6 minute read
Filosofie en religie
Het verhaal van twee kanten Filosofische klassiekers uit de 20e eeuw (1)
Hoe een verhaal verteld wordt, door wie en waarom is het uitgangspunt van deze cursus. Literatuur biedt bij uitstek de mogelijkheid om ‘de andere kant van het verhaal’ te ontdekken en soms is die niet makkelijk te begrijpen door gebrek aan context of referentiekader. In deze cursus komen per college steeds twee romans aan bod die verschillende kanten laten zien van een thema, idee of kwestie. De rode draad is de rol die het verschil speelt, dwars door tijden, stijlen, ideeën, geslachten en landen. De thema’s in het kort: Amerika – een wit en een zwarte perspectief (Beecher Stowe, Kelley); De maakbare mens – fantasie en (bijna) werkelijkheid (Shelley, Winterson); Bombardement op Dresden – autobiografie en fictie (Vonnegut, Mulish); Het weigerende hoofd – van binnenuit en van buitenaf (Bernlef, Daisy Johnson); Algerije: (post-)kolonialisme – decor en commentaar (Camus, Daoud); De toekomst – een verschuivend toekomstbeeld (Orwell, Atwood).
Drs. Lidewijde Paris studeerde Nederlandse Taal- & Letterkunde en Grafische Vormgeving in Utrecht, was uitgever (Querido en Uitgeverij Nieuw Amsterdam) en richtte ze in 2016 De Lees!ambassade op.
aantal colleges, data en tijd 6 colleges van dinsdag 2 maart t/m 6 april 2021, 10.30-13.00 uur
cursusprijs € 174,-
literatuur zie de te bespreken boeken op hovo.vu.nl
uiterste aanmelddatum 23 februari In 2006 werd de Canon van Nederland opgesteld, waarin de belangrijkste ontwikkelingen in de vaderlandse geschiedenis vanuit vijftig verschillende gezichtspunten (of ‘vensters’) worden belicht. Op soortgelijke wijze wordt in deze vijfdelige leergang een canon van de moderne westerse wijsbegeerte gepresenteerd. In deel IV worden tien sleutelteksten van kopstukken uit de geschiedenis van het moderne denken tussen 1907 en 1947 besproken: teksten van Bergson, Russell Wittgenstein, Cassirer, Heidegger, Scheler, Ayer, Popper, Sartre en Horkheimer en Adorno. Deze selectie fungeert als een verzameling vensters van waaruit de aard van de moderne filosofie optimaal inzichtelijk kan worden gemaakt. Elke gekozen tekst representeert een breuklijn, een opmerkelijke vernieuwing of een inspirerende vorm van kritiek op traditionele denkpatronen. Gezamenlijk hebben de geprogrammeerde filosofische klassiekers de vorming van de moderniteit mede bepaald. Zie hovo.vu.nl voor een overzicht van de klassiekers die aan bod komen.
Drs. Arend Klaas Jagersma studeerde o.a. filosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en was als onderzoeker en docent verbonden aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen.
aantal colleges, data en tijd 10 colleges van zaterdag 23 januari t/m 24 april 2021 (m.u.v. 6 en 19 februari, 6 maart en 3 april), 13.30-16.00 uur
cursusprijs € 290,-
uiterste aanmelddatum 17 januari
Leergang Filosofiegeschiedenis VII
De hedendaagse filosofie (1) Ludwig Wittgenstein – Tractatus logico-philosophicus
Rond 1900 belandt de filosofie in een stroomversnelling. Het wijsgerige landschap wordt steeds onoverzichtelijker. Als gevolg van voortschrijdende fragmentarisering, specialisering en verzelfstandiging van vakwetenschappen is de eenheid tussen filosofen ver te zoeken. Dramatische politieke ontwikkelingen brengen ten slotte een zware klap toe aan verlichtingsidealen en vooruitgangsgeloof. In dit zevende deel van de Leergang Filosofiegeschiedenis verkennen we de hoogtepunten van de wijsbegeerte van de eerste helft van de twintigste eeuw. We besteden aandacht aan de grote debatten tussen (logisch) positivisten, fenomenologen, neomarxisten, kritisch rationalisten en existentialisten en bespreken het leven, het werk en de betekenis van toonaangevende denkers uit deze periode, zoals Bergson, Husserl, Russell, Wittgenstein, Heidegger, Horkheimer, Adorno, Popper en Sartre. Hun antwoorden, zienswijzen en methoden hebben diepgaande invloed uitgeoefend op het hedendaagse mens- en wereldbeeld. Drs. Arend Klaas Jagersma studeerde o.a. filosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en was als onderzoeker en docent verbonden aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen. aantal colleges, data