50 jaar Wetenschappelijk Steunfonds

VUB Wetenschappelijk Steunfonds

50 jaar steun aan jonge onderzoekers

Dr. ir. Xenia Geeraerts en prof. dr. Sandra Tuyaerts hebben uw steun nodig in de strijd tegen hersenkanker

50 jaar!

In dit nummer

4

Voorwoord rector Jan Danckaert

5

De betekenis van het VUB Wetenschappelijk Steunfonds

6

Steun het onderzoek van de hoop!

10

Overzicht laureaten

13

Maak kennis met de stuurgroep

14

Zijn ontvingen steun. Tien getuigenissen.

24

Waarom iedereen wint bij filantropie

Beste lezer,

Ik ben zeer verheugd u te mogen begroeten als lezer van dit magazine, dat werd gerealiseerd naar aanleiding van 50 jaar VUB Wetenschappelijk Steunfonds. Het is een bewijs van uw interesse voor het wetenschappelijk onderzoek aan de VUB en in het bijzonder voor het Wetenschappelijk Steunfonds.

Verscheidene wetenschappers van onze universiteit - allen door het Wetenschappelijk Steunfonds op een of andere manier betoelaagd - geven in dit magazine een kijk op hun academische carrière, hun bijdrage aan het wetenschappelijk onderzoek, hun visie op de financiering van het onderzoek aan de VUB en soms een standpunt over bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen.

Deze getuigenissen moeten ons inspireren voor de toekomstige werking van het fonds. Die kan trouwens niet los gezien worden van de maatschappelijke context met daarin een aantal overwegingen over de volgende thema’s: monodisciplinair en/of multidisciplinair onderzoek, publieke en private funding, de internationalisering, de autonomie van de onderzoeker, de prestatiedruk, enzovoort.

Het Wetenschappelijk Steunfonds zal daarom in de komende jaren zijn werking diversifiëren. Het wil daarmee een significante bijdrage leveren aan jonge vorsers in de hoop dat de VUB top of the bill blijft in het domein van het wetenschappelijk onderzoek.

Veel leesplezier!

prof. dr. emeritus Silvain Loccufier ererector

voorzitter van het VUB Wetenschappelijk Steunfonds

COLOFON

Verantwoordelijke uitgever Jan Danckaert, rector

Coördinator

Willem-Jan van Ekert

Redactie en eindredactie

Hélène De Keyser, Isabelle Marneffe, Willem-Jan van Ekert

Realisatie Jean-Jacques Amy, Franz Bingen, Frank Deconinck, Henri Eisendrath, Erkut Gultekin, Elvira Haezendonck, Damya Laoui, Dirk Lefeber, Silvain Loccufier, Isabelle Marneffe, Bart Neyns, Daniel Pipeleers, Bram Spruyt, Jean-Paul Van Bendegem, Jhony Van Steen, Lode Wyns Foto’s & illustraties Thierry Geenen, Brecht Van Maele, Franky Verdickt

Productie Albe de Coker. Gedrukt binnen een ecologisch productieproces.

50 jaar VUB Wetenschappelijk Steunfonds

Jonge vorsers, hoe getalenteerd ook, komen vaak niet in aanmerking voor overheidssubsidies. Dat talent mag niet verloren gaan. Om hen te ondersteunen en het principe van vrij onderzoek te waarborgen, werd 50 jaar geleden het Cultureel Steunfonds opgericht, dat later werd omgedoopt tot het VUB Wetenschappelijk Steunfonds.

Met dit steunfonds zamelen we filantropische giften in om het academisch leven aan de VUB te ondersteunen. Die giften worden omgezet in meer denk- of labotijd, in verbeelding en realisaties. Ook talrijke onderzoeksprojecten die tussen de plooien van de traditionele financieringsbronnen vallen, mogen op financiële steun vanwege het Wetenschappelijk Steunfonds rekenen.

In deze brochure kijken we met trots en vreugde terug op de succesverhalen van de voorbije 50 jaar. Veel leesplezier!

Jan Danckaert rector

Wat betekent het VUB Wetenschappelijk Steunfonds voor onze samenleving?

Onbekend, niet onbemind

Onder veel VUB’ers is het Wetenschappelijk Steunfonds een nobele onbekende. Onterecht want het fonds richt zich met name op jonge onderzoekers aan het begin van hun carrière omdat juist die groep meestal niet in aanmerking komt voor grotere onderzoekssubsidies. Enkel als beginnende onderzoekers de financiële ruimte krijgen om hun vleugels te ontplooien, kunnen ze tot innovatieve oplossingen komen voor nieuwe maatschappelijke uitdagingen. Het VUB Wetenschappelijk Steunfonds ondersteunt daarom jonge vorsers en investeert zo mee in de maatschappij van morgen.

Daarnaast is er ook behoefte aan additionele steun voor interdisciplinair onderzoek. De meest waardevolle doorbraken gebeuren vandaag op het raakvlak van aanverwante disciplines, of door het samenbrengen van kennis uit sterk verschillende disciplines. Interdisciplinair vrij onderzoek is onmisbaar voor het voortbestaan van onze samenleving.

Hoe het begon

De onafhankelijke VUB wordt geboren op 1 september 1969. Ze telde toen 1.936 studenten. Twee jaren later waren er 3.472. De snelle groei in de daaropvolgende jaren bracht een aantal kosten met zich mee die niet in het basisbudget van de VUB voorzien waren. In 1972 werd op vraag van rector Roger Van Geen door toenmalig lid van de raad van bestuur Franz Bingen het Cultureel Steunfonds voor de VUB opgericht, later omgedoopt tot VUB Wetenschappelijk Steunfonds. Het doel was om een kring van donoren te creëren die het academisch leven konden ondersteunen. De geboorteakte werd ondertekend door 37 prominenten, waaronder Henri Vloeberghs, toenmalig directeur van de Nationale Bank – hij werd de eerste voorzitter van het Steunfonds – en Paul De Vroede, die hem als voorzitter zou opvolgen. Het

Steunfonds heeft wat tijd nodig gehad om een stevige vriendenkring en een eigen kapitaal op te bouwen. In 1979 beschikte het eindelijk over een behoorlijk budget. Er werd 408.000 Bfr (zo’n 10.000 euro) toegekend voor een Platoscherm voor onderwijsdoeleinden en voor het bekendmaken van het begeleidingsprogramma voor werkstudenten.

Elke euro telt

De focus van het Steunfonds is ondertussen geëvolueerd. Voor het onderzoek aan de VUB telt elke euro. Er zijn veel projecten die tussen de plooien vallen van de traditionele financieringsbronnen voor onderzoek. Het Steunfonds tracht hier steun te bieden. Enkele voorbeelden: de aankoop van papyrussen voor de sectie Klassieke Filologie, een project over ‘Het gebruik van parallelle computers voor de studie van eindige meetkunde’ voor het departement Wiskunde. In een heel andere richting, een project over ‘Benchmarken topsportbeleid: een casestudie in atletiek’ of nog een ‘Interactie-analyse van menselijk gedrag, psychologisch en technisch’. Daartussen een hele waaier van andere projecten zoals ‘De geneeskunde van kinderen met diabetes van type 1’ of de ‘Ontwikkeling van een biocentrale voor warmtekrachtgeneratie’.

Daarnaast keert het Steunfonds twee tweejaarlijkse wetenschappelijke prijzen uit: de Hilde Bruers Prijs voor de geneeskunde en de Paul De Vroede Prijs voor de menswetenschappen. Hilde Bruers was een kankerpatiënte in het UZ-VUB. Zij heeft een deel van haar vermogen nagelaten aan het VUB Wetenschappelijk Steunfonds. Voormalig voorzitter van het fonds Paul De Vroede is een gewezen decaan van de faculteit Rechten.

Wat nu voor de toekomst?

De VUB benadert de 20.000 studenten. Dat aantal wordt binnenkort waarschijnlijk overschreden. Het academisch personeel is in vergelijkbare verhouding vermeerderd, zoals trouwens de vraag naar startkredieten voor beginnende docenten. Daarom streeft het Steunfonds ernaar zijn inkomsten van giften en kapitaal te verhogen. Dat vergt een constante inspanning om het Steunfonds beter te laten kennen bij de verschillende groepen die de VUB genegen zijn.

prof.dr. emeritus Franz Bingen, ondervoorzitter VUB Wetenschappelijk Steunfonds

Dr. ir. Xenia Geeraerts (links) en prof. dr. Sandra Tuyaerts: “Dit deel van het onderzoek is uniek in de wereld en we hopen het met onder meer de bijdrage van het Wetenschappelijk Steunfonds te kunnen opstarten."

Steun het onderzoek van de hoop!

VUB en UZ Brussel zetten schouders onder strijd tegen glioblastoom

Elk jaar krijgen enkele honderden Belgen de diagnose glioblastoom. Dat is bijzonder slecht nieuws want het is een extreem agressieve en moeilijk behandelbare kanker met weinig kans op overleven. Zelfs na het verwijderen van de hersentumor en een aanvullende behandeling met radio- en chemotherapie, treedt ziekteprogressie meestal op binnen de negen maanden na diagnose. Een jaar na de diagnose van herval is gemiddeld minder dan 25-30% van de patiënten nog in leven. Maar er is hoop.

