Deze gratis reisgids bevat de Route des Vins en een stadswandeling in Sélestat.
Goesting in meer Elzas & Vogezen?
Koop dan nu voor de prijs van 1 Elzasser zuurkoolschotel de volledige, digitale (pdf – 68 blz A4) reisgids voor de Elzas & Vogezen, met 3 uitgewerkte autoroutes en 4 stadswandelingen, boordevol praktische informatie, bijzondere plekjes en tips van locals.
Alle hoogtepunten van Elzas en Vogezen
De Elzas en Vogezen hebben heel wat troeven om het je als toerist te bekoren. Met deze reisgids brengen we je langs de hoogtepunten en het beste van de Elzas en Vogezen. De natuur is fenomenaal en zeer gevarieerd. Deze regio telt ook twee grote steden die een bezoek waard zijn: Straatsburg en Colmar. De Elzas heeft ook bijzondere bezienswaardigheden zoals het concentratiekamp Le Struthof en het hoog gelegen kasteel van Haut-Koenigsbourg. Uiteraard is er ook nog Mont St. Odile, een bedevaartsoord met heel wat wandelmogelijkheden. En dan zijn er nog de vele ooievaars waar je alles over verneemt in twee parken. Om alles af te sluiten met een smakelijke toets is er de wijnroute langs de vele rustieke dorpjes. Vergeet vooral niet de lokale gastronomie die bekend staat voor zijn Choucroute, Baeckeoffe, Kougelhopf en de Munsterkaas.
Inhoud van deze reisgids
➢ Route des Vins 5
13
17
18
20
21
28
Routes naar de Elzas en Vogezen: drie mogelijkheden
1. Via Reims, dan richting Châlons-en-Champagne en zo rechtstreeks naar Nancy. Daar neem je de richting Saint-Dié. Je komt zo ondermeer langs de kristalstad, Baccarat. Neem de ‘Colmar par Col’. Je doet er langer over maar is gratis en je ziet nog wat. Dan kom je via de Col du Bonhomme en via ons leuk eetadresje in Plainfaing (zie tekst ‘van Munster tot Col du Bonhomme’). Deze route draagt onze voorkeur.
2. Via Reims maar de snelweg blijven volgen naar Metz-Nancy. Wij het stuk snelweg tussen Metz en Nancy zeer druk, veel en lange snelheidsbeperkingen tot 90 km/u, veel flitspalen en doodsaai. Volgens onze mening geen aanrader.
3. Via het Groothertogdom Luxemburg: zeer druk, veel file en voor de goedkope diesel moet je het ook niet meer doen.
Wat kiezen als je in Metz aankomt?
1. De route via Metz naar Straatsburg: er is péage te betalen. Het gaat er zeer snel (lange trajecten van 130 km/u) maar er is heel weinig of niets te zien.
2. De route via Nancy naar Colmar: gratis en er is een snelweg tot Saint-Dié. Om het gratis te houden moet je wel via de Col naar Colmar. Dan zie je uiteraard meer dan via de betalende tunnel. De Col is wel een zeer brede en vrij vlotte bergweg. Zoals eerder aangegeven, dit is pas vakantie!
Voorstel voor een 6-daags programma
Dag 1: heenreis naar La Petite-Pierre
Of je kiest voor het Simserhof, een voormalig netwerk van ondergrondse bunkers van de Maginotlinie (2 à 3 uur bezoek) eventueel in combinatie met de citadel in Bitche. De afstand tussen Simserhof en La Petite-Pierre bedraagt ongeveer 40 kilometer, let wel: veelal langs kleine en kronkelige wegen door de bossen.
Je kan er ook voor kiezen om die eerste dag in het teken van kristal te plaatsen. St. Louis-lès-Bitche te geraken. Daar kan je een kristalmuseum bezoeken. Wil je je kennis over kristal bijspijkeren, zeker doen want het bezoek is allerminst saai. Nadien kan je nog naar de parochiekerk met het speciale gekleurde dak. In Meisenthal staat een andere kristalfabriek. Ook hier kan je naar een museum. Enkele kilometers verderop in Soucht is het mogelijk om een klompenmuseum te bezoeken. Soucht heeft overigens een kerk die je aandacht verdient. Nóg wat kunst en een vakwerkmuseum over kristal erbij nemen? Ga dan in Wingen-sur-Moder naar het museum Lalique. TIP: Neem in één van de kristalmusea een combinatieticket voor de andere, dan krijg je een korting.
Dag 2: Parc Naturel Régional des Vosges du Nord
Dit is de correcte benaming van dit immens uitgestrekt beschermd natuurgebied met beboste valleien, waanzinnig mooie panorama’s vanop de vele kasteelruïnes, malse weiden, riviertjes, beekjes en in dat groene lappendeken tussenin pittoreske dorpjes. Vandaag kan je het mooie La Petite-Pierre bezoeken met het Maison du Parc. Geniet meteen ook van een paar mooie landschappen. Je zal vandaag opnieuw keuzes moeten maken. Heb je zin om het Parc Naturel Régional des Vosges du Nord met de wandelschoenen te verkennen? Vanuit La Petite-Pierre kan je mooie wandelingen maken (350 km uitgestippelde wandelpaden). De toeristische dienst zal je hierbij zeker helpen.
Een korte uitstap zijn de rotshuisjes van Graufthal. Alternatief is het Château de Lichtenberg: 900 jaar geschiedenis, prachtige uitzichten, tentoonstellingen ... Heen en terug naar Lichtenberg vanuit La Petite-Pierre doet je ongeveer 40 kilometer rijden, opnieuw langs trage wegen.
Dag 3: transfert naar Zellenberg via Straatsburg of via Saverne Je kan kiezen voor de stadswandeling in Straatsburg (ca. 60 km van La Petite Pierre) of je kiest voor een rustiger en minder bekend deel, nl. de regio rond Saverne. Je trip staat dan volledig in het teken van kastelen. Eerst rij je naar Saverne voor een bezoek aan een paleis in combinatie met een korte stadswandeling. Daarna gaat het naar Haut-Barr voor de burcht die je bovenal laat genieten van unieke vergezichten.
Dag 4: Munster en Les Ballons d'Alsace
Munster is een voormalig kuuroord en vormt zowat de poort tot Les Ballons d'Alsace. Dit laatste is een groot bergmassief waarvan de Grand Ballon een hoogte heeft van 1424 meter. Om dit gebied te verkennen stellen we voor een autorit te maken. Eén volle dag is minstens noodzakelijk wil je de hoogtepunten gezien hebben en dat zijn niet alleen bergen. We geven je ook de gelegenheid om herdenkingsplaatsen te bezoeken van de Eerste Wereldoorlog, zoals het bekende Linge.
Dag 5: Route des Vins en Colmar
De Elzas staat synoniem voor wijnen. Er is een autoroute, de Route des Vins, die je langs de mooiste wijndorpjes van de Elzas brengt. Wij kozen er de mooiste uit die ook nog een aantal bezienswaardigheden hebben naast de vele wijnkelders en degustatielokalen. Colmar is een zeer gezellig stadje met prachtige vakwerkhuizen en een heel belangrijk museum. We stellen je een korte wandeling voor die je de gelegenheid geeft om zowel het museum, de kerken, de vakwerkhuizen als het idyllische 'Petite Venice' te zien en te bezoeken.
Dag 6: terugreis via Haut-Koenigsbourg of via Obernai – Mont St. Odile
Obernai is een romantisch stadje en de startplaats voor een bezoek aan twee speciale locaties. De Mont St-Odile is een klooster en bedevaartsoord gelegen op een hoge berg. Naast de mooie panorama's zijn er ook heel wat wandelwegen en een bijzondere kruisweg. Maar het kan nog hoger bij het kasteel van Haut-Koenigsbourg. Dit zeer mooi gerestaureerde kasteel straalt een enorme rijkdom uit en dateert uit de Duitse periode. Je kan er ook genieten van goede uitzichtspunten over de Vogezen. Wil je het liever over een andere boeg gooien? Dan is er het alternatief in Natzwiller waar je het voormalige Duitse concentratiekamp 'Le Struthof' kan bezoeken.
