Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, geluidsband, elektronisch of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de VUB.
COLOFON
VOORWOORD
Algemeen beheerder Nic Van Craen
“Het groen-blauwe karakter van onze campussen is een grote troef”
In een snel veranderende wereld staat de VUB voor heel wat operationele uitdagingen. Als algemeen beheerder is Nic Van Craen belast met de algemene administratieve, logistieke en financiële leiding van de universiteit, ter ondersteuning van het onderwijs, het onderzoek en het dienstbetoon. Hij draagt bij aan het realiseren van onze missie en doelstellingen en zorgt ervoor dat alles soepel functioneert.
2022 en 2023 waren mooie, maar ook woelige jaren voor de VUB. Wat waren de belangrijkste verwezenlijkingen?
Nic Van Craen: “Van al onze realisaties springen drie dingen er voor mij echt uit. Allereerst zijn we de nadruk blijven leggen op de renovatie van onze infrastructuur. Dat is broodnodig, zowel op klimaatvlak als om de groei van onze universiteit bij te benen. Ten tweede zijn we erin geslaagd om ons primaire energieverbruik te verlagen, vooral op het vlak van aardgas. Die verbetering is grotendeels toe te schrijven aan onze renovatieinspanningen.”
“Een derde belangrijke realisatie is onze sterkere datadriven aanpak. Vroeger was ons energieverbruik een soort black box: we wisten bijvoorbeeld niet waar de grootverbruikers zaten. Nu we de knelpunten kennen, kunnen we gerichte maatregelen nemen. Dat vraagt wel
aanzienlijke investeringen in onze IT-infrastructuur, die daardoor ook een grote energieverbruiker wordt. Het nieuwe datacentrum in het Green Energy Park te Zellik is daarom heel vooruitstrevend op duurzaamheidsvlak.”
Welke stappen zet de VUB om duurzaamheid, gelijkheid en welzijn in haar werking te integreren?
Nic Van Craen: “We hebben enkele jaren gewerkt met actieplannen en academische coördinatoren om met duurzaamheid, gelijkheid en welzijn aan de slag te gaan. Dat is enerzijds positief, maar tegelijk krijgen sommigen daardoor het gevoel dat anderen dit wel zullen aanpakken. Terwijl het toch om transversale thema’s gaat, die iedereen aanbelangen. Duurzaamheid, gelijkheid en welzijn worden nog te vaak als bijkomende aspecten beschouwd, en niet als onderdeel van onze basiswerking. Daar moeten we nog stappen in zetten.”
“Toch is er veel goesting om zaken aan te pakken, mede dankzij de goede voorbeelden die er al zijn. Zo neemt de aankoopdienst tegenwoordig ook duurzaamheidsaspecten mee in haar dossiers. Op het vlak van partnerschappen zijn de vicerectoren, de decanen en de leden van het Directiecomité cruciale sleutels om het transversale karakter van duurzaamheid, gelijkheid en welzijn te kunnen verzekeren.”
Op welke manier draagt de VUB bij aan de klimaattransitie? Kan de universiteit haar ambitieniveau nog verhogen?
Nic Van Craen: “Als universiteit moeten we een voorbeeldrol opnemen. Door het financiële plaatje is dat niet evident. Maar zeker binnen scope 3 (de indirecte emissies, bijvoorbeeld door het transport van aangekochte goederen, red.), zie ik nog heel wat reductiepotentieel. Denk bijvoorbeeld aan de aankoop van duurzamer labo- of IT-materiaal.”
“Sommige dossiers, zoals ons duurzame reisbeleid, zijn lastiger te realiseren. In een internationale academische context moet er natuurlijk gereisd worden, ook met het vliegtuig. Bovendien kan een internationale ervaring mensen verrijken en begripvoller maken. Toch moeten onze ambities op dit vlak nog een stuk omhoog, zeker waar er haalbare alternatieven zijn.”
“Een verdere renovatie van onze infrastructuur is broodnodig om onze groei op te vangen en klimaatvriendelijker te worden. Voor nieuwe gebouwen is circulariteit een topprioriteit”
“Tot slot denk ik dat de integratie van het circulaire gedachtengoed ook een belangrijke stap is. Zo heeft circulariteit zeker meegespeeld in de beslissing om de Willy Van Der Meeren-studentenkoten niet af te breken, maar ze een nieuwe invulling te geven. Dat was duurder, maar ook duurzamer.”
In 2023 ontving de VUB de Best Impact
Sustainability Report Award voor haar eerste ‘Verslag aan de samenleving’. Hoe heeft dit de duurzaamheidsaanpak van de universiteit bevorderd?
Nic Van Craen: “Ons eerste verslag was vooral erg geslaagd omdat we er veel mensen mee bereikt hebben, zowel binnen als buiten de universiteit. De award heeft die zichtbaarheid nog vergroot: een rapport dat publiekelijk gewaardeerd en gevalideerd wordt, krijgt toch meer erkenning. We merken dat het draagvlak voor duurzaamheid gegroeid is in alle lagen van onze organisatie. Zelfs de verschillende bestuursorganen nemen informatie uit het verslag mee in hun gesprekken.”
“Nu de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) van kracht is geworden, moeten we wel vermijden dat we rapporten gaan maken ‘omdat het moet’. Vanuit onze pioniersrol willen we echt tonen waaraan we werken en welke evoluties we doormaken. Ik hoop dat het Europese kader door zoveel mogelijk instellingen aanvaard zal worden als hét referentiekader, en dat andere rapporteringsverplichtingen hiermee in lijn komen te liggen. Zo kunnen we efficiënt rapporteren, zonder bijkomende planlast.”
Hoe ziet de duurzame VUB-campus van de toekomst er volgens u uit?
Nic Van Craen: “Het groen-blauwe karakter van onze campussen is een enorme troef, zeker in een grootstedelijke omgeving als Brussel. Het maakt onze universiteit aantrekkelijk voor studenten en personeel, en zorgt ervoor dat we robuust genoeg zijn om met de klimaatverandering om te gaan. Bovendien draagt een groene omgeving bij aan het welzijn van iedereen die hier komt.”
“Voor nieuwe gebouwen is circulariteit een topprioriteit. Van bij het ontwerp zetten we in op transformeerbare ruimtes, die doorheen de tijd meerdere functies kunnen hebben. We integreren ook de juiste meetsystemen in onze infrastructuur, zodat we een data-driven duurzaamheidsbeleid kunnen voeren. Ook telewerken en blended learning kunnen een positieve rol spelen, al is het nog zoeken naar een evenwicht. Voor mij blijft de fysieke campus ook in de toekomst essentieel.”
Welke uitdagingen en opportuniteiten ziet u de komende periode voor de VUB?
Nic Van Craen: “Allereerst willen we de verwachte groei zoveel mogelijk opvangen binnen de bestaande infrastructuur. We kiezen voor inbreiding in plaats van uitbreiding, met een focus op efficiënter gebruik van de beschikbare ruimte. Als we blijven groeien is ook een nieuwe campus op termijn niet uitgesloten. Een samenwerking met de stad Brussel, die heel wat
gebouwen een nieuwe bestemming wil geven, kan daarbij een mooie middenweg vormen.”
“We kiezen voor inbreiding in plaats van uitbreiding, met een focus op efficiënter gebruik van de beschikbare ruimte”
“Daarnaast blijft ook het toekomstbestendig maken van verouderde infrastructuur een complex vraagstuk. De subsidies die we ontvangen voor renovatie zijn niet voldoende om onze duurzaamheidsdoelen tegen 2030 en 2050 te behalen. Het wordt dus een uitdaging om ons investeringsritme aan te houden zonder onze financiële capaciteit in het gedrang te brengen.”
“Tot slot denk ik dat we onze pioniersrol op het vlak van onderzoek en onderwijs moeten blijven claimen. Het is onze pioniersmentaliteit die er telkens weer voor zorgt dat we grensverleggend onderzoek realiseren, bijvoorbeeld op duurzaamheidsvlak. Dat is een grote troef, die we niet mogen verliezen.”
VUB Usquare Campus
OVER DE VUB
DE VUB IN CIJFERS
(2022-2023)
Studenten
nieuwe telmethodiek (studenten eenmalig geteld, inclusief voorbereidingscursussen, PhD’s en gaststudenten)
Sociale Wetenschappen en Solvay Business School
Recht en Criminologie
Geneeskunde en Farmacie
Psychologie en Educatiewetenschappen
Letteren en Wijsbegeerte
Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen
Ingenieurswetenschappen
Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie
VUB-koten
Doctoraten
ONZE ORGANISATIESTRUCTUUR
Om goed te begrijpen hoe we duurzaamheid, gelijkheid en welzijn implementeren, lichten we eerst de algemene organisatiestructuur van de VUB toe. Onze universiteit bestaat uit verschillende bestuursniveaus: de rector, 4 vicerectoraten, 8 faculteiten en het Multidisciplinair Instituut Lerarenopleiding (MILO). Om meer efficiëntie en slagkracht te bekomen, zetten we momenteel sterk in op het verbeteren van onze governance.
De rector en de 4 vicerectoraten
De rector heeft de algemene leiding over de universiteit en is verantwoordelijk voor de voorbereiding en de uitvoering van het beleid. Hij of zij is het gezicht van de VUB en wordt verkozen op basis van een visienota met eigen ambities voor het komende mandaat. Het mandaat van de rector start bij aanvang van het academiejaar en duurt 4 jaar.
In totaal zijn er 4 vicerectoraten. Elke vicerector is verantwoordelijk voor de implementatie van het eigen beleidsdomein en beleidsplan. Ook dit mandaat duurt 4 jaar.
8 faculteiten en het MILO
De VUB telt 8 faculteiten. Elke faculteit is verantwoordelijk voor de coördinatie van een aantal onderzoeksgroepen en onderwijsopleidingen. Aan het hoofd van elke faculteit staat een decaan, die de
algemene leiding heeft. Elke decaan zorgt voor de voorbereiding en uitvoering van het facultair beleid. Het MILO werkt multidisciplinair rond de toekomst van het lesgeven en leidt toekomstige leerkrachten op.
Administratieve en ondersteunende diensten
Verschillende administratieve en ondersteunende diensten implementeren het beleid door de operationele en strategische doelstellingen om te zetten in praktijkgerichte acties. Ze worden gecoördineerd door de algemeen beheerder en het Directiecomité.
4 centrale raden
De VUB is autonoom en wordt democratisch beheerd. De Universitaire Gemeenschap – studenten en medewerkers – kunnen deelnemen aan de besluitvorming en de controle hierop via de 4 centrale raden: de Universiteitsraad, de Raad van Bestuur, de Academische Raad en het Directiecomité. De Universiteitsraad bepaalt de algemene strategische visie van de VUB. De Raad van Bestuur bepaalt het beleid dat binnen deze visie past. De Academische Raad heeft hierin een adviserende rol. Het Directiecomité is verantwoordelijk voor de voorbereiding en de uitvoering van het Algemeen Strategisch Plan (ASP).
Universiteitsraad Raad van Bestuur Academische Raad Directiecomité
Onze campussen zijn de fysieke vertaling van onze visie: ze zijn duurzaam, divers en digitaal. Daarnaast zijn ze internationaal georiënteerd en ingebed in de Brusselse context. De voorzieningen op onze campussen staan open voor iedereen.
VUB Main Campus, Elsene
De groene VUB Main Campus ligt naast onze zusteruniversiteit Université Libre de Bruxelles (ULB) en is onze grootste campus. Ze vormt de thuishaven van onze faculteiten Sociale Wetenschappen en Solvay Business School, Letteren en Wijsbegeerte, Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie, Psychologie en Educatiewetenschappen, Recht en Criminologie, Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen, en Ingenieurswetenschappen. Daarnaast zijn hier onder meer het rectoraat, de sociale diensten, een restaurant, studentenkoten, socioculturele organisaties en sportinfrastructuur gevestigd.
VUB Health Campus, Jette
Naast het UZ Brussel vind je onze Health Campus. Dit is de thuisbasis van de faculteit Geneeskunde en Farmacie en een gedeelte van de faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie. De campus is omgeven door natuurgebieden en biedt allerhande faciliteiten voor studenten en onderzoekers: koten, sportinfrastructuur, een restaurant, een bibliotheek, studiebegeleiding …
VUB Usquare Campus, Elsene
De VUB Usquare Campus is een uniek project in Brussel. In samenwerking met de ULB en een heleboel partners toveren we een militair complex vlak bij de VUB Main Campus en de campus van de ULB om tot een bruisend internationaal studentendistrict dat klaar is voor de toekomst. Een ontmoetingsplek voor (internationale) studenten, onderzoekers en professoren enerzijds en Brusselaars anderzijds, waar ze samen innovatieve ideeën kunnen ontwikkelen.
VUB Photonics Campus, Gooik
De VUB Photonics Campus in Gooik opende zijn deuren in 2013 en heeft sinds 2018 een totale oppervlakte van 3.000 vierkante meter. Op de campus ligt het Fotonica Onderzoeks- en Innovatiecentrum van de onderzoeksgroep Brussels Photonics (B-PHOT). Je vindt er hoogtechnologische platformen voor micro-optisch ontwerp in cleanroomcondities en een volledig uitgeruste technologiehal voor geavanceerd prototyping.
VUB Konekt Campus, Brussel
Brussel is een droomlabo voor (toekomstige) wetenschappers en een ideale leerplek voor studenten. Via het initiatief weKONEKT.brussels, dat de voorbije jaren werd uitgebouwd, verbinden we onze studenten met de hoofdstad. Omgekeerd versterken we de Brusselse gemeenschap door onderwijs met, in en
voor Brussel in te richten met onze diverse partners. Verbinding, samenwerking en co-creatie staan daarbij centraal. De VUB positioneert zich dan ook als een urbane universiteit die haar engagement en verantwoordelijkheid voor Brussel opneemt.
Campussen De Oranjerie Diest, Coovi
Anderlecht en Leuven
Op deze locaties bieden we de verkorte educatieve master aan, voor masters die het diploma van leraar willen behalen. De opleiding wordt zowel georganiseerd via contactonderwijs als via blended learning
URBAN ENGAGED UNIVERSITY
Als urban engaged university zijn we sterk verankerd in Brussel, maar slaan we evengoed de brug naar Europa en de wereld. Op alle niveaus willen we als geëngageerde community meehelpen om de wereld tot een betere plek te maken. Op het vlak van duurzaam studeren, onderzoeken én ondernemen willen we een voortrekker zijn.
VERANKERD IN BRUSSEL
Het woord ‘urban’ in onze omschrijving als urban engaged university verwijst naar onze ligging in en sterke verankering met Brussel, de hoofdstad van België en Europa. ‘Engaged’ zijn we vanuit onze principes van vrij onderzoek, humanisme en kritisch denken.
We positioneren ons als een Vlaamse pionierende universiteit en een open community in het diverse Brussel. We omarmen diversiteit vanuit de overtuiging dat een inclusieve samenleving ons verrijkt en maatschappelijk relevante kennis en excellente wetenschap alleen in een diverse omgeving floreren.
We verbinden de Brusselse gemeenschap met de VUB-community van studenten, academische en administratieve medewerkers en partners. Via weKONEKT.brussels dragen wij samen met de ULB bij aan de ontwikkeling van een vrije, verbonden en veerkrachtige stedelijke gemeenschap.
Brussel is door zijn diversiteit en grootstedelijke complexiteit het perfecte onderwerp voor het onderzoek en onderwijs van onze studenten en docenten. De ‘Brussel-beleving’ is daarbij de voedingsbodem bij uitstek voor duurzaamheidsinitiatieven. Een mooi voorbeeld is het BXL Living Vechtsportlab: een living lab rond gevechtsporten als emancipatoir instrument voor jongeren in een sociaal kwetsbare situatie, waarvoor we samenwerken met Brusselse gevechtsportclubs. Ons engagement maken we concreet in de talrijke initiatieven en projecten die we organiseren, faciliteren en stimuleren in de stad.
VUB is een urban engaged university en dat vertaalt zich ook naar onze onderwijsvisie.
