မႏၲေလးၿမိဳ႔၊ မ်က္ပါးရပ္မွ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ အေျခအေနကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာျခင္း၊ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ အနာဂတ္ကို ပံုေဖာ္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အစီရင္ခံစာ (မူၾကမ္း)
အစီရင္ခံစာ ေပၚထြက္လာရျခင္း အေၾကာင္းရင္း ၁။
ေရႊဆိုင္းကို မႏၲေလးၿမိဳ႔၊ မ်က္ပါးရပ္တြင္ ထုတ္လုပ္ပါသည္။ ရတနာပံုၿမိဳ႔တည္ မင္းတုန္းမင္းႀကီးလက္ထက္မွစ၍ မ်က္ပါးရပ္တြင္ ေရႊ ဆိုင္းထုတ္လုပ္လာခဲ့ရာ ယေန႔အထိတိုင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ေခတ္အဆက္ဆက္ တည္တခ ံ့ ဲ့ပါသည္။ ျမန္မာႏိင ု ္ငံတ၀ွမ္းလံုးတြင္ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္သည့္အရပ္ဆ၍ ို မ်က္ပါးရပ္တစ္ခုတည္းသာ ရွိခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၂၀၁၄ ခုႏွစမ ္ ွစ၍ စက္ႏွင့္ထုတ္လုပ္ေသာ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္း ေပၚထြက္လာခဲ့ပါသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔တြင္ ပုဂၢလိကကုမၸဏီတစ္ခုမွ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးက စက္ကိုအသံုးျပဳ၍ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္လာခဲ့ပါသည္။
၂။
၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ ေရႊဆိုင္းအေရအတြက္ (၃၅,၀၀၀)ဆိုင္း၊ ရြက္ေရအားျဖင့္ (၃,၅၀၀,၀၀၀)ကို ၀ယ္ယူရန္ ေရႊတိဂဘ ံု ုရား ေဂါပကအဖြဲ႔က ေစ်းၿပိဳင္တင္ဒါ ေခၚခဲ့ပါသည္။ ေရႊတိဂံုဘုရားကို လံုးေတာ္ျပည့္ ေရႊသကၤန္းကပ္လွဴပူေဇာ္ရန္အတြက္ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ားမွ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ားသည္ ဘုရားမ်ားကို ေရႊသကၤန္းကပ္လွဴ၍ ၾကည္ညိဳဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ မြမ္း မံရန္ သတ္မွတ္ထားသည့္ ႏွစ္အပိုင္းအျခားအလိုက္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားကို တင္ဒါေခၚပါသည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႔၊ မ်က္ပါးရပ္မွ ေရႊ ဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ တင္ဒါဆြဲျခင္းသည္ အသားက်ေနေသာ လုပ္ရုိးလုပ္စဥ္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ယခုႏွစ္ ေရႊတိဂဘ ံု ုရားမွေခၚ သည့္ တင္ဒါကိလ ု ည္း ထံုးစံအတိုင္း ၀င္ဆြဲၾကပါသည္။ ထူးျခားသည္မွာ ယခုတင္ဒါတြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔မွ စက္ႏွင့္ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ေနသည့္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွငလ ္ ည္း ၀င္ၿပိဳင္ပါသည္။ အဆိုပါလုပ္ငန္းရွင္သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔တြင္ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္သည့္ စက္ေထာင္ၿပီး ေရႊ ဆိုင္း စတင္ထုတ္လုပ္ေနၿပီ။ ယခုႏွစ္ ေရႊတိဂံုဘုရား ေရႊဆိုင္းတင္ဒါမွစ၍ ေရႊဆိုင္းေစ်းကြက္သို႔ စတင္၀င္ေရာက္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။ မ်က္ပါးရပ္မွ လက္မွုေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ယခင္က တင္ဒါပြဲမ်ား ၀င္ႏႊဲၾကရာတြင္ လက္မွုေရႊဆိုင္းအခ်င္းခ်င္း၊ လူမစ ွု ီးပြားေရးအေျခခံအရ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး မနီးရုိးစြဲလိုက္သည့္ တစ္ရပ္ကြက္တည္းသားအခ်င္းခ်င္း ၿပိဳင္ရုံမွအပ အသြင္မတူသည့္ အျခားၿပိဳင္ဖက္မရွိခဲ့ပါ။ ယခုႏွစ္ ေရႊတိဂံုဘုရားတင္ဒါတြင္ တင္ဒါထံုးစံ လုပ္ငန္းမွတ္ပံုတင္ တင္ျပျခင္း၊ နမူနာေရႊဆိုင္း တင္ျပျခင္း၊ deposit ေငြတင္ျခင္း၊ သြင္းႏိုင္သည့္ ေစ်းျဖတ္ျခင္း စသည့္လုပ္ထံုးမ်ားအတိုင္း ၿပိဳင္ဆိုငခ ္ ဲ့ၾကပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္မွ လက္မွုေရႊ ဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားက တင္ဒါအုပ္စု lot ၅ ခုလံုးတြင္ ၀င္ၿပိဳင္ၾကပါသည္။ lot ၅ ခုလံုးတြင္ မ်က္ပါးရပ္မွ တင္ဒါမေအာင္ခဲ့ပါ။ ေရႊတိဂံု ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔က စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကပါသည္။ လက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းသည္ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္း ကို အႏိုင္မရပါ။ ယွဥ္ၿပိဳင္သည့္အခါ ေစ်းႏွုန္းတြင္ ရွုံးသည္။ အရည္အေသြးပိုင္းတြင္ ရွုံးသည္။ ထုတ္လုပ္မွုအပိုင္းတြင္လည္း ရွုံးပါသည္။
၃။
ကုန္ထုတ္လုပ္မ(ွု production)အဆင့္တြင္ အသာစီးရေသာစက္က ထုတ္ကုန္အရည္အေသြးပိုင္း(quality)ႏွင့္ ေစ်းႏွုန္းပိုင္း(price) တြင္ပါ လက္ကို အသာစီးယူၿပီး အလဲထိုးခဲပ ့ ါသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ရပ္အေနႏွင့္ ပိုေနၿမဲက်ားေနၿမဲ အေျခအေနတြင္ အဆင္ေျပ ေနေသာ မ်က္ပါးရပ္ လွုပ္ခတ္သြားပါသည္။ မီဒီယာတစ္ခုတြင္ ေရႊတိဂံုဘုရားမွ ထိုးလိုက္သည့္ ေခါင္းေလာင္းသံဟု ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရႊဆိုင္းေစ်းကြက္ေလာကတြင္ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမွုႀကီးမားသည့္ ေရႊတိဂံုဘုရား၏ ေရြးခ်ယ္မွုကို အျခားဘုရားမ်ားက လိုက္ လံတုပတတ္သည့္ ထံုးတမ္းစဥ္လာရွိခဲ့ဖူးေသာေၾကာင့္ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္း၏တင္ဒါေအာင္ျမင္မွုသည္ လက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္း ၏ ေစ်းကြက္ကို ၿခိမ္းေျခာက္လိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္အေနႏွင့္ ယခုလိုၿခိမ္းေျခာက္မွုမ်ိဳးကို ယခင္က မႀကံဳခဲ့ဖူးပါ။ ထိေ ု႔ ၾကာင့္ မ်က္ပါးရပ္မွ လက္မွုေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ား စုေပါင္း၍ ယခင္ကမရွိခဲ့ဖူးသည့္ `မႏၲေလးတိုင္းေဒသႀကီး၊ မ်က္ပါးရပ္ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း ရွင္မ်ားအသင္း(ယာယီ)´ကို ဖြဲ႔စည္းလုိက္ပါသည္။ မိမိတို႔၏ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို ခုခံကာကြယ္ရေတာ့မည္ျဖစ္၍ စုစည္းမွုရွိဖို႔ လိုအပ္ လာပါသည္။ အကူအညီေပးႏိုင္ေလာက္သည္ဟု ထင္ရသည့္ ပတ္၀န္းက်င္မွ အကူအညီမ်ားကိုလည္း ေတာင္းခံပါသည္။ မႏၲေလး တကၠသိုလ္ဆရာမ်ားသမဂၢ၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားကူညီေထာက္ပံ့ေရးအဖြဲ႔၊ တသီးပုဂၢလမ်ား၊ မီဒီယာမ်ား စသည္တို႔က တတ္ 1
စြမ္းသမွ် ကူညီပါသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီးထံ အသနားခံစာတင္ဖို႔ အားထုတ္ပါသည္။ အသနားခံစာကို ေသေသခ်ာခ်ာေရးၿပီး အမ်ား၏သေဘာညီၿပီဆိုသည္ႏွင့္ အခြင့္သာသည့္ အခ်ိန္ကိုေစာင့္ကာ တင္ျပဖို႔ အားထုတ္ခပ ဲ့ ါသည္။ ဤသည္မွာ မ်က္ပါးရပ္ေရႊ ဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္း(ယာယီ)၏ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္သို႔ အကူအညီေတာင္းခံျခင္း ပထမဦးဆံုး ေဆာင္ရြက္ခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။
အစီရင္ခံစာ တင္ျပရျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား ၁။
ဤအစီရင္ခံစာသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ လက္ရွိအေျခအေနကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာ၍ အနာဂတ္လားရာကို ပံုေဖာ္ ၾကည့္သည့္ အားထုတ္မွုတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။
၂။
ယခုအစီရင္ခံစာသည္ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္သို႔ အကူအညီေတာင္းခံျခင္း ဒုတိယေဆာင္ရြက္ခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။ ဥပေဒမ်ား၊ မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ကိုင္တြယ္ပတ္သက္ေနရေသာ ျပည္သူလူထုကိုယ္စားလွယ္အား ထုိဥပေဒမ်ား၊ မူ၀ါဒမ်ား လက္ေတြ႔အေကာင္ထည္ေဖာ္သည့္အ ဆင့္တြင္ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ ျပႆနာတစ္ခက ု ို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေပးႏိုငပ ္ ါရန္ အကူအညီေတာင္းခံျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
၃။
ဤအစီရင္ခံစာကို မူ၀ါဒတြင္ ထည္၀ ့ င္မွု (policy input) တစ္ခုအျဖစ္ ရည္ရြယဖ ္ ြဲ႔စည္းပါသည္။
၄။
ဤအစီရင္ခံစာသည္ ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္မသြားေစရန္ႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာေစရန္ အားျဖည့္မွုမ်ား ေဆာင္ရြက္လွ်င္ အေထာက္အကူျဖစ္ေစဖို႔ ရည္ရြယ္ပါသည္။
၅။
မႏၲေလးၿမိဳ႔၊ မ်က္ပါးရပ္၊ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ အေျခအေနကို စံေကာက္တစ္ခ(ု sample)အျဖစ္အသံုးျပဳ၍ တာ၀န္ရွိသူ တစ္ဦးအေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ အငယ္စား၊ အေသးစား၊ အလတ္စား စက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား (Micro, Small and Medium Sized Enterprises/MSMEs) ၏ လားရာကို လမ္းေၾကာင္းျပသည့္အခါ အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေစရန္ ရည္ရြယ္ပါသည္။
အစီရင္ခံစာကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ပံု ၁။
ဤအစီရင္ခံစာကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ရာတြင္ ရွုေထာင့္ႏွစ္ခုမွ ခ်ဥ္းကပ္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ယဥ္ေက်းမွု စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတြင္ အက်ံဳး၀င္သည့္ ကုန္ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယဥ္ေက်းမွုစီးပြားေရးလုပ္ငန္း (cultural industry) ရွုေထာင့္ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွုစီးပြားေရးလုပ္ငန္းကို အေရြ႔အလွုပ္ (dynamism) ရရွိေအာင္ အားျဖည့ပ ္ ံ့ပိုးေပးသည့္ ပတ္၀န္းက်င္ (enabling environment) ရွုေထာင့္၊ ထိရ ု ွုေထာင့္ႏွစ္ခုမွ ခ်ဥ္းကပ္ဖစ ြဲ႔ ည္းပါသည္။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ပံုျပ(၁) Flowchart အတိုင္း ျဖစ္ပါသည္။
၂။
စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွုေထာင့္မွ ကုန္ထုတ္လုပ္မွုႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရာင္း၀ယ္ျခင္းကို ေလ့လာၿပီး ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ ပံုၾကမ္း ကို ပံုေဖာ္ပါသည္။ ေရရွည္တည္တံ့သည့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း (sustainable livelihood)၊ ယဥ္ေက်းမွု၊ ရုိးရာ၊ လက္မွုအႏုပညာ၊ သမိုင္း၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အျခင္းအရာမ်ားျဖင့္ ျဖည့္စြက္ၿပီး ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ ပံုၾကမ္းကို မြမ္းမံပါသည္။
၃။
တဖက္တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ၏ မူ၀ါဒမ်ား၊ ဥပေဒမ်ား၊ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား၊ တိမ္းညႊတ္ခ်က္မ်ားကို ဆန္းစစ္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ေနေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား၏ အခန္းက႑မ်ားကို ဆန္းစစ္ပါသည္။ ထုိက႑ မ်ားသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ enabling environment ျဖစ္ၿပီး ထိုပတ္၀န္းက်င္တြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆင ို ္းလုပ္ငန္း ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ကန္တက္စရာအရင္းအျမစ္မ်ား (sources of leverage) (သို႔မဟုတ)္ တြန္းတင္ႏိုင္မည့္အားမ်ားကို ရွာ ေဖြပါသည္။
2
၄။
ယဥ္ေက်းမွစ ု ီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွုေထာင့္ႏွင့္ enabling environment ရွုေထာင့္တို႔ကို ေပါင္းစည္း၍ အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္မ်ား ကို ရွာေဖြပါသည္။ ထို႔ေနာက္ တြန္းတင္ႏိုင္မည့္အားႏွင့္ ေပါင္းဆံုၿပီး ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ အနာဂတ္ကို ပံုေဖာ္ၾကည့္ပါ သည္။ အနာဂတ္ကို ပံုေဖာ္ရာတြင္ ရွိရင္းစြဲအေျခအေနမ်ားအေပၚ အေျခခံသည့္အျပင္ ကနဦးကတည္းက ရွိႏွင့္ၿပီးေသာ အေတြးအ ၾကံမ်ားႏွင့္ အားျဖည့္ပါသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ အစီရင္ခံစာကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ပါသည္။
၅။
မူ၀ါဒကို က်ယ္ျပန္႔သည့္အေျခခံမွ တည္ေဆာက္ယူရသည့္ သေဘာ၊ မူ၀ါဒ၏ အပ်ံ႔အႏွံ႔ သက္ေရာက္သည့္သေဘာတို႔ကို အေလးဂရု ျပဳ၍ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းမွ ျဖစ္ရပ္ကို ေယဘူယ်ျပဳႏိုင္ျခင္း (generalization)ႏွင့္ ဆင့္ပြားႏိုင္ျခင္း (multiplication) ျဖစ္ ေအာင္ တတ္ႏိုင္သမွ် က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဖြဲ႔စည္းတင္ျပပါသည္။
၆။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ (value chain) ကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာရာတြင္ မူ၀ါဒဖြဲ႔စည္းေရးကို တြန္းအားေပးသည့္ ရွုေထာင့္မွ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာပါသည္။ တန္ဘိုးကြင္းဆက္သည္ မူလထုတ္ကုန္ (primary commodity) ထုတ္လုပ္ျခင္းမွ စပါသည္။ အ ဆံုးသတ္ထုတ္ကုန္ (final product) ကို စားသံုးျခင္းတြင္ ၿပီးဆံုးပါသည္။ တန္ဘိုးကြင္းဆက္တြင္ (က) ထုတ္လုပ္ျခင္းလုပ္ငန္း အဆင့္ဆင့္ (processing) (ခ) ျဖန္႔ေ၀ျခင္း (delivery) (ဂ) လကၠားေရာင္း၀ယ္ျခင္း (wholesaling) (ဃ) လက္လီေရာင္း၀ယ္ျခင္း (retailing) အဆင့္မ်ားရွိ စီးပြားေရးေဆာင္ရြက္မွုမ်ားအားလံုး အက်ံဳး၀င္ပါသည္။ မူ၀ါဒဖြဲ႔စည္းေရးကို တြန္းအားေပးသည့္ ရွုေထာင့္မွ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာရာတြင္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါအတိုင္း ေဆာင္ရြက္ရန္ လိအ ု ပ္သည္ဟု သတ္မွတၾ္ ကပါသည္ (FAO, 2013)။ (က) တန္ဘိုးကြင္းဆက္၏ အေျခအေနကို စီးပြားေရးရွုေထာင့္၊ လူမွုေရးရွုေထာင့္၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ရွုေထာင့္ စသည့္ ျခားနား သည့္ အေျခအေနအမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ တင္ၾကည့္ျခင္း၊ (ခ) အစိုးရ၏ မူ၀ါဒအေကာင္အထည္ေဖာ္မွု ထည္၀ ့ င္လိုက္လွ်င္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္သြားေစမည့္ တန္ဘိုးကြင္းဆက္၏ နယ္ပယ္ကို သတ္ မွတ္ျခင္း၊ (ဂ) အသံုးျပဳလွ်င္ ျဖစ္ႏိုင္ေလာက္သည့္ မူ၀ါဒေရြးခ်ယ္မွုမ်ား(policy options)၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွုမ်ားကို စီးပြားေရး၊ လူမေ ွု ရးႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နယ္ပယ္မ်ားတြင္ ဆန္းစစ္ျခင္း၊
၇။
အထက္ေဖာ္ျပပါ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကို လႊမ္းၿခံဳမိေအာင္ ဤအစီရင္ခံစာကို အားထုတ္ဖြဲ႔စည္းပါသည္။ ထို႔ျပင္ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ ရွုေထာင့္မွ ဆန္းစစ္ျခင္းကိလ ု ည္း ျဖည့္စြက္ထည့္သြင္းပါသည္။
3
ပံုျပ(၁)။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအေၾကာင္း အစီရင္ခစ ံ ာ ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ပံု Flowchart
ကူးသန္း
ကုန္ထုတ္လုပ္ျခင္း
ေရာင္း၀ယ္ျခင္း
ေရရွည္တည္တံ့သ ည့္ ျမန္မာ့ရုိးရာ
အသက္ေမြး၀မ္း ေက်ာင္း
ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း ပံုၾကမ္း
မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္
အဖြဲ႔အစည္း မ်ား၊
ဥပေဒမ်ား
အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား
ယဥ္ေက်းမွု၊ ရုိးရာ၊ လက္မွုအႏုပညာ၊ သမိုင္း၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အျခင္းအရာမ်ား
ျမန္မာ့ရုိးရာ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏
အားျဖည့္
ပံုၾကမ္းကိုမြမ္းမံျခင္း
ပတ္၀န္းက်င္ကို စိတ္ျဖာေလ့လာျခင္း
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း လုပ္ငန္း၏ အေရြ႔ကို
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို
စိတ္ျဖာေလ့လာျခင္း
တြန္းတင္ႏိုင္မည့္ အားမ်ား
အားသာခ်က္မ်ားႏွင့္
ေပါင္းဆံုျခင္း
အားနည္းခ်က္မ်ား
ကနဦးအေတြးအၾကံမ်ား
အစီရင္ခံျခင္း
4
နည္းနာေဗဒ (Methodology) ႏွင့္ ေလ့လာျခင္း၏ အကန္႔အသတ္မ်ား ၁။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို ေလ့လာရာတြင္ ရႏိုင္သမွ် တဆင့္ခသ ံ တင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို စာေပမ်ားမွ ရယူပါသည္။ မူလ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္မွ ရယူပါသည္။
၂။
မ်က္ပါးရပ္ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္း(ယာယီ)ႏွင့္ အသိေပးေဆြးေႏြးျခင္း ေဆာင္ရြက္ၿပီးသည္ႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္ေကာက္ ရန္ ျပင္ဆင္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းသည္ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ (value chain) ၏ ဗဟိခ ု ်က္ေနရာတြင္ ရွိေနေသာေၾကာင့္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းကို ဗဟိုခ်က္တြငထ ္ ားၿပီး ၄င္းတို႔ႏင ွ ့္ ေရွ႔ေနာက္ခ်ိတ္ ဆက္ေနသည့္ ကုန္ၾကမ္းေထာက္ပံ့သည့္က႑ႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရာင္း၀ယ္သည့္က႑မ်ားကို လႊမ္းၿခံဳႏိုင္ေအာင္ ဆန္႔ထုတ္၍ ေလ့လာပါ သည္။
၃။