en tijd 10 colleges van dinsdag 2 februari t/m 13 april 2021 (m.u.v. 23 februari), 18.15-20.45 uur cursusprijs € 290,literatuur zie hovo.vu.nl uiterste aanmelddatum 26 januari De inspirerende ideeën van de Oostenrijkse filosoof Ludwig Wittgenstein (1889-1951) over de betekenis van de taal voor onze opvattingen over de werkelijkheid zijn bepalend geweest voor de hedendaagse filosofie. Er bestaat een duidelijk verschil tussen de ‘vroege’ en de ‘late’ Wittgenstein. Het is daarom gebruikelijk twee perioden van elkaar te onderscheiden. Deze cursus beoogt een grondige kennismaking met de belangrijkste opvattingen van ‘Wittgenstein I’. De Tractatus logicophilosophicus (1921) is het originele hoofdwerk van de jonge Wittgenstein. In zeven hoofdstellingen en een veelvoud aan substellingen bespreekt hij de verhouding tussen denken, taal en werkelijkheid, waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor de zich in zijn tijd ontwikkelende nieuwe logica. We besteden bijzondere aandacht aan de centrale betooglijn van de Tractatus logico-philosophicus, alsmede aan de context waarbinnen dit even bondige
als intrigerende boek ontstond. Drs. Arend Klaas Jagersma studeerde o.a. filosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en was als onderzoeker en docent verbonden aan de Faculteit
der Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen. aantal colleges, data en tijd 10 colleges van dinsdag 2 februari t/m 13 april 2021
literatuur boek (zie hovo.vu.nl)
uiterste aanmelddatum 26 januari
Sporen van transcendentie Inleiding in de filosofie van Karl Jaspers
Hannah Arendt – Het leven van de geest II Willen en Oordelen
Karl Jaspers (1883-1969), psychiater, filosoof en geestelijk vader van Hannah Arendt, stelde de vraag naar transcendentie. Transcendentie gaat over de vraag: wat overstijgt het concrete? Of, zoals Hariri het in zijn recente bestseller Homo Deus het verwoordde: Zijn organismen echt alleen maar algoritmen en is het leven slechts dataverwerking? Wat is het verschil tussen de optelsom van alle materie van doek, pigment en de receptoren in mijn brein enerzijds en anderzijds de ontroering die mij bevangt bij het zien van een schilderij? De inzichten van Jaspers helpen ons om, juist vanuit een seculier perspectief, deze vraag te bestuderen en te beantwoorden. Jaspers stelt dat het van groot belang is dat we de transcendentie erkennen: alleen dan kunnen wij mensen zijn met een toekomst waar wij ons ook verantwoordelijk voor kunnen voelen.
Drs. Petra Bolhuis studeerde filosofie en de orthopedagogiek aan de Rijksuniversiteit Groningen en geeft sinds geruime tijd cursussen voor HOVO. Zie ook maieutiek.nl
aantal colleges, data en tijd 10 colleges op maandag 1 februari t/m 19 april 2021 (m.u.v. 22 februari en 5 april), 10.30-13.00 uur
cursusprijs € 290,literatuur boek (zie hovo.vu.nl) + digitale hand-outs uiterste aanmelddatum 25 januari In haar laatste werk keert Arendt terug naar de vraag: Wat is denken? En: Wat zou denken moeten zijn om een gereedschap te kunnen vormen waarmee moreel kan worden gehandeld? Wanneer denken niet alleen als menselijke mogelijkheid, maar vooral als onontkoombare conditie moet worden opgevat, ontstaan filosofische problemen, zoals: Hoe gaan we om met de onvoorspelbaarheid van menselijk gedrag? Waarom proberen wij de wereld vast te leggen in regels? Wat levert dat op en wat verliezen we daarmee? Wanneer we vrijheid beschrijven, waar doelen we dan op? Als denken een innerlijke dialoog is, die ons door het willen in de wereld van het kunnen en het handelen brengt, stuiten we uiteindelijk op de grote vraag naar het oordeelsvermogen: hoe kunnen wij weten wat het goede is? Arendt zoekt moraliteit in een wereld die voortdurend in verandering is, zonder de tirannie van het ‘gedwongen gelijkblijvende’ (zoals verlangens naar een geromantiseerd verleden) – een uiterst actueel thema!
Drs. Petra Bolhuis studeerde filosofie en orthopedagogiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. De filosofie van Hannah Arendt was een van haar afstudeeronderwerpen.
aantal colleges, data en tijd 10 van maandag 1 februari t/m 19 april 2021
literatuur boeken (zie hovo.vu.nl) + digitale hand-outs
uiterste aanmelddatum 25 januari