UNIVERSITY
URBAN ENGAGED UNIVERSITY
weKONEKT.week 2023
Elk jaar tijdens de week voor de lentevakantie trekken de gemeenschappen van de VUB, ULB en de Erasmus Hogeschool (EhB) de stad in. Deze jaarlijkse weKONEKT.week is bedoeld om studenten in contact te brengen met de rijkdom, complexiteit en schoonheid van Brussel. Ook de editie van 27 tot en met 31 maart 2023, intussen al de zesde, was een groot succes: zo’n 4000 studenten uit alle faculteiten namen deel aan een van de 107 verschillende activiteiten. De activiteiten worden ontwikkeld in samenwerking met meer dan 100 Brusselse partners en nemen verschillende vormen aan: gastcolleges, workshops, excursies, rondleidingen, rondetafelgesprekken enzovoort. Speciale aandacht gaat naar initiatieven die door studenten georganiseerd worden, en de betrokkenheid van studenten staat steeds centraal in deze collectieve beweging.
Daarnaast dragen we samen met de ULB bij aan de kandidatuur van Brussel als Europese culturele hoofdstad 2030. Met deze kandidatuur willen we een nieuwe dynamiek in de stad creëren, waarbij culturele ontplooiing en artistieke beleving op een participatieve en inclusieve manier worden bevorderd. We besteden bijzondere aandacht aan de socioculturele en historische betekenis van Molenbeek en haar identiteit.
We zijn een urban engaged university door onze sterke verankering met Brussel en ons geëngageerde karakter
VUB ONDERWIJSVISIE
5 PIJLERS
1. Studenten ontplooien zich tot redelijk eigenzinnige individuen.
2. Studenten engageren zich voor een duurzame humanistische maatschappij.
3. Studenten worden gevormd tot wereldburgers
4. Studenten ontwikkelen een vrije onderzoekende houding.
5. Studenten worden voorbereid op hun professionele loopbaan .
HOE GEVEN WE ONS ONDERWIJS VORM?
7 INGREDIËNTEN
1. Onderzoeksgeïnformeerde didactiek
2. Eigenaarschap bij student
3. Interdisciplinariteit
4. Weloverwogen blend
5. Meertaligheid
6. Open en co-creatief
7. Levenslang leren
MEEBOUWEN AAN DE EUROPESE UNIVERSITEIT
VAN DE TOEKOMST
Studeren aan de VUB betekent meer dan louter kennis opdoen en kritisch en onafhankelijk leren denken. De VUB wil ook meebouwen aan een betere wereld, zowel op lokaal als op Europees niveau. Daarom zijn we trots en stichtend lid van EUTOPIA, een alliantie van gelijkgestemde universiteiten. In juni 2019 verkoos de Europese Commissie EUTOPIA als een van de 17 eerste projecten die de contouren van een Europese ‘universiteit van de toekomst’ mogen uittekenen. Ondertussen groeide EUTOPIA uit tot de alliantie van 10 universiteiten die we vandaag kennen:
Vrije Universiteit Brussel (België), CY Cergy Paris (Frankrijk), University of Gothenburg (Zweden), University of Ljubljana (Slovenië), Universitat Pompeu Fabra (Spanje), Warwick University (Verenigd Koninkrijk), Ca’Foscari University of Venice (Italië), Universidade NOVA de Lisboa (Portugal), Technische Universität Dresden (Duitsland), Universitatea Babeş-Bolyai (Roemenië)
Samen gaan we de immense uitdaging aan om de Europese universiteit van de toekomst te bouwen: een universiteit die gemeenschappen uit heel Europa samenbrengt om oplossingen te vinden voor de grote maatschappelijke uitdagingen van onze samenleving.
Karin Vanderkerken, Vicerector Internationalisering VUB & Vice-President EUTOPIA
“EUTOPIA is geen project, het is een transformatieproces. Via EUTOPIA willen we ons curriculum en onderzoek internationaliseren. Op die manier krijgen de ervaringen van studenten en medewerkers een Europese insteek.”
Open, divers en inclusief
De Europese universiteit van de toekomst wordt in de eerste plaats open, divers en inclusief! Met campussen over heel Europa die sterk verbonden zijn met onze urbane omgeving en cultuur, en die open staan voor de vele opportuniteiten die de Europese dimensie meebrengt. Ons doel is om tegen 2025 een open en multiculturele superuniversiteit te creëren, waarin al onze campussen met elkaar verbonden zijn. Onze studenten, academici en werknemers kunnen zich er vrij bewegen, onderwijs volgen en aan wetenschappelijk onderzoek doen.
De cruciale opstap naar deze Europese superuniversiteit zijn de ‘EUTOPIA Connected Communities’. Dat zijn thematische netwerken waarin docenten, onderzoekers en studenten samenwerken over de campussen heen. Hun doel? Bestaande goede praktijken in probleemgestuurd onderwijs en onderzoek versterken door interuniversitaire verbondenheid op Europese schaal te creëren.
Connected Learning Communities: samen leren in diversiteit
In de Connected Learning Community ‘Rechtsgeschiedenis’ bouwen studenten en academici van de VUB, CY (Parijs), NOVA (Lissabon) en UL (Ljubljana) al 3 jaar aan een gedeeld curriculum, onder leiding van VUB-professor Frederik Dhondt. Studenten vergelijken nationale casussen en ontdekken zo de juridische en culturele eigenheden van landen. In 2023 namen twee studentes bijvoorbeeld het thema ‘activisme voor vrouwenrechten’ in Frankrijk en België onder de loep.
Een Connected Community breidt je horizon enorm uit. Het vertrekpunt is telkens een bepaalde case, waaruit dan weer nieuwe perspectieven en gezamenlijke ideeën voortkomen. Zo kon een VUBstudente de expertise van een professor uit Lissabon over het statuut van de inheemse bevolking in het Portugese koloniale rijk toepassen op de debatten tussen Belgische juristen over de lokale bevolking in koloniaal Congo. “De learning community heeft me uit mijn comfortzone gehaald en nieuwe terreinen laten ontdekken”, aldus de studente Manon Hofströssler.
VUB FUTUREPROOF
Met verschillende strategische plannen en beleidsnota’s wilde wijlen VUB-rector Caroline Pauwels de universiteit futureproof maken, en legde ze de basis van het VUB-beleid rond maatschappelijke impact. De transversale beleidsthema’s duurzaamheid, gelijkheid en welzijn spelen daarin een centrale rol. De huidige rector Jan Danckaert zet dit beleid verder, maar legt ook nieuwe klemtonen.
BELEIDSPERIODE
2021-2023
Met het Algemeen Strategisch Plan 20212023 (ASP4) bouwden we verder op de eerdere strategische doelstellingen van de VUB. We hielden onze koers aan en rolden de actieplannen rond duurzaamheid, gelijkheid en welzijn verder uit in de hele VUB-community. Aan het einde van deze beleidsperiode liepen de actieplannen voor duurzaamheid en gelijkheid af, net als de mandaten van de academische coördinatoren.
BELEIDSPERIODE 2024-2027
Het lopende Algemeen Strategisch Plan 2024-2027 (ASP5) ‘koestert wat goed is en versterkt wat moet’.
Het neemt de sterke punten uit onze vorige strategische plannen over en breidt ze uit met nieuwe initiatieven of concretere uitwerkingen. Binnen deze strategische periode wordt in het bijzonder de nadruk gelegd op het op punt stellen van de interne, slagkrachtige organisatie.
Kerntakendebat
Om te evolueren naar een meer performante en wendbare instelling voeren we in eerste instantie een kerntakendebat. In dat debat maken we een onderscheid tussen processen en activiteiten die meer of minder cruciaal zijn voor de uitvoering van onze kerntaken.
Samen met de faculteiten creëren we een verbinding tussen de facultaire noden en de universitaire strategie.
Duurzaamheid, gelijkheid en welzijn
We zetten maximaal in op de integratie van de transversale beleidsthema’s in de werking en processen van de centrale diensten, vicerectoraten en faculteiten. Duurzaamheid, gelijkheid en welzijn blijven de rode draden die alle beleidsdomeinen doorsnijden. We willen deze thema’s verweven in de volledige werking van onze universiteit, zodat de hele VUB het beleid met de bijbehorende initiatieven kan uitdragen.
CSRD als opportuniteit
De Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) biedt een interessant kader om ons duurzaamheidsbeleid vorm te geven, te monitoren en te evalueren. Via een dubbele materialiteitsanalyse zullen we onze toekomstige duurzaamheidsstrategie bepalen op het vlak van milieu-, sociale en bestuurlijke criteria (Environmental – Social – Governance of afgekort ESG). Met de CSRD komt onze maatschappelijke impact helemaal centraal te staan en verschuift onze focus van de transversalen naar het implementeren van een ESGframework.
OVER DIT VERSLAG
In 2023 publiceerden we ons eerste ‘Verslag aan de Samenleving’: een duurzaamheidsrapport met een overzicht van onze meest sprekende acties op het vlak van duurzaamheid, gelijkheid en welzijn in de periode 2020-2021. Aan elk van die domeinen koppelden we KPI’s en targets, met de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de Verenigde Naties als verbindend kompas. In 2023 ontvingen we voor dit verslag de publieksprijs voor het Best impact Sustainability Report, uitgereikt door het Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR-IRE).
Deze editie is ons tweede publieke duurzaamheidsrapport en beslaat de periode 2022-2023. Voor zaken die per kalenderjaar gemonitord worden, rapporteren we over het referentiejaar 2023. Wat studenten betreft, bekijken we het academiejaar 2022-2023. We bieden een overzicht van onze belangrijkste acties en tonen onze voortgang op het vlak van duurzaamheid, gelijkheid en welzijn aan de hand van cijfers, statistieken en figuren.
Hoewel de actieplannen duurzaamheid en gelijkheid zijn afgerond, behouden we zoveel mogelijk dezelfde opdeling en indicatoren als in het vorige verslag. Opnieuw verbinden we het VUB-beleid met het grotere geheel aan de hand van de SDG’s. We geven steeds mee op welke SDG’s het beleid invloed heeft, door middel van de SDGlogo’s en – waar mogelijk – de subtargets. Ook in dit verslag zit achteraan een handige overzichtstabel met de KPI’s en targets, en een samenvattende SDG-matrix.
De Dienst Strategie en Beleid, en vooral de Cel Strategie, vormen de spil in het opstellen van dit verslag. Daar werken de centrale beleidsmedewerkers die het duurzaamheidsbeleid in de organisatie mee vormgeven, monitoren en evalueren. Uiteraard samen met een heleboel andere collega’s, want duurzaamheid is een VUBbreed verhaal.
Momenteel hebben heel wat van onze KPI’s het Global Reporting Initiative (GRI) als richtsnoer. In de toekomst willen we ons meer op de CSRD richten als kader voor monitoring en rapportage. We streven ernaar om elke 2 jaar publiek verslag uit te brengen over onze vorderingen.
NAAR EEN ETHISCHE UNIVERSITEIT
Ethisch en verantwoord handelen is inherent aan de maatschappelijke rol van een universiteit. De Engelse term due diligence staat voor ‘gepaste zorgvuldigheid’ en is het uitgangspunt van onze volledige werking. In een duurzaamheidscontext betekent dit dat we onze negatieve impact op mens en milieu in kaart brengen en zoveel mogelijk beperken, zowel in onze eigen werking als bij onze leveranciers, onze studenten en personeel. Hoewel de VUB nog geen transversale lijn heeft rond due diligence of ethisch handelen, zit het topic wel in al onze activiteiten en beleidslijnen verweven. Als humanistische en geëngageerde universiteit nemen we een duidelijke positie in over ethische kwesties en spreken we ons uit over wat er in de wereld gebeurt.
Gedragscode voor VUB-community
De VUB wil een inclusieve universiteit zijn. We streven naar een goede en stimulerende werksfeer en studieomgeving en tolereren op onze campussen geen discriminatie, achterstelling of grensoverschrijdend gedrag. Daarom stelden we een gedragscode op waarin we onze normen en waarden rond gelijkheid expliciet beschrijven. Zo weet iedereen aan de VUB wat wel kan en wat niet.
Academische
vrijheid waarborgen
VUB-onderzoeker Pieter-Paul Verhaeghe toonde aan dat naar schatting 45% van het academisch personeel aan onze Vlaamse universiteiten ooit te maken kreeg met een vorm van intimidatie. Het gaat vooral
over pestgedrag, toxisch leiderschap, oversten die de wetenschappelijke input van academisch personeel niet erkennen, en inbreuken op de regels over intellectuele eigendom. Ook intimidatie door externen komt aan bod, bijvoorbeeld op sociale media als het gaat over maatschappelijk gevoelige onderwerpen. Als reactie op het rapport uit 2023 neemt de VUB een voortrekkersrol op. We verfijnen het beleid om onze wetenschappers te ondersteunen en de academische vrijheid te garanderen.
Doopkader voor studenten
In de zomer van 2022 werd het nieuwe VUB-doopkader goedgekeurd. Dat is gebaseerd op het Vlaamse doopkader, rekening houdend met de eigenheid van het VUB-studentenleven. Het nieuwe, praktische deel van het kader bepaalt duidelijk wie de doop controleert, hoe het systeem werkt en wie er bij overtredingen een sanctie kan opleggen. Door bepaalde rechten expliciet in het doopkader op te nemen, willen we studenten die zich laten dopen beter beschermen tegen fysieke of mentale excessen. Een student mag bijvoorbeeld opdrachten weigeren of tijdens een activiteit een gesprek met een vertrouwenspersoon vragen. Voor studentenverenigingen is het doopkader een leidraad om mensen die hun boekje te buiten gaan van de doop te weren, of om hen tijdelijk of definitief uit te sluiten als lid. Het is een levend document, dat ontstond in co-creatie met de studentenverenigingen en dat we regelmatig evalueren en bijsturen. Je vindt het doopkader, samen met andere regels voor studenten, in de codex Studentenleven.
Duurzaam investeren
We ondersteunen de transitie naar een koolstofarme samenleving door onze beleggingsportefeuilles duurzaam te beheren. We heroriënteerden onze beleggingen naar ethische en duurzame portefeuilles (zogenaamde ESG-mandaten) en vroegen onze vermogensbeheerders om transparant te rapporteren conform het ‘Charter ethisch beleggen’.
Sinds 2022 toetsen we onze beleggingen ook af aan de normen van de nieuwe Europese SFDR-verordening (Sustainable Finance Disclosure Regulation). Door binnen het kader van de SFDR te blijven, steunen we de klimaatdoelen en helpen we de Europese Green Deal te realiseren.
Charter voor leveranciers
We vragen onze leveranciers om goed voor hun werknemers en onderaannemers te zorgen en om de wet en de mensenrechten te respecteren. Die vraag krijgt concreet vorm in ons ‘Charter voor leveranciers’. Bij inbreuken kan de overeenkomst stopgezet worden.
Belangrijke aandachtspunten zijn:
> Werknemers en/of onderaannemers moeten altijd wettelijk in orde zijn. Mocht blijken dat een leverancier personen tewerkstelt die illegaal in België verblijven, dan heeft de VUB het recht om de uitvoering van een opdracht meteen te laten stopzetten en de overeenkomst te verbreken. Ook andere ernstige tekortkomingen kunnen leiden tot een verbreking van het contract.
Naar de codex Studentenleven
> Leveranciers moeten hun werknemers correct en tijdig uitbetalen. Gebeurt dat niet, dan heeft de VUB het recht om de uitvoering van een opdracht te laten stopzetten en de overeenkomst op te schorten tot alle lonen correct betaald zijn. De leverancier zal daar dan een bewijs van moeten voorleggen.
> Leveranciers – en bij uitbreiding al hun werknemers en onderaannemers – moeten de mensenrechten respecteren. Elke rechtstreekse of onrechtstreekse inbreuk kan aanleiding geven tot een verbreking van de opdracht, zonder recht op enige vergoeding.
Ethisch onderzoek
De VUB streeft naar kwaliteitsvol onderzoek dat beantwoordt aan breed gedragen normen rond ethiek en wetenschappelijke integriteit. Daarom creëerden we het ‘Charter van de onderzoeker’. Al onze onderzoekers moeten op de hoogte zijn van onze normen, hun belang erkennen en ze toepassen in hun onderzoek.
