Vogelresort in de Greidhoek

from Voorjaarskrant Waterland van Friesland 2019

by vvvwaterlandvanfriesland

Ruimtereis

greIde

TEKST: JOLANDA DE KRUYF // BRON: NOORDERLAND // FOTO: JDK

weIland - meadow - weIde

TEKST: JOLANDA DE KRUYF // FOTO’S: JDK EN JAN TIJSMA

Vogel resort In de greIdhoek

Lieve help, het lijkt wel een theekransje op Skrok. Ze hébben wat bij te kletsen vandaag, onze gevleugelde vrienden. Een opgewonden gesnater en gekwetter tussen graslanden, in waterplassen en op de kleine eilandjes ertussen. De weidevogelstand mag onder grote druk staan, in dit lagere plasdrasgedeelte van de Greidhoek vinden veel kwetsbare soorten gelukkig nog een geschikte biotoop.

Dichtbij huis en toch een beetje dat vakantiegevoel. In een tijdloze ansicht trekken waterlopen sporen door het land en slingeren een paar fietsers aan de einder, tegen het decor van – alweer - een kerktoren die boven het groen uitsteekt. Pak de fiets of kuier op een zondagmiddag lekker de landerijen in. Gebruik je zintuigen in het waterland van skries en ljurk, van túfein, reade wikel en tjirk. De grutto, veldleeuwerik, kuifeend, torenvalk en tureluur hebben het moeilijk, onmiskenbaar en ook in dit groene hart van Friesland, dat van oudsher toch één van de belangrijkste weidevogelparadijzen van ons land was. Maar strijdvaardige natuurbeheerders proberen, samen met boeren en andere partijen in het gebied, weer een bloemrijke loper uit te leggen voor soorten zoals de grutto.

ALL-IN RESORT

Natuurmonumenten heeft Skrok, maar ook het verderop gelegen Skrins en Lionserpolder omgedoopt tot vogelreservaten. Beschermde arealen natuurschoon waar broedende, foeragerende en op hun voor- of najaarstrek passerende weidevogels zich in een superde-luxe all-in resort wanen. Onbespied ook misschien, maar dat is schijn. Want aan de flanken van Skrok en Skrins zijn een paar fraaie vogelkijkhutten geplaatst – Swyns en Hinnaard - van waaruit voyeurs het schouwspel massaal mogen gadeslaan. ‘Gewapend’ met verrekijker en camera’s met superzoom. ‘Mooi hè?’ Je gaat er als vanzelf fluisteren.

GRUTTO’S IN HET WATER BIJ SKROK

VOGELKIJKHUT AAN DE FLANK VAN SKROK

DE MARTINIKERK IN EASTEREIN IS VAN VER TE ZIEN

MEER MOZAÏEK

Natuurmonumenten heeft hier met een bedoeling ingegrepen en wil voorkomen dat in het landschap een strak verkavelingspatroon ontstaat waardoor oude kreekjes en natuurlijke ‘oneffenheden’ uit beeld verdwijnen.

De natuurreservaten Skrok, Skrins en de Lionserpolder krijgen daarom een speciale behandeling. Ieder voorjaar zorgt menselijk ingrijpen ervoor dat ze hun karakteristieke greppelpatroon behouden – dat belangrijk is voor de afwatering in percelen – met alle voordelen van dien voor broedende weidevogels. Kuikens verstoppen zich er graag voor dreigend gevaar en er blijven gedurende het seizoen altijd een paar greppels vol water staan. Deze ingrepen zorgen voor meer mozaïek in de plasdrasgebieden.

PIEPKLEINE PAREL

Oh, je kunt van alles op een vrije dag, maar je hoeft hier niks en dat is ook wel eens lekker. In Easterein bijvoorbeeld, waar de elfdeeeuwse, omgrachte Martinikerk de dorpskern domineert. Een mastodont met imposante steunberen en grafzerken rondom. Daar tegenover, achter een stenen bruggetje, ligt een van de oudste pastorieën van Friesland. De tuinen van dit rijksmonument, waaronder een ommuurde moestuin met leifruit, zijn sinds kort helaas niet meer toegankelijk voor publiek. Maar van afstand is het ook een plaatje.

EEN NOFLIK STEKJE

De straten en stegen van Eastereins historische kern liggen stervormig rond de kerk gegroepeerd en aan de karakteristieke woninkjes langs de Foarbuorren kun je nog wel een beetje zien dat het allemaal kleine winkeltjes waren. Niet te missen is natuurlijk Noflik, de oudste kroeg van Friesland. Met de geneugten van nu en het behoud van de klassieke ambiance: ‘foar de sfear fan eartiids’. Al in 1511 was op deze plek een herberg gevestigd. Sinds 1910 stond het bekend als de kroeg van Bergsma; een populaire halteplaats voor koetsiers over een van de drukste zandwegen van Friesland, met een trochreed (doorgang) voor de paarden. De naam van Bergsma hield een ereplekje boven de entree. Binnen kijken is een must, daar stokt je adem even: een museum gelijk met wanden vol foto’s, koffiepotten, petroleumstellen, olielampjes, en kroonluchters, vergeelde kranten, jeugdboeken, bladmuziek, oude strijkijzers, beppe’s huisgerei, accordeons. Geen vierkante centimeter bleef onbenut.

DE FREULE VAN WOMMELS

Op je fiets is het maar een hanentree naar Wommels, rijd via de Greidhoeke-fietsroute van Natuurmonumenten. Spot kluut, waterhoen, oeverzwaluw of lepelaar op Skrok en plan je volgende pauze op het terras van alweer zo’n eeuwenoude uitspanning: It Reade Hynder (anno 1876) in ‘downtown’ Wommels. Daar vertelt de gastvrouw graag waarom dit café al meer dan 140 jaar een begrip is: Freule Clara de Vos van Steenwijk riep hier namelijk de eerste officiële Freule Kaatspartij in het leven. Die wedstrijd wordt nog elk jaar gespeeld. Het borstbeeld van de freule vind je op Terp, om de hoek. Daar kijkt ze tevreden uit over Wommels, net als Easterein ooit levendig centrum van de kaashandel. Dat kun je hier en daar nog goed zien aan de gerestaureerde pakhuizen. Monumenten van steen in dit groene hart van Friesland.