Een recente beloftevolle studie onder de leiding van neurochirurg professor Johnny Duerinck en professor Bart Neyns (diensthoofd Medische Oncologie, UZ Brussel) heeft aangetoond dat intracerebrale injectie en tweewekelijkse intraveneuze toediening van immuuntherapie de overlevingskansen van patiënten met recidiverend glioblastoom verlengen. Bij een dergelijke immuuntherapie wordt het onderdrukkende effect van de kankercellen op het immuunsysteem van de patiënt tegengegaan. Vermits nagenoeg de helft van de patiënten nog in leven is één jaar na de diagnose van herval, zijn deze eerste bevindingen bijzonder hoopgevend.

Killer T-cellen

Het rechtstreeks toedienen van immuuntherapie in de hersenen wordt nergens anders in de wereld toegepast.

Op basis van de beloftevolle duurzame klinische effecten werd het onderzoek verder uitgebreid naar patiënten die immuuntherapie meermaals lokaal in de hersenen toegediend krijgen via een katheter in het hoofd. De eerste resultaten toonden als gevolg van de immuuntherapie een sterke infiltratie aan van immuuncellen, inclusief T-cellen, in het hersenvocht van de patiënten. Deze T-cellen zijn als het ware de soldaten van het immuunsysteem die kwaadaardige kankercellen kunnen uitschakelen en bijgevolg de effecten van immuuntherapie versterken. Ondanks de aanwezigheid van deze killer T-cellen ervaren niet alle patiënten een significant voordeel in termen van overleving. Mogelijk zijn de killer T-cellen ontoereikend in aantal of functioneel niet in staat om een sterke antitumorale respons te induceren bij sommige patiënten. Het rechtstreeks toedienen van immuuntherapie in de hersenen voor de behandeling van glioblastoom wordt nergens anders in de wereld toegepast. Het onderzoek dat in het UZ Brussel plaatsvindt wordt gefinancierd via

non-profitorganisaties zoals Kom op Tegen Kanker, de Stichting Tegen Kanker en via fondswerving door patiënten die met deze kanker geconfronteerd werden.

Nieuw onderzoek met uw steun

Een team onder de leiding van professoren Bart Neyns en Sandra Tuyaerts (VUB, Oncology Research Center, Laboratory for Medical and Molecular Oncology) wil nu nagaan of ze deze killer T-cellen kunnen expanderen en zo nodig genetisch aanpassen, zodat ze beter uitgerust zijn om de kankercellen te elimineren. Door het ontwikkelen van een zogenaamde adoptieve T-celtherapie, waarbij deze geoptimaliseerde en geëxpandeerde T-cellen via een katheter teruggegeven worden aan de patiënt, hopen ze de overlevingskansen van patiënten met recidiverend glioblastoom verder te verlengen. Het onderzoeksproject zal worden uitgevoerd door dr. ir. Xenia Geeraerts onder supervisie van professoren Sandra Tuyaerts en Bart Neyns. Aangezien er voor het uitvoeren van een dergelijk onderzoek uiteraard ook financiële

middelen nodig zijn, wil het VUB Wetenschappelijk Steunfonds in het kader van zijn vijftigjarig bestaan een bijzondere oproep doen om dit mogelijk te maken. Via de ondersteuning van een jonge vorser als Xenia Geeraerts wil het fonds pionierswerk en exploratief onderzoek alle kansen bieden en zo patiënten met glioblastoom uitzicht bieden op een betere prognose.

Dringend steun nodig

Om dit specifieke onderzoek te kunnen opstarten is in een eerste fase 125.000 euro nodig. Prof. dr. Sandra Tuyaerts: “Het bedrag zal ons helpen om wetenschappelijke evidentie te vergaren rond het expanderen en optimaliseren van killer T-cellen uit het hersenvocht. Dat zal de weg plaveien om nog meer financiering te verkrijgen bij onder meer het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek.” Dr. ir. Xenia Geeraerts : “We behaalden al mooie resultaten in de kliniek maar met dit nieuwe onderzoek kunnen we de immuuntherapie verder optimaliseren. Dit deel van het onderzoek is uniek in de wereld en we hopen het met onder meer de bijdrage van het Wetenschappelijk Steunfonds te kunnen opstarten. Wetenschappelijk onderzoek vraagt veel geld om laboratiummateriaal en personeel te kunnen bekostigen. Gelukkig is er voor ons onderzoek ook veel belangstelling bij master- en PhD-studenten. Kankeronderzoek trekt nu eenmaal de aandacht: iedereen heeft wel iemand in de familie die erdoor getroffen wordt. De grote, definitieve oplossing is nog veraf maar het kleine puzzelstukje kunnen leggen is voor mij de grote motivatie om hierin verder te willen gaan.”

Tijd kost geld

Het onderzoek om immuuncellen proberen te expanderen kost ook veel geld omdat het in een GMP-omgeving (Good Manufacturing Practice) moet plaatsvinden voordat het naar de patiënt kan gebracht worden. Sandra Tuyaerts: “Dat zijn gespecialiseerde labo’s die onder een bepaalde druk werken om zo maximale zuiverheid en kwaliteit van het product te waarborgen. Al het laboratoriummateriaal dat je gebruikt moet gecertifieerd zijn en wordt extra gecontroleerd. En wanneer je op grotere schaal produceert moet je speciale apparatuur aankopen om de expansie in een gesloten systeem te kunnen uitvoeren. Er is nu een stuurgroep celtherapie die hard werkt om binnen UZ Brussel zo’n GMP-ruimte voor celtherapie te maken. Dat kost tijd en dus ook geld.” Xenia Geeraerts: “Als we binnen vier jaar veelbelovende resultaten behalen, zal het onderzoek waarschijnlijk in een stroomversnelling komen. Dat zou moeten lukken. Zeker op het vlak van celkweek en vermeerdering van de killer T-cellen zijn we erg hoopvol.” Sandra Tuyaerts vermoedt ook dat deze strategie beloftevol kan zijn in de strijd tegen glioblastoom. “Met melanoom is de toegevoegde waarde van adoptieve T-celtherapie al aangetoond. Het zal echter uitdagender zijn omdat we bij glioblastoom met een veel kleiner aantal cellen starten en we moeten er dan nog die cellen uit halen die een tumor kunnen aanvallen.”

Via de ondersteuning van een jonge vorser als Xenia Geeraerts wil het VUB Wetenschappelijk Steunfonds in het kader van zijn vijftigjarig bestaan pionierswerk en exploratief onderzoek alle kansen bieden en zo patiënten met glioblastoom uitzicht bieden op een betere prognose.

Word donateur van dit uniek en levensreddend onderzoek door een bijdrage te storten op het rekeningnummer BE51 0013 6779 3562 van de VUB, met vermelding van de vrije mededeling ‘Gift 167’. Giften vanaf € 40 zijn fiscaal aftrekbaar.

www.vub.be/steun-vub

Het VUB/UZ Brussel Laboratory for Medical and Molecular Oncology - Clinical Immunotherapy Group met v.l.n.r. dr. ir. Xenia Geeraerts , prof.dr. Johnny Duerinck, PhD Jens Tijtgat, medisch manager Isalien Deleu, diensthoofd prof. dr. Bart Neyns, PhD Julia Katharina Schwarze, dr. Wietse Geens en prof.dr. Sandra Tuyaerts.

Financiering door Wetenschappelijk Steunfonds.

JAARTAL Bedrag in € Begunstigde(n)

1979-1

1981-1

1981-2

1981-3

4958 Onderwijsinfrastructuur

372 VUB (algemeen)

372 VUB (algemeen)

4958 VUB (algemeen)

1982 4958 VUB (algemeen)

1983-2

1983-3

1984

1985-1

1115 Centrum Permanente Vorming

1115 VUB (algemeen)

7437 Faculteit RC

2479 Em. prof. dr. André Van Steirteghem & em. prof. dr. Paul Devroey

1985-2 2479 Sectie Klassieke Filologie (faculteit LW)

1985-3

Doel/onderwerp

Aankoop plato-scherm

PILC-programma

De Breyne beurzen

Aanwezigheid op DIRV tentoonstelling “Flanders Technology”

Rik Vloeberghs leerstoel

Profiel van de vrouw

Tegemoetkoming voor minder begoede studenten

Vijftigjarig bestaan van de faculteit RC

Hilde Bruers prijs: Eenheden. Radio-immunologie en Fertiliteit

Aankoop van papyrussen

1240 Dienst Cultuur Steun voor aankoop standbeeld voor de campus

1985-4 248 Studenten Sociale & Culturele Agogiek Ondersteunijg project “Danspas”

1986-1 2479 Em. prof. dr. Frank De Coninck

1986-2 1021 VUB (algemeen)

Hilde Bruers Prijs: ontwikkeling van moderne technologieën in de geneeskunde

Rik Vloeberghs leerstoel

1986-3 2479 Em. prof. dr. Karel Cuypers (St-Ar & Doc.Centrum) Profiel lidverenigingen UVV (o.l.v. em. prof. dr. Jacques Vilrokx & em. prof. dr. Marc Despontin)

1987-1 2479 Em. prof. dr. Daniel Pipeleers

Hilde Bruers Prijs: Diabetes Center VUB

1987-2 7764 Sectie Klassieke Filologie (faculteit LW) Aankoop van papyrussen (2de schijf)