Bij de voorbereiding van nieuw onderzoek gebruiken onze wetenschappers de ‘Ethische code voor de wetenschappelijke onderzoeker in België’ en het ‘Charter van de onderzoeker’ van de VUB om te beoordelen of het onderzoek ethisch aanvaardbaar is. In 2023 startte een participatief traject om het VUB-charter in lijn te brengen met hedendaagse onderzoekstrends zoals Open Science en artificiële intelligentie (AI).
Is er twijfel over de aanvaardbaarheid van een onderzoek? Of is een advies wenselijk of verplicht, bijvoorbeeld voor een projectaanvraag of voor financiering? Dan kan de onderzoeker terecht bij de bevoegde ethische commissie van de VUB. We tellen er 4: de Ethische Commissie Humane Wetenschappen, de Ethische Commissie Dierproeven, de Commissie
Medische Ethiek en de Ethische Commissie Dual Technologies, Military Research and Misuse.
Het Data Protection Office helpt onderzoekers om de hoge standaarden op het vlak van nauwkeurigheid en ethisch gedrag te vrijwaren, en om het fundamentele recht op privacy te beschermen. Binnen de VUB worden vermoedens van wetenschappelijk wangedrag behandeld door de Commissie voor Wetenschappelijke Integriteit (CWI).
Checklist ‘Ethiek en internationale samenwerking’
Internationalisering wordt steeds belangrijker in het universitair onderwijs. Dat komt onder meer tot uiting in uitwisselingen van personeel en studenten, gezamenlijke onderwijsprogramma’s, internationale netwerken, de bundeling van onderzoekscapaciteit en grensoverschrijdende onderzoekssamenwerking. Het eerbiedigen van de mensenrechten is inherent aan de maatschappelijke rol van een universiteit.
De Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) publiceerde in 2019 het rapport ‘Aanbevelingen voor de invoering van een mensenrechtentoets aan de Vlaamse universiteiten’. Op basis daarvan creëerde een VUBwerkgroep een implementatiedocument mét checklist, waarin het mensenrechtenbeleid van de VUB wordt toegelicht. Onderzoekers en bestuurders kunnen die ‘mensenrechtentoets’ gebruiken om mogelijke ethische en juridische kwesties te identificeren die uit hun internationale samenwerkingsverbanden kunnen voortvloeien. Die kwesties kunnen betrekking hebben op de instelling en de geplande activiteiten, maar ook op de lokale overheden die bij de activiteiten betrokken kunnen zijn.
Sinds 2021 bevatten alle nieuwe samenwerkingsakkoorden een clausule over de waarden van de VUB en een expliciete clausule over mensenrechten. Die clausule wordt ook toegevoegd aan bestaande samenwerkingsakkoorden en Memoranda of Understanding die verlengd worden.
Bestaande of potentiële partners van de VUB zijn niet verantwoordelijk voor het land of regime waarin ze opereren. Ze dragen dus geen verantwoordelijkheid voor mensenrechtenschendingen door de lokale overheid. Dat verandert bij actieve betrokkenheid: instellingen die actief bijdragen aan ernstige mensenrechtenschendingen of andere wanpraktijken door een nationale overheid, komen niet in aanmerking voor een samenwerking met de VUB.
Zo is de academische samenwerking met Iraanse kennisinstellingen opgeschort vanwege de opsluiting
van de Iraans-Zweedse spoedarts en VUB-gastprofessor Djalali. De Vlaamse rectoren besloten in 2022 ook om de samenwerking met Russische universiteiten op te schorten vanwege hun steun aan Poetin bij de inval in Oekraïne. Bestaande contracten laten we na een evaluatie wel verder lopen tot hun einddatum, om geen individuele onderzoekers of studenten te treffen.
Sensibilisering en opleidingen rond ethiek
Sinds het academiejaar 2021-2022 zijn PhD-kandidaten verplicht om enkele inleidende opleidingen rond wetenschappelijke integriteit te volgen, waaronder het Ethics & Scientific Integrity Track. Dat leerpad omvat enkele seminaries en het gebruik van de online trainingstool Good Academic Research Practices (Mind the GAP). De e-learningmodule werd ontwikkeld door de VLIR, in samenwerking met de 5 Vlaamse universiteiten. De Engelstalige tool omschrijft de verschillende
fases van de onderzoekscyclus, van proefopzet en onderzoeksdatabeheer tot het omgaan met belangenconflicten en de evaluatie van onderzoekers.
Er is ook aandacht voor het gebruik van persoonsgegevens (AVG), de privacywetgeving en ethiek. In een volgende stap zullen we de Mind the GAP-training actief promoten bij postdoctorale onderzoekers.
Elk jaar in december, tijdens de internationale Week van de Ethiek, organiseert de VUB een Ethics Week, onder de noemer ‘No excellent research without excellent ethics and integrity’. Dat event is een uitgelezen kans voor de hele VUB-community om te reflecteren over onderzoeksethiek in een veranderende wereld. Tijdens deze week organiseren we lezingen en trainingen voor studenten, onderzoekers en iedereen daarbuiten.
In 2023 lag de focus op de opportuniteiten en risico’s van artificiële intelligentie (AI) in de onderzoekspraktijk.
HRS4R-stakeholderforum
Op vrijdag 20 oktober 2023 organiseerde de VUB het eerste stakeholderforum rond de Human Resources Strategy For Researchers (HRS4R). Dit evenement was een belangrijke stap in de hernieuwingsfase van het prestigieuze HRS4R-label, een kwaliteitskeurmerk van de Europese Commissie. Het HRS4R-label wordt toegekend aan onderwijsinstellingen die uitblinken in vier onderzoekersgerelateerde hrthema’s: Ethical and Professional Aspects, Recruitment, Working Conditions and Social Security, en Development and Training. De aanwezige onderzoekers identificeerden prioritaire acties binnen deze thema’s. Die input vormde mee de basis voor het nieuwe HRS4R-actieplan, want ook de komende jaren blijven we inzetten op ethiek en integriteit in de onderzoekswereld.
Student Refugee Programme
Met het Student Refugee Programme willen we kandidaatstudenten uit de hele wereld een eerlijke kans geven om hun studies aan de VUB aan te vatten of voort te zetten, ook als ze bijvoorbeeld uit oorlogsgebieden komen. Zowel voor als tijdens hun studies bieden we deze studenten de nodige steun en begeleiding. Zo zijn er speciale verwelkomingsprogramma’s die worden ontwikkeld met en voor vluchtelingen. We namen ook meerdere personeelsleden met een specifieke migratieachtergrond in dienst om studenten uit diverse regio’s te begeleiden.
Het unieke van ons programma voor vluchtelingen ligt in de principes die eraan ten grondslag liggen: de individuele opvolging van studenten, rekening houdend met de complexiteit van hun situatie, met diversiteit en openheid als kerngedachten.
De afgelopen jaren meldden meer dan 700 vluchtelingen zich aan bij de VUB. Ongeveer een derde daarvan schreef zich ook effectief in voor een opleiding. Veel vluchtelingstudenten zijn afkomstig uit Syrië, Palestina, Turkije en Irak. Sinds de start van de oorlog in Oekraïne zijn er ook veel studenten uit dat land bijgekomen. Vluchtelingstudenten kiezen gewoonlijk voor Engelstalige masterprogramma’s in de Ingenieurswetenschappen, Talen, Geesteswetenschappen of Sociale Wetenschappen, of aan de Solvay Business School.
In het academiejaar 2022-2023 begeleidden we meer dan 200 studenten binnen het vluchtelingenprogramma. 52 onder hen schreven zich in voor een volledige diplomaopleiding.
Scholars at Risk
Scholars at Risk (SAR) is een internationaal netwerk van meer dan 500 instellingen voor hoger onderwijs in 42 landen. Het ondersteunt en verdedigt de academische vrijheid en de mensenrechten van academici wereldwijd. SAR beschermt wetenschappers die worden geconfronteerd met ernstige bedreigingen van hun leven, vrijheid en welzijn: zij worden tijdelijk ondergebracht in een ander land, waar ze hun werk kunnen voortzetten via tijdelijke onderzoeks- en onderwijsfuncties bij gastinstellingen die de wetenschapper financieel ondersteunen.
Van maart 2022 tot december 2024 ontvangt de Faculteit Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen, afdeling Geografie, een bedreigde onderzoeker. De Vlaamse overheid draagt bij aan de nodige financiering. Het is de vijfde keer dat we aan de VUB een scholar opvangen, sinds we in 2013 lid werden van het netwerk. Op 1 juni 2023 reikte de VUB een eredoctoraat uit aan Robert Quinn, directeur en medeoprichter van het SAR-netwerk.
NAAR EEN DUURZAME UNIVERSITEIT
ONZE VISIE
We willen een bloeiende universiteit zijn en tegelijk onze werking organiseren binnen de grenzen van de planeet. Daarom werken we actief aan manieren om onze eigen bijdrage aan de klimaatcrisis tot een minimum te beperken. Ons doel is om tegen 2050 een klimaatneutrale (net zero) organisatie te zijn.
Met ons onderzoek, via onze opleidingen en door de zorg voor de planeet in onze werking te verankeren, inspireren we onze medewerkers, studenten, partners en andere maatschappelijke actoren om mee de systeemverandering naar een duurzame maatschappij waar te maken.
> Duurzaam onderwijs
> Duurzaam onderzoek en valorisatie
> Partnerschappen en engagement
> Een duurzame en klimaatvriendelijke bedrijfsvoering
DUURZAAM ONDERWIJS
Duurzame ontwikkeling wordt een onlosmakelijk onderdeel van ons onderwijsaanbod, via thematische vakken of door de integratie van duurzame kennis en vaardigheden in de rest van het curriculum (SDG 4.7). Om dit te bereiken, werken we over de verschillende disciplines heen (SDG 17). We willen alle VUBstudenten de kans geven om kennis en competenties rond duurzaamheid te verwerven, en om zich actief in te zetten voor een duurzame samenleving. De VUB-campussen en het kosmopolitische Brussel zijn daarvoor een uitstekende leerplek. We breiden ons opleidingsaanbod rond duurzame ontwikkeling uit en maken het zichtbaarder en beter toegankelijk. Duurzame ontwikkeling kent vele aspecten, en dat rijke scala aan invalshoeken willen we via onze opleidingen aanbieden.
Ook onze docenten moedigen we aan om professioneler met duurzaamheid om te gaan. Dat doen we door een specifiek aanbod te ontwikkelen met bijvoorbeeld inspiratiesessies, het delen van goede praktijken ... Om zich verder te ontplooien op het vlak van urban engaged onderwijs kunnen docenten ook een beroep doen op onderwijsondersteuning vanuit het Vicerectoraat Onderwijs en Studentenzaken. We moedigen levenslang leren over duurzaamheid aan door vakken rond duurzaamheid ook in het format van bijvoorbeeld microcredentials aan te bieden.
Leerlijn duurzaamheid voor toekomstgerichte bedrijfseconomen
Studenten van de bachelor- en masteropleidingen toegepaste economische wetenschappen, handelsingenieur en business economics kunnen voortaan uitgebreid kennismaken met duurzame economische concepten en praktijken. De faculteit Sociale Wetenschappen en Solvay Business School heeft een nieuwe leerlijn duurzaamheid geïntroduceerd binnen haar economische richtingen. Deze leerlijn laat zien hoe het curriculum is opgebouwd om een toekomstgerichte bedrijfseconoom op te leiden, met een aanbod van kennis en vaardigheden gericht op duurzaamheid. Een aantal nieuwe vakken werden gecreëerd zoals het vak ‘Sustainability Economics’ en het vak ‘Sustainability
Reporting and Assurance’. Dit laatste vak speelt rechtstreeks in op de Europese initiatieven die vanaf volgend jaar alle grote bedrijven verplichten tot ESGduurzaamheidsrapportering.
Professor Cathy Macharis licht toe:
“Naast de nieuwe leerlijn duurzaamheid hebben we een profiel opgesteld van hoe een toekomstgerichte bedrijfseconoom, die afstudeert aan onze faculteit, eruit zou moeten zien. We willen dat onze studenten klaar zijn voor een toekomst waarin ze niet alleen economisch succes nastreven, maar ook een positieve impact hebben op de maatschappij en het klimaat.
Het doel is om een duidelijk duurzaamheidsverhaal te brengen doorheen de 4 à 5 jaar dat de studenten bij ons zijn en dit doorheen het gehele programma.”
Niet alleen studenten, maar ook anderen die zich willen bijscholen over duurzaamheid, kunnen terecht bij de faculteit. Zo is er de microcredential ‘Sustainability’, een flexibele manier van levenslang leren die studenten en professionals in staat stelt om diepgaand inzichten te verwerven in duurzaamheid en die ook toe te passen in het dagelijkse leven en het werkveld.
DUURZAAM ONDERZOEK EN VALORISATIE
Topwetenschappers van de VUB zoeken op lokaal en internationaal niveau naar sociale en technische antwoorden op systeemuitdagingen zoals de klimaatverandering en de aantasting van de biodiversiteit. Onze onderzoeken leveren kennis, expertise en tools op om zowel de planeet als onze samenleving duurzamer en veerkrachtiger te maken.
Aan de VUB zijn heel wat onderzoekers en onderzoeksgroepen werkzaam rond aspecten van duurzaamheid. Door samenwerkingen te stimuleren, valoriseren we die expertise en vinden we antwoorden op systemische vraagstukken. We brengen in kaart hoe we de schotten tussen verschillende onderzoeksdomeinen kunnen doorbreken en proberen de duurzaamheidstransitie te versnellen door onderzoek transdisciplinair aan te pakken.
Het recent opgerichte House of Sustainable Transitions (HOST) verzamelt meer dan 200 wetenschappers uit diverse disciplines, waaronder klimaatwetenschap, politieke, sociale en economische wetenschappen, recht, biologie en humane wetenschappen. Zij vertalen onderzoek naar concrete acties die een antwoord bieden op duurzaamheidsuitdagingen van bedrijven, steden en burgers. HOST hanteert hierbij een systemische benadering, waarbij men niet alleen de symptomen van duurzaamheidsproblemen aanpakt, maar ook de onderliggende structuren en patronen en zelfs het onderliggende wereldbeeld onderzoekt. Die bepalen immers hoe een duurzaamheidsprobleem het beste benaderd kan worden. Hierdoor kunnen academici en partners-stakeholders tot de kern van
het probleem doordringen en oplossingen vinden die op een breder niveau impact hebben.
“Wetenschap mag vandaag zeker niet in haar ivoren toren blijven en moet naar buiten treden om cruciale uitdagingen zoals de duurzaamheidstransitie aan te pakken. Wetenschap en onderzoek zijn nodig om verandering te brengen via transdisciplinaire samenwerking. House of Sustainable Transitions speelt een belangrijke rol om deze doorbraak mee te helpen realiseren”, aldus Jan Danckaert, rector van de VUB.
PARTNERSCHAPPEN EN ENGAGEMENT
Het GreenTeam VUB is een groep enthousiaste studenten die de universiteitsgemeenschap en externe stakeholders samenbrengt en hen betrekt bij duurzame acties en projecten. De studenten zetten zich onder meer in voor vergroeningsacties op de campus en werken daarvoor regelmatig samen met de directie Infrastructuur en het open burgercollectief Bûûmplanters. Zo werden er in februari 120 bomen geplant in de zone tussen de X-koten en de Triomflaan. De nieuwe aanplanting bestaat uit diverse inheemse boomsoorten en moet uitgroeien tot een groene bufferzone tussen het stadsverkeer en de universiteitssite.
Tegelijkertijd draagt de vergroening bij aan de robuustheid van het koeltegebied dat de
campus vormt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In zelfgemaakte Bûûmbakken werden ook verschillende soorten kruiden geplant. Kotstudenten mogen hier verse ingrediënten komen plukken voor hun maaltijden.
