetelheid te

sen een impuls gegeven richting rehabilitatie van de transneptuniaan (wat dan ook weer niet helemaal klopt, aangezien Neptunus soms verder staat dan de dwergplaneet).

geraken; ze zijn het niet waard geciteerd te worden. Je zou dan denken dat het hier de idiote resultaten betreft, maar neen: de ernst van een onderwerp is geen serieus criterium om gepubliceerd te worden.

Wetenschappers debatteren over vreemde vraagstukken. Of Pluto wel of niet een planeet is. Pluto werd een tiental jaren geleden gedegradeerd tot plutoïde, maar gelukkig voor dit hemellichaam is er intus-

GUSTAAF CORNELIS - Professor wetenschapsfilosofie - Docent wetenschapsethiek - Wat denkt Gustaaf Cornelis over de achter­kant van het wetenschaps­bedrijf?

Ervaar het op vubtoday.be

De zonet geciteerde gevallen (referenties op aanvraag) zijn de kwalijkste nog niet. Wat denk je van nestbevuilers die in onderzoek omtrent milieuvervuiling frauderen? Of biomedici die de bio-ethiek aan hun laars lappen? Of oncologen die zelf een kanker worden wanneer ze proefpersonen bedotten? Deze wetenschappers horen toch onbesproken te zijn, niet? Dit zijn de wetenschappers die onze levens rechtstreeks beïnvloeden.

Dat zijn de wetenschappers in wie de maatschappij haar hoop stelt.

Die dekselse wetenschappers!

Sommigen willen het potje gedekt houden, anderen wuiven de nochtans talrijke afwijkingen (één op drie vertelt ons een enquête) weg als uitzonderingen. Edoch, wetenschap hoort serieus te zijn; lach met de stupiditeiten, maar lach ze niet weg.— H

HENRI LENTE 2018

17

DNA VAN VUB

Bollebozen boven 14 maart (3.14 in Amerikaanse datumnotatie) is pi-dag. Dan wordt dit beroemde en raadselachtige getal wereldwijd gevierd. De VUB doet elk jaar mee, met de finale van Wiskunnend Wiske.

We berekenden én grepen de kans op een interview met de initiatiefneemster van deze scholenwedstrijd, internationaal wiskunde-icoon en alumna Ingrid Daubechies.

Tekst Aubry Cornelis / Foto Lies Willaert

Het sportveld op campus Etterbeek ligt er Snappen we niks van wiskunde omdat we U was zelf de allereerste vrouwelijke gewoon hoogleraar wiskunde aan Princeton. keurig bij. Toch wordt hier op pi-dag vooral het niet leuk vinden? Of is het omgekeerd?

Vandaag deelde ik een treincoupé met een aan hersengymnastiek gedaan. Teams met “Het accent ligt in lessen te vaak op saaie deelnemend team. Het goede nieuws: het bollebozen uit het vijfde en zesde jaar secunwiskundige procedures. Vergelijk het met dair onderwijs uit heel Vlaanderen nemen leken me niet bepaald muurbloempjes. een muziekinstrument leren bespelen. Ook deel aan de grote Minder goed nieuws: het waren allemaal daar moet je uren finale van Wiskunjongens. voor oefenen, maar “Leren hoe je een instrument speelt nend Wiske. Zowel “Aan Princeton wilden ze aanvankelijk veel de microbe krijg je is niet hetzelfde als zelf muziek alliteratie als ‘tamtam’ maken rond mijn benoeming. pas te pakken door maken. Dat laatste is veel leuker. concept komen uit Tot ik hen zei dat ze zich eigenlijk moescreatief bezig te zijn Met wiskunde is het net zo. Dat ten schamen dat het zo lang had geduurd de koker van prof. met die kennis: door wilde ik met Wiskunnend Wiske vooraleer een vrouw zover was geraakt Ingrid Daubechies, te componeren en teweegbrengen.” (lacht). Dat wiskunde als een voornamelijk een van onze beplezier te maken. roemdste alumni. mannelijke aangelegenheid wordt aangeWiskunde heeft ook zien, is doodjammer. Vandaar ook Wiske als Daubechies bouwzo’n frivool aspect, de een indruksymbool. Ik ben zelf met het idee naar Studio maar het komt wekkende internationale carrière uit en is de Vandersteen gestapt, eigenlijk lenen ze de te weinig aan bod. De opgaves van Wiskunnend Wiske mikken net op dat speelse grondlegger van de JPEG2000 standaard, stripfiguurtjes nooit uit. Voor dit goede doel kantje.” een mathematische manier om grote hoewilden ze een uitzondering maken.” veelheden data compact te bundelen zonder veel kwaliteitsverlies. Ze hielp daarnaast de Wiskunde wordt inderdaad alomtegen“Schaam u, Princeton” woordig. We worden om de oren geslagen Amerikaanse inlichtingendienst FBI om hun De wedstrijd vond voor het eerst plaats in met discussies over algoritmes, bijvoorgigantische digitale databank met vingerafdrukken veel sneller te doorpluizen. Deze beeld als het over sociale media gaat. We 2011. Wat is u tot nu toe het meest bijgebleven? alumna doceerde aan de gerenommeerde zijn er zelfs een beetje bang van.

“Een van de mooiste verhalen kwam van Princeton University en is momenteel hoog“Iedereen die ooit al een recept heeft geleraar aan Duke University in North Carolina. volgd uit een kookboek, werkte al met een een lerares die vertelde hoe leerlingen hun Toch keert ze zo goed als elk jaar terug naar algoritme. Meer is het echt niet: een lijstje zelfvertrouwen herwonnen door Wiskunnend België en de VUB, voor wat altijd een beetje instructies of een berekening. Tegenwoordig Wiske. Vooral inzicht en het vermogen om haar wedstrijd zal blijven. worden algoritmes samen te werken, inderdaad gebruikt tellen. Elke redene"De VUB is tenslotte toch de plek ring die je dichter bij Hoe kwam u op het idee een wiskundewedvoor onder andere waar je leert niet zomaar met de strijd in het leven te roepen? de oplossing brengt, data-analyses van waan van de dag mee te drijven."

