PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN
20
60
100-120 cm 10-1 3 6,5 30
18
25
19 6
5
43 62
H
INLEIDING
Surf naar de website om de laatste versie van de plaatsingsvoorschriften te raadplegen en om de technische fiches van onze producten te downloaden.
63
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN Dallen
GD dal 10
Lengte cm
60
Breedte cm
40
Dikte cm
10
Kg/stuk
32
Stuks/pallet
32
De grasbetontegel is een duurzaam, multifunctioneel materiaal voor heel uiteenlopende toepassingen. Een grondige analyse van de verkeerssituatie en belastingsklasse en van het gewenste uitzicht is noodzakelijk voor elke toepassing. De juiste aandacht voor o.a. de tegeldikte, de fundering, de straatlaag en het vullingsmateriaal zal zorgen voor een stabiel en esthetisch verantwoord resultaat. Grasbetontegels leveren een veilige, milieuvriendelijke en esthetisch verantwoorde oplossing.
1. Berijdbaarheid en weerstandsklasse In geval van parkings voor lichte voertuigen, is het aanbevolen om een sterkteklasse 10 te nemen en dus een minimale grasbetontegeldikte van 100 mm.
Toepassing (1)
Parkeerzone voor lichte voertuigen
Weerstandsklasse
Breuk bij belasting
Dikte in mm
volgens PTV 121 (2)
in N/mm
100 Ă 120 mm
10
25
(1) enkel richtinggevende omschrijving (2) de sterkte 5 of 10 komt overeen met de belasting in kN bij breuk
2. Fundering en chapelaag Niet enkel de mechanische sterkte van de grasbetontegel, maar ook de sterkte van de onderliggende fundering en ondergrond en de zorgvuldigheid van de plaatsing zijn mee bepalend voor de weerstand op lange termijn tegen de verschillende verkeerslasten. Een minimale dikte van 20 cm is aanbevolen voor alle funderingen. Deze dikte dient te worden vergroot in functie van verkeerslasten en vorstgevoeligheid.
64
GRAsDALLEN Toepassingen, afmetingen, plaatsing en onderhoud
3. Infiltratie en regenwaterbuffering Grasbetontegels kunnen het hemelwater in de structuur verwerken, wat van de tegels een ecologisch volwaardig alternatief maakt. Bij vulling met steenslag of split gebeurt dit door infiltratie en bij vulling van teelaarde en gras gebeurt dit eerder door verdamping en door wateropname. De natuurlijke ondergrond moet een zekere doorlatendheid hebben. Indien deze doorlatendheid zeer laag is (klei, zware leem), dan wordt het best een drainagesysteem onderaan de fundering voorzien om waterafvoer mogelijk te maken. Bij een mindere doorlatendheid van de ondergrond is het ook aangewezen om de dikte van de onderfundering te vergroten om een groter buffervolume te realiseren. In dit geval zal de onderfundering ook een vorstbeschermende laag vormen voor de ondergrond. Op zandachtige ondergronden kunnen uitstekend waterdoorlatende structuren met infiltratie gebouwd worden. Om een goede infiltratie van het hemelwater te garanderen, moeten de fundering en de straatlaag waterdoorlatend zijn. Gesloten funderingen zoals o.a. schraal betonfunderingen of zandcementfunderingen zijn af te raden onder grasbetontegels.
Toepassing 1: voetgangerszone 6060 10 cm grasbetontegel sterkteklasse 5 3 cm straatlaag breekzand 0/4 of 0/6,3 of gebroken steenland 1/3 ou 2/5
Dalles gazon en en b Dalles gazon
de de résistan classe résist 8-10 8-10classe
33
60
Couche de de pose : Couche pose 0/40/4 ou ou 0/6,3 0/6,3 grenaille 1/31/3 ou ou 2/5 grenaille
Dalles gazon en
8-10 classe de résista
20 cm continue steenslagfundering type I (0/20) of type II (0/32)
àg Empierrements Couche de pose 20320 Empierrements de0/4 type I 0/6,3 (0/20) ou de type I (0/20) ou
grenaille 1/3 ou 2
Empierrements à Sous-sol 20 Sous-sol de type I (0/20) o
Ondergrond
Sous-sol
60 Toepassing 2: 60parkeerzone voor lichte voertuigen 60
10 cm grasbetontegel sterkteklasse 10 3 cm straatlaag breekzand 0/4 of 0/6,3 of gebroken steenland 1/3 ou 2/5 25 cm continue steenslagfundering type I (0/20) of type II (0/32)
Dalles gazon en en b Dalles gazon 10-12 10-12 classe de de résistan classe résist
33
Couche de de pose : Couche pose 0/40/4 ou ou 0/6,3 0/6,3 grenaille 1/31/3 ou ou 2/5 grenaille
gazon en 10-12 Dalles classe de résista
Couche de pose Empierrements àg Empierrements 25325 de0/4 ou type I 0/6,3 (0/20) ou de type I (0/20)
grenaille 1/3 ou 2
25
Empierrements à de type I (0/20) o Sous-sol Sous-sol
Sous-sol
Ondergrond
4. Esthetiek en afwerking
Niveau Niveau
2 2de de finition finition
Niveau
2 de finition
Als afwerking dienen de openingen van grasbetontegels te worden gevuld. De keuze van het vulmateriaal bepaalt het esthetisch uitzicht van de verharding.
4.1 Vullen met teelaarde Na het plaatsen van de grasbetontegels kunnen de gaten gevuld worden met teelaarde. Het vullen gebeurt tot 2 cm van de bovenkant van de grasbetontegel. Deze teelaarde (humusrijk) wordt steeds gemengd met gebroken scherp zand om de grasgroei te bevorderen. Zo vermijdt u te drassige en op termijn waterverzadigde oppervlakken. Inzaaien gebeurt met een sterke grassoort (2 tot 3 kg per 100 m2 verharding).
4.2 Vullen met gekleurde steenslag Een alternatief voor gras is gekleurde split of steenslag, waarmee naast een visueel effect vooral een grote infiltratieen buffercapaciteit wordt bekomen. Voor een goed waterdoorlatend oppervlak dienen de openingen in de grasbetontegels opgevuld te worden met gebroken steenslag of split met minimale korrelmaat 1/3 of 2/5 mm. De vulling gebeurt tot op 2 cm van de bovenkant van de grasbetontegels. 65
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN 1. Trapwangen voor opengewerkte trappen Een trapwang is een draagbalk voor traptreden waarmee een trap kan worden gebouwd van 3 tot en met 16 treden, in één rechte lijn, voor vloerhoogten vanaf 0,54 m tot 3,12 m. Voor de realisatie van een trap heeft men steeds 2 trapwangen nodig als steun voor de traptreden. Een uitzondering hierop kan zijn als men aan 1 zijde de treden zou inwerken in een muur. Op de steunen van elk niveau van beide trapwangen komen traptreden van 5 cm dik, 30 cm diep en naar keuze 80, 90, 100, of 120 cm lang. Deze betontreden zijn verkrijgbaar in glad beton, met of zonder geïntegreerde rubberen antislipneus ofwel in gewassen silex. Deze relatief lichte constructie (ongeveer 10 kg/trede) is een snelle en voordelige oplossing voor de bouw van een stevige trap voor in de kelder of in de tuin. De standaardproductie is niet geschikt voor gebruik in openbare ruimten.
2. Hoe bestelt u de juiste trapwangen? 1. Meet de hoogte tussen de afgewerkte vloeren: deze hoogte H bepaalt het aantal treden van uw trapwangen. 2. Om deze trapwang te kunnen plaatsen, heeft u onderaan voldoende vloerruimte nodig: vloerruimte S.
min.
66
Lengte L van trapboom in cm
Plaatsruimte S in cm begrepen tussen
Hoogte H in cm tussen vloeren begrepen tussen
Aantal treden
max.
tussen
en
Gewicht van trapboom
kg/st
Helling >
38°
40°
42°
38°
40°
42°
3 treden
54
56
58
69
67
65
86
30
4 treden
72
75
78
92
90
87
115
37
5 treden
90
93
97
115
112
118
144
49
6 treden
108
112
117
138
134
130
173
58
7 treden
126
131
136
161
156
151
208
68
8 treden
144
149
156
185
178
174
231
76
9 treden
162
168
175
208
200
195
260
85
10 treden
180
187
195
230
223
217
289
94
11 treden
198
205
214
254
245
238
318
103
12 treden
216
224
234
277
267
260
347
112
13 treden
234
243
253
300
290
282
376
121
14 treden
252
261
273
323
311
303
405
130
15 treden
270
280
292
346
334
325
434
139
16 treden
288
299
312
369
357
347
463
146
TRAPWANGEN VOOR OPENGEWERKTE TRAPPEN Hoe bestellen, hoe gebeurt de plaatsing?