အခ်က္အလက္မ်ား ေကာက္ယူရန္ ေမးခြန္းလႊာမ်ားကို ျပင္ဆင္ပါသည္။ ေမးခြန္းလႊာမ်ားကို ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ ထဲ၀င္ ပတ္သက္သူမ်ားႏွင့္ အႀကိဳဆန္းစစ္ၿပီး ျပင္ဆင္မြမ္းမံပါသည္။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင၊္ ေရႊျပင္အလုပ္သမ၊ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ား လူအုပ္ စု(၃)စု အတြက္ ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ေမးခြန္းလႊာ (structured questionnaire) မ်ားကို ျပင္ဆင္ပါသည္။
၄။
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ ေမးခြန္းလႊာတြင္ လုပ္ငန္းရွင္ႏွင့္ လုပ္ငန္း၏ အေျခခံအခ်က္အလက္မ်ား၊ ေငြေၾကး၊ ေစ်းကြက၊္ ကုန္ ပစၥည္းထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ နည္းပညာ၊ ကုန္ၾကမ္း၊ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွု၊ အေျခခံအေဆာက္အဦမ်ား၊ လူမွုစီးပြားေရးဆိုင္ရာ အရင္းအ ႏွီးမ်ား၊ လူမွုဘ၀ဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ား၊ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ၏ ပံ့ပိုးမွုမ်ား စသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ၀ယ္လိုအားရွေ ု ထာင့္မွ ဆန္းစစ္ပါသည္။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားႏွင့္ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ား ေမးခြန္းလႊာတြင္ အေျခခံအခ်က္အလက္မ်ား၊ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္ မွု၊ အလုပ္အကိုင္လံုၿခံဳမွု၊ ၀င္ေငြလံုၿခံဳမွု စသည္တို႔ကို အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းရွုေထာင့္မွ ဆန္းစစ္ပါသည္။
၅။
ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္အေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္းသိသူမ်ားႏွင့္လည္း တစ္ဦးခ်င္းအလိုက္ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းပါသည္။ ေရႊလက္ဆန္႔၊ ေရႊ ျပင္၊ ေရႊခတ္၊ ေျမေသြး၊ စကၠဴထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ေစ်းကြက္တင္ျခင္း၊ စားသံုးျခင္း စသည့္ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ အဆင့္ဆင့္တိုင္းကို ၿခံဳငံုမိ ေစရန္ ေလ့လာျခင္း၊ လက္လွမ္းမီသမွ် အတိတ္ကာလ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို ေလ့လာျခင္း စသည္တို႔ကို ေဆာင္ရြက္ၿပီး သတင္းအခ်က္အလက္ ျပည့္ျပည့္စံုစံုေပးႏိုငသ ္ ူမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ ကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာရန္ တပိုင္းတစဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ေမးခြန္းလႊာ (value chain analysis semi-structure questionnaire) ကို တည္ေဆာက္ခဲ့ပါသည္။
၆။
မူလသတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရယူရာတြင္ structured questionnaire survey ႏွင့္ key informant interview တို႔ကို အသံုးျပဳ ခဲ့ပါသည္။ structured questionnaire survey ျပဳလုပ္ရာတြင္ သက္ေတာင့္သက္သာျဖစ္သည့္ စံေကာက္ျခင္း (convenience sampling) နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳပါသည္။ ေမးခြန္းလႊာမ်ားကို ေျဖဆိုရန္ ဆႏၵရွိသူမ်ားကိုသာ ေကာက္ယူခဲ့ပါသည္။ ေျဖဆိုရန္ ဆႏၵရွိသူ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားကို ရပ္ကြက္ဓမၼာရုံတြင္ စုေ၀းေစကာ ေမးခြန္းတစ္ခုခ်င္းအလိုက္ ရွင္းလင္းၿပီး ေျဖဆိုေစျခင္းႏွင့္ ရပ္ကြက္ အတြင္းဆင္း၍ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းျခင္းတို႔ကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားႏွင့္ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားအတြက္ ေမးခြန္း လႊာမ်ားကို ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ ေစတနာ့၀န္ထမ္း အခ်က္အလက္ေကာက္သူမ်ားက ကြင္းဆင္းေကာက္ယူခဲ့ပါသည္။
၇။
ဤေလ့လာမွုတြင္ မပါ၀င္လိုသူမ်ားအား ပါ၀င္ေအာင္ တိုက္တြန္းျခင္း မျပဳပါ။ မိမိသေဘာဆႏၵႏွင့္ ပါ၀င္လိုသူမ်ားကိုသာ ေမးခြန္း လႊာကို ေျဖဆိုေစပါသည္။ ေျဖဆိုရာတြင္လည္း ၄င္းတို႔၏ သီးျခားျဖစ္မွု အမွတ္သရုပ္ (absolute identity) ကို မေကာက္ယူပါ။ ေမး ခြန္းလႊာကို ေျဖဆိုရာတြင္ ေျဖဆိုသူအေနႏွင့္ ေျဖဆိုရန္ဆႏၵမရွေ ိ သာ ေမးခြန္းမ်ားကို မေျဖဆိုခြင့္ ေပးပါသည္။ ေျဖဆိုေနရင္းတန္း လန္းႏွင့္ ဆက္လက္ေျဖဆိုရန္ ဆႏၵမရွိေတာ့လွ်င္လည္း ဤေလ့လာမွုမွ ႏွုတ္ထြက္ခြင့္ ေပးပါသည္။ သုေတသနလုပ္ထံုးတစ္ခုျဖစ္ ေသာ လွ်ိဳ၀ ႔ ွက္ခ်က္ကို လံုေအာင္ထိန္းေၾကာင္း ၄င္းတို႔အား သိရွိေစပါသည္။ 5
၈။
ဤေလ့လာမွတ ု ြင္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ ထဲ၀င္ပတ္သက္သူမ်ား(stakeholders)၏ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မွုနည္းလမ္း (participatory method) ကို အသံုးျပဳပါသည္။ ၄င္းတို႔၏ လုပ္ငန္းနယ္ပယ္ အၾကပ္အတည္းဆိုက္ေနသည့္အခ်ိန္ (သို႔မဟုတ)္ ၿခိမ္းေျခာက္ခံေနရ သည့္အခ်ိန္တြင္ အၾကပ္အတည္းမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ ၄င္းတို႔ကိုယ္တုိင္၏ ပါ၀င္အားထုတ္မွု လိုအပ္သည္ဟု ယူဆပါသည္။ ဤေလ့ လာမွုသည္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ အလုပ္သမမ်ား၊ လုပ္သားမ်ား၏ အားထုတ္မွုတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။
၉။
ပူးေပါင္းပါ၀င္မွုႏွင့္ ခ်ဥ္းကပ္ျခင္း၊ သက္ေတာင့္သက္သာျဖစ္ေသာ စံေကာက္ယူျခင္းတို႔က ကိုယ္စားျပဳႏိုင္စြမ္းကို အားနည္းေစပါ သည္။ ၄င္းသည္ ႀကီးမားသည့္ အကန္႔အသတ္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းတို႔၏လုပ္ငန္းနယ္ပယ္ ၿခိမ္းေျခာက္ခံေနရသည့္ အခ်ိန္တြင္ participatory approach ကို အသံုးျပဳျခင္းသည္ ေၾကာင္းက်ိဳးညီညြတ္မွုရွိသည္ဟု ဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း လူတိုင္းသည္ ပါ၀င္ေဆာင္ ရြက္ျခင္း မျပဳပါ။ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္သူတိုင္းသည္လည္း အျပည့္အ၀ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ျခင္း ျပဳၾကသည္ မဟုတ္ေခ်။ အေၾကာင္းေပါင္း စံု ရွိပါလိမ့္မည္။ အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုတည္းကို ခ်ဳပ္၍ေျပာရလွ်င္ ပြင့္လင္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္း မျဖစ္ထြန္းေသးသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဤစီး ပြားေရးလူအုပ္စုငယ္ေလးသည္လည္း ပြင့္လင္းႏိုင္စရာ အေၾကာင္းမရွိေခ်။
၁၀။ မိမိတို႔ ပုဂၢလိကဘ၀နယ္ပယ္မွ်သာမကေတာ့ဘဲ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္တစ္ခုလံုး၏ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ စိန္ေခၚမွု မ်ားကို တုန္႔ျပန္ေဆာင္ရြက္စရာမ်ား အနာဂတ္တြင္ တပံုတပင္ ရွိေနလိမ့္မည္ဟု ယူဆသည့္အေလ်ာက္ ယခုေလ့လာခ်က္တြင္ အသံုးခ်ခဲ့သည့္ participatory approach သည္ အနာဂတ္ကာလ လိုအပ္ခ်က္အတြက္ အေျခခံဆန္းစစ္မွု (baseline assessment) တစ္ခု ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ၁၁။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ မိသားစုစီးပြားေရးလုပင ္ န္း၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအငယ္စား (micro-business)၊ တရားမ၀င္က႑ (informal sector)တြင္ ျဖစ္ထြန္းေနေသာ လုပ္ငန္းအမ်ိဳးအစားတစ္ခု ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္တြင္ လုပ္ငန္းအ ေရအတြက္၊ လုပ္ငန္းရွင္အေရအတြက္၊ အလုပ္သမႏွင့္ လုပ္သားအေရအတြက္မ်ား အတိအက် မွတ္တမ္းတင္ထားျခင္း မရွိပါ။ အလုပ္ ရုံအမ်ားစုသည္ မႏၲေလးၿမိဳ႔၊ မဟာေအာင္ေျမၿမိဳ႔နယ္၊ မ်က္ပါးရပ္ကြက္တြင္ တည္ရွိၿပီး ေဗာဓိကုန္း၀န္းက်င္ႏွင့္ မဟာျမတ္မုနိဘုရား ႀကီး အနီးတ၀ိုက္တြင္လည္း ပ်ံ႔ေနပါသည္။ လုပ္ငန္းလိုင္စင္လုပ္သူ လုပ္ငန္းရွင္ဦးေရ (၈၀)မွ (၉၀)ၾကား ရွိႏိုင္သည္ဟု ခန္႔မန ွ ္းၾကၿပီး လုပ္ငန္းလိုင္စင္မရွိသူဦးေရ (၁၀၀)ခန္႔ ရွိႏိုင္သည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကပါသည္။ ခန္႔မွန္း စုစုေပါင္းလုပ္ငန္းရွင္ဦးေရ (၂၀၀)ခန္႔ ရွိၿပီး အဆိုပါ အေရအတြက္သည္ ဤေလ့လာမွုတြင္ အဓိကေလ့လာခံလူအုပ္စအ ု ျဖစ္ သတ္မွတ္ေသာ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွငအ ္ ုပ္စု၏ စုစုေပါင္း လုပ္ ငန္းရွငအ ္ ေရအတြက္ ျဖစ္ပါသည္။ မိသားစုစီးပြားေရးလုပ္ငန္းျဖစ္သျဖင့္ လုပ္ငန္းရွင္အေရအတြက္ႏွင့္ အလုပ္ရအ ုံ ေရတြကတ ္ ို႔မွာ အ တူတူပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၂။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားၾကားတြင္ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစား၊ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စား၊ လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စား ဟု အဆင့္အတန္း(၃)မ်ိဳး သတ္မွတ္ထားပါသည္။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ၄င္းတို႔ေလာကအတြက္ ၄င္းတို႔ကိုယ္ပိုင္စံႏွုန္းမ်ားႏွင့္ ၄င္းတို႔ကိုယ္တိုင္ သတ္မွတ္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ရင္းႏွီးေငြ၊ လည္ပတ္ေငြ၊ ထုတ္ကုန္ပမာဏတို႔ေပၚတြင္ မူတည္၍ သတ္မွတ္ျခင္း မ်ိဳး မဟုတ္၊ ထိုသို႔ သတ္မွတရ ္ န္လည္း မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ ၄င္းတို႔၏ သတ္မွတ္ခ်က္တြင္ ကိုယ္ပိုင္ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း၊ ေအာ္ဒါရွိမွ ထုတ္ လုပ္ျခင္းႏွင့္ ေအာ္ဒါကို မွီခိုရျခင္း၊ တဆင့္ခံ (သို႔မဟုတ)္ လက္ေ၀ခံထုတ္လုပ္ျခင္း၊ အဆိုပါ ကိန္းရွင္ (variable) သံုးခုကို အဓိက လကၡဏာမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး အဆင့္အတန္း ခြဲပါသည္။ ဒုတိယသတ္မွတ္ခ်က္မွာ လုပ္ငန္းတြင္ အသံုးျပဳေသာ စုစုေပါင္း လုပ္ သားအေရအတြက္ ျဖစ္ပါသည္။ လုပ္ငန္းႀကီးလွ်င္ လုပ္သားအင္အားမ်ားမ်ား သံုးသည္၊ လုပ္ငန္းငယ္လွ်င္ လုပ္သားအင္အား နည္း နည္းသံုးသည္၊ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစားမ်ားတြင္ လုပ္သား ၆-၇-၈ ေယာက္ခန္႔ ရွိတတ္ၿပီး၊ အလတ္စားတြင္ ၃-၄-၅ ေယာက္၊ အငယ္ စားကား ၁-၂ ေယာက္ဟု ၀ါစာကမာ သတ္မွတ္ၾကပါသည္။ လုပ္ငန္းတြင္ အသံုးျပဳသည့္ မိသားစုလုပ္သားအင္အား၊ လုပ္ခစား လုပ္သားအင္အား၊ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သား/မကၽြမ္းက်င္လုပ္သား၊ အၿမဲတမ္းလုပ္သား၊ ရက္ျခားလုပ္သား၊ အလုပ္သင္လုပ္သား စသည့္ ဖက္တာမ်ားက ရွပ ု ္ေထြးေစေသာေၾကာင့္ လုပ္သားအင္အားသတ္မွတ္ခ်က္သည္ ၀ါစကမာ သတ္မွတ္ခ်က္မွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ျဖစ္ျငားလည္း ဦးစားေပးသတ္မွတ္ခ်က္ စံႏွုန္းမ်ားကို အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ပါသည္။ key informant မ်ား၏ သတင္းပို႔ခ်က္အရ 6
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားၾကားတြင္ လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စား (၅၀-၆၀)ခန္႔၊ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စား (၁၀၀)၀န္းက်င္ခန္႔၊ လုပ္ငန္းရွင္အ ႀကီးစား (၂၀)၀န္းက်င္ခန္႔ ရွိသည္ဟု ခန္႔မွန္းပါသည္။ ရာခိုင္ႏွုန္းႏွင့္ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအခ်ိဳးခ်လွ်င္ လုပ္ငန္းရွင္ အငယ္စား၊ အလတ္စား၊ အႀကီးစားမ်ားမွာ ၃၃%၊ ၅၆%၊ ၁၁% ခန္႔ ရွိပါသည္။ ၁၃။ ေလ့လာမွုတြင္ ပူးေပါင္းပါ၀င္လာေသာ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္ဦးေရသည္ (၇၀) ျဖစ္ပါသည္။ ေလ့လာမွုတြင္ ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္ရန္ လံုေလာက္မွုရွိသည္အထိ တုန္႔ျပန္ႏိုင္စြမ္းမရွိသူ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားကို ႏွုတ္ခဲ့ရာ ေလ့လာခံအုပ္စုတြင္ စုစုေပါင္း (၆၆)ဦး က်န္ရွိပါ သည္။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္၏ အဆင့္အတန္းသတ္မတ ွ ္ခ်က္မ်ားအတိုင္း တြက္ခ်က္၍ အုပ္စ(ု က)=လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စား၊ အုပ္စ(ု ခ)=လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စား၊ အုပ္စ(ု ဂ)=လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစားဟု အုပ္စ(ု ၃)စု ဖြဲ႔ရာတြင္ ေလ့လာခံလုပ္ငန္းရွင(္ ၆၆)ဦးတြင္ အငယ္စား=၁၂ ဦး (၁၈%)၊ အလတ္စား=၃၉ ဦး (၅၉%)၊ လုပ္ငန္းအႀကီးစား=၁၅ ဦး (၂၃%) ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါ သည္။ ေလ့လာခံလူအုပ္စု၏ ဖြဲ႔စည္းပံုသည္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္တစ္ခုလံုး၏ ဖြဲ႔စည္းပံုကို ကိုယ္စားမျပဳႏိုင္ပါ။ အုပ္စုအတြင္း စုစုေပါင္း လူဦးေရအလိုက္ဆိုလွ်င္ လုပ္ငန္းရွင္ အေသးစား၊ အလတ္စား၊ အႀကီးစား မ်ား၏ ပါ၀င္မွုရာခိုင္ႏွုန္းမ်ားမွာ ၂၀%၊ ၃၉%၊ ၇၉% ျဖစ္သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း လက္ရွိရင္ဆိုင္ေနရေသာ ၿခိမ္းေျခာက္မွုကို တုန္႔ျပန္ၾကရာတြင္ လုပ္ငန္းႀကီးေလ ပါ၀င္မွုႏွုန္းျမင့္ေလ၊ လုပ္ငန္းေသးေလ ပါ၀င္မွုႏွုန္းနိမ့္ေလ ျဖစ္ပါသည္။ လုပ္ငန္းနယ္ပယ္ကို ဦးေဆာင္ႏိုင္သည့္ အ ခန္းက႑၊ လုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ ရရွိသည့္ အက်ိဳးစီးပြားခံစားမွု အနိမ့္၊ အျမင့္ စသည့္ အေၾကာင္းရင္းခံမ်ားႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ေကာင္း ဆက္ ႏႊယ္ေနႏိုင္ေသာ္လည္း ထိုအေၾကာင္းအရာကို ဆန္းစစ္ျခင္း မျပဳခဲ့ပါ။ ၁၄။ ေမးခြန္းလႊာတြင္ ပါ၀င္ေသာ ေမးခြန္းတိုင္းကို မေျဖလွ်င္လည္း ကိစၥမရွိ၊ မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ ေျဖလိုမွေျဖ ဟု အခြင့္အေရးေပးထား သည္ျဖစ္ရာ ေျဖဆိုသူမ်ားအေနႏွင့္ မေျဖလိုေသာ ေမးခြန္းမ်ားႏွင့္ ေျဖဆိုရန္ အားမထုတ္သည့္ ေမးခြန္းမ်ား ရွိလာပါသည္။ ၁၅။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားအတြက္ သီးျခားလူအုပ္စု ခြဲမထုတ္ပါ။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ တြဲလွ်က္ရွိေသာ အလုပသ ္ မမ်ားကိုသာ ဆန္းစစ္ပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားအတြက္မူ သီးျခားဆန္းစစ္ရပါသည္။ ေမးခြန္းလႊာမူ အတူတူပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္ ငန္းသည္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ လုပ္ငန္းပိုင္ဆိုင္မွုအရ တသီးတျခား ျဖစ္ပါသည္။ လုပ္ငန္းသဘာ၀အရ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ လြန္းေျပး သလို ရက္ယယ ွ ္ေနသည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ မူလအေလ့လာခံလူအုပ္စုႏွင့္ ထိစပ္မွု အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊ
ဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ေရႊျပင္အလုပ္သမအုပ္စုႏွင့္ ေရႊခတ္လုပ္သားအုပ္စုတို႔က လုပ္သားအင္အား အမ်ားဆံုး ထည္၀ ့ င္ပါသည္။ ထို႔ ေၾကာင့္ ေလ့လာခံလုပ္သားလူအုပ္စုအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားတြင္လည္း convenience sampling ကို အ သံုးျပဳခဲ့ပါသည္။ ၁၆။ ေမးခြန္းလႊာကို အသံုးျပဳ၍ ေလ့လာမွုျပဳရာတြင္ နယ္ပယ္တစ္ခုလံုးကို ကိုယ္စားျပဳႏိုင္စြမ္း အားနည္းေသာ္လည္း key informant interview မ်ားႏွင့္ ခ်ိန္ည၍ ွိ အားျဖည့္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္တြင္ ထဲ၀င္ပတ္သက္ေနသူမ်ားအား ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ခိုင္မာမွု ရွိ၊ မရွိ စစ္ေဆးျခင္း၊ ေဆြးေႏြးျခင္း ျပဳလုပ္ေစပါသည္။ ဤေလ့လာခ်က္ပါ မူလသတင္းအရင္းအျမစ္မ်ားမွ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ပံုေဖာ္ျခင္း (descriptive) အတြက္ အဓိကအသံုးျပဳၿပီး တဆင့္ခသ ံ တင္းအရင္းအျမစ္မ်ားမွ သတင္း အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးကာ မြမ္းမံပါသည္။ ထို႔ေနာက္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာျခင္း ျပဳလုပ္ၿပီး မူလရည္ရြယ္ခ်က္အ တိုင္း ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္ျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္၊ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာေစ ရန္ ပံုေဖာ္ၾကည့ပ ္ ါသည္။ အစီရင္ခံစာကို ဖြဲ႔စည္းပါသည္။ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပၿပီးျဖစ္သည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားအတိုင္း အစီရင္ခံစာကို တင္ျပပါသည္။
7
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ ကုန္ထုတ္လုပ္ျခင္းက႑ ၁။
ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ရာတြင္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္း ႏွစ္မ်ိဳးသာ အသံုးျပဳပါသည္။ ပထမသည္ ေရႊ၊ ဒုတိယသည္ ေရႊခတ္ရာႏွင့္ အသံုးျပဳ သည့္ ေရႊပြားစကၠဴမ်ားႏွင့္ ေရႊမ်က္ပါး ထုတ္ပိုးသိုေလွာင္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ ေရႊေလွာင္စကၠဴမ်ား ျဖစ္ပါသည္။
၂။
စကၠဴကို ၀ါးႏွင့္ ေကာက္ရိုးမွ ထုတ္လုပ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းတြင္ စကၠဴအမ်ိဳးအစား (၅)မ်ိဳး သံုးပါသည္။ ေရႊခတ္ စကၠဴ၊ ေလးစကၠဴ၊ သႏုတ္စကၠဴ၊ ပဇစကၠဴ၊ ေရႊေလွာင္စကၠဴ ဟု အမ်ိဳးအစား (၅) မ်ိဳး ရွိပါသည္။ ထိ(ု ၅)မ်ိဳးတြင္ ပဇစကၠဴမွလ၍ ြဲ က်န္ (၄)မ်ိဳးသည္ ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္ကို ျဖတ္သန္းရပါသည္။ ပဇစကၠဴကား သံုးစြဲၿပီး ေရႊခတ္စကၠဴအက်ကို အနည္းငယ္ ျပန္လည္မြမ္းမံ၍ ထပ္မံအသံုးျပဳသည့္ စကၠဴအမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါသည္။ စကၠဴ(၅)မ်ိဳးတြင္ ေရႊခတ္စကၠဴသည္ ထိပ္တန္းအက်ဆံုး ျဖစ္ပါ သည္။