1987-3 2479 VUB (algemeen)

1988-1

1988-2

1989

1990-1

1990-2

1990-3

1990-4

1991-1

1991-2

1991-3

1991-4

1991-5

1992-1

1992-2

9916 Sectie Aardrijkskunde (faculteit WE)

2479 Em. prof. dr. Jean-Jacques Amy

7733 Dr. Peter Peeters (faculteit WE)

5934 Dr. Peter Peeters (faculteit WE)

3718 Em. prof. dr. ir. Jacques De Ruyck (faculteit IR)

3718 Em. prof. dr. ir. Willy Patrick De Wilde (faculteit IR)

2479 Em. prof. dr. Paul Geerlings (faculteit WE)

3718 Em. prof. dr. Alison Woodward VECO & VUB

4958 Em. prof. dr. Machteld De Metsenaere & Micheline Scheys (faculteit ES)

2479 Em. prof. dr. Livin Bollaert (faculteit LK)

Vrijzinnig Studiearchief

Aankoop Siemens Kartografische Terminal

Hilde Bruers Prijs: dienst Gynecologie, Andrologie & Obstetrica

Project Stille Oceaan

Project Stille Oceaan (2de schijf)

Ontwikkeling biocentrale voor het genereren van warmtekracht

Ontwerp rolstoel in composietmaterialen

Toepassingen 'densiteit functionele theorie' voor de studie van moleculaire interacties

Belgisch luik Europees project rond genderongelijkheid

Sociale rekrutering, studie- en carrièreverloop van vrouwelijke VUB-alumni

2479 Em. prof. dr. Walter van Rensbergen (faculteit WE) Project Sterrenkunde

2479 Prof. dr. Ludwig Triest (faculteit WE)

4958 Em. prof. dr. Peter Piot

Hilde Bruers Prijs: directeur Global Aids-programma WHO

3718 Em. prof. dr. Kenny De Meirleir (faculteit GF) Project in sportgeneeskunde

1993 4958 Em. prof. dr. Machteld De Metsenaere Kwantitatieve evolutie personeel VUB over 25 jaar

Steun aan projecten.

JAARTAL Bedrag in € Begunstigde(n)

1994

1995

1996-1

1996-2

1996-3

1997-1

1997-2

1998-1

1998-2

1999-1

1999

2000-1

2000-2

2001-1

2001-2

2002-1

2002-2

2003

2004-1

2004-2

2005-1

2005-2

2006

2007-1

2007-2

2008

3100 Em. prof. dr. W. Selen (Vesalius College)

3100 Prof. dr. Philippe Cara (faculteit WE)

4958 Em. prof. dr. Lode Wyns (fac WE)

Doel/onderwerp

Architectuur voor computer-geïntegreerde procesproductiesystemen

Parallelle computers voor studie van eindige meetkunden

Cambridge-onderzoek naar kankergevoeligheden

4958 Em. prof. dr. Jan Gorus (faculteit RC) Etniciteit in Zaïre, Rwanda en Burundi

4958 Em. prof. dr. Walter Foulon (faculteit GF)

11155 Em. prof. dr. Lode Wyns (faculteit WE)

Hilde Bruers Prijs: klinische gynecologie en verloskunde

Cambridge-onderzoek naar kankergevoeligdheden (2de schijf)

4958 Em. prof. dr. Jan Gorus (faculteit RC) Etniciteit in Zaïre, Rwanda en Burundi (2de schijf)

4958 Em. prof. dr. Marc Jegers (faculteit ES) Effect artsen op de vraag naar gezondheidszorg

4958 Em. prof. dr. Raymond Cluydts (faculteit PE) Onderzoek neuropsychologie van jonge kinderen

4958 Em. prof. dr. Kris Thielemans

10836 Em. prof. dr. Michel Pierrard (faculteit WE) & em. prof. dr. Henri Eisendrath (faculteit WE)

21616 Prof. dr. Luc Deliens (faculteit GF)

4784 Em. prof. dr. Patricia van den Eeckhout

12395 Em. prof. dr. Jean-Pierre De Greve & Thea Derks (Vesalius College)

Hilde Bruers Prijs: fysiologie en fysiopathologie

Wetenschappelijke geletterdheid in Vlaanderen

Handelswijzen artsen rond levenseinde patiënten

Onderwijsvernieuwing

2916 Em. prof. dr. Patricia van den Eeckhout (2de schijf)

17500 Em. prof. dr. Jean-Pierre De Greve & Thea Derks (Vesalius College)

5000 Em. prof. dr. Willem Distelmans (faculteit GF)

Onderwijsvernieuwing (2de schijf)

Hilde Bruers Prijs: palliatieve zorgen

15000 Internationale Instituten voor Fysica &Chemie Onderzoek naar theoretische fysica en chemie

16000

Em. prof. dr. Jean Paul Van Bendegem (faculteit WE & LW)

5000 Em. prof. dr. Inge Liebaers (GF)

5000 Em. prof. dr. Guy Storme (faculteit GF)

10000 Em. prof. dr. Henri Eisendrath (faculteit WE)

20000 Interdisciplinair project (faculteiten PE & IR)

15000 Prof. dr. Philippe Claeys (faculteit WE)

5000 Prof. dr. Karin Vanderkerken

15000 Prof. dr. Gily Coene (faculteit LW)

2009 10000 Prof. dr. ir. Joeri Van Mierlo (faculteit IR) & prof. dr. Cathy Macharis (faculteit ES)

2010

12000 Prof. dr. Caroline Pauwels (faculteit ES)

2011 10000 Prof. dr. Veerle De Bosscher (faculteit LK)

Wetenschapsfilosofie

Hilde Bruers Prijs: medische genetica

Hilde Bruers Prijs: oprichting en leiding Oncologisch Centrum

Tentoonstelling 'Albert Einstein'

Psycho-technische interactie-analyses van het menselijke gedrag

Potentieel van mangroven als buffer tegen hoge golfslag in de Indische Oceaan

Hilde Bruers Prijs: pathobiologie van multipel myeloom, hoe herval beperken?

Eergelateerd geweld in naam van de eer: mythe en realiteit

Voorstudie over de implementatie van parken voor elektrische voertuigen in Vlaanderen

Vismet tot publiek forum. Over het belang van een ernstig genomen publieke sfeer

Benchmarken binnen topsportbeleid: een case study in de atletiek

JAARTAL Bedrag in € Begunstigde(n)

2012

2013-1

2013-2

2013-3

2014-1

2014-2

2015-2

2016-1

2016-2

2016-3

2016-4

2017-1

2017-2

2017-3

2017-4

2018-1

2018-2

2018-3

2018-4

2019-1

2019-2

2019-3

2019-4

2019-5

2019-6

2020-1

2020-2

15000 Prof. dr. Marc Jacobs (faculteit LW)

Doel/onderwerp

Borgen van immaterieel cultureel erfgoed 21ste eeuw

10000 Prof. dr. Elvira Haezendonck (faculteit ES) Onderzoek naar waardecreatie van publiek-private samenwerking voor beide partners

10000 Prof. dr. Joost Vaesen (faculteit LW)

5000 Prof. dr. Bart Neyns (faculteit GF)

Multidisciplinaire analyse van de dialectiek: ”StadUniversiteit” in Brussel

Hilde Bruers Prijs: bijdragen tot de neurochirurgie

15000 Prof. dr. Marie-Anne Guerry (faculteit ES) VUB-leerstoel Carrièrewendingen

5000 Em. prof. dr. Anne Malfroot (faculteit GF)

10000 Prof. dr. Koen Lombaerts & prof. dr. Els Consuegra (faculteit PE)

Hilde Bruers Prijs: haar inzet mucoviscidose

Effectiviteit van gendersensitieve strategieën voor academische doeleinden

15000 Prof. dr. Marie-Anne Guerry (faculteit ES) VUB-leerstoel Carrièrewendingen (2de schijf)

4000 Prof. dr. Bram Spruyt (faculteit ES)

5000 Prof. dr. Thierry Vandendriessche (faculteit GF)

14000 Prof. dr. Anna Jansen (faculteit GF)

6000 Prof. dr. Anna Jansen (faculteit GF)

7500 Prof dr. Paul De Hert (faculteit RC)

5000 Em. prof. dr. Rudolf De Smedt (faculteit LW)

2000 Prof. dr. Dorien Brosens (faculteit PE)

10000 Prof. dr. Inge Gies (faculteit GF)

28000 Prof. dr. Bart Neyns (faculteit GF)

7500 Prof. dr. Paul De Hert (faculteit RC)

5000 Prof. dr. ir. Damya Laoui (faculteit WE)

4000 Em. prof. dr. Paul De Knop

10000 Dr. Christophe Snoeck (faculteit WE)

10000 Dr. Sofie De Bus (faculteit RC)

8000 Prof. dr. Veerle De Bosscher (faculteit LK)

6000 Prof. dr. Inge Gies (faculteit GF)

2500 Dr. Theun Pieter van Tienoven (faculteit ES)

20000 Prof. dr. Jeroen Van Schependom (faculteit GF)

5000 Prof. dr. ir. Dirk Lefeber (faculteit IR)

TOTAAL € 626.260 Steun aan wetenschappelijk onderzoek

Paul De Vroede Prijs: living apart together. Over de gevolgen van opleidingsverschillen