3. Hoe gebeurt de plaatsing? 1. Leg de helling van de trap vast en markeer deze (tussen 38째 en 42째). Bepaal zo de positie van de voet en de kop van elke trapwang. De afstand tussen 2 trapwangen is gelijk aan de lengte van de traptrede min 25 cm. 2. Zorg voor een stabiele fundering zodat beide trapwangvoeten minstens 15 cm diep kunnen geplaatst worden. 3. Beide trapwangkoppen moeten verankerd worden in een steunmuur op een diepte van minstens 6,5 cm. 4. Positioneer elke trapwang en zet ze vast met een inkeping voor de voet en een inkeping voor de kop. Controleer dat beide trapwangen perfect horizontaal en parallel t.o.v. elkaar staan. 5. Vul de voet en kop van elke trapwang op met beton en laat minstens 48 uur drogen. 6. Leg op elk niveau een traptrede in een mortelbedlijm. De horizontaliteit van de treden verkrijgt u door de verandering van hoogte van de mortel onder elke trede. 7. Laten drogen en uw trap is klaar.
6,5 30
18 19 6
5
H
43 35 Vloerhoogte 15 S
18
67
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN Plaatsingsvoorschriften 1. De prefabkelder met dragende functie heeft een voldoende sterkte om deel uit te maken van een klassieke eengezinswoning. 2. De opdrachtgever of zijn afgevaardigde moet op de werf aanwezig zijn teneinde ons personeel de nodige inlichtingen te kunnen verstrekken. De plaatsaanduiding van de kelder en het hoogteniveau waarop deze moet geplaatst worden, moeten vooraf door de opdrachtgever uitgezet zijn. 3. Wegens nauwkeurigheidsvereisten moeten de werken volledig in het droge uitgevoerd worden. Bij een te hoge grondwaterstand moet de opdrachtgever een bronbemaling voorzien. Indien de kelder niet geplaatst kan worden door een te hoge grondwaterstand zijn de extra kosten ten laste van de opdrachtgever. Ons vakkundig personeel is bevoegd om hierover te beslissen. Indien zou blijken dat er grondbemaling geplaatst moest worden en er door de opdrachtgever of zijn afgevaardigde toch opdracht werd gegeven om de kelder te plaatsen, gebeurt dit op hun eigen verantwoordelijkheid. In dat geval kunnen wij geen enkele garantie geven betreffende de juiste plaats, het hoogteniveau of het waterpas plaatsen van de kelder. 4. Na de plaatsing van de geprefabriceerde kelder met dragende functie moet de bouwput rondom de kelder terug tot de gewenste hoogte aangevuld worden met een goede aanvulgrond, die machinaal te verdichten is. Het bevloeien met water van de aangevulde grond kan de verdichting ook bevorderen. Gedeeltelijke opvulling met water is noodzakelijk wanneer het eigen gewicht van de kelder en de grondbelasting, rustend op de uitstekende grondplaat, onvoldoende is om bij hoge grondwaterstand het opdrijven van de kelder te voorkomen. De met water gevulde kelder mag pas leeggepompt worden als de vloerplaat of een andere dragende structuur boven op de kelder geplaatst is. Indien er nog water in de kelder zit bij vorst, moet de opdrachtgever beschermingsmaatregelen nemen. 5. Om een koelbewarende, geurvrije en condensatievrije kelder te bekomen, is het noodzakelijk om 2 verluchtingsbuizen op een perfecte wijze te plaatsen in de daarvoor voorziene uitsparingen in de kelderwanden. Deze uitsparingen zijn standaard voorzien van een drievoudige rubberen lipring die een absolute garantie biedt tegen vochtinsijpeling. Deze buizen moeten een minimale diameter hebben van 150 mm en langs de kortst mogelijke weg langs weerszijden van het gebouw uitmonden in de spouw of in de open lucht. - Indien zij uitmonden in de spouw wordt een verluchtingsdal in de paramentsteen aangebracht. - Indien zij uitmonden in de open lucht, wordt er gewerkt met een ontluchtingskap. De plaatsing van de verluchtingsbuizen wordt door de opdrachtgever verzorgd en moet een voldoende ventilatie waarborgen. De opdrachtgever zal de verluchtingsbuizen 1 Ă 2 cm laten doorlopen binnen de kelder. 6. Indien de waterstand even hoog kan komen als de onderkant ven de verluchtingsbuizen, moet men zoals bij een gemetselde kelder, een drainagebuis rondom de kelder plaatsen, 10 cm onder het niveau van de verluchtingsbuizen en deze aankoppelen aan de dichtstbijzijnde, lager gelegen waterafvoerbuis. Daardoor wordt het overtollige water vlot afgevoerd. 7. In de wanden en het grondvlak mag niet geboord of gekapt worden. 8. Om condensatie te voorkomen, mogen de muren nooit geschilderd worden met een gewone verf omdat deze de ademvrijheid van de wanden afsluit. Indien u de kelder toch wilt schilderen, moet u een dampdoorlatend en waterdicht product gebruiken.
68
PREfABKELDER MET DRAGENDE fUNCTIE
9. Het plaatsen van vloertegels mag slechts geschieden 2 jaar na de ingebruikneming van de kelder, nadat alle condens verdwenen is en de kelder volledig droog is. Om ademing van de kelderbodem te behouden, is het raadzaam om geen geglazuurde of te hard gebakken tegels te gebruiken. Voor het gemakkelijke onderhoud wordt vinyl eveneens aanbevolen. 10. De werf moet vrij toegankelijk zijn voor onze vrachtwagens en voor de graafmachine, zodat wij op een normale wijze de kelder kunnen plaatsen. Er worden kosten aangerekend indien dit niet het geval is of indien er bijkomende werken moeten uitgevoerd worden om de kelder te kunnen plaatsen. 11. Bij de overgang tussen de 2 funderingssystemen (dragende kelder/ klassieke fundering) zal men minimaal onderaan 2 lagen gewapend metselwerk (Murfor of gelijkaardig) voorzien dat 2 meter uitkraagt vanaf het punt van de overgang. 12. Onze garantie op waterdichtheid is alleen geldig indien bovenvermelde voorschriften stipt nageleefd worden en voor zover er geen fouten gemaakt zijn door derden. 13. Onze raadgevingen betreffende de algemene funderingen van de woning zijn louter ten titel van inlichting. Een bevoegd persoon moet de volledige funderingsstudie uitvoeren. 14. Herstellingen: indien ons gevraagd wordt om een kelder te herstellen en wij stellen vast dat de schade niet toe te schrijven is aan een fout van onzentwege of door het niet naleven van hoger vermelde voorschriften, dan zullen alle herstellingskosten in rekening gebracht worden. Geen enkele garantie wordt in dat geval verleend, noch op de kelder, noch op de herstelling. 15. Bij de kelder kan er standaard een houten of ijzeren trap geleverd worden. Deze wordt achteraf door de opdrachtgever geplaatst.
69
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN 1. Algemeen • De waterzuiveringsinstallaties en (cirkelvormige of ovale) regenwaterputten zijn van getrild beton. • De putten worden buiten de gebouwen in de grond geplaatst. De diepte waarop dit gebeurt, is afhankelijk van het niveau van de aanvoerleidingen en het lozingsniveau (in de natuur, in openbare rioleringen, …). • De put moet steeds toegankelijk zijn voor onderhoud en lediging.
2. Toelaatbare belastingen De grondaanvulling boven het deksel mag niet meer dan 80 cm hoog zijn (dit is een statische last van 1.400 kg/m2). In geval van een hogere grondaanvulling, verkeersbelasting of statische belasting moeten een verdeelplaat van gewapend beton en een aangepaste inspectieopening worden aangebracht. Zie hieromtrent ook: § 6. Kenmerken van de deksels § 9. Bijzondere voorzorgsmaatregelen
3. Manipulatie • Manipuleer de put met behulp van een evenaar die aan de speciaal daartoe aangebrachte metalen ringen wordt bevestigd (zie tekening). • Dit gebeurt op evenveel punten als er ringen in de put zijn zodat de hijskracht gelijkmatig over de ringen wordt verdeeld. • Plaats de aan- en afvoerleidingen in de as van de (voorgevormde) in- en uitlaatopeningen.