In de aanloop naar de kerstperiode organiseerde het GreenTeam een duurzame wintermarkt, waar de te verkopen producten aan bepaalde criteria moesten voldoen, zoals lokaal, fair-trade, vegetarisch, zelfgemaakt, zero waste, tweedehands en/of biologisch. Op deze markt konden de vele bezoekers inspiratie opdoen voor duurzame kerstcadeaus, terwijl het VUB-koor voor een warme sfeer zorgde.
Een duurzame universiteit komt tot stand vanuit haar community. Door studenten, medewerkers en andere belanghebbenden samen te brengen en een stem te geven, versnellen en verrijken we ons traject van duurzame verandering (SDG 16.6). We moedigen samenwerking aan, zowel binnen de universiteit als met externe partners (SDG 17.17).
Samen voor een duurzame wereld
Participatie is cruciaal om kennis op te bouwen en de VUB-community warm te maken voor duurzame ontwikkeling. We kunnen ons duurzaamheidsbeleid pas volledig in onze werking verankeren als we er samen onze schouders onder zetten. Ook met externe partners werken we actief samen om kennis uit te wisselen en van elkaar te leren. Zo maken we deel uit van het EUTOPIA Sustainability Officers Network. Als lid van de Business Travel Pioneers overleggen we regelmatig met de andere Belgische universiteiten en hogescholen over een duurzaam reisbeleid.
GreenTeam VUB
EEN DUURZAME EN KLIMAATVRIENDELIJKE BEDRIJFSVOERING
Onze bedrijfsvoering omvat tal van aspecten, die we allemaal grondig analyseren en in lijn brengen met onze klimaat- en duurzaamheidsdoelstellingen. Daarbij streven we naar een datagedreven aanpak, zoals gedemonstreerd in dit rapport. Naast bestaande milieuprestatie-indicatoren, gebaseerd op data van de voorbije 10 jaar, maken we gebruik van nieuwe indicatoren om aspecten zoals duurzaamheid en klimaatvriendelijkheid te meten.
We geven een overzicht van de milieuprestatie-indicatoren die we tot nu toe gedefinieerd hebben om de voortgang van onze acties te meten. We zijn nog volop bezig met het vastleggen van onze ambities en het formuleren van aanvullende KPI’s.
Op weg naar net zero
Jaar na jaar verlagen we de totale uitstoot van onze universiteit, met als einddoel een netto-nuluitstoot (net zero). Dat betekent dat we de uitstoot van broeikasgassen zoveel mogelijk verlagen en de resterende uitstoot compenseren. Dat is in een notendop onze klimaatstrategie.
Om dat doel te bereiken, hebben we een Klimaatactieplan opgesteld (SDG’s 13.2 en 13.3). Dat bevat sciencebased targets en alle lopende en geplande acties, met voor elke actie het reductiepotentieel. Het Klimaatactieplan toont aan dat het technisch en operationeel
haalbaar is om voor scope 1 en 2 (zie kader p. 32) onze tussentijdse doelen tegen 2030 te halen. Voor scope 3 is er nog een lange weg te gaan. We onderzoeken momenteel welke maatregelen we kunnen nemen om ook dat doel te bereiken.
Onze doelen
Tegen 2030 willen we in totaal een reductie van 59.700 ton CO 2-eq. realiseren, wat overeenkomt met een vermindering van 23,9% ten opzichte van 2019. We streven ernaar om onze eigen uitstoot (scope 1 en 2) met minimaal 46,2% te verminderen, in tussenstapjes van 4,2% per jaar, rekening houdend met een verwachte groei van de universiteit van 20% tussen 2019 en 2030. Voor scope 3 streven we naar een reductie van 18,4% tegen 2030. Na 2030 zullen we de resterende kloof dichten naar net zero in 2050.
Scope 1, 2 of 3?
Om ons Klimaatactieplan op te stellen, brachten we alle broeikasgassen die we uitstoten in kaart. Het betreft zowel onze directe uitstoot (scope 1) als onze indirecte uitstoot (scope 2 en 3).
Scope 1: de directe uitstoot van broeikasgassen op onze campussen door het verbruik van brandstoffen, gas en het vrijkomen van koelgassen.
Scope 2 : de indirecte uitstoot van broeikasgassen door de consumptie van aangekochte elektriciteit die elders werd geproduceerd.
Scope 3 : alle andere indirecte uitstoot , voornamelijk door:
• mobiliteit, met name het pendelverkeer en de internationale reizen van medewerkers en studenten;
• productie van aangekochte materialen zoals apparatuur, ICThardware, materialen, chemicaliën, verbruiksgoederen, voeding voor de studentenrestaurants …;
• afvalverwerking;
• bouw en renovatie van gebouwen en verharde oppervlaktes;
• investeringsportefeuille.
De onderverdeling in scopes komt van het Greenhouse Gas Protocol.
Waar staan we vandaag?
KPI’s
Emissies van CO2-equivalenten:
• Scope 1, 2 en 3
In 2019, het laatste jaar voor de COVID-19-pandemie en dus ons referentiejaar, bedroeg onze klimaatvoetafdruk 74.332 ton CO 2-eq. In 2022 daalde onze voetafdruk met 4,4% naar 71.093 ton CO2-eq., waarvan 5.118 ton in scope 1, 1.936 ton in scope 2 en 64.039 ton in scope 3.
De daling bevindt zich voornamelijk in scope 2 en was bijna volledig te danken aan de omschakeling naar 100% groene stroom. Binnen scope 3 waren er een aantal stijgende en dalende categorieën. Zo daalde de uitstoot van dienstreizen met 20%. Door de omslag naar groene fondsen daalde de uitstoot gelinkt aan onze investeringen met wel 60%. De grootste stijger deed deze dalingen echter teniet: de uitstoot van de categorie gebouwen en uitrusting steeg met 90% omdat er in 2022 veel meer gebouwd en verbouwd werd dan in 2019.
Ondanks alles vertoont de CO2-uitstoot per VUB-lid nog steeds een mooie daling. Dat toont aan dat we erin slagen om onze koolstofvoetafdruk niet mee te laten groeien met de sterke stijging van het aantal studenten en personeelsleden.
Ons eerste pakket aan maatregelen zorgt ervoor dat we op koers liggen om onze uitstoot van scope 1 en 2 tegen 2030 met ruim 50% te reduceren.
Sommige maatregelen, zoals de renovatie van de technische installaties voor verwarming en koeling, het ondergrondse warmtenet en de installatie van een WKK (warmtekrachtkoppeling of co-generatie), zijn niet meteen zichtbaar. Toch kunnen ze onze uitstoot drastisch verlagen. De plaatsing van ledverlichting en van zonnepanelen op alle daken leidde tot een verlaging van ons elektriciteitsverbruik. De resterende elektriciteit kopen we sinds 2020 als groene stroom aan. Veel van deze maatregelen zijn pas uitgerold in 2023 of moeten nog geïmplementeerd worden, waardoor hun effect nog niet te zien is in de klimaatvoetafdruk van 2022.
De kloof verkleinen
We moeten nog aanzienlijke vooruitgang boeken wat betreft de uitstoot van activiteiten die buiten onze campussen plaatsvinden, maar waarvoor we wel verantwoordelijk zijn, zoals vliegreizen van medewerkers of de aankoop van materialen en diensten. Na de eerste evaluatie bleek er nog een aanzienlijke kloof van 20.000 ton CO 2-eq. te zijn binnen
de scope 3-uitstootcategorieën, voornamelijk omdat er nog maar weinig specifieke maatregelen waren uitgewerkt. We werken hard aan nieuwe maatregelen, zodat we een nieuwe analyse kunnen uitvoeren om deze kloof gedeeltelijk of volledig te dichten.
Het verkrijgen van betere data is een belangrijk aandachtspunt. We moeten precies weten wat we aankopen, naar welke bestemmingen er vaak wordt gevlogen, en met welke materialen we werken. Het verzamelen van de juiste informatie is cruciaal om effectieve maatregelen te kunnen nemen. Daarnaast onderzoeken we ook onze aankopen, zoals ICT- en labomaterialen, die een aanzienlijke uitstoot veroorzaken. We willen onze leveranciers betrekken bij het leveren van duurzame en klimaatvriendelijke goederen en diensten. Hierbij kan de ontwikkeling van VUB-brede raamcontracten een grote rol spelen.
Naast een aantal klassieke mobiliteitsmaatregelen, zoals thuiswerken, fietsen, en meer gebruik maken van het openbaar vervoer, moedigen we ook iedereen aan om volgens het Travel ABC te reizen. Tot slot wijst de sterke stijging in de categorie gebouwen en uitrusting erop dat we moeten inzetten op duurzamere materialen en circulaire bouwtechnieken.
Klimaatactieplan
Mobiliteit als grote uitdaging
De impact van verplaatsingen van en naar onze campussen moet omlaag (SDG 13.2). Het VUBmobiliteitsbeleid hanteert het ‘STOP’-principe: Stappen, Trappen, Openbaar vervoer en pas in laatste instantie de Personenwagen. De belangrijkste pijlers van ons mobiliteitsbeleid zijn het promoten van de fiets, gratis openbaar vervoer voor werknemers en infrastructuurmaatregelen (SDG 11.2). Daarnaast pleiten we bij overheden en vervoersoperatoren voor goed bereikbare campussen, veilige toegangswegen en performant openbaar vervoer. We streven naar veilige, integraal toegankelijke, aangename campussen op maat van voetgangers en fietsers (SDG 3.6).
Een groot deel van onze koolstofvoetafdruk is afkomstig van personentransport (22,5% in 2022). Met ons mobiliteitsbeleid en ons dienstreizenbeleid, het Travel ABC, gaan we de uitdaging aan. We maken werk van verkeersveilige en toegankelijke campussen, elektrische mobiliteit, duurzame alternatieven voor de auto en minder verplaatsingen. We verlagen ook de impact van internationale reizen, bijvoorbeeld door vaker online te vergaderen, de trein te nemen in plaats van het vliegtuig en de CO 2-uitstoot van onvermijdbare vliegreizen te compenseren.
Waar staan we vandaag?
KPI’s
• Modal split van personeel en studenten naar de VUB Main Campus en VUB Health Campus
• % buiten de campus werken door medewerkers
• Aantal letselongevallen bij personeel tijdens woon-werkverkeer
Duurzame modal split
Tegen 2030 moet er op de VUB een duurzame modal split zijn. Daarom moedigen we het gebruik van de fiets en het openbaar vervoer aan en voeren we maatregelen in om het autogebruik te doen dalen. Daarnaast faciliteren we de elektrificatie van het wagenpark. We onderzoeken de mogelijkheden om laadpalen op onze campussen te plaatsen en uit te baten.
Uit enquêtes bij onze medewerkers (2021) en studenten (2019) blijkt dat onze acties vruchten afwerpen. Voor beide campussen stellen we een positieve verschuiving vast naar actieve mobiliteit (wandelen en fietsen) en openbaar vervoer. Een belangrijk aandachtspunt is de Health Campus, waar meer dan de helft van de personeelsleden nog met de wagen komt, tegenover
11% op de Main Campus. Meer informatie en cijfers over de modal split hebben we gebundeld in ons vorige ‘Verslag aan de samenleving’. De nieuwe mobiliteitsenquête van 2024 zal uitwijzen of de trends zich verderzetten, en welke nieuwe acties nodig zijn om onze mobiliteit zo duurzaam mogelijk te organiseren.
Thuiswerk en online onderwijs
De VUB is een pendeluniversiteit: de meerderheid van onze medewerkers en studenten woont buiten het Brussels Gewest. Een lange pendeltijd van en naar de universiteit vormt zowel een uitdaging op het vlak van welzijn als op het vlak van milieu.
De COVID-19-periode bracht een grote verandering teweeg. Digitale platformen voor online onderwijs en telewerken werden versneld ingevoerd en hebben de afgelopen jaren heel wat updates gekregen.
Ondertussen zijn telewerken en blended learning vaste onderdelen van onze werking geworden. Al blijft het belangrijk om voldoende ondersteuning te bieden, sociaal contact te onderhouden en een goede balans te vinden tussen online en offline werken. Aanpassingen aan de huidige infrastructuur zijn nodig om deze zo efficiënt mogelijk te kunnen inzetten binnen de nieuwe manier van werken. In de mobiliteitsenquête van 2024 zullen we opnieuw gegevens verzamelen over het percentage medewerkers dat aan telewerken doet.
Veilige campussen
Het bevorderen van actieve en veilige mobiliteit, zowel naar als op onze campussen, is een prioriteit. In 2023 vonden er op weg naar de VUB 24 arbeidsongevallen met letsel plaats, waarvan 10 met de fiets, 11 te voet en 3 met een speedpedelec, motor of auto. Dat cijfer omvat het totale aantal woon-werkongevallen bij
The Bike Project
VUB heeft deelgenomen aan The Bike Project, een initiatief dat Brusselse organisaties ondersteunt bij het ontwikkelen en uitwerken van een fietsactieplan. Het project, dat werd voorgesteld door Leefmilieu Brussel en verzorgd door Pro Velo, richtte zich op het vergroten van het bewustzijn rond fietsen naar de campussen. Dat gebeurde onder meer door fietsers te verwelkomen met een ontbijt, en door een fietsenmarkt te organiseren. Bovendien werden de fietsvoorzieningen op de campussen verbeterd, met nieuwe fietsenstallingen in de Studentenwijk in Jette en nieuwe kleedkamers op Pleinlaan 5. Tijdens The Bike Project kregen medewerkers de kans om gedurende 3 weken een fiets te testen, zodat ze konden ervaren hoe het is om woon-werk- en andere verplaatsingen met de fiets te doen.
werknemers en geeft geen informatie over het aantal ongevallen dat op de campus gebeurde. Na een sterke stijging in 2022 ten opzichte van de COVID-19-periode is het aantal nu ongeveer gelijk gebleven. Sinds 2022 volgen we ook het aantal verkeersongevallen met letsel op bij studenten. Dit cijfer ging van 7 ongevallen in 2022 naar 4 ongevallen in 2023, een mooie daling. Voor beide groepen streven we natuurlijk naar nul ongevallen.
Travel ABC
Naast een aantal klassieke mobiliteitsmaatregelen (thuiswerk, meer gebruik van openbaar vervoer, fietsen …) moedigen we al onze medewerkers aan om volgens het Travel ABC te reizen:
> Avoid: kun je de dienstreis vervangen door een virtuele meeting?
> Book an alternative: reis met de trein als dat kan in minder dan 6 uur vanaf Brussel-Zuid; reis bij voorkeur met de trein als dat 6 tot 8 uur reistijd kost.
> Compensate your emissions: het is sterk aanbevolen om de CO 2-uitstoot van dienstreizen te compenseren.
Uit de eerste evaluatie blijkt dat er nog slechts uitzonderlijk wordt gevlogen voor korte trips. Bij een reistijd van minder dan 6 uur kiezen onze medewerkers meestal voor de trein.
In 2023 sloten we ons aan bij de Business Travel Pioneers , een initiatief van Bond Beter Leefmilieu dat het belang onderstreept van duurzame zakenreizen en pleit voor een ecologisch verantwoord reisbeleid. Door samen te werken in een coalitie, het goede voorbeeld te geven en kennis en expertise te delen, versterken en versnellen we de vooruitgang die vandaag al wordt geboekt.
In 2024 zullen we het huidige reisbeleid en ons raamcontract met een reisbureau evalueren. We werken ook aan een duurzaam reisbeleid 2.0, op basis van de lessons learned van de Business Travel Pioneers en met input van de VUB-community.
Groene en zuinige infrastructuur
We verbouwen de VUB-campussen en -gebouwen volgens de nieuwste voorschriften. Op die manier verlagen we de klimaatimpact van ons energieverbruik voor verwarming en elektriciteit, en worden we minder afhankelijk van fossiele bronnen (SDG 13.2). We nemen energiebesparende maatregelen en drijven de eigen opwekking van hernieuwbare energie op (SDG’s 7.2 en 12.2). Daarnaast onderzoeken we het potentieel van koude-warmteopslag.