“Nergens zullen mensen graag toegeven is een goede redeons online gedrag. nering. Sommigen dat ze niet kunnen lezen of schrijven. Maar Dat kan beklemmend aanvoeontdekken dankzij zeggen dat je niks van wiskunde snapt, is len, zeker. Maar de wedstrijd dat ze helemaal oké - het staat zelfs cool op een mensen die misbruik maken van informatie dat wél kunnen, terwijl ze misschien minder feestje. Dat is jammer, vooral omdat wiskunde alsmaar belangrijker wordt. Terwijl het hebben altijd al bestaan. En er zijn zoveel goed zijn in louter reproduceren. Wie goed is ons steeds minder lijkt te boeien. Daar wilde goede toepassingen die voortvloeien uit die maar niet per se snel kan hier ook scoren.” ik iets aan veranderen.” nieuwe dingen. Laten we ons dus wapenen

18

HENRI LENTE 2018

HENRI LENTE 2018

19

DNA VAN VUB

tegen die paar schaduwkanten en rationeel met veranderingen omgaan. Angst is een slechte raadgever.”

Van gebouw T tot keramiek Angst is het favoriete instrument van populisten. Die hebben het nu zelfs voor het zeggen waar u woont, in de VS. Uw alma mater neemt uitdrukkelijk positie in het debat over mensenrechten, klimaat en globalisering.

Wat vindt u daarvan?

“Ik vind dat fantastisch. Telkens als Henri arriveert, neem ik ‘m dan ook gretig door om over al die standpunten en initiatieven te lezen! We moeten zeker in deze tijd opkomen voor onze waarden. De VUB is tenslotte toch de plek waar je leert niet zomaar met de waan van de dag mee te drijven maar voor jezelf te denken, dingen in vraag te stellen.

En dat altijd op een redelijke, onderbouwde manier - als dam tegen de impulsiviteit van emotionele reacties. Daarom blijf ik de slogan ‘redelijk eigenzinnig’ zo geslaagd vinden.”

“(helemaal op dreef) Ik bewonder de zelfbewuste stijl die de vorige rector, Paul De Knop, de VUB verleende. Ik zie dat die lijn wordt doorgetrokken en dat is nodig. Ik weet dat de VUB veel uitdagingen torst, maar je hebt bij uitstek in een moeilijke context mensen nodig die enthousiast het voortouw nemen - in alle geledingen, tot in de kleinste vakgroep of het kleinste team. De cultuur moet er één zijn van moed vatten, niet van moed verliezen. Dat doe je door op elk vlak en op elke schaal met elkaar samen te werken.

Anders verval je in fatalisme en defaitisme. Dat mag de VUB niet overkomen.”

Elk jaar kuiert u op de campus rond voor de finale van Wiskunnend Wiske. Roept dat dan ook herinneringen op aan uw eigen studententijd?

“Deze campus stond nog in de steigers toen ik mijn doctoraat deed. Ik zat toen in een van de eerste groepen die mocht verhuizen van de Solbosch naar gebouw G. Ik herinner me ook nog gebouw T - dat stond voor Transitorium.

Het was dus letterlijk bedoeld als een tijdelijk

ZO VEEL MEER DAN STUDEREN

gebouw. Toch heb ik het hier nog lang zien staan (lacht).”

Wat deed u zelf als student wanneer u zich niet over wiskundige problemen boog?

“Wij trokken veel naar het stadscentrum. We pikten een film mee of sprongen een café binnen. Toen al was het prettig slenteren door Brussel. Toch vind ik dat de stad er veel op vooruitgegaan is. Meer parkjes, meer kunst, meer kleur: het is veel leefbaarder geworden.

Ik kwam toen ook veel over de vloer in het toenmalige Hoekhuis hier aan de Pleinlaan.

Daar raapte ik een hobby op: keramiek. Als ik terug wat meer tijd vind, pik ik die hobby zeker terug op. Het is ook bewerkingen uitvoeren op materie, maar dan vooral met de handen.” ― H

THE BEAUTY OF MATHEMATICS On Tuesday 26 March 2018 the second edition of the conference ‘The beautiful impact of mathematics in society’ will take place at VUB. Keynote speaker is Professor Doctor Ionica Smeets of the department of Science Communication and Society at Leiden University, whose research focuses on the gap between experts and the general public.

Meer info: vub.be/events/beautiful-mathematics

MARCHERENDE MAJORETTEN EN ANDERE OPMERKELIJKE OPDRACHTEN Jaarlijks buigen ongeveer 2000 wiskundeknobbels uit het vijfde en zesde jaar secundair zich over een aantal intrigerende wiskundige opdrachten in de Wiskunnend Wiske Wedstrijd. Einddoel? Een plaatsje én overwinning in de finale op pi-dag. Wie zei er ook alweer dat wiskunde saai was?

Bedenkster Ingrid Daubechies wil met de speelse competitie jongeren hun koudwatervrees voor wiskunde doen overwinnen.

20

HENRI LENTE 2018

De opdrachten doen hen inzien dat er vaak verschillende methodes zijn om een probleem op te lossen. De wedstrijd wil ook meisjes aanmoedigen hun wiskundige talenten af te tasten en te omarmen. Als rolmodel wordt Daubechies alvast geflankeerd door ambassadrices prof. Ann Dooms en prof. Pattie Maes.

Meer info op www.wiskunnendwiske.be

Ingrid Daubechies is one of the best known alumni of VUB. Internationally renowned as the inventor of the JPEG2000 standard, which compresses large amounts of data without significant quality loss - that is used in e.g. everyone’s smartphone camera - she has worked with the FBI, has lectured at Princeton University and is currently a professor at Duke University in North Carolina. Aside from all that, she is also the driving force behind the WiskunnendWiske mathematics competition for high school juniors and seniors in Belgium. The competition will once again take place on International Pi day, i.e. March 14th.

Wiskunde in 3D Voor het derde jaar op rij maakt Printplace, een bedrijf van vier alumni, de award voor het Wiskunnend Wiske. “We willen 3D printen toegankelijk maken voor het grote publiek.”

Tekst Dominique Soenens / Foto Bram Tack Je zou verwachten dat een bedrijf dat draait rond 3D printen uit de koker van een ingenieurstudent komt. Maar niets daarvan: Printplace ontstond toen Wesly Jacobs als handelsingenieur op zoek was naar een stageplaats en een onderwerp voor zijn masterthesis. “Toen ik in contact kwam met 3D printen, was ik meteen heel enthousiast over de mogelijkheden. Ik besliste om er mijn stage en mijn thesis aan te wijden. Ik heb toen ook contact gezocht met andere studenten die interesse hadden voor 3D printen en ben met twee burgerlijk ingenieurs, Pieter De Backer en Dimitri Buytaert, en econoom

Tim Martens in zee gegaan.

