Muziek en letteren

Cursus geschiedenis

De Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) Canon en fuga in de klassieke periode

De Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) behoort tot een van de voornaamste ijkpunten van de twintigste eeuw. Voor veel Europeanen en Amerikanen was de strijd in Spanje tussen de linkse republikeinen en de rechtse nationalisten veel meer dan een binnenlands conflict: het ging om een voor de toekomst van de wereld allesbeslissende strijd tussen het Goede en het Kwade. In veel landen werden solidariteitscampagnes met de Spaanse Republiek opgezet of vochten sommige waaghalzen zelfs mee in de Internationale Brigades. Picasso, Orwell, Hemingway en Robert Capa verbeeldden de oorlog in geëngageerde kunst. Om het conflict goed te kunnen begrijpen gaan we allereerst in op de specifieke Spaanse oorzaken van het conflict: regionalisme, conservatisme (van de Spaanse katholieke kerk), anarchisme en de bijna middeleeuwse toestanden op het Spaanse platteland. Tot slot zien we hoe de Spaanse Burgeroorlog ook internationaal doorwerkte in de twintigste eeuw. Dr. Koen Vossen studeerde geschiedenis en promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij was als universitair docent verbonden aan de Universiteit Leiden en de Radboud Universiteit Nijmegen. aantal colleges, data en tijd 6 colleges van maandag 8 maart t/m 19 april 2021 (m.u.v. 5 april), 10.30-13.00 uur cursusprijs € 174,literatuur boek (zie hovo.vu.nl) uiterste aanmelddatum 1 maart Wanneer de klassieke stijl tegenover de barok wordt geplaatst, lees je vaak dat barokke muziek als polyfoon, de klassieke stijl daarentegen als homofoon wordt gekwalificeerd. Algemeen gesproken klopt dit wel, maar het is niet zo dat contrapunt in het klassieke tijdvak niet voorkomt. Haydn beheerste het oude contrapunt bijzonder goed (beluister bijvoorbeeld zijn strijkkwartetten op.20 (1772). Mozart rekende de ontdekking van de muziek van J.S. Bach tot de grootste muzikale belevenissen in zijn leven en begon in zijn Weense jaren steeds polyfoner te schrijven. Beethoven is in zijn studententijd grondig getraind in het contrapunt, maar kreeg er pas in het laatste decennium werkelijk belangstelling voor en ging in zijn late werk op geheel eigen wijze met contrapunt om. We beginnen met een inleiding tot canontechnieken, aan de hand van Bachs Goldberg Variaties (BWV 988). Van hieruit wordt een keur aan canons en fuga’s van Haydn, Mozart en Beethoven bestudeerd, met bijzondere aandacht voor

de overeenkomsten en verschillen met de barokke stijl. Dr. Marcel S. Zwitser studeerde muziektheorie en muziekwetenschap, promoveerde in 2012 aan de Universiteit Utrecht op een interdisciplinair onderzoek

rond J.S. Bach en is docent. aantal colleges, data en tijd 10 bijeenkomsten van dinsdag 26 januari t/m 6 april

2021 (m.u.v. 23 februari), 10.30-13.00 uur cursusprijs € 290,-

literatuur digitale hand-outs

uiterste aanmelddatum 19 januari

Igor Stravinsky en de bronnen van onze cultuur De opera’s van Mozart Figaro – Giovanni – Così

Het jaar 2021 wordt een Stravinsky-jaar: dan is het dan 50 jaar geleden dat Igor Stravinsky (1882-1971) overleed. Zijn ballet Le Sacre du printemps (1913) veranderde de muziekgeschiedenis: het is het openingswerk van de moderne muziek. Tot de meest opmerkelijke facetten van Stravinsky behoort echter dat hij zijn stijl tot tweemaal toe ingrijpend vernieuwde, wat deels gepaard ging met een verandering van inspiratiebronnen. Stravinsky’s ‘Russische fase’, met de drie beroemde balletten De vuurvogel (1910), Petruška (1911) en Le Sacre du printemps (1913), wordt gekenmerkt door een oriëntatie op Russisch heidendom. In zijn neoklassieke fase putte hij meerdere malen zijn inspiratie uit de Griekse oudheid (zoals in de balletten Apollon musagète en Orpheus). Na de dood van Arnold Schönberg (in 1951) ontwikkelde Stravinsky zijn eigen variant van twaalftoonsmuziek, met geregeld een Bijbelschristelijk onderwerp. Strawinsky putte dus uit de drie belangrijkste bronnen van de Europese cultuur. Dr. Marcel S. Zwitser studeerde muziektheorie en muziekwetenschap, promoveerde in 2012 aan de Universiteit Utrecht op een interdisciplinair onderzoek rond J.S. Bach en is docent. aantal colleges, data en tijd 10 colleges van dinsdag 26 januari t/m 6 april 2021 (m.u.v. 23 februari), 14.00-16.30 uur cursusprijs € 295,- (inclusief syllabus) literatuur geprinte syllabus + digitale hand-outs uiterste aanmelddatum 12 januari Hoewel Wolfgang Amadeus Mozart in zijn korte leven zo’n 700 composities componeerde, was de opera onbetwist zijn grote liefde. Hij liet niet minder dan 22 theaterwerken na, stuk voor stuk zeer dramatische werken, waarin steeds herkenbare menselijke emoties centraal staan. Zijn repertoire is een belangrijke opmaat geworden voor de muziekdrama’s van de Romantiek en van invloed gebleken tot ver in de twintigste eeuw. Ook nu trekken Figaro en de Zauberflöte volle zalen en velen beschouwen Don Giovanni als de ‘opera aller opera’s’. Waarom stijgen Mozarts opera’s uit boven vergelijkbare composities uit de achttiende eeuw? We bezien de historische en filosofische context, de ontstaansgeschiedenis en de toenmalige kritieken, alsmede de muzikaal-technische opbouw. Ook kijken we naar hun plaats binnen de muziekgeschiedenis in het algemeen en naar wat zij ons vandaag nog te zeggen hebben. De cursus wordt rijkelijk geïllustreerd worden met passende beeld- en geluidfragmenten door