4. Stockagevoorwaarden
betonnen tank zijaanzicht
bovenaanzicht
De 3 steunpunten bovenaan de put komen overeen met de 3 steunpunten van het geheel op de grond.
• Stockeer uw putten op een vlak en stabiel terrein. • Plaats de putten op minstens 3 steunpunten (houten blokken) verticaal overstaand op de hijsogen: houten blokken of betonnen blokken voorzien met minimaal steunoppervlak van 400 cm2. • Zorg voor een snelle rotatie van uw putten: maximaal 3 maanden bovengronds op uw voorraadplaats zorgt ervoor dat de putbodem en de putwanden niet onnodig lang blootgesteld worden aan de hittestralen van de zon. Dit kan barsten in de wand veroorzaken. • Beheer uw puttenvoorraad volgens het FIFO-principe: First in, First out.
5. Graafwerken Afmetingen van de uitgraving: • breedte: buitendiameter van de put + 50 cm werkruimte rondom. • diepte: zandbed of betonlaag (15-20 cm) + hoogte van de put + grondaanvulling (min. 30 cm om de put vorstvrij te houden en max. 80 cm). Voor putten met versterkt deksel, zie § 6.
70
HANDLEIDING VOOR EEN CORRECTE PLAATsING VAN BETONNEN PUTTEN Toelaatbare belastingen, manipulatie, graafwerken, enz.
6. Kenmerken van de deksels
Vlak deksel
Versterkt deksel
1. gelijkmatig verdeeld
14,4 kN/m2
80 kN/m2
2. puntbelasting
3,6 kN
65 kN
Voetgangerszone
Overrijdbaar voor vrachtwagen één as 130 kN
1. in deze zone
80 cm
60 cm
2. zonder overbelasting of verkeer
80 cm
180 cm
Een fundering is verplicht
VASTE GROND - zand (dikte 20 cm) - niet-verdicht - horizontaal - met centrale uitholling SLAPPE GROND (zie figuur onderaan)
-
Gietijzeren deksel Overeenstemmende weerstandsklasse
A 15 kN = 10 kN/m2
A 400 kN = 82,5 kN/m2
Kenmerken Toegelaten last
Toegelaten hoogte grond bovenop het deksel
gewapend beton (*) dikte min. 20 cm horizontaal 28 dagen verharding 5 cm zand om harde puntlasten te vermijden
1 kN = 100 kg (*) gelieve een architect of bouwkundig ingenieur te raadplegen
7. Funderingen Breng een stabiele, draagkrachtige en perfect horizontale funderingslaag aan om trekspanningen of scheurvorming in de betonnen putbodem zoveel mogelijk te beperken. Twee gevallen kunnen zich voordoen afhankelijk van de aard van de vastheid van de ondergrond: slappe grond of vaste grond. Vaste grond Bv.: rotsgrond, kiezel, zand, …
Slappe grond Bv.: klei, turf of nabijheid van grondwater, …
71
Plaatsingsvoorschriften
8. Transport en lossen Transport Het transport gebeurt met een kraanwagen met dubbele brug van 26 ton (3 assen). De kraanwagen moet de uitgraving (de kuil waarin de put moet worden geplaatst) veilig kunnen bereiken: daartoe moet een berijdbare, gestabiliseerde toegangsweg van minstens 3 m breed voorzien zijn. De vrije hoogte voor de kraanwagen met lading moet minstens 4 m bedragen. De boorden rond de uitgraving moeten vrijgemaakt zijn zodat de steunen van de kraanwagen over een voldoende breedte (4 - 6 m) kunnen worden opgesteld om het nodige statische evenwicht bij het lossen te verzekeren.
Lossen
De graafwerken moeten vooraf door de klant overeenkomstig de bepalingen in 搂 5 'Graafwerken' worden uitgevoerd. De graafwerken moeten be毛indigd zijn v贸贸r de aankomst van de vrachtwagen. Het lossen van de put gebeurt aan de achterzijde van de vrachtwagen. De afstand van de as van de kraan tot de symmetrie-as van de uitgraving mag dus hoogstens 4 m bedragen. De prijs voor het transport omvat een lostijd van 20 minuten per put. Zo de voormelde bepalingen niet werden nageleefd en de put hierdoor niet in de uitgraving kan worden geplaatst (hierover kan alleen de chauffeur oordelen), zal de put op de meest toegankelijke plaats worden gelost. De goederen zullen toch als geleverd worden beschouwd. Indien de normale lostijd wordt overschreden door omstandigheden buiten onze wil om, dan zal deze extra tijd worden gefactureerd. Indien een nieuwe verplaatsing met de kraanwagen nodig is, zal deze gebeuren binnen de 10 dagen na het uitdrukkelijke verzoek van de klant. Hiervoor zal echter een forfait afhankelijk van de verplaatsingsduur worden aangerekend.
72
HANDLEIDING VOOR EEN CORRECTE PLAATsING VAN BETONNEN PUTTEN Toelaatbare belastingen, manipulatie, graafwerken, enz.
9. Bijzondere voorzorgsmaatregelen In A B C
(voor vlak deksel - Klasse A-15kN)
de onderstaande gevallen moet er voorzien worden: een verdeelplaat van gewapend beton die op de vaste grond rondom de uitgraving moet rusten een gewapende betonplaat onder de put om de bodem te ontlasten een aangepaste toezichtopening
De grondaanvulling boven het deksel is hoger dan 80 cm
Statische lasten werden boven op de put geplaatst
De put bevindt zich onder een rijweg
Samen met iedere put wordt een deksel (50 x 50 x 4,5 cm) meegeleverd dat als voorlopige afsluiting op de toezichtopening wordt geplaatst. Aangezien dit deksel van ongewapend beton is, is het niet tegen statische belastingen bestand. Indien de put in de nabijheid van grondwater wordt geplaatst, moeten de nodige verankeringen worden aangebracht om te vermijden dat de lege put zou opdrijven. Wij zijn niet verantwoordelijk voor eventuele ongevallen of onvoldoende waterdichtheid van de put ingevolge het niet naleven van de vermelde voorschriften.
10. Aanvullen en verbindingen Vul de uitgraving aan tot op het niveau van de verbindingen en zorg ervoor dat de gebruikte grond geen rotsgrond bevat. De grondaanvulling zorgvuldig, laagsgewijs (50 cm) en rondom gelijkmatig verdichten. Bij moeilijke verdichting gestabiliseerd zand gebruiken. Een betonnen put die met water wordt gevuld vooraleer de grondaanvulling is aangebracht, kan om statische redenen van boven naar onder gaan scheuren en zelfs onverwacht barsten. Daarom mag een betonnen put nooit met water worden gevuld, zelfs niet tot op halve hoogte, zolang de volledige grondaanvulling rondom de put en tot op dekselhoogte niet is aangebracht. Sluit de af- en aanvoerleidingen op de daarvoor voorziene (voorgevormde) openingen aan. De waterdichtheid van de put is gegarandeerd tot onder het deksel. De verbindingen met de aan- en afvoerleidingen moeten met een mortelkraag waterdicht worden gemaakt.
Bijzonder geval: versterkte put Gebruik voor de grondaanvulling bij voorkeur gestabiliseerd zand (cementdosering 150 kg/m3). Om de inspectie-opening tot op het grondpeil op te hogen, kunnen één of meer opzetstukken worden gebruikt die met een betonkraag worden afgedicht.
11. Aanvullen en verbindingen van waterzuiveringsinstallaties • Vul de uitgraving aan tot op het niveau van de verbindingen en zorg ervoor dat de gebruikte grond geen rotsgrond bevat. • Test de waterdichtheid van de betonnen put vooraleer de grondaanvulling boven het grote deksel aan te brengen en vooraleer de betonnen put in gebruik te nemen. • Indien na de levering in de put uitrustingen of materialen (bv. substraat) moeten worden aangebracht, test dan vooraf de waterdichtheid van de put. • Bij het aanvullen met grond boven op dient ervoor gezorgd te worden dat de toezichtopeningen toegankelijk blijven (voor toezicht, lediging). Indien nodig, moet de opening tot op grondpeil worden opgehoogd.
73
Plaatsingsvoorschriften BETONNEN PUTTEN MET BERIJDBARE TOEGANG Enkel voor personenwagens van maximaal 3,5 ton en maximaal 80 cm grondaanvulling.