Net als met alle andere grondstoffen springen we omzichtig om met (drink)water. Duurzaam waterbeheer houdt voor de VUB onder meer in dat we van bij het ontwerp zuinigheid incalculeren, lekken opsporen, waar mogelijk leidingwater vervangen door gerecupereerd (regen)water en het regenwaterbeheerplan actief opvolgen (SDG’s 6.4 en 6.5).
Met een gericht blauw-groen adaptatieplan bereiden we onze campussen voor op extreme weersomstandigheden – een gevolg van de klimaatverandering – en verhogen we hun ecologische waarde. We ontharden onze bodems en kiezen voor aangepaste beplanting om het hitte-eilandeffect te temperen (SDG’s 3.9, 13.1 en 15).
Waar staan we vandaag?
KPI’s
• Primair1 energieverbruik
• Afname van aardgas, warmte en elektriciteit
• Energieverbruik versus eigen opwekking
Energieverbruik
De VUB is goed op weg wat betreft energiebesparing op haar sites. In 2023 daalde ons totale verbruik van primaire energie2 tot 90.288 MWh, een afname met 4% ten opzichte van 2021, en dat ondanks een toename van het aantal studenten en de vloeroppervlakte. Vooral het aardgasverbruik daalde aanzienlijk, met 23% tussen 2021 en 2023, dankzij maatregelen zoals het verlagen van de ruimtetemperatuur en het verbeteren van de temperatuurregeling in de gebouwen. Ook gingen we na of er verwarmingssystemen onnodig ‘actief’ waren door slecht afsluitende kranen op warmtecircuits.
Evolutie van de afname van elektriciteit, warmte en aardgas
jaar
* gecorrigeerd naar een standaardjaar via graaddagen
1 Primaire energie is de totale energie inclusief de verliezen die gemaakt worden voor het maken van de energie, het transporteren, het omzetten naar een andere energievorm en het opslaan ervan. 2 Scope van de cijfers zijn de hoofdsites die 95% van het VUB-verbruik vertegenwoordigen, nl. de Main Campus, de Health Campus en de eigen studentenhomes; PL5, PL9, NL143.
Aardgas*
Warmte*
Elektriciteit
Sinds 2020 vullen we onze elektriciteitsafname in met 100% groene elektriciteitscontracten. Daarnaast zijn er bijkomende PV-panelen geplaatst op onze daken, waardoor de productie van groene stroom op de VUB Main Campus met 27% is gestegen, naar 580 MWh. Tegen 2030 willen we 10% van ons elektriciteitsverbruik opwekken met eigen zonnepanelen, momenteel zitten we aan 4,2%. In 2024 zal deze productie nog significant stijgen.
De recent opgestarte WKK op de VUB Main Campus zal bijdragen aan een significante daling van het primaire energieverbruik. We blijven ook doorgaan met het plaatsen van PV-panelen op onze daken, het installeren van zuinige ledverlichting, en het vervangen van verouderde ventilatiesystemen door moderne en zuinige installaties. We optimaliseren ook ons warmteen elektriciteitsnet en we beginnen met het benutten van restwarmte.
In 2022 zijn we gestart we met een vernieuwde energiemonitoring, waarbij we meer en gedetailleerdere data meten om afwijkend energieverbruik sneller op te sporen. We breiden het monitoringsysteem verder uit om aan de hand van gedetailleerde gegevens bijkomende besparingsmogelijkheden te ontdekken.
Naast onze interne technische inspanningen om ons energieverbruik te verlagen, dragen ook het personeel en de studenten hun steentje bij. Eenvoudige dagelijkse handelingen, zoals het instellen van de thermostaten op 19°C, het uitschakelen van ongebruikte toestellen en het doven van lichten in lege lokalen, maken mee het verschil. Daarom lanceerden we afgelopen winter opnieuw onze energiecampagne, met als doel informatie te verschaffen over dagdagelijks energiebewust werken op onze campussen.
Restwarmte om onze gebouwen te verwarmen
In 2023 bereikten we een belangrijke mijlpaal toen de nieuwe warmtekrachtkoppeling (WKK) op de VUB Main Campus voor het eerst werd opgestart. De WKK is een efficiënte manier om energie op te wekken, waarbij elektriciteit en warmte simultaan worden geproduceerd uit dezelfde energiebron. Deze specifieke installatie genereert ongeveer 40% elektriciteit en 60% (rest)warmte, waarvan het grootste deel wordt gebruikt om gebouwen te verwarmen tijdens de wintermaanden. In vergelijking met moderne aardgascentrales, die vaak de vrijgekomen warmte verliezen, biedt de WKK van de VUB een aanzienlijk hoger totaalrendement en een lagere CO2-uitstoot.
“De installatie van de warmtekrachtkoppeling als transitietechnologie helpt ons om onze tussentijdse doelen te bereiken op weg naar een net zero universiteit in 2050. Het stelt ons in staat om ongeveer 50% van de elektriciteitsbehoefte op de campus Etterbeek zelf op te wekken en draagt bij aan een aanzienlijke vermindering van onze CO 2-uitstoot”, vertelt Maarten Cumps, energiecoördinator.
In 2024 wordt de installatie verder geoptimaliseerd om zowel het aantal draaiuren als het totale rendement te maximaliseren.
Groen-blauwe campussen
Ons groen-blauwe ambitiekader voor waterbeheer en biodiversiteit is het resultaat van een campusbreed living lab -project. Een transdisciplinair team met experts van VUB INFRA, de vakgroepen Biologie en Hydrologie en de kerngroep Duurzaamheid werkte een tijdlang samen aan onder meer de aanleg van wadi’s en het bevorderen van biodiversiteit. Terwijl ons klimaatactieplan zich richt op verdere klimaatmitigatie om de opwarming van de aarde onder de 1,5°C te houden, beperkt ons adaptatieplan de schadelijke gevolgen van de reeds optredende opwarming. Met slimme maatregelen willen we de campus weerbaarder maken tegen extremere weersomstandigheden zoals zwaardere zomerse neerslag, meer hittegolven en langere droogteperiodes. We streven ernaar om de robuustheid van de bestaande biodiversiteit in stand te houden en waar mogelijk te vergroten. Het Brussels Gewest heeft een hoge verhardingsgraad, met dichtbevolkte wijken en een gemengd rioleringssysteem. De groene VUB-campussen vormen een koelte-eiland en bieden veel potentieel om neerslag op te vangen bij extreme weersomstandigheden.
De doelstellingen in onze groen-blauwe visie zijn opgesteld op maat van de VUB en na een grondige beleidsvoorbereiding. We hebben ze ook getoetst aan beleidskaders van de overheid. Tegelijk hebben we enkele concrete KPI’s gedefinieerd, zoals de BAFfactor, die het percentage aan ecologisch waardevolle oppervlakte berekent, en de verhardingsgraad. Gezien het om nieuwe indicatoren gaat, zijn deze gegevens voorlopig nog niet beschikbaar.
Ons waterverbruik wordt wel al gemeten als een belangrijke indicator. Net als met andere grondstoffen
streeft de VUB naar een verantwoord gebruik van (drink)water. We beheren dit op een duurzame manier door onder andere in te zetten op een lekdetectiesysteem dat stapsgewijs wordt uitgebreid. Bij het ontwerpen van nieuwe infrastructuur streven we naar een zuinig waterverbruik. Daarnaast verbeteren we de toegang tot drinkwater als alternatief voor frisdrank en vervangen we leidingwater door gerecupereerd (regen)water waar mogelijk.
Omdat verschillende tellers in 2023 defecten vertoonden, zijn de cijfers over ons totaalverbruik niet helemaal betrouwbaar. De komende jaren zullen we onze data zeker verbeteren. Over het algemeen lag het waterverbruik in 2023, gemeten in verschillende gebouwen, wel hoger dan in 2022. De oorzaken daarvan moeten nog geëvalueerd worden.
KPI’s Waar staan we vandaag?
• m3 kraanwaterverbruik
• De biotoopoppervlaktefactor
• De verhardingsgraad
• Het aantal zeldzame koestersoorten die op onze campussen leven (5-jaarlijks onderzoek)
• % regenwater t .o .v . het totale waterverbruik
Doelen voor water en biodiversiteit
1. Ons doel is om tegen 2030 de biotoopoppervlaktefactor (CBS-BAF) voor alle campussen met 20% te verhogen. Elk renovatieproject moet streven naar een hogere BAF-index.
2. Vanaf nu is 80% van alle nieuw geplante vegetatie inheems, en minstens 25% van de geplante bomen en struiken draagt eetbare vruchten voor mens en/of dier.
3. Zeldzame koestersoorten op de campussen worden behouden in een gunstige staat van instandhouding. De aanwezigheid van populaties wordt elke 5 jaar gecontroleerd, en 10% van de campusoppervlakte wordt gereserveerd als een ecologisch refugium.
4. 25% van het huidige intensief gemaaide grasland wordt omgezet naar bloemrijk grasland. Dit kan spontaan gebeuren, door een aangepast maairegime.
5. De verspreiding van invasieve planten wordt verminderd door bestrijding en jaarlijkse monitoring.
6. Tegen 2030 wordt 25% van de totale waterbehoefte gedekt door waterhergebruik, en bij nieuwbouw wordt 50% van het maximaal beschikbare regenwater hergebruikt.
7. Het kraanwaterverbruik op de campussen wordt verlaagd door technische maatregelen, het aanpakken van lekken, en bewustmaking bij o.a. grootverbruikers.
8. Er is geen nettotoename van verharding, en bij heraanleg wordt gestreefd naar 20% minder ondoorlatende verharding. In de nieuwe master- en campusplannen mag slechts 25% van het terrein bedekt zijn met verharding.
9. We zetten in op infiltratie, zodat 100% van het regenwater op de campussen tegen 2030 behouden blijft. We zorgen ervoor dat het lekdebiet bij de uitvoer van de campussen voor een T100-bui kleiner is dan 1 l/s per hectare, waardoor regenwater alleen in extreme omstandigheden wordt geloosd naar het openbare rioleringsstelsel.
10. We bouwen niet in overstromingsgevoelige gebieden.
11. We richten ons op het verbeteren van de waterkwaliteit op de campus en van het (afval)water dat de campus verlaat.
De VUB-campus leeft!
Naast bloeiend onderzoek en groeiende studenten worden er op de VUB-campussen ook zeldzame orchideeënsoorten, bloemrijke graslanden, vossen, salamanders en ringslangen gespot. Regelmatig jaagt hier ook een slechtvalk: een uitzonderlijk beeld in een stedelijke omgeving. In de maand mei, als de VUB deelneemt aan ‘Maai Mei Niet’ en haar graslanden niet maait, zien we dat de gekende groene woestijn plaats ruimt voor een bloemenrijk tapijt met madeliefjes, brunellen en vele andere soorten. We willen dit behouden en versterken. Door het groenonderhoud op de VUB-terreinen aan te passen, kunnen we onze menselijke noden verzoenen met de behoeften van fauna en flora.
Prof. Dr. Bram Vanschoenwinkel: “Dankzij ‘Maai Mij Niet’ en de beslissing van de VUB om bepaalde delen van de campus minder te maaien, veranderen onze graslanden meer en meer in bloementapijten. Dat is niet alleen een prachtig tafereel, de bloemen vormen ook een waar buffet van nectar en stuifmeel voor verschillende nuttige insecten zoals bijen, hommels, vlinders en kevers.”
Zero waste-cultuur
In het gewestelijk programma voor circulaire economie formuleert het Brussels Gewest onder meer doelstellingen over afval. Zo streeft Brussel naar 70% gesorteerd afval tegen 2030, een streefwaarde die wij overnemen. Daarom nemen we continu stappen om de sorteergraad omhoog te krijgen, onder meer via aanpassingen aan de infrastructuur en via communicatie (SDG’s 12.5 en 12.8).
De afvalstromen van niet-gevaarlijk afval proberen we zoveel mogelijk gescheiden in te zamelen. Dat maakt het mogelijk om de verschillende fracties te verwerken en op te waarderen tot nieuwe grondstoffen, of om ze te recycleren. De inzameling van niet-gevaarlijk afval is de verantwoordelijkheid van Facility Services. De dienst Preventie en Milieu organiseert de inzameling van gevaarlijk afval, zoals chemisch afval en risicohoudend medisch/biologisch afval uit labo’s. Dit afval wordt afgevoerd door een erkende ophaler van gevaarlijk afval voor milieudeskundige verwerking.
Waar staan we vandaag?
• Totale hoeveelheid afval (ton)
• % gesorteerd t o v . totale hoeveelheid afval
KPI’s
Afval/VUB-lid per jaar
De totale hoeveelheid afval, zowel gevaarlijk als nietgevaarlijk, ging tussen 2016 en 2019 in stijgende lijn. De COVID-19-pandemie zorgde in 2020 tijdelijk voor een sterke daling omdat er veel minder medewerkers en studenten op de campussen waren. De afgelopen jaren schommelde de totale hoeveelheid afval een beetje, maar we bleven wel een flink stuk onder de pre-COVIDhoeveelheden. Het is positief vast te stellen dat de sterke groei qua personeel en studenten die de VUB gekend heeft in de afgelopen jaren, zich niet vertaalt in een aangroei van de afvalberg. In 2021 verzamelden we 463 ton afval op de VUB Main Campus en 229 ton op de VUB Health Campus. In 2023 daalde dit lichtjes tot 428 ton op de VUB Main Campus en 207 ton op de VUB Health Campus. De gemiddelde hoeveelheid afval per VUB-lid daalde van 39,7 kg tot 34,3 kg.
Net als de vorige jaren nam het sorteerpercentage in 2023 opnieuw toe op onze twee campussen. Omdat de sorteergraad op de Health Campus een stuk lager lag dan op de Main Campus, spitsten we onze inspanningen daarop toe. Met succes: het percentage niet-gevaarlijke afvalstoffen die gesorteerd worden afgevoerd (exclusief grof vuil) steeg op de Health Campus van 5% in 2016 naar 23% in 2021 en verder naar 35% in 2023.
Op de Main Campus schommelde het aandeel gesorteerd afval jarenlang rond de 30%. Tussen 2021 en 2023 steeg het aandeel echter van 31% naar 43%. Dat toont opnieuw aan dat blijvend inzetten op bewustwording en verbetering van de afvalinfrastructuur ook echt resultaten oplevert.
Totale hoeveelheid afval (ton)
* In tegenstelling tot het vorige verslag, is gevaarlijk afval ook opgenomen in deze cijfers.
Sorteerpercentage exclusief huisvuil
Verpakkingsvrij je dorst lessen
In november 2022 maakte de verkoop van petflesjes en blikjes in de VUBcafetaria plaats voor een nieuw toestel dat de eigen flesjes van studenten en medewerkers vult met frisdranken en (smaak)water. Door de verpakkingen van drankjes te elimineren, besparen we op grondstoffen, transport en energie. In maart 2023 volgde het restaurant, en in september werden ook enkele frisdrankautomaten op de campus vervangen door een drinks station Wie geen eigen flesje of drinkbeker bij heeft, kan er eentje uit de nabijgelegen automaat halen. Na afloop van het proefproject zullen we bekijken of we deze aanpak kunnen verderzetten en eventueel nog uitbreiden.
Daarnaast werden er ook extra waterfonteintjes voorzien op de campussen: dit blijft natuurlijk de gezondste en duurzaamste manier om je dorst te lessen.
De place to be voor duurzame voeding
Het grootste studentenrestaurant van de VUB is al langer de place to be voor duurzame voeding (SDG’s 2.4, 12.3 en 14.4). Ook dit jaar blijven we op koers en streven we naar gezonde, duurzame voeding op de hele campus. Dat doen we door overschotten te verminderen, plantaardige en evenwichtige voeding te promoten, toegankelijke prijzen aan te bieden en zero waste -principes te hanteren.
Waar staan we vandaag?
• Aantal restaurants op VUB met het Good Food-label
• % verdeling verkochte maaltijden
In 2023 behaalde het VUB-restaurant voor de derde keer het Good Food-label. Dat label beloont grootkeukens die aandacht hebben voor duurzame productie, consumptie en de verwerking van voedseloverschotten van verkochte maaltijden. Deze keer kwamen er strengere duurzaamheidscriteria bij kijken, zoals een vermindering van de vleesporties van 150 g naar 120 g. Ook de extern uitgebate horecafaciliteit Bar Pilar heeft inmiddels een Good Food-label ontvangen, onze andere partner heeft het aangevraagd.