In februari 2016 stond alles op punt en hebben we ons bedrijf gestart. We ontwikkelen een volledige waardeketen, van idee tot product. Dat is belangrijk, want steeds minder bedrijven in ons land zijn bezig met productie.”

Printplace mocht in 2016 al meteen de award maken waarmee de pienterste deelnemers van de wedstrijd Wiskunnend Wiske in de bloemetjes gezet worden. “Het getal pi zit in de award verwerkt. Dit jaar is het thema sport, dus willen we daar ook een verwijzing

naar, door iets in goud en zilver te gebruiken.

Het leuke is dat we mensen kunnen tonen dat we in materialen kunnen printen die ze niet verwachten: een composiet van hout en plastic, bijvoorbeeld, dat eruitziet en ruikt als hout. We werken voor onder meer bedrijven die hun logo in 3D willen laten maken of andere marketing gadgets willen hebben. Maar we werken ook voor particulieren. We denken niet dat 3D-printers ooit een vaste plaats in het huis van mensen gaan krijgen. We willen wel dat de technologie via ons voor iedereen toegankelijk wordt.” ― H

HENRI LENTE 2018

21

DE DENKPLEK WAAR DENKEN ONZE PROFESSOREN? Foto Saskia Vanderstichele

De denkplek van professor in de educatiewetenschappen Katrien Struyven is haar woonkamer.

“De combinatie van ruimte, licht en stilte maakt van de grote eettafel in de woonruimte een plek waar ik liever werk dan in mijn bureau. Thuis werken betekent geconcentreerd bezig zijn en minder afleiding door o.a. studenten, geluiden, beweging. Het is eveneens een plek waar ik, veelal samen met collega’s, kan schrijven.

Het boek “Ieders leerkracht.

Binnenklassendiferentiatie in de praktijk” is daarvan het resultaat.

Ons onderzoek draait momenteel rond 'social injustice' in de klas vanuit het leerkrachtperspectief.

Wat kan de leerkracht doen om elke leerling maximale leerkansen te geven? Ik schrijf, samen met een collega van UCL, een concreet idee voor fundamenteel onderzoek uit en we gaan met scholen in cocreatie praktisch aan de slag.”― H Meer over het onderzoek van Katrien Struyven ervaar je op: vubtoday.be/katrien-struyven

EN

The thinking spot of educational scientist professor Katrien Struyven is her living room

22

HENRI LENTE 2018

HENRI LENTE 2018

23

THINGS WE DISCOVERED

SOCIETY

Young sports club members have healthier weight The number of overweight and obese children is at an alarming level. The VUB Department of Family Medicine and Chronic Care examined 525 children between eight and 18 years old and asked them to fill in a survey about their lifestyle. The study clearly shows that children who are members of a sports club are less overweight. Controversially, walking or biking to school instead of taking the car did not seem to make a difference.

Professor Dirk Devroey: “Children should be encouraged to join a sports club. Parents

often don’t know that health funds reimburse part of the sports club membership fee. This could be a good incentive”. The results were published in the Journal of Preventive Medicine and Hygiene.

Link to article: vubtoday.be/minder-overgewicht

GEOLOGY BIOLOGY

Toxic molecules on frog skins are dangerously efficient BIO-ENGINEERING

Cancer operation more likely to succeed thanks to new contrast liquid One of the main challenges during cancer surgery is the complete removal of the tumour while saving as much healthy tissue as possible around the cancerous growth. To achieve this, a multidisciplinary team headed by bio-engineer Sophie Hernot of VUB developed a fluorescent contrast liquid that lights up the specific tumour tissue during surgery.

This allows the surgeon to precisely assess in real time what needs to be removed and what not. This leads not only to better survival rates, but also to fewer side effects and consequently a better overall quality of life for patients. These remarkable results were published in the leading journal Molecular Imaging and Biology last November.

Link to article: vubtoday.be/precieze-chirurgie

24

HENRI LENTE 2018

Some frogs are very poisonous, but they don’t have fangs or a stinger to inject their poison like snakes and scorpions do. So how do they disable their attacker quickly enough to avoid being eaten? To unravel this question, a vast series of experiments was carried out by a team of scientists from the Amphibian Evolution Lab of VUB and the Laboratory of Veterinary Bacteriology and Mycology of UGent. The results drastically changed perceptions of amphibian survival: the frog skin poison molecules are able to make perforations in the predator’s mouth mucosa. That way, the poison enters the predator’s blood stream more quickly, harming it and increasing the frog’s chances of escaping. The innovative discovery of these toxic ‘micro-teeth’ appeared in Nature Communications.

Link to article: nature.com/articles/s41467-017-01710-1

Astronomically forced climate change contributed to mass extinction 374 million years ago, during the Devonian, a severe mass extinction took place. Most of the big fish and flourishing coral reefs populating the oceans at that time literally suffocated, for reasons still debated by scientists. Now, geologist David de Vleeschouwer (VUB – University of Bremen) and his international team have figured out that this underwater massacre occurred in just 600,000 years, which is much faster than previously assumed. Additionally, they noticed that the peak of extinction coincided with a period in which the Earth’s orbit around the sun was almost perfectly circular (and not elliptical), giving way to rather steady climates. These stable climates caused slow ocean circulation, favouring low oxygen levels in the world’s oceans. De

Vleeschouwer: “Yet, we do not claim that we have uncovered the main cause of this devastating die-off. We believe the abundant Devonian land plants are most likely to to blame”. When plants die, they end up rotting in the sea, taking away the oxygen of all sea life. However, the evolution of land plants is a process too slow to explain this sudden extinction. This study now reveals the important role of the Earth’s orbit in causing the Devonian mass extinction. The findings were published in Nature Communications.

Link to the article: www.wtnschp.be/toxic-oceans

PALEONTOLOGY

Stolen dinosaur skeleton reveals unique lifestyle Thanks to powerful X-ray radiation, an international group of researchers including Belgian paleontologists have discovered a new dinosaur species. Many years after being stolen from its excavation site in Mongolia, the 75-million-year-old and exceptionally well-preserved Halszkaraptor fossil ended up at the Royal Belgian Institute of Natural

Sciences. It turned out to be a bird-like predator, almost 80 centimetres long from head to tail, closely related to the iconic Velociraptor. It was able to swim with its arms (like penguins do) and to walk upright like a duck.“Halszkaraptor is a great find”, says VUB paleontologist Koen Stein, “we never expected dinosaurs to have explored this [land/ water] biotope. The discovery shows how diverse dinosaurs were and how much there is still left to discover”. This research was published in Nature.