Gietijzeren deksel type "Traffic" Toezichtskamer (zie detail)
max 80 cm
Berijdbare toegang Grondaanvulling Vaste grond Zandbed: 5 cm bovenop deksel put 5 cm onder de put (S) het mangat vullen met zand
Betonnen put
Aanvulling: gestabiliseerd zand 150kg/m3 Verdeelplaat G.B. (12cm) dient te rusten op de aanvulling van gestabiliseerd zand en niet rechtstreeks op de put (S)
Draagvermogen van vaste grond: min. 1kg/cm2
Gewapende betonplaat (12cm )
72 cm 60 cm 30 cm Manipulatiesysteem (x 3)
30 cm 12 cm 5 cm
50 cm
ø kuip in cm
ø gewapende betonen verdeelplaat in cm
1.500 - 2.000 - 2.600
149
220
3.000
175
220
5.200 - 7.500
223
250
10.000
250
350
Put
74
PREfAB VERDEEL- EN BETONPLATEN
BETONNEN PUTTEN MET DIEPE LIGGING Voor plaatsing van putten op grote diepte tot maximaal 3 m en niet berijdbaar.
ø kuip in cm
ø gewapende betonen verdeelplaat in cm
1.500 - 2.000 - 2.600
149
220
3.000
175
220
5.200 - 7.500
223
250
10.000
250
350
Put
75
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN Waterdichte verbinding tussen putten d.m.v. rubberring met drievoudige lip
Schuin beide uiteinden, van de in te steken buis, af met een veil en breng hierop een weinig vet aan.
Centreer en monteer de buis zo dat het uiteinde ervan in het verlengde ligt van de binnenwand van het betonelement.
De rubberring met drievoudige lip maakt hoekafwijkingen mogelijk tot 5%.
76
VERBINDINGsVOORsCHRIfTEN Verbinding en richtlijnen voor montage
Richtlijnen voor montage op de bouwplaats
1 1 1
1 1
A A A
Steek een buis met diameter 200 mm in put A en verlijm de buis aan de binnenkant.
A A
Uitlijnen, centreren en insteken van de buis in put B, terwijl u deze put B + 2 cm boven de grond tilt.
Verplaats put B (die nog altijd boven de grond is getild) naar kuip A toe. Gelieve een afstand van 40 tot 70 cm te behouden tussen de geplaatste putten.
Controleer of de buis juist is ingebracht.
Als dat gebeurd is, zet u put B op de grond neer. De verbinding is een feit.
Beginsituatie: plaats de te verbinden putten op een betonvloer (eventueel van gewapend beton) om elk zettingsverschil tussen de putten te vermijden. Plaats de putten op een (3 tot 5 cm dik) zandbed om de harde punten op de vloer te vermijden.
77
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN 1. Toepassingslimieten Het L-tuinelement is een element van ongewapend persbeton, dat dient om kleine niveauverschillen in tuinen op te vangen. 1. Het niveauverschil mag niet groter zijn dan 120 cm in hoogte en de taludhelling boven het L-element mag niet meer dan 15% bedragen bij een hoogte van 100 of 120 cm, en niet meer dan 30% bij een hoogte van 40, 50, 60 of 80 cm. 2. Boven het talud mogen geen voertuigen (auto, tractor, ...) rijden (zelfs niet af en toe) en mag evenmin een stapelplaats worden aangelegd. 3. Het L-tuinelement mag in geen geval gebruikt worden als bekisting voor het gieten van een betonplaat.
1 1 11
15% 15% 15% 15% 15%
2 2 22
100-120cm cm 100-120 100-120 100-120cm cm 100-120 cm
2 2 22
1 1 11 30% 30% 30% 30% 30%
40-50 40-50 40-50 40-50 40-50 60-80cm cm 60-80 60-80 60-80cm cm 60-80 cm
78
L-TUINELEMENTEN Toepassingslimieten en plaatsingsvoorschriften
min. 25 cm
min. 25 cm
A1
15% 10 cm
15%
A2
10 cm
Geotextiel
GĂŠotextile
Fundering
Fondation
Grind
Gravier
Aanvullingsmateriaal
MatĂŠriau de remblai Terre Tuyau drainant
Aarde min.25 cm
min.25 cm
min.10 cm
min.10 cm
Draineerbuis
2. Plaatsingsvoorschriften Plaatsing van de L met hiel in het talud (zie tekeningen A1 en A2) 1. Zorg voor een stabiele fundering volgens de aard van de ondergrond (gestabiliseerd zand of aangedamde steenslag bij harde ondergrond, mager beton bij losse ondergrond). 2. Breng de fundering op het juiste niveau met zand of mortelkluitjes, om harde punten te vermijden en de druk te verdelen (zet de L nooit op steunblokjes). 3. Aan de kant van de aarde moeten de zijden van de L gedraineerd worden en moet het opgevangen water langs een draineerbuis worden afgevoerd naar een riool. Zo vermijdt u overmatige druk op de elementen bij vorst. 4. Plaats de draineerbuis aan het uiteinde van de hiel van de L zodat ze niet kan bevriezen (zie tekeningen A1 en A2), en bedek ze met grind met minimale korrelgrootte 7/14 mm. De grindlaag moet ten minste 25 cm dik zijn. 5. Leg een ďŹ ltrerend geotextiel op het grind, om te vermijden dat het aanvullingsmateriaal in de steenslag dringt. 6. Breng een verticale drainering tot stand tegen de binnenkant van de L, door een laag grind van minimaal 25 cm breed aan te brengen (gebruik damplankjes zoals in tekening A1 of breng de drainering terrasgewijs tot stand zoals in tekening A2). 7. Vul aan met zand of aggregaten en zorg ervoor dat het grind altijd goed is afgedekt met het geotextiel. a) Vul nooit aan met kleigrond. In contact met water kan klei immers uitzetten, wat bij vorst overmatige druk kan veroorzaken. b) Vul altijd handmatig aan tegen de L. Mechanisch aanvullen gaat gepaard met schokken waardoor de L-elementen kunnen barsten. 8. Stamp het aanvullingsmateriaal aan in opeenvolgende lagen van 30 cm. 9. Stop de verticale drainering op 10 cm van de top van de L, zodat er nog een bovenlaag van teelaarde overblijft. 10. Bedek de drainering aan de top met het geotextiel, alvorens met aarde af te dekken.
79
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN 3. Verplaatsen van de L-elementen De L-elementen van 80, 100 en 120 cm hoogte kunnen worden aangebracht met een bijgeleverd hulpstuk (*), waardoor elk element kan worden opgetild met een kleine kraan: 1. De uitzetbare bout in het voorgeboorde gat aan de binnenkant van het L-element steken. 2. De schroef in de bout draaien om die vast te zetten in het beton. 3. Het zichtbare gedeelte van de schroef gebruiken als hefas. 4. De bout recupereren door de schroef enkele malen los te draaien en vervolgens aan het geheel te trekken om de bout los te maken. (*) bij 4 L-elementen wordt 1 hulpstuk geleverd dat bestaat uit een uitzetbare bout M12x40 en een zeskantschroef van roestvrij staal M12x80
4. Opmerking over het aanaarden Het aanaarden moet gebeuren met materiaal dat daarvoor geschikt is (zie plaatsingsvoorschriften 2.4. en 2.9.) en op professionele wijze. Er moet speciaal worden gelet op de afvoer van het oppervlaktewater en eventueel van het grondwater achter het L-tuinelement.
80
HOLLE LATEIEN, LICHTE PRELATEIEN EN BALKEN IN GEWAPEND BETON
Een economische oplossing De geprefabriceerde holle lateien en lichte prelateien zijn economisch en handig in gebruik. Zij leveren bovendien een aanzienlijke tijdswinst op bij de uitvoering: de muur kan zonder onderbreking worden opgebouwd en er is geen bekisting nodig zodat ook het metselen eenvoudiger wordt.
Een ruime keuze Wij bieden een gevarieerd en volledig gamma naar ieders behoefte, voor alle belastingen en voor alle courante overspanningen.
Een kwaliteitsproduct De holle lateien en lichte prelateien worden in onze fabrieken volgens een geavanceerde technologie geprefabriceerd en bieden een kwaliteit in overeenstemming met hun sterkteklasse C35/45. De productie en de controle in de fabriek waarborgen een constante kwaliteit.
Een handige manipulatie De holle lateien en lichte prelateien worden volgens een exclusief en gedeponeerd model verpakt. Zo kunnen zij gemakkelijk worden gemanipuleerd en in de beste omstandigheden volgens onze bijzondere voorschriften worden opgeslagen en verplaatst.
Steeds beschikbaar Wij bevoorraden de bouwmaterialenhandelaren dagelijks met de meest gevraagde lateitypes en -lengten zodat u nooit op een levering hoeft te wachten.