KPI’s
In 2023 was 11% van de verkochte maaltijden vegetarisch en 17% vegan. In vergelijking met 2021 nam het aantal vegan-maaltijden lichtjes af, terwijl het aantal vegetarische maaltijden toenam. Als we de vegetarische en vegan-maaltijden samentellen, zien we doorheen de jaren een gestage groei: van 21% in 2018 naar 28% in 2023.
Om sorteren nog gemakkelijker te maken voor onze restaurantbezoekers, werd de afwasband vernieuwd en kwam er duidelijke signalisatie. Het GreenTeam organiseerde ook enkele sorteeracties, om ervoor te zorgen dat iedereen onze sorteerregels kent en volgt. Daarnaast vond in december de Low Impact Week plaats, waarbij er enkel menu’s werden geserveerd met een groene ecoscore (‘low climate impact ’).
verdeling verkochte maaltijden
De impact van onze maaltijden
Voor restaurantbezoekers is het niet altijd makkelijk om te weten welke impact een maaltijd heeft op het milieu en het klimaat. Daarom zijn we een samenwerking aangegaan met Ecotarian, een organisatie die mensen helpt om de impact van hun voeding te begrijpen. Ecotarian berekent de klimaatimpact van een recept door het traject van de verschillende ingrediënten te analyseren. Hierbij worden verschillende factoren in overweging genomen, zoals de koolstofvoetafdruk, waterverbruik, landgebruik en stikstofuitstoot. Die factoren worden dan omgezet naar een algemene score, variërend van een lage tot hoge klimaatimpact. Met de score, die aangeeft of een maaltijd beter (groen), vergelijkbaar (geel) of slechter (rood) presteert dan een gemiddelde maaltijd in België, kunnen restaurantbezoekers bewustere keuzes maken en zelf ontdekken wat de impact is van verschillende gerechten.
Ontdek nu ook de impact van je eigen maaltijden via de nieuwe Ecotarian-applicatie.
WERKEN AAN INCLUSIE
> Een inclusief personeelsbeleid
> Inclusief onderwijs
> Onderzoek over diversiteit
> Inclusieve campussen en kansen voor iedereen
ONZE VISIE
We streven naar gelijkheid voor en inclusie van elke student en medewerker, zonder hun unieke verschillen uit te wissen. Elke student en elk personeelslid, ongeacht achtergrond, handicap, gender of seksuele voorkeur, moet zich even betrokken en gesteund voelen door onze universiteit. Discriminatie, achterstelling en grensoverschrijdend gedrag worden niet getolereerd. Op die manier trekken we talentvolle studenten en personeelsleden aan van over heel de wereld, met verschillende achtergronden en kenmerken. Die inclusieve benadering maakt ons onderwijs en onderzoek waardevoller en maatschappelijk relevanter doordat we de samenleving weerspiegelen. Diversiteit in onderwijs en onderzoek zorgt voor een bredere kijk op de wereld.
VUB onderschrijft het EUTOPIA
Inclusion Manifest (2022). Daarmee beloven we om onze organisatorische structuren, werkwijzen en cultuur te veranderen, om zo een omgeving te creëren die openheid en inclusie bevordert.
Meer info rond het EUTOPIA Inclusion Manifest
EEN INCLUSIEF PERSONEELSBELEID
Ons aanwervings- en promotiebeleid moet objectief en inclusief zijn, zoals vastgelegd in de Sustainable Development Goals (SDG’s 1.b, 5.1 en 5.5, 8.5, 10.2 en 10.3). Dit betekent dat we streven naar een aanwervingsbeleid zonder vooroordelen en naar gelijke kansen voor loopbaangroei, met aandacht voor een gezonde balans tussen werk en privé. Ook willen we een inclusieve werkplek creëren waar iedereen zich goed voelt en zich kan ontplooien. Onze equality advisor Annelore Wils verbonden aan Mens&Organisatie (M&O), onze personeelsdienst, vormt de spil in het behalen van deze doelstellingen.
We bieden verschillende trainingen en tools aan om inclusieve aanwervings- en promotiepraktijken door de hele universiteit te verspreiden en te verankeren. Daarnaast houden we de in- en uitstroom van werknemers nauwlettend in de gaten. Een van onze jaarlijkse streefdoelen is dat minstens 33% van onze professoren vrouwelijk is. In de toekomst willen we nog meer diversiteitsindicatoren opvolgen, zoals migratieachtergrond.
KPI’s
• Biastraining in elke faculteit
• % vrouwen in facultaire evaluatie- en bevorderingscommissies
• % vrouwen in centrale bestuursorganen
• % vrouwelijk (VTE) zelfstandig academisch personeel in totaal en per faculteit
• % vrouwelijke bachelor- en masterstudenten per faculteit
• % vrouwen die een doctoraat behaalden per faculteit
• Leaky pipeline
• % vrouwen (VTE) binnen de nieuwe ZAP-aanwervingen
• % loon vrouwen t .o .v . loon mannen gecorrigeerd naar functie
Waar staan we vandaag?
Om de effectiviteit van onze acties en trainingen op te volgen, monitoren we de genderbalans onder onze medewerkers en de vertegenwoordiging van vrouwen in de centrale bestuursorganen. We streven hierbij naar een genderbalans en minstens een derde vrouwen. We voeren ook om de 2 jaar een loonkloofanalyse uit.
In 2019-2020 vonden in elk van onze 8 faculteiten biastrainingen plaats, om bewustwording te creëren over vooroordelen. Momenteel herwerken we de training om ze beter te laten aansluiten bij de huidige rekruteringspraktijken. De afgelopen jaren haalden we consequent ons streefdoel voor de evaluatieen bevorderingscommissies van elke faculteit: een representatie van minstens een derde van het ondervertegenwoordigde geslacht. In het academiejaar 2022-2023 was er echter één faculteit die met 30% vrouwelijke leden dit doel nipt niet behaalde. Het is belangrijk dat vrouwen bestuurstaken opnemen en medezeggenschap hebben bij beslissingen zoals de promotie van collega-professoren. En dat dit werk ook gevaloriseerd wordt.
Genderkloof wordt kleiner, maar te traag
Het aantal vrouwelijke professoren, of zelfstandig academisch personeel (ZAP), laat een positieve trend zien. Wel zijn er grote verschillen per faculteit. Zo ligt het aandeel vrouwelijke professoren in de bètawetenschappen duidelijk lager. Daarentegen
% Vrouwlijk personeel (ZAP), behaalde doctoraten en studenten per faculteit (2014 vs. 2023)
Geneeskunde en Farmacie
Ingenieurswetenschappen Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie Letteren en Wijsbegeerte
Psychologie en Educatiewetenschappen
Recht en Criminologie Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen
Het Genderactieplan betekende in 2014 de start van een genderbeleid aan de VUB. De huidige doelstellingen en initiatieven worden gebundeld in een Gender Equality Plan.
Gender Equality Plan 2023 - 2027
Daarnaast is er de nieuwe Human Resources Strategy for Researchers, die onder meer bijdraagt aan meer gelijkheid en inclusie voor al onze onderzoekers.
HRS4R Report and Actions 2024.pdf
Sociale Wetenschappen en Solvay Business School
bedroeg het aandeel vrouwelijke professoren in de alfa- en gammawetenschappen in 2023 minstens 33% of meer.
In sommige faculteiten staat het lage aantal vrouwelijke professoren in schril contrast met het hoge percentage vrouwelijke studenten en doctoraatsstudenten. We moeten ervoor blijven zorgen dat diverse profielen hun weg vinden naar een academische functie.
In 2023 ging 48% van de ZAP-aanwervingen naar vrouwen (op basis van VTE).
Hoewel de VUB historisch gezien een koploper is op dit vlak, zien we de jongste jaren een sterkere stijging van vrouwelijke professoren aan de andere Vlaamse instellingen, waardoor we worden ingehaald. Intussen hebben we met 34% (op basis van VTE) wel de minimale ondergrens van een derde vrouwelijke VUB-professoren bereikt, maar dat is allerminst een eindpunt. Het weerspiegelt nog lang niet het aantal vrouwen dat aan een doctoraat begint, en er zijn grote verschillen tussen faculteiten.
bron cijfers: VLIR Benchmark: % vrouwelijk ZAP t.o.v. vrouwelijk ZAP aan andere Vlaamse instellingen
Leaky pipeline (2014 en 2023)
Het fenomeen van de leaky pipeline
De leaky pipeline of lekkende pijplijn is een hardnekkig fenomeen in de academische wereld: bij elke trap hoger op de academische ladder vallen vrouwen uit ten voordele van hun mannelijke collega’s. Ook aan de VUB is dat het geval. Een complex samenspel van redenen, waaronder bias, ligt daaraan ten grondslag. Ons doel is om de benen van de zogenaamde schaar meer parallel te laten lopen. We zien dat dit met de jaren ook gebeurt, hetzij traag en moeizaam. Met 48% vrouwelijke doctoraatsstudenten en 17% vrouwelijke gewoon hoogleraren is de bres anno 2023 nog steeds erg groot.
Inzoomend op de doorstroom binnen het professorenkorps zien we dat over de verschillende academische graden heen, van docent tot hoofddocent en verder, 36% van de bevorderingen naar vrouwen ging (op basis van VTE). Dat is een daling in vergelijking met 2021, toen we 49% behaalden.
Een van onze doelen voor deze beleidsperiode is het implementeren van een vernieuwd ZAP-loopbaanbeleid.
De VUB moet een omgeving zijn waar ieders talent wordt erkend en tot ontplooiing kan komen. Om dat te bereiken, streven we naar een nieuw model voor het erkennen en waarderen van academische loopbanen, met belangrijke elementen zoals meer diversiteit in loopbaanpaden, het valoriseren van zowel individuele als teamprestaties, en effectief leiderschap. Daarnaast willen we een betere balans bereiken tussen kwantitatieve en kwalitatieve beoordelingen van academische dossiers bij bevorderingen.
V (VTE) 2014 V (VTE) 2023
M (VTE) 2014 M (VTE) 2023
Geen loonkloof binnen dezelfde functie
Om de 2 jaar voeren we een loonkloofanalyse uit. In 2022 verdiende de gemiddelde man 13% meer dan de gemiddelde vrouw aan de VUB. Een lichte vooruitgang, want in 2020 bedroeg dat verschil nog 13,8%. De loonkloof is vooral te verklaren doordat mannen sterker vertegenwoordigd zijn bij de oudere medewerkers en in beter betaalde functies. Als we kijken naar de lonen van mannen en vrouwen binnen dezelfde functie (aangepaste loonkloof gecorrigeerd voor functie), dan was er in 2022 geen indicatie van een significant verschil. Dat was het geval voor alle statuten. Ook in 2020 was dat zo.
Doordat aan de VUB de bruto maandwedde exact kan worden bepaald aan de hand van de functie, de graad (of salarisschaal) en de anciënniteit, zorgen we ervoor dat mannen en vrouwen binnen dezelfde functie gelijkwaardig behandeld worden bij een bevordering naar een hogere graad.
We beschouwen diversiteit niet als een apart te integreren element, maar als onlosmakelijk verbonden met ons stedelijke karakter. Als universiteit in een grootstad brengt onze diverse studentenpopulatie de stad nadrukkelijk binnen op onze campussen: we ervaren diversiteit op het vlak van taal, verblijfsstatus, levensovertuiging, sociaaleconomische achtergrond, genderidentiteit, fysieke mogelijkheden, studieloopbanen en leervoorkeuren.
Daarom gaan we actief aan de slag met deze diversiteit, en zoeken we manieren om onze curricula zo inclusief mogelijk te maken. We willen dat de ontmoeting tussen uiteenlopende achtergronden en profielen een meerwaarde vormt voor het leren zelf, waarbij elk van onze studenten maximale leerkansen krijgt. We laten ons hierbij leiden door het principe van Universal Design for Learning, aangevuld met specifieke aanpassingen waar nodig. Een aantal veelvoorkomende aanpassingen zullen we in de hele universiteit implementeren, zoals onze inclusieve examenmaatregelen.
Inclusief onderwijs gaat over het verbeteren van de leerkansen en de participatie van alle studenten in één gedeelde onderwijscontext. Daarom streven we naar zowel fysieke als sociale inclusie van alle doelgroepen, samen met het gevoel van verbondenheid en deelname aan de VUB-community.
Leren over gelijkheid
We willen een voldoende breed aanbod aan vakken rond gelijkheid en inclusie aanbieden om zoveel mogelijk studenten noties over diversiteit en inclusie bij te brengen. Studenten kunnen al de cursussen ‘Gender en Diversiteit’, ‘Gender en Islam’ en ‘Gender, Diversity and Politics’ volgen en in 2014 richtten we de interuniversitaire master ‘Gender en Diversiteit’ mee op.
Diversiteit in de onderwijspraktijk
In 2019 gingen we voor het eerst aan de slag met een curriculumscan. Onderzoekster Christil Asamoah analyseerde het cursusmateriaal van 6 opleidingen en knoopte gesprekken aan met onze docenten en studenten. De resultaten van het onderzoek werden in 2023 vertaald naar een toolkit met handvaten en inspiratie voor een meer diversiteitsbewuste en inclusieve onderwijspraktijk.
Studenten kunnen ongelijke kansen en gevoelens van uitsluiting ervaren als gevolg van hun culturele, talige of economische achtergrond, levensbeschouwing, gender of seksuele voorkeur, leeftijd of functiebeperking. Dit kan leiden tot een moeizame studievoortgang en vroegtijdige uitval. Met deze toolkit trekken we graag de reflectie en dialoog op gang over hoe we onze curricula, leermaterialen en lesactiviteiten diverser en inclusiever kunnen maken. Zo timmeren we samen aan kwaliteitsvol onderwijs en bieden we maximale leerkansen voor al onze studenten.
Yes We Scan Toolkit voor onderwijsmakers – Naar een inclusief curriculum
ONDERZOEK OVER DIVERSITEIT
We willen ongelijkheid niet alleen aanpakken op het niveau van het individu. We onderzoeken ook welke structurele effecten het heeft en welke systeemveranderingen er nodig zijn in de maatschappij. Met interdisciplinair en intersectioneel onderzoek leggen we de structurele patronen van achterstelling en privileges bloot en duiden we welke veranderingen nodig zijn om tot een rechtvaardige en inclusieve wereld te komen (SDG’s 5 en 10).
Verschillende onderzoeksgroepen van de VUB leggen zich toe op diversiteit, gelijkheid en inclusie. Zo houdt het RHEA Expertisecentrum gender, diversiteit en sectionaliteit zich onder meer bezig met intersectionaliteit: het belang van
genderongelijkheden in relatie met structurele achterstelling op basis van etniciteit, seksualiteit, religie, klasse, leeftijd of handicap.
Het Brussels Interdisciplinair Onderzoekscentrum
Migratie en Minderheden (BIRMM) verbindt meer dan 100 VUB-onderzoekers die zich buigen over thema’s als migratie, minderheden en diversiteit.
Het Hannah Arendt Instituut, opgericht door de VUB, Universiteit Antwerpen en de stad Mechelen, wil de wetenschappelijke kennis over diversiteit, stedelijkheid en burgerschap verbinden met de inzichten en ervaringen van beleidsmakers, organisaties en burgers. We blijven inzetten op de verdere integratie van gender en diversiteit in het onderzoek aan onze universiteit.
Memory Mphaphuli, coördinator RHEA
“Elk jaar organiseert RHEA aan de VUB, tijdens de week van Internationale Vrouwendag, de Gender Week. Dit evenement biedt een platform voor doordachte reflectie over de structurele uitdagingen en belangrijke vooruitgang die zijn geboekt in de voortdurende strijd voor de emancipatie van vrouwen.”