၃။
ေရႊႏွင့္ စကၠဴ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းႏွစ္မ်ိဳးတြင္ ေရႊသည္ ၄င္း၏ ဓာတုေဗဒႏွင့္ ရူပေဗဒဆိုင္ရာ ဂုဏ္သတၱိ ဓါတ္ခံမ်ားအရ အေျပာင္းအ လဲ မရွိ၊ ကိန္းေသတန္ဘိုးသေဘာ ေဆာင္ပါသည္။ ၄င္း၏ ဂုဏ္သတၱိမ်ားကို ေပၚေအာင္ေဖာ္ရုံမွလ၍ ြဲ အျခားလုပ္စရာ မရွိပါ။ ေရႊ၏ ဂုဏ္သတၱိမ်ားကို ဖန္တီးၿပီး ရယူစရာ မလိုပါ။ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳရန္ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္မည့္ စံႏွုန္းရေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ရုံသာ ျဖစ္ပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ လက္ရွိအသံုးျပဳေနသည့္ ေရႊသည္ စံႏွုန္းမီရုံမက ထိုစံႏွုန္းကို တသ မတ္တည္းျဖစ္ေအာင္ ထိန္း၍ ထုတ္လုပ္ေနသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းအေတာ္ၾကာၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ ငန္းတြင္ ေရႊကို အျခားမည္သည့္ သတၱဳအမ်ိဳးအစားႏွင့္မွ် မေရာ၊ ရာႏွုန္းျပည့္သန္႔စင္သည့္ ပုရပိုက္ေခါက္ေရႊကိုသာ သံုးစြဲၾကပါ သည္။ တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ားမွ ေဂါပကအဖြဲ႔မ်ားက ေရႊခ်လိ၍ ု တင္ဒါေခၚလွ်င္ ေရႊ၏သန္႔စင္မွုကို အနိမ့္ဆံုးအေနျဖင့္ (၉၇.၅%) သတ္မွတ္ပါသည္။ သန္႔စင္မွုကို ဧလာၿမိဳ႔ရွိ သိပၸံႏွင့္နည္းပညာ၀န္ႀကီး႒ာန ဓါတ္ခြဲခန္းသို႔ ေပးပို႔စစ္ေဆးပါသည္။ သန္႔စင္မွုႏွင့္ပတ္ သက္၍ စစ္ေဆးခ်က္တြင္ မေအာင္စရာ အေၾကာင္းမရွိပါ။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ေရႊကို ေရႊေလွာ္ဖိုလုပ္ငန္း တစ္ခုတည္း မွ အဓိက ရယူပါသည္။ အဆိုပါေရႊေလွာ္ဖိုသည္ လုပ္သားအင္အား (၆၀-၇၀)ခန္႔ သံုးစြဲၿပီး ကုန္ထုတ္လုပ္ေနေသာ လုပ္ငန္းႀကီး တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္အတြက္သာမက အျခားနယ္ပယ္မ်ားအတြက္ပါ ကုန္ထုတ္လုပ္ေနသည့္ လုပ္ငန္းတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ေရႊ၏သန္႔စင္မွု ဂုဏ္သတၱိသည္ စံမီသည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေရႊလက္ဆန္႔ရာတြင္ ေရွးက က်င့္သံုးခဲ့သည့္ အေလ်ာ့ တြက္စံနစ္ ေပ်ာက္ကြယ္ခပ ဲ့ ါသည္။ ေရွးကမူ ေရႊဆိုင္းခတ္ရာတြင္ အေရာင္လွေစရန္ ဒဂၤါးေရႊ အနည္းငယ္ ေရာခဲ့ၾကပါသည္။ ပုရ ပိုက္ေခါက္ေရႊ (၁)က်ပ္သားလွ်င္ ေရႊဒဂၤါးေရႊ (၂)ေရြးသားခန္႔ ေရာပါသည္။ ေရႊလက္ဆန္႔ရာတြင္ အေလ်ာ့တြက္အျဖစ္ တစ္ေရြး၊ ေရြးတစ္ျခမ္းခန္႔ ေလ်ာ့ခြင့္ရွိသည္ဟု ဆိုပါသည္။ အပ္ထည္ပမာဏ မည္ေရြ႔မည္မွ်မွ ေလ်ာ့ခြင့္ေပးသည္ကိုေတာ့ မသိရပါ။ ယေန႔အ ခ်ိန္တြင္ ေလ်ာ့ခြင့္မေပးေတာ့၊ ေလ်ာ့စရာလည္း အေၾကာင္းမရွိေတာ့ပါ။ ေရႊသန္႔စင္သည္န ့ ည္းပညာ တိုးတက္လာခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။
၄။
ေရႊသည္ တစ္ကမၻာလံုး၏ သည္းေျခႀကိဳက္ျဖစ္ၿပီး လိုသလို ပံုသြင္းယူႏိုင္စြမ္း ေကာင္းသည္ျဖစ္၍ သံုးစြဲမွုအေပၚ မူတည္ၿပီး တီထင ြ ္ဖန္ တီးမွု ျပဳၾကပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းက ေရႊ၏ အလြယ္တကူ ပံုေျပာင္းႏိုင္စြမ္း ဂုဏ္သတၱိ (malleability) ကို အသံုးခ် ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ စီးပြားေရးရွုေထာင့္မွၾကည့္လွ်င္ ေရႊကို တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္း (value addition) ရွိေသာ္လည္း သဘာ၀သိပၸံရေ ွု ထာင့္မွ ၾကည့္လွ်င္ တန္ဘိုးထူးတက္လာျခင္း မရွိပါ။
၅။
စကၠဴထုတ္လုပ္မွုတြင္ တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္းသည္ ေရႊထက္ သာလြန္ပါသည္။ ထုတ္လုပ္သည့္ စကၠဴအမ်ိဳးအစားေပၚ မူတည္၍ ကုန္ၾကမ္း အျဖစ္ ၀ါး (သို႔မဟုတ)္ ေကာက္ရုိးကို အသံုးျပဳပါသည္။ ၀ါး (သို႔မဟုတ)္ ေကာက္ရုိး၏ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖြဲ႔စည္းပံုေျပာင္းေအာင္ လုပ္ ပါသည္။ အမွ်င္ (fibre) ကို ယူသည္။ အဆီ (wax) ကို ညွစ္ထုတ္သည္။ ၀ါးကို ႏွီးဘ၀ေျပာင္း၍ မေဖာက္ထံုးႏွင့္ စိမ္သည္။ ထိုအ တြက္ ျမွဳပ္ႏွံရသည့္ အခ်ိန္မွာ (၃)ႏွစ္ ၾကာပါသည္။ ထို႔ေနာက္တြင္မူ ထုရိုက္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ေနာက္မွလိုက္ပါသည္။ ၀ါးအ မွ်င္သည္ အထုအရုိက္ ေကာင္းေကာင္းခံပါသည္။ အမွ်င္၏ ဖြဲ႔စည္းပံု ပ်က္စီးမသြားပါ။ ထုရုိက္ေလ ဖေယာင္းဆီတက္ေလ ျဖစ္ပါ
8
သည္။ ေရႊခတ္စကၠဴထုတ္လုပ္ရာတြင္ မေဖာက္ထံုးႏွင့္စိမ္ျခင္းႏွင့္ ထုရုိက္ျခင္းသည္ ၀ါးမွစကၠဴအျဖစ္သို႔ တန္ဘိုးျမွင့္ရာတြင္ အဓိကအက် ဆံုး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ၆။
ကမၻာ့ပထမဆုံးစကၠဴကုိ ေအဒီ(၁၀၅)ခုႏွစ္တြင္ တရုတ္ႏိုင္ငံမွ တရုတ္လူမ်ိဳး Ts’ai Lun က တီထြင္ခဲ့ပါသည္။ စကၠဴျပဳလုပ္ရန္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားအျဖစ္ ပုိးစာပင္အေခါက္၊ ငါးဖမ္းပိုက္ကြန္အစုတ္၊ အ၀တ္စုတ္၊ ေလွ်ာ္ႀကိဳးျပတ္အပိုင္းအစမ်ားကို အသံုးျပဳခဲ့ပါ သည္။ အဆိုပါကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားကို ထုရိုက၍ ္ အမွ်င္အသီးသီးကို သီးျခားယူနစ္တစ္ခုစီ ျဖစ္လာေအာင္ ျပဳလုပ္ပါသည္။ ထို႔ ေနာက္ အမွ်င္မ်ားကို ဇကာေပါက္ပါေသာ ကားေဘာင္တြင္ ထည့္သည္။ ေရႏွင့္ေရာေႏွာသည္။ ကားေဘာင္ကို ေရမွဆယ္ေသာ္ အ လႊာပါးပါးႏွင့္ အခ်ပ္လိုက္ ဖြဲ႔စည္းမွုရွိေသာ အမွ်င္မ်ားကို ရရွပ ိ ါသည္။ ေရစစ္သည္။ အေျခာက္ခသ ံ ည္။ တစ္မွ်င္ႏွင့္တစ္မွ်င္ ေထြး ယွက္ေနသည့္ အမွ်င္မ်ားႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ စကၠဴကို ရရွိပါသည္။ ၄င္းသည္ စကၠဴျပဳလုပ္နည္း အေျခခံသေဘာတရားျဖစ္ၿပီး ယ ေန႔ထက္တိုင္ ထိုအေျခခံသေဘာတရားအတိုင္း တေသြမတိမ္းလိုက္၍ စကၠဴျပဳလုပ္ၾကပါသည္ (North Carolina Department of Environment and Forest Resource)။
၇။
သမိုင္း၀င္ စကၠဴျပဳလုပ္နည္း အေျခခံလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားမွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ပါသည္ (Emma Kallaway)။ ပံုျပ(၂)။ စကၠဴျပဳလုပ္နည္း အေျခခံလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား အမွ်င္အရင္းအျမစ္မ်ား (၀ါး၊ေကာက္ရိုး၊သစ္၊ ျမက္၊စြန္႔ပစ္စကၠဴ/ ေပ်ာ့ဖတ္ စသည္ျဖင့္)
အမွ်င္မ်ားကို တစ္စစီ ခြဲသည္။ ေရႏွင့္ ေရာေႏွာသည္။
ကားက်က္ထားသည့္ ေပ်ာ့ဖတ္လႊာခ်ပ္
၈။
ျပဳလုပ္ၿပီးစီးၿပီျဖစ္သည့္ စကၠဴခ်ပ္ကို ကားေဘာင္ မွ ခြာယူသည္။
ေပ်ာ့ဖတ္ကို အေျခာက္ခံသည္။
ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္အခ်ိတ္အ ဆက္(hydrogen bond) ဖြဲ႔စည္းသည္။
စကၠဴျပဳလုပ္ျခင္းလုပ္ငန္းသည္ ကမၻာ့သမိုင္းေၾကာင္းတြင္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အဆင္(့ ၄)ဆင့္ကို ျဖတ္သန္းခဲ့ၿပီး ဖြံ႔ၿဖိဳးလာခဲ့ပါသည္ (Emma Kallaway)။ (က) ေအဒီ(၁)ရာစုမွ (၁၄)ရာစုအထိ (စကၠဴကို တရုတ္ႏိုင္ငံတြင္ တီထြင္ခဲ့သည္။ ကုန္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းမ်ားမွတဆင့္ စကၠဴျပဳ လုပ္နည္းသတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ခရီးဆန္႔ခဲ့သည္။ ေအဒီ(၁၄)ရာစုတြင္ ဥေရာပ၌ စကၠဴစက္ရုံမ်ား ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္)။ (ခ) ေအဒီ(၁၅)ရာစု (စက္ကိုအသံုးျပဳ၍ ပံုႏွိပ္ျခင္း ေပၚေပါက္ခဲ့သည္)။ (ဂ) ေအဒီ(၁၈)ရာစု (နည္းပညာတီထြင္ဖန္တီးမွရ ု ာစု)။ (ဃ) ေအဒီ(၁၉)ရာစုမွ ယေန႔အထိ (ကုန္ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားႏွင့္ စီးပြားျဖစ္ ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ကုန္သြယ္ေရာင္း၀ယ္ျခင္း)။ 9
၉။
ေရႊခတ္စကၠဴထုတ္လုပ္ရာတြင္ အထက္ေဖာ္ျပပါ အေျခခံလုပ္ငန္းစဥ္ (၆)ဆင့္ကို ေနာက္ထပ္ (၂)ဆင့္ ထပ္ပိုး၍ တိုးခ်ဲ႔ခဲ့ပါသည္။ ကားေဘာင္တြင္ က်က္၍ အေျခာက္ခံထားေသာ စကၠဴခ်ပ္ကို ခြာယူၿပီးသည္ႏွင့္ ေရႏွင့္ ထပ္မံေရာေႏွာၿပီး ထုရုိက္ျခင္းအဆင့္ႏွင့္ ေနာက္တဖန္ ေရႏွင့္ထပ္မံေရာေႏွာျခင္းအဆင့္မ်ားကို ထပ္ေဆာင္း၍ ျပဳလုပ္ရပါသည္။ အဆိုပါ ထပ္ေဆာင္းအဆင့္ (၂)ဆင့္ၿပီးမွ သာ ေရႊခတ္ရာတြင္ အသံုးျပဳရန္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ အရည္အေသြးရွိသည့္ ေရႊခတ္စကၠဴ ရလာပါေတာ့သည္။ သမိုင္းေၾကာင္း ျဖတ္ သန္းမွုအရ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊခတ္စကၠဴထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းသည္ စက္ႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ပတ္သက္ျခင္း မရွိခဲ့သလို နည္းပညာတီထြင္ ဖန္တီးမွုပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္လည္း ကင္းေ၀းခဲ့ပါသည္။ အေျခခံအားျဖင့္ ေအဒီ(၁)ရာစုမွ တရုတ္လူမ်ိဳး Ts’ai Lun ၏ နည္းပညာကို ဆက္လက္သံုးစြဲလွ်က္ အျခားတဖက္တြင္ ကုနထ ္ ုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား၊ စီးပြားျဖစ္ ထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရာင္း၀ယ္ ျခင္း (production processes and commercialization) ေခတ္ကာလတြင္ ရုန္းကန္ေနရသည့္ လုပ္ငန္းတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။
၁၀။ ေရႊခတ္စကၠဴ ထုတ္လုပ္ရာတြင္ လုပ္ငန္းအဆင့္ေပါင္း (၂၄)ဆင့္ ျဖတ္ရပါသည္။ အဆင့္တိုင္းကို လက္ႏွင့္သာ လုပ္ပါသည္။ အဆင့္ တိုင္းတြင္ ေသေသခ်ာခ်ာ သတ္မွတ္ထားသည့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း (specification) ရွိပါသည္။ အသံုးျပဳသည့္ လက္နက္ကိရိယာ အမ်ားစုကို သဘာ၀အရင္းအျမစ္မွ ထုတ္ယူသံုးစြဲပါသည္။ သဘာ၀အရင္းအျမစ္ကို အသံုးခ်ရာတြင္ ေရြးခ်ယ္မွုက တိက်လြန္းပါ သည္။ ဇီဇာေၾကာင္သည္ဟုပင္ ဆိုႏိုင္ပါသည္။ ၁၁။ ေရြးခ်ယ္မွုတိုင္းတြင္ အဘယ့္ေၾကာင့္ ထိုသို႔ေရြးခ်ယ္ရေၾကာင္း အေၾကာင္းျပခ်က္ (justification) ရွိပါသည္။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းတြင္ လည္း အဘယ့္ေၾကာင့္ ထိုသို႔လုပ္ရေၾကာင္း အေၾကာင္းျပခ်က္ ရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားသည္ ဤသို႔မလုပ္လွ်င္ ထိုသို႔ျဖစ္လို႔ ဤသို႔လုပ္ရသည္ဟု ဆိုသည္ထက္ မပိပ ု ါ။ ေခတ္သစ္သိပၸံပညာရပ္လို အေျခခံသေဘာတရားက ဤသို႔ရွိလို႔ ဤသို႔ လုပ္ရသည္ဆိုသည္မ်ိဳး အေၾကာင္းရင္းကို ေစ့င၍ ု တီထြင္ထားသည္မ်ိဳး တစ္ခုမွ် မပါပါ။ စမ္းလုပ္ရင္း၊ စမ္းသံုးရင္း (သို႔မဟုတ)္ မွားလုပ္မိလိုက္၊ အမွားျပင္လိုက္ႏွင့္ တာအသြားဆံုး အေနထားကို ရရွိလာၿပီး ထံုးအေနႏွင့္ က်င့္သံုးလာခဲ့သည္ဟု ယူဆပါသည္။ ၁၂။ ၀ါးကို ေရြးခ်ယ္ရာတြင္ တန္ေဆာင္မုန္းလတြင္ ေပါက္ေသာ သိုက၀ ္ ါး၊ မွ်င္၀ါး၊ သိုက္တူမွ်င္တ၀ ူ ါးကို ေနာက္ႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္း (သို႔ မဟုတ)္ ေနာက္အက်ဆံုး နေတၱာ္လတြင္ ခုတ္ရပါသည္။ စိမ့္ႀကီးၿမိဳင္ႀကီး လွ်ိဳေျမွာင္တြင္ ေပါက္သည္၀ ့ ါးကို ပို၍ ဦးစားေပး ေရြးခ်ယ္ သည္။ ျပင္ဦးလြင္ၿမိဳ႔နယ္မွထြက္ေသာ ၀ါးကိုသာ ေရြးခ်ယ္သည္။ ၀ါးသည္ က်စ္ေနေအာင္ ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ အမွ်င္ထု ျဖစ္ပါသည္။ ရင့္က်က္သည့္ အရြယ္ေရာက္ဖို႔ (၃)ႏွစ္ အခ်ိန္ယူရသည္။ သို႔ေသာ္ သူ႔ကိုယ္သူ ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းႏိုင္စြမ္း (regeneration) အလြန္ ေကာင္းသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သံုးခါေျမာက္ေပါက္ၿပီးေသာ္ (၁) ႏွစ္ျပည့္သည္ႏွင့္ ခုတ္လို႔ ရပါၿပီ။ အပင္ဖြံ႔ၿဖိဳးမွုႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုသြင္ျပင္လကၡ ဏာမ်ားကို ပတ္၀န္းက်င္သဘာ၀က ပံုေဖာ္တတ္ပါသည္။ ေရႊခတ္စကၠဴျပဳလုပ္ရာတြင္ အံ၀ ့ င္ဂြင္က်ျဖစ္မည့္ ၀ါးအမ်ိဳးအစားကုိ ေရြး ခ်ယ္သည္ပ ့ ံုစံက သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အေပၚ အလြန္အမင္း မွီခိုေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ေရြးခ်ယ္မွုပံုစံက တိက်လြန္းသည္။ ထို ေရြးခ်ယ္မွုပံုစံကို ေတြ႔ရွိဖို႔လည္း ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အခ်ိန္ယူခဲ့ရပါလိမ့္မည္။ ၁၃။ ၀ါး၏ ရုပ္ဖြဲ႔စည္းပံု၊ ဓါတ္ဖြဲ႔စည္းပံုတို႔ကို ေမာ္လီက်ဴးအဆင့္ႏွင့္ အဏုၾကည့္မွန္ေျပာင္းႏွင့္မွ ျမင္သိႏိုင္သည့္အဆင့္မ်ားမွ ဆန္းစစ္ႏိုင္ စြမ္းမရွပ ိ ါ။ ရုိးရာလုပ္ငန္းသည္ အေတြ႔အႀကံဳကို အားကိုး၍ ႀကံဆရွာေဖြျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ ရံဖန္ရံခါဆိုသလို ဆင္ကန္းေတာတိုး လုပ္ ခဲ့ရတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါလိမ့္မည္။ စကၠဴျပဳလုပ္ရာတြင္ စကၠဴအမ်ိဳးအစားကိုလိုက၍ ္ အသံုးအတည္ဆ ့ ံုး၊ အေကာင္းဆံုး၀ါးကို ေရြးခ်ယ္ ၾကရာတြင္ ယေန႔ေခတ္အညႊန္းကိန္းမ်ားမွာ အမွ်င္၏အရွည္၊ အမွ်င္၏လံုးပတ္၊ အမွ်င္နံရံ၏အထူ၊ အမွ်င္အေခါင္းေပါက္၏ အက်ယ္၊ အမွ်င္၏သြယ္လ်မွုအခ်ိဳး (အမွ်င္၏အရွည/္ အမွ်င္၏လံုးပတ္)၊ အမွ်င္၏ေပ်ာ့ေျပာင္းမွုအခ်ိဳး (အမွ်င္၏အေခါင္းေပါက္အက်ယ္/အမွ်င္၏ လံုးပတ္ x ၁၀၀)၊ ရမ္ကဲလ္အခ်ိဳး (Runkel Ratio) { ၂ (အမွ်င္၏နံရံအထူ/အမွ်င္၏အေခါင္းေပါက္အက်ယ္)} တုိ႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။ ၄င္းတို႔အထဲတြင္ ရမ္ကဲလ္အခ်ိဳးသည္ အေရးပါဆံုးျဖစ္ၿပီး မိမိထုတ္လုပ္လိုေသာ ေပ်ာ့ဖတ္ႏွင့္ စကၠဴအမ်ိဳးအစားအတြက္ သင့္ေလ်ာ္ သည့္ ၀ါးကိုရွာေဖြရာတြင္ ရမ္ကဲလ္အခ်ိဳးက အဓိက အဆံုးအျဖတ္ေပးသည္ (Daniel Sekyere)။
10
၁၄။ ၀ါးအမွ်င္၏ ဓါတုေဗဒဖြဲ႔စည္းမွုတြင္ ပါ၀င္သည့္ ဟိုမိုဆဲလ္လူးလို႔စ္ (homocellulose)၊ ဆဲလ္လူးလို႔စ(္ cellulose)၊ လင္ဂနင္ (lignin)၊ ဆီလီကာ (silica) ဓါတ္မ်ားသည္ စကၠဴျပဳလုပ္ရာတြင္ အေရးပါသည္။ ဆီလီကာသည္ မာေက်ာသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေပ်ာ့ေအာင္လုပ္ သည့္ ေပ်ာ့ဖတ္ျပဳလုပ္ေရးတြင္ အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ပါသည္။ ၀ါးအဆစ္တြင္ ထူထူထဲထဲ စုပံုေနသျဖင့္ ၀ါးအဆစ္ကို ဖယ္ထုတ္ လွ်င္ ကိစၥၿပီးပါသည္။ က်န္ဓါတ္(၃)ခုကား ေပ်ာ့ဖတ္ျပဳလုပ္ရာတြင္ ေပ်ာ့ဖတ္ထြက္ႏွုန္းထုထည္ႏွင့္ ေပ်ာ့ဖတ္အရည္အေသြးကို အဆံုးအ ျဖတ္ ေပးပါသည္။ ၁၅။ ဆာလ္ဖိတ္လုပ္ငန္းစဥ္ (sulphate processing) ျဖင့္ ၀ါးကို ေပ်ာ့ဖတ္ဘ၀သို႔ ေျပာင္းပါသည္။ အယ္လ္ကာလီ (active alkali) ကို အသံုးျပဳ၍ ေပ်ာ့ဖတ္အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းေစပါသည္။ အမွ်င္၏ ရုပ္ဖြဲ႔စည္းမွု သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားမွ စုတ္ၿပဲမွုအညႊန္းကိန္း (tear index)၊ ဆန္႔ထြက္မွုအညႊန္းကိန္း (tensile index)၊ ေပါက္ထြက္မွုအညႊန္းကိန္း (burst index) ကို ေဖာ္ထုတ၍ ္ ထုႏွက္ျခင္းႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ ၿပီး ၀ါးကို ေရြးခ်ယ္ပါသည္။ ၀ါးေရြးခ်ယ္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေခတ္မီနည္းပညာႏွင့္ ရုိးရာနည္းတို႔ကို ႏွုိင္းယွဥ္ၾကည့္ျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။ ေခတ္မီနည္းကား အေၾကာင္းရင္းခံ အဆံုးထိေရာက္ေအာင္ လိုက္သျဖင့္ တီထြင္ဖန္တီးရာတြင္လည္းေကာင္း၊ အခက္အခဲ မ်ား၊ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ေက်ာ္လႊားရန္လည္းေကာင္း ရုိးရာနည္းထက္ အတိုင္းထက္အလြန္ သာပါသည္။ သို႔ေသာ္ စီးပြားျဖစ္ ကုန္ထုတ္လုပ္ေရးတြင္ ရုိးရာနည္းကို ေခတ္မီနည္းပညာႏွင့္ လံုး၀အစားထိုးရမည္ဟု ဆိုလိုရင္း မဟုတ္ပါ။ ရိုးရာလုပ္ငန္းအတြက္ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ား ရရွိႏိုင္မွုသည္ ေရွးကာလႏွင့္ မတူ၊ ရွားပါးလာၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ရုိးရာကို ေခတ္သစ္နည္းပညာျဖင့္ ပံ့ပိုးဖို႔ လို အပ္လာလွ်င္ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ား ေဖာ္ထုတ္ရာတြင္ ပံ့ပိုးရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပလိုရင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၁၆။ ေရႊခတ္စကၠဴ ျပဳလုပ္ရာတြင္ သဘာ၀တရားကို လွန္ၿပီး လုပ္သည္မ်ိဳး တစ္ခုမွ မရွိပါ။ သဘာ၀တရားက ခြင့္ျပဳသေလာက္ အတိုင္းအ တာတြင္ သဘာ၀တရားႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြ လုပ္ၾကပါသည္။ ေျမ၊ ေရ၊ ေလ၊ မီး ဓါတ္ႀကီးေလးပါးကို သဘာ၀အရိုင္းအတိုင္း ရုိးစင္းစြာ အသံုးခ်ပါသည္။ ထုရိုက္သည့္အခါတြင္ ေျမဆြဲအားကို အသံုးခ်၍ ဆီးေဆာဟန္ခ်က္ျဖင့္ (seesaw balance) အလိုက္ သင့္ ေမွ်ာရုုိက္ပါသည္။ မေဖာက္ထံုးသည္ စားသည္၊ အေရာင္ခၽြတ္သည္၊ သူႏွင့္ထိလွ်င္ မာသည့္အရာမ်ား ေပ်ာ့သည္၊ ထိုအျခင္း အရာမ်ားကို မ်က္ေစ့ႏွင့္ တပ္အပ္ျမင္ႏိုင္ပါသည္။ ကိုင္ၾကည့္လွ်င္ သိသာပါသည္။ ၀ါးကို ေပ်ာ့သြားေစလိုသည့္ ဆႏၵရွိေသာအခါ အဆုိပါမ်က္ျမင္လက္စမ္း ဗဟုသုတအခံျဖင့္ မေဖာက္ထံုးကို အသံုးခ်ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အယ္လ္ကာလီျဖစ္ေသာ မေဖာက္ထံုးကို ဆာလ္ဖိတ္လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ အသံုးခ်ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ႏွီးကို အခ်ဥ္အိုးတည္သလို မေဖာက္ထံုးႏွင့္ စိမ္ပါသည္။ အခ်ဥ္အိုးတည္လွ်င္ အခ်ိန္ၾကာၾကာ ယူရသည့္ ထံုးစံရွိသလို ႏွီးကိုလည္း အခ်ဥ္ေပါက္ရန္ အခ်ိန္ၾကာၾကာယူပါသည္။ အနည္းဆံုး ၃ ႏွစ္ၾကာမွ ေဖာ္လို႔ရ သည္ဟု သတ္မွတ္ခပ ဲ့ ါသည္။ ထုိသုိ႔သတ္မွတ္ခရ ဲ့ ာတြင္ ၃ ႏွစ္ထက္ ေစာေဖာ္ၿပီး အသံုးျပဳၾကည့္ေသာအခါ သံုးမေကာင္းသည္ကို ေတြ႔ရေသာေၾကာင့္ ၃ ႏွစ္ဟု စံသတ္မွတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟုဆိုလွ်င္ မွားလိမ့္မည္မဟုတ္ပါ။ ေနာက္အက်ဆံုး မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေဖာ္ရမည္ဆိုသည့္ စံမရွိပါ။ ၃ ႏွစ္ ေစာင့္ရသည္ပင္လွ်င္ ၾကာလွၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္က်ေဖာ္မိသည္ထက္ ေစာေဖာ္မိစရာအ ေၾကာင္းက ပိုမ်ားပါသည္။ ထိုအေၾကာင္းေၾကာင့္ ေနာက္အက်ဆံုးစံ မေပၚေပါက္ခဲ့ဟု ယူဆပါသည္။ ၁၇။ လူအလြန္ပင္ပန္းဆင္းရဲေသာ အလုပ္အဆင့္မ်ားႏွင့္ အခ်ိန္အလြန္စားသည့္ အလုပ္အဆင့္မ်ားတြငပ ္ င္လွ်င္ သဘာ၀တရားကို လွန၍ ္ (သို႔မဟုတ)္ ျပဳျပင္၍ လူသက္သာေအာင္၊ အခ်ိန္က်ံဳ႔ေအာင္ လုပက ္ ိုင္ျခင္း မရွိပါ။ စကၠဴကို ဖေယာင္းဆီတက္ေအာင္၊ ေရႊခတ္သည့္အခါ တူရုိက္ျခင္းဒဏ္ ခံႏိုင္ေအာင္ ထပ္ခ်ည္းတလဲလဲ တင္းပုတ္ငယ္ႏွင့္ ထုရိုက္ရျခင္းသည္ လုပ္သားအင္အား စား သည္။ ထိုအလုပ္ကို ေျမတိုက္ခန္းတြင္ လုပ္ပါသည္။ ေလတိုက္လွ်င္ တက္လာသည့္ ဖေယာင္းဆီ ေျခာက္မည္။ ေျမတိုက္ခန္းက ေလလံုသည္။ ေလလံုရုံမက ေလွာင္၍ ပူပါသည္။ သို႔ေသာ္ အဆိုပါ သဘာ၀အေျခအေနမ်ားက လိုခ်င္သည့္ ရလာဒ္ထြက္ေအာင္ ထုရိုက္ျခင္းကို ပံ့ပိုးေပးပါသည္။ လူကေတာ့ အလြန္ဆင္းရဲပါသည္။ ဆင္းရဲေသာေၾကာင့္ လူ႔ခႏၶာကိုယ္တြင္ အဆီေတြ ျပန္လာပါ သည္။ ထိုအဆီႏွင့္ ထုရိုက္ေနသည့္ စကၠဳကို ပြတ္သည္။ ၿပီးလွ်င္ ဆက္ရုိက္သည္။ စကၠဴသည္ ၀ါးမွထြက္ေသာ ဖေယာင္းဆီႏွင့္ လူဆီေပါင္း၍ ေျပာင္တက္လာပါသည္။