81
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN Hoe kiest u de juiste latei? Hoe kunt u een deur- of vensteropening overbruggen?
Breedte van de latei = breedte van het metselwerk d.w.z. 9, 14 of 19 cm
Lengte (L) van de latei = muuropening (l) + 40 cm (met 20 cm opleg aan weerszijden) NB: De lengte (L) moet steeds een veelvoud van 20 zijn.
Alleen de driehoeksbelasting van het metselwerk Andere belastingen
OF
Holle latei
82
Gemetselde lichte prelatei
Geprefabriceerde balk in gewapend beton
HOLLE LATEIEN Met afstandhouders voor wapeningen
1. Functiebeschrijving De holle latei is een metselwerkelement dat het bovenste gedeelte van een muuropening (deur- of vensteropening) afsluit. Hij draagt helemaal alleen het metselwerk erboven. Een holle latei neemt, volgens het principe van een gewelf, enkel de driehoeksbelasting van het metselwerk (PΔ) op.
2. Voordelen • De hoogte wordt gekozen in overeenstemming met de hoogte van de gebruikte metselblokken (14 of 19 cm) zodat de latei en het metselwerk steeds mooi horizontaal gelijnd zijn. U hoeft nooit metselblokken te verzagen zodat er in het metselwerk nooit een verspringing is. • De holle latei is zelfdragend zodat er geen schoorwerk nodig is. • De holle latei draagt helemaal alleen de driehoeksbelasting (niet-meewerkend metselwerk): een specifiek hoge mortelkwaliteit is dus niet nodig.
3. Maatbepaling • Breedte = breedte van het metselwerk, d.w.z. 9, 14, of 19 • Hoogte = hoogte van het metselwerk, d.w.z. 14 of 19 cm • Lengte L = (i + 2a) waarbij (l) de dagmaat (opening) tussen de 2 oplegzijden (a) is: - a = min. 10 cm indien l ≤ 1 m - a = min. 20 cm indien l > 1 m NB: L moet steeds een veelvoud van 20 zijn.
4. Productomschrijving • Het bovenvlak van de holle latei is ruw zodat het aangestort beton of het metselwerk goed kan hechten. • In de onderzijde van de holle latei is het woord 'onder' aangebracht zodat bij de montage meteen duidelijk is welke zijde naar onderen moet worden geplaatst. • De wapeningen zijn van gekarteld staal. De trekstaven worden met behulp van afstandhouders in de 2 onderste hoeken van de doorsnede geplaatst. Zij krijgen een betondekking van 15 mm t.o.v. de buitenzijden (bescherming van de bewapening tegen corrosie en verhogen van de brandweerstand). • De wapeningen ten behoeve van de manipulatie bevinden zich in de drukzone van de holle latei. Eis de holle latei met het exclusieve systeem van afstandhouders voor wapeningen.
83
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN 5. Maattabellen Omschrijving
Alken
Floriffoux
Lengte in cm Gewicht Verpakking Lengte in cm opgaand per 20 cm kg/m stuk/pak opgaand per 20 cm
Gewicht kg/m
Verpakking stuk/pak
Holle lateien 9/14
120 tot 260 + 300 & 340
24
20
120 tot 260 + 300 & 340
24
20
Holle lateien 9/19
100 tot 300 + 340 & 360
34
20
100 tot 260 + 300 + 340 + 360
30
18
Holle lateien 14/14
120 tot 300
40
14
120 tot 300
40
14
Holle lateien 14/19
100 tot 360
44
14
100 tot 260 + 300 + 340 + 360
44
12
Holle lateien 19/19
100 tot 300 +340
55
10
100 tot 260 + 300 + 340
66
9
6. Toepassingsmogelijkheden en begrenzingen De holle lateien zijn berekend voor een last van het bovenliggend driehoekvormig metselwerk met volumemassa gelijk aan 1600 kg/m³ te dragen. Lateien zijn geen balken. In een constructie mogen zij daarom de belasting van een vloer of dak niet alleen dragen. De ervaring en de berekeningen leren dat het mogelijk is voor de holle latei om naaste deze van het metselwerk nog andere belasting op te nemen op voorwaarde dat bepaalde voorzorgen in acht worden genomen (verankering - zie figuur - onderschoring, …) Wanneer er naast het metselwerk nog andere belastingen op de holle latei aangrijpen, dient u een architect of bouwkundig ingenieur te raadplegen die geval per geval de beste oplossing zal voorschrijven. Er bestaan speciaal ontworpen balken in gewapend beton om zulke belastingen te dragen.
Verankering in geval van vloer- en dakbelasting
7. Manipulatie
Manipulatie van een pak: • Hef het pak op in 2 steunpunten op telkens 1/3 van de lengte. • Houd het pak tijdens het verplaatsen steeds mooi horizontaal. • Zorg ervoor dat de lateien niet tegen elkaar stoten. Manipulatie van één holle latei: • Draag steeds handschoenen om blessures te vermijden. • Door de holte kunt u een hefstang steken om de latei op te heffen. • Vergewis u er vooraf van dat de gladde zijde steeds naar onderen is gericht. • Laat de holle latei niet vallen. 84
HOLLE LATEIEN Met afstandhouders voor wapeningen
8. Plaatsing A. Oplegging De minimale opleglengte op het mortelbed aan weerszijden van de opening bedraagt: a. 20 cm voor een dagmaat groter dan 1 m b. 10 cm voor een dagmaat kleiner dan of gelijk aan 1 m B. Plaatsing De holle latei wordt steeds met de ruwe zijde naar boven geplaatst voor een goede aanhechting van het metselwerk. De zijde met het woord ‘onder’ wordt steeds naar onderen geplaatst, want hierin bevindt zich de trekwapening en de afstandhouders. C. Onderschoring Bij holle lateien is schoorwerk overbodig. D. Kwaliteit van de mortel Geen specifieke vereisten inzake de kwaliteit van de mortel.
Holle latei 14/19 Curve van het theoretische draagvermogen van de holle latei 14/19 met als meewerkend metselwerk 2 rijen blokken van 19 cm. Indicatie van de belastingen vóór de eerste scheurvorming en vóór breuk gemeten tijdens controleproeven in een erkend lab.
Nuttige belasting in kg/m
1.200
❷ Breuk bij 2000 kg/m
1.000 800
Draagvermogen van de holle latei
600 ❶
Belasting van het metselwerk
400
Controleproeven:
200
❷ Breuk bij 2000 kg/m Scheurvorming bij
500 kg/m
0 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300
❶ Breuk bij 1.800 kg/m
Overspanning in cm
Nuttige belasting (exclusief eigengewicht) in kg/m Overspanning in cm Holle latei
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
280
300
9/14
460
360
290
240
200
170
150
130
120
100
90
80
9/19
700
550
450
380
330
290
250
230
200
190
170
160
14/14
760
600
500
420
360
320
280
250
230
200
190
170
14/19
1080
850
700
600
510
450
400
360
320
300
270
250
19/19
1480
1170
960
820
700
620
550
500
450
410
370
350
85
Plaatsingsvoorschriften 1. Functiebeschrijving De prelatei is een verloren bekistingselement dat samen met het metselwerk de latei boven een muuropening vormt. Het metselwerk dat rechtstreeks op de prelatei word uitgevoerd, heet 'meewerkend metselwerk' (Mm - blauwe zone op de figuur). Het draagvermogen wordt gevormd door de samengevoegde actie van het meewerkend metselwerk en de prelatei: de prelatei neemt de buigstrekspanning op en het meewerkend metselwerk vormt de drukzone. De prelatei en het meewerkend metselwerk dragen samen de driehoeksbelasting PΔ van het metselwerk erboven. De lichte prelatei is een gedeponeerd model en is gebrevetteerd.
2. Voordelen • Lichte prelateien zijn gemakkelijk te manipuleren, want zij wegen nog minder dan holle lateien. Voorbeeld: het meest gebruikte lateitype (120 x 14 x 7) weegt nauwelijks 18 kg/lm. Alle elementen uit het gamma kunnen bijgevolg door 1 of 2 personen manueel geplaatst worden. • Alleen lichte prelateien zijn voorzien van 'manipulatieholten' zodat de plaatsing nog wordt vergemakkelijkt.
3. Maatbepaling • Breedte = breedte van het metselwerk, d.w.z. 9, 14 of 19 cm • Lengte L = (l+2a) waarbij (l) de dagmaat (opening) tussen de 2 oplegzijden (a) is: - (a) = min. 10 cm indien l ≤ 1 m - (a) = min. 20 cm indien l > 1 m NB: L moet steeds een veelvoud van 20 zijn.
