15. 1950-1955 | De eerste Ad Valvas

15

1950-1955 | De eerste Ad Valvas

Iedereen binnen de VU kent ze wel, de bakken met stapels van de verse Ad Valvas, vol nieuws, opinie, en kritische artikelen; én natuurlijk de bijbehorende actuele website. De geschiedenis van Ad Valvas gaat terug tot 1953 toen het voor het eerst verscheen als mededelingenblad. Sindsdien kende het universiteitsblad een roerige geschiedenis. De huidige hoofdredacteur Marieke Schilp vergelijkt verleden en heden.

Het begin

De geschiedenis van Ad Valvas, het onafhankelijke journalistieke platform van de Vrije Universiteit, gaat terug tot 1953. Op 1 september van dat jaar verscheen het eerste nummer, met als ondertitel ‘wekelijks mededelingenblad van de Civitas Academica der Vrije Universiteit’. Het was een gevouwen A4’tje, samengesteld door de VU-administrateur met voornamelijk zakelijke mededelingen. Ad Valvas ontstond uit de behoefte om alle instanties van de universitaire gemeenschap hun mededelingen te kunnen laten afdrukken. De term ‘ad valvas’ was al bekend: zo werd het mededelingenbord op de deur van het universiteitsgebouw genoemd (letterlijk: aan de deuren). Ad Valvas wilde, zoals het eerste nummer meldde, een ‘bescheiden maar nuttige taak’ verrichten voor de universiteit, die in deze periode fors begon te groeien. Het werd toegezonden aan medewerkers en studenten.

In de eerste decennia was het blad vooral gevuld met zakelijke mededelingen: van de rector, de faculteiten, de studenten- en studieverenigingen, enzovoort. In 1965 verscheen Ad Valvas voor het eerst op A4 wit glans en kreeg het blad een iets ruimere formule met ruimte voor inhoudelijke artikelen. Overigens werd het niet veel spannender dan een stukje over een jubilerende hoogleraar, een nieuwe studentenpredikant, of de gebouwen op de in aanbouw zijnde campus in Buitenveldert.

Anders werd het in de jaren zeventig. Qua uiterlijk: Ad Valvas werd een krant op tabloidformaat. Maar ook inhoudelijk: Ad Valvas werd onafhankelijker en ging ‘op journalistiek verantwoorde wijze’ nieuws brengen, met ruimte voor opinie en het ‘lokt[e] over de belangrijkste zaken zo mogelijk zelf opinies uit’. In de jaren zeventig werd verslag gedaan van de vele botsingen en conflicten die plaatshadden in de democratisch georganiseerde universiteit van die tijd. Maar ook het blad zelf werd met regelmaat onderdeel van de conflicten.

In 1973 stond, na een meningsverschil met het bestuur, de eerste hoofdredacteur alweer op straat. Een nieuw redactiestatuut, opgesteld op initiatief van de universiteitsraad, moest de verantwoordelijkheden duidelijker afbakenen. Ad Valvas zou ‘informatieverstrekkend en opinie registrerend’ zijn, ‘doorgaans zonder weergave van de eigen opvattingen van de redactie’, maar wel onafhankelijk. De nieuwe hoofdredacteur bleef dan ook aanzienlijk langer aan (zestien jaar) dan de vorige (nog geen jaar). De volgende decennia werden rustiger voor de organisatie, maar uitdagingen bleven komen.

 Het eerste nummer van Ad Valvas: wekelijks mededelingenblad van de Civitas Academica der Vrije Universiteit uit 1953.

Alles is veranderd

Marieke Schilp

Neem alleen al de technische ontwikkelingen sinds het verschijnen van de krant die je hier ziet. Van op je fiets met volgetypte zwartwitpagina’s naar de drukker om ze te laten zetten (feestje: fullcolour werd mogelijk!) tot een kant-enklaar magazine binnen een paar minuten rechtstreeks van je pc naar de drukpers sturen. Weer een paar minuten later ligt de gedrukte oplage klaar.

We gingen websites bouwen, social media benutten, chatten met de lezers. De redacteuren – inmiddels allemaal professionele journalisten – zijn snel en persoonlijk benaderbaar, en de krant is allang geen meneer meer. Ook geen krant trouwens.

Nog ingrijpender is misschien wel de alsmaar groeiende concurrentie. Niet alleen online, waar zoveel te lezen en te zappen is – die strijd om de lezersaandacht hebben álle media te voeren. Minstens zo uitdagend is nu de concurrentie binnen de eigen universiteit. Want er was behalve een digitale revolutie ook een zakelijke. Onderwijsinstellingen gingen zich steeds bedrijfsmatiger opstellen. Marketing en imagebuilding werden onderdeel van de corebusiness. Universiteiten tuigden enorme communicatieafdelingen op.

Vlamden er in het verleden, op de VU of elders in hogeronderwijsland, nog weleens openlijke ruzies op over het bestaansrecht van een onafhankelijk journalistiek podium, nu pakken de universiteiten dat slimmer aan. Met flinke redacties en budgetten brengen ze zelf media uit, digitale nieuwsbrieven en magazines over wetenschap, over de instelling, over het onderwijs. Persoonlijk bezorgd bij de verschillende doelgroepen. Zie in al dat mediageweld maar eens met een handjevol journalisten, en samen met de lezers, uit te zoeken wat er echt speelt.

Want dat is immers onze opdracht, en die is nog steeds dezelfde: studenten en medewerkers met onafhankelijke journalistiek bij de universiteit betrekken. Informeren, onderzoeken, en opiniëren. En doorvragen waar de ‘corporate’ berichtgeving stopt. Dat motiveert ons. In essentie is er niets veranderd.

Marieke Schilp is sinds 2003 hoofdredacteur van Ad Valvas.

 De evolutie van Ad Valvas door de jaren heen.