11
၁၈။ ေရႊခတ္စကၠဴထုတ္လုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳေသာကုန္ၾကမ္းမ်ား၊ လက္နက္ကိရိယာမ်ား၊ ဓါတ္ကူပစၥည္းမ်ားကို လုပ္ငန္းစဥ္ အစဥ္လိုက္ တန္းစီ၍ ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ စိမ့္ေသာေတာ၊ နက္ေသာရွုိတြင္ တန္ေဆာင္မုန္းလေရာက္လွ်င္ ေပါက္၍ ေနာင္ႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္း ေရာက္မွ ခုတ္ရေသာ မွ်င္၀ါး/ သိုက၀ ္ ါး/ သိုက္တူမွ်င္တ၀ ူ ါး၊ ဓါး၊ လႊ၊ ေရ၊ သံဒယ္အိုး၊ ထင္း၊ မေဖာက္ထံုး၊ ရာ၀င္အိုး၊ ေျမအိုး၊ အ၀ါ ေရာင္အမ်ိဳးအစား သမင္သဖိုသမင္သမသား တင္းပုတ္၊ မင္းငံုေတာင္မွ ေက်ာက္ျပား၊ သမင္သဖိုသမင္သမသားႏွင့္ ျပဳလုပ္ထား သည့္ ဒန္ႀကီး (တင္းပုတ္အမ်ိဳးအစားတစ္မ်ိဳး)၊ သမင္သဖိုသမင္သမသားက်ည္ေပြ႔၊ ကၽြန္းသားဆံု၊ သမင္ခ်ိဳ၊ ေက်ာက္ျပား၊ ခ်ိန္ခြင္ ႏွင့္ အေလးမ်ား၊ ေမာင္းေထာင္ခ်ိဳင္/့ ဒန္ခြက/္ ေမ်ာခ်ိဳင့္၊ ၀ါးဒုတ္ေခ်ာင္းမ်ား စြပ္ထားသည့္ ဒလက္၊ ကြန္ကရိေရကန္၊ ကၽြန္းသားကား ေဘာင္၊ ဆင္နီပိတ္၊ ၀ါးဒုတ္ေခ်ာင္းငယ္မ်ား၊ ၀ါးႏွင့္လပ ု ္သည့္ ဇာဂနာ၊ ေလွ်ာ္ႀကိဳး၊ အ၀တ္ပြ၊ သစ္သားသံလွ်က္/သံသံလွ်က္၊ ကၽြန္း သားျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည့္ ပံုတိုင္းကိရိယာ၊ ကပ္ေၾကး၊ ဓါးအငယ္စားေလး၊ မွုိ႔သြတ္ေခါင္းအံုး၊ သတင္းစာစကၠဴၾကမ္း၊ ပ်ဥ္ျပား၊ အ ၀တ္ေျခာက္စ၊ ေျမတိုက္ခန္း၊ ဒန္ေသး၊ ဒန္ျပား၊ ဒန္ေစာင္း (သမင္သဖိုသမင္သမသား/ေရွာက္ခ်ိဳသားႏွင့္ ျပဳလုပ္ထားသည့္ တင္း ပုတ္ငယ္ေလးမ်ား)၊ ေၾကးျပင္၊ ေရြးခုံ၊ သမင္ေရအိတ္ စုစုေပါင္း (၄၁)မ်ိဳး ပါ၀င္ပါသည္။ ထို (၄၁)မ်ိဳးတြင္ သတင္းစာစကၠဴၾကမ္းကို အဆင့္အတန္းအျမင့္ဆံုးပစၥည္းအျဖစ္ သတ္မွတ္လိုပါသည္။ ထိုတစ္ခုကို ႏွုတ္လုိက္ပါက ေက်ာက္ေခတ္၊ ေၾကးေခတ္၊ သံေခတ္ ေခတ္သံုးေခတ္သို႔ ေရာက္ေနသည့္အလား ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ေရႊခတ္စကၠဴအျပင္၊ ေလးစကၠဴ၊ သႏုတ္စကၠဴ၊ ပဇစကၠဴ၊ ေရႊေလွာင္စကၠဴမ်ားကိုလည္း သံုးစြဲၾကပါသည္။ ေလး စကၠဴ၊ သႏုတ္စကၠဴ၊ ေရႊေလွာင္စကၠဴမ်ား ထုတ္လုပ္ရာတြင္ ေရႊခတ္စကၠဴထုတ္လုပ္ပံုႏွင့္ သဘာ၀ခ်င္း မျခားပါ။ ထူးျခားသည့္ အ ျခင္းအရာတစ္ခုမွာ ျပန္လည္အသံုးျပဳျခင္း (recycle) ပါလာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပဇစကၠဴသည္ သံုးစြဲၿပီး ေရႊခတ္စကၠဴကို ျပန္လည္အ သံုးျပဳျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေလးစကၠဴသည္ ေရႊခတ္စကၠဴလုပ္ရန္ စံမမီေသာ ၀ါးႏွစ္မ်ား၊ ေရႊခတ္စကၠဴက် ေပ်ာ့ဖတ္မ်ားျဖင့္ ျပန္လည္ျပဳ လုပ္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊေလွာင္စကၠဴကို ၀ါး(သို႔မဟုတ)္ ေကာက္ရုိးမွ ျပဳလုပ္ပါသည္။ သႏုတ္စကၠဴကို ေရႊေလွာင္စကၠဴအမွိုက္ မ်ား၊ ကပ္ေၾကးစာမ်ားကို ေပ်ာ့ဖတ္လုပ္ၿပီး ထုတ္လုပ္ပါသည္။ ၂၀။ တန္ဘိုးႀကီးေသာ ေရႊခတ္စကၠဴသည္ ပထမအႀကိမ္ အသံုးျပဳၿပီးသည္ႏွင့္ ေလလြင့္မသြားပါ။ ပဇစကၠဴ၊ ေလးစကၠဴမ်ားအျဖစ္ ျပန္လည္ မြမ္းမံၿပီး ေရႊခတ္ရာတြင္ အသံုးျပဳပါသည္။ ျပန္လည္မြမ္းမံရာတြင္ လုပ္ငန္းအဆင့္မ်ား တိုသြားပါသည္။ ပဇစကၠဴအတြက္ (၃)ဆင့္၊ ေလးစကၠဴအတြက္ (၁၄)ဆင့္သာ ရွိပါေတာ့သည္။ ေရႊေလွာင္စကၠဴသည္ ၀ါး(သို႔မဟုတ)္ ေကာက္ရုိးမွ ဆင္းသက္လာသည္ျဖစ္၍ ထုတ္ လုပ္ရာတြင္ လုပ္ငန္းအဆင့္ (၁၆)ဆင့္ ရွိပါသည္။ ၄င္းမွ သႏုတ္စကၠဴထုတ္လုပ္ရာတြင္ အဆင္(့ ၁၄)ဆင့္သို႔ ေလ်ာ့ပါသည္။ ေလး၊ သႏုတ္ စကၠဴမ်ားကို ထုတ္လုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳေသာ ေရႊခတ္စကၠဴက်၊ ေရႊေလွာင္စကၠဴက် ေပ်ာ့ဖတ္မ်ားကို `မ်ိဳး´ဟု ေခၚပါသည္။ အလြန္တာသြားသည့္ အေခၚအေ၀ၚ ျဖစ္ပါသည္။ မ်ိဳး (သို႔မဟုတ)္ seed တစ္ခု ထုတ္လုပ္ဖို႔ ခက္ခဲပါသည္။ ဓါတုေဗဒဓါတ္ျပဳမွု ျဖတ္ ကို ျဖတ္ရပါသည္။ ထိုအဆင့္သည္ စကၠဴထုတ္လုပ္ရာတြင္ အခရာျဖစ္ၿပီး ျပန္လည္အသံုးျပဳျခင္း (recycle) သည္ ထိုအခရာအဆင့္ ကို ျပန္လည္အသံုးခ်ျခင္း (သို႔မဟုတ)္ ေရွာင္လႊဲျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၂၁။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ရွုေထာင့္မွၾကည့္လွ်င္ recycling သည္ အဖိုးတန္အရည္အခ်င္းတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ လက္ေတြ႔တြင္ ရုိးရာသည္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကိစၥကို စဥ္းစားမိေလာက္ေအာင္ထိ ေခတ္ေရွ႔မေျပးပါ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္သမားမ်ား ဆတ္ဆတ္ထိမခံသည့္ သမင္၊ ဆတ္ ေတာရုိင္းတရိစၧာန္မ်ား၏ အေရခြံႏွင့္ ခ်ိဳမ်ား၊ ရႏိုင္လွ်င္ ေတာင္ဆိတ္၏ ဦးခ်ိဳကိုပင္ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ရာတြင္ လက္ နက္ကိရိယာအျဖစ္ အသံုးခ်လိုၾကပါသည္။ ရိုးရာသည္ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားကို ရုိးရုိးစင္းစင္းပင္ စားသံုးပါသည္။ သို႔ေသာ္ ရုိး ရာ၏သဘာ၀ ခ်ံဳ႔ႏိုင္သည့္သတၱိက သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားကို ရည္ရြယ္ရင္းမရွိဘဲ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၂၂။ သမိုင္းကို လွန္ၾကည့္လွ်င္ စကၠဴျပဳလုပ္ျခင္းလုပ္ငန္းမွ recycling သည္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကိစၥႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ျခင္း မရွိပါ။ စကၠဴကို စၿပီး တီထြင္ၿပီဆိုကတည္းက recycling က ပါလာခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ စကၠဴထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ recycling သည္ အျမႊာညီအကိုလို တခ်ိန္တည္းေမြး ျဖစ္ပါသည္။ စြန္႔ပစ္ေပ်ာ့ဖတ္မ်ား၊ စြန္႔ပစ္စကၠဴမ်ားကို ျပန္လည္အသံုးျပဳျခင္းသည္ စီးပြားေရးသေဘာအရ တြက္ ေခ်ကိုက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသံုး စကၠဴအမ်ိဳးမ်ိဳး ထုတ္လုပ္ေရးတြင္ လုပ္သားအင္အား အလြန္အ 12
မင္းသံုးစြဲရၿပီး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ရွည္လ်ားလွသည္ျဖစ္၍ recycling သာ မပါပါက ကုန္ထုတ္လုပ္မွုစရိတ္ ပိုမို ႀကီးျမင့္လာမည္ျဖစ္ၿပီး စားသံုးသူမ်ားအေပၚ ၀န္ပိလာမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၃။ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသံုးစကၠဴအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ဧရာ၀တီျမစ္တဖက္ကမ္း စစ္ကိုင္းၿမိဳ႔နယ္၊ ေညာင္ကုန္းရြာႏွင့္ ေဒါင္းမရြာမ်ား တြင္ ထုတ္လုပ္ပါသည္။ ေရွးကမူ မႏၲေလးၿမိဳ႔တြင္ စကၠဴထုတ္လုပ္ခဲ့ပါသည္။ သိမွီသူမ်ား၏ သတင္းေပးခ်က္မ်ားအရ မႏၲေလးၿမိဳ႔တြင္ ဖဆပလေခတ္ကတည္းကတည္းက ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသံုးစကၠဴထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း ရွိခဲ့ပါသည္။ လမ္း ၈၀ ႏွင့္ ၈၁ လမ္းၾကားႏွင့္ ၃၈ လမ္း၀န္းက်င္တ၀ိုကက ္ ို စကၠဴတန္းဟု ေခၚတြင္ခဲ့ပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္၏ အေနာက္ဖက္ ကပ္ရပ္ရပ္ကြက္တြင္ အထိုင္ခ်ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုစဥ္က စကၠဴထုတ္လုပ္ေရးအလုပ္ရုံ (၁၀)ခုခန္႔ ရွိခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါ ေနရာထိုင္ခင္းသည္ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ၀န္းက်င္အထိ ရွိခဲ့ၿပီး ေနရာအခက္အခဲေၾကာင့္ ဧရာ၀တီျမစ္တဖက္ကမ္း ေဒါင္းမရြာသို႔ ေျပာင္းေရႊ႔သြားခဲ့ၾကပါသည္။ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ မူလအေျခ တည္ရာေနရာတြင္ စကၠဴအလုပ္ရ(ုံ ၁)ခုသာ က်န္ပါေတာ့သည္။ စကၠဴလုပ္ငန္းမွာ ေရွးကတည္းက ေညာင္ကုန္းႏွင့္ ေဒါင္းမရြာသားမ်ား၏ မိရုိးဖလာလုပ္ငန္းျဖစ္ၿပီး သားစဥ္ေျမးဆက္ အေမြခံပါ သည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႔တြင္ အေျခတည္ခစ ဲ့ ဥ္ကတည္းက မႏၲေလးသို႔ လုိက္ပါ၍ ထုတ္လုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ယေန႔အခ်ိန္တြင္မူ မိရိုးဖလာပံု စံႏွင့္ စီးပြားျဖစ္ထုတ္လုပ္ျခင္း အသြင္ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ေရာေထြးေနပါၿပီ။ မိရိုးဖလာပံုစံ ထုတ္လုပ္မွုတြင္ မိသားစုတစ္ႏိုင္တစ္ပိုင္လုပ္ငန္း၊ မိသားစု၏ ဒုတိယအသက္ေမြးေက်ာင္းလုပ္ငန္း၊ ေပါ့ပါးသည့္ ကုန္ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္ျဖစ္သည့္ recycling ျဖင့္ ထုတ္လုပ္ျခင္း တို႔ကို အဓိကအေနျဖင့္ လုပ္ကိုင္ၾကပါသည္။ ယာႏွင့္ ဥယ်ာဥ္သီးႏွံထုတ္လုပ္ေရးသည္ အဆိုပါရြာသားမ်ား၏ ပင္မအသက္ေမြး ေက်ာင္းလုပ္ငန္း ျဖစ္ပါသည္။ စီးပြားျဖစ္ထုတ္လုပ္ေရးတြငမ ္ ူ အလုပ္ရုံမ်ားတည္ၿပီး လုပ္ခစားလုပ္သားမ်ားျဖင့္ လုပ္ကိုင္ၾကပါသည္။ အလုပ္ရုံအေရအတြက္ (၁၀)ရုံ ရွိပါသည္။ အလုပ္ရုံပိုင္ရွင္ လုပ္ငန္းရွငမ ္ ်ားက ၄င္းတို႔လုပ္ငန္းမ်ားကို စီးပြားျဖစ္ ေဇာက္ခ်လုပ္ကိုင္ ၾကၿပီး ၄င္းတို႔သည္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသံုး စကၠဴမ်ားကို အဓိကေထာက္ပ့ံေပးသူမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ အလုပ္ရုံႀကီးလွ်င္ လုပ္သားအင္ အား (၃၀-၄၀)ခန္႔ ရွိတတ္ၿပီး ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းရာသီခြင္အလိုက္ လုပ္သားအင္အား အတိုးအေလ်ာ့ ရွိပါသည္။ အလုပ္ရုံအား လံုးတြင္ စုစုေပါင္းလုပ္သားအင္အား (၁၀၀)ခန္႔ ရွိႏိုင္သည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကပါသည္။ မိရိုးဖလာ ဒုတိယအသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအျဖစ္ လုပ္ကင ို ္ျခင္းတြင္မူ ရြာလံုးကၽြတ္နီးပါး လုပ္ကိုင္ၾကပါသည္။ ၂၄။ ေရႊခတ္စကၠဴထုတ္လုပ္ျခင္းလုပ္ငန္းတြင္ ေထာက္ပံ့ေရးကြင္းဆက္ (supply chain) ရိုးစင္းပါသည္။ ၀ါးကို ၀ါးခုတ္သူမ်ားထံမွ တိုက္ ရိုက္ ၀ယ္ယပ ူ ါသည္။ ၀ါးမွ စကၠဴျဖစ္သည္အထိ ကိုယ္တုိင္ထုတ္လုပ္ပါသည္။ ေရႊခတ္စကၠဴကို ေရႊဆင ို ္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားသို႔ ကိုယတ ္ ိုင္ ေရာင္းခ်ပါသည္။ ေပါင္းစပ္ဖြဲ႔စည္းမွုမရွိသည့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွုလုပ္ငန္းစဥ္ (non-integrated manufacturing process) တစ္ခု သာ ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းတို႔ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်သည့္ ေရႊခတ္စကၠဴသည္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ အရံသင့္ သံုးစြ၍ ဲ မရေသးပါ။ အခ်မ္း ခတ္ျခင္းဟုေခၚသည့္ လုပ္ငန္းေနာက္တစ္ဆင့္ ျဖတ္သန္းရပါေသးသည္။ ၂၅။ အခ်မ္းခတ္ျခင္းကို မႏၲေလးၿမိဳ႔တြင္ လုပ္ကိုင္ပါသည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႔တြင္ အခ်မ္းခတ္သည့္ အလုပ္ရ(ုံ ၃)ရုံ ရွိပါသည္။ အလုပ္ရ(ုံ ၁)ရုံ လွ်င္ လုပ္သားအင္အား (၃) ေယာက္ခန္႔သာ ရွိၿပီး စုစုေပါင္းလုပ္သားအင္အား (၉)ေယာက္ထက္ မပိုပါ။ အခ်မ္းခတ္ျခင္းသည္ ေရႊ ခတ္စကၠဴအရုိင္းကို ယဥ္ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္ၿပီး တန္ဘိုးတစ္ဆင့္ ထပ္ျမွငသ ့္ ည့္ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ဤတန္ဘိုးျမွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္သည္ က်စ္က်စ္လစ္လစ္ႏွင့္ တာသြားသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ၂၆။ အခ်မ္းခတ္ျခင္းဆိုသည္မွာ ေရႊခတ္သည့္အခါ အပူဒဏ္ခံႏိုင္ရန္ စကၠဴကို သမင္ေရအိတ္တြင္ ထည္၍ ့ ေႏႊးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အခ်မ္း ခတ္ၿပီးေသာ ေရႊခတ္စကၠဴကို ေရႊခတ္လုပ္ငန္းတြင္ သံုးရန္ သင့္ေတာ္၊ မေတာ္ ေရႊခတ္ဆရာမ်ားအား ျပသ၍ အဆံုးျဖတ္ခံရပါ သည္။ ေရႊခတ္ဆရာမ်ားက သင့္ေတာ္သည္ဟုဆိုမွသာ ထိုေရႊခတ္စကၠဴကို သံုးစြဲလ႔ို ရပါသည္။ ေရႊခတ္ဆရာမ်ားက ေရႊဆိုင္းလုပ္ ငန္း၀င္ေပါက္မွေစာင္၍ ့ ေရႊခတ္စကၠဴ၏ အရည္အေသြးကို စစ္ေဆးသည့္သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အခ်မ္းခတ္လုပ္ငန္း ကို မႏၲေလးၿမိဳ႔တြင္ လုပ္ကိုင္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ စစ္ကင ို ္းတြင္ ေရႊခတ္စကၠဴထုတ္လုပ္သည္ဆိုရာ၌ ကုန္ေခ်ာ(အယဥ္)အျဖစ္ ထြက္ 13
လာေအာင္ ထုတ္လုပ္သည္ မဟုတ္ပါ။ သို႔ေသာ္ စစ္ကိုင္းထုတ္ကုန္ ေရႊခတ္စကၠဴသည္ ေနာက္ဆံုးပိတ္သံုးစြဲသူ (end user) ျဖစ္သူ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္သို႔ ေရာင္းခ်ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္ဆံုးပိတ္သံုးစြဲသူက လုပ္ငန္းသံုး ေရႊခတ္စကၠဴအယဥ္ဘ၀သို႔ေရာက္ေအာင္ အခ်မ္းခတ္သူထံ လက္ခေပးအပ္ႏ၍ ွံ တန္ဘိုးထပ္ျမွင့္ရပါသည္။ က်န္စကၠဴအမ်ိဳးအစားမ်ားျဖစ္ေသာ ေလးစကၠဴ၊ သႏုတ္စကၠဴ၊ ေရႊ ေလွာင္စကၠဴမ်ားကို အခ်မ္းခတ္ၿပီး ထပ္မံျပဳျပင္စရာ မလိုပါ။ ထိုစကၠဴမ်ားကား စစ္ကိုင္းမွ ထုတ္လုပ္ၿပီးျဖစ္သည္ႏွင့္ ကုန္ေခ်ာ(အ ယဥ္)ဘ၀သို႔ ေရာက္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ပဇစကၠဴမွာ (၅)နာရီၾကာေအာင္ ေရႊခတ္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ ေရႊခတ္စကၠဴအက်ျဖစ္ၿပီး ပဇ ခတ္ရာတြင္ ျပန္လည္အသံုးျပဳႏိုင္ေအာင္ အခ်မ္းျပန္ခတ္၍ ထပ္မံမြမ္းမံရပါသည္။ ၂၇။ ၀ါးမွ ေရႊခတ္စကၠဴဘ၀သို႔ သြားရာလမ္းတစ္ေလ်ာက္တြင္ ေငြေၾကးအရ တန္ဘိုးတက္လာေအာင္ ျဖတ္သန္းရသည့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွု လုပ္ငန္းက႑ (၃)ခု ရွပ ိ ါသည္။ ပထမက႑မွာ ဤေခါင္းစဥ္ငယ္ပါ အမွတ္စဥ္(၇) ပံုျပ(၂)တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္အတိုင္း စကၠဴထုတ္ လုပ္ျခင္း အေျခခံလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ထုိအေျခခံလုပ္ငန္းစဥ္ကို ထပ္ေပါင္း၍ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသီးသန္႔သံုး စကၠဴျဖစ္ေအာင္ လုပ္ငန္းက႑ႏွစ္ခု ျဖည့္စြက္ပါသည္။ ဖေယာင္းဆီတက္ေအာင္၊ ႀကံ့ခိုင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း (အေရာင္တင္ျခင္းဟုလည္း ေခၚပါသည္) ႏွင့္ အပူဒဏ္ခံႏိုင္ေအာင္၊ ႀကံခိုင္ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္း (အခ်မ္းခတ္ျခင္း) တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၈။ အကယ္၍ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ကိုယ္ပုိင္တီထြင္ဖန္တီးမွု ရွိ၊ မရွိ ဆန္းစစ္လိုလွ်င္ အထက္ေဖာ္ျပပါ ျဖည့္စြက္က႑ႏွစ္ခု သည္ ကိုယ္ပိုင္တီထြင္ဖန္တီးမွု ဟုတ္၊ မဟုတ္ (သို႔မဟုတ)္ အျခားႏိုင္ငံမ်ား၏ တီထြင္ဖန္တီးမွုကို လက္ေ၀ခံအေနႏွင့္ ယူထားသည္ လား၊ အနည္းငယ္ မြမ္းမံေကာင္း မြမ္းမံသည္မ်ိဳး ရွိေပလိမ့္မည္ စသည္ျဖင့္ သမိုင္းဆိုင္ရာရွုေထာင့္မွ ပတ္၀န္းက်င္ဆက္စပ္ႏိုငင ္ ံမ်ားႏွင့္ ယွဥ္တြဲ၍ ေလ့လာလွ်င္ သံုးသပ္ခ်က္မ်ား ထြက္လာႏိုင္ပါသည္။ ၂၉။ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ (value chain) ကို ကိန္းဂဏန္းအတိအက်ႏွင့္ မဟုတ္ဘဲ အၾကမ္းဖ်င္း ရွုျမင္ရလွ်င္ စကၠဴထုတ္လုပ္ျခင္းတြင္ logistic ကိစၥမ်ားျဖစ္ေသာ လာရာလမ္းေၾကာင္းတြင္ ျဖန္႔ေ၀မွု (inbound distribution or logistic) ႏွင့္ သြားရာလမ္းေၾကာင္းတြင္ ျဖန္႔ေ၀မွု (outbound distribution or logistic) မ်ားတြင္ အဆာက်ယ္ၿပီး မလိုလားအပ္သည့္ ျပဳန္းတီးမွုမ်ား မရွိပါ။ ထုတ္လုပ္သူမွ တာ၀န္ခံရ သည့္ ေရာင္းၿပီးထပ္ေဆာင္းလုပ္ငန္း (after-sale service) မရွိပါ။ ကုန္ထုတ္လုပ္မွုလုပင ္ န္းမ်ား (manufacturing operations) ကား ရွည္လ်ားလြန္းၿပီး အခ်ိန္ျပဳန္းတီးမွု မ်ားလြန္းပါသည္။ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ ၀ါးကို မေဖာက္ထံုးႏွင့္စိမ္ျခင္း (sulphate processing) သည္ လုပ္ငန္းစဥ္၏ အာနိသင္ထက္ျမက္မွု (process effiency) အလြန္အမင္းနိမ့္ၿပီး ေရႊဆင ို ္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္တစ္ခုလံုးႏွင့္ ခ်ိန္ၾကည့္လွ်င္ လည္း အာနိသင္ထက္ျမက္မွု အနိမ့္ဆံုးလုပ္ငန္းစဥ္ ျဖစ္ပါသည္။ ေစ်းကြက္တင္ျခင္းႏွင့္ ေရာင္းခ်ျခင္း (marketing and selling) တြင္ ေစ်းကြက္သည္ မ်က္ပါးရပ္တစ္ခုတည္းသာျဖစ္ၿပီး ေရာင္းၿပီးလက္ငင္းေငြေခ်စံနစ္တစ္ခုတည္းကိုသာ က်င့္သံုးပါသည္။ ရွုပ္ေထြးေပြလီမွု မရွိ၊ သို႔ေသာ္ တဖက္မွၾကည့္လွ်င္ အကန္႔အသတ္ ႀကီးလြန္းပါသည္။ ေဖာ္ျပပါေဆာင္ရြက္မွုမ်ားကို အေထာက္အကူျပဳေပးသည့္ သုေတ သနႏွင့္ နည္းပညာပံ့ပိုးျခင္း၊ လူသားအရင္းအျမစ္ေမြးထုတ္ျခင္း၊ ေကာ္ပိုရိတ္အေျခခံအေဆာက္အဦ (corporate infrastructure) ဖြဲ႔စည္းျခင္း စသည္တို႔မွာ ရုိးရာစကၠဴထုတ္လုပ္မွုလုပ္ငန္းႏွင့္ အလွမ္းေ၀းလြန္းပါသည္။ ၃၀။ ေရႊခတ္စကၠဴကို ၆ လက္မစတုရန္းပတ္လည္ အရြယ္အစားျဖင့္ ေစ်းကြက္တင္ပါသည္။ လက္ရွိေစ်းကြက္ေပါက္ေစ်းမွာ ၆ လက္မ ပတ္လည္ စကၠဴ(၁)ထုတ္လွ်င္ (၃၅၀,၀၀၀)က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ စကၠဴ(၁)ထုတ္လွ်င္ ရြက္ေရ (၁,၂၀၀) ပါေသာ္လည္း (၁,၀၀၀) ထုတ္ ဟုသာ ေခၚေ၀ၚၾကပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ရြက္ေရ(၂၀၀)သည္ အပိုေဆာင္းထည့္သည့္ သေဘာျဖစ္ပါသည္။ ေရႊခတ္စကၠဴကို လက္ႏွင့္လုပ္ၿပီး ထုတ္လုပ္ေသာေၾကာင့္ အရည္အေသြး တသမတ္တည္း မျဖစ္ႏိုင္ေပ။ ေရႊခတ္ရာတြင္ အသံုးျပဳရန္ စံမီသည့္ စကၠဴ မ်ား ပါ၀င္သလို စံမမီသည့္ စကၠဴမ်ားလည္း ပါ၀င္ပါသည္။ စစ္ကိုင္းမွ ထုတ္လုပ္လိုက္သည့္ ေရႊခတ္စကၠဴကို အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ သည့္အတိုင္း အခ်မ္းခတ္ရေသးသည္။ ကပ္ေၾကးႏွင့္ကိုက၍ ္ ညွိ(ယဥ္)ရေသးသည္။ စံမမီေသာ စကၠဴမ်ားကို ဖယ္ထုတ္ရပါသည္။ ထိုအတြက္ အေလ်ာ့တြက္ ရိွလာပါသည္။ ထိုအေလ်ာ့တြက္အတြက္ ခ်ိန္ဆၿပီး ရြက္ေရ (၁,၀၀၀)လွ်င္ (၂၀၀) အပိုေဆာင္းထည္၍ ့ အေရာင္းအ၀ယ္ျပဳသည့္သေဘာ ျဖစ္ပါသည္။ 14