4. Productomschrijving • Standaarddikte: 7 cm • Gewicht: - 9 cm breedte = 12 kg/m - 14 cm breedte = 18 kg/m - 19 cm breedte = 23 kg/m • Verpakking: - 9x7 = 18 stuks/pak - 14x7 = 12 stuks/pak - 19x7 = 9 stuks/pak • Het bovenvlak van de prelatei is ruw zodat het aangestort beton of het metselwerk goed kan aanhechten. • De gladde onderzijde geeft een mooie afwerking. • De wapeningen zijn van gekarteld staal. De wapeningsstaven worden exact geplaatst door een gebrevetteerd systeem van afstandhouders in de 4 hoeken van de dwarsdoorsnede. Zij zorgen voor een betondekking rond de wapening van 15 mm (bescherming van de wapening tegen corrosie en verhoging van de brandweerstand).
86
LICHTE PRELATEIEN Met manipulatieopeningen
5. Maattabellen Omschrijving
Breedte
Hoogte
cm
cm
9
7
14/7
14
7
19/7
19
7
9/7
Lengte in cm opgaand per 20 cm 100 tot 260 + 300 + 340 100 tot 260 + 300 + 340 100 tot 260 + 300 + 340
Gewicht
Verpakking
kg/m
stuks/pak
12
18
18
12
23
9
6. Toepassingsmogelijkheden en begrenzingen De prelateien zijn bestemd om samen met het meewerkend metselwerk, de driehoeksbelasting te dragen van het bovenliggend metselwerk met een volumemassa van 1.600 kg/m³. De prelateien zijn geen balken. In een constructie mogen zij derhalve een vloer of de belasting van een dak niet alleen dragen. De ervaring, berekeningen, proeven en hun interpretatie (zie grafiek en tabellen verderop) leren dat er vele oplossingen zijn die het mogelijk maken dat een prelatei en het meewerkend metselwerk grotere lasten opnemen dan alleen deze van het bovenliggend metselwerk. Deze buitengewone prestaties nemen echter niet weg dat indien er naast het metselwerk nog andere belastingen op de constructie aangrijpen, u een architect of bouwkundig ingenieur dient te raadplegen die geval per geval de beste oplossing zal voorschrijven. Bovendien moet er zorg voor worden gedragen dat de onderstaande voorschriften voor de plaatsing (onderschoring, kwaliteit van de mortel, metselstenen en voegen, plaatsing, …) steeds strikt worden nageleefd. Er bestaan speciaal ontworpen balken in gewapend beton om zulke belastingen te dragen. Verankering in geval van vloer- en dakbelasting
7. Manipulatie
Manipulatie van een pak: • Hef het pak op in 2 steunpunten op telkens 1/3 van de lengte. • Houd het pak tijdens het verplaatsen steeds mooi horizontaal. • Zorg ervoor dat de prelateien niet tegen elkaar stoten. Manipuleren van één lichte prelatei: • Draag steeds handschoenen om blessures te vermijden. • Vergewis u er steeds vooraf van dat de gladde zijde naar onderen is gericht. • Laat de prelatei niet vallen.
8. Plaatsing a. oplegging De minimale opleglengte op het mortelbed aan weerszijden van de opening bedraagt: a. 20 cm voor een dagmaat groter dan 1 m b. 10 cm voor een dagmaat kleiner dan of gelijk aan 1 m B. plaatsing De prelatei wordt steeds met de ruwe zijde naar boven geplaatst voor een goede aanhechting van het meewerkend metselwerk. c. onderschoring Voor overspanningen kleiner of gelijk aan 1,20 cm is schoorwerk overbodig.
87
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN Aan de hand van deze tabel kunt u het aantal schoren bepalen die bij de uitvoering moeten worden aangebracht. De prelatei moet steeds onderschoord zijn alvorens u het meewerkend metselwerk uitvoert. Zij worden op gelijke tussenafstanden over de dagmaat van de muuropening gespreid en mogen pas worden verwijderd wanneer het meewerkend metselwerk volledig is verhard. Dagmaat (cm)
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
280
300
Aantal schoren
0
0
0
1
1
1
1
1
1
2
2
2
d. kwaliteit van de mortel Gebruik een mortel met een karakteristieke druksterkte van min. 10 N/mm². e. prestatie van het metselwerk Voor een optimaal rendement van het meewerkend metselwerk moeten: • Alle voegen zorgvuldig en zonder enige onderbreking met mortel worden opgevuld
• De metselblokken moeten een karakteristieke druksterkte hebben van min. 10 N/mm² f. ondoorlatende membranen Het meewerkend metselwerk mag op geen enkele plaats worden onderbroken door bv. een dichtingsband, roofing of een ander ondoorlatend membraan.
HMc = hoogte van het meewerkend metselwerk
88
LICHTE PRELATEIEN Met manipulatieopeningen 2.000
nuttige belasting in kg/m
Lichte prelatei 9/7 Curve van het theoretische draagvermogen van de lichte prelatei 9/7 met als meewerkend metselwerk 2 rijen blokken van 19 cm. Indicatie van de belastingen vóór de eerste scheurvorming en vóór breuken gemeten tijdens controleproeven in een erkend labo.
❷ Breuk bij 2000 kg/m
1.800 1.600 1.400
❶
1.200 1.000
Draagvermogen van de prelatei
800 600
Belasting van het metselwerk
400 200
Controleproeven:
0 120
140
160
180
200
220
240
260
❷ Breuk bij 2000 kg/m Scheurvorming bij
1.400 kg/m
❶ Breuk bij 2.000 kg/m
overspanning in cm
nuttige belasting (exclusief eigengewicht) in kg/m
Overspanning in cm Prelatei 9/7 1 blok van 19 (1) 2 blokken van 14 (1) 2 blokken van 19 (1) 23 cm beton (2) 33 cm beton (2)
(3) 120
(3) 140
(3) 160
(3) 180
(3) 200
(3) 220
(4) 240
(4) 260
(4) 300
700
550
400
300
∕
∕
∕
∕
∕
1300
1000
700
500
400
300
∕
∕
∕
1750
1300
950
750
600
500
400
350
∕
1600
1300
1100
900
800
750
650
600
500
1900
1600
1400
1250
1100
1000
900
850
750
nuttige belasting in kg/m
Lichte prelatei 14/7 Curve van het theoretische draagvermogen van de lichte prelatei 14/7 met als meewerkend metselwerk 2 rijen blokken van 19 cm. Indicatie van de belastingen vóór de eerste scheurvorming en vóór breuken gemeten tijdens controleproeven in een erkend lab.
3.000 ❷ ❷ Breuk bij 2000 kg/m
2.500 ❶
2.000
Draagvermogen van de prelatei
1.500 1.000
Belasting van het metselwerk
500
Controleproeven: ❷ Breuk bij 2000 kg/m Scheurvorming bij
0 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300
overspanning in cm
2.200 kg/m
❶ Breuk bij 2.750 kg/m
nuttige belasting (exclusief eigengewicht) in kg/m Overspanning in cm Prelatei 14/7
(3) 120
(3) 140
(3) 160
(3) 180
(3) 200
(3) 220
(4) 240
(4) 260
(4) 300
1 blok van 19 (1) 2 blokken van 14 (1) 2 blokken van 19 (1)
1000
800
650
500
380
300
∕
∕
∕
1750
1300
1000
750
600
450
350
300
∕
2750
2200
1700
1300
1000
750
600
480
300
23 cm beton (2) 33 cm beton (2)
2100
1800
1500
1350
1100
1000
900
800
600
3250
2750
2300
1800
1500
1250
1100
1000
800
(1) Karakteristieke druksterkte fbk >= 10 N/mm2 (2) Karakteristieke druksterkte fbk >= 30 N/mm2
(3) 1 schoor in het midden van de overspanning (4) 1 schoor op 1/3 en 1 schoor op 2/3 van de overspanning
89
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN
Lichte prelatei 19/7 nuttige belasting in kg/m
3.500
Curve van het theoretische draagvermogen van de lichte prelatei 19/7 met als meewerkend metselwerk 2 rijen blokken van 19 cm. Indicatie van de belastingen vóór de eerste scheurvorming en vóór breuken gemeten tijdens controleproeven in een erkend labo.