Hilde Bruers Prijs: onderzoek over genediting en -therapie

Functioneel onderzoek naar genen betrokken bij de ontwikkeling van de hersenschors

Functioneel onderzoek naar genen betrokken bij de ontwikkeling van de hersenschors (2de schijf)

“De Debatten”

Bijdrage tot de uitgave van laatste deel brieven van Filips van Marnix van Sint-Aldegonde

Paul De Vroede Prijs: pleegouders versterken in het opvoeden

Geneeskunde van kinderen met diabetes type 1

Bijdrage aankoop CliniMACS Prodigy-toestel

“De Debatten” (2de schijf)

Hilde Bruers Prijs: immunotherapieën tegen kanker met lichaamseigen cellen

Bijdrage uitnodiging Japanse wetenschapper voor zijn werk in immunotherapie

Aanwending van isotoopchemie in de archeologie

Onderzoek naar gendergelijkheid in de praktijk van jeugdrechtbanken

De inbedding van Olympisme: de inspirerende waarde van topsporters als rolmodellen

Geneeskunde kinderen diabetes type 1 (2de schijf)

Paul De Vroede Prijs: dagelijkse routines. Studie Tijdstructuren en organisatie dagelijks leven

De herstelling van normale hersenfunctie in neurodegeneratieve pathologieën

Hilde Bruers Prijs: verbetering van de levenskwaliteit verbeteren met mensgerichte robotica

Hoe de stuurgroep het Wetenschappelijk Steunfonds blijft heruitvinden

Zoals een auto niet verder kan zonder een bestuurder, kan een fonds onmogelijk functioneren zonder zijn stuurgroep. Aan het hoofd vinden we de voorzitter, em. prof. dr. Silvain Loccufier, tevens ererector van de VUB. Zijn rechterhand is de ondervoorzitter, em. prof. dr. Franz Bingen, vroeger decaan van de faculteit Wetenschappen. Handelsingenieur prof. Jan Rimbaut is bevoegd als penningmeester en Jhony Van Steen als secretaris. Daarnaast zetelen ook in de stuurgroep rector prof. dr. Jan Danckaert, vicerector Innovatie & Valorisatie prof. dr. ir. Hugo Thienpont, wijlen ererector Paul De Knop en em. prof. dr. Henri Eisendrath, ook een gewezen decaan van de faculteit Wetenschappen. Eddy Van Gelder, vroeger voorzitter van de raad van bestuur van de VUB en Isabelle Marneffe, de huidige directeur van de VUB Foundation, maken er ook deel van uit. Samen met Michel De Rouck, Paul Van De Perre, prof. dr. Philippe Cara, prof. dr. Vincent Ginis en ten slotte Tony Tillez, gewezen diensthoofd van de dienst Public Relations van de VUB.

Samen beslissen zij onder meer welke jonge onderzoekers in aanmerking komen voor de tweejaarlijkse Hilde Bruers en Paul De Vroede prijzen. Zij bekijken ook welke onderzoeksprojecten veel potentieel hebben maar helaas niet in aanmerking komen voor overheidssubsidies. Deze projecten geven ze daarna de nodige financiële boost. Ook als er dringend nood is aan nieuw onderzoeks- of labomateriaal binnen een bepaalde faculteit of onderzoeksgroep, kijken ze of het mogelijk is om dit vanuit het VUB Wetenschappelijk Steunfonds aan te kopen en te schenken. Zo proberen zij steeds het academisch leven op de Vrije Universiteit Brussel te ondersteunen.

De leden van de stuurgroep van het VUB Wetenschappelijk Steunfonds

Em. prof. dr. Silvain Loccufier, ererector, voorzitter

Em. prof. dr. Franz Bingen, gewezen decaan faculteit WE, ondervoorzitter

Prof. Jan Rimbaut, bestuurder Buro25, penningmeester

Jhony Van Steen, bestuurder van vennootschappen, secretaris

Prof. dr. Philippe Cara, hoogleraar faculteit WE

Prof. dr. Jan Danckaert, rector

Paul De Knop, wijlen ererector

Michel De Rouck, gewezen financieel directeur BIAC

Em. prof. dr. Henri Eisendrath, gewezen decaan faculteit WE

Prof. dr. Vincent Ginis, hoogleraar faculteit WE

Isabelle Marneffe, directeur VUB Foundation

Prof. dr. ir. Hugo Thienpont, vicerector Innovatie & Valorisatie

Tony Tillez, gewezen diensthoofd Public Relations

Paul Van De Perre, zaakvoerder FiveFinancialSolutions

Eddy Van Gelder, gewezen algemeen directeur GIMB, gewezen voorzitter raad van bestuur VUB

Bezoek

Secretaris Jhony Van Steen en penningmeester prof. Jan Rimbaut

De steun van het Wetenschappelijk Steunfonds is

essentieel geweest om ons in staat te stellen ons ‘eigenzinnig’ onderzoek op te zetten.

Professor dr. Bart Neyns, diensthoofd Medische Oncologie UZ Brussel, ontving in 2013 de Hilde

Bruers Prijs ter waarde van 5.000 euro en kon in 2018 mede dankzij een gift van 28.000 euro een CliniMACS Prodigy-toestel aanschaffen.

Het was prorector Paul De Knop die me attent maakte op de mogelijkheid om een beroep te doen op het VUB Wetenschappelijk Steunfonds. Daarmee en ook met de steun van het Paul De Knop Fonds konden we een CliniMACS Prodigy-toestel aanschaffen. Het stelt ons in staat om lichaamseigen cellen te isoleren die we nodig hebben om de immuniteit tegen kanker aan te wakkeren.

Essentiële steun

De omgeving van de VUB en het UZ Brussel is voor mij als arts-onderzoeker van een uitzonderlijke toegevoegde waarde gebleken omdat ik er mijn klinisch-translationeel onderzoek naar kanker steeds heb kunnen voeren zoals ik het wenste. De steun van het Wetenschappelijk Steunfonds en het Paul De Knop Fonds is hierbij essentieel geweest om ons in staat te stellen ons ‘eigenzinnig’ onderzoek naar lichaamseigen, dendritische celtherapie op te zetten in vier klinische studies. Dit onderzoek wordt ook financieel ondersteund door het FWO, Stichting Tegen Kanker en Kom Op Tegen Kanker, maar hadden we nooit kunnen opstarten zonder deze initiële steun.

Perspectief

Ons onderzoek trekt de aandacht van interessante partners. In de paar voorbije jaren zijn we samenwerkingen aangegaan met een aantal kleinere biotechnologiebedrijven in

In de oncologie hebben we oplossingen nodig voor problemen die vandaag nog onoplosbaar blijven.

binnen- en buitenland. Recentelijk is ook de interesse erbij gekomen van een internationale farmareus. Dit biedt perspectief om onze pilootstudies een vervolg te kunnen geven in samenwerking met deze potentiële partners.

Los van commerciële drijfveren

Artsen-onderzoekers van de VUB en het UZ Brussel kunnen, getrouw aan de geest van onze instelling, onderzoek opzetten dat ‘redelijk eigenzinnig’ is en humanistisch van inslag. Zelf tracht ik oplossingen te zoeken voor de grote problemen, los van commerciële drijfveren en plaats het belang van de patiënt daarbij voorop. Zo nodig met het gemotiveerd vermijden van strikt door regels opgelegde keurslijven die in strijd zijn met het welzijn van elk individu.

Waar in de oncologie vooral nood aan is? Dat is een moeilijke en tegelijk makkelijke vraag. We hebben oplossingen nodig voor problemen die vandaag nog onoplosbaar blijven. Met de bijdrage van het Wetenschappelijk Steunfonds kunnen we onderzoek doen bij mensen met een kwaadaardige hersentumor

die hervallen. We isoleren bij hen bloedcellen en brengen die samen met medicijnen in de hersenen. We willen zo het lichaam kunnen verleiden tot het afstoten van het gezwel. We zien nu al dat de kans op overleving beter is dan bij alles wat voordien gedaan werd. Met deze klinische studies willen we bijdragen aan de best mogelijke zorg.

Het Steunfonds kan de cruciale link zijn in een

wetenschappelijk proces, dat tussen de mazen van het net valt

bij grotere fondsen.

Professor dr. Elvira Haezendonck is hoogleraar aan de Solvay Business School van de VUB. Zij heeft meer dan twintig jaar expertise opgebouwd in de strategische en beleidsaspecten van concurrentie en de rol van infrastructuur, en ook in de evaluatie van havenprojecten en –strategieën, in het bijzonder op het vlak van duurzaamheid en het samenbrengen van activiteiten. In 2013 ontving ze 10.000 euro steun van het VUB Wetenschappelijk Steunfonds voor haar onderzoek naar waardecreatie van publiek-private samenwerking.