၃၁။ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းျဖစ္သည့္ ၀ါးတစ္လံုး၏ တန္ဘိုးမွာ (၆၀၀)က်ပ္မွ (၇၀၀)က်ပ္ထိ ရွိပါသည္။ ေရႊခတ္စကၠဴထုတ္လုပ္ေရး အလုပ္ရုံ တစ္ခုအတြက္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ၀ါးကား (၃)စီး (သို႔မဟုတ)္ (၄)စီး တိုကခ ္ န္႔ လိုအပ္ပါသည္။ ကုန္ထုတ္ကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ား အ သစ္၀ယ္ယူရန္ႏွင့္ သံုးၿပီးသားကိရိယာမ်ားကုိ မြမ္းမံရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ဤေလ့လာခ်က္တြင္ စကၠဴလုပ္ငန္းႏွင့္ပတ္သက္၍ တစ္ႏွစ္ တာ ထုတ္လုပ္မွု ပမာဏ၊ စုစုေပါင္း၀င္ေငြ၊ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအျမတ္၊ အသားတင္၀င္ေငြ၊ အသားတင္အျမတ္မ်ားကို ဆန္းစစ္ႏိုင္ျခင္း မရွိ ပါ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အဆိုပါသတင္းအခ်က္အလက္မ်ားသည္ သဘာ၀အရ လွ်ိဳ၀ ႔ ွက္သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ ရရွိဖို႔ ခက္ခဲပါသည္။ ေယဘူယ်အေနျဖင့္ မွန္းဆရလွ်င္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွုစရိတ္မ်ားတြင္ အလုပ္သမားစရိတ္သည္ အကုန္ အက်အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားအတြက္ ကုန္က်စရိတသ ္ ည္ ထိုသဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားမွ ထုတ္လုပ္ ေပးသည့္ ကုန္ေခ်ာတန္ဘိုးႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ နိမ့္ေနပါလိမ့္မည္။ လက္မွုသက္သက္ျဖင့္ ကုန္ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းမ်ားကို ေက်းလက္တြင္ အထိုင္ခ်ထားျခင္း၊ ေခတ္မီစက္ကိရိယာမ်ား၊ ေခတ္မီစြမ္းအင္အရင္းအျမစ္မ်ား အသံုးခ်ရန္ မလို ျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ ပံုေသအရင္းအႏွီးမ်ား(fixed assets)အတြက္ ကုန္က်စရိတ္၊ ပံုေသအရင္းအႏွီးမ်ားကို အသံုးခ်မွု ကုန္က်စ ရိတ(္ depreciation cost)မ်ား တက္စရာ အေၾကာင္းမရွိပါ။ တဖက္တြင္ ၆လက္မစတုရန္းပတ္လည္ ေရႊခတ္စကၠဴ(၁)ရြက္၏ ေရာင္း ေစ်းသည္ (၂၉၁.၆၇)က်ပ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အမ်ိဳးအစားႏွင့္ အရည္အေသြးျမင့္သည္ဟု သတ္မွတ္ထားသည့္ စက္ရုံထုတ္ စကၠဴ ေစ်းႏွုန္းမ်ားႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ ေစ်းေကာင္းရသည္ဟု ဆိုရပါမည္။ ၃၂။ ေစ်းကြက္အုပ္ခ်ဳပ္မွုအေနအထားအရ စကၠဴထုတ္လုပ္သည့္လုပ္ငန္းကို ေရႊျပင္လုပင ္ န္းက ထိန္းေက်ာင္းပါသည္။ စကၠဴထုတ္လုပ္ ျခင္းလုပ္ငန္းတြင္ လုပ္ငန္း(၁၀)ခု ရွိသည္ျဖစ္၍ အဆိုပါအေရအတြက္သည္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ ေရြးခ်ယ္စရာ မ်ားေစပါ သည္။ စကၠဴ၏အရည္အေသြးႏွင့္ စကၠဴေစ်းႏွုန္းမ်ား သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားအေပၚ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ညွိႏွုိင္းႏိုင္စမ ြ ္းမွာ အားေကာင္း သည္ဟု ယူဆလွ်င္ ရပါသည္။ ၃၃။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသံုး ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းႏွစ္မ်ိဳးအနက္ စကၠဴသည္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားသို႔ တိုက္ရုိက၀ ္ င္ပါသည္။ ေရႊသည္ ေရႊျပင္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားသို႔ တုိက္ရုိက၀ ္ င္သည္ရွိသလို ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းမ်ားမွတဆင့္လည္း ၀င္ေရာက္ပါသည္။ ေရႊလက္ဆန္႔သည္ဆို သည္မွာ ေရႊတံုးေရႊခဲကို ဖဲႀကိဳးသဖြယ္ အျပားရွည္ရွည္ျဖစ္ေအာင္ (gold ribbon) ျပဳလုပ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ ငန္းနယ္ပယ္တြင္ ေရႊလက္ဆန္႔သည့္ အလုပ္ရုံ (၁၂) ရုံ ရွိပါသည္။ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းနယ္ပယ္တြင္ အလုပ္ရုံမ်ားကို လုပ္ငန္းအ ႀကီးစား၊ အလတ္စား၊ အငယ္စား ဟု (၃)မ်ိဳး ခြဲၾကပါသည္။ အေရအတြက္အရ အႀကီးစား (၂)ရုံ၊ အလတ္စား (၃)ရုံ၊ အေသးစား (၇) ရုံ ရွိပါသည္။ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္း၏ လုပ္ငန္းႀကီး၊လတ္၊ငယ္ ဖြဲ႔စည္းပံုမွာ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ပိရမစ္ပံုစံအတိုင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပံုျပ(၃)။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းလုပင ္ န္းနယ္ပယ္တြင္ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္း ဖြဲ႔စည္းပံု
လုပ္ငန္းအႀကီးစား = ၂ ဦး လုပ္ငန္းအလတ္စား = ၃ ဦး လုပ္ငန္းအငယ္စား = ၇ ဦး
လုပ္ငန္းအႀကီးစားသည္ အပ္ထည္လက္ခံသည္၊ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ ေရႊ၀ယ္၍လည္း ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ပါသည္။ လုပ္ငန္းအလတ္စား သည္ အႀကီးစားကဲ့သို႔ လုပ္ကိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ အႀကီးစားႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ ရင္းႏွီးေငြ နည္းသည္။ ၀ယ္အား၊ ေရာင္းအားလည္း နည္းပါသည္။ အေသးစားသည္ ၄င္းတို႔ထံ ေရႊလာအပ္မွ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ပါသည္။ ကိုယ္တိုင္ေရႊ၀ယ္ၿပီး ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း မရွိပါ။ ေရႊ 15
လက္ဆန္႔သည့္လုပ္ငန္းသည္ မိရုိးဖလာလုပ္ငန္းတစ္ခုျဖစ္ၿပီး လုပ္ငန္းအႀကီးစားမ်ားသည္ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ အလတ္စားလုပ္ငန္းမ်ားမွာ ပညာသင္တပည့္မ်ားမွ လုပ္ငန္းခြဲေထာင္ၾကရင္း အလတ္စားအဆင့္သို႔ တက္လွမ္းခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အလတ္စားလုပ္ငန္းမ်ားအားလံုးနီးပါးမွာ ထိုလမ္းေၾကာင္းအတိုင္း ဖြံ႔ၿဖိဳးလာခဲ့ၾကၿပီး ဘိုးစဥ္ေဘာင္ ဆက္လုပ္ငန္း (၁)ခုသာ ပါရွိပါသည္။ လုပ္ငန္းအငယ္စားမ်ားမွာလည္း ပညာသင္တပည့္မ်ားက လုပ္ငန္းမ်ား ခြဲေထာင္ၾကရင္း ေပၚ ထြက္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၃၄။ လုပ္ငန္းအႀကီးစားမ်ားတြင္ လုပ္ခစားလုပ္သားအင္အား (၄)ေယာက္မွ (၅)ေယာက္အထိ ရွိၾကၿပီး၊ အလတ္စားတြင္ လုပ္ခစားလုပ္ သား (၁)ေယာက္မွ (၂)ေယာက္၊ အေသးစားတြင္မူ လုပ္ခစားလုပ္သားမရွိ၊ မိသားစုလုပ္သားအင္အားႏွင့္သာ လုပ္ကိုင္ၾကပါသည္။ လုပ္ငန္းအႀကီးစားမ်ားတြင္ တစ္ရက္လွ်င္ ေရႊ(၂၀)က်ပ္သားအထက္ ေရႊလက္ဆန္႔ၾကၿပီး အလတ္စားမ်ား၏ တစ္ရက္ အမ်ားဆံုး ေရႊလက္ဆန္ႏ ႔ ိုင္သည့္ ပမာဏမွာ (၂၀)က်ပ္သား ျဖစ္ပါသည္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္း ခန္႔မွန္းခ်က္မ်ားအရ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းမွ တစ္ႏွစ္ လွ်င္ ေရႊပႆ ိ ာခ်ိန္ (၁၅၀)မွ (၂၀၀)ၾကား ေရႊလက္ဆန္႔ပါသည္။ ေရႊ(၁)က်ပ္သားလွ်င္ (၆၆၀,၀၀၀)က်ပ္ႏွင့္ တြက္ခ်က္ပါက ေရႊဆိုင္းလုပင ္ န္းတြင္ အသံုးျပဳရန္ ေရႊလက္ဆန္႔ေပးသည့္ တစ္ႏွစ္စာ ေရႊတန္ဘိုးစုစုေပါင္းသည္ က်ပ္ေငြ (၉,၉၀၀,၀၀၀,၀၀၀)မွ (၁၃,၂၀၀,၀၀၀,၀၀၀) ၾကား၊ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၉,၉၀၀,၀၀၀)မွ (၁၃,၂၀၀,၀၀၀) ၾကား ရွိပါသည္ (၁ ေဒၚလာ = ၁,၀၀၀ က်ပ္)။ ၃၅။ ေရႊလက္ဆန္႔ခကို ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္တြင္ တေျပးညီ သတ္မွတ္ထားပါသည္။ ေရႊ(၁)က်ပ္သားဆန္႔လွ်င္ လက္ခ (၄,၃၀၀)က်ပ္ သတ္ မွတ္ထားပါသည္။ ေရႊလက္ဆန္႔သည့္အခါ အနည္းဆံုး (၂)က်ပ္ခြဲသားရွိမွ ဆန္႔ႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရႊလက္ဆန္႔ဖို႔ တစ္ႀကိမ္ ေရႊအပ္လွ်င္ အနည္းဆံုး (၂)က်ပ္ခြဲသား အပ္ရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရႊအပ္ၿပီး မဆန္႔ႏိုင္သည့္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စားမ်ားႏွင့္ အခ်ိဳ႔အလတ္စားမ်ားက ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းမွ ေရာင္းခ်ေသာ ဆန္႔ၿပီးေရႊလက္ကို ၀ယ္ယူသံုးစြဲရပါသည္။ ေရႊတစ္ထုတ္၊ ႏွစ္ထုတ္ ခတ္စာကို ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းရွင္မ်ားထံမွ လက္လ၀ ီ ယ္ယူရပါသည္။ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းတြင္ ကိုယ္ပိုင္ထုတ္လုပ္ႏိုင္သူ လုပ္ ငန္းရွင္မ်ား၏ အဓိကေဖာက္သည္မ်ားမွာ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စားမ်ားႏွင့္ အလတ္စားမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ ငန္းရွင္မ်ား ေရႊ၀ယ္ရာတြင္ အေၾကြး၀ယ္စံနစ္ မရွိ၊ ေရာင္းၿပီးေငြေခ်စံနစ္လည္း မရွိပါ။ လက္ငင္းေငြေခ်စံနစ္ကိုသာ က်င့္သံုးပါသည္။ ထို႔အတူ ၄င္းတို႔က ၄င္းတို႔ထံမွ ေရႊလက္လာ၀ယ္သူမ်ားကိုလည္း လက္ငင္းေငြေခ်စံနစ္ကို က်င့္သံုးပါသည္။ ၃၆။ ေရႊလက္ဆန္႔သည့္အလုပ္ကို အနည္းဆံုး (၂)က်ပ္ခြဲသားႏွင့္စ၍ အမ်ားဆံုးအျဖစ္ (၁၀)က်ပ္သားအထိ ဆန္႔ၾကပါသည္။ ေရႊလက္ ဆန္႔သည့္လုပ္ငန္းစဥ္သည္ ရုိးစင္းပါသည္။ ေရႊကို အရည္က်ိဳ၊ အေအးခံ၊ တူႏွင့္ထုၿပီးျပဳျပင္၊ စက္ႀကိတ္၊ လိုခ်င္သည့္ ပံုသ႑ာန္ႏွင့္ အရြယ္အစားရေအာင္ မီးဖုတ္၊ ေရဆြတ္၊ တူထု၊ စက္ႀကိတ္ ေက်ာ့၍ေက်ာ့၍ လုပ္ရသည့္ လုပ္ငန္းျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း လုပ္ငန္းတြင္ ပင္နီယံႏွင့္ ႀကိတ္လံုး (roller) ကို သံုးျခင္း၊ တနည္းအားျဖင့္ စက္ကိရိယာ အသံုးျပဳမွုကို ဤတစ္ေနရာႏွင့္ စကၠဴထုတ္ လုပ္ေရးလုပ္ငန္းတြင္ မေဖာက္ထံုးစိမ္ၿပီး ႏွီးျပားမ်ားကို ထုေခ်ရာတြင္ စက္ကို စတင္အသံုးျပဳေနသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ေရွးကမူ ေရႊကို ေနာက္ဆံုးအဆင့္ ေရႊလက္ျဖစ္သည္အထိ လက္ျဖင့္သာ လုပ္ကိုင္ၾကပါသည္။ တစ္ထုတ္ခတ္စာ ေရႊ(၁၂)ပဲသားႏွင့္ ႏွစထ ္ ုတ္ ခတ္စာ ေရႊ(၁က်ပ္၈ပဲသား)ကို ေရႊလက္ဆန္႔ရာတြင္ နံနက္(၈)နာရီမွ ညေန(၄)နာရီအထိ လုပ္သား(၃)ဦး အလဲအလွယ္ျပဳ၍ ထုတ္ လုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။ မ်က္ေမွာက္ကာလေရာက္ေသာ္ ေရႊဆိုင္းသံုးစြဲမွု တိုးျမင့္လာျခင္း၊ အပ္ထည္မ်ားလာျခင္းတို႔ေၾကာင့္ လုပ္ငန္းမ ႏိုင္ေတာ့ပါ။ ဤတြင္ စက္ကိုအစားထိုး၍ အသံုးျပဳလာၾကပါသည္။ ႀကံရည္ႀကိတ္စက္ အေသးစားေလးႏွင့္ သ႑ာန္တူေသာ ႀကိတ္ လံုးကို အသံုးျပဳပါသည္။ ႀကိတ္လံုးတြင္ လက္လွည့္ႏွင့္ ေမာ္တာသံုးဟု ႏွစ္မ်ိဳးရွိရာ လက္လွည့္ဆိုလွ်င္ အပတ္ေရမွတ္ကာ လုပ္ၾက ၿပီး စက္လွည့္ဆိုလွ်င္ ေရႊထည္ကို လက္ႏွင့္စမ္းကာ လိုခ်င္သည့္ အေနထားရ၊ မရ ဆန္းစစ္ၾကပါသည္။ ႀကိတ္စက္အရင္းအႏွီး သည္ လက္လွည့္ဆိုလွ်င္ (၅၀၀,၀၀၀)က်ပ္ႏွင့္ စက္လွည့္ဆိုလွ်င္ (၁,၅၀၀,၀၀၀)က်ပ္ႏွင့္ (၂,၀၀၀,၀၀၀)က်ပ္ အၾကား ရွိပါသည္။ အျခားလုပ္ငန္းသံုးလက္နက္ကိရိယာမ်ားမွာ ဖားဖို၊ အင္၊ လံုးခၽြန္း၊ တူ၊ ေပ၊ ခ်ိန္ခြင္၊ အေလး စသည္ျဖင့္ ပန္းထိမ္သံုးပစၥည္းကိရိယာ မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ေရႊ(၁၀)က်ပ္သားဆန္႔လွ်င္ မီးေသြးဖိုး (၂,၀၀၀)က်ပ္မွ (၃,၀၀၀)က်ပ္အၾကား ကုန္က်ပါသည္။ လုပ္ခစားလုပ္ သား အသံုးျပဳလွ်င္ လုပ္ခကို ပုတ္ျပတ္ႏွုန္းႏွင့္ ရွင္းပါသည္။ 16
၃၇။ ေရႊ (၂)က်ပ္ခြဲသားဆန္႔လွ်င္ ပံုမွန္အားျဖင့္ အလုပ္ခ်ိန္ (၅)နာရီမွ (၆)နာရီအထိ ၾကာတတ္ပါသည္။ ေရႊ(၅)က်ပ္သားဆန္လ ႔ ွ်င္လည္း ထိုမွ်ေလာက္သာ ၾကာၿပီး (၁၀)က်ပ္သားဆန္႔လွ်င္မူ (၁၀)နာရီခန္႔ ၾကာတတ္ပါသည္။ ေရႊ(၁)က်ပ္သားဆန္႔လွ်င္ လက္ခ (၄,၃၀၀) က်ပ္ ရသည္ျဖစ္၍ အလုပ္လွုိင္ေသာ ေန႔ရက္မ်ားတြင္ တစ္ရက္လွ်င္ လက္ခ (၃၀,၀၀၀)က်ပ္မွ (၄၀,၀၀၀)က်ပ္အထိ ၀င္ပါသည္။ လုပ္ငန္းရာသီခ်ိန္သည္ သီတင္းကၽြတ္လမွ တန္ခူးလအထိျဖစ္ၿပီး (၆)လ ၾကာပါသည္။ ရာသီပကာလ (၆)လတြင္ ပွ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ရာသီခ်ိန္၏ သံုးပံုတစ္ပံုမွ်သာ အလုပ္ရပါသည္။ လခ်ီ၍ အလုပ္နားရျခင္းမ်ိဳး မရိွပါ။ ေရႊကိုလည္း ကိုယ္တုိင္ေရာင္း၊ ကိုယ္ပိုင္ေရႊႏွင့္ ေရႊလက္ဆန္႔၊ အပ္ထည္ကိုလည္းလက္ခံ၊ ကိုယ္ပိုင္ဆန္႔ထားသည့္ ေရႊလက္ကလ ို ည္း ေရာင္းခ်၊ စသည္ျဖင့္ ျဖာထြက္ေအာင္ လုပ္ ကိုင္သည့္ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစားႏွင့္ အလတ္စားအတြက္ အက်ိဳးအျမတ္ ပိုထြက္ပါသည္။ ၃၈။ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းႏွင့္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္း၊ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းႏွင့္ ႏွီးႏႊယ၍ ္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းအခ်င္းခ်င္း ဆက္ဆံမွုမ်ားကို ေအာက္ ေဖာ္ျပပါ ပံုျပ(၄)တြင္ သရုပ္ေဖာ္ထားပါသည္။ ပံုျပ(၄)။ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းႏွင့္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္း၊ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းႏွင့္ ႏွီးႏႊယ၍ ္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းအခ်င္းခ်င္း ဆက္ဆံမွုမ်ားျပပံု
ေစ်းကြက္
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစား
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စား
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္အ ငယ္စား အညႊန္း ရွားရွားပါးပါး (seldom) တခါတရံ (occasional)
ေရႊလက္ဆန္႔ၿပီး
ေရႊထည္အပ္သည္။
ေရႊထည္၀ယ္ယူျခင္း
လက္ခယူၿပီး
စုစုေပါင္းထုတ္ကုန္ပမာဏ၏ ၅၀%
ေရႊလက္ဆန္႔သ ည္။ စုစုေပါင္းထုတ္ကုန္ပမာဏ၏ ၅၀%
ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္း
17
မၾကာခဏ (frequent) အၿမဲ (always) တဖက္သြား (uni-directional) အျပန္အလွန္ (bi-directional)