3.000
❷ Breuk bij 2000 kg/m
2.500
❶
2.000
Draagvermogen van de prelatei
1.500
Belasting van het metselwerk
1.000
Controleproeven:
500
❷ Breuk bij 2000 kg/m Scheurvorming bij
0
2.500 kg/m
120 140 160 180 200 220 240 260 280 300
❶ Breuk bij 2.700 kg/m
overspanning in cm
nuttige belasting (exclusief eigengewicht) in kg/m Nuttige belasting in kg/m Overspanning in cm Prelatei 14/7 1 blok van 19 (1) 2 blokken van 14 (1) 2 blokken van 19 (1) 23 cm beton (2) 33 cm beton (2)
(3) 120
(3) 140
(3) 160
(3) 180
(3) 200
(3) 220
(4) 240
(4) 260
(4) 300
1250
1000
750
600
450
400
350
300
∕
2100
1700
1400
1100
850
700
600
500
300
3000
2500
2000
1600
1300
1100
1000
850
600
3000
2450
2000
1600
1300
1150
1000
900
700
3800
3200
2750
2400
2100
1800
1600
1400
1100
(1) Karakteristieke druksterkte fbk >= 10 N/mm2 (2) Karakteristieke druksterkte fbk >= 30 N/mm2
90
(3) 1 schoor in het midden van de overspanning (4) 1 schoor op 1/3 en 1 schoor op 2/3 van de overspanning
BALKEN IN GEWAPEND BETON
1. Functiebeschrijving Een gewapende betonbalk kan helemaal alleen de gelijkvormig gedeelde lasten van bv. een vloer- of dakoplegging dragen. Deze balken kunnen gebruikt worden om een deur- of vensteropening in een binnen- of buitenmuur van een woning te overbruggen.
2. Voordelen • Gewapende betonbalken zijn dusdanig berekend dat zij de belasting van de welfsels, met of zonder een tussenlaag in het metselwerk, rechtstreeks kunnen opnemen (zie fig. 1). • Samen met het metselwerk en de welfsels vormen zij een homogene onderlaag voor de bepleistering. Deze homogeniteit is de beste manier om scheurvorming in de bepleistering te voorkomen (zie fig 2.). • De bepleistering wordt rechtstreeks, zonder enige tussenlaag, op de balk aangebracht. De ruwheid van het beton zorgt immers voor een perfecte aanhechting. • Deze balken verminderen het ontstaan van thermische bruggen tussen de binnen- en buitenomgeving van een woonruimte en zij verminderen aanzienlijk het gevaar voor condensatievorming in de woning.
3. Maatbepaling 6 2 4 3
7 2 5
1
9
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Gewapende betonbalk Metselstenen Welfsels Druklaag Waterdichtheidsmembraan Isolatie Gevelsteen Raamwerk Bepleistering
fig. 1
8 fig. 2 • Gewapende betonbalken bestaan in 2 breedtes naargelang van het gebruikte metselwerk: 14 of 19 cm • Balken 14/19 bestaan in 4 lengtes: 140, 180, 220 en 260. De balken 19/19 bestaan in 5 lengtes: 140, 180, 220, 260 en 300 cm. Dankzij dit gamma kunnen met de balken 14/19 overspanningen van 80 tot 220 cm worden overbrugd met de balken 19/19 overspanningen van 80 tot 260 cm. • Om de lengte L van de balk te bepalen, berekent u L = (l+2a) waarbij l de dagmaat (opening) tussen de twee oplegzijden (a) is. Er zijn oplegzijden van minimaal 20 cm elk vereist. De oplegzijden mogen echter niet meer dan 40 cm bedragen, want aan de balkuiteinden bevinden zich de dwarskrachtbeugels.
Voor de doorsneden 14/19 en 19/19 kiest u: Voor een dagmaat tussen 80 en 100 cm een balk met L = 140 cm Voor een dagmaat tussen 101 en 140 cm een balk met L = 180 cm Voor een dagmaat tussen 141 en 180 cm een balk met L = 220 cm Voor een dagmaat tussen 181 en 220 cm een balk met L = 260 cm enkel voor de doorsnede 19/19 kiest u: Voor een dagmaat tussen 221 en 260 cm een balk met L = 300 cm
91
Plaatsingsvoorschriften 4. Productomschrijving • De balken hebben een standaardhoogte van 19 cm. • Zij hebben in het midden van de dwarse doorsnede een holte zodat zij gemakkelijk te manipuleren zijn. • De bewapening is van gekarteld staal en bestaat uit langstaven die zich in de druk- en trekzones bevinden. Zij bevat beugels in de dwarsdoorsnede en meer bepaald ter hoogte van de oplegzijden, d.w.z. waar de dwarskracht het grootst is. • De bewapening wordt met behulp van afstandhouders correct geplaatst en krijgt zo een betondekking van minimaal 15 mm t.o.v. de buitenzijden. Deze betondekking vormt een bescherming tegen corrosie en brand. • Elke gewapende betonbalk draagt een etiket met de volgende identificatiegegevens: doorsnede, lengte, gewicht, minimale en maximale dagmaat, nuttige belasting afhankelijk van de overspanning. • Zij onderscheiden zich van de holle lateien door hun etiket.
5. Maattabel Breedte
Hoogte
GBB 14/19
Omschrijving
14 cm
19 cm
GBB 19/19
19 cm
19 cm
Lengte 140 180 220 260 140 180 220 260 300
cm cm cm cm cm cm cm cm cm
Gewicht 78 kg 100 kg 123 kg 145 kg 105 kg 135 kg 165 kg 195 kg 225 kg
6. Toepassingsmogelijkheden en begrenzingen Gewapende betonbalken zijn bestemd om belastingen te dragen die niet door de holle lateien of lichte prelateien kunnen worden opgenomen. Bij de keuze van de balklengte moet er rekening mee worden gehouden dat de minimale oplegging 20 cm en de maximale oplegging 40 cm bedraagt. Wanneer deze voorschriften niet worden gerespecteerd, kan dit tot een verlies aan dwarskrachtsterkte leiden. Gewapende betonbalken mogen dus niet worden ingekort om de lengte aan te passen. Deze balken zijn bijzonder geschikt voor eengezins woningen. De gangbare vloerspanningen bedragen hier immers 4 m en 5 m hetgeen een belasting van de betonnen welfseloplegging van resp. 1.200 en 1.500 kg/m oplevert. De rekentabellen en grafieken die hierna volgen vermelden de nuttige belasting van deze balken afhankelijk van de dagmaat en de doorsnede. De architect of het studiebureau kunnen aan de hand hiervan voor elk afzonderlijk geval de gelijkvormig verdeelde belasting op de balk per lopende meter berekenen. Vervolgens verifiëren zij met behulp van de rekentabellen of de berekende lijnlast de nuttige belasting van de gewapende betonbalk niet overtreft. Voorbeeld: een muuropening van 180 cm in een buitenmuur van 14 cm dik (volumemassa van het metselwerk: 16 kN/m³) 1. Het eigengewicht van een laag blokken (hoogte = 19 cm) tussen balk en welfsel = 16 kN/m³ x 0,14 x 0,19 = 0,43 kN/m 2. Het eigengewicht van een vloer in gewapend beton (welfsels) van 18 cm dik = 3,60 kN/m³ 3. De gebruiksoverbelasting in een eengezinswoning = 2,50 kN/m³ 4. De overspanning van het welfsel = 5 m. Bereken de maximale lijnlast voor de helft van de overspanning van de vloer (2,5 m). Het gewicht van de andere helft van de overspanning (2,5 m) wordt door de tegenoverliggende muur gedragen: P = 0,43 kN/m + (3,60 + 2,50) kN/m³ x 2,5 m = 15,7 kN/m Uit de rekentabel voor de balk 14/19 kan u afleiden dat voor een vrije overspanning van 180 cm de nuttige belasting (excl. dood gewicht, d.w.z. het eigen gewicht van de balk niet inbegrepen) 19.5 kN/m bedraagt. De lijnlast van 15,7 kN/m van de betonnen vloer in dit voorbeeld is dus aanvaardbaar; evenals voor een overspanning van 6 m. Ter herinnering: 1 kN = 100 kg
92
BALKEN IN GEWAPEND BETON 7. Manipulatie Manipuleren van een pak: • Hef het pak op in 2 steunpunten op telkens 1/3 van de lengte. • Houd het pak tijdens het verplaatsen steeds mooi horizontaal. • Zorg ervoor dat de balken niet tegen elkaar stoten.
Manipuleren van één balk: • Draag steeds handschoenen om blessures te vermijden. • Door de holte kunt u een hefstang steken om de balk op te heffen. • Vergewis u er steeds vooraf van dat de gladde zijde naar onderen is gericht. • Laat de balk niet vallen.