Het opbouwen van een minimumbudget om een onderzoeksteam op poten te zetten was een moeilijk proces voor een beginnende docent. Vooral in de jaren dat er nog geen startkrediet voor jong academisch personeel bestond aan de VUB. Onder rector Paul De Knop werd mij een eerste gesponsorde leerstoel in publiek-private samenwerking toevertrouwd. Een samenwerking met bedrijven voor onderzoek bleek mij op het lijf geschreven en ondertussen ben ik aan mijn vierde sequentiële, gesponsorde leerstoel toe. Paul begreep zeer goed dat je mensen vertrouwen moet bieden voor hun kunnen, nog voor ze het effectief realiseren, omdat hen dat naar een hoger niveau tilt. Gesponsorde leerstoelen zijn echter zeer uitdagend, want de verwachtingen van bedrijven liggen vaak hoog of anders, en de budgetten zijn vaak beperkt tot het aanstellen van een onderzoeksbursaal.

Zonder de bijdrage van het Wetenschappelijk Steunfonds was het niet haalbaar geweest om het doctoraatstraject opnieuw op te starten.

Voor dat laatste, en bij het voortijdig vertrek van een onderzoekster op mijn eerste leerstoel, heeft het Wetenschappelijk Steunfonds met een financiële tussenkomst op basis van het geplande onderzoeksvoorstel het mogelijk gemaakt om het doctoraatstraject opnieuw op te starten. Zonder deze bijdrage was dit niet haalbaar geweest voor mijn team. Dat we de leerstoelverwachtingen goed hebben kunnen inlossen, heeft nadien ook een reeks nieuwe leerstoelen mogelijk gemaakt.

Vertrouwen in wetenschap

Als toegepast onderzoeker in de economische wetenschappen is het de bedoeling dat ik niet enkel kennis produceer maar dat ik die ook overdraag naar een zo breed mogelijk publiek. En dat zijn uiteraard niet enkel onze studenten. De brug bouwen van kennisoverdracht tussen academia en maatschappij moet vanuit ons vertrekken, wij moeten de hand uitreiken. Enkel zo gaan we relevante, soms urgente maatschappelijke problemen en uitdagingen met hen en voor hen kunnen oplossen of rigoureus en onafhankelijk aanpakken. Het zal ook het nut en vertrouwen in de wetenschap kunnen onderbouwen en

misschien zelfs enigszins herstellen. Er zijn tal van uitdagingen, die schreeuwen om onze inzichten.

Duidelijke positionering

Ik moet toegeven dat ik voor mijn aanvraag, gesuggereerd door Paul De Knop, het bestaan en doel van het Wetenschappelijk Steunfonds niet kende. Het kan de cruciale link zijn in een wetenschappelijk proces, dat tussen de mazen van het net valt bij grotere fondsen, bij sequentiële fondsenwerving waarbij er een overbrugging nodig is, etc. Een duidelijke positionering van het Wetenschappelijk Steunfonds binnen het kader van het fondsenoverzicht of aanbod en via onze dienst Onderzoeksbeleid helder verspreid, zou daarom erg zinvol zijn.

Een wetenschappelijk steunfonds hoeft niet zichtbaar te zijn maar wordt het wel wanneer belangrijke resultaten publiek worden gemaakt.

Professor dr. Daniel Pipeleers is diensthoofd van het Diabetes Research Center aan de VUB. Hij ontving in 1987 de Hilde Bruers Prijs ter waarde van 2.500 euro van wat toen nog het Cultureel Steunfonds heette.

In 1976 behaalde ik aan de VUB mijn aggregaat in medische wetenschappen met werk dat was uitgevoerd aan de ULB en aan Washington University, St. Louis. Ik was uit de Verenigde Staten teruggekeerd met een engagement voor de ontwikkeling van de VUB-faculteit Geneeskunde en haar academisch ziekenhuis. Leidende figuren zagen wel het belang van wetenschappelijk onderzoek als basis voor het medisch onderwijs en de universitaire geneeskunde, maar creëerden niet het kader voor academisch gedreven loopbanen door geneesheren. Er bestond toen geen doctoraatsopleiding. Het was de tijd dat de stiel geleerd werd bij mentoren binnen hun dienst. Een job in het buitenland heb ik nooit in overweging genomen, wel een terugkeer naar de Verenigde Staten. Mijn keuze om wetenschappelijk onderzoek te kunnen voortzetten na terugkeer uit de VS impliceerde een aanzienlijk lager loon. In 1987 ontving ik de Hilde Bruers Prijs van het toenmalig Cultureel Steunfonds. Ik waardeerde de prijs als een erkenning en aanmoediging door personen die zich inzetten voor de ontwikkeling van de VUB. Het bestaan van het steunfonds was me bekend maar niet de prijs.

Medisch en maatschappelijk relevant

Tussen 1980 en 1990 was ik lid van de VUB-onderzoeksraad en later van de VUBIOF-raad en stelde ik vast dat deze organen

zo objectief, positief en constructief mogelijk werkten. Impulsen voor samenwerking en voor industriële valorisatie werden gegeven. Maar de kleinere schaal van onze instelling had een relatief grote negatieve impact op de eigen middelen voor ondersteuning van onderzoek. Dit zal wel variëren per onderzoeksdomein. Ons onderzoeksprogramma ontwikkelt een celtherapie voor genezing van type 1-diabetes. Dit doel is medisch en maatschappelijk relevant. In deze context heb ik regelmatig advies gegeven binnen en buiten wetenschappelijke instellingen.

Een wetenschappelijk steunfonds hoeft niet zichtbaar te zijn om doelstellingen te realiseren, maar wordt het wel wanneer belangrijke resultaten publiek worden gemaakt die werden geboekt dankzij verleende steun. Dit kan dan helpen om nieuwe en grotere giften aan te trekken. Fondsen met grote budgetten kunnen een belangrijke invloed hebben op het beleid van instellingen, onder meer door een bijkomende interne hefboom te induceren en door gezonde principes te laten primeren. Contacten met bronnen van grote en repetitieve giften zijn cruciaal voor een steunfonds: deze bronnen kunnen dan ook vermeld worden bij het publiek maken van realisaties.

Ik waardeerde de prijs als een erkenning en aanmoediging door personen die zich inzetten voor de ontwikkeling van de VUB.

Op een dag zei mijn mentor me: ‘Frank, if you

are afraid to mix with top people in a field, you will never emerge as a top player yourself’.

Professor dr. Frank Deconinck was hoogleraar in de biomedische fysica aan de VUB en voorzitter van het Studiecentrum voor Kernenergie. Hij ontving in 1986 de Hilde Bruers Prijs ter waarde van 2.500 euro.

De Hilde Bruers Prijs was de eerste die ik ontving. Het was een bijzondere aanmoediging voor mij omdat hij niet alleen een erkenning betekende van mijn persoonlijk onderzoek, maar ook van werk op het raakvlak tussen fysica en geneeskunde. In de jaren '80 betekende dat nog vaak tussen twee stoelen vallen. Gelukkig wordt inter- en transdisciplinair onderzoek vandaag bijzonder op prijs gesteld.

Ik startte mijn doctoraatsonderzoek voor de splitsing van de ULB en de VUB. Na de splitsing zei mijn toenmalige ULB-promotor dat ik dan maar een VUB-promotor en een nieuw onderwerp moest zoeken. Ik kwam na wat rondhoren en met de steun van rector Roger Van Geen en professor Henri Eisendrath, bij wie ik assistent was, in contact met professor Marc Jonckheer die me een project voorstelde in nucleaire geneeskunde. Ik zou dan wel ‘enkele maanden naar de University of California in San Francisco moeten gaan’. Daar kon ik me bijzonder snel inwerken en resultaten boeken. Ik was natuurlijk onder de indruk van de academici die ik ontmoette aan UCSF, UCBerkeley of UCLA, en van wie ik enkel de namen uit boeken kende. Zo zat ik op een dag aan tafel naast Rosalyn Yallow en Alan Cormack, twee Nobelprijswinnaars. Ik zei aan mijn mentor Leon Kaufman dat ik mijn plaats liever aan iemand anders gaf, maar hij antwoordde me iets wat ik nooit vergat: ‘Frank,

Ik ontwikkelde een techniek waarvan ik helemaal niet wist of die wel tot iets zou leiden. Later zou die wereldwijd worden gebruikt in de nucleaire geneeskunde.

if you are afraid to mix with top people in a field, you will never emerge as a top player yourself’.

Pionierssfeer

Aan de faculteit Geneeskunde en Farmacie kreeg ik alle vrijheid en de nodige middelen om mijn eigen onderzoek te ontwikkelen, voornamelijk op het vlak van medische beeldvorming en beeldverwerking. Nucleaire geneeskunde was een van de allereerste diensten die naar het toenmalige AZ-VUB verhuisden. Er was een pionierssfeer die een heel aangename werksfeer schiep. Later had ik het geluk om samen met professor Michel Defrise en veel master- en PhD-studenten, internationale vrienden en collega's een dynamische onderzoeksgroep te kunnen uitbouwen. Wat me uit die beginperiode het meest bijbleef, was een idee dat ik kreeg tijdens een congres waar ik beelden zag van een hartstudie in de nucleaire geneeskunde. Het was een saaie voordracht en ik begon te dromen over het voortdurend kloppen van het hart. Wanneer fysici en wiskundigen iets

periodisch zien dan denken ze als in een Pavlovreflex aan de Fouriertransformatie, die een functie ontbindt in een continu spectrum van frequenties. Ik ontwikkelde een techniek waarvan ik helemaal niet wist of die wel tot iets zou leiden. Later zou die wereldwijd worden gebruikt in de nucleaire geneeskunde. Toen ik aan de VUB een techniek introduceerde voor de studie van de schildklier, ontving ik daarvoor de Hilde Bruers Prijs. Het was de eerste keer dat ik een prijs kreeg voor werk dat ik autonoom had gedaan en ik voelde me meteen ‘on the right track’.