အထက္ပါပံုျပမွ ျမွားမ်ားကို ထု အထူအပါး ေလးမ်ိဳး၊ အေရာင္ေလးမ်ိဳးႏွင့္ သရုပ္ေဖာ္ထားၿပီး အပါးဆံုးမွ အထူဆံုးသို႔ အေရာင္ႏွင့္ ကိုက၍ ္ အစဥ္အတိုင္း ေဖာ္ျပရလွ်င္ ရွားရွားပါးပါး (seldom) (အနီေရာင္)၊ ရံဖန္ရံခါ (occassional) (အ၀ါေရာင္)၊ မၾကာခဏ (frequent) (အစိမ္းေရာင္)၊ အၿမဲ (always) (အျပာေရာင္မ်ဥ္းစက္မ်ား) ဟု ျဖစ္ပါသည္။ ျမွားေခါင္း(၁)ခုသည္ တဖက္သြား (unidirectional) ႏွင့္ ျမွားေခါင္း(၂)ခုသည္ (bi-directional) ဆက္ဆံမွုကို ရည္ညႊန္းပါသည္။ ၃၉။ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းမွ စုစုေပါင္းထုတ္ကုန္၏ ၅၀% ကို ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားသုိ႔ ေရာင္းခ်ပါ သည္။ စုစုေပါင္းထုတ္ကုန္၏ က်န္ ၅၀% သည္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ေရႊထည္အပ္၍ ေရႊလက္ဆန္႔ခိုင္းသည့္ ပမာဏ ျဖစ္ပါ သည္။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္ အႀကီးစားမ်ားသည္ ေငြမစုမိသည့္အခ်ိန္တြင္ ေရႊလက္ဆန္႔ၿပီးေရႊထည္ကို ၀ယ္ယူတတ္ၾကပါသည္။ သို႔ ေသာ္ ထိုသ၀ ို႔ ယ္ယူျခင္းမ်ိဳး ရွားပါသည္။ ၄င္းတို႔ အဓိကဆက္ဆံသည္မွာ ေရႊထည္အပ္၍ ေရႊလက္ဆန္႔ခိုင္းျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊျပင္ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စားမ်ားက ေရႊထည္လည္းအပ္သည္၊ ေရႊလက္ဆန္႔ၿပီး အသင့္ေရႊထည္ကိုလည္း ၀ယ္ပါသည္။ ဆက္ဆံမွုမွာ တ၀က္ခ်ိဳးစီ ညီပါသည္။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္ အငယ္စားမ်ားအေနႏွင့္ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းႏွင့္ ၄င္းတို႔ကိုယ္ပိုင္ ဆက္ဆံမွု နည္းပါ သည္။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစားမ်ားႏွင့္ အလတ္စားမ်ားက ေငြေပး၍လည္းေကာင္း၊ ေရႊအပ္၍လည္းေကာင္း အငယ္စားမ်ားကို ထုတ္လုပ္ေစပါသည္။ အငယ္စားမ်ားက လက္ခယူ၍လည္းေကာင္း၊ ေရႊမွုံစား၍လည္းေကာင္း လက္ေ၀ခံ ထုတ္လုပ္ေပးပါသည္။ ေရႊမွုံစားသည္ဆိုသည္မွာ အဖ်ားဖြာေနေသာ ေရႊျပားေလးကို ယဥ္သည့္အခါ ထြက္လာသည့္ ေရႊမွုံအမႊားေလးမ်ားကို တစ္စစီ စု ေဆာင္း၍ ရယူခြင့္ရွိျခင္းကို ဆိုလိုပါသည္။ ေငြေပးလွ်င္ ေရႊ၀ယ္၊ ေရႊလက္ဆန္႔ၿပီး ထုတ္လုပ္ပါသည္။ လက္ဆန္႔ၿပီး အသင့္ေရႊ ထည္ေပးလွ်င္ တန္း၍ ထုတ္လုပ္ပါသည္။ ၿပီးလွ်င္ ထုတက ္ ုန္ကို အပ္ပါသည္။ အငယ္စားမ်ားအေနႏွင့္ ေစ်းကြက္ကို အလွမ္းမမီပါ။ အငယ္စားမွ အလတ္စားဘ၀သို႔ တက္လွမ္းရန္ ရုန္းကန္ေနသည့္အခ်ိန္တြင္ ေစ်းကြက္သို႔ စတင္၀င္ေရာက္ပါသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ အရင္းအႏွီး အထိုက္အေလ်ာက္ စုေဆာင္းမိၿပီျဖစ္၍ ကိုယ္ပိုင္အပ္ထည္ႏွင့္ ေရႊလက္ဆန္႔ႏိုင္ပါၿပီ။ သို႔ေသာ္ အငယ္စားမ်ားတြင္ ထို အေရအတြက္က နည္းပါးပါသည္။ တစ္ထုတ္ခတ္၊ ႏွစ္ထုတ္ခတ္စာ ေအာ္ဒါအေသးစားမ်ားရွိလွ်င္လည္း လက္လ၀ ီ ယ္ပါသည္။ အ လတ္စားလုပ္ငန္းရွင္မ်ားသည္ အႀကီးစားလုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံမွုမရွိ။ ၄င္းတို႔ကိုယ္ပုိင္ ေစ်းကြက္တင္ပါသည္။ အႀကီးစား မ်ားသည္လည္း ထိုအတူပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါႏွစ္လႊာသည္ စီးပြားေရးဆက္ဆံမွုတြင္ ဟေနသည္ကို ေတြ႔ရၿပီး ယွဥ္ၿပိဳင္မွုမ်ား ျဖစ္ထြန္းေနမည္မွာ ဧကန္ျဖစ္ပါသည္။ ၄၀။ ေရႊလက္ဆန္႔သည့္လုပ္ငန္းသည္ လက္မွုပညာအေနျဖင့္ ကၽြမ္းက်င္မွုကို ေတာင္းဆိုသည့္ လုပ္ငန္းတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ႀကိတ္စက္အေသး စားေလးကို အသံုးျပဳမွုက အလုပ္တြင္က်ယ္ေစကာ တဖက္တြင္ လုပ္သားအင္အားကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ လုပ္ခစားလုပ္သားအသံုးျပဳမွု အလြန္အမင္း နည္းပါးၿပီး ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းနယ္ပယ္တြင္ လုပ္ခစားလုပ္သားဦးေရ စုစုေပါင္း (၂၀)ထက္ ပိုမရွိပါ။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ဆက္ဆံမတ ွု ြင္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းက ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းအေပၚ ထိန္းေက်ာင္းမွု ျပဳပါသည္။ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းက ေရႊျပင္လုပ္ငန္းကို မွီခိုရပါသည္။ ၄၁။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္းမွ ထုတ္လုပ္လိုက္သည့္ ေရႊလက္(ေရႊဖဲႀကိဳးျပား)ကို ေရႊဆိုင္းျဖစ္ သည္အထိ ဆက္လက္မြမ္းမံပါသည္။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းခြင္တြင္ ေရႊလက္ကို ေရႊမန္က်ည္းရြက္ေလးမ်ားျဖစ္ေအာင္ ျဖတ္ေတာက္ပါ သည္။ ေရႊ(၁၀)ပဲသားရွိသည့္ ေရႊလက္ကို (၁)ထုတခ ္ တ္စာဟု သတ္မွတ္ပါသည္။ ေရွးကမူ ေရႊတစ္ထုတ္ခတ္လွ်င္ (၃)မတ္သား ထည့္ ခတ္ခဲ့ေသာ္လည္း မ်က္ေမွာက္ကာလတြင္ ေရႊ၏ကာလတန္ဘိုး တက္လာျခင္း၊ ေရႊခတ္စကၠဴ၏ အရည္အေသြး ေျပာင္းလဲလာျခင္း၊ ေစ်း ကြက္၏ ေတာင္းဆိုမွုအေျခအေနမ်ားႏွင့္ သင့္ေလ်ာ္မွုရွိေအာင္ ခ်ိန္ဆ၍ ေရႊကို (၁၀)ပဲသားသို႔ ေလွ်ာ့ထည့္ကာ ခတ္လာခဲ့ၾကပါသည္။ တစ္ထုတ္ခတ္စာ ေရႊ(၁၀)ပဲသားမွ ေရႊမန္က်ည္းရြက္ (၂၀၀)ရေအာင္ အညီအမွ် ပိုင္းပါသည္။ ေရႊမန္က်ည္းရြက္ေလးကို ပဇစကၠဴႏွင့္ ေလးစကၠဴႏွစ္ရြက္အၾကား အလယ္တည့္တည့္တြင္ထည္၍ ့ အလ်ားတင္ ေရႊခတ္ရန္ ျပင္ဆင္ပါသည္။ ယင္းကို တံုးထိုးသည္ဟု ေခၚပါ သည္။ တံုးထိုးၿပီး ေရႊမန္က်ည္းရြက္စကၠဴထုတ္ကို အလ်ားခတ္ရန္ ေရႊခတ္ အလုပ္ရုံသို႔ ပို႔ပါသည္။ ေရႊခတ္အလုပ္ရုံတြင္ စကၠဴထုတ္ကို သမင္ေရအိတ္တြင္ စြပ၍ ္ ေက်ာက္ဆိုင္တြင္ ခိုင္ၿမဲေအာင္ ခ်ည္ေႏွာင္ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ တူႏွင့္ထ(ု ေရႊခတ္)ပါသည္။ ထိုသို႔ ပထမ 18
အဆင့္ေရႊခတ္ျခင္းကို အလ်ားေပါက္သည္၊ အလ်ားခတ္သည္၊ အလ်ားတင္ခတ္သည္ဟု ေခၚပါသည္။ အလ်ားတင္ခတ္ခ်ိန္ နာရီ ၀က္ခန္႔ ၾကာပါသည္။ အလ်ားတင္ခတ္ၿပီးသည္ႏွင့္ ေရႊမန္က်ည္းရြက္ေလးသည္ မန္က်ည္းရြက္ပမာဏမွ ဂံုညွင္း၀ိုင္းပမာဏအထိ ျပန္႔ကားၿပီး ျပားလာပါသည္။ ၄င္းကို ဂံုညွင္း၀ိုင္းဟု ေခၚပါသည္။ ဂံည ု ွင္း၀ိုင္းေရႊလံုး (ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ေရႊျပားေလးမ်ားကို ေရႊလံုး ဟု ေခၚပါသည္)ကို ေရႊခတ္အလုပ္ရံု (ေရႊခတ္အလုပ္ရုံကို ေက်ာက္ဆိုငဟ ္ ု ေခၚပါသည္)မွ ေရႊျပင္အလုပ္ရသ ုံ ို႔ ျပန္ပို႔လုိက္ပါသည္။ ေရႊ ျပင္အလုပ္သမမ်ားက ဂံုညွင္း၀ိုင္းေရႊလံုးတစ္လံုးကို ေျခာက္စိတ္စိတ္ပါသည္။ မူလေရႊလံုး(၂၀၀)မွ (၁,၂၀၀)သို႔ ပြားလာပါၿပီ။ ေရႊလံုး တစ္လံုးခ်င္းကို ပဇစကၠဴ၊ ေလးစကၠဴ၊ သႏုတ္စကၠဴမ်ားအၾကား ညွပ္ထည္၍ ့ ပဇခတ္ရန္ ျပင္ဆင္ပါသည္။ ျပင္ဆင္ၿပီး ပဇထုတ္ကို ေက်ာက္ဆိုင္သို႔ ပို႔ပါသည္။ ေက်ာက္ဆုိင္တြင္ ပဇခတ္ပါသည္။ ပဇခတ္ခ်ိန္ (၁)နာရီ ၾကာသည္။ ပဇခတ္ၿပီး ေရႊထုတ္ကို ေရႊျပင္ လုပ္ငန္းသို႔ ျပန္ပို႔ပါသည္။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားမက ျပန္႔ကား၍ ပါးလာသည့္ ေရႊျပား(ပဇလံုးကိ)ု စိတ္သည္၊ တစ္ခုအေပၚ တစ္ခု ထပ္တင္သည္။ ပဇလံုး(၅)လံုးကို (၃)လံုးျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပြားၿပီးေရႊလံုး (၁,၂၀၀)မွ (၈၀၀)သို႔ ေလ်ာ့သည္။ ပဇလုံးကို ေရႊခတ္စကၠဴႏွင့္ညွပ၍ ္ ေက်ာက္ဆိုင္သို႔ ပို႔သည္။ ေက်ာက္ဆိုင္က ေရႊခတ္သည္။ ဤအဆင့္ေရႊခတ္ျခင္းကို ေရႊခတ္ျခင္း ဟု သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ေခၚေ၀ၚပါသည္။ ေရႊခတ္ခ်ိန္ (၅)နာရီ ၾကာပါသည္။ ဤအဆင့္ေရႊခတ္ျခင္းသည္ ေနာက္ဆံုးေရႊခတ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပါးေအာင္၊ ျပားေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း ၿပီးစီးပါၿပီ။ ခတ္ၿပီး ေရႊထုတ္ကို ေရႊျပင္အလုပ္ရုံသို႔ ျပန္ပို႔သည္။ ေရႊျပင္အလုပ္သမ မ်ားက ေရႊျပားကို အလိုရွိသည့္ အရြယ္အစားကို မူတည္၍ ျဖတ္ေတာက္သည္။ ၿပီးလွ်င္ ေရႊျပားတစ္ျပားခ်င္းအလိုက္ ေရႊေလွာင္ စကၠဴတြင္ ထည့္သြင္းသည္။ ထုတ္ပိုးသည္။ ေစ်းကြကသ ္ ပ ို႔ ို႔ရန္ အသင့္ျဖစ္ပါၿပီ။ ၄၂။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းမွ ေရႊျပင္ျခင္းလုပ္ငန္း ဖြံ႔ၿဖိဳးလာပံုကို ေအာက္ပါ ပံုျပ(၅)ျဖင့္ ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ ယေန႔အခ်ိန္ထိ ရွင္သန္ ဆဲျဖစ္ေသာ သက္တမ္းရွည္ ေရႊျပင္အလုပ္ရ(ုံ ၄)ခုကို နမူနာအျဖစ္ ေကာက္ယက ူ ာ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္၍ ဆန္းစစ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေဖာ္ျပပါပံုျပသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္တစ္ခုလံုးကို ရုပ္လံုးေဖာ္ျခင္း မျပဳႏိုင္ေသာ္လည္း ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း ဖြံ႔ၿဖိဳး လာပံုႏွင့္ ယေန႔ေခတ္ဖြဲ႔စည္းမွု၏ ေက်ာရုိးလကၡဏာကို ထပ္ဟပ္ႏိုင္စြမ္း ရွိပါသည္။ အဆိုပါအလုပ္ရုံ (၄)ခုသည္ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊ ဆိုင္းနယ္ပယ္တြင္ သက္တမ္းအရင့္ဆံုး အလုပ္ရုံမ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး ရတနာပံုေခတ္ကာလကတည္းက တည္ေထာင္ခၿဲ့ ပီးျဖစ္သည္ဟု မွတယ ္ ူၾကသလို ဘယ္ေခတ္ဘယ္ကာလက စတင္တည္ေထာင္ခဲ့မွန္း တိတက ိ ်က် ေရေရရာရာ မမွတ္မိေတာ့သည့္ အလုပ္ရုံမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ အလုပ္ရုံကို သားစဥ္ေျမးဆက္ အေမြခံကာ ဆက္လက္လည္ပတ္ခဲ့ၾကၿပီး ေနာက္ေၾကာင္းရာဇ၀င္ႏွင့္ပတ္သက္၍ သိမွုသည္ မိသားစုမ်ိဳးဆက္ (၃)ဆက္ (သို႔မဟုတ)္ အမ်ားဆံုး (၄)ဆက္ထက္ ေက်ာ္သြားလွ်င္ ဇေ၀ဇ၀ါ ျဖစ္ေလေတာ့သည္။ ၄၃။ အလုပ္ရ(ုံ ၄)ခုသည္ ရတနာပံုေခတ္ကတည္းက တည္ရွိခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူပါသည္။ ရတနာပံုေခတ္၊ ကိုလိုနီေခတ္ ျဖတ္သန္း ခဲ့သည့္ ေခတ္ႏွစ္ဆက္တြင္ ဖြဲ႔စည္းမွု မည္သို႔ရွိသည္ကို မသိရပါ။ သို႔ေသာ္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ဖဆပလေခတ္တေလ်ာက္တြင္မူ မ်က္ပါးရပ္ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္တြင္ ေရႊျပင္အလုပ္ရုံ (၄)(၅)ရုံထက္ ပိုမရွိခဲ့ပါ။ ဖဆပလေခတ္ေႏွာင္းတြင္ အလုပ္ရ(ုံ ၆)ရုံခန္႔ သာ ရွိခဲ့သည္ဟု သတင္းအခ်က္အလက္ ေပးၾကပါသည္။ အလုပ္ရုံအေရအတြက္ နည္းပါးေသာေၾကာင့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွု နည္းပါး သည္ဟု မဆုိလိုႏိုင္ပါ။ ထိုေခတ္က အလုပ္ရုံမ်ား၏ ဖြဲ႔စည္းမွုပံုသ႑ာန္သည္ ယေန႔ေခတ္ အလုပ္ရမ ုံ ်ားထက္ ပိုႀကီးပါသည္။ ၁၉၆၈ ခုႏွစ္၊ မွတ္တမ္းတစ္ခုအရ အဆိုပါေခတ္ကာလ၀န္းက်င္တြင္ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမွ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ေရႊပိႆာ ခ်ိန္ (၁၀၀)မွ (၁၅၀)အၾကား သံုးစြဲခဲ့ပါသည္။ အလုပ္ရုံတစ္ရုံခ်င္းအလိုက္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္သည့္ ပမာဏသည့္ ယေန႔ေခတ္ အလုပ္ရုံ မ်ား၏ တစ္ရုံခ်င္းအလိုက္ ထုတ္လုပ္မွုထက္ အဆမ်ားစြာ ပိုခဲ့ပါလိမ့္မည္။ အလုပ္ရုံစီမံခန္႔ခြဲမွုကို မိရိုးဖလာ အိမ္ေထာင္စု အႀကီးအ ကဲက စီမံခန္႔ခြဲ ခဲ့ပါသည္။ သားသမီးမ်ားက အေမြခပ ံ ါသည္။ ရုိးရာမိသားစုဖြဲ႔စည္းပံုအတိုင္း အလုပ္ရုံကိုလည္း တစ္စုတစ္စည္းထဲ ဆက္လက္ဖြဲ႔စည္း လည္ပတ္ခၾဲ့ ကပါသည္။ သို႔ေသာ္ မဆလေခတ္ဦးကတည္းက အလုပ္ရုံအလုပ္သမားမ်ားက လုပ္ငန္းခြဲေထာင္ ျခင္း ျပဳခဲ့ၾကပါသည္။ ထို႔ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ားတြင္ အေမြခံသားသမီးမ်ားက ၄င္းတို႔ကိုယ္ပိုင္ သီးျခားအလုပ္ရုံမ်ား ခြဲေထာင္လာခဲ့ ၾကပါသည္။ မိသားစုအႀကီးအကဲ၏ စီမံခန္႔ခြဲမွုမွ ခြဲထြက္ကာ ကိုယပ ္ ိုင္စီမံခန္႔ခြဲမွုကို ထူေထာင္ခဲ့ၾကပါသည္။ လုပ္ငန္းကို (က)အဆင့္ မွ ျပန္စၾကသည္။ လုပ္ငန္းအသစ္ထူေထာင္ရာတြင္ ဘိုးဘြားစဥ္လာ လည္ပတ္ခဲ့သည့္ ပင္မလုပ္ငန္းမွ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း အ ရင္းအႏွီးမ်ား အေမြခံခဲ့ၾကေသာ္လည္း လုပ္ငန္းကို အေမြခံျခင္းမဟုတ္၊ ၄င္းတို႔က တစ္ဦးခ်င္းအလိုက္ လုပ္ငန္းအငယ္စားမ်ားကို ထူ 19
ေထာင္၍ စတင္ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အငယ္စားမွ အလတ္စားသို႔ တက္လွမ္း၊ အလတ္စားမွ အႀကီးစားသို႔ တက္လွမ္းလာခဲ့ၾကပါ သည္။ သို႔ေသာ္ အေမြခံသူတိုင္း ထိုလမ္းေၾကာင္းေပၚ မေရာက္ပါ။ ဆုတ္သြားသူမ်ားလည္း ရွိသည္။ တန္႔ေနသူမ်ားလည္း ရွိပါ သည္။ တဖက္တင ြ ္ ကၽြမ္းက်င္အလုပ္သမမ်ားက ကိုယ္ပိုင္လုပ္ငန္းအငယ္စားမ်ား ခြဲေထာင္လာၾကပါသည္။ ၄င္းတို႔သည္ မိရိုးဖလာ လုပ္ငန္းမွ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုကို အေမြခံၿပီး ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပင္မအလုပ္ရုံမွ ခြဲထြက္ကာ ပင္မအလုပ္ရုံ၏ လက္ေ၀ခံလုပ္ ငန္းရွင္မ်ားအျဖစ္ ရပ္တည္ၾကသည္။ ၄င္းတို႔က ၄င္းတို႔ကိုယ္ပိုင္ အလုပ္သမား(၁)ေယာက္စ (၂)ေယာက္စ ေမြးသည္။ ကုန္ထုတ္ လုပ္သည္။ အငယ္စားမွ အလတ္စား၊ အလတ္စားမွ အႀကီးစားဘ၀သို႔ ေရာက္ေအာင္ ရုန္းကန္သည္။ တက္သြားသူလည္း ရွိသည္။ ပံုျပ(၅)။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ ေရႊျပင္လုပ္ငန္း ဖြံ႔ၿဖိဳးလာပံ၏ ု ေက်ာရုိးလကၡဏာျပ Flowchart
ရတနာပံုေခတ္
ကိုလိုနီေခတ္
ဖဆပလေခတ္
ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီေခတ္ႏွင့္
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
အလုပ္ရုံ(၁)
အလုပ္ရုံ(၂)
အလုပ္ရုံ(၃)
အလုပ္ရုံ(၄)
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
အလုပ္ရုံ(၁)
အလုပ္ရုံ(၂)
အလုပ္ရုံ(၁)
အလုပ္ရုံ(၄)
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
အလုပ္ရုံ(၁)
အလုပ္ရုံ(၂)
အလုပ္ရုံ(၃)
အလုပ္ရုံ(၄)
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
ေရွးေဟာင္း
အလုပ္ရုံ(၁)
အလုပ္ရုံ(၂)
အလုပ္ရုံ(၃)
အလုပ္ရုံ(၄)
ေရွးေဟာင္း
မဆလေခတ္ဦး
အလုပ္ရုံ(၃)
အလုပ္ရုံခြဲ (၁)
အလုပ္ရုံခြဲ
မဆလေခတ္ေႏွာင္း မွ ယေန႔ေခတ္အထိ
(၁)
ဆင့္ပြား အလုပ္ရုံ ခြဲ (၁) ဆင့္ပြား အလုပ္ရုံ ခြဲ (၁)
အလုပ္ရုံခြဲ (၁)
အလုပ္ရုံခြဲ (၂)
အလုပ္ရုံခြဲ (၃)
အလုပ္ရုံခြဲ (၄)
ဆင့္ပြား အလုပ္ရုံ ခြဲ (၁) ဆင့္ပြား အလုပရ ္ ုံ ခြဲ (၁) ဆင့္ပြား အလုပ္ရုံ ခြဲ (၁) ဆင့္ပြား အလုပ္ရုံ ခြဲ (၁)
20
အလုပ္ရုံခြဲ (၁)
အလုပ္ရုံခြဲ (၂)
အလုပ္ရုံခြဲ (၃)
အလုပ္ရုံခြဲ (၄)
ဆင့္ပြား အလုပ္ရုံ ခြ(ဲ ၁)
ဆင့္ပြား အလုပ္ရုံ ခြ(ဲ ၁) ဆင့္ပြား အလုပ္ရုံ ခြဲ (၁)
ေရွးေဟာင္း အလုပ္ရုံ(၄)
ဆင့္ပြား အလုပ္ရုံ ခြဲ (၁)
ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တန္႔ေနသူလည္း ရွိသည္။ တက္ၿပီး ျပန္က်သူလည္း ရွိသည္။ စီးပြားေရးသံသရာစက္၀န္း (business cycle) အ တိုင္း လည္ပတ္ေနသည္။ တဖန္၄င္းတို႔အလုပ္ရုံမ်ားမွ ကၽြမ္းက်င္အဆင့္ေရာက္သြားသည့္ အလုပ္သမားမ်ားက လုပ္ငန္းအငယ္စား ေလးမ်ား ခြဲေထာင္သည္။ စီးပြားေရးသံသရာစက္၀န္း ဆက္၍ လည္ပါသည္။ ၄၄။ ျဖတ္သန္းခဲ့ရသည့္ ေခတ္တေလ်ာက္တြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ မ်က္ေမွာက္ကာလေလာက္ အဟုန္ (dynamism) ရခဲ့သည္မ်ိဳး မရွိပါ။ ေရွးကာလက ဆန္႔ထုတ္ထားသည့္ မိသားစုဖြဲ႔စည္းပံု (extended family)ႏွင့္ ၄င္းႏွင့္ လိုက္ဖက္သည့္ မိရုိးဖလာ မိသားစုစီမံခန္႔ခြဲမွုကို စီးပြားေရးလုပ္ငန္းစီမံခန္႔ခြဲမွုတြင္ အသံုးျပဳခဲ့သည္။ ေပါင္းစည္းထားသည့္ မိသားစု၀င္မ်ား၏ အင္အားကို အသံုး ခ်ၿပီး ခိုင္မာသည့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွု၊ ခိုင္မာသည့္ ေစ်းကြက္ကို တည္ေဆာက္သည္။ ၿပိဳင္ဖက္ကို ရွဲေစသည္ (သို႔မဟုတ)္ ၿပိဳင္ဖက္ မ်ား ေပၚထြန္းလာျခင္းကို ယုတ္ေလ်ာ့ေစသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လုပ္ငန္းနယ္ပယ္ ၿငိမ္သည္။ မိရုိးဖလာလမ္းေၾကာင္းအတိုင္း တစိုက္ မတ္မတ္ေလွ်ာက္လာခဲ့သည့္ လုပ္ငန္း(၄)(၅)ခုက ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္ကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္ထားခဲ့သည္။ မ်က္ေမွာက္ကာလ ေရႊဆိုင္း လုပ္ငန္းသည္ ထိုလမ္းေၾကာင္းမွ ဖဲခြာခဲပ ့ ါၿပီ။ မိသားစုဖြဲ႔စည္းပံုႏွင့္ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ပံုမ်ား ေျပာင္းလဲခဲ့ၿပီ။ ေရွးကာလမွ မိသားစုဖြဲ႔စည္းပံု ၿပိဳဆင္းလာသည္ႏွင့္ ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္၏ ဖြဲ႔စည္းပံုလည္း ၿပိဳဆင္းလာခဲ့သည္။ မဆလေခတ္ေႏွာင္းပိုင္းမွစ၍ ေျပာင္းလဲမွု စတင္ျဖစ္ ခဲပ ့ ါသည္။ မိသားစုဖြဲ႔စည္းပံုသည္ အျမဳေတမိသားစု (nuclear family) ဖြဲ႔စည္းပံုသို႔ ေရြ႔ေလ်ာလာသည္ႏွင့္ ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္သည္ လည္း တသီးပုဂၢလသေဘာေဆာင္သည့္ ဖြဲ႔စည္းမွုသို႔ ေျပာင္းလဲခဲ့ပါသည္။ ၄၅။ မ်က္ေမွာက္ကာလ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္မွ ေရႊျပင္လုပ္ငန္း၏ ဖြဲ႔စည္းပံတ ု ြင္ ခန္႔မွန္းေျခ လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စား (၆၀)၊ လုပ္ ငန္းရွင္အလတ္စား (၁၀၀)၊ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစား (၂၀)ခန္႔ ရွိပါသည္။ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္သလို ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္ႏွင့္ ထဲ ၀င္ပတ္သက္ေနသူမ်ားက ထိုသို႔ ႀကီးလတ္ငယ္ အုပ္စ(ု ၃)စု ခြဲထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အုပ္စ(ု ၃)စု၏ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားကို ေမး ခြန္းလႊာဆာေဗးမွ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားတြင္ အေသးစိတ္ ေဖာ္ျပပါထားပါသည္။ အုပ္စုတစ္စုႏွင့္တစ္စု ဆက္ဆံေရးပံုသ႑ာန္ကို ပံုျပ(၄) ျဖင့္ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၄၆။ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္တြင္ ေရႊျပင္အလုပ္ရ(ုံ ၆)ရုံခန္႔သာ ရွိသည္ဟု သိရပါသည္။ ထိုေခတ္မွ လုပ္သားမ်ားသည္ ေနာင္တြင္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား ျဖစ္လာၾကပါသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ(္ ၄၀)ခန္႔၊ ၁၉၇၀ ေက်ာ္ အေစာပိုင္းကာလမ်ားတြင္ ေရႊျပင္အလုပ္ရုံ (၁၇)ရုံထိ ရွိလာခဲ့ပါသည္။ ၁၉၉၀ ေက်ာ္ႏွစ္လယ္ကာလမ်ားမွစ၍ အလုပ္ရုံအေရအတြက္ သိသိသာသာတက္လာခဲ့ၿပီး ၂၀၀၀ ခုႏွစ္အေရာက္ တြင္ အလုပ္ရုံ (၈၀)ခန္႔အထိ ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ားတြင္ ကၽြမ္းက်င္အလုပ္သမမ်ားက လုပ္ငန္းအငယ္စား ေလးမ်ား ခြဲေထာင္ျခင္း ပိုမိုျဖစ္ထြန္းလာခဲ့ၿပီး ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ထိုသလ ို႔ ုပ္ငန္းခြဲ အငယ္စားေလးမ်ား ထူေထာင္မွု အျမင့္ ဆံုးအေျခအေနသို႔ ေရာက္ခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းေရာက္မွ ထူေထာင္သည့္ လုပ္ငန္းအငယ္စားေလးမ်ား အေရအတြက္ မွာ ခန္႔မွန္းေျခ (၃၀)ေက်ာ္ခန္႔ ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းက အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ကို ျမွင့္တင္ေပးႏိုင္စြမ္းရွသ ိ ည္ကို သံသယျဖစ္စရာမလုိဟု ယူဆပါသည္။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းနယ္ပယ္တြင္ လုပ္သားအင္အားဖြဲ႔စည္းမွု ေျပာင္းလဲခဲ့ၿပီး ထိုအေျပာင္းအလဲႏွင့္ လုိက္ပါ၍ သင့္ေလ်ာ္သည့္ လုပ္သားစီမံခန္႔ခြဲမွု မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ လုပ္သားအင္အားရွားပါးျခင္းျပႆ နာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရပါသည္။ ၄၇။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းခြင္သည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ လုပ္ငန္းခြင္ ျဖစ္ပါသည္။ မိသားစုလုပ္သားအင္အားကို အသံုးျပဳသလို လုပ္ခစားလုပ္ သားအင္အားႏွင့္ အလုပ္သင္လုပ္သားအင္အားကိုလည္း အသံုးျပဳပါသည္။ ေယဘူယ်လကၡဏာအေနျဖင့္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းအေသး စားတြင္ စုစုေပါင္းလုပ္သားအင္အား (၁)ေယာက္မွ (၂)ေယာက္၊ အလတ္စားတြင္ (၃)ေယာက္မွ (၅)ေယာက္၊ အႀကီးစားတြင္ (၆) ေယာက္ႏွင့္ (၆)ေယာက္အထက္၊ ထိုသို႔ ဖြဲ႔စည္းထားသည္ဟု တြက္ခ်က္၍ သတ္မွတ္ပါသည္။ လုပ္ငန္း ႀကီး၊လတ္၊ေသး ႀကိမ္ႏွုန္း ႏွင့္ တြက္ခ်က္လွ်င္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းနယ္ပယ္တြင္ လုပ္ကင ို ္ေနသည့္ အလုပ္သမအေရအတြက္သည္ အနည္းဆံုးသည္ (၆၀၀)၊ အ မ်ားဆံုးသည္ (၈၀၀)ခန္႔ ရွိပါသည္။ လုပ္ငန္း အငယ္စား၊ အလတ္စား၊ အႀကီးစားတြင္ လုပ္သားအင္အား အၾကမ္းဖ်ဥ္း ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုရာခိုင္ ႏွုန္းသည္ ၁၅%၊ ၆၄%၊ ၂၁% အသီးသီး ျဖစ္ပါသည္။ 21