hedendaagse, toonaangevende Mozart-vertolkers. Drs. Frans Jansen is musicoloog en (HOVO-)docent met als specialisatie muziek uit de periode 1600-1800.

aantal colleges, data en tijd 8 colleges van donderdag 4 februari t/m 1 april 2021 (m.u.v. 25 februari), 13.30-16.00 uur

cursusprijs € 232,-

uiterste aanmelddatum

28 januari

Naar de Krim in de voetsporen van Russische dichters en schrijvers Doktor Faustus – Het duivelspact van nazi-Duitsland

De reis naar de Krim die Poesjkin in 1820 als 21-jarige maakte, heeft diepe sporen achtergelaten in zijn werk. Het mediterrane landschap met de hoge bergen, de ravijnen met cipressen en mirteloof, de vele grillige baaien en parelachtige vergezichten over de Zwarte Zee inspireerden hem tot het schrijven van beroemde gedichten die bij Russen nog steeds geliefd zijn. Ook Tolstoj en Tsjechov maakten de Krim tot achtergrond van hun verhalen, net als twintigste-eeuwse auteurs als Achmatova (‘wild jong meisje’) en Paustovski, over de schilderachtige straten van Sevastopol. Deze cursus verkent het werk van deze en andere negentiende- en twintigste-eeuwse Russische schrijvers die in hun werk de diverse plekken op het schiereiland de Krim tot leven brengen. Zo krijgt u niet alleen een beeld van de literatuur en de schrijvers, maar ook van de Krim zelf.

Drs. Judith Janssen studeerde Slaviste taal en letterkunde in Utrecht, Amsterdam en Moskou. Ze leidt sinds 1985 reizen naar Rusland en naar de Kaukasus en is docent voor HOVO.

aantal colleges, data en tijd 7 colleges van vrijdag 29 januari t/m 26 maart 2021 (m.u.v. 5 en 19 februari), 10.30-13.00 uur

cursusprijs € 203,-

literatuur digitale reader

uiterste aanmelddatum 22 januari In ‘Doktor Faustus’ (1947) legt Thomas Mann zijn diepgaande visie neer op nazi-Duitsland. De roman is een poging antwoord te geven op vragen als: Uit welke (intellectuele) voorgeschiedenis is het nationaalsocialisme voortgekomen; Wat heeft Duitsland uitzonderlijk gemaakt in Europa?; Wat deelt het met de Europese cultuur? en: Hoe moet de uiteindelijke catastrofe van oorlog en Holocaust worden begrepen? We volgen de Duitse componist Adrian Leverkühn, die alle menselijkheid opgeeft voor zijn geniale muziek: hij is als doctor Faust die een pact sluit met de duivel. Daarmee staat hij model voor nazi-Duitsland. In zijn persoonlijkheid en composities komen elementen uit de Duitse en Europese ideeëngeschiedenis samen: de Reformatie en Martin Luther, de Romantiek, Nietzsche, artistiek-filosofische antwoorden op de 20e-eeuwse Europese crisis (Arnold Schönbergs twaalftoonstechniek, Theodor Adorno’s cultuurkritiek). De roman is complex en fascinerend, vol kleurrijke personages en taferelen!

Drs. Michiel Hagdorn geeft sinds 1997 cursussen over Duitse literatuur, muziek en (cultuur)geschiedenis.

aantal colleges, data en tijd 10 colleges op dinsdag 26 januari t/m 6 april 2021 (m.u.v. 23 februari), 13.30-16.00 uur

cursusprijs € 300,- (inclusief syllabus)

literatuur boek (zie hovo.vu.nl) + gedrukte syllabus + digitale hand-outs

uiterste aanmelddatum 12 januari