Link to the article: vubtoday.be/dinoskelet

HENRI LENTE 2018

25

RESEARCH UNCOVERED

Light technology shines bright on our everyday lives

VUB photonics research group is one of Europe’s finest When the photonics research group saw the light of day some 25 years ago, the field was still relatively unknown and there was little idea of its enormous potential.

Today photonics applications are an integral part of every possible aspect of our daily lives, yet at the same time there is still so much to be achieved.

Text Filip Michiels/Photo Saskia Vanderstichele

26

HENRI LENTE 2018

HENRI LENTE 2018

27

RESEARCH UNCOVERED

Chances are the mention of photonics working here in 1998, B-PHOT only had a staff the key enabling technologies of the 21st century. It truly is a technology that has a broad doesn’t ring a bell with most people. But of twenty and the focus was heavily on fundamental research. Today you can truly speak of variety of applications and in part because of the odds that those same people have not innovation-driven research and a widespread that it inherently has a large potential in terms yet been in contact with one of the many bilateral collaboration with industry. Corporaof economic growth and job creation.” applications of photonics are pretty small. tions from all over the world come to us with From optical fibres in large-scale telecommunications networks to a plethora of sensors specific research questions, but at the same Industrial collaboration that measure pressure variations and even time our fundamental research leads to specific Photonics is derived from the term ‘photon’ the most diverse forms of quality control in applications for those corporations ever more - light particle - and is a relatively young discipline, in comparison to electronics, for example. the food industry, its applications in everyday often.”

“When we speak of light technology everyone life are countless. If you want to test whether instantly thinks of lasers or cutting-edge that “authentic Tuscan” olive oil is in fact so Carcinogenic substances lighting, but that’s not authentic - and not a Meulebroeck’s own research mainly centers on where the greatest mixture of a variety of the field of optical spectroscopy, a technique "We fire lightwaves at a certain innovative strengths cheaper oils - photonics that in turn has applications in a number of varmaterial to learn more about its ied subdomains, including food research and all lie today. Only about can offer a definitive anchemical composition." swer. The same holds kinds of medical applications. “In the simplest twenty years ago we for the exact compositerms, we fire lightwaves at particular material also started focusing tion of certain beers or to learn more about its chemical composition. on very concrete the quality of honey.

Through interaction with that material, which applications here, “Photonics - the science that studies the interabsorbs the light less or more, the original based on our own preparatory fundamenaction between light and matter - is a multital research," Meulebroeck explains. "Those characteristics of the light signal also change. disciplinary field by definition,” says Wendy applications now seem to be everywhere: light This gives us relevant information about the Meulebroeck, a professor and post-doctoral is used as an information and energy carrier composition of the material or liquid.” researcher of 20 years at B-PHOT, the VUB in the IT sector, and it is gaining importance in research group that is considered one of the sensor technologies and in the medical sector.

The application areas of this research are extremely wide. Photonics now perfectly enables absolute pioneers with regards to photonics Our smartphones are filled to the brim with us to quickly and efficiently foodstuffs for the research and development in Belgium. “The photonics applications, and the same is true of presence of carcinogenic substances, but also use of light in engineering science is always contemporary television screens. In that light it helps with the dating of antique glassware. “At growing, and in that sense it shouldn’t come as is not a coincidence that photonics have been VUB we are currently studying the unique float a surprise that photonics is considered one of declared one of the six key enabling technologies both at a European and Flemish level. The glass collection of the Cinquantenaire museum," says Meulebroeck. many application possibilities have also helped "We've also received a "Light is everywhere: in the open funding doors, request to examine the Onderzoeksgroep B-Phot is één van IT sector, in the medical for both fundamental glass composition of de pioniers op het vlak van fotonica, sector.

Our smartphones and and applied research two coloured stainedde wetenschap die de interactie TVs are filled to the brim with focused on corporate glass windows of the onderzoekt tussen licht en materie. photonics applications." solutions.

Already fifteen Ter Duinen Museum in B-Phot houdt zich naast fundamenteel to twenty years ago the Koksijde. That project onderzoek bezig met heel praktische first partnerships with showed us the windows toepassingen, zoals kwaliteitscontrole industrial partners, e.g. do not date back to the in de voedingsindustrie, biopsieën of with companies like 14th century - as was de datering van antiek glas, domeinen Barco, were born.

In the meantime we started previously assumed but rather to the 19th waar onderzoekster Wendy Meulebroeck collaborating intensely with other research century.

When a museum is about to restore mee bezig is. Die toepassingen zijn groups, which broadened the application potenhistoric pieces, it is obviously very important to mogelijk door lichtgolven naar een tial even more.” estimate ahead of time whether the pieces in bepaald materiaal te sturen, waarna question truly have historic value or not.” onderzoekers door de interactie tussen The relative weight of the photonics research de twee de chemische samenstelling group at VUB has grown exponentially as a Biopsy leren kennen en zo bijvoorbeeld result over the past few years. Today about How do you - in challenging financial times kankercellen herkennen.

70 researchers work there and Meulebroeck - find the right balance between fundamental research on the one hand and the most is adamant this positions the VUB research www.b-phot.org interesting and promising applied research group in the European top five. “When I started

28

HENRI LENTE 2018

areas on the other hand? “I think the strength of B-PHOT lies exactly in that combination of the two,” Meulebroeck says. “Based on our expertise here at VUB we have selected seven major themes over the past few years. In a way that apparent contradiction between fundamental and applied research is in fact incorrect.

Fundamental research will in reality often lead to concrete applications for industry. It really all boils down to making the right strategic choices. Because of our pioneer’s role in photonics here, we have established a very good relationship with the industry. And by applying for major European projects we have obviously gotten a pretty good taste for the needs of the market. Yet it's also true that fundamental research often only leads to concrete marketable applications some ten or twenty years later, and it is impossible to adequately predict success ahead of time. This doesn’t mean that important financing channels, such as the European Horizon 2020 framework, focus more and more on cooperation with the corporate world," she explains.

"Where that focus initially lay on the telecommunications sector, now we can truly speak of a gigantic widening of the practical applications of photonics, and the end is not yet in sight.

We are currently partners with Philips in a European research project to improve the speed and efficacy of the treatment of cancer by integrating light into the biopsy needle. In the long run this should result in a tiny biopsy device that can even be used by your general practitioner, and whereby the light beam that is fired at fibre tissue can immediately detect the presence of cancer cells. This is the perfect example of the wide variety of potential application areas that photonics still has in store.” ― H

HENRI LENTE 2018

29

LEESVOER

PICARD P1.C4Rd Ook een statisticus ontsnapt niet aan het algoritmisch bestaan.