Rol VUB Wetenschappelijk Steunfonds

Zoals Silvain Loccufier op de webpagina van het WSF schrijft, richt het fonds zich tot de jonge onderzoekers: ‘Onze studenten zijn onze toekomst. Enkel als onze beginnende onderzoekers de financiële ruimte krijgen om hun vleugels uit te slaan, kunnen ze creatieve en innovatieve oplossingen bedenken voor de uitdagingen van morgen.

Bevorder het broodnodige wetenschappelijk onderzoek.

Emeritus hoogleraar in de gynaecologie en verloskunde Jean-Jacques Amy ontving in 1990 de Hilde Bruers Prijs voor zijn strijd voor fundamentele vrouwenrechten.

Kort na de gedeeltelijke depenalisering van abortus op 3 april 1990, ontving ik twee onderscheidingen: op 9 augustus, de Distinguished Service to Humanism Award, toegekend door de International Humanist and Ethical Union (IHEU), en op 17 oktober, de Hilde Bruers Prijs, toegekend door het toenmalige Cultureel Steunfonds van de VUB. Ik heb deze eerbetonen ervaren als een erkenning van mijn engagement in de strijd voor fundamentele vrouwenrechten, met name die op zelfbeschikking, gezondheid en leven. Het werd dan zeer stil tot in 2016, toen de faculteit Geneeskunde en Farmacie mij voorstelde als titularis van de Leerstoel Willy Calewaert 2017 en in 2020, toen het Humanistisch Verbond mij meedeelde dat ik de laureaat was van de Prijs Vrijzinnig Humanisme 2021. Sindsdien word ik herhaaldelijk en uit diverse hoeken bevraagd, en… dat streelt mijn ego.

Vrijzinnig en progressief

Ik koos voor het AZ-VUB wegens het vrijzinnige en progressieve karakter van de instelling, maar eveneens omdat het statuut van loontrekkende overeenstemde met mijn sociale en politieke overtuiging. Ik betreur ten zeerste dat in de late jaren 1990 de directie van het ziekenhuis bezweek onder de druk van een nieuwe generatie artsen die deeltijds een privéactiviteit wensten te ontwikkelen met de daarbij horende financiële voordelen. Ik deed niet mee. In het toenmalige AZ-VUB

maakte de volstrekt onevenwichtige verdeling van fondsen en andere middelen het voor bepaalde diensten onmogelijk om een wetenschappelijke activiteit te ondernemen. Men investeerde onwaarschijnlijke bedragen in het minst prioritaire domein van de geneeskunde: het behandelen van de infertiliteit.

Advies bij maatschappelijke problemen

Ik trad herhaaldelijk op als expert voor parlementaire commissies in verband met de abortusproblematiek. Ik was hoofdredacteur van het European Journal of Contraception and Reproductive Health Care gedurende acht jaar; beheerder (covoorzitter gedurende zes jaar en secretaris van de raad van bestuur gedurende drie jaar) van de Fédération Laïque de Centres de Planning Familial en beheerder van verscheidene andere wetenschappelijke of humanitaire verenigingen. Ik publiceerde twee boeken rond mensenrechten.

Ik heb de Hilde Bruers Prijs ervaren als een erkenning van mijn engagement in de strijd voor fundamentele vrouwenrechten, met name die op zelfbeschikking, gezondheid en leven.

De Hilde Bruers Prijs is een mooie toevoeging op een cv en vergroot aanzienlijk de kans om competitieve onderzoeksbeurzen binnen te halen.

Professor dr. Damya Laoui is verbonden aan het Vlaams Instituut voor Biotechnologie en werkt aan de ontwikkeling van een vaccin tegen

uitzaaiingen van tumoren. Ze ontving in 2018 de Hilde Bruers Prijs ter waarde van 5.000 euro.

Het was een zeer grote eer om een prijs van het VUB Wetenschappelijk Steunfonds te mogen ontvangen. Niet enkel voor mezelf, maar ook voor mijn PhD-promotor professor Patrick De Baetselier en alle mensen in het labo die tot het doctoraat hebben bijgedragen. De Hilde Bruers Prijs is een mooie toevoeging op een cv en vergroot de kans om competitieve onderzoeksbeurzen binnen te halen aanzienlijk. De financiële steun is enorm waardevol omdat er voor jonge onderzoekers maar weinig tot geen fondsen zijn waarmee je nieuwe ideeën, die niet per se aan een bestaand project gelinkt zijn, kunt uittesten. De steun geeft je als onderzoeker dus ook meer onafhankelijkheid. Eerlijk gezegd had ik voor ik de Hilde Bruers Prijs kreeg nog niet van het Wetenschappelijk Steunfonds gehoord. Naar mijn mening zou de VUB dit meer bekend moeten maken, want het is een heel mooi initiatief.

Kleinschaligheid als troef

De VUB is een zeer attractieve, diverse onderzoeksinstelling. Er wordt gestreefd naar excellentie en door de kleinschaligheid zijn veel diensten zeer toegankelijk, zoals bijvoorbeeld de research grant officers die helpen bij het verwerven van onderzoeksfondsen. De kleinschaligheid vergemakkelijkt ook samenwerkingen tussen de verschillende onderzoeksgroepen en faculteiten. Ik zal ook nooit vergeten hoe professor Caroline Pauwels als rector contact heeft gezocht met verschil-

Ik hoop vrouwelijke wetenschappers in spe te helpen de nodige moed te vinden om een hoogwaardige wetenschappelijke carrière op te starten.

lende jonge onderzoekers om hun advies te vragen en hulp te bieden waar het nodig was. Het feit dat we aan de VUB als individuele onderzoeker een stem krijgen waardeer ik zeer. In mijn domein is het onderzoek de laatste tien jaar drastisch geëvolueerd. De technologische evolutie is opmerkelijk. We kunnen nu bijvoorbeeld redelijk snel en tegen een betaalbare prijs in een weefsel zoals een tumor nagaan welke genen in elke aparte cel worden uitgedrukt. Hiermee kunnen we functies en interacties voorspellen en bepalen hoe deze functies door therapieën beïnvloed worden en welke cellen hierbij een belangrijke rol spelen.

Passie doorgeven

Ik ben ervan overtuigd dat een wetenschapper, naast het onderzoeken en genereren van nieuwe kennis, ook de plicht heeft om die te valoriseren en op een begrijpelijke manier te delen met het brede publiek. Ook al ben ik intrinsiek een fundamentele wetenschapper, toch vind ik het belangrijk dat mijn onderzoek kan leiden tot de ontwikkeling van een nieuwe

behandeling voor kankerpatiënten. Uiteindelijk moet de fundamentele wetenschap onrechtstreeks leiden tot het verbeteren van onze maatschappij. Wat wetenschapscommunicatie betreft, moedigt de VUB vorsers op verschillende manieren aan via bijvoorbeeld het organiseren van de VUB PhD-derby en door deel te nemen aan de Dag van de Wetenschap. Zelf probeer ik onze nieuwe bevindingen te delen met zowel patiënten als kinderen. Ik hoop daarbij aan kinderen mijn passie voor de wetenschap te kunnen doorgeven en wetenschappelijke studies voor hen aantrekkelijk te maken. Als vrouw in de wetenschap weiger ik nooit om in de media te komen, zodat andere jonge vrouwen zien dat het mogelijk is om een wetenschappelijke carrière te combineren met een gezinsleven. Hierbij hoop ik vrouwelijke wetenschappers in spe te helpen de nodige moed te vinden om een hoogwaardige wetenschappelijke carrière op te starten en uit te bouwen in STEM-richtingen.

De erkenning heeft deuren geopend die anders

misschien gesloten waren gebleven in een competitieve wereld als de academische wereld.

Professor dr. Bram Spruyt is voorzitter van de vakgroep Sociologie aan de VUB. Hij ontving in 2016 de Paul De Vroede Prijs ter waarde van 4.000 euro.

Ik ontving de Paul De Vroede Prijs voor mijn proefschrift over onderwijsgebonden status. De prijs betekende vooral een erkenning van het harde werk in de afgelopen jaren. Het werkingskrediet dat aan de prijs verbonden was, heeft me in staat gesteld om een reis naar de Verenigde Staten te ondernemen en een samenwerking op te starten met collega-wetenschappers met wie ik nog steeds intensief samenwerk. In die zin was het zaaigeld, in de meest zuivere betekenis van het woord. De erkenning die vervat zit in de Paul De Vroede Prijs heeft bovendien deuren geopend die anders misschien gesloten waren gebleven. Zeker in een competitieve wereld als de academische wereld, waar beperkte middelen over een grote groep wetenschappers moeten worden verdeeld, vormen wetenschappelijke prijzen een enorm voordeel bij het aanvragen van projectmiddelen.