Route des Vins
De Elzasser wijnroute is ongeveer 180 km lang doch op een korte afstand heb je al veel hoogtepunten te bezoeken. Allen proberen ze je te overhalen om even halt te houden voor een glas, een degustatie of een maaltijd. Dorpjes die zeker een wandeling waard zijn: Eguisheim, Ribeauvillé en Turckheim (zie kaart). Ook de steden Riquewihr en Kaysersberg komen verder in dit artikel ruimschoots aan bod. En we hebben nog meer tips van kleinere dorpjes en een leuk eetadresje (Thannenkirch) ver weg van de massa toeristen.
Elzasser wijnen
Het totale wijnbouwgebied telt 11.000 hectaren, allemaal verdeeld in kleine percelen van gemiddeld 9 aren. Iedere wijnbouwer heeft gemiddeld 70 aren. De meeste wijngaarden staan op hellingen tussen de 200 en 400 meter, dit gebied is theoretisch beschermd tegen nevel en sneeuwval. Het is er droog, zonnig en warm, door de bescherming van de Vogezen.
In de Elzas heeft men verschillende soorten wijnbouwers:
➢ propriétaires viticulteurs: dit is van de druivestok tot de wijnverkoop, alles door de wijnbouwers zelf (20 %);
➢ eigenaars van een klein stukje grond: zij onderhouden dit in hun vrije tijd of verhuren het. Dikwijls verkopen ze de druiven aan handelaars of verbouwers. Steeds is hier grote discussie over de prijzen die worden vastgelegd door een commissie;
➢ coöperative viticole: eigenaars die hier lid van zijn, leveren de druiven aan die organisatie die zorgt voor de bereiding en verkoop van de wijnen (30 %);
➢ producteurs-négociants: zijn eigenaren van een wijngaard maar die ook druiven of losse wijnen opkopen van anderen. Zij bieden alle variëteiten aan, van duur tot goedkoop. Zij hebben ongeveer 50 % van de wijnhandel in handen
In de Elzas produceren ze witte wijn, met uitzondering van de Pinot Noir die een rode wijn is (deze moet zelfs fris gedronken worden). De naam van de wijn is deze van de druivensoort.
Een paar bekende namen: Sylvaner, Riesling, Muscadet d'Alsace, Pinot Blanc, Pinot Noir (rood), Gewürtztraminer, Tokay d'Alsace. De Edelzwicker komt van een mengeling van edele wijnen. Geen speciale wijn, doch wordt veel gedronken in gelegenheden.
Deze wijnstreek onderscheidt zich van de andere Franse wijngebieden doordat de wijn de naam draagt van de druivensoort, de flessen een lange en smalle hals hebben en de wijn verplicht in de Elzas dient gebotteld te worden. Meer informatie over de Elzasser wijnen: www.vinsalsace.com
Gastronomie
In het vlakbij gelegen Lorraine is er de Quiche, in de Elzas heb je de Choucroute. Vanaf midden augustus is de nieuwe oogst binnen en heeft elk restaurant wel zijn unieke bereiding van deze zware maaltijd. Choucroute of zuurkool wordt veelal gegarnierd met varkensvlees: worst, spek en ham. Bij een Choucroute hoor je steeds een Elzasser wijn te drinken.
Een andere specialiteit is de Baeckeoffe. Een stoofpotje opgediend in een stenen pot. De bereiding ervan duurt 2 à 3 dagen. In de meeste restaurants is dit daardoor niet elke dag verkrijgbaar. In verschillende lagen krijg je aardappelen, varkensvlees, groenten, schaapsen rundsvlees. Doordat het een tweetal dagen vooraf is klaargemaakt lopen alle smaken door elkaar.
Beide gerechten moet je bij een bezoek aan de Elzas zeker geproefd hebben. Het zijn wel typische wintergerechten die het jaar door verkrijgbaar zijn. Veel frisser is de Munsterkaas. Een zachte kaassoort die in vele variaties is te verkrijgen. Je kan zo'n artisanale kaasmakerij bezoeken. Ze zijn met tientallen en soms wel prachtig gelegen. Informeer bij de toeristische dienst van je verblijfplaats waar je terecht kan.
Wil je nog een typische dessert? De Kougelhopf is een ronde, hoge cake met een groot gat in. Rozijnen en amandelen zijn de smaakbepalers. Deze cakes zijn ook bij ons gecommercialiseerd maar in de Elzas kan je de échte proeven!
Obernai
Even voorbij Straatsburg ligt het stadje Obernai. Het heeft een zeer mooie marktplaats die echt de moeite loont om even halt te houden. Het is een zeer proper stadje met vestingmuren die voor een deel werden gerestaureerd. Obernai is een ideale uitvalsbasis voor een bezoek aan dit deel van de Elzas. Als verblijfstad is het zeker een aanrader. Maak een stadswandeling in Obernai met onze uitgebreide wandelroute, zie verderop in deze reisgids.
Mont Sainte-Odile
Op een beboste heuvel doemt op 764 meter hoogte het klooster Mont Sainte-Odile op. Het is een toeristische attractie van de Elzas en trekt ook heel wat bedevaarders aan. Het mooie uitzicht over de Vogezen, de gewijde plek, de kruisweg, het mysterie van een heidense muur en de wandelmogelijkheden lokken jaarlijks honderdduizenden bezoekers. Zij houden de herinnering en de legende aan Sainte-Odile in leven. Een dagje uittrekken voor dit bezoek is zeker geen overbodige luxe. De toegang en de parking zijn gratis.
Er zijn twee restaurants in het gebouw dat de kerk met de twee achtergelegen kapellen verbindt. De eerste links is de zelfbediening. De tweede links, bij de trap naar de toiletten is het restaurant in buffetvorm (niet op zondag).
Adres: Mont Sainte-Odile, 67530 Ottrott
Website: www.mont-sainte-odile.com
GPS-coördinaten: N 048° 26' 11.4" E 007° 24' 11.8"
Hoe het begon
Het kloostercomplex is genoemd naar Sainte Odile, patrones van de Vogezen. We zijn ergens in de 7de eeuw. Adalric ook Eticho genoemd, hertog van Elzas, wil graag voor opvolging zorgen. Zijn echtgenote Bereswinde wordt zwanger en baart een blind geboren meisje. Het is dan 660 n.C. Normaal had de boreling geen levenskans gekregen. Adalric had trouwens een zoon gewild voor de opvolging. Gelukkig is er een tante uit Besançon die zich over het meisje ontfermt. Een mirakel gebeurt bij de doop op 12-jarige leeftijd want plots kan het meisje zien. Het meisje krijgt de naam Odile mee. Ze wordt op vraag van haar broer meegenomen naar haar vader die in een woede ontsteekt en zijn zoon dood slaat. Odile vlucht weg en verschuilt zich in een grot. Haar vader wil een verzoening en schenkt Odile uit berouw een kasteel (Hohenbourg). Dit kasteel staat op een berg met rondom bossen en biedt een mooi uitzicht. Na de dood van haar vader verschijnt Johannes de Doper voor haar en wijst de plek aan waar ze een kapel ter ere van haar vader moet laten bouwen. De abdij wordt gesticht in 680. Er komt een kerk en een hospitaal bij. De abdij verwelkomt naast gelovigen ook zieken, behoeftigen. In 720 sterft Odile in haar eigen klooster. Vanaf haar dood ontstaat een cultus die nog steeds overeind blijft. Ze wordt heilig verklaard in de 11de eeuw.
Wat krijg je te zien?