City Confessions: een informatief spel voor (jong)volwassenen over straatintimidatie
Straatintimidatie is geen spel. Maar door te spelen, kun je er wel over praten. Het bordspel City Confessions behandelt seksueel grensoverschrijdend gedrag in de (semi-)publieke ruimte en reikt omstaanders technieken aan om hiermee om te gaan.
Sneller helpen
ZIJkant en de onderzoekers van RHEA creëerden samen met een groep jongvolwassenen en spelontwikkelaar De Aanstokerij een interactief bordspel. City Confessions gaat verder dan spelen; het gaat over het delen van
perspectieven en het leren van elkaar. Het spel neemt je mee op reis door de stad, waarbij je onderweg situaties tegenkomt die mogelijk grensoverschrijdend zijn. Gelukkig zijn er omstaanders die je kunnen helpen. De gemeenschapsmeter geeft aan hoe solidair de spelers zijn én hoe (on)veilig de stad wordt. De pilootversie van City Confessions heeft al door het hele land gereisd. Uit de evaluatie bleek dat 76% van de spelers meer motivatie en vertrouwen voelde om te reageren als omstaander, en dat 84% de nodige kennis had opgedaan om te handelen als verantwoordelijke omstaander.
INCLUSIEVE CAMPUSSEN EN KANSEN VOOR IEDEREEN
De VUB-campussen zijn warme campussen waar discriminatie, achterstelling en grensoverschrijdend gedrag niet getolereerd worden. We hebben de ambitie om een agent of change te zijn die kansen geeft, ongelijkheden corrigeert en zo nieuwe generaties in de richting van meer gelijkheid en appreciatie van diversiteit stuurt (SDG’s 1b, 4.7a, 5.2, 10.2, 10.3 en 11.3).
Inclusieve campussen
Structureel grensoverschrijdend gedrag, seksisme en racisme pakken we onder meer aan door ons meldpunt te optimaliseren. Via omstaandertrainingen voor
diverse doelgroepen leggen we uit wat je moet doen als je getuige bent van grensoverschrijdend gedrag. Verder willen we sterker inzetten op praktijkgerichte vormingen voor medewerkers over antiseksisme en -racisme en interculturele communicatie. We ontwikkelen daarnaast een visie en stappenplan voor een meer toegankelijke, inclusieve en transvriendelijke campusinfrastructuur, administratie en communicatie. Zo evolueren we stilaan naar een groter aanbod aan inclusieve toiletten, voorbij de klassieke man-vrouwindeling. Ten slotte nemen we elk jaar in mei samen met de collega’s van de ULB deel aan de Brussels Pride-optocht en maken we een statement tegen homo- en transfobie.
Lees hier onze visie over inclusieve VUB-campussen
Opleiding ‘Omgaan met racisme en discriminatie op de werkvloer’
Racisme en discriminatie zijn gevoelige topics. In deze opleiding biedt onze equality advisor praktische tips en strategieën om hiermee om te gaan op de werkvloer. De opleiding wordt op vraag georganiseerd en helemaal afgestemd op de specifieke noden en context van een team of dienst. We bespreken de impact van microagressies, vooroordelen en stereotypen, en lichten de beschermde discriminatiegronden toe. Na deze opleiding kun je directe en indirecte discriminatie herkennen en gepast reageren op beschuldigingen van racisme en discriminatie. Annelore Wils, die deze training faciliteert, benadrukt dat vooral de interactie tussen deelnemers veel leermomenten biedt.
Gelijke kansen
Met onze campus- en studentenvoorzieningen bevorderen we samen het welzijn van onze studenten, en dat in functie van een gunstig studietraject. We dragen ook bij aan een verbonden gemeenschap waar iedereen zich welkom voelt. Onze studentengemeenschap is divers, en daarom streven we naar een gevarieerd en gedifferentieerd aanbod dat rekening houdt met specifieke noden. We richten onze ondersteuning met name op specifieke groepen waar de impact op welzijn en studievoortgang het grootst is. Dat kan bijvoorbeeld gaan over financiële ondersteuning of het toekennen van een studentenkamer.
Waar staan we vandaag?
De Vlaamse universiteiten hanteren al enkele jaren dezelfde definities om persoonskenmerken te registreren van studenten die zich voor de eerste keer inschrijven voor een opleiding in het hoger onderwijs (ook wel generatiestudenten genoemd). Het gaat om de volgende kenmerken:
Elk jaar verzamelt de Werkgroep Diversiteit en Sociaal Beleid van de VLIR (Vlaamse Interuniversitaire Raad) de persoonskenmerken van generatiestudenten aan de Vlaamse universiteiten en wordt er een beschrijving en infografiek opgemaakt.
Persoonskenmerken van generatiestudenten
KPI’s
• % persoonskenmerken studenten: diversiteit in de VUB-studentenpopulatie
• Aantal PhD-schrijfbeurzen
> Werkstudenten
> Scholing ouders
> Studenten met een functiebeperking
> Beursstudenten en bijna-beursstudenten
> Anderstalige studenten en meertalige studenten
> Studenten met een migratieachtergrond
> Nieuwkomers
Infografiek persoonskenmerken
Duurzame menstruatieproducten om ongelijkheid weg te werken
Menstruatiearmoede is helaas geen nieuw begrip, maar een bittere realiteit. Meer dan een derde van de VUB-studenten zijn beursstudenten, en zonder twijfel zijn er vrouwelijke studenten die zich niet maandelijks menstruatieproducten kunnen veroorloven en daardoor noodgedwongen wegblijven van de hoor- en werkcolleges. Die ongelijkheid willen we wegwerken. Vrouwelijke studenten die er nood aan hebben kunnen bij de dienst Studentenstatuut & Studiefinanciering een voucher verkrijgen. Die kunnen ze bij onze partner Färm, een biowinkel in de buurt van de campus, inruilen voor een duurzaam menstruatiepakket, zoals wasbare maandverbanden of inlegkruisjes met een menstruatiecup. Dit initiatief is mogelijk dankzij de steun van het Caroline Pauwels Noodfonds voor Studenten.
Werkstudent
% persoonskenmerken studenten: diversiteit in de VUB-studentenpopulatie (2023)
1 of meerdere functiebeperkingen
Beurs en bijna beurs
Anders- of meertalig
Nieuwkomers
Migratieachtergrond
alle studenten generatiestudenten
Uit de data van het academiejaar 2022-2023 blijkt dat de generatiestudenten aan de VUB een zeer diverse groep vormen. Ook als we naar de volledige studentenpopulatie kijken, scoren we hoog op het vlak van diversiteit: in het academiejaar 2022-2023 had een derde van onze studenten een migratieachtergrond en maar liefst de helft was anders- of meertalig. We investeren daarom bewust in een taalbeleid dat de academische kennis van zowel het Nederlands als andere talen op hoog niveau stimuleert. We beschouwen meertaligheid als een troef en een bouwsteen voor inclusief hoger onderwijs.
Kort of middengeschoold milieu
Charter rond meertaligheid en talige diversiteit
De stijgende diversiteit onder studenten is een teken dat de tweede democratiseringsgolf in het hoger onderwijs volop bezig is. Daar plukt de hele maatschappij de vruchten van. Want diversiteit leidt tot onderwijs en onderzoek dat verschillende uitgangspunten verenigt en met een brede blik naar de wereld kijkt.
Tegelijk zijn er uitdagingen. Zo halen we voor verschillende persoonskenmerken bij onze bacheloren masterstudenten en zij-instromers niet dezelfde studiecijfers als bij onze generatiestudenten. Studenten met de kenmerken die we hier bespreken, stromen ook niet voldoende door naar onze doctoraatsmandaten en naar een verdere academische carrière. Ons personeelsbestand zou die diverse studentenpopulatie deels moeten weerspiegelen, zodat studenten rolmodellen hebben.
Tot slot merken we op dat in het academiejaar 20222023 maar liefst 58% van onze studentenpopulatie vrouwelijk was, met grote verschillen tussen faculteiten en opleidingen.
Drempels voor studenten met ambities wegwerken
We ondersteunen studenten uit ondervertegenwoordigde groepen bij het behalen van hun diploma, maar ook in hun traject naar een loopbaan in de academische wereld of op de arbeidsmarkt. De VUB wil het doctoraatstraject maximaal inclusief en divers maken. Daarom bieden we de Caroline Pauwels schrijfbeurs aan voor masterstudenten die een doctoraat ambiëren, maar er door familiale of financiële hindernissen moeilijk in slagen om een mandaataanvraag uit te schrijven. In 2023 konden 4 sterke en gemotiveerde laatstejaarsstudenten met die schrijfbeurs toch een poging doen om een onderzoeksloopbaan op te starten.
Pieter Ballon, Vicerector Onderzoek
“We willen talentvolle studenten een extra zetje geven om aan de VUB te doctoreren. Daarnaast willen we ons internationaler oriënteren, alle talenten benutten, en meer inclusieve en kwaliteitsvolle ondersteuning
bieden.”
ALS SPEERPUNT
ONZE VISIE
Het welzijn van onze studenten en medewerkers is een prioriteit. Het is onze plicht om daar zorg voor te dragen. Zowel onze studenten als onze medewerkers brengen een groot deel van hun tijd op onze campussen door. Omdat we een grote invloed hebben op hun mentale gezondheid en welbevinden, integreren we welzijn volledig in onze werking. We maken van onze universiteit een referentieplek op het vlak van welzijn, georganiseerd als een Community of Caring. We zijn ervan overtuigd dat een veilige en gezonde werk- en leeromgeving het geluk en welzijn van onze VUB-community sterk bevordert, en dat dit tot maximale professionele ontplooiing en studiekansen leidt.
> Een waarderend personeelsbeleid
> Zorgen voor onze VUB-community
> Een warme campus en respect voor elkaar
EEN WAARDEREND PERSONEELSBELEID
Werken aan de VUB moet een positieve ervaring zijn, en dat is het ook. De collega’s zijn enthousiast en betrokken, maar dat betekent niet dat we op onze lauweren kunnen rusten. We blijven ons inzetten om de professionele opdracht werkbaarder te maken, om het welzijn te bevorderen, en om de inspanningen die de collega’s leveren te erkennen en te waarderen. Daarom werken we aan een warm en waarderend personeelsbeleid en voeren we een nieuw ZAP-loopbaanbeleid in (zie ook p.52).
Ook het ondersteunen van startende onderzoekers is essentieel voor een succesvolle academische carrière.
Via online cursusmateriaal, podcasts en meer traditionele trainingen bieden we opleidingstrajecten rond leiderschap en projectmanagement aan, gebaseerd op een tevredenheids- en behoeftenanalyse. Een van onze enquêtes is de jaarlijkse PhD-survey, die we sinds 2017 organiseren om de (job)tevredenheid bij doctorandi te bevragen en hen beter te ondersteunen.
Daarnaast investeren we in het ontwikkelen van leiderschapscompetenties, geschikte training en vorming, en het bevorderen van welzijn binnen onderzoeksteams. Ook bekijken we hoe we een mentorship-programma voor onze medewerkers kunnen opzetten.
Engaged Leading Week: via leiderschap werken aan welzijn
Van 13 tot 16 november 2023 organiseerden we de derde editie van de Engaged Leading Week. Met dit initiatief willen we het leiderschapspotentieel van onze universiteit erkennen en versterken, en bruggen bouwen tussen huidige en toekomstige leiders in alle lagen van onze organisatie. We beschouwen leiderschap als een gedeelde activiteit, gedreven door passie en intentie, met als doel meer verbinding te creëren tussen mensen en groepen aan de VUB.
Kathleen Vangronsvelt (Antwerp Management School) gaf de aftrap voor de Engaged Leading Week met een keynote over het bevorderen van welzijn op het werk door leiderschap te omarmen. Andere trainingen behandelden constructief omgaan met conflicten, rechtvaardige besluitvorming, mentoring, en het stimuleren van motivatie binnen teams.
ZORGEN VOOR ONZE VUB-COMMUNITY
Ondersteuning voor medewerkers
Hoe je je voelt heeft een impact op je hele leven, inclusief je werk. We reiken medewerkers hulp aan rond thema’s als stress, burn-out, gezondheid, verslavingen en trauma’s (SDG 3.8). Onze personeelsdienst M&O doet hiervoor een beroep op het Brussels University Consultation Centre (BRUCC), een ambulant centrum voor psychologische dienstverlening (eerstelijnszorg), opleiding en onderzoek. Samen met de preventie- en milieudienst organiseert M&O informatiecampagnes om het bewustzijn te vergroten, zodat medewerkers de juiste weg vinden naar interne en externe hulpverlening.
Baanbrekende Werkgever 2024
In het jaar 2024 mag de VUB de titel van ‘Baanbrekende Werkgever’ dragen. Het certificaat werd uitgereikt door ‘Baanbrekende Werkgever’, een lerend netwerk van organisaties in heel Vlaanderen die zich inzetten voor duurzaam en mensgericht werkgeverschap. De titel werd behaald na een intensief uitwisselings- en leertraject. De VUB heeft de afgelopen jaren aanzienlijke inspanningen geleverd op het gebied van duurzame mobiliteit en hybride werken, en heeft zich ingezet voor het mentale en fysieke welzijn van haar medewerkers. Warm, open, lerend en verbonden: dat zijn de waarden waar we bij de VUB samen naar streven.
Community of Caring
Het mentaal welzijn van onze studenten is een topprioriteit. Met een divers en gelaagd ondersteuningsaanbod willen we alle studenten de juiste (preventieve) ondersteuning bieden, om zo hun veerkracht en mentaal welzijn te versterken en hun slaagkansen te maximaliseren. We zetten ook in op een duurzaam en geïntegreerd welzijnsbeleid, georganiseerd binnen een Community of Caring. De resultaten van de Vlaamse Welzijnsmonitor onder de Vlaamse studenten van 2022 nemen we mee in dit beleid.
Uit die enquête blijkt dat 46% van de studenten positief scoort op criteria voor een of meerdere psychische problemen. Van deze groep ervaart ongeveer 5% geen impact, 25% weinig tot milde impact, en 10% milde tot matige impact op hun dagelijkse leven. 5% van de studenten behoort tot een kritieke groep die veel psychische problemen heeft en een grote impact ervaart.
Als urban engaged university begrijpen we dat grootstedelijkheid vaak gepaard gaat met een lagere sociaaleconomische status, wat voor onze studenten extra uitdagingen kan meebrengen op het vlak van welzijn. Daarom investeren we in sociale verbondenheid, met onder andere een doordacht VUBuddy-systeem en een actieve alumniwerking als onderdeel van onze Community of Caring.
Poortwachtertraining helpt om studenten met emotionele problemen te herkennen
Sinds 2023 organiseren we ‘poortwachtertrainingen’ voor onze docenten, diensten en studentenverenigingen. Dit komt voort uit ons streven om te evolueren naar een Community of Caring, waarbij iedereen zijn rol begrijpt en vervult. “Van studenten en docenten tot welzijnsprofessionals zoals studentenpsychologen en studiebegeleiders; het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid om het welzijn van studenten te waarborgen”, zegt Rebecca Léonard, Afdelingsthoofd Studiebegeleiding. “Om deze Community of
Caring te realiseren, moeten we onze VUBgemeenschap bewustmaken van de uitdaging en iedereen erbij betrekken. Door middel van poortwachtertrainingen versterken we de vaardigheden van studentenverenigingen, docenten en diensten om signalen van emotionele problemen bij studenten te herkennen en bespreekbaar te maken, en om medestudenten indien nodig aan te moedigen om hulp te zoeken bij de juiste instanties.”
EEN WARME CAMPUS EN RESPECT VOOR ELKAAR
We willen een warme leer- en werkomgeving creëren waar iedereen zich goed en veilig voelt (SDG’s 4.7a en 8.8). Daarom hebben we structurele maatregelen genomen om grensoverschrijdend gedrag aan te pakken. We hebben ook een ‘grenswijs’ beleid ontwikkeld om seksueel grensoverschrijdend gedrag en middelenmisbruik binnen de studentengemeenschap te voorkomen.