Meer inzetten op jong talent

Ik heb de VUB steeds ervaren als een instelling die boven haar gewicht kon spelen door het enthousiasme van de onderzoekers en de flexibiliteit van de ondersteunende diensten. Ik heb aan de VUB kansen gekregen die ik aan andere instellingen niet gekregen zou hebben. Daar ben ik dankbaar voor. Het is echter ook vanuit die dankbaarheid dat we niet blind mogen zijn voor de uitdagingen waar de VUB vandaag mee geconfronteerd wordt.

De VUB is op te korte tijd sterk gegroeid. Het is vandaag aan de VUB moeilijker om onderzoek te doen dan pakweg tien jaar geleden. Dat laatste geldt in het bijzonder voor jonge academici. We moeten daarom nog meer inzetten op jong talent. Het is belangrijk dat jonge mensen blijven kiezen voor de wetenschap. In het begin van je carrière is het belangrijk dat je aan een persoonlijk cv werkt. Als je eenmaal een bepaalde positie hebt verworven, kun je je meer inzetten voor het onderzoeksveld in zijn geheel.

Radicaal de nuance verdedigen Wie onderzoek doet naar onderwijsgebonden materies wordt regelmatig om advies gevraagd. Ik zetel soms uit eigen naam, soms als VUB-vertegenwoordiger, in talrijke adviesraden en commissies. Dat is niet altijd eenvoudig. De wetenschap biedt uiteindelijk meer vragen dan antwoorden, meer grijs dan zwart-wit en meer nuance dan de politiek verdraagt. Toch lijkt me dat de taak van wetenschappers te zijn: vanuit een onderzoekende houding en gebaseerd op empirische studies complexe problematieken ontrafelen, ze onderzoeken en in het beleidsadvies vooral radicaal de nuance verdedigen. We hebben als wetenschappers op dat vlak een belangrijke verantwoordelijkheid en de morele plicht om die ook op te nemen.

De prijs betekende vooral een erkenning van het harde werk in de afgelopen jaren.

Dankzij de middelen van het Steunfonds ontdekte

ik een heel nieuwe wereld, die van het DNA- en RNA-onderzoek.

Professor dr. Lode Wyns ontving 17.000 euro van het VUB Wetenschappelijk Steunfonds voor zijn onderzoek naar kankergevoeligheden.

De steun die me als doctorandus werd toegekend dateert uit de prille aanvangsfase van het VUB Wetenschappelijk Steunfonds. Gecombineerd met een toelage van de British Council gaf dit mij de kans om op zeer geregelde tijdstippen naar het Biophysics Lab van professor Morton Bradbury aan de Portsmouth Polytechnic te trekken. Het feit dat het een technische hogeschool en geen bonafide universiteit betrof, wekte wel enige verbazing, zelfs laatdunkendheid. Bradbury was echter keynote speaker op grote biochemische congressen en zou kort nadien hoofd worden van het biochemielab aan de University of California Davis en hoofd van Biophysics in Los Alamos. Hier lag voor mij de oorsprong van mijn echte kennismaking met de brede wereld van de x-straal- en neutronendiffractie en de elektronenmicroscopie.

Nieuwe wereld ging open

Wetenschappelijk onderzoek gaat uit van nieuwsgierigheid. Als student moleculaire biologie had ik hier de eerste inzichten over de regulatie van de genen gekregen. Maar in Engeland begon ik pas echt de technieken in het DNA- en RNA-onderzoek te begrijpen. Dankzij de middelen van het Steunfonds ontdekte ik in Portsmouth een heel nieuwe wereld. Eenzaam en alleen zat ik tijdens de weekends thesissen door te nemen. Mijn toenmalige bewondering en verwondering

Dankzij het Wetenschappelijk Steunfonds heb ik een soort Columbusreis kunnen ondernemen. Ik wilde, bij wijze van spreken, naar Indië gaan en kwam in Amerika terecht.

voor het potentieel én de schoonheid van deze wetenschap - trouwens de basis voor meer dan een tiental Nobelprijzen in die chemie - was ook de aanzet voor wat nu bijna vijftig jaar later het VUB Laboratorium voor Structurele Biologie is. Ik begon er in de jaren zeventig met een zestal medewerkers, nu zijn er dat een honderdtal. Ik ben fier en gelukkig dat dit lab vandaag geleid wordt door een reeks internationaal erkende vorsers - een aantal laureaten van de European Research Council - die in een reeks domeinen zowel fundamenteel als toegepast toonaangevend zijn.

De rol van het Wetenschappelijk Steunfonds is om om ervoor te zorgen dat vorsers aan het begin van hun carrière stappen kunnen zetten die andere fondsen niet mogelijk maken. Dankzij het WSF heb ik een soort Columbusreis kunnen ondernemen: ik kreeg een doel in zicht. Ik wilde, bij wijze van spreken, naar Indië gaan en kwam in Amerika terecht.

Het middelgrote karakter van de VUB bood ongelofelijk veel mogelijkheden aan een jonge docent, waarin het Wetenschappelijk Steunfonds een rol speelde.

Wetenschapsfilosoof emeritus professor dr. Jean Paul Van Bendegem ontving in 2014 16.000 euro steun van het VUB Wetenschappelijk Steunfonds voor de maatschappelijke valorisatie van de filosofie.

In 1983 heb ik mijn doctoraat in de wijsbegeerte openbaar verdedigd aan de toenmalige Rijksuniversiteit Gent, waar ik ook mijn opleidingen wiskunde en filosofie heb genoten. Als bevoegd verklaard navorser (een ondertussen verdwenen statuut) van het NFWO (Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, thans FWO-Vlaanderen) leek de verdere carrière min of meer gepland. Maar in 1985 werd ik deeltijds docent en vanaf 1990 voltijds docent aan de VUB in de sectie Wijsbegeerte en Moraalwetenschappen (nu opgegaan in de vakgroep Geschiedenis, Kunstwetenschappen, Archeologie en Filosofie). Het middelgrote karakter van de VUB bood ongelofelijk veel mogelijkheden aan een jonge docent, waarin het Wetenschappelijk Steunfonds een rol speelde. Want, hoe dan ook, de strijd om financiële middelen was en is een permanente factor om rekening mee te houden. Als ik het moet samenvatten in één zin, dan kan ik zonder enige schroom stellen dat het mooie aan de VUB is dat zij aan enthousiaste professoren en onderzoekers ruimte heeft gegeven om te groeien.

VUB goed in anticiperen

In mijn actieve loopbaan aan de VUB hebben zich grote en fundamentele veranderingen voltrokken. Daardoor werd, meen ik, een van de belangrijkste taken van een universiteit om te anticiperen en de VUB was daar

De VUB heeft aan enthousiaste professoren en onderzoekers ruimte gegeven om te groeien.

goed in, vooral als middelgrote instelling in een academisch landschap met de grote twee attractoren KU Leuven en UGent. Een moeilijke opdracht maar, sprekend voor mijn eigen discipline, heb ik de kwaliteit van de onderzoeksmogelijkheden en daardoor ook het onderzoek zelf gestadig omhoog zien gaan. Het is met enige trots dat ik mag neerschrijven dat op zijn hoogtepunt het Centrum voor Logica en Wetenschapsfilosofie (thans Center for Logic and Philosophy of Science) een twintigtal onderzoekers rijk was en nu, na mijn emeritaat, op de meest vakkundige wijze wordt voortgezet door Karen François, bijgestaan door Bart Van Kerkhove en Steffen Ducheyne. Maar we moeten eerlijk zijn, er zijn ook een aantal ontwikkelingen, zoals de overdreven publicatiedruk en het tellen tegenover het meetellen, die smeken om kritische reflecties (en die zich voor een deel ook voordoen aan de VUB, ik denk hierbij aan de cruciale rol van de Doctoral Schools). Misschien kan hierin het Wetenschappelijk Steunfonds een rol spelen?

Naar elkaar luisteren

Opgeleid door filosofen zoals Leo Apostel, Etienne Vermeersch, Jaap Kruithof en Rudolf Boehm, vind ik het evident dat academici, naast een functie binnen de universitaire muren, ook een maatschappelijke rol te spelen hebben. En bij voorkeur in een tweerichtingsverkeer: de burger die luistert naar de wetenschapper – dat klinkt ons uiteraard meer dan bekend in de oren – maar ook de wetenschapper die luistert naar de burger en zich daarbij moet afvragen in welke mate zijn of haar onderzoek tegemoetkomt aan de brede maatschappelijke verzuchtingen. Het valt niet te ontkennen dat de pandemie ons hiermee duidelijk heeft geconfronteerd en dat nog steeds doet. De vraag en uitdaging is of het ook kan zonder pandemie.

Onderzoeksresultaten van jonge VUB-vorsers naar het

publiek brengen is een toegevoegde waarde voor de onderzoeker én voor de VUB.

Professor dr. Dirk Lefeber kreeg in 2021 de Hilde Bruers Prijs voor zijn onderzoek naar de fysieke en cognitieve mens-robotinteractie. Lefeber, een autoriteit inzake actieve en passieve protheses, leidde aan de VUB de multidisciplinaire onderzoeksgroep BruBotics, waar meer dan 120 wetenschappers de samenwerking tussen mens en robot onderzoeken. Het uiteindelijke doel van het onderzoek is de levenskwaliteit van patiënten te verbeteren door human centered robotics.