Vanaf je het kloostercomplex betreedt, word je ondergedompeld in de mystieke sfeer rond Sainte-Odile. Boven de toegangspoort zie je een beeldje van haar met ernaast een latijnse spreuk. Die luidt ‘hier schittert en regeert nog steeds de heilige abdis Odile moeder van de Elzas.
Op de binnenplaats staan reusachtige lindebomen. Een verwijzing naar de drie linden die de H. Odile op de binnenplaats liet aanbrengen bij de stichting van de abdij in 680. Links is er nu een hotel (ombouw gedeelte van het klooster). Rechts staat de kerk en vind je de zuidvleugel van het klooster.
Het domein bestaat uit een kloosterkerk en 4 kapellen.
Achteraan het domein staan twee kapellen van waar je op het terras overigens een mooi uitzicht krijgt. De kapel ‘Chapelle des Larmes’ staat op de noordoostelijke hoek. Het is een reconstructie uit de tweede helft van de 19de eeuw. Hier zou Sainte Odile dagen aan een stuk hebben geweend om de dood van haar vader. De legende zegt dat het aan haar smeekbeden te danken is dat hij uit de hel gered werd. Op de goudkleurige mozaïek binnenin staan de Heilige Eugenia en paus Leo IX afgebeeld. De andere kapel ‘Chapelle des Anges’ dateert nog uit de 12de eeuw. Ook in de ‘kapel van de Engelen’ kan je prachtige mozaïeken in blauwe tinten bewonderen (1947) onder meer met een voorstelling van engelen die het aards paradijs bewaken en de komst van de Messias aankondigen.
De twee andere kapellen bevinden zich naast de kerk. De ‘Chapelle SainteOdille’ bevat een stenen sarcofaag uit de 8ste eeuw met daarin de relieken van de heilige. In de ‘Chapelle de la Croix’ ligt Eticho, Odilles vader, begraven. Hier staat een houten beeld van een zieke Sainte Odile. Ze draagt een zwarte sluier op haar hoofd en is gekleed in een witte zijden jurk en een paarse mantel. Deze kapel is het oudste gedeelte van de abdij.
De basiliek is niet meer de originele want die werd in 1681 door een zware brand verwoest. De huidige kloosterkerk is herbouwd in 1692. Het hoofdaltaar bevat een eiken beeld van de Heilige Maagd uit 1890.
Onderin bij het kloostercomplex siert een schitterende keramieke kruisweg de rotsachtige muren. De 14 staties zijn van Léon Elchinger en werden gemaakt tussen 1933 en 1935.
Een monument met de beeltenis van paus Johannes Paulus II herinnert aan zijn bezoek op 11 oktober 1988.
Langs de oostelijke flank staat een indrukwekkend beeld van Sainte Odile, een kunstwerk van Alfred Klem uit 1924. Het is 4 meter hoog. Ze draagt haar staf en een open boek, een verwijzing naar haar genezing van blindheid bij haar geboorte.
Het uitzicht
Vanaf de verschillende terrassen krijg je een schitterend uitzicht. Bij een heel heldere hemel kan je zelfs de spits van de kerktoren van Straatsburg zien (ca. 20 km verderop). Je kan dan ook de contouren ontwaren van de Jura en de Alpen.
Bron Sainte Odile
Op goed 10 minuutjes stappen vanaf het klooster kan je naar de bron van Sainte Odile. Die zou plots ontsprongen zijn toen de Heilige er een uitgeputte blinde man die dorst had wou helpen. Ze tikte met haar staf op een rots en meteen kwam er water opborrelen. De man dronk van het frisse water en genas van zijn blindheid. Nog vandaag wordt beweerd dat aanraking met het water oogziekten kan doen genezen. Sainte Odile wordt behalve voor oogziekten ook aanbeden voor genezing van oor en hoofdkwalen.
De bron kan je ook bezoeken met de wagen. Op het einde van de weg, bij de toegang, zie je een pijltje naar de bron (source), dat is nog ongeveer 1 km rijden. De bron ligt echt wel bij de rijbaan. Je kan er ook te voet naartoe via het wandelpad rechts, net voor het toegangsgebouw. Dat is ook het pad om de Mur Païen te zien en de kruisweg. Volg je de pijltjes van de ‘source’ dan kan je op een bepaald ogenblik kiezen tussen links of rechts. Ga naar rechts, dat is het pad door het bos. Het is 10 minuten stappen
van daar naar beneden. Om naar boven te gaan raden we aan de rijbaan te nemen, is minder lastig en er is zeer weinig verkeer dat alleen maar van één richting kan en mag komen.
Mur Païen
Wellicht zijn de grote roestbruine rotsblokken je al opgevallen. Deze maken deel uit van de Mur Païen, een heidense muur van wel 12 kilometer lang. Die loopt zo goed als volledig rondom de Mont Sainte-Odile. Men vermoedt dat hij dateert uit de 2de eeuw v.C. Mogelijks diende hij als verdedigingsmuur voor een nederzetting. Mocht je er aan denken om een wandeling te maken rond de muur, hou er dan rekening mee dat je minstens 5 uur onderweg kan zijn. Niet ver vanaf de parkings krijg je al een goede indruk van deze muur en dan ben je sneller klaar met de mur Païen.
Natzwiller, Le Struthof
Indrukwekkend, emotioneel en onvergetelijk zijn maar een paar superlatieven voor deze gedenkplaats. Reeds het monument aan de ingang van dit voormalig concentratiekamp getuigt van de wreedheden die hier plaatsgrepen tijdens Wereldoorlog II. Niet alles is bewaard gebleven maar het crematorium, een deel van de omheining en wat barakken kan je bezoeken. In het museum verneem je alles over het werk dat de gevangenen moesten verrichten. Zeker meer dan 10.000 mensen vonden hier de dood.
Adres: Route Départementale 130, 67130 Natzwiller. Website: www.struthof.fr
GPS-coördinaten: N 048° 27' 14.6" E 007° 15' 12.2"
Op het einde van deze reisgids lees je een uitgebreide beschrijving en bezoektips
Sélestat en omgeving
Een wandeling in Sélestat met uitgebreide beschrijving lees je verder in deze reisgids
Cigoland in Kintzheim
Cigoland, op een boogscheut van Sélestat, heeft een kweekprogramma voor ooievaars en verricht onderzoek over hun trektochten. Audiovisuele presentaties vertellen je alles over de ooievaar (Cigogne). Daarnaast zijn er ook andere watervogels en dieren aanwezig. Met kinderen moet je zeker een halve dag uittrekken door de vele attracties. Volwassenen hebben voldoende met een drietal uur. Heb je interesse voor de ooievaar dan moet je dit bezocht hebben.
Adres: Route de Sélestat, 67600 Kintzheim. Website: www.cigoland.fr
GPS-coördinaten: N 048° 15' 25.6" E 007° 25' 11.3"
Kasteel Haut-Koenigsbourg
De burcht van Haut-Koenigsbourg heeft een rijke geschiedenis over 9 eeuwen heen. Eenmaal voorbij het valhek lijkt het alsof je met een teletijdsmachine in de middeleeuwen bent teruggezet. De burcht is een goed representatief voorbeeld van hoe zo’n verdedigingsbolwerk er moet uitgezien hebben tijdens de 15de en 16de eeuw. De bouw ervan verliep in drie fases. De eerste teruggevonden vermelding dateert echter al van de 12de eeuw. Toen had men al in de smiezen dat de 755m hooggelegen Stophanberch strategisch gezien een ideale plek was om een kasteel op te bouwen. Bovendien kruisten net daar belangrijke handelsroutes waarop graan, wijn, zout en zilver werden verhandeld. Toen het in handen kwam van de Habsburgers (einde 15de eeuw) werd het kasteel vanuit verdedigingsoogmerk flink herbouwd met o.a. een artillerieplatform, vestingtorens... Veel is daar niet meer van te merken. Tijdens
het kasteel grotendeels af…om dan tweeënhalve eeuw verwaarloosd te worden.