8. Plaatsing a. oplegging De opleglengte op het mortelbed aan weerszijden van de opening bedraagt minimaal 20 cm en maximaal 40 cm. B. plaatsing De gewapende betonbalk wordt steeds met de ruwe zijde naar boven geplaatst. Op deze hoogte bevindt zich immers de drukzone. c. plaatsing van het welfsel 1. de welfsels worden met behulp van schoorplanken geplaatst. • Plaats één of meer schoren (1) onder de balk (2) vooraleer de belasting (4) en de betonlaag (5) aan te brengen. • Breng aan weerszijden over de gehele lengte van de balk een randplank (3) en (6) aan. • Stel de hoogte (hi) van de randplank aan de binnenzijde (3) in vooraleer de welfsels (4) te plaatsen. • Stel de hoogte (hi) van de randplank aan de buitenzijde (6) in om tijdens het betonneren op het welfsel (4) de druklaag (5) te bekomen. • Voorzie desgevallend een bijkomende wapening (7). • Het betonneren in één enkele operatie zorgt voor een homogeniteit van alle elementen. • De schoren (1) worden weggenomen zodra het beton volledig verhard is (na 28 dagen).
5 6
4 3
7
1. Schoor 2. Gewapende betonbalk 14/19 of 19/19 3. Plank aan de binnenzijde (steun voor het welfsel) 4. Welfsel 5. Druklaag (ter plaatse gestort beton) 6. Plank aan de buitenzijde (regeling van de druklaag) 7. Eventuele bijkomende wapening
2 1
93
PLAATsINGsVOORsCHRIfTEN 2. de welfsels worden op een tussenlaag in metselwerk geplaatst. • Plaats één of meer schoren (1) onder de balk (2) vooraleer de belasting (4) en de betonlaag (5) aan te brengen. • Metsel een rij blokken (3) op de balk (2). • Plaats over de gehele lengte een randplank (6) tegen de balk (2). • Stel de hoogte (he) van de randplank aan de buitenzijde (6) in om tijdens het betonneren op het welfsel (4) de druklaag (5) te bekomen. • Voorzie desgevallend een bijkomende wapening (7). • Het betonneren in één enkele operatie zorgt voor een homogeniteit van alle elementen. • De schoren (1) worden weggenomen zodra het beton volledig verhard is (na 28 dagen). 5 6
4
7 3
2
1. Schoor 2. Gewapende betonbalk 14/19 of 19/19 3. Metselwerk in blokken van 14 of 19 cm 4. Welfsel 5. Druklaag (ter plaatse gestort beton) 6. Plank aan de buitenzijde (regeling van de druklaag) 7. Eventuele bijkomende wapening
1
3. de welfsels worden rechtstreeks op de balk geplaatst. • Plaats één of meer schoren (1) onder de balk (2) vooraleer de belasting (4) en de betonlaag (5) aan te brengen. • Plaats over de gehele lengte een randplank (6) tegen de balk (2). • Stel de hoogte (he) van de randplank aan de buitenzijde (6) in om tijdens het betonneren op het welfsel (4) de druklaag (5) te bekomen. • Voorzie desgevallend een bijkomende wapening (7). • Het betonneren in één enkele operatie zorgt voor een homogeniteit van alle elementen. • De schoren (1) worden weggenomen zodra het beton volledig verhard is (na 28 dagen).
4 5
2
94
3
6
1
1. Schoor 2. Gewapende betonbalk 14/19 of 19/19 3. Welfsel 4. Druklaag (ter plaatse gestort beton) 5. Plank aan de buitenzijde (regeling van de druklaag) 6. Eventuele bijkomende wapening
BALKEN IN GEWAPEND BETON
9. Grafieken en rekentabellen
②
①
curven van het theoretisch draagvermogen van gewapende betonbalken Met vermelding van de belastingen bij de eerste scheurvorming en breuken tijdens controleproeven in een erkend labo. Voorbeeld voor de interpretatie van de grafiek: Aan de hand van een statische berekening overeenkomstig Eurocode 2 werden theoretische sterktewaarden bij een gelijkvormige verdeling van de belasting over een gewapende betonbalk bekomen. De bovenstaande grafiek illustreert deze waarden. Voor een balk 14/19/180 met een dagmaat 140 cm (2 oplegzijden van 20 cm) levert dit een waarde van 2.350 kg/m op. Belastingproeven op dezelfde balk in een labo hebben aangetoond dat de eerste scheurvorming optreedt bij een belasting van 4.200 kg/m ( zie punt (1) in de grafiek) en dat de breuk optreedt bij een belasting van meer dan 10.000 kg/m (zie punt (2) in de grafiek). Uit de grafiek blijkt duidelijk dat deze punten (1) en (2) beduidend boven de nuttige belasting liggen die door de fabrikant wordt aangegeven. De nuttige belasting houdt rekening met een veiligheidscoëfficiënt en moet worden beschouwd als een maximale belasting die niet mag worden overschreden. nuttige belasting (excl. dood gewicht) in kg/m Dagmaat in cm 14/19/140 14/19/180 14/19/220 14/19/260
80
100
4.700
2.950 4.700
120
140
3.250
2.350 3.350
160
180
2.550
2.000 2.550
200
220
2.050
1.700
Voorbeeld voor de interpretatie van de rekentabel: Voor een muuropening met een overspanning van 140 cm in een muur van 14 cm dik kiest u voor een gewapende betonbalk 14/19/180. Die kan, naast zijn eigen gewicht, nog een gelijkvormig verdeelde belasting van 2.350 kg/m dragen. Bij een oplegbelasting van meer dan 2.350 kg/m, kiest u beter voor een gewapende betonbalk 14/19/220 en zorgt u voor een opleglengte aan weerzijde van 40 i.p.v. 20 cm. Voor een dagmaat van 140 cm bedraagt de nuttige belasting van deze balk 3.350 kg/m.
95
BALKEN IN GEWAPEND BETON
②
①
curven van het theoretisch draagvermogen van gewapende betonbalken Met vermelding van de belastingen bij de eerste scheurvorming en breuken tijdens controleproeven in een erkend labo. Voorbeeld voor de interpretatie van de grafiek: Aan de hand van een statische berekening overeenkomstig Eurocode 2 werden theoretische sterktewaarden bij een gelijkvormige verdeling van de belasting over een gewapende betonbalk bekomen. De bovenstaande grafiek illustreert deze waarden . Voor een balk 19/19/180 met een dagmaat 140 cm (2 oplegzijden van 20 cm) levert dit een waarde van 2.350kg/m op. Belastingproeven op dezelfde balk in een labo hebben aangetoond dat de eerste scheurvorming optreedt bij een belasting van 3.450 kg/m ( zie punt (1) in de grafiek) en dat breuk optreedt bij een belasting van meer dan 12.000 kg/m (zie punt (2) in de grafiek). Uit de grafiek blijkt duidelijk dat deze punten (1) en (2) beduidend boven de nuttige belasting liggen die door de fabrikant wordt aangegeven. De nuttige belasting houdt rekening met een veiligheidscoëfficiënt en moet worden beschouwd als een maximale belasting die niet mag worden overschreden. nuttige belasting (excl. dood gewicht) in kg/m Dagmaat in cm 19/19/140 19/19/180 19/19/220 19/19/260 19/19/300
80
100
4.650
2.950 4.700
120
140
3.250
2.350 3.300
160
180
2.500
1.950 2.550
200
220
2.050
1.650 2.000
240
260
1.800
1.600
Voorbeeld voor de interpretatie van de rekentabel: Voor een muuropening met een overspanning van 140 cm in een muur van 19 cm dik kiest u voor een gewapende betonbalk 19/19/180. Die kan, naast zijn eigen gewicht, nog een gelijkvormig verdeelde belasting van 2.350 kg/m dragen. Bij een oplegbelasting van meer dan 2.350 kg/m, kiest u beter voor een gewapende betonbalk 19/19/220 en zorgt u voor een opleglengte aan weerzijde van 40 i.p.v. 20 cm. Voor een dagmaat van 140 cm bedraagt de nuttige belasting van deze balk 3.300 kg/m.
96
Ontdek alles over
Thetis Clean速
op
www.thetisclean.be
MAX PELS BETON NV Steenweg 109 - 3570 ALKEN (BE) Tel. +32 (0)11 31 37 33 - Fax +32 (0)11 31 30 37 info@maxpels.be www.maxpels.be