Big data, drones en A.I. bepalen de agenda van professor Picard die als P1.C4Rd door het cyberleven gaat.

Pieter Ballon, Cathy Macharis, Michael Ryckewaert:

‘De humane stad’

Wonen in de stad is terug populair. Goed nieuws, maar is de stad ook op mensenmaat gemaakt? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat de stad dat wordt? In het boek gaan verschillende auteurs op zoek naar antwoorden op deze en andere vragen, die zowel raken aan mobiliteit, als stedenbouw en technologie. Het resultaat: 30 concrete voorstellen om een stad op mensenmaat te maken. Zo stelt Michael Ryckewaert (foto), programmadirecteur van de MSc Stedenbouw en Ruimtelijke Planning (STeR), vast dat er vandaag in de stad geen match is tussen de bestaande huizen en woningen waar er nood aan is. Ook de betaalbaarheid van wonen is een grote zorg. Daarom formuleert hij samen met enkele collega’s maatregelen die de overheid kan nemen om de stad van de toekomst leefbaar te maken en te houden. “Wat de betaalbaarheid betreft, kunnen nieuwe initiatieven van onderuit de woningmarkt uit het slop halen. Het delen van woningen in een coöperatieve structuur is daar een voorbeeld van. Er zijn ook bijkomende sociale woningen nodig om wonen voor de laagste inkomensgroepen betaalbaar te houden. Bij het uittekenen van een woonbeleid moet volgens ons veel meer de nadruk gelegd worden op stadsregio’s. Er moet ook veel meer gekeken worden naar waar de noden liggen. Vastgoedinitiatieven die daarop inspelen, moeten aangemoedigd worden.” Het boek is een initiatief van de nieuwe denktank Poincaré, die eind augustus door rector Caroline Pauwels in het leven werd geroepen.

Aantal pagina’s: 272 Prijs: € 29 ISBN: 9789057187049

30

HENRI LENTE 2018

Paul De Hert, Frederik Dhondt (red.):

‘Liber Amicorum Jef Van Bellingen’ Jef Van Bellingen doceerde decennialang politieke filosofie en rechtsfilosofie aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij vormde generaties filosofen en juristen in inspirerende colleges. Zijn brede wetenschappelijke belangstelling reikt van de Duitse jurist Carl Schmitt, over wie hij promoveerde onder de leiding van Maurice Weyembergh, tot de bekommernissen en kansen van de multiculturele samenleving. Meer dan twintig collega’s uit binnen- en buitenland brengen een bijdrage in dit collectieve huldeboek, dat hem door de vakgroep Metajuridica wordt aangeboden ter gelegenheid van zijn emeritaat.

Aantal pagina’s: 266 Prijs: € 27,95 ISBN: 9789057186929

Win een van deze boeken E-mail marcom@vub.be Niet gewonnen? Dan kun je de boeken ook bestellen via info@aspeditions.be / www.aspeditions.be

HENRI LENTE 2018

31

NEW CHAIR FUNDAMENTAL RIGHTS AND DIGITAL TRANSFORMATION

Who will protect our fundamental liberties?

Text Dominique Soenens/Photo Saskia Vanderstichele

25 May 2018 is an important date: that is when the new European privacy legislation will finally become law. Not a moment too soon, according to Professor Joris van Hoboken, who leads the new research chair Fundamental Rights and the Digital Transformation. “Governments and corporations alike continue to push the boundaries of what they can and should do.”

We meet Joris van Hoboken at the 11th annual Computers, Privacy and Data Protection conference (CPDP) at the Hallen van Schaarbeek, where Brussels is presenting itself as ‘the capital of privacy’. It is a cause close to the heart of the brand new VUB professor: he is active at the Institute for Information Law at the University of Amsterdam and has recently begun work at VUB as head of the research chair Fundamental Rights and the Digital Transformation, which is supported by Microsoft. “The research chair focuses on the question of how we can protect fundamental rights while everywhere around us major digital transformations take place at an ever increasing rate," he explains. "I'm looking specifically at rights to data privacy, freedom of expression, freedom of information and the right to non-discrimination. My intuition - and the research I've previously carried out - tells me the protection of these rights are at risk, and we should be concerned about their future."

The prevailing idea seems to be that large tech companies and governments are flirting with the lines of what is legal and right.

It is inherent to the culture of Silicon Valley to forever look for the boundaries - and push them even further. That has become very clear in the case of Uber. Especially in the tracking of surfing behaviour there are a lot of overzealous ‘cowboys’. The same goes for advertisers. It is as if the Wild West is never far away. Sometimes it is good to push boundaries, it compels you as a society to question things. But on the other

32

HENRI LENTE 2018

those who are non-compliant, e.g. through very side of the spectrum we find fundamental rights high fines. In the area of platforms that distribute which in Europe are valued dearly. Think of the information nowadays - like social media – we ruling of the Court of Justice of the European see they bear an increasing responsibility and Union regarding the right to be forgotten. Or the we see big expectations data retention directive, from artificial intelligence which made short work "It is an extremely interesting to help them counter of the obligation to retain research field, with constant the spreading of illegal communication data. technological evolutions and content and hate speech.

You see attempts from with broad layers in society I am very sceptical about the British government and jurisdiction" that. Algorithms are not now to reintroduce that as neutral as we’d like to retention obligation, they believe. As long as you’re don’t want to give that part of the majority, you up. It is an extremely may be fine. But not so interesting research field, when you are a statistical outlier. Certain groups with constant technological evolutions and the are systematically disadvantaged through algoconsequent attempts to create a legal framework rithms. I don’t think that is a good thing. That will for them. It is also a hot topic with broad layers of also be part of our research. society, which only adds to the appeal.

Europe has a new privacy directive, the much discussed General Data Protection Regulation.

How much should we expect of GDPR? That is one of the many things we examine within the research chair. A major issue is that there remains a lot of room for interpretation, especially where it concerns certain key notions of the law. When do we speak of personal information?

And what do we consider personal information when we know data sets can be used to infer new data? There remain scores of unanswered questions. Another interesting aspect will be what the national privacy commissions will focus on in their upholding of the legislation. It will be impossible to uphold every aspect of it, so difficult choices will need to be made.

The responsibility for compliance to GDPR will first and foremost come to lie with corporations and governments themselves.

Yes! They will become responsible for respecting its fundamental principles. One of the advantages of the new law is that it will be easier to penalise

How did VUB come to you for this research chair?