Gelukkig was er ene Bodo Ebhardt die als architect begin 20ste eeuw de opdracht kreeg van keizer Willem II van Hohenzollern de burcht in haar glorie van de 15de eeuw zo nauwgezet mogelijk te restaureren. Een werk(je) dat slechts 8 jaar in beslag nam (opengesteld in 1908). Aan hem hebben wij het dus te danken dat we vandaag dit geweldig fraai openluchtmuseum kunnen bezoeken. Met o.a. een eigen smederij, molenhuis, enkele andere ambachtelijke gebouwen en de vele woonverblijven (voor die tijd riant bemeubelde en comfortabele ‘appartementen’) kon het kasteeldomein praktisch volledig in eigen levensonderhoud voorzien. Dat deze burcht meermaals het strijdtoneel moet geweest zijn van oorlogen en conflicten tussen verschillende koningen en keizers laat zich ‘lezen’ aan de vele klapbruggen, de her en der opgestelde artillerievoorwerpen (kanonnen, katapult,…) en de wapenzaal. Nog dit, ga zeker een kijkje nemen vanaf de zuid- en noordtoren. Je wordt er verrast met een magnifiek panorama op de Elzas, de Vogezen (les Ballons en andere cols), het Zwarte Woud en bij heel heldere weersomstandigheden zelfs de Alpen.
Praktisch:
Je kan op verschillende manieren het kasteel bezoeken. Bij de ingang ligt een folder in het Nederlands waarin een bondige maar goede uitleg staat. Of je kan op pad met een audiogids. Die kost maar 4€ (prijzen 2014) en kan je gebruiken door 2 à 3 personen omdat de audiogids een luidspreker bevat die je harder kan zetten. Indien je kiest voor een gegidste bezoekbeurt (D-E-F), kom je vanzelfsprekend nog méér details te weten. Let wel, in de zomermaanden is het er echt superdruk. Je kan er heen rijden vanuit verschillende dorpen. Verkies je rustige en brede wegen, neem dan de route vanuit Thannenkirch. De parking ligt op de steile weg ernaartoe. Hoe vroeger je bent, hoe verder je kan rijden. Raadpleeg de website voor de openingsuren van het kasteel.
Adres: Château du Haut-Koenigsbourg, 67600 Orschwiller
Website: www.haut-koenigsbourg.fr
GPS-coördinaten: N 048° 14' 57" E 007° 20' 36"
Thannenkirch
Op 6 km van het druk bezochte Haut-Koenigsbourg zal dit charmante stadje je aangenaam verrassen omdat je hier weg bent van de grote toeristenstroom. De naam zou afgeleid zijn van ‘D’Annakerich’, kerk van de Heilige Sint-Anna aan wie de toen bestaande kerk toegewijd was. Je bevindt je hier te midden van uitgestrekte weiden, wijngaarden en beboste hellingen in het Taennchel massief (hoogste punt 992m). Er liggen zo maar eventjes 60 km bewegwijzerde wandelpaden in de wijde omgeving van Thannenkirch. Een absolute aanrader dus voor iemand die rust en gemoedelijkheid wil combineren.
Her en der verspreid kan je houtsculpturen zien van de hand van André Bosshardt, een lokale en befaamde beeldhouwer. Van hem zijn ook heel wat werken te bekijken in de huidige St.-Cathatina kerk. Een kruisweg, volledig in het hout gesneden, vormt daarbij dé blikvanger. Bijzonder aan dit kunstwerk is de rol van de handen in de verschillende kruiswegstaties. In de kerk staat elk jaar tussen eind november en eind januari een prachtige in hout gesneden kerststal opgesteld van 3 m bij 4 m waarin je naast de gekende figuren ook personen kan ontwaren die typische beroepen verbonden met de regio uitbeelden zoals een houthakker, sledebouwer, steenkapper,…Opmerkelijk origineeel. Vergeet ook niet eens naar omhoog naar het plafond te kijken.
Bergheim
Een goed bewaard voorbeeld van een middeleeuws stadje in de Elzas. De twee versterkte muren zijn tot vandaag nog in prima staat. Je kan via een pad rond de vestingen lopen. Dan zal je zeker de 9 torentjes zien waarvan enkele een wat bizarre naam hebben: Tour de la Poudrière (kruittoren), Tour des Sorcières (heksentoren),…Van de 4 poorten rest er nog één, la Porte Haute, in gotische stijl en opvallend wegens het met glazuurtegels bedekte dak. Op de plaats van de huidige kerk Notre-Dame de Assomption stond vroeger een basiliek. In het huidige kerkgebouw vind je o.a. mooie middeleeuwse muurschilderingen en fresco’s uit de 14de eeuw. Je kan ook naar het museum ‘la Maison des Sorcières’. Daar zie je o.a. hoe een heksenproces verliep. Zulk een proces vond er geregeld plaats tussen 1582 en 1683. We kunnen uiteraard ook niet voorbij aan de wijncultuur. Op een wijnpad kan je een wandeling maken langs de wijngaarden en afsluiten doe je uiteraard met een bezoek aan een wijnkelder waar de lokale wijnboeren je graag een degustatie zullen aanbieden.
Ribeauvillé
Ribeauvillé is nog zo’n onvervalst Elzas-pareltje op de Route des Vins, op amper 5 km van Riquewihr. In de Grand Rue kan je in de zomer op de koppen lopen. Eigenlijk jammer dat het zicht op de in deze straat oogverblindend mooie huizen in typische Elzasser bouwstijl, belemmerd wordt door de horden toeristen. Tip. Wijk eens af naar enkele zijstraten want ook daar staan opmerkelijke vakwerkhuizen. Tijdens de 12de en 13de eeuw heerste in Ribeauvillé de familie van Ribeaupierre (merk de afgeleide link met de naam van het stadje). Een bijzonder rijke en machtige familie die dat liet zien door bv. de bouw van imposante kastelen. In Ribeauvillé zijn er liefst drie die daarvan getuigen. Samen met de monumenten in het stadje zijn deze dan ook één van de hoofdredenen waarom elk jaar zovele toeristen komen afgezakt naar Ribeauvillé.
Dat van Saint-Ulrich is het oudste kasteel (11de eeuw). Leden van het Ribeaupierre-geslacht resideerden er tot de 16de eeuw. Het Girsberg kasteel (13de eeuw) ligt amper enkele honderden meters verder. Ook hier is een bezoek aan de ruïnes (ontmanteld in 17de eeuw) de moeite waard. Het derde is het kasteel Haut-Ribeaupierre (eveneens 13de eeuw) en inderdaad ook het hoogste gelegen, nl. op 642 m en als het ware ‘gedropt’ op een groene heuvel. Het werd multifunctioneel gebruikt als residentie, uitkijktoren en gevangenis. Het laat momenteel een wat verwilderde indruk na. Je kan bij alle drie langs een wandelpad de ruïnes van dichtbij gaan bekijken. In het stadje zelf zijn een aantal vestingstorens en delen van de verdedigingsmuur nog stille getuigen uit die tijd.
Bij een bezoek aan het stadhuis (gebouwd tussen 1773 en 1778) verdient een prestigieuze collectie vergulde zilveren drinkbekers uit de middeleeuwen zeker je aandacht. Het Maison des Ménétriers heeft een mooie versierde erker. De Eglise Saint-Grégoire (bouwjaren 13de tot 15de eeuw) herbergt één van de oudste orgels uit de Elzas. De Tour des Bouchers (13de eeuw) steekt met zijn 29 m hoog uit boven de rest en fungeerde als toegangspoort die de scheiding vormde tussen de oude en nieuwe stad.