Laureaat zijn van de Hilde Bruers Prijs op het einde van mijn actieve carrière was vooral een zeer mooie erkenning van het onderzoekswerk binnen mijn groep, eerder dan een financiële steun voor dit onderzoek. We plannen deze steun te gebruiken om een onderzoeker, die een vernieuwend aspect van het onderzoek uitwerkt, te steunen.

Urenlang in bibliotheek

Toen ik eind 1979 werd aangesteld als assistent in de dienst Analytische Mechanica bij professor Paul Janssens was het niet zeker dat dit uiteindelijk zou leiden tot een academische carrière. Een doctoraatsonderzoek was toen totaal verschillend van nu. De pc stond nog in de kinderschoenen. We gebruikten ponskaarten en kaartlezers om onze programma’s door te sturen naar het rekencentrum. De volgende dag konden we dan de print-out van de resultaten terugvinden. Van een doctoraatsopleiding was toen nog geen sprake. Om onze kennis van de

De grote mate van vrijheid om zelfstandig je onderzoek te kunnen bepalen, was voor mij veel waard.

materie te verifiëren, zaten we urenlang in de universiteitsbibliotheek om de beperkte hoeveelheid tijdschriften door te nemen op zoek naar gerelateerde artikels. Na de beëindiging van mijn doctoraat was er buiten verwachting een vacature voor een vastbenoemde plaats als eerstaanwezend assistent. Zo is mijn academische carrière gestart. De grote mate van vrijheid om zelfstandig je onderzoek te kunnen bepalen, was voor mij veel waard.

BruBotics

In die tijd waren onderzoekers meestal verbonden aan kleine onderzoeksgroepen. Dit leidde tot beperkingen voor het onderzoek. Daarom besloten we eind jaren '80 de dienst Werktuigkunde, de dienst Analytische Mechanica en de Robotica - we waren min of meer met verwant onderzoek bezig - samen te voegen tot één vakgroep om toch een enigszins minimale kritische massa voor het onderzoek te creëren. Zo beschikten we over een labo en over technici die een proefopstelling konden maken, zodat experimenteel werk het theoretische onderzoek kon aanvullen. Door de internationalisering van het onderzoek, vooral door Europese projecten, is de groep snel beginnen groeien. Momenteel hebben we meer dan elf verschillende nationali-

teiten in de onderzoeksgroep. Dit Europese onderzoeksbereik zou moeten evolueren naar mondiale onderzoeksprogramma’s, met samenwerkingen over heel de wereld. Onderzoek zal alsmaar meer multidisciplinair worden. Een goed voorbeeld daarvan is de onderzoeksgroep BruBotics rond mens en robot. Hier werken acht onderzoeksgroepen uit verschillende disciplines samen rond de vraag hoe we onze levenskwaliteit kunnen verbeteren door robotica te gebruiken. “Als kersvers gepensioneerde hoop ik nog enkele jaren de onderzoeksgroep te blijven ondersteunen, zowel bij het uitdenken als bij het uitvoeren van nieuwe projecten.

Meer zichtbaar

Het VUB Wetenschappelijk Steunfonds mag gerust wat zichtbaarder zijn. Hun middelen gebruiken om de onderzoeksresultaten van jonge VUB-vorsers op een verstaanbare wijze naar het grote of minder grote publiek te brengen is een toegevoegde waarde én voor de onderzoeker én voor de VUB.

Waarom iedereen wint dankzij filantropie

Het VUB Wetenschappelijk Steunfonds is één van de fondsen die ondergebracht zijn bij de VUB Foundation, de filantropische dienst van de VUB.

Het beleid van de VUB Foundation steunt op de overtuiging dat elke gift maatschappelijke return krijgt.

Iedere bijdrage steunt onderwijs, onderzoek, innovatie of het patrimonium van de VUB.

De kennis en inzichten die daaruit ontstaan, vloeien terug naar de samenleving.

De VUB Foundation werft fondsen bij bedrijven, organisaties, instellingen en particulieren.

Dat doet ze binnen het kader van de dienst TechTransfer van het vicerectoraat Innovatie en Valorisatie.

Zo vervult de VUB Foundation haar rol als coördinator van alle fondsenwerving voor de VUB onder supervisie van de Innovatie- en Valorisatieraad.

Wat u geeft aan de VUB krijgt u terug

www.vubfoundation.be

L’ apprenti

Classical Music

Symfonie No.1

Bezoek voor vuborkest.vub.be concerten@vub.be

The Witches La Soupe aux Tickets €

BRUSSEL AULA VUB BORNEM

CC Ter Dilft, BREDENE Eventcentrum

GENT - zondag De Bijloke, GENK - zondag CC C-Mine, Met de steun en haar lidorganisaties VUB, Vermeylenfonds, Verbond, Mensen en VOC's, Huizen Dienstverlening, Fakkel, Geuzenhuis HV Mechelen Humanisten, VUB, Erasmushogeschool Vriendenkring Dienst Cultuur

STEUN HET SYMFONISCH ORKEST VAN DE VUB!

L’ apprenti Sorcier | Paul Dukas

Classical Music Abbreviated | Rainer Herch

Door de jaren heen wist dirigent Jurgen Wayenberg met VUBorkest een eigen klank en een steeds hoger technisch en muzikaal niveau op te bouwen. Lid worden van het universiteitsorkest is niet voorbehouden aan VUB’ers: iedere liefhebber-muzikant komt in aanmerking voor dit groot symfonisch orkest dat elk jaar haar legendarische herfstconcerten geeft.

Symfonie No.1 - Hope | Kevin Houben

The Witches of Eastwick | John Williams

La Soupe aux Choux | Raymond Lefèvre

Bezoek voor info en tickets (vanaf oktober): vuborkest.vub.be concerten@vub.be

Om haar toekomst te verzekeren moet VUBorkest noodgedwongen op zoek naar nieuwe financiële middelen. Naast de structurele ondersteuning van de VUB en deMens.nu doen we daarom graag een beroep op u.

Tickets € 15 / € 10 (kassa € 20 / € 15)

BRUSSEL - zondag 20 nov. 2022 - 15u

AULA VUB Etterbeek, Pleinlaan toegang 13

BORNEM - zondag 27 nov. 2022 - 15u

CC Ter Dilft, Sint-Amandsesteenweg 41-43

BREDENE - zaterdag 3 dec. 2022 - 20u

Eventcentrum Staf Versluys, Kapelstraat 76

GENT - zondag 4 dec. 2022 - 15u

Draagt u het symfonisch orkest van de Vrije Universiteit Brussel een warm hart toe? Heeft u de mogelijkheid om ons te steunen met een gift? Kent u sponsors die ons orkest een financieel duwtje in de rug kunnen geven? Wij verwelkomen elke gift die hiermee het voortbestaan van VUBorkest mogelijk maakt!

De Bijloke, Jozef Kluyskensstraat 2

GENK - zondag 11 dec. 2022 - 15u

Een bijdrage storten kan op rekeningnr. van de VUB BE51 0013 6779 3562 met als mededeling GIFT37 Vanaf 40 euro ontvangt u een fiscaal attest voor uw gift waarmee u tot 45% recupereert. Of contacteer ons met uw voorstel voor bedrijfssponsoring op concerten@vub.be! Hartelijk dank!

CC C-Mine, Wilde Kastanjelaan 11

Met de steun en/of de medewerking van deMens.nu en haar lidorganisaties met i.h.b. Oudstudentenbond VUB, Vermeylenfonds, Willemsfonds, Humanistisch Verbond, Mensen & Wetenschap (UPV). Verder VLC's en VOC's, Huizen van deMens, Instellingen Morele Dienstverlening, Vrijzinnig West-Vlaanderen, VC De Fakkel, Geuzenhuis Gent, Muziekcentrum de Bijloke, HV Mechelen samen met HV Willebroek, Genkse Humanisten, Vrijzinnig Limburg, Oudstudentenbond VUB, Erasmushogeschool Brussel, UZBrussel, Vriendenkring Personeel VUB / EhB / UZBrussel, Dienst Cultuur VUB.

Doeeengiftengarandeerhetvoortbestaan vanVUBorkest!Oprekeningnr. BE5100136779metalsmededeling ‘GIFT37

Help jonge vorsers om hun vleugels uit te slaan

Jonge, uitmuntende vorsers zoals Xenia Geeraerts zijn onze toekomst. Helaas beschikt Xenia, net als zoveel andere beginnende toponderzoekers aan het begin van hun carrière, niet over de financiële middelen om hun onderzoek uit te voeren. Nochtans kan haar onderzoek zich op een dag vertalen naar klinische toepassingen en zo levens redden.

Daarom laat het VUB Wetenschappelijk Steunfonds jong onderzoekstalent zoals Xenia niet achter en is uw steun ook nodig. Help ons om het verschil te maken en een versnelling hoger te schakelen. Samen laten we beginnende researchers toe om vrij en kwaliteitsvol onderzoek te voeren.

Steun het VUB Wetenschappelijk Steunfonds om 125.000 euro in te zamelen voor het onderzoek van Xenia Geeraerts met een overschrijving op het rekeningnummer BE51 0013 6779 3562 van de Vrije Universiteit Brussel met vrije mededeling ‘GIFT167’.

Of scan de QR-code en doneer online via www.vub.be/steun-vub

Giften vanaf €40 zijn fiscaal aftrekbaar