I’ve been active on topics like privacy, data storage and the management of platforms and internet services. I also spent three years at New York University, which gives me a fair idea of how these topics are looked upon over there as well.

For Microsoft, which funds the chair, that may be an added bonus. When I received the offer, I didn’t hesitate for a second.

How big is the influence of Microsoft on the research?

We have full academic freedom, that is explicitly described in the agreement between VUB and Microsoft. They actually have a very good reputation in that regard, and are very active in the debate we are looking at.. VUB also prepared everything meticulously and assessed whether there was enough scientific potential in the research chair. It clearly didn’t come about overnight. ― H Meer info op vub.ac.be/chair-fundamentalrights-and-digital-transformation

Hoe zit het met onze fundamentele rechten en vrijheden in het digitale tijdperk? En hoe zit het met name onze privacy, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van informatie en het recht om niet gediscrimineerd te worden? Professor Joris van Hoboken onderzoekt het in de nieuwe leerstoel Fundamental Rights and The Digital Transformation, die mee gesponsord wordt door Microsoft. Een onderzoek dat zich afspeelt in de frontlinie van de digitale revolutie.

HENRI LENTE 2018

33

WEKONEKT.BRUSSELS. DE STAD IS DE TOEKOMST

BRUTUS: Brusselse studenten en scholieren vinden elkaar Brusselse studenten maken Brusselse middelbare scholieren beter. En omgekeerd. Kort samengevat is dit de essentie van het BRUTUS-project, een student-tutoringproject waarbij studenten van de VUB en Erasmus Hogeschool wekelijks een tweetal uurtjes van hun schaarse vrije tijd opofferen om Brusselse scholieren gratis bijles te geven.

Tekst Filip Michiels / Foto Bas Bogaerts

“Mijn ouders hebben me naar het Lutgardiscollege week. Soms gaat het om echt kansarme leerlingen gestuurd in de hoop dat ik zo goed tweetalig zou uit het Brussels Nederlandstalige secundair onderworden. Maar dat loopt toch wat moeilijker dan wijs die zich anders geen extra begeleiding zouden verwacht: mijn punten voor Nederlands waren niet kunnen veroorloven, vaak zijn het ook leerlingen die zo schitterend,” klinkt wat schoolmoe zijn en het wat bedeesd. Gatien wel een steuntje in de rug "Voor mij persoonlijk is dit echt wel Lerinckx (14) volgt in het kunnen gebruiken.” een bevestiging van mijn roeping" Nederlandstalige college in Studente Lisa De Wolf.

Oudergem het derde jaar BRUTUS mag dan in economie-wiskunde. Van eerste instantie al een huize uit is hij Franstalig, project zijn waarmee de maar met dat Nederlands Universitaire Associatie vlotte het dus niet zo best. En dus besloten zijn Brussel zelf de sociale kaart trekt in een typisch ouders een hulplijn in te schakelen: Lisa De Wolf, grootstedelijke context, ook voor de student-tutoren laatstejaarsstudente aan de VUB, waar ze taal- en biedt het project een stevige toegevoegde waarde. letterkunde studeert.

Zij krijgen zo immers een unieke kans om hun pedagogische en sociale vaardigheden verder te Hiervoor volgde ze ook al een lerarenopleiding, ontwikkelen binnen een goed uitgebouwd kader. “Bij en het BRUTUS (Brusselse Tutoren voor Scholde toewijzing van de leerlingen wordt uiteraard in ieren)-project vormde in haar ogen de perfecte eerste instantie gekeken naar de richting die je als aanvulling bij de academische kennis die ze de student zelf volgt. Het is nogal logisch dat ik pakweg voorbije jaren al opdeed. “Ik heb nog nooit echt voor geen leerlingen met een achterstand in wiskunde de klas gestaan, maar via dit BRUTUS-project doe zou begeleiden,” geeft Lisa aan. “Studenten die zich ik natuurlijk wel al heel wat relevante ervaring op in aanmelden voor dit project kunnen eerst ook een het begeleiden van leerlingen. En heel eerlijk: ik vind dag opleiding krijgen, waarbij hen geleerd wordt hoe dit bijzonder fijn en verrijkend. Ik doe dit nu al enkele ze zulke sessies didactisch nu het best aanpakken. jaren op deze school, en dat loopt ook allemaal heel De voorbije jaren heb ik zelf al leerlingen begeleid gesmeerd. Eén semester lang begeleid je een welbdie het lastig hadden met Nederlands, Frans, Duits epaalde leerling, telkens in sessies van twee uur per en Engels. Doorgaans gaat het dan om scholieren

34

HENRI LENTE 2018

HENRI LENTE 2018

35

WEKONEKT.BRUSSELS. DE STAD IS DE TOEKOMST

weKONEKT.brussels De toekomst is aan steden. Als universiteiten in de hoofdstad van Europa engageren VUB en ULB zich om die toekomst mee vorm te geven. Via weKONEKT.brussels verbinden we studenten met het werkveld en de complexe maar boeiende realiteit van een internationale stad. vub.ac.be/konekt

die een andere thuistaal hebben of om jongeren van allochtone afkomst. Ik zie mezelf nooit als een echte leerkracht, maar eerder als een coach die probeert in te spelen op de specifieke noden en vragen van elke leerling. Na elke les krijgt de vakleerkracht van de leerling in kwestie van mij ook een overzicht van wat we precies behandeld hebben, er is dus ook constant overleg met de school.”

Leefwereld Gatien moet alvast niet meer overtuigd worden van de toegevoegde waarde van de extra begeleiding: zakte hij in september nog glansrijk voor Nederlands, dan haalde hij met Kerstmis vlotjes 63 procent. In februari, wanneer het BRUTUS-project opnieuw van start gaat, wil hij graag bijgespijkerd worden in wiskunde. “Vooral het feit dat wij als jonge twintigers een pak dichter bij de leefwereld van de meeste Brusselse scholieren staan, lijkt mij toch wel een van de allergrootste troeven van dit systeem,” vindt Lisa.