Ribeauvillé is ook de startplaats van de meest gekende bedevaart uit de Elzas, met name die van Dusenbach ter ere van de H. Maagd Maria. De bedevaart loopt over verschillende kapelletjes tot in Sainte Marie-aux-Mines. Een hoogtepunt elk jaar in september is de Pfifferdaj, een feestelijk evenement met een optocht waarin troubadours, jongleurs, vuurspuwers,.. met hun kunsten en fratsen laten zien hoe zij in de middeleeuwen de bevolking vermaakten. Daarnaast is er een markt, animatie, muziekopvoeringen, dans,…en spuiten de fonteinen zowaar wijn uit de Elzas
Praktisch ’s Morgens (vóór 10u) mag je dwars door de Grand Rue rijden als je van Hunawihr komt richting St-Marie-aux-Mines. Parkeren kan op de Place du Général de Gaulle, N 048° 11’ 31.7”
E 007° 19’ 31.7” Alternatief dichtbij, Rue du 3 Décembre, N 048° 11’ 29.5”
E 007° 19’ 27.1”
Hunawihr
Centre de Réintroduction (Parc des Cigognes)
Met stip een aanrader tijdens je verblijf in de Elzas. In dit niet bijster grote natuurpark (slechts 5 ha) in Hunawihr (tussen Ribeauvillé en Riquewihr) zal je versteld staan van wat zich hier aan lokaal natuurbehoud gerelateerde onderwerpen openbaart. Het opzet is tweeledig. Eén, het behoud van bedreigde diersoorten door een ontwikkelingsprogramma waarbij de dieren opgroeien in gevangenschap en later worden vrijgelaten in hun natuurlijke biotoop. En twee, om de bezoeker van het park te sensibiliseren over het belang van de biodiversiteit én het behoud van het evenwicht mens-natuur.
Laten we meteen beginnen de gekozen naam van de website www.cigogne-loutre.com te verduidelijken. Cigogne is het Franse woord voor ooievaar en ja, hier kan je die in grote getale van heel dichtbij volgen. Het was bij de opstart van het natuurpark in 1976 eigenlijk alleen maar de bedoeling om met een gericht project de populatie van de ooievaar, hét symbool van de Elzas, te laten toenemen. Aanvankelijk in gevangenschap, later worden ze vrijgelaten om alzo de natuur zijn gang te laten gaan en de dorpjes in de Elzas te voorzien van een nieuwe ‘ooievaarbevolking’. Vanaf 1991 zag het park de kans schoon om het geleid voortplantingsprogramma uit te breiden met de komst van de otter (Fr, ‘loutre’). In 2006 kwam daar nog een kolonie van de grote hamsterfamilie bij. En daarnaast leven er nog tal van andere diersoorten.
Op een ingenieuze manier krijgt de bezoeker een mooi beeld ‘achter de schermen’ van de leefwereld van de dieren aan de hand van spektakelshows, telkens in de namiddag. Je kan ‘meeduiken’ met de otters middels de observatie vanachter een glazen doorkijkwand. Of met verbazing gadeslaan ( alweer in een beglaasde waterbassin) welke techniek visetende vogels gebruiken om hun maaltijd te nuttigen. Diverse attracties zijn op kindermaat uitgedacht (evenwichtsparcours, labyrinth, loopbrug,..) naast een educatief parcours waarin de kleinsten kennis maken met de natuur en haar bewoners (letterlijk beestjes aaien !). Voorts picknickplekjes, wandelpaden, panoramisch terras,…Kinderen tussen 5 en 12 betalen 6€, van 13 t.e.m. 18 jaar betaalt men 8€ en volwassenen 9,5€ (prijzen 2014). Als je het ons vraagt, een bezoek aan dit natuurpark is méér dan zijn geld waard. Raadpleeg best vooraf de openingsuren.
Adres: Route des Vins, 68150 Hunawihr. Website: www.cigogne-loutre.com GPS-coördinaten: N 048° 10' 47.3" E 007° 19' 14.8"
Opgelet, vergis je niet met een ander park, Cigoland, in Kintzheim (13 km van Hunawihr). Dit is een pretpark met ooievaars en andere dieren. Hier is educatie van ondergeschikt belang. De prijs bedraagt bijna het dubbele, nl. 16€ voor volwassenen en 14€ voor kinderen (3 t/m 11 jaar).
Jardins des Papillons
Ontdek de wondere ontwikkeling van rups tot vlinder, een fascinerend schouwspel dat zich in deze vlindertuin elke dag afspeelt. Hier kan het, in Hunawihr tussen Riquewihr en Ribeauvillé, de twee mooiste dorpjes op de Route des Vins. Om beter te begrijpen hoe het leven van een vlinder is, kan je een film meepikken. Daarna begeef je je in de geklimatiseerde serres waar honderden vlinders, in alle kleuren en van over de ganse wereld (exemplaren ook uit Afrika, Azië en Noord en ZuidAmerika) te bewonderen zijn. Sommigen fladderen, alsof ze bezig zijn met een balletuitvoering, in alle vrijheid omheen je hoofd. Eveneens vind je er exotische kikkers, kameleons, zeldzame diersoorten en een grote variëteit aan planten waarmee vlinders in symbiose leven. En er wordt uitgelegd wat de rol van de vlinder is in zijn natuurlijke habitat. Toegegeven, je komt heel wat te weten over het leven als vlinder maar de toegangsprijs (8€) vonden wij nogal wat aan de hoge kant. Gezien de vrij beperkte ruimte kan je dit bezoek immers in minder dan een uur afronden.
Adres: Route de Ribeauvillé (D183), 68150 Hunawihr. Website: www.jardinsdespapillons.fr GPS-coördinaten: N 048° 10' 52.6" E 007° 19' 16.8"
Zellenberg
Het dorp ligt op een heuvel tussen Ribeauvillé en Riquewihr. Het oudste gedeelte is omvat in wat vroeger een versterkte vesting was. Het hart wordt gevormd door twee parallelle straten (Rue de la Fontaine en Rue du Schlossberg). Van de oorspronkelijke 4 vestingtorens aan de uithoeken zijn er 2 bewaard gebleven. In 1782 werd het fort Schlossberg (13de eeuw), van waaruit Zellenberg zich wapende tegen vijandelijke invallen, ontmanteld en werden de nog bruikbare materialen aangewend voor andere gebouwen. Net buiten de vesting staat de Saint-Ulrich parochiekerk (piéta 15de eeuw, orgel uit 1842). De ‘Place du 19 décembre 1944’ kreeg die naam omdat op die datum, twee weken na de bevrijding, de Duitsers het door Amerikanen ingenomen dorpje alsnog bombardeerden. Op de plek lag toen een groot munitiedepot van fosforbommen die door de bommenregen werd geraakt en waarna een grote brand 7 huizen in de vlammen deed opgaan.
Riquewihr
Dit is ongetwijfeld hét stadje in de Elzas dat de meeste toeristen aantrekt (ruim 2 miljoen per jaar!). Het heeft een prachtige ligging in een vallei geflankeerd door wijngaarden en beboste heuvels. Er is eigenlijk maar één centrale straat (Rue du Général de Gaulle) waar je bijgevolg dan ook op de koppen kan lopen, tenminste in het volle toeristenseizoen. Een tip? Ga Riquewihr bezoeken na 18 u. Dan zijn de meeste volgestouwde toeristenbussen al weg. Of ga er heen buiten het topseizoen. Tot in detail alles gaan belichten kan niet in deze schrijfruimte. We proberen je wel warm te maken voor enkele ‘must see’ bezienswaardigheden of voor de lokroep van de Elzasser wijnen.
