Het landschap wordt pas echt leuk, als je weet wat je ziet

Door Cecile Bol

Het Waddenland is al eeuwenlang een inspiratiebron voor beeldend kunstenaars. Zo trok kunstkring De Ploeg het Reitdiepdal in om het landschap vast te leggen. Ook hedendaagse kunstenaars vinden hier hun inspiratie. Trudy Beekman bijvoorbeeld, die in haar atelier in Warffum tekeningen maakt. Als je weet hoe je moet kijken, zie je overal nieuwe dingen. Met welke blik kijk jij naar het landschap?

Atelier vol vakjes

Het pand van Trudy, op steenworp afstand van Openluchtmuseum Het Hoogeland, is een aangename mix van een winkel, een museum en een atelier. Overal liggen en hangen tekeningen en staan potjes, bakjes en mappen met in de natuur gevonden spulletjes. Rommelig? Juist het tegenovergestelde. De veelheid aan spullen kent een rustgevende orde. “Mijn atelier, bibliotheek en winkel zijn het hele jaar door in de middagen van donderdag tot en met zondag te bezoeken. Dat mensen hier gewoon mogen zijn, terwijl ik aan het werk ben, geïnspireerd raken en zeggen ‘wauw, wat een rust’… dat is mijn wens.”

Vindsels

“Ik ben al sinds 1980 met ‘vindsels’ bezig, een zelfbedacht woord voor dingen die je vindt in de natuur. Schelpen, stokjes, veertjes, kastanjes, bloemknopjes… dingen die kinderen in hun zak stoppen. Die teken ik en daar geef ik ook les in. De filosofie erachter is dat mensen hierdoor meer begaan raken met hun omgeving. Het is dichtbij en herkenbaar.”

Vanuit Amersfoort

“Ik kom uit Amersfoort. Als kunstenaar zocht ik meer ruimte, maar dat is in het midden van het land onbetaalbaar. Je komt er dan al snel achter dat je naar de randen van Nederland moet. We kwamen langs Saaksum en ik dacht ‘jemig, wat is het hier mooi’. Dat hele kleinschalige midden in dat brede landschap. Een propje leuk in een grote leegte. Ik dacht ‘over tien jaar ken je elk grasje hier’. Je kunt hier beter inzoomen en mooi uitzoomen.”

Wierden en kwelders

Dat weidse landschap dat Trudy zo verraste was duizenden jaren geleden vooral Waddenzee: bij eb grotendeels droog, bij vloed juist onder water. De vruchtbare kwelders trokken mensen aan, maar erg veilig was het er niet. Daarom wierpen de mensen wierden op: heuvels waarop ze hoog en droog konden wonen. Pas rond het jaar 1000 werden de dijken aangelegd. Meer en meer meters werden bij het vaste land getrokken en de dijken kwamen steeds noordelijker te liggen.

Doorkijkjes en vruchtbare grond

Ook Warffum ligt boven op een wierde. “En hier op de wierde is de grond zo vruchtbaar,” vertelt Trudy. “Alles komt ‘poef’ uit de grond. Het eerste jaar waren mijn goudsbloemen wel een meter hoog! Door de wierden kijk je ook nooit recht bij de buren naar binnen, want er is altijd hoogteverschil. Die leuke doorkijkjes overal; die zijn hier beschermd.”

Kronkelende maren

Het andere voor Waddenland zo kenmerkende element in het landschap is het Reitdiep. Eeuwenlang verbond deze waterweg en zijn vertakkingen de stad Groningen en vele dorpen met elkaar en de zee. Veel dorpen hebben nog steeds een haventje. Met een gehuurd bootje kun je over de smalle, kronkelende, vaak ondiepe maren van dorp naar dorp varen. Niet voor niets wordt deze regio ook wel Marenland genoemd. “Ik heb niet zo veel met water, maar het water hier, de kreken, het Reitdiep enzo. Wat is dat supermooi.”

Meer dan platte klei

“Je moet dan ook bereid zijn je aannames bij te werken. Pas dan kun je echt zien wat je ziet. Je denkt bijvoorbeeld ‘Groningen is plat’ en dat blijkt dan niet zo te zijn. Dan moet je jezelf toestaan dat beeld, dat vooroordeel bij te werken. Ik dacht ook dat Groningen stond voor ‘klei’ en ‘plat’. En nu woon ik op een wierde die niet van klei is!”

Onaangetaste dorpen

“Het is hier bovendien veel verrassender en kleinschaliger dan ik dacht,” vertelt Trudy terwijl ze er een schetsboek bij pakt. “Het is echt opvallend hoe onaangetast al die dorpen zijn, zonder enorme nieuwbouwwijken. In Midden-Nederland zie je aan de rand van een dorp vaak een bouwmarkt en een autodealer. Ik heb 65 silhouetten getekend van dorpen op het Hogeland. Kijk maar, hier is het: steeds een kerk in het midden met huisjes eromheen en vaak een molen.”