၄၈။ အလ်ားတင္ခတ္ျခင္း၊ ပဇခတ္ျခင္း၊ ေရႊခတ္ျခင္း လုပ္ငန္းအဆင္(့ ၃)ဆင့္သည္ ေရႊျပင္ျခင္းႏွင့္ ရက္ယယ ွ ္၍ ေဖာက္ေနေသာ လုပ္ ငန္းမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ထိုလုပ္ငန္းအဆင္(့ ၃)ဆင့္လံုးကို ၿခံဳ၍ ေရႊခတ္သည္ဟုလည္း ေခၚၾကပါသည္။ အလ်ားတင္ခတ္ျခင္းကို အ ခမဲ့ လုပ္ေပးရပါသည္။ ထိုစံနစ္ကို ေရွးကတည္းက က်င့္သံုးခဲ့ၿပီး ေရွးထံုးမပ်က္ခပ ဲ့ ါ။ ေရႊခတ္ျခင္းလုပ္ငန္း(၃)ဆင့္တြင္ အလ်ားတင္ ခတ္ျခင္းသည္ အလြယ္ကူဆံုးႏွင့္ အခ်ိန္အနည္းဆံုး ယူရသည့္လုပ္ငန္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အဆစ္သေဘာမ်ိဳး က်င့္သံုးခဲ့သည္ဟု ယူ ဆပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္တြင္ ပဇခတ္အလုပ္ရုံ (၁၀)ရုံ၊ ေရႊခတ္အလုပ္ရုံ (၂၀)ရုံ ရွိပါသည္။ ပဇခတ္အလုပ္ ရုံတစ္ရုံလွ်င္ ပွ်မ္းမွ်လုပ္သားအင္အား (၃)ေယာက္၊ ေရႊခတ္အလုပ္ရုံတစ္ရုံလွ်င္ ပွ်မ္းမွ်လုပ္သားအင္အား (၅)ေယာက္ႏွင့္ ဖြဲ႔စည္း ထားပါသည္။ ပွ်မ္းမွ်အေနျဖင့္ စုစုေပါင္းေရႊခတ္လုပ္သား (၁၃၀)ေယာက္ ရွိပါသည္။ အဆိုပါလုပ္သားအင္အားသည္ အမ်ိဳးသား လုပ္သားအင္အား ျဖစ္ပါသည္။ ၄၉။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းမ်ားသည္ ကၽြမ္းက်င္မွုအေျချပဳလုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္သျဖင့္ ေန႔စား၊ လခစားစံနစ္မ်ားကို မက်င့္သံုးပါ။ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုအလိုက္ ၿပီးစီးသည့္အလုပ္ပမာဏကို မူတည္၍ လက္ခႏွုန္းသတ္မွတ္ကာ လုပ္ခေပးပါသည္။ လက္ခႏွုန္းသတ္ မွတ္ခ်က္မ်ားကို အလုပ္သမားမ်ား၊ အလုပ္သမမ်ား၊ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား ညွိႏွုိင္းတုိင္ပင္ၿပီး ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သင့္တင့္သည့္ ႏွုန္းထားကို သ ေဘာတူ သတ္မွတ္ၾကပါသည္။ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွုးက ညွိႏွုိင္းရခက္လွ်င္ ၾကားခ်ေပးၿပီး လက္ခႏွုန္းထားကို သေဘာတူသတ္ မွတ္ၿပီးပါက ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္တစ္ခုလံုးအတြက္ တေျပးညီ အတည္ျဖစ္ေစပါသည္။ လက္ခႏွုန္းထားမ်ားကို ေနာက္ဆက္တြဲဇယား (၁၈)တြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ၅၀။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ လက္ခစားလုပ္သားအင္အားကို အၾကမ္းဖ်ဥ္းတြက္ခ်က္ရလွ်င္ စကၠဴလုပ္ငန္းတြင္ (၁၀၀) ဦး၊ ေရႊ လက္ဆန္႔ျခင္းလုပ္ငန္းတြင္ (၂၀)ဦး၊ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတြင္ (၆၀၀)မွ (၈၀၀)ဦး၊ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းတြင္ (၁၃၀)ဦး၊ စုစုေပါင္း လက္ခစား လုပ္သား (၁၀၀၀)ေက်ာ္ခန္႔ ရွိပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ မိသားစုစီးပြားေရးလုပ္ငန္းျဖစ္သျဖင့္ စုစုေပါင္းလုပ္သား အင္အားတြင္ မိသားစုလုပ္သားအင္အား ထည္၀ ့ င္သည့္ပမာဏ မ်ားျပားပါသည္။ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္မွုႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အလုပ္ ရုံမွန္သမွ် မိသားစုလုပ္သားအင္အား အနည္းဆံုး(၁)ဦး ရွိပါမည္။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းမွ ေလ့လာခံအုပ္စုတြင္ မိသားစုလုပ္သားအင္အား ထည္၀ ့ င္မွုသည္ စုစုေပါင္းလုပ္သားအင္အား၏ (၃၁.၄၆%) ရွိသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ အဆိုပါ မိသားစုလုပ္သားအင္အားသည္ တစ္ရက္လွ်င္ အနည္းဆံုး (၈)နာရီ ေဇာက္ခ်၍ လုပ္ကိုင္ေသာ မိသားစုလုပ္သားအင္အားကို ဆိုလိုပါသည္။ အျခားျပင္ပအလုပ္ မ်ားကို လုပ္ကိုင္ရင္း အားသည့္အခ်ိန္ မိသားစုလုပ္ငန္းကို ၀ိုင္းသည့္ မိသားစု၀င္မ်ား၏ လုပ္အားထည္၀ ့ င္မွု မပါေသးပါ။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ ကုန္သြယ္ေရာင္း၀ယ္မွုက႑ ၁။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းမွ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ပွ်မ္းမွ် ေရႊဆိုင္းအေရအတြက္ (၄၉၅,၀၀၀)ဆိုင္း ေရာင္းခ်သည္ဟု ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ဇယား(၁)အတိုင္း တြက္ခ်က္ရရွိပါသည္။ ေရႊဆိုင္း၏ လက္မအရြယ္အစားအလုိက္ ေရာင္းခ်ရသည့္ ပမာဏကို တြက္ခ်က္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္း (၁)ဆိုင္းလွ်င္ ရြက္ေရ (၁၀၀) ပါ၀င္ပါသည္။
၂။
စုစုေပါင္းေရာင္းခ်မွု ၄၉၅,၀၀၀ ဆိုင္း (ခန္႔မွန္း) အတြက္ အသံုးျပဳသည့္ ေရႊပႆ ိ ာခ်ိန္ စုစုေပါင္းမွာ တြက္ခ်က္မွုအရ (၁၅၇.၈၁) ပိႆာ ျဖစ္ပါသည္။
22
ဇယား(၁)။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းမွ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ပွ်မ္းမွ် ေရာင္းခ်ေသာ ေရႊဆိုင္းအမ်ိဳးအစား၊ ေရာင္းခ်သည့္ပံုစံႏွင့္ အေရအတြက္ စဥ္
ေရႊဆိုင္းအမ်ိဳးအစား
ေရာင္းခ်သည့္ပံုစံ
ေရာင္းခ်သည့္ ေရႊဆိုင္းအေရအတြက(္ ဆိုင္း)
၁
၂" ေရႊဆိုင္း
တင္ဒါ + ၾကားေပါက္ေရာင္းခ်ျခင္း
၁၅၀,၀၀၀
၂
၁ ၁/၂" ေရႊဆိုင္း
တင္ဒါ + ၾကားေပါက္ေရာင္းခ်ျခင္း
၁၅၀,၀၀၀
၃
ေရႊဆိုင္းဆိုက္စံု
နိဗၺာန္ကုန္သ ည္မ်ားသို႔ ပံုမွန္ေရာင္းခ်ျခင္း
၁၀၅,၀၀၀
၄
၁" ေရႊဆိုင္း
ပံုမွန္ေရာင္းခ်ျခင္း
၆၀,၀၀၀
၅
မူးတင္း + ပဲတင္း + ဆိုက္ပ်က္
ပံုမွန္ေရာင္းခ်ျခင္း
၃၀,၀၀၀
စုစုေပါင္း
၃။
၄၉၅,၀၀၀
ေရႊဆိုင္းေစ်းကြက္မွာ အဓိကအားျဖင့္ ႏွစ္ခုသာ ရွိပါသည္။ တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ားမွ တင္ဒါေခၚျခင္း၊ ေအာ္ဒါမွာျခင္းႏွင့္ နိဗၺာန္ကုန္ သည္မ်ားသို႔ ျဖန္႔ျဖဴးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းကို ဘာသာေရးမွအပ အျခားကိစၥမ်ားတြင္ အသံုးျပဳျခင္း ရွိေသာ္လည္း ထိုေစ်းကြက္ မ်ား၏ အရြယ္အစားမွာ မေျပာပေလာက္ပါ။ တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ားမွ ေဂါပကအဖြဲ႔မ်ား၏ ေရႊဆိုင္း၀ယ္လိုအား (ပံုမွန္ပမာဏႏွင့္ ပံုမွန္ ၀ယ္ယူသည့္ ႏွစ္အပိုင္းအျခား) ကို ေအာက္ပါဇယား (၂) တြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။
၄။
တန္ခိုးသိပ္မႀကီးေသာ ဘုရားမ်ားမွ ေဂါပကမ်ား၏ ၀ယ္လိုအားအေျခအေနကို မသိရပါ။ ေဂါပကမ်ားက ၄င္းတို႔ႏွင့္ နီးစပ္ရာ ေရႊ ဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ၀ ္ ယ္ယူေသာေၾကာင့္ ၀ယ္လိုအားမွာ ပ်ံ႔က်ဲေနပါသည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႔၊ မဟာျမတ္မုနိဘုရား ေဂါပ ကအဖြဲ႔၏ ၀ယ္လိုအားသည္ အျမင့္ဆံုး ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာျပည္အထက္ပိုင္းေဒသတြင္ မိုးနည္းေသာေၾကာင့္ ဘုရားပုထိုးမ်ားတြင္ ကပ္လွဴပူေဇာ္ထားသည့္ ေရႊသကၤန္းသည္ ႏွစ္ၾကာၾကာခံပါသည္။ ၁၀ ႏွစ္ၾကာမွ တစ္ႀကိမ္ ေရႊခ်စရာလိုပါသည္။ ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ ငံတြင္ မိုးမ်ားေသာေၾကာင့္ ၄-၅ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္ ေရႊခ်ရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၀ယ္လိုအားက ပိုစိတ္ပါသည္။
၅။
ခန္႔မွန္းမွုအရ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္မွ ထုတ္လုပ္သည့္ စုစုေပါင္းေရႊဆိုင္းပမာဏ၏ ၅၀% ထက္မနည္းသည္ ဘုရားေဂါပက အဖြဲ႔မ်ားသို႔ ျဖန္႔ခ်ီျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ က်န္ ၅၀% ခန္႔မွာ နိဗၺာန္ကုန္စံုဆိုင္မ်ားမွတဆင့္ သံုးစြဲသူ ဘုရားဖူးျပည္သူမ်ားသို႔ ေရာက္ပါ သည္။ အျခားေစ်းကြက္မ်ားမွာ မွန္စီေရႊခ်လုပ္ငန္း၊ ယြန္းထည္လုပ္ငန္း၊ တိုင္းရင္းေဆးကုလုပ္ငန္း၊ ျဗဴတီပါလာမ်ား၊ ႏိုင္ငံျခားသား ခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ မွန္စီေရႊခ်လုပ္ငန္းေစ်းကြက္မွအပ က်န္အျခားေစ်းကြက္မ်ား၏ ၀ယ္လိုအားမွာ အလြန္နည္းပါ သည္။ အဓိကေစ်းကြက္ႏွစ္ခုျဖစ္ေသာ ဘုရားေဂါပကမ်ားႏွင့္ နိဗၺာန္ကုန္စံုဆိုင္မ်ားမွအပ က်န္ေစ်းကြက္မ်ား၏ ၀ယ္လိုအားမွာ တစ္ ႏွစ္လွ်င္ ပွ်မ္းမွ် (၂၀,၀၀၀)ဆိုင္းခန္႔ ရွိၿပီး ၄င္း၏ ေလးပံုသံုးပံုသည္ မွန္စီေရႊခ်လုပ္ငန္း၏ ၀ယ္လိုအား ျဖစ္ပါသည္။
၆။
မွန္စီေရႊခ်လုပ္ငန္းသည္ မႏၲေလး၊ ရန္ကုန္၊ ပုဂံ၊ ေညာင္ဦး၊ ပဲခူးၿမိဳ႔မ်ားတြင္ အထြန္းကားဆံုးျဖစ္ၿပီး ထုိၿမိဳ႔မ်ားမွ ၀ယ္လိုအား တက္ပါ သည္။ မွန္စီေရႊခ်လုပ္ငန္း အထြန္းကားဆံုးၿမိဳ႔မ်ားမွာ မႏၲေလးႏွင့္ ပုဂံ၊ ေညာင္ဦးၿမိဳ႔မ်ားျဖစ္ၿပီး မႏၲေလးၿမိဳ႔တြင္ မွန္စီေရႊခ်အလုပ္ရုံ (၂၀၀)ခန္႔ ရွိသည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကပါသည္။ ေရႊဆိုင္းကို ယြန္းထည္လုပ္ငန္းတြင္ ယခင္က အသံုးမ်ားခဲ့ေသာ္လည္း ယေန႔ေခတ္တြင္ ၀ယ္လိုအားက်ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ေစ်းမကိုက္ေတာ့၍ ေရႊဆိုင္း ေရႊအစစ္အစား ဂ်ပန္ေရႊကို အစားထုိး အသံုးျပဳလာၾကပါသည္။ ယ ခင္က ဘုရားတန္ေဆာင္း၊ ျပႆာဒ္၊ စုလစ္၊ မြန္းခၽြန္၊ ဘုရားထီးမ်ားကို ေရႊဆိုင္းႏွင့္ ေရႊခ်ခဲ့ေသာ္လည္း ယေန႔ေခတ္တြင္ ေရႊေရာင္စ တီးျပားမ်ားကို အစားထုိး အသံုးျပဳလာခဲ့ၾကပါသည္။ ယေန႔ေခတ္တြင္ ပန္းပုရုပ္ထုမ်ား၊ ပန္းတေမာ့လက္ရာမ်ားကို ႏိုင္ငံျခားသို႔ တင္ ပို႔ျခင္း၊
ကမၻာလွည့္ခရီးသြားဧည့္သည္မ်ားက ၀ယ္ယူျခင္းမ်ား တိုးျမင့္လာခဲ့ေသာ္လည္း ေရႊခ်ထားလွ်င္ ေဖာက္သည္မ်ားက
မႀကိဳက္၊ ၄င္းတို႔က ေျဗာင္ထုထားသည္မ်ားကိုသာ ေရြးခ်ယ္ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ တဖက္တင ြ ္ ဟိုတယ္ဧည့္ခန္းေဆာင္မ်ားကို ေရႊခ်
23
ဇယား(၂)။ ျမန္မာႏိုင္င၊ံ တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ားမွ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ား၏ ေရႊဆိုင္း၀ယ္လိုအား စဥ္
တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ား
၀ယ္ယူသည့္ႏွစ္အပိုင္းျခား
၀ယ္ယူသည့္ပမာဏ(ဆိုင္း )
မွတ္ခ်က္
၁
မဟာျမတ္မုနိ (မႏၲေလး)
ႏွစ္စဥ္
၈၀,၀၀၀-၁၀၀,၀၀၀
၂
က်ိဳက္ထီးရုိး (က်ိဳက္ထို )
ႏွစ္စဥ္
၄၀,၀၀၀-၅၀,၀၀၀
၁ ၁/၂" ေရႊဆိုင္း
၃
ေရႊစက္ေတာ္ (မင္းဘူး )
ႏွစ္စဥ္
၄,၀၀၀
၁ ၁/၂" ေရႊဆိုင္း
၄
ေရႊတိဂံု (ရန္ကုန္)
၃-၄ ႏွစ္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္
၃၀,၀၀၀-၄၀,၀၀၀
၅
ေရႊတိဂံု (ရန္ကုန္)
ႏွစ္စဥ္
၅,၀၀၀
၆
ေရႊေမာ္ေဓါ (ပဲခူး)
၇ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၃၀,၀၀၀
၇
က်ိဳက္ေခါက္ (သံလွ်င္)
ႏွစ္စဥ္
၃,၀၀၀-၄,၀၀၀
၈
ေရႊမုေ႒ာ (ပုသိမ္)
၅ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၅,၀၀၀-၆,၀၀၀
၉
မဟာ၀ိဇယ (ရန္ကုန္)
၄-၅ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၅,၀၀၀-၆,၀၀၀
၁၀
ဗိုလ္တေထာင္ (ရန္ကုန္)
၄-၅ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၅,၀၀၀-၆,၀၀၀
၁၁
ေရႊဘုန္းပြင့္ (ရန္ကုန္)
၄-၅ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၅,၀၀၀-၆,၀၀၀
၁၂
ဆူးေလ (ရန္ကုန္)
၅ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၁၂,၀၀၀
၁၃
မေကြးျမသလြန္
၁၀-၁၂ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၆,၀၀၀
၁၄
ေရႊစည္း ခံု (ပုဂံ)
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၂၀,၀၀၀-၂၅,၀၀၀
၁၅
ေရႊဆံေတာ္ (ျပည္ )
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၆,၀၀၀
၁၆
ေရႊဆံေတာ္ (ေတာင္ငူ )
၆ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၄,၀၀၀
၁၇
ေရႊစာရံ (သထံု)
၅ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၃,၀၀၀-၄,၀၀၀
၁၈
ျမသပိတ္ (သထံု)
၅ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၄,၀၀၀
၁၉
အလံတစ္ရာ (သထံု)
၅ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၄,၀၀၀-၅,၀၀၀
၂၀
ရွင္မထီး (ထား၀ယ္)
၂၁
ေရႊစည္း ခုံ (မုံရြာ )
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၃,၀၀၀
၂၂
ဆုေတာင္းျပည့္ (မုံရြာ )
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၅,၀၀၀
၂၃
ၿမိဳ႔ေထာင့္ (ေရႊဘို)
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၂,၀၀၀-၃,၀၀၀
၂၄
ေရႊတန္ဆာ (ေရႊဘို )
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၁,၅၀၀-၂,၀၀၀
၂၅
ခ်မ္းသာႀကီး (မိုးကုတ္ )
၁၀-၁၂ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၄,၀၀၀
၂၆
ေရႊဂူႀကီး (မိုးကုတ္)
၁၀-၁၂ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၁,၀၀၀-၂,၀၀၀
၂၇
ေဖာင္ေတာ္ဦး (မိုးကုတ္)
ႏွစ္စဥ္
၁,၀၀၀
၂,၅၀၀-၃,၀၀၀
24
၂" ယၾတာဆိုင္း
၂" ေရႊဆိုင္း (တင္ဒါ) ၁" ႏွင့္ ၁ ၁/၂" (ပံုမွန္) ၂" ေရႊဆိုင္း
၂" ေရႊဆိုင္း
ယခုႏွစ္မွ စ၍ ေရႊခ်သည္။
၁ ၁/၂" ယၾတာဆိုင္း
စဥ္
တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ား
၀ယ္ယူသည့္ႏွစ္အပိုင္းျခား
၀ယ္ယူသည့္ပမာဏ(ဆိုင္း )
ႏွစ္စဥ္
၁၀,၀၀၀
၂၈
ေဖာင္ေတာ္ဦး (အင္းေလး)
၂၉
ျပည္ခ်စ္ဘုရား (ျပင္ဦးလြင္)
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၅,၀၀၀
၃၀
ၿမိဳ႔၀င္ဘုရား (ျပင္ဦးလြင္)
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၁,၅၀၀
၃၁
ၿမိဳ႔ဦးေစတီ (လားရွုိး)
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၁,၅၀၀
၃၂
ဆင္မ်ားရွင္ (စစ္ကိုင္း )
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၂,၀၀၀-၂,၅၀၀
၃၃
ထူပါရုံ (စစ္ကိုင္း )
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၄၀၀-၅၀၀
၃၄
ဆြမ္းဦးပုညရွင္ (စစ္ကိုင္း )
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၂,၅၀၀-၃,၀၀၀
၃၅
ေရႊၾကက္ယက္၊ ေရႊၾကက္က်
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၁,၀၀၀
၃၆
ေရႊက်ီးျမင့္ (မႏၲေလး)
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၂,၀၀၀
၃၇
အိမ္ေတာ္ရာ (မႏၲေလး)
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၄,၀၀၀-၅,၀၀၀
၃၈
ခ်မ္းသာႀကီး၊ ခ်မ္းသာရ (မႏၲေလး)
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၁,၀၀၀
၃၉
ေအာင္ေတာ္မူ (မႏၲေလး)
၄၀
ေတာင္ေပၚဆုေတာင္းျပည့္ (မႏၲေလး)
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၃,၀၀၀
၄၁
ေက်ာင္းေတာ္ရာ (ပြင္ျဖဴ)
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၃,၀၀၀
၄၂
စကၠတဲ (မင္းဘူး)
၁၀ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၃,၀၀၀
၄၃
ေလာကနႏၵာ (ပုဂံ)
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၅,၀၀၀
၄၄
ေရႊနတ္ေတာင္ (ျပည္)
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၂,၀၀၀-၃,၀၀၀
၄၅
ေရႊသိမ္ေတာ္ (ေက်ာက္ဆည္ )
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၂,၀၀၀-၃,၀၀၀
၄၆
တန္႔ၾကည္ေတာင္ (ပုဂ)ံ
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၅,၀၀၀
၄၇
ေရႊဂူနီ (ေက်ာကၠာ၊ မံုရြာ)
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၈,၀၀၀
၄၈
ျပည္ေတာ္ျပန္ (ဇလြန္)
၇-၈ ႏွစ္လွ်င္ ၁ ႀကိမ္
၈,၀၀၀
၄၉
အမရပူရနတ္ပြဲ
ႏွစ္စဥ္
၂၀၀
၅၀
ေတာင္ျပဳန္းနတ္ပြဲ
ႏွစ္စဥ္
၁,၀၀၀
၅၁
တုရြင္းေတာင္ (ပုဂ)ံ
၂,၅၀၀
၄,၀၀၀
မွတ္ခ်က္ ၁ ၁/၂" (ေလလံ+ အလြတ္)
၁ႀကိမ္သာေရႊခ်ေသးသည္
မႏွစ္ကမွ စေရႊခ်သည္။
မွတ္ခ်က္။ တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ား က်န္ရွိေနေသးသည္။
လာျခင္း၊ လူအိပ္ေသာကုတင္ကို ေရႊခ်လာျခင္းမ်ား ေပၚလာၿပီး အိမ္သာခန္းကိုပင္ ေရႊခ်ခ်င္သူမ်ား ရွိလာခဲ့ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ ငန္းရွင္မ်ားအေနႏွင့္ မအပ္စပ္သည္၊ အပ္စပ္သည္ကို မဆံုးျဖတ္၊ ထိုသုိ႔ အသံုးျပဳမွုသည္ သံုးစြဲသူက လုပ္ထုိက္၊ မလုပ္ထိုက္ စဥ္း စားၿပီး တာ၀န္ခံရမည့္ကိစၥဟု ထင္ျမင္ၾကပါသည္။ ေရႊဆိုင္းကို အလွျပင္ပစၥည္းအျဖစ္ မိန္းကေလးမ်ားက အသံုးျပဳရာတြင္ မ်က္ႏွာ တြင္ အသံုးျပဳသည္၊ အလွအပကိစၥအတြက္သာျဖစ္သည္ဟုဆိုကာ ဆန္႔က်င္ျခင္း မျပဳၾကပါ။ ေရွးကမူ မိန္းကေလးမ်ား ေရႊေျခက်င္း 25
၀တ္လွ်င္ လူႀကီးမ်ားက မႏွစ္ၿမိဳ႔ၾကပါ။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေရႊေျခက်င္းေဟာင္းႏြမ္း၍ ျပန္ေရာင္းလွ်င္ ပန္းထိမ္ဆရာလက္သို႔ ေရာက္မည္။ ပန္းထိမ္ဆရာက သံုးစြဲမွုအလိုက္ ေရႊကို အမ်ိဳးအစား မခြဲျခားဘဲ အကုန္ေရာေႏွာၿပီး က်ိဳေသာေၾကာင့္ ေျခက်င္း၀တ္ တြင္ ဆင္သည့္ေရႊသည္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသို႔ ေရာက္သြားႏိုင္သည္ဟု ယူဆၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ၇။
ေရႊဆိုင္းကို ေစ်းကြက္တင္သည့္အခါ အရည္အေသြးကို အကဲျဖတ္သူက ေရႊခ်ဆရာ ျဖစ္ပါသည္။ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ားက မည္ သည့္ ေရႊဆိုင္းတံဆိပ္က ေကာင္းသည္၊ မေကာင္းသည္ကို ေရႊခ်ဆရာအား ေမးျမန္းရပါသည္။ ေရႊခ်ဆရာ၏ အဆံုးအျဖတ္သည္ ေဂါပကအဖြဲ႔၏ ေရြးခ်ယ္မွုအေပၚ လႊမ္းမိုးထားပါသည္။ တဆက္တည္းမွာပင္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေပၚ တြင္လည္း လႊမ္းမိုးထားၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊခ်ဆရာကား ေရႊဆိုင္းေစ်းကြက္တြင္ အခရာ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေရႊခ်ဆရာ ထုတ္လုပ္သည့္အရပ္ေဒသမွာ မံုရြာၿမိဳ႔နယ္၊ ရြာတံုေက်းရြာ ျဖစ္ပါသည္။ မံုရြာ၊ မႏၲေလး၊ ရန္ကုန္၊ ပဲခူး၊ ပုဂံ၊ ေညာင္ဦးၿမိဳ႔မ်ားကား ေရႊခ်ဆရာ လူဦးေရ အမ်ားဆံုးရွိေသာ ၿမိဳ႔မ်ားျဖစ္ပါသည္။
၈။
ေစ်းကြက္မွ ဇာတ္ေကာင္မ်ား၏ အရွိန္အ၀ါအဆင့္ (power position) သတ္မွတ္ခ်က္တြင္ ေရႊခ်ဆရာအျပင္ အျခားအဆင့္ျမင္သ ့ ူ မ်ားမွာ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ အာဏာပိုင္ပုဂၢိဳလ္မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ားကို ေရႊခ်ရာတြင္ အာဏာအဆင့္ အတန္းအလိုက္ စီမံခန္႔ခြဲမွု၏ သက္ေရာက္မွုက ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္မွ လုပ္ငန္းရွင္အခ်ိဳ႔အား အက်ိဳးအျမတ္ အနိမ့္အျမင့္ဆိုသလို ခြဲေ၀ ေပးခဲ့ပါသည္။ ဘုရားတန္ေဆာင္းမ်ားမွ နိဗၺာန္ကုန္သည္ေလးမ်ားႏွင့္မူ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ယံုၾကည္မွုကို တည္ေဆာက္ၿပီး ဆက္ဆံၾကပါသည္။ နယ္ေ၀းမွ အခ်ိဳ႔နိဗၺာန္ကုန္သည္မ်ားကို ႏွစ္အတန္ၾကာသည္အထိ လူခ်င္း မေတြ႔ဖူးၾကပါ။ တယ္လီဖုန္းႏွင့္ ဆက္သြယ္ၿပီး ကုန္မွာ၊ ကုန္ပို႔၊ ဘဏ္မွတဆင့္ေငြလ၍ ႊဲ ဆက္ဆံၾကပါသည္။ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ား၏ ၀ယ္လိုအားႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ နိဗၺာန္ကုန္သည္မ်ားမွာ လက္လေ ီ ဖာက္သည္မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္ အႀကီးစားတစ္ေယာက္အတြက္ ၀ယ္လိုအား နိမ့္ျမင့္ေပါင္းစံပ ု ါ၀င္သည့္ ေစ်းကြက္တံခါးေပါက္ (market outlet) အမ်ားဆံုး (၂၀၀)၊ အနည္းဆံုး (၄၀)၊ ပံုမွန္အားျဖင့္ (၁၀၀)ႏွင့္ (၁၅၀)အၾကား ျဖန္႔က်က္ထားၾကပါသည္။ ထိုသို႔ ျဖန္႔က်က္ထားႏိုင္မွသာ ႏွစ္ေပါက္ကန ု ္ထုတ္လုပ္ႏိုင္သည္။ ကိုယ္ပိုင္ထုတ္လုပ္မွု ႏွင့္ ရပ္တည္ႏိုင္ပါသည္။
၉။
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနႏွင့္ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္တြင္ အရွိန္အ၀ါအဆင့္အတန္း ျမင့္မားေသာ္လည္း ေစ်းကြက္တြင္မူ အရွိန္အ၀ါအဆင့္အတန္း နိမ့္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းေစ်းကြက၏ ္ ေစ်းကြက္အုပ္ခ်ဳပ္မွု (market governance) ပံုသ႑ာန္သည္ အဓိက ေဖာက္သည္မ်ားျဖစ္ေသာ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ားက ထိန္းေက်ာင္းသည့္ပံုစံ (directed model) ျဖစ္ပါသည္။
၁၀။ ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္တြင္ အျမတ္ကို တြက္ရာ၌ ေရႊတစ္ထုတ္ခတ္ကို အေျခခံယူနစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ပါသည္။ ၄င္းသည္ တြက္ရုိးတြက္ စဥ္ ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊတစ္ထုတ္ခတ္လွ်င္ ေရႊ (၁၀)ပဲ အသံုးျပဳရပါသည္။ တစ္ထုတ္ခတ္ရာတြင္ ကုန္က်သည့္ ထုတ္လုပ္မွုစရိတ္ (per unit production cost) ကို ေအာက္ပါဇယား(၃)တြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ၁၁။ ေရႊ(၁၀)ပဲ၀င္ တစ္ထုတ္ခတ္မွ ၂" ေရႊဆိုင္း အရြက(္ ၁၀၀)ပါ (၁၆)ဆိုင္း ထြက္ပါသည္။ တစ္ထုတ္ခတ္လွ်င္ (၁၆)ဆိုင္း ထြက္သည္ ဆုိရာ၌ စံႏွုန္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျခင္းျဖစ္ၿပီး ထိုသို႔သတ္မွတ္ရျခင္းမွာ (၁၆)ဆိုင္းမွ မထြက္လွ်င္ အရွုံးေပၚတတ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ ပါသည္။ လုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္တြင္ ခၽြတ္ေခ်ာ္မွုမ်ားရွိပါက (၁၂)ဆိုင္းသာ ထြက္သည္မ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ပါသည္။ ၂" ေရႊဆိုင္း၏ လက္ ရွိကာလ ေစ်းကြက္ေပါက္ေစ်းမွာ (၁)ဆိုင္းလွ်င္ အျမင့္ဆံုး (၃၂,၅၀၀)က်ပ္ႏွင့္ အနိမ့္ဆံုး (၃၀,၀၀၀)က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ အကယ္၍ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းအငယ္စားမ်ားက လက္ေ၀ခံအေနျဖင့္ ယူလုပ္လွ်င္ သြင္းေစ်းမွာ အျမင့္ဆံုး (၂၉,၅၀၀)က်ပ္ႏွင့္ အနိမ့္ဆံုး (၂၉,၀၀၀) က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ လက္ရွိေစ်းကြက္ေပါက္ေစ်း၏ ပွ်မ္းမွ် (၃၁,၂၅၀)က်ပ္ကို ယူ၍တြက္ခ်က္လွ်င္ (၁၆)ဆိုင္း၏ စုစုေပါင္းေရာင္းရေငြ (gross sale)သည္ (၅၀၀,၀၀၀)က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ စုစုေပါင္းေရာင္းရေငြမွ စုစုေပါင္းကုန္ထုတ္လုပ္မွုစရိတ္ကို ႏွုတ္လွ်င္ အျမတ္ေငြ (၂၄,၇၀၀)က်ပ္ ရပါသည္။
26
ဇယား(၃)။ ေရႊတစ္ထုတ္ခတ္ ထုတ္လပ ု ္မွု အေျခခံယူနစ္တြင္ ထုတ္လုပ္မွု ကုန္က်စရိတ္မ်ား စဥ္ ၁
က႑ ကုန္ၾကမ္း
ေဆာင္ရြက္မွု
ထုတ္လုပ္မွုကုန္က်စရိတ္ (က်ပ္)
ေရႊ (၁၀) ပဲ
၄၂၀,၀၀၀
ေရႊခတ္စကၠဴ
၂
ထုတ္လုပ္ျခင္း
၁၀,၀၀၀
ေရႊေလွာင္စကၠဴ
၄,၀၀၀
ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ +ထုတ္ပိုးပစၥ ည္းမ်ား
၁,၅၀၀
ေရႊလက္ဆန္႔ျခင္း
၂,၇၀၀
အလ်ားတင္ခတ္ျခင္း
၃
အခမဲ့
ပဇခတ္ျခင္း
၄,၃၀၀
ေရႊခတ္ျခင္း
၁၃,၀၀၀
ေရႊျပင္ျခင္း (ေရႊတင္၊ပဇတင္၊ပဇျဖတ္၊အလ်ားျဖတ္၊ပဇပြတ္၊ေရႊထိုး၊ေရႊျပင္ )
၁၉,၈၀၀
စုစုေပါင္း
၄၇၅,၃၀၀
၁၂။ အထက္ပါတြက္ခ်က္မွုတြင္ အျခားနည္းလမ္းမ်ားမွ ရရွိသည့္ အျမတ္ေငြ မပါရွိပါ။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတြင္ ေရႊမွုံစားအျမတ္လည္း ရပါ ေသးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အထက္ပါတြက္ခ်က္မွုတြင္ စုစုေပါင္း၀င္ေငြ (total income) မရပါ။ တဖက္တြင္ အျခားကုန္က်စရိတ္မ်ား (other expenses)၊ ေငြေခ်းၿပီး ကုန္ထုတ္ရလွ်င္ ဆပ္ရသည့္အတိုးမ်ား၊ ျမွဳပ္ႏွံထားသည့္ မူေသအရင္းအႏွီးမ်ား သံုးစြဲမအ ွု တြက္ ေထရ သည့္စရိတ္ (depreciation cost) စသည္တ၏ ို႔ ဖိစီးမွုမ်ား ရွိေနပါမည္။ ေယဘူယ်အားျဖင့္ အျခားကုန္က်စရိတ္မ်ားတြင္ အမ်ားသံုး ေ၀ါဟာရႏွင့္ ေဖာ္ျပရလွ်င္ `ဂါ´ ရသည့္စရိတ္ကလည္း အေတာ္အတန္ ေထာင္းပါလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ အဆိုပါထပ္ေဆာင္းကုန္က် စရိတ္မ်ားသည္ တစ္ယူနစ္စာကို အေျခခံ၍ ခန္႔မွန္းရလွ်င္ အနည္းဆံုး (၁,၀၀၀)က်ပ္မွ အမ်ားဆံုး (၃,၅၀၀)က်ပ္ (သို႔မဟုတ)္ အ နည္းဆံုး (၅၀၀)က်ပ္မွ အမ်ားဆံုး (၃,၀၀၀)က်ပ္ အတြင္းသာ ရွိပါလိမ့္မည္။ လက္ေ၀ခံထုတ္လုပ္သူမ်ားအေပၚတြင္ တင္ထားသည့္ အျမတ္ႏွငခ ့္ ်ိန၍ ္ တြက္ဆၾကည့္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ လက္ရွိေစ်းကြက္ေပါက္ေစ်းအေျခအေနတြင္ ေရႊ တစ္ထုတ္ခတ္ (သို႔မဟုတ)္ ေရႊ(၁၀)ပဲခတ္ (သို႔မဟုတ)္ ရြက္ေရ(၁၀၀)ပါ ၂" အရြယ္ ေရႊဆိုင္း(၁၆)ဆိုင္း ထုတ္လုပ္မမ ွု ွ ရရွိေသာ အသားတင္အျမတ္(net profit)၏ အနိမ့္ဆံုးႏွင့္ အျမင့္ဆံုးေဘာင္မ်ားမွာ (၂၁,၂၀၀)က်ပ္မွ (၂၃,၇၀၀)က်ပ္ (သို႔မဟုတ)္ (၂၁,၇၀၀) က်ပ္မွ (၂၄,၂၀၀)က်ပ္အတြင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ အဆိုပါတြက္ခ်က္မွုသည္ လက္ေ၀ခံလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေပၚ ေရႊလက္ေပး၍ ထုတ္ လုပ္ေစျခင္း၊ ထုတ္လုပ္စရိတ္ ရင္းႏွီးေငြေပး၍ ထုတ္လုပ္ေစျခင္းအေပၚ အေျခခံ၍ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္ထားျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ လက္ေ၀ခံလုပ္ငန္းရွင္မ်ားကို ေရႊမွုန္စားခြင့္ ေပးထားသည္ျဖစ္ရာ အလုပ္ခြဲေ၀ေပးသူ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနႏွင့္ ေရႊမွုန္စားျခင္းမွ ရရွိ သည့္ေငြကို အျခားနည္းလမ္းမွ ရရွိသည္၀ ့ င္ေငြအျဖစ္ မရရွိႏိုင္ပါ။ တဖက္တြင္ အေလအလြင့္ဖက္တာ၏ ဖိစီးမွု ရွိေနပါသည္။ သဘာ၀ ေဘးအႏၲရာယ္ (သို႔မဟုတ)္ ေမွ်ာ္လင္မ ့ ထားသည့္ အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ (သို႔မဟုတ)္ ျဖစ္ၿပီးမွသာ လက္သည္အေၾကာင္းရင္း ရွာရသည့္ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ပံုမွန္ေရႊခတ္လုပ္ငန္းစဥ္ စည္း၀ါးပ်က္ၿပီး ေရႊျပားမြမြေၾကျခင္း၊ ဆန္ကြဲက်ဲျခင္းတို႔ ျဖစ္တတ္ပါ သည္။ ထိုအျဖစ္မ်ိဳးႀကံဳရလွ်င္ ေရႊကို ျပန္အရည္က်ိဳ၍ အစမွ ျပန္လုပ္ရပါသည္။ ထုတ္လုပ္စရိတ္အားလံုး ေလလြင့္ေတာ့သည္။ ထို အျဖစ္မ်ိဳးသည္ ျခြင္းခ်က္ျဖစ္ရပ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ကံသေဘာေဆာင္သည့္အတြက္ ဆံုးရွုံးမွုကို တြက္ဆ၍ ေရာင္းေစ်းတြင္ ေထထားျခင္းမရွိပါ။ ၁၃။ ေရႊတိဂံုဘုရားတင္ဒါတြင္ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ စက္မွုထုတ္ကန ု ္ေရႊဆိုင္းကို မယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ပါ။ တင္ဒါဆြဲရာတြင္ စက္မွု ထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းက ၂" အရြယ္ ေရႊဆိုင္း(၁)ဆိုင္းလွ်င္ (၂၉,၂၅၀)က်ပ္အထိ ခ်ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ တင္ဒါေအာင္ပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္ 27
မွ လက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းက (၃၅,၀၀၀)က်ပ္ေအာက္ ထပ္ႏွိမ့္ၿပီး မခ်ေတာ့ပါ။ (၃၅,၀၀၀)က်ပ္တင ြ ္ အျမတ္ (၃,၀၀၀)က်ပ္ တင္ ထားၿပီး ျဖစ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ႏွုိင္းယွဥ္ၿပီး ဆန္းစစ္ရလွ်င္ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္း၏ ေရႊပါ၀င္မွုႏွုန္းသည္ တသမတ္တည္းျဖစ္ ၿပီး (၄)ေရြး ပါ၀င္ပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္ေရႊဆိုင္းမွာမူ လက္မွုထုတ္ကုန္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေရႊပါ၀င္မွုႏွုန္းတြင္ အတိမ္းအလြဲ (variation) ရွိပါ သည္။ ေရႊျပားသည္ စက္မွုထုတ္ကုန္ထက္ ပိမ ု ပ ို ါးလႊာၿပီး ေရႊပါ၀င္မွု (၃)ေရြးခြႏ ဲ ွင့္ (၃)ေရြးခြ၀ ဲ န္းက်င္ခန္သ ႔ ာ ရွိပါသည္။ (၃)ေရြးခြဲ သည္ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ရာတြင္ အနိမ့္ဆံုး ပါ၀င္မွုျဖစ္ၿပီး ထိုထက္ေလ်ာ့၍လည္း ထုတ္လုပ္၍ မရေတာ့ပါ။ ေသခ်ာသည့္ ျဖတ္မွတ္ တစ္ခုျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဤတြက္ခ်က္မွုတြင္ (၃)ေရြးခြဲကို စံအျဖစ္ယ၍ ူ တြက္ခ်က္ပါသည္။ တဖက္မွၾကည့္လွ်င္ ေရႊအတြက္ အနိမဆ ့္ ံုး ကုန္က်စရိတ္ျဖစ္ၿပီး ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္း၏ ပံုမွန္သဘာ၀အရ ထုတ္လုပ္ရန္ ရည္ရြယ္သည္ပ ့ စ္မွတ္ (target) လည္း ျဖစ္ပါသည္။ ၁၄။ ေရႊတစ္ထုတ္ခတ္(ေရႊ ၁၀ ပဲ)စာ ထုတ္လုပ္စရိတ္မွာ လက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းအတြက္ ေရႊ၁၀ပဲတန္ဘိုးကိုႏွုတ္ၿပီး (၅၅,၃၀၀)က်ပ္ ကုန္ က်ပါသည္။ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းက (၅,၀၀၀)က်ပ္သာ ကုန္က်သည္ဟု သိရပါသည္။ ေရႊတစ္ဆိုင္းစာအတြက္ ထုတ္လုပ္မွုစ ရိတ္ကို တြက္ခ်က္လွ်င္ မ်က္ပါးရပ္ေရႊဆိုင္းက (၃,၄၅၆)က်ပ္ ကုန္က်ၿပီး စက္မွုထုတ္ကုန္ ေရႊဆိုင္းက (၃၁၃)က်ပ္ ကုန္က်ပါသည္။ ထုတ္လုပ္မွုကုန္က်စရိတ္က (၁၁)ဆ ကြာပါသည္။ ေရႊတန္ဘိုးကို ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္လွ်င္ ေရႊ(၁)ဆိုင္းတြင္ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊ ဆိုင္းက (၄)ေရြးပါေသာေၾကာင့္ ေရႊအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ (၂၃,၀၀၀)က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းတြင္ (၃)ေရြးခြဲသာ ပါ သည္ျဖစ္၍ ေရႊအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ (၂၁,၀၀၀)က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းထက္ (၂,၀၀၀)က်ပ္ ပိုသက္သာပါ သည္။ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းအတြက္ ေရႊ + ထုတ္လုပ္မွုစရိတ္သည္ (၂၃,၃၁၃)က်ပ္ ျဖစ္ၿပီး မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းအတြက္ ေရႊ + ထုတ္လုပ္မွုစရိတသ ္ ည္ (၂၄,၄၅၆)က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ ကြာဟမွုမွာ (၁,၁၄၃)က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၅။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆုိင္းအတြက္ ထုတ္လုပ္မွုစရိတ္ေထာင္းၿပီး စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းအတြက္ ေရႊဘိုးေထာင္းပါသည္။ စားသံုးသူဖက္မွ ၾကည္လ ့ ွ်င္ ေရႊအေလးခ်ိန္ ပိုမ်ားျခင္းသည္ ကုန္ပစၥည္းအရည္အေသြး ပိုေကာင္းျခင္းျဖစ္ၿပီး စားသံုးသူအတြက္ မက္လံုးလည္း ျဖစ္ ပါသည္။ ဤတြက္ခ်က္မွုအရ ယခုတင္ဒါတြင္ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းအတြက္ အျမတ္ (၂၉,၂၅၀ - ၂၃,၃၁၃ = ၅,၉၃၇)က်ပ္ ျဖစ္ၿပီး မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းအတြက္ အျမတ္ (၃၅,၀၀၀ - ၂၄,၄၅၆ = ၁၀,၅၄၄)က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအျမတ္သည္ အသားတင္အျမတ္ (net profit) မဟုတ္ေသးပါ။ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းအတြက္ စက္အသံုးျပဳမွုစရိတ္ (depreciation cost) ထပ္ေထာင္းပါမည္။ ေရႊဆိုင္း ႏွစ္မ်ိဳးလံုးအတြက္ အျခားကုန္က်စရိတ္မ်ား ထပ္ေထာင္းပါမည္။ တဖက္တြင္ အျခား၀င္ေငြမ်ား ထပ္၀င္စရာ ရွိပါေသးသည္။ အတိ အက် တြက္ခ်က္လွ်င္ အသားတင္အျမတ္ ထြက္လာမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း က်န္အေျခအေနမ်ားကို ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္ရန္ သ တင္းအခ်က္အလက္မ်ား မရရွိပါ။ ၁၆။ အကယ္၍ စက္က ေရႊ(၃)ေရြးခြဲႏွင့္ ခတ္ႏိုင္သည္ဆိုလွ်င္ ေရႊ + ထုတ္လုပ္မွုစရိတ္ကြာဟမွုတြင္ (၃,၁၄၃) က်ပ္ ျဖစ္လာေပမည္။ စက္၏ စြမ္းရည္သည္ (၃)ေရြးခြဲႏွင့္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း အမွန္တကယ္ ရွိ၊ မရွိ မသိရပါ။ တဖက္တြင္ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းသည္ တင္ဒါ ေစ်းႏွုန္းကို ထပ္ခ်ႏိုင္ေသးသည္ဟု ယူဆဖြယ္ရာ ရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထပ္မခ်ႏိုင္ျခင္းမွာ အဘယ့္ေၾကာင့္ဟု မသိရပါ။ သို႔ေသာ္ ပ ကတိအားျဖင့္ ေရႊ + ထုတ္လုပ္မွုစရိတ္ကို အေျခခံ၍ တြက္ခ်က္မွုအရ ကုန္က်စရိတ္တင ြ ္ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းက မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းထက္ ေလ်ာ့နည္းပါသည္။ ထုတ္ကုန္၏ အရည္အေသြးကို ေခၽြတာေရးရွုေထာင့္က မၾကည့္လွ်င္ (သို႔မဟုတ)္ လက္မွုအႏု ပညာကို တန္ဘိုးထား ခံစားတတ္သည့္ ရွုေထာင့္မွ မၾကည့္လွ်င္ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းက မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းထက္ သာလြန္ ပါသည္။ ထုတ္လုပ္ႏိုငမ ္ စ ွု ြမ္းရည္တြင္ စက္မွုေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းက (၁)ရက္လွ်င္ ေရႊဆိုင္း (၇၀၀)ခန္႔ ထုတ္လုပ္ႏိုင္သည္ဟု သိရပါ သည္။ အဆိုပါပမဏသည္ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္တစ္ခုလံုး၏ (၁)ရက္တာ ထုတ္လုပ္မွုႏွင့္ ညီမွ်ပါသည္။ စက္(၁)လံုးႏွင့္ ရပ္ ကြက(္ ၁)ကြက္ ညီမွ်သည့္ သေဘာျဖစ္ပါသည္။ ထိုညီမွ်ျခင္းသည္ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ေကာင္းသည့္ ညီမွ်ျခင္းဟု ယူဆပါသည္။ ၿခံဳ၍ သံုးသပ္ရလွ်င္ ယွဥ္ၿပိဳင္မွုတြင္ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းသည္ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းကို ရွုံးပါသည္။ ၁၇။ အရြက(္ ၁၀၀)ပါ ေရႊဆိုင္း(၁)ဆိုင္း၏ လက္ရွိေစ်းကြက္ေပါက္ေစ်းမ်ားမွာ ၂" ေရႊဆင ို ္းအတြက္ (၃၁,၀၀၀)က်ပ္မွ (၃၂,၀၀၀)က်ပ္၊ ၁"ခြဲ ေရႊဆိုင္းအတြက္ (၁၈,၀၀၀)က်ပ္၊ ၁" ေရႊဆိုင္းအတြက္ (၉,၀၀၀)က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ ေစ်းကြက္မွ အဓိကေတာင္းဆိုေသာ ေရႊဆိုင္း 28
ထုတ္ကုန္ဒီဇိုင္းမွာ ၂" ေရႊဆိုင္းျဖစ္ပါသည္။ ေစ်းကြက၏ ္ ၀ယ္လုိအားအျမင့္ဆံုးအခ်ိန္သည္ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္မွ တန္ခူးလျပည္အ ့ ထိ (၆)လတာ ကာလျဖစ္ပါသည္။ က်န္(၆)လတာကာလျဖစ္သည့္ တန္ခူးလျပည့္မွ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္အတြင္း ၀ယ္လိုအား က် ဆင္းပါသည္။ ၀ယ္လိုအားသည္ စိုက္ပ်ိဳးေရးရာသီ ေတာင္သူခြင္ အလုပ္မ်ားခ်ိန္ႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္သည္မွာ ျဖစ္ရုိးျဖစ္စဥ္ကိစၥတစ္ခုျဖစ္ ေသာ္လည္း ေရႊဆိုင္းေစ်းကြက္အတြက္မူ ေရႊခ်ရာသီခြင္က ပိ၍ ု အေရးပါပါသည္။ မိုးတြင္းကာလတြင္ ေရႊခ်၍ အဆင္မေျပပါ။ သစ္ ေစးသည္ မအိပ္၊ မိုးတြင္းကာလသည္ ေရႊခ်ရာသီမဟုတ္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၀ယ္လိုအား က်ဆင္းပါသည္။ ထိုကာလတြင္ ဘုရားဖူးျပည္ သူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီက ဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ေရႊသကၤန္းကပ္လွဴျခင္းသာရွိၿပီး ၀ယ္လိုအားသည္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီ ၏ ဒါနျပဳမွုအေပၚ မွီခိုရၿပီး လကၠားေဖာက္သည္ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ား၏ ၀ယ္လိုအားကို မွီခ၍ ို မရေတာ့ပါ။ ေရႊဆိုင္းေလာကတြင္ မေကာင္း(၆)လ၊ ေကာင္း(၆)လဟု ဆိုရုိးျပဳၾကၿပီး ထိုဆိုရိုးသည္ ေရႊခ်ရာသီခြင္ႏွင့္ အဓိကဆက္ႏႊယ္ပါသည္။ တနည္းဆိုရလွ်င္ ဘု ရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ား၏ ၀ယ္လိုအားႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ေနပါသည္။ မေကာင္း(၆)လတြင္ နိဗၺာန္ကုန္စံုဆုိင္မ်ားကို အဓိက အမွီသဟဲျပဳၿပီး ေကာင္း(၆)လတြင္ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ားကို အမွီသဟဲျပဳပါသည္။ ၁၈။ တႏွစ္တာ ေရႊဆိုင္းေစ်းအတက္အက်ကို ေရႊေစ်းက အဓိကဆံုးျဖတ္ေပးပါသည္။ အဓိကေဖာက