Het is van oorsprong een middeleeuws dorpje waarvan de twee versterkte muren omheen het stadje een stille getuige zijn van die tijd. Er waren dan ook twee verdedigingsbolwerken. De Dolder, een 25 m hoge toren, dateert eveneens uit de middeleeuwen (1291). Toen een verdedigingspunt, nu een museum waarin je meer te weten komt hoe het leven eraan toeging in Riquewihr in vroegere tijden. Riquewihr bezit nog een viertal andere musea. Daarbij het Musée de la Communication en Alsace, gehuisvest in het kasteel van Wurtemberg-Montbéliard. Een klein maar interessant museum over de evolutie van communicatie en de post in de Elzas.
Vele bezoekers willen ook met eigen ogen zien of het klopt van die authentieke rijkdom aan architecturale schoonheid uit de periode tussen de 15de en 18de eeuw. Maar ga ook eens de zijstraatjes in. Ook daar zal je prachtige voorbeelden ontdekken van de typische vakwerkhuizenstijl. En ja, het is in Riquewihr dat je het ganse jaar door kan binnenstappen in een winkeltje met allerlei kerstmisgebonden hebbedingetjes. Kerstmis ‘all the time’!
Ontelbaar zijn de wijnkelders waar je uitgebreid door de eigenaar-wijnbouwer zal ingeleid worden in de wijncultuur...annex wijnverkoop. Hier in Riquewihr vind je bv. de gekende grand cru Schoenenbourg
Kaysersberg
Kaysersberg is een gezellig stadje dat minder druk is dan Riquewihr. Je kan er nog rustig genieten van de Elzasser bouwstijl en zonder file een terrasje doen. Ook hier vind je overal verspreid heel wat prachtige vakwerkhuizen. Loop zeker even de kerk van St.Croix binnen, van origine romaans. Er werd eraan gebouwd tussen de 12de en 15de eeuw. Achteraan in het koor zie je een immens groot retabel met afbeeldingen van de verrijzenis van Christus. Het stadhuis (bouwjaar 1604-1605) is een mooi voorbeeld van de Rijnlandse Renaissance. Vanop de brug (in rode zandsteen) over de Weiss krijg je een zeer mooi uitzicht over de stad en het kasteel. Eigenlijk zijn het nog maar resten van wat ooit een keizerlijke burcht is geweest waaraan gebouwd werd tussen de 13de en 16de eeuw onder het bewind van de familie Hohenstaufen. Dit is de geboortestad van de theoloog Albert Schweitzer (Nobelprijs voor de vrede 1952). Hij kreeg in Kaysersberg een museum, maar alleen sterk geïnteresseerden in deze figuur hebben belang bij een bezoek. Interessant is een bezichtiging van de glasblazerij waar dezelfde werkwijze wordt aangewend als die uit de 17de en 18de eeuw toen het glasblazen als nijverheid hoogtij vierde in de Elzas en meer bepaald in Kaysersberg.
(Vanaf punt E gaat de route verder als de Route des Crêtes, uitgewerkt in de volledige gids)
Sélestat: wandelen met de leeuw en de reus Sletto
Sélestat ligt in het departement Bas-Rhin, tussen Straatsburg en Colmar. Op de plaatsnaamborden kan je onder de naam de Duitstalige benaming lezen Schlettstadt. Wij bieden je middels een stadswandeling de mogelijkheid om een bezoek te brengen aan deze misschien wat te weinig gekende stad. Populaire bezienswaardigheden zijn de kerken Sainte-Foy (romaans) en Sainte-Georges (gotisch), de synagoge, de humanistische bibliotheek. Maar ook de Tour Neuve, de Porte de Strasbourg en de Tour de l’Horloge verdienen evenveel je aandacht. Even verpozen kan je aan de oevers van het riviertje de L’ill of in de Jardin du dahlia. En onderweg kom je vanzelf in de gezellige straatjes met de prachtige huizen.
➢ Afstand: 2,5 km
➢ Vertrek en einde: bij de Dienst Toerisme op de Boulevard du Général Leclerc, tussen Rue Jeanne d'Arc en Marché au Vins, 67600 Sélestat
GPS-coördinaten: N 048°15'42.5" E 007°27'13.9"
➢ Aard: stadswandeling
➢ Wegdek: verharde wegen
➢ Reliëf: vlak
➢ Website Sélestat: www.selestat.fr
Bewegwijzering: volg de bronzen platen in het voetpad met de afdrukken van de voetsporen van een leeuw en van de reus Sletto (zie afbeelding). Volg de voetsporen en neem de kaart (laatste bladzijde) om de bezienswaardigheden te zien.
Om dit te verklaren moeten we een heel eind terug in de geschiedenis. Volgens een legende zou het de reus Sletto geweest zijn die de stad gesticht heeft. De oudste vermelding dateert van de 8ste eeuw. De Duitse benaming Schlettstadt zou een afgeleide zijn van ‘stad van Sletto’. De leeuw is terug te vinden op het wapenschild van de stad.
Parkeren: op het plein bij de toeristische dienst kan je parkeren maar het is betalend. Echter op de ringweg (zie kaart met vermelding ‘gratis parkeren’) is het gratis en onbeperkt. Bij onze verkenning hebben we ook gratis parkings gevonden langs de wandelroute. We hebben ze op de kaart aangeduid. Soms worden gratis parkings betalend … geef ons een seintje moest dit zo zijn.
Routebeschrijving
Commanderie Saint-Jean
Op het gelijkvloers van dit gebouw huist de Dienst van Toerisme. Meteen ook de startplaats van de wandeling. Tijdens de middeleeuwen vonden ridders van de orde ‘Saint-Jean de Jéruzalem’, ook gekend als de Hospitaalridders, er een onderkomen. Waar nu de parking is, stond vroeger een kerk. Het complex (bouwjaar 1565) telde overigens nog meer gebouwen maar enkel het huis van de prior en het Ritterhof zijn bewaard gebleven. Je vindt er trekjes van zowel de gotische als de renaissance bouwstijl. De accoladeboog aan de toegangsdeur is bv. typisch gotisch. Kenmerken van de renaissance stijl vind je in enkele pilasters en friezen met plantenmotieven en menselijke figuren.
Eglise Protestante
De kerk kende een bewogen geschiedenis. De bouw ervan begon in 1281 door toedoen van Franciscanen monniken. Pas op het einde van de 14de eeuw werd het schip van de kerk geconstrueerd en de zeshoekige klokkentoren bovenop de kapel Notre Dame dateert van rond 1430. Toen de Franciscanen met de noorderzon vertrokken, namen ‘les Récollets’, minderbroeders van een orde afgeleid van de Franciscanen, vanaf 1619 hun intrek. Tijdens de periode van de Franse Revolutie (einde 18de eeuw) werden zij echter verjaagd en diende het kerkgebouw voornamelijk als opslagplaats voor graan, paardenstallen en als… gevangenis. Vanaf 1878 werd de kerk toegewezen aan de protestantse gemeenschap. Maar meteen moest die aan de slag want bij een verwoesting bleef enkel het koor bewaard. Bij de heropbouw kreeg de kerk haar huidige neo-gotische stijl. Ze werd ingewijd in 1881. Het is te betreuren dat je zelden de kerk van binnenin kan bekijken. Enkel op uitzonderlijke tijdstippen of voor een gidsbeurt gaan de deuren open.
Ecole du Centre
Typisch voorbeeld van de door Duitse invloeden gekenmerkte bouwstijl vanaf 1870. Het gebouw heeft een kolossaal massief uitzicht. Nadat monniken van de Franciscanen-orde en nadien de Récollets-minderbroeders tijdens de Franse Revolutie werden verdreven, dienden de kloostergebouwen als kazerne, psychiatrische instelling en ook als gevangenis. Vandaag de dag is er een school gevestigd. Pal er tegenover zie je een gebouw (nu een restaurant) met in het middelste gedeelte een overgebleven vestingmuur uit één van de twee vestingen die de stad bezat tussen 1116 en 1130.