Ontdekking van het land

“Hoe je hier komt met al je aannames en vooroordelen en dan echt het land ontdekt, dat is ook het thema van mijn boek dat in april 2020 door Stichting Boekgroep Noord-Groningen wordt uitgegeven. ‘Mijn ontdekking van het Hogeland’ zal een heel jaar beslaan met veel humor en veel illustraties en schetsen. Al bladerend ontdek je het landschap en de natuur met mij mee. Mensen van buiten de provincie zijn ook echt wel nieuwsgierig naar wat we hier zoeken.”

Rust zonder strikje

“Veel van mijn bezoekers komen uit de Randstad. Die vinden het hier prachtig. Eentje zei laatst tegen mij ‘dit wordt het nieuwe Limburg’. Daarmee bedoelde ze: alles is er al, van infrastructuur tot cafés. Het is alleen nog amper ontdekt. En ze worden geraakt door dat het ‘echt’ is hier. Feesten en tradities worden hier bijvoorbeeld niet zo uitgemolken als in de Randstad. Het is wat het is. Er zit geen strik omheen.”

Beeldende kunst in Waddenland

Atelier Trudy Beekman

Galerie Gewaagd In deze galerie in een voormalige zaaddrogerij in Hornhuizen is om de 6 weken een nieuwe expositie van overwegend regionale kunstenaars. Er is altijd een duo-expositie van zowel ruimtelijk als hangend werk. www.galeriegewaagd.nl

Atelier en huisgalerie Annemarie Mayers

De oude koeienstal van woonboerderij Noorderloft in Hornhuizen is omgetoverd tot huisgalerie met keramiek in intense kleuren. In het atelier in de schuur kun je Vedic Art workshops volgen. www.annemariemayers.nl

Geschiedenis komt tot leven

Wierdenland

In Museum Wierdenland in Ezinge ontdek je de historie van het Groninger wierdenlandschap, een van de oudste cultuurlandschappen van Noordwest-Europa. Het museum is bovendien een Toeristisch Informatie Punt Waddenland. www.wierdenland.nl

Openluchtmuseum

Woonkamers, slaapkamers, werkplaatsen en een oude school: in Openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum ga je honderd jaar terug in de tijd. Zie, ruik en voel hoe de mensen hier een eeuw geleden woonden en werkten. www.hethoogeland.com

Visserijmuseum

De geur van teer, hout en diesel… in Visserijmuseum Zoutkamp wandel je de geschiedenis binnen van dit vissersdorp en het leven van de Waddenlandse vissers van vroeger. Vanuit het museum worden allerlei vaartochten georganiseerd. www.visserijmuseum.com

Borg Verhildersum

Leens Midden in de landerijen stuit je nabij Leens op Landgoed Verhildersum. Met de oude borg omringd door bijgebouwen en een imposante tuin, stap je het verhaal van de Groninger adel binnen. Er zijn regelmatig exposities. www.verhildersum.nl

Wer richtig hinschaut, begreift die Landschaft

Schon seit Jahrhunderten inspiriert das Wattenland bildende Künstler. Einst zog die Künstlergruppe De Ploeg durch das Reitdieptal, um das ländliche Groningen auf Leinwand zu bannen. Und auch zeitgenössische Künstler finden hier ihre Inspirationsquelle – wie zum Beispiel die Zeichnerin Trudy Beekman, die in Warffum ihr Atelier hat. „Wenn man weiß, wie man hinschauen muss, entdeckt man überall neue Dinge“, meint Trudy. „Man muss bereit sein, seinen Blickwinkel zu ändern. Erst dann kann man wirklich sehen, was man sieht. Ich dachte immer, Groningen sei nur Lehm und flaches Land, doch heute lebe ich oben auf einer Warft, die noch nicht mal aus Lehm besteht! Außerdem ist hier alles gemütlicher und kleinteiliger, als ich dachte. Es fällt auf, wie unangetastet die Dörfer alle sind.“ Wer Trudys Atelier oder eine der anderen Künstlergalerien besucht, bekommt einen verblüffenden, persönlichen Blick auf die Landschaft des Wattenlandes vermittelt. Und in verschiedenen Museen kann man alles über die Geschichte dieser besonderen Kulturlandschaft erfahren.

Scenery is much more fun if you know what you’re seeing

For centuries, Waddenland has been a splendid source of inspiration for visual artists. The De Ploeg artists’ collective would set up their easels in the Reitdiepdal valley to capture the scenery. The practice has continued: contemporary artists are also highly inspired by this magnificent environment. Take Trudy Beekman, who creates drawings in her studio in the village of Warffum. You see new things every time and all the time, if you know where to look. ‘You have to break free from your assumptions to be able to really see what you’re looking at,’ says Trudy. ‘I used to think that Groningen was flat and clayey and nothing more. And look at me now, living on an artificial dwelling hill that is not clay! Things are also on a much smaller scale than I assumed, and the villages here are remarkably untouched.’ Visit Trudy’s studio or any one of the other studios and galleries in the area for a surprising view of the countryside. The history of the Waddenland scenery is the topic of display at various museums.