We optimaliseerden de werking van ons meldpunt voor de hele VUB-community, zodat we sneller kunnen reageren op seksistisch of racistisch gedrag, pesterijen en geweld. Ook hebben we onze procedures, communicatie en tuchtreglementen kritisch onder de loep genomen. Daarnaast maken we werk van veilige campussen, om zo het welzijn van de hele VUB-community te verbeteren (SDG 3).
Vanuit You Are Not Alone (YANA), ons implementatiekader voor een integrale aanpak van grensoverschrijdend gedrag (GOG), blijven we ons inzetten voor welzijn en het bestrijden van ongewenst grensoverschrijdend gedrag in onze organisatie. Deze elementen worden breed gesteund door alle geledingen en belanghebbenden van de VUB.
Meldpunt 2.0
Het meldpunt voor grensoverschrijdend gedrag is er voor iedereen die grensoverschrijdend gedrag heeft ervaren binnen de context van de VUB of op de VUB-campussen. Studenten, medewerkers en bezoekers kunnen hier terecht met hun verhalen, ervaringen of vragen. Het meldpunt valt onder het beroepsgeheim en zorgt ervoor dat alle meldingen vertrouwelijk worden behandeld. Een hulpverlener luistert naar het verhaal van de melder en geeft informatie over mogelijke hulp en vervolgstappen.
Het VUB-meldpunt is ondergebracht bij de preventie- en milieudienst, maar werkt onafhankelijk en autonoom. De voorbije jaren hebben we de werking van het meldpunt herzien en het aantal personeelsleden uitgebreid, waardoor een meer structurele aanpak van grensoverschrijdend gedrag mogelijk is. Dat resulteert in een snellere opvolging en persoonlijke ondersteuning van melders. Bovendien hebben we een preventief beleid uitgewerkt, zijn er sensibiliserende campagnes geweest, hebben we de monitoring van onze cijfers verbeterd, enzovoort. Zowel studenten als medewerkers vinden steeds beter hun weg naar het meldpunt.
Nu de COVID-19-crisis helemaal achter ons ligt en onze campussen weer druk bezocht worden, zien we een stijging van het aantal meldingen van grensoverschrijdend gedrag. In 2023 ontving het meldpunt 188 meldingen. Ongeveer de helft van die meldingen betrof psychologisch geweld op onze campus. De komende jaren blijven we de werking van het meldpunt continu evalueren en bijsturen in het kader van ons You Are Not Alone (YANA)-beleid. Met dat beleid zetten we maximaal in op preventie. Als er toch nog grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt, willen we dat slachtoffers, hulpverleners en andere betrokkenen niet alleen staan.
Waar staan we vandaag?
KPI’s
• Aantal meldingen aan het meldpunt
• Profiel melders aan het meldpunt
• % kenmerken van de melding
• Aantal sessies van de opleiding ‘Grenswijs leidinggeven en bystanderinterventie’
• Aantal deelnemers aan de sessie sinds 2022
Aantal meldingen aan het meldpunt
Grenswijs-beleid
Met ons ‘Grenswijs’-beleid voor het studentenleven willen we seksueel grensoverschrijdend gedrag voorkomen. Dat doen we door studenten de nodige handvatten aan te reiken om op een veilige manier met seksualiteit om te gaan. Het vlaggensysteem van Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid, vormt daarbij de leidraad. Het betreft een in Vlaanderen ontwikkelde methodiek om seksueel gedrag op casusniveau in te schatten, er gepast op te reageren en toekomstige incidenten te voorkomen.
Naast het vermijden van grensoverschrijdend seksueel gedrag schakelden we in 2023 ook een versnelling hoger in de aanpak van alcohol- en druggebruik onder studenten. Met ons nieuwe
middelenbeleid willen we studenten stimuleren om verantwoord om te gaan met alcohol, cannabis, illegale drugs en psychoactieve medicatie, door hen bewust te maken van de risico’s die hieraan verbonden zijn.
In samenwerking met Sensoa organiseerden we sinds 2022 reeds 13 keer de opleiding ‘Grenswijs leidinggeven en bystander-interventie’ voor onze medewerkers. Hoe reageer je als omstaander op grensoverschrijdend gedrag van collega’s?
In totaal namen al 205 collega’s deel aan de opleiding. In 2023 vonden 5 sessies plaats op de VUB Main Campus en 1 op de Health Campus. De opleiding zal in de toekomst bijgestuurd worden zodat ze maximaal tegemoet komt aan de noden van onze leidinggevenden.
Nieuw Grenswijs-beleid rond middelengebruik bij studenten
“Als warme universiteit wil de VUB een veilige omgeving zijn voor iedereen die er werkt en studeert”, zegt vicerector Onderwijs- en Studentenzaken Nadine Engels. “Druggebruik hoort niet thuis in een veilige omgeving, omdat er altijd risico’s aan verbonden zijn. Op lange termijn kan het leiden tot verslaving, en op korte
termijn zijn er zowel lichamelijke als geestelijke risico’s, afhankelijk van wat er wordt gebruikt. Daarnaast kan het ook negatieve gevolgen hebben voor de omgeving. We willen het thema bespreekbaar maken onder studenten en hen genuanceerd leren nadenken over middelengebruik. Zo evolueren we naar een Community of Caring, waarbij iedereen – van student tot docent, van studentenvereniging tot welzijnsactor – zijn rol kent en opneemt.”
Profiel melders aan het meldpunt (2023)
Compassionate university
Een ernstige ziekte, een overlijden of een verlies: ook als student of medewerker kun je ermee te maken krijgen. Daarom geeft de VUB medeleven en verdriet een plaats in haar gemeenschap. Als teken van betrokkenheid ondertekenden we zelfs een intentieverklaring als ‘Meelevende universiteit’. “Daarmee zijn we een pionier in Europa”, zegt Sarah Dury van het Compassionate Communities Center of Expertise. Tijdens de jaarlijkse ‘Compassionate Week’ kunnen studenten en medewerkers workshops en seminaries volgen, een troostkaart schrijven of samenkomen in het ‘Compassionate Café’ voor een moment van verbinding. Diverse activiteiten bieden een platform om samen verlies, ziekte en rouw draaglijker en bespreekbaar te maken. Tijdens het Moment van Troost staan we als gemeenschap stil bij de VUB’ers die het voorbije jaar heengingen.
‘Before I Die Wall’ officieel ingehuldigd
Tijdens de Compassionate Week van 2023 onthulden we onze permanente ‘Before I Die Wall’. Die muur maakt deel uit van een wereldwijd kunstproject en nodigt de hele VUB-gemeenschap uit om te reflecteren over dingen die er echt toe doen, zoals onze sterfelijkheid. Het concept werd ontwikkeld door kunstenaar Candy Chang in New Orleans. Wereldwijd zijn er al meer dan 5.000 “Before I Die”-muren in meer dan 35 talen en meer dan 75 landen, waaronder China, Argentinië, Italië, Irak, Finland, India, Japan en Zuid-Afrika. De nieuwste muur staat nu in Brussel, op de VUB-campus in Etterbeek.
SDG-MATRIX
Duurzaam onderwijs
Duurzaam onderzoek en valorisatie
Partnerschappen en engagement
Op weg naar net zero
Mobiliteit
Energie en materialen
Waterverbruik
Klimaatadaptatie
Zero waste -cultuur
Duurzame voeding
Werken aan inclusie
Inclusief personeelsbeleid
Inclusief onderwijs
Onderzoek over diversiteit
Inclusieve campussen en kansen voor iedereen
Welzijn als speerpunt
Waarderend personeelsbeleid
Zorgen voor onze VUB-community
Warme campus en respect voor elkaar
Naar een duurzame universiteit
PERFORMANCE EN TARGETS TABEL
NAAR EEN DUURZAME UNIVERSITEIT
Emissie van CO2-equivalenten: scope 1, 2 en 3 (ton)
Modal split van personeel naar de VUB Main Campus (carpool, trein, metro/tram/bus, fiets, te voet)
Modal split van personeel naar de VUB Health Campus (carpool, trein, metro/tram/ bus, fiets, te voet)
Modal split kot-campus vs. thuiscampusverplaatsingen van studenten naar de Main Campus (trein, metro/tram/bus, fiets, te voet)*
Modal split kot-campus vs. thuiscampusverplaatsingen van studenten naar de Health Campus (trein, metro/tram/bus, fiets, te voet)*
% buiten de campus werken door medewerkers
Aantal letselongevallen
Kot-campus: 97%
Thuis-campus: 94%
bevat
Tweejaarlijks
Driejaarlijks
Driejaarlijks
Driejaarlijks
2019 is het referentiejaar voor Klimaatplan, aanpassing EF 2019: van Brusselse EF naar Nationale EF
Cijfers verzameld in kader van de 3-jaarlijkse Federale Mobiliteitsenquête
Cijfers verzameld in kader van de 3-jaarlijkse Federale Mobiliteitsenquête
Cijfers verzameld in kader van de 3-jaarlijkse Federale Mobiliteitsenquête
Driejaarlijks
Cijfers verzameld in kader van de 3-jaarlijkse Federale Mobiliteitsenquête
Cijfers verzameld in kader van de 3-jaarlijkse Federale Mobiliteitsenquête
Sinds 2021 nieuwe meetmethode, lichte aanpassing van vorige waardes o.b.v. nieuwe informatie
Nieuwe KPI * Van het totaal aantal studenten die de mobiliteitsenquête invulde is 32% een kotstudent en 68% een pendelstudent
De verhardingsgraad
Het aantal zeldzame koestersoorten die onder meer op onze campussen leven
% regenwater t.o.v. de totale hoeveelheid waterverbruik
hoeveelheid afval (ton)
% gesorteerd t.o.v. totale hoeveelheid afvalMain Campus - excl. grofvuil
% gesorteerd t.o.v. totale hoeveelheid afvalHealth Campus - excl. grofvuil
restaurants op VUB met het Good Food-label
% verkochte vegetarische en vegan maaltijden
WERKEN
AAN INCLUSIE
Biastraining in elke faculteit
% vrouwen in elke facultaire evaluatie- en bevorderingscommissie
% vrouwen in centrale bestuursorganen
% vrouwelijk (VTE) zelfstandig academisch personeel in totaal
12%
9%
9%
% vrouwelijk (VTE) zelfstandig academisch personeel per faculteit
% vrouwelijke bachelor- en masterstudenten per faculteit
Gerealiseerd
Gerealiseerd behalve voor de Academische Raad waar het percentage vrouwen 32% bedraagt
Sociale Wetenschappen en Solvay Business School: 39%
Geneeskunde en Farmacie: 38%
Ingenieurswetenschappen: 25%
Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie: 40%
Letteren en Wijsbegeerte: 43%
Psychologie en Educatiewetenschappen: 40%
Recht en Criminologie: 37%
Wetenschappen en Bioingenieurswetenschappen: 17%
Sociale Wetenschappen en Solvay Business School: 52%
Geneeskunde en Farmacie: 66%
Ingenieurswetenschappen: 24%
Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie: 45%
Letteren en Wijsbegeerte: 62%
Psychologie en Educatiewetenschappen: 83%
Recht en Criminologie: 68%
Wetenschappen en Bioingenieurswetenschappen: 40%
Sociale Wetenschappen en Solvay Business School: 52%
Geneeskunde en Farmacie: 50%
Ingenieurswetenschappen: 23%
Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie: 57%
Letteren en Wijsbegeerte: 56%
Psychologie en Educatiewetenschappen: 83%
Recht en Criminologie: 75%
Wetenschappen en Bioingenieurswetenschappen: 45%
Gerealiseerd behalve voor Sociale Wetenschappen en Solvay Business School met 30% vrouwen
Gerealiseerd behalve voor Bestuurscollege UZ Brussel met 13% vrouwen
1 op 3
1 op 3
1 op 3
Sociale Wetenschappen en Solvay Business School: 45%
Geneeskunde en Farmacie: 40%
Ingenieurswetenschappen: 24%
Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie: 34%
Letteren en Wijsbegeerte: 44%
Psychologie en Educatiewetenschappen: 46%
Recht en Criminologie: 36%
Wetenschappen en Bioingenieurswetenschappen: 18%
Sociale Wetenschappen en Solvay Business School: 54%
Geneeskunde en Farmacie: 69%
Ingenieurswetenschappen: 28%
Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie: 52%
Letteren en Wijsbegeerte: 70%
Psychologie en Educatiewetenschappen: 82%
Recht en Criminologie: 73%
Wetenschappen en Bioingenieurswetenschappen: 42%
Sociale Wetenschappen en Solvay Business School: 51%
Geneeskunde en Farmacie: 69%
Ingenieurswetenschappen: 30%
Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie: 54%
Letteren en Wijsbegeerte: 47%
Psychologie en Educatiewetenschappen: 69%
Recht en Criminologie: 50%
Wetenschappen en Bioingenieurswetenschappen: 47%
Vijfjaarlijks onderzoek
KPI
Leaky pipeline: % vrouwen (VTE) in de verschillende fases van de academische loopbaan
% vrouwen (VTE) binnen de nieuwe ZAPaanwervingen
% vrouwen (VTE) bij de zelfstandig academisch personeel - bevorderingen
% verschil in loon vrouwen t.o.v. loon mannen
% verschil in loon vrouwen t.o.v. loon mannen – aangepaste loonkloof, gecorrigeerd naar functie
% persoonskenmerken: diversiteit bij generatiestudenten
Academisch personeel predoc: 45%
Assisterend academisch personeel: 57%
Academisch personeel postdoc: 34%
Docent: 38%
Hoofddocent: 36%
Hoogleraar: 30%
Gewoon Hoogleraar: 19%
Academisch personeel predoc: 48%
Assisterend academisch personeel: 57%
Academisch personeel postdoc: 33%
Docent: 45%
Hoofddocent: 31%
Hoogleraar: 37%
Gewoon Hoogleraar: 17%
% persoonskenmerken: diversiteit bij alle studenten
WELZIJN ALS SPEERPUNT
Aantal meldingen aan het meldpunt
Profiel melders aan het meldpunt
% kenmerken van de melding (interactie)
% kenmerken van de melding (type melding)
Geen signifant verschil
Migratieachtergrond: 43%
Nieuwkomers: 3%
Anders- of meertalig: 57%
Beurs en bijna beurs: 34%
1 of meerdere functiebeperkingen: 5%
Kort of middengeschoold milieu: 21%
Werkstudent: 6%
Migratieachtergrond: 34%
Nieuwkomers: 4%
Anders- of meertalig: 53%
Beurs en bijna beurs: 27%
1 of meerdere functiebeperkingen: 5%
Kort of middengeschoold milieu: 26%
Werkstudent: 19%
Geen significant verschil
Migratieachtergrond: 44%
Nieuwkomers: 4%
Anders- of meertalig: 63%
Beurs en bijna beurs: 33%
1 of meerdere functiebeperkingen: 5%
Kort of middengeschoold milieu: 21%
Werkstudent: 5%
Migratieachtergrond: 33%
Nieuwkomers: 4%
Anders- of meertalig: 51%
Beurs en bijna beurs: 26%
1 of meerdere functiebeperkingen: 6%
Kort of middengeschoold milieu: 24%
Werkstudent: 5%
Man/vrouw: 56%/43%
Externen/personeel/studenten: 12%/24%/64%
Nederlandstalig/Engels: 81%/19%
Student - student: 33%
Student - personeel: 22%
Personeel - personeel: 15%
Andere relaties: 30%
Onbekend: 17%
Pesterijen: 11%
Psychologisch geweld: 30%
Discriminatie/racisme: 14%
Seksueel grensoverschrijdend gedrag: 27%
Man/vrouw/andere: 35%/62%/3%
Externen/personeel/studenten: 12%/46%/42%
Nederlandstalig/Engels: 81%/19%
Student - student: 28%
Student - personeel: 16%
Personeel - personeel: 34%
Andere relaties (externen): 23%
Onbekend: 2%
Pesterijen: 7%
Psychologisch geweld: 52%
Discriminatie/racisme: 6%
Seksueel grensoverschrijdend gedrag: 18%
Fysiek geweld: 2%
Andere: 14%
Aantal sessies opleiding ‘Grenswijs leidinggeven en bystanderinterventie’