Hôtel
de Ville
Op de Place d’Armes bevindt zich het Hôtel de Ville (niet op foto, bouwjaar 1788). De voorgevel doet denken aan een Griekse tempel door de dorische zuilen. Eigenlijk is de stijl neo-klassiek vanwege de symmetrie in de gevel. Van de 14de tot de 18de eeuw werd er een hotel in uitgebaat. Op de Place d’Armes vonden in volle periode van de hekserij (tussen de 15de en 18de eeuw) heksenprocessen in het openbaar plaats. De naam Place d’Armes verwijst naar het bewakerskorps van de stad dat zich hier gevestigd had. Het huidige stadhuis (foto) ligt aan de overzijde.
Arsenal Sainte-Barbe
Vroeger op deze plek stond een synagoge. Het minste dat kan gezegd worden van het gebouw dat er nu staat, sinds 1470, is dat dit een imposante opmerkelijke vorm heeft. Vooraan valt meteen de tweezijdige neo-gotische trap op die leidt naar een elegant portaal. Het dak is al even opmerkelijk omdat hier een oplopende constructie te zien is met aan beide zijden een kantelenprofiel zoals bij de kantelen van een burcht. Oorspronkelijk fungeerde het gebouw als een opslagplaats voor goederen. Vanaf 1534 zou het dienen als wapendepot en omdat Sainte Barbe de patroonheilige was van de artillerie, werd haar naam verbonden met het monument. Op het einde van de 19de eeuw kreeg het depot een nieuwe bestemming, nl. die van een feestzaal. De monumentale trap waarover reeds sprake werd in 1901 toegevoegd. Gemeentelijke instanties gebruiken de ruimtes nu als vergaderzalen en op het gelijkvloers worden regelmatig tentoonstellingen opgezet of worden er allerlei feestelijke evenementen gehouden.
Synagogue
De oorspronkelijke synagoge werd opgetrokken in 1890 en gold als het meest typische voorbeeld van een synagoge in het departement Bas-Rhin. Het heeft de vorm van een Grieks kruis als symbool van de Byzantijnse architectuur. In 1940 vernielden de nazi’s het volledige gebouw. Tussen 1950 en 1960 werd de synagoge zo goed mogelijk in de originele staat heropgebouwd al werd de koepel ditmaal weggelaten. Op de westelijke buitenmuur zijn de Tien Geboden opgehangen en boven de hoofdingang is een Hebreeuwse inscriptie te zien, vrij vertaald: ‘Dit is de poort van het eeuwige, enkel de rechtvaardigen zullen er langs passeren’. Opvallend is het spelen van kleuren op de gevel: gele en rode zandsteen in combinatie met rode baksteen. Binnenin valt het sobere interieur op. Bemerk de zitplaatsen op een verdieping. Voor religieuze diensten geldt nog de scheiding van man en vrouw. Mannen zitten op het gelijkvloers, vrouwen in de galerij op het eerste verdiep. Het rituele bad is er nog in een benedenverdieping maar wordt niet meer gebruikt.
Fontein
Tussen de synagoge en de Tour Neuve staat een op het eerste zicht doodgewone fontein. Wie dichterbij gaat kijken, zal op de top van een zuil een boek zien opengespreid liggen rustend op een spar. Doe geen heksentoeren om te lezen wat er vermeld staat. Er staat een inscriptie genoteerd uit 1521 die de oudste gevonden vermelding bevat met verwijzing naar de traditie van de kerstboom. De houthakkers werden ervoor betaald om enkele dagen voor Kerstmis de wacht te houden bij de sparren (kerstbomen dus) in het bos.
Tour Neuve
Geprangd tussen twee gebouwen (huidig een bank en een boetiek) verliest de Tour Neuve wat van zijn uitstraling. De Tour Neuve (bouwjaar 1280) diende ooit als toegangspoort tot de tweede vesting in Sélestat. Opvallend is de hangende terrasconstructie met aan de uiteinden vier zeshoekige torentjes net onder het dak. Een dak dat overigens ook al een afwijkende vorm heeft, nl. die van een ajuin zoals je wel meer ziet op Russische kerken. Op de zuidelijke zijde is een fresco geschilderd met een scène van de kruisiging van Jezus.
Links van Christus staat de Heilige Sint-Jan afgebeeld, rechts de Maagd Maria. Ook de Heilige Foy en de Heilige Saint-Christophe kan je er op terugvinden. Onder de toren zijn nog twee andere fresco’s te zien. Op de ene kan je enkele gilden zien uit die tijd:o.a. slagers, schoenlappers, wijnboeren. Op de andere is een jachttafereel uitgebeeld. In de nacht van van 7 op 8 december 1891 brak een brand uit in de toren waardoor het dak werd vernield en enkele huizen in de omtrek.En wie er naar zou zoeken, ja ook hier komt de leeuw van Sélestat tevoorschijn. Je vindt hem op een gewelf.
Wijziging route: op het grote kruispunt net voor het punt H op de kaart, gaan wij direct naar links langs het water en dus niet naar rechts. Je zal al meteen terug een bronzen plaat zien langs het water.
Médiathèque Agence culturelle d’Alsace
Opmerkelijk was de plotse toename van culturele verenigingen vanaf 1990. Exponent van deze ‘hausse’ was de bouw van een hypermodern gebouw op de andere oever van de L’ill. Het is een opvallende constructie met daarbij veel aandacht voor glas en de opvallende witte steunzuilen. In de glazen gevel worden de gevels van de oude gebouwen aan de overkant van het riviertje mooi gereflecteerd. Het Cultureel Agentschap van de Elzas heeft er als overkoepelend orgaan zijn onderkomen. Het steunt allerlei lokale culturele initiatieven van artiesten, zowel professioneel als op amateurbasis. Regelmatig kan je in de Médiathèque tijdelijke tentoonstellingen bezoeken van de lokale kunstverenigingen.
Ladhof
Tijdens de middeleeuwen bezat Sélestat een kleine maar florerende binnenhaven die in een meander lag van het riviertje de L’ill, temidden de twee vestingen van de stad. De haven kreeg de naam Ladhof. Om de havenactiviteiten te beschermen werden verschillende verdedigingstorens opgericht. De binnenhaven verzande echter geleidelijk en op het einde van de 14de eeuw viel het laden en lossen op de kaden zo goed als stil. Op die plaats werden huizen gebouwd en bij één ervan zou één van de vestingstorens worden geïntegreerd. Die is dus nu nog te zien op de plaats die toepasselijk de naam kreeg van Place du Vieux-Port.
Quartier des Tanneurs
De voormalige wijk van de ‘tanneurs’, leerlooierijlieden. Omdat het leerlooien een vrij vervuilende en onwelriekende activiteit was, groepeerden de leerlooiers zich buiten het centrum. Er vloeide toen nog een kanaaltje waar de ambachtslui het water dat zij gebruikten voor het wassen en spoelen van de huiden in loosden. Het kanaal is intussen overdekt maar het water loopt nog steeds onder de straat door om in de rivier de L’ill uit te komen. Overblijfselen van de leerlooierij zijn nauwelijks nog te bespeuren. Enkele gebouwen (bv. op nr 1 en 17) zijn nog typische gebouwen uit die tijd. Merk op hoe hoog de gevel rijkt. Dat kwam goed van pas om de huiden na het wassen te laten drogen in de nok van de gevel. Bovenaan sommige deuren kan je nog het embleem ontwaren van de leerlooierijgilde: drie ineengekruiste scharen. Aan het huis met nummer 6 zie je in een getraliede nis een kapelletje. Een steegje vlak ernaast zou volgens een legende regelmatig door een spook ‘le Stadtthier’ bezocht zijn. Om die plek te beschermen werd het kapelletje er geplaatst.
Jardin du Dahlia
Tot 2006 lag hier nog een…parking. Vanaf dan wordt elke auto gebannen en is er enkel plaats voor dahlia’s. Tenminste in de lente- en zomermaanden. Dan fleuren diverse variëteiten dahlia’s deze plek op. Een oase van geuren en kleuren in hartje stad. Tijdens de koudere maanden moeten de dahlia’s hun plaats afstaan aan tal van sparren. Vooral in de kerstperiode is dit een feeërieke ontmoetingsplaats. Volgens manuscripten uit 1521, bewaard in de gemeentelijke archieven, zouden in Sélestat de oudste vermeldingen teruggevonden zijn die allusie maken op de traditie van het gebruik van de spar als symbool van het kerstgebeuren.
Elk jaar rijdt sedert 1929 in de maand augustus een bloemencorso uit in Sélestat. Zowat 500 000 dahlia’s sieren dan de bloemenwagens in diverse mooie kleuren.
Wist je trouwens dat ooit de dahlia geteeld werd om de knollen…op te eten? Afkomstig uit Mexico werd de bloem in de 14de eeuw naar het Spaanse koningshof gebracht. Omdat de smaak van de knol wat flauwtjes was, kreeg de bloem een nieuwe bestemming en werd ze voortaan als esthetisch object gezien,…terecht.
Porte de Strasbourg
De vesting van Auban, ter verdediging van Sélestat, had oorspronkelijk drie poorten. De Porte de Strasbourg is de enige restant. Men bouwde eraan tussen 1679 en 1681, het tijdperk van de Zonnekoning Lodewijk XIV. Het is dan ook de typische militaire stijl van zijn regeerperiode die erin te herkennen is. Zo kan je op de façade militaire attributen opmerken zoals wapens en helmen. Ook een buste van Lodewijk XIV prijkte op het monument. Na de Franse Revolutie moest die echter wijken voor een buste van Marianne, symbool van de Franse Republiek. Zoek ook onder een afbeelding van de leeuw van Sélestat naar de aartsengel Saint-Michel, beschermheer van de gewapende mannen en soldaten. En zie je de 3 lelies? Gouden lelies sierden van de 14de eeuw tot de Franse Revolutie wapenschilden en de Franse vlag ten tijde van de monarchie. Je zal ook opmerken dat de passage onder de poort is dichtgemetseld. Daar is sinds 1919 een gedenkplaat aangebracht ter herdenking van commandant Schweisguth die, aangesteld door Napoleon, een bepalende rol speelde in de maandenlange strijd om Colmar in 1814 tegenover het Beierische leger o.l.v. general von Pappenheim.
Eglise Saint Georges
Waar nu de Eglise Saint Georges staat, bevond zich in de 8ste eeuw een Karolingische doopkapel die deel uitmaakte van een complex gebouwd in opdracht van Karel De Grote. Hij zou hier Kerstmis gevierd hebben in 775. Met de bouw van de huidige kerk begon men in 1220 om finaal de laatste hand eraan te leggen in 1500. Het resultaat is een parel van de gotische bouwstijl. Door de immense afmetingen doet de kerk vermoeden dat het een kathedraal is , maar omdat hier geen bisdom was gevestigd, spreekt men van de basiliek van Sélestat. De westelijke kerktoren (voltooid in 1490) steekt er hoog bovenuit, ruim 60 m. Binnenin moet je zeker de 15de-eeuwse glasramen in het koor van dichtbij gaan bekijken. Indrukwekkend!
Sainte-Foy
In 1087 gaf gravin Hildegard von Buren, gekweld door wroeging door een moord die haar zoon had begaan, de opdracht voor de bouw van een kapel. Daarvan is enkel nog de crypte overgebleven. Die werd eerder toevallig ontdekt bij de restauratiewerken in de kerk op het einde van de 19de eeuw. Men vond er in puinresten ook een dodenmasker. Er werd een buste van gemaakt. Geschiedkundigen zijn niet zeker van de identiteit. Zij twijfelen tussen de gravin Hildegard zelf of haar dochter. Vandaar dat de buste ook wel eens ‘la belle inconnue de Sélestat’ wordt genoemd. De bouwstart van de latere kerk Sainte-Foy was in 1152 en het zou heel wat jaren vergen eer ze voltooid zou zijn. In die periode onderging de kerk verschillende transformaties qua bouwstijl. Einde 19de eeuw werd de kerk o.l.v. de architect Charles Winkler grondig gerestaureerd volgens het oorspronkelijke plan. Hij voegde er wel twee slanke torens aan toe aan de voorzijde. Ze is opgetrokken in roze zandsteen en graniet en is een prachtvoorbeeld van de romaanse bouwstijl.
Binnenin valt het sobere interieur op. Bekijk de mooie versierde kapitelen met motieven van bloemen, mensen en dieren. Je ziet er ook een aantal standbeelden uit de 17de, 18de en 19de eeuw. De preekstoel is één van de weinig bewaard gebleven voorwerpen gelinkt aan de barokperiode. Er zijn enkele grafmonumenten uit de middeleeuwen en uit de 19de eeuw.
Bibliothèque Humaniste
Sélestat bezit één van de twee enige humanistische bibliotheken van Europa. De bibliotheek bevat meer dan 70 000 voorwerpen: 460 manuscripten, wiegendrukken (een boek dat met losse letters is gedrukt), prenten, kaarten, muziekpartituren… van over een periode tussen de 7de en de 16de eeuw. Het oudste boek is een 7de-eeuwse kopie van een Merovingisch lectionarium. Met de start van de boekdrukkunst (midden 15de eeuw) diende men niet meer de boeken te schrijven. Het was ook de periode van de oprichting van de Latijnse School (humanistische school). Bekende humanisten uit die periode waren Beatus Rhenanus (uit Sélestat), Martin Bucer en Jacques Wimpheling en uiteraard Erasmus. Na het overlijden van Beatus Rhenanus (1547) werd diens bibliotheek aan de stad Sélestat geschonken. Het uitzonderlijke hiervan is dat het zowat de enige collectie is die in het geheel is bewaard van één persoon. Rhenanus gebruikte de boeken voor zijn werk. Daarom geeft de bibliotheek behalve een kijk op het humanisme ook een ruimere kijk, nl. de periode van de renaissance. Ze staat sinds 2011 op de Werelderfgoedlijst van documenten. Aan de buitenzijde herken je in een mozaïek de afbeelding van een arend en een leeuw.
Opgelet. Sinds januari 2014 zijn herstructureringswerken aan de gang. Bedoeling is om van de bibliotheek het Europees centrum van het boek en het humanisme te maken. De heropening zou gepland zijn voor eind 2016.
Disclaimer
AT-Europe bvba haalt zijn informatie uit betrouwbare en zorgvuldig geselecteerde bronnen. Doch kan AT-Europe bvba niet verantwoordelijk gesteld worden voor eventuele foutieve informatie noch voor het gebruik van deze informatie en zijn eventuele nadelige gevolgen.
Wij zouden het ten zeerste op prijs stellen indien je eventuele opmerkingen, aanvullingen of foutieve gegevens zou doorgeven via geert@at-europe.be
Fotoverantwoording: © Images Fotolia.com, Dreamstime.com, iStockphoto.com en AT-Europe bvba, tenzij anders vermeld. Dit is een uitgave van AT-EUROPE BVBA. Redactie: Geert Van de Voorde. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, online publicatie, databanken of op welke wijze ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgeverij. Alle rechten voorbehouden.
Deze gratis reisgids bevat de Route des Vins en een stadswandeling in Sélestat.
Goesting in meer Elzas & Vogezen?
Koop dan nu voor de prijs van 1 Elzasser zuurkoolschotel de volledige, digitale (pdf – 68 blz A4) reisgids voor de Elzas & Vogezen, met 3 uitgewerkte autoroutes en 4 stadswandelingen, boordevol praktische informatie, bijzondere plekjes en tips van locals.
