6. 1905-1910 | Foto van de eerste vrouwelijke student Suze ’t Hooft

 Studio A. Greiner, S.L. ’t Hooft, Amsterdam, ca. 1905, Zwart-wit foto.

6

1905-1910 | Foto van de eerste vrouwelijke student Suze ’t Hooft

Deze zwart-witfoto uit ongeveer 1905 toont Suze ’t Hooft, de eerste vrouwelijke student van de Vrije Universiteit, die zich in 1905 inschreef bij de faculteit der rechtsgeleerdheid. De VU liep lang achter met vrouwelijke studenten en hoogleraren. Tegenwoordig studeren er meer vrouwen dan mannen, en ligt het aantal vrouwelijke hoogleraren met zo’n 27% net boven het landelijke gemiddelde. Maar we zijn er nog niet, betoogt gendernetwerk WO&MEN@VU.

De foto van Suze ’t Hooft is waarschijnlijk gemaakt door Fidel Greiner (1865-1938), die onder de naam van zijn vader de zeer succesvolle fotozaak Albert Greiner runde, aan de Nieuwendijk 89 te Amsterdam. De uit Zuid-Duitsland afkomstige Albert Greiner was onder andere hoffotograaf van koning Willem III en raakte bekend door zijn speciale techniek voor het maken van duurzame visitekaartjes met een portretfoto erop. Hij had een brede klantenkring onder acteurs en kunstenaars, maar maakte ook Amsterdamse stadsgezichten.

Segrina Luiksje ’t Hooft (1883-1921) kwam uit gegoede gereformeerde kringen. Haar vader zat namens Kuypers AntiRevolutionaire Partij in de Eerste Kamer. Hij had de toenmalige rector van de VU verzocht of zijn dochter mocht worden ingeschreven. Na beraadslaging door de senaat en een stemming waarbij negen hoogleraren voor waren en twee tegen, werd ’t Hooft ingeschreven als student. Na een zeer drukbezochte corpsvergadering werd zij ook toegelaten tot het studentencorps en werd zij lid van het dispuut I.V.M.B.O.

Met de inschrijving van Suze ’t Hooft liep de VU achter op de landelijke trend. Aletta Jacobs was in 1871 als eerste vrouwelijke student in Groningen begonnen, en in de decennia daarna werd het aan de meeste universiteiten gangbaarder dat vrouwen kwamen studeren, al bleef het in kleine aantallen. Toch was het in 1905 schrikken voor de VU. Nog maar zeven jaar eerder sprak theoloog G.H.J.W.J. Geesink de volgende legendarische woorden: ‘Het is mijn hartgrondige wensch, dat de Vrije Universiteit van het meedoen aan een dergelijke ontvrouwelijking der vrouw, te allen tijde bewaard moge blijven; aan het krankheidsverschijnsel der zich intellectueel man voelende vrouw nimmer schuld moge dragen.’

Na Suze ’t Hooft zouden vrouwen slechts mondjesmaat aan de VU gaan studeren. In 1917 meldde zich de volgende vrouw, en het jaar erna weer twee. Vanaf de jaren twintig waren er bijna elk jaar wel vrouwen onder de inschrijvingen. Dit leidde tot de oprichting van de twee vrouwendisputen Pallas en Phoinix binnen het studentencorps. In 1939 maakten vrouwen 10% uit van de nieuwe inschrijvingen. Na de oorlog zou de groei verder doorzetten en in 1946 werd er, naast het studentencorps dat vanaf dat moment alleen mannelijke leden telde, de V.V.S.V.U. opgericht, de Vereniging voor vrouwelijke studenten aan de Vrije Universiteit. In 1971 zouden zij fuseren met het VU-corps.

In 1937 promoveerden zowel Gezina van der Molen als Fenna Lindeboom aan de rechtenfaculteit. Van der Molen zou de eerste vrouwelijke hoogleraar worden. Zij werd in 1949 benoemd tot buitengewoon, en in 1958 tot gewoon hoogleraar Volkenrecht. Lange tijd was zij een van de weinige vrouwen in een hoge positie aan de universiteit.

Vrouwen aan de VU vandaag de dag

Saskia van der Vies en Marieke de Hoorn

Gelukkig zijn de tijden veranderd, onder meer doordat er aandacht is gekomen voor werving en doorstroming van vrouwen, en bijvoorbeeld de speciaal voor vrouwen ingestelde Fenna Diemer-Lindeboom-leerstoelen. Tegenwoordig studeren er aan de VU, en aan hogescholen en universiteiten in Nederland in het algemeen, meer vrouwen dan mannen. Bij hogere posities zoals hoogleraar is echter nog wel een slag te maken. Verschillende organisaties en netwerken zetten zich hiervoor in, zoals Athena’s Angels, en het WO&MEN@ VU netwerk, dat zich hard maakt voor gendergelijkheid en een inclusieve VU-gemeenschap door expliciete en impliciete vormen van genderbias te adresseren. Door het creëren van bewustzijn en het organiseren van activiteiten draagt het netwerk bij aan een VU-gemeenschap waar iedereen zichzelf kan zijn, zich welkom voelt en zichzelf kan ontplooien. Gendergelijkheid en diversiteit in bredere zin zijn ook speerpunten van de Vrije Universiteit.

Saskia van der Vies is voorzitter van het WO&MEN@VU netwerk, en hoogleraar biochemie bij Amsterdam UMC. Marieke de Hoorn is bestuurslid van het WO&MEN@VU netwerk en UD Internationaal Recht aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid.

 Poster van de expositie ‘How to portray a professor’ van de Universiteitsbibliotheek en WO&MEN@VU, 2020.

 Dies Natalis van de Vereniging voor vrouwelijke studenten aan de Vrije Universiteit (V.V.S.V.U.), 1947. Zittend rechts achter tafel mevrouw M.J. Oranje-van der Meulen, erelid.