Wonen aan het water weer boven water

Vergeet Venetië. Ook Mechelen is een waterstad, met de Dijle als belangrijkste rivier. De voorbije jaren was de openlegging van verschillende vlieten een belangrijk onderdeel voor de vernieuwing en het uitzicht van de stad. Met succes, want als gevolg van de metamorfose verschenen er meteen hoogkwalitatieve woonprojecten aan het water.

Tot zo’n honderd jaar geleden stroomden er overal in Mechelen vlieten, zijrivieren van de Dijle. Vanaf de 19de eeuw leek water meer een vloek dan een zegen en verdwenen de vlieten uit het straatbeeld. Vandaag is water opnieuw iets dat bijdraagt aan de kwaliteit van het stadsleven. Meer nog, het zorgt voor verkoeling in de steden, een belangrijk element om klimaatneutraal te worden. Sinds tien jaar legt de stad Mechelen haar vlieten geleidelijk weer open, bijvoorbeeld in de Melaan, Lange Heergracht, Botermarkt, Muntstraat en in de tuin van het Ondernemershuis. Op plaatsen waar dat niet kan, verwijzen kleinere waterelementen of patronen op de straatstenen naar het bestaan van de vlieten. Ook de volledige omgeving rond de Dijle werd zichtbaarder en toegankelijker. Zo maakt het Dijlepad wandelen op de Dijle mogelijk, blies het nieuwe erfgoedcentrum leven in de vroegere Lamotbrouwerij, bleef de jachthaven in het centrum en verschenen er nieuwe publieke zones op de oevers. Het Water Resilient Cities-project, een Europees project dat historische steden als Mechelen weerbaarder wil maken tegen hevige regenval, speelt hier ook op in door renovatie van de kademuren. Er is een actieplan voor de renovatie van de publieke kademuren opgesteld, en de eigenaars aan de Binnendijle worden gestimuleerd en ondersteund om hun kademuren te renoveren. Binnen dit WRC-project wordt water weer zichtbaar door de Dijle aan de Zandpoortvest en de vliet tussen de Zakstraat en de Muntstraat open te leggen. Water is dus expliciet aanwezig in het straatbeeld van Mechelen, waardoor ook woningen er zich weer naar richten. Er kwamen nieuwe woningen aan de waterkant en bestaande panden, zowel grote pakhuizen als kleine woningen, werden gerenoveerd.

Het goede voorbeeld Om het mooie huwelijk tussen wonen en water te verzilveren geeft de stad Mechelen zelf het goede voorbeeld. Zo kocht ze een aantal verkrotte panden in de Sint-Katelijne- en Zelestraat en vormde die om tot een knap en betaalbaar woonproject met zes woongelegenheden voor grote en kleinere gezinnen. Aansluitend werd de vliet Lange Heergracht opengelegd. Deze mix kikkerde de hele buurt op en gaf een extra positieve stimulans aan de particuliere eigenaars daar. Een ander voorbeeld is het Clarenhof in hartje Mechelen. Het vroegere Euroshoppingcentrum maakte er intussen plaats voor een woonsite met 63 appartementen, vijf duplexwoningen en 27 gezinswoningen met tuinen gebouwd rond een open binnentuin. Ook hier kreeg water een prominente plaats en werd de vliet Gracht opengelegd. De private markt volgde de opleving door het water. Vlak bij de nieuw aangelegde Melaan verrees een woonblok met appartementen gericht naar het water. Residentie Fonteynbrug, een luxueus nieuwbouwcomplex naar een ontwerp van architect Stéphane Beel,

Vandaag is water opnieuw iets dat bijdraagt aan de kwaliteit van het stadsleven. Meer nog, het zorgt voor verkoeling in de steden, een belangrijk element om klimaatneutraal te worden.

Aan het Dijlepad richten woningen zich opnieuw naar het water.

ARNO COSTIMA

De Melaan zette de lijnen uit voor het vlietenplan. De woonmarkt sprong hier graag op.

INGE VAN DEN HEUVEL / EYE-FLASH In het Clarenhof is de binnentuin met vliet een rustpunt in hartje centrum.

is een ander voorbeeld. In de straat tussen Bruul en IJzerenleen en op de oever van de Binnendijle komen zestien appartementen van 76 tot 186 vierkante meter groot en een parkeergarage. Op het dakniveau komt een ruime gezamenlijke tuin.

Verschillende woontypologieën Wonen aan het water beperkt zich niet tot appartementen. Zo worden in Mechelen nieuwe stadsdelen opgetrokken die beantwoorden aan de verwachtingen van alle gezinstypes. KOMET aan de Leuvense vaart is zo’n voorbeeld. In de toekomst komen hier ongeveer 314 woongelegenheden en een aantal buurtondersteunende functies zoals een crèche, dienstencentrum, horeca, buurtwinkel en kantoren. Hier vind je een mix van woontypologieën voor jong en minder jong: van grondgebonden woningen en appartementen tot sociale woningen, assistentiewoningen en cohousing. Het centrale gebied aan het water wordt ingevuld met een evenwichtige compositie van solitaire volumes. Een doordachte plaatsing van de verschillende volumes garandeert maximaal zicht op het water en de centrale buurttuin, maar ook voldoende licht, lucht en afstand tussen de gebouwen.

Kwaliteit voorop Mechelen kiest resoluut voor sterke ruimtelijke kwaliteit en voor projecten die de stad verder optillen. Logisch dus dat nieuwe ontwikkelingen zoals KOMET al van in een pril stadium begeleid worden. Daartoe richtte Mechelen de Kwaliteitskamer op, een groep deskundigen die de stad rechtstreeks en onafhankelijk adviseert over beeldbepalende projecten. De Kwaliteitskamer bestaat uit vijf experts met een architectuuropleiding en elk hun eigen specialiteit, gaande van stedenbouwkundige tot ingenieur en erfgoeddeskundige. Het vijftal waakt erover dat ontwerpen van gebouwen, pleinen, parken en straten volledig passen in de omgeving.

Duurzaam groeien Het groeiende Mechelen wil zijn ecologische voetafdruk verkleinen. Dat duurzaamheid in al zijn facetten speciale aandacht krijgt bij grootschalige woonprojecten is dan ook normaal. Zo is er Keerdok-Eandis, een nieuwe stadswijk aan het water waar achthonderd woningen komen. De opmaak van het masterplan ging uit van duurzame stedenbouw: compact bouwen en een plek voor goed groen. Er is veel aandacht voor verplaatsingen te voet, met de fiets en het openbaar vervoer. De duurzaamheidsambities gaan nog een stuk verder. Zo komt er een warmtenet met lage temperatuur, waarbij iedere woning warmte ontvangt in plaats van gas. Dit gebeurt via een bodemenergie-opslagsysteem (BEOsysteem). Door de aansluiting op het warmtenet onttrekken de gebouwen in de zomer koude aan de bodem en warmte in de winter.

Wonen in steden is de toekomst. Water opnieuw zichtbaar maken helpt hierbij. Voeg daarbij een gevarieerd woonaanbod waar ieder zijn plekje vindt en een doorgedreven verduurzaming, en je hebt een ideale mix. Dat streeft Mechelen na. •

ANNICK KUMBRUCK WERKT OP DE COMMUNICATIEDIENST

VAN DE STAD MECHELEN