“Een aantal van onze studenten heeft daarnaast zelf ook een migratie-achtergrond of is ook opgegroeid in Brussel, waardoor je meestal toch meer voeling hebt met de leerlingen dan de door-snee leerkracht. Je moet er natuurlijk als student ook wel een beetje voor openstaan en ook bereid zijn om die enkele uurtjes

36

HENRI LENTE 2018

per week hiervoor vrij te maken, leerlingen uit het derde tot zesde maar je krijgt er ook wel wat voor middelbaar, en we zien dat het terug. Zeker als je overweegt almaar beter aanslaat. Als leerom later zelf ook in het onderkracht proberen we de leerlingen wijs aan de slag te gaan, is dit die hier baat bij hebben natuurlijk een ideale ook een zetleerschool. je in de rug "Dat wij als jonge twintigers Voor mij te geven, en dicht bij de leefwereld persoonlijk ook de oudvan de meeste Brusselse is dit echt ers worden scholieren staan, lijkt wel een hier actief bij me een van de grootste bevestiging betrokken. troeven van dit systeem." geweest van We merken mijn roeping gewoon zelf Studente Lisa De Wolf. op dat vlak.” ook dat de meeste leerDat het lingen hier Brutus-proecht wel ject aanslaat in de Brusselse beter van worden. Vaak slagen middelbare scholen is een de tutors erin om de leerlingen understatement. “Hier zitten we bepaalde leerstof bij te brengen intussen toch al aan een dertigtal op een andere, wellicht ook wat leerlingen die er zich jaarlijks minder traditionele en frissere voor inschrijven, weet Michel manier. Daardoor krijgen die leerLuyckx, de Brutus-schoolcoörlingen dan vaak ook zin om zich dinator in het Lutgardiscollege. opnieuw wat meer te verdiepen “Reken maar ruim tien procent in een bepaald vak.” ― H van onze schoolbevolking. Het project loopt hier nu intussen al een vijftal jaren, telkens voor

Brutus is a tutoring project in which students of VUB and Erasmushogeschool support high school pupils in Brussels for two hours a week. Gaetien Lerinckx (14) of Sint-Lutgardiscollege in Oudergem is one of the participants. He is tutored in Dutch by VUB student Lisa De Wolf. Since he joined the buddy project, Gaetien’s grades have shown a real improvement. my.vub.ac.be/brutus-brusselse-tutoren-voorscholieren

WIE KOMT IN AANMERKING VOOR BRUTUS? De VUB zoekt hiervoor in de eerste plaats sociaal geëngageerde studenten. Studenten uit alle studierichtingen zijn welkom, op voorwaarde dat zij geslaagd zijn voor hun eerste jaar bachelor.

De vakken die het vaakst aangevraagd worden zijn wiskunde, wetenschappen, Frans, Engels en Nederlands. Ook Duits, economie, boekhouden en cultuur- en gedragswetenschappen staan soms op het verlanglijstje, maar in mindere mate. Studenten-tutoren kunnen

tweemaal per jaar instappen in het project en een tutoringtraject afleggen. Dat loopt dan van oktober tot december en/of van februari tot mei. Eén keer per week en steeds op dezelfde dag en op hetzelfde tijdstip vindt een tutorsessie plaats. Die duurt twee uur. Daarnaast is er nog de tijd die in de voorbereiding van de tutorsessie kruipt en de reistijd van en naar de school van de scholieren. Alle partnerscholen bevinden zich in Brussel en zijn gemakkelijk te bereiken met het openbaar vervoer.

HENRI LENTE 2018

37

KOTERIJ. EEN STUDENT, EEN KOT

Koterij

Emile Huybrecht Leeftijd: 20 Studie: eerste master geneeskunde Oppervlakte kot: 6 m2 Waar: Jette Sinds: 2015 Betaalt per maand: ca. 300 euro Aantal huisgenoten: 3

“We zitten hier ver van de stad af, maar toch is er veel te doen”, zegt Emile Huybrecht over zijn kot. “We hebben een fuifzaal en een campuscafé vlakbij. Ik ben ook drie jaar betrokken geweest bij de Geneeskundige Kring, die hier feestjes organiseert. Het leeft hier echt.”

Op zijn studeertafel pronkt het gezelschapsspel Gloomhaven.

Een recente aankoop om tijdens de stages in het UZ Jette door te ontspannen, zegt hij. “Nu ik in mijn eerste master geneeskunde zit, is het een stuk moeilijker om uit te gaan zoals vroeger. De stages zijn niet te onderschatten: ik was vanmorgen om kwart voor acht al bezig en nu, om 18u, ben ik pas thuis. Het is best heftig. We staan mee in het operatiekwartier om alles te volgen en af en toe steken we ook een handje toe. Om te ontspannen, speel ik nu Gloomhaven met mijn kotgenoten. Het is een dungeoncrawler, een fantasy spel waarin je verschillende scenario’s kunt ontwikkelen en waarin je vijanden moet verslaan

38

HENRI LENTE 2018

met monsters. We spelen het wanneer we tijd hebben. Twee keer per week of zo. Het spel neemt mijn tafel in beslag, maar dat geeft niet: ik studeer altijd in bed.”

Op een rek in zijn kamer ligt ook een kunstschedel achter glas.

“Dat is didactisch materiaal, gekregen van mijn vader. Hij is tandarts. Ik wil later heelkundige worden, al weet ik nog niet welke specialisatie.”

Emile is van Affligem, wat niet eens zo ver is, maar om niet vast te raken in de files naar Brussel zit hij op kot. Het UZ is vlakbij, een groot voordeel, vindt hij.

Zeker nu hij vaak vroeg moet opstaan. En ook de omliggende natuur bevalt hem. “Alleen om boodschappen te doen is het iets minder handig: de dichtste winkel ligt op een kwartier, twintig minuten stappen.”― H

HENRI LENTE 2018

39

REDELIJK (EIGEN)WIJS

“Kanker bestrijden is opwindend” Postdoc-onderzoeker Damya Laoui (32) is lid geworden van de Jonge Academie, een interuniversitaire ontmoetingsplaats voor jonge toponderzoekers. Voor haar kankeronderzoek werd ze vorig jaar door het prestigieuze MIT uitgeroepen tot een van de 35 beloftevolle Europese innovators onder 35.

Tekst Dominique Soenens / Foto Saskia Vanderstichele

Damya Laoui wou eigenlijk dierenprogramma’s presenteren op de BBC, zegt ze. Maar het liep helemaal anders. “Ik moest zoölogie studeren om dat te doen, en daarvoor moest ik naar Gent. Dat ging niet. Ik had geen geld om een kot te betalen. Toen vrienden uit het middelbaar vertelden dat ze bio-ingenieur gingen studeren en dat het een brede opleiding is die veel mogelijkheden biedt, ben ik met hen meegegaan. Ik heb mijn masterthesis gedaan rond kankeronderzoek. Het heeft maatschappelijke impact én het is heel opwindend om mee bezig te zijn.”

Waar doet u precies onderzoek naar?

Naar metastasen, uitzaaiingen van kanker naar andere delen van het lichaam. De meeste mensen die kanker krijgen, overlijden niet aan de eerste tumor, omdat die met een therapie, zoals radiobestraling of chemo, kan behandeld worden. Voor metastasen bestaan er geen goede therapieën, waardoor mensen overlijden. Wij hebben nu ontdekt dat er in een tumor naast kankercellen ook cellen van ons eigen immuunsysteem zitten – dendritische cellen – waarvan er twee antikankerpotentieel hebben. Het komt er dus op aan de goede cellen te onderscheiden van de slechte, ze te isoleren en ze uiteindelijk te gebruiken als vaccin. Daardoor kunnen we vermijden dat mensen hervallen of uitzaaiingen krijgen.

Het voordeel is dat deze therapie minder bijwerkingen zou hebben dan chemotherapie. Tenminste, dat is wat we hopen.

Jullie zitten nog niet in de fase om het op mensen toe te passen.

Nee, we testen het nu op muizen en daarbij werkt het heel goed. Vooraleer we het op mensen kunnen

40

HENRI LENTE 2018

toepassen moeten we nog fundamentele gegevens verzamelen. Dat zal nog twee tot drie jaar duren, en dan kunnen we overgaan naar klinische testen. Die zullen veel tijd in beslag nemen, want je kan maar op lange termijn onderzoeken of mensen metastasen krijgen, omdat het vijf tot tien jaar duurt vooraleer die opduiken. Het is dus nog niet voor morgen.

Voor het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology was het voldoende om u op de lijst van 35 beloftevolle Europese innovators onder de 35 jaar te plaatsen.

Ja, geweldig. Vooral omdat de aandacht die ik erdoor kreeg hopelijk helpt om extra fondsen te krijgen. Hoe meer financiële steun, hoe sneller en beter we ons onderzoek kunnen voortzetten. Alle aandacht ging naar mij, dat was misschien wat overdreven. Het onderzoek is groepswerk. Ik doe dit samen met doctoraalstudent Jiri Keirsse, professor Jo Van Ginderachter en onze collega uit Gent, Martin Guillaums.

Hoe was uw studententijd aan de VUB? In vergelijking met het middelbaar was het een enorm grote verandering. Als scholier kreeg ik af en toe met racisme te maken. “Ga terug naar je eigen land”, kreeg ik van een leerkracht te horen toen ik eens te veel babbelde in de les. Terwijl ik in België geboren ben als dochter van een Algerijnse vader en een Belgische moeder. Zoiets raakt je. Maar toen ik aan de VUB begon, veranderde dat allemaal. Ik was ineens zoals alle anderen. Ik heb wel moeten werken om mijn studies te betalen. We hadden het thuis niet breed. In mijn laatste jaar had ik ook nog eens een kot dat ik zelf moest betalen. Ik heb van alles HENRI LENTE 2018

41

gedaan: in cafés werken, bij Europ Assistance, noem maar op.

INFO DAGEN

18 MAART 2018 22 APRIL 2018 08 SEPTEMBER 2018

Post-doctoral researcher Damya Laoui has been named one of Europe’s most promising innovators by the prestigious Massachusetts Institute of Technology. Researching cancer metastasis, Laoui has developed a new therapy method, which uses so-called dendritic cells within the tumour to counteract metastasis.

Preliminary tests on mice have shown great promise and it is believed this new therapy has the potential to help millions of cancer patients.

Research group Cellular and Molecular Immunology we.vub.ac.be/nl/cellular-andmolecular-immunology

42

HENRI LENTE 2018

NIETS IS ONDENK BAAR

V.U.: Caroline Pauwels, Pleinlaan 2, B - 1050 Brussel

Je hebt een hele weg afgelegd. Vandaag ben je een gelauwerd kankeronderzoeker.

Ja, ik sta daar zelf nog altijd van te kijken. Ik had vroeger nooit gedacht dat ik een doctoraat zou maken. Ik ben nooit de beste student geweest, ik sprong er niet uit. Dan ben je daar helemaal niet mee bezig. Ik vraag me nog altijd af of ik nu heel veel geluk gehad heb om te raken waar ik nu ben. Ik denk dat ik vooral een talent heb om me met de juiste mensen te omringen. Zowel tijdens mijn studies als bij dit onderzoek heb ik altijd mensen gehad die me hielpen en steunden. Ik heb nu gepostuleerd om professor te worden. Vooral omdat een positie als researcher bij ons niet bestaat.

Bovendien blijf je voor financiële middelen afhankelijk van je baas als je geen prof wordt.

Dat wil ik niet, ik wil onafhankelijk zijn. ― H

www.vub.ac.be/infodag

STUDENT ABROAD

Valerie Declerc 23 jaar, master Burgerlijk Ingenieur Architect Lecco, Italie Latitude: 45°51′21″ N Longitude: 9°23′49″ E

"Ik volg in het kader van Erasmus een jaar lang een opleiding ‘Building and Architectural Engineering’ aan de Politecnico di Milano in Lecco, een gezellig stadje op 40 minuten afstand van Milaan. Lecco is omringd door een meer en bergen, waardoor er een aangename vakantiesfeer hangt. Ik ben hier met maar liefst vijf andere VUB-studenten van mijn studie-

richting: het is bijna een klasuitstapje. Maar het is ook heel leerrijk. Ik ben aan de Politecnico betrokken bij een groepswerk waar ook een Egyptenaar, een Griek, een Oostenrijker en iemand uit Ghana aan deelnemen. Dat geeft onvermijdelijk cultuurverschillen en soms ook spanningen, maar daar leer je mee omgaan. Het is een goede voorbereiding voor later: in mijn

werk krijg ik misschien ook te maken met internationale projecten waarbij verschillende culturen betrokken zijn. Het leuke is dat je mensen van over de hele wereld ontmoet. Ik zit op kot met een Indonesisch, een Turks en een Libanees meisje.

Het zijn drie vriendinnen met wie ik geregeld uitstapjes maak. Ik vind mijn jaar in Italië een surplus als levenservaring omdat

het cultuurverschil zeer leerrijk is. Het leuke is natuurlijk ook het avontuur, het feit dat je van alles kunt ontdekken. Het is de ideale manier om een jaar rond te reizen zonder vliegtickets te moeten boeken. Het is heel leuk om ‘locals’ te leren kennen en de niet-toeristische plekken te ontdekken. Wandelen in de bergen bijvoorbeeld is altijd memorabel.

Een heerlijke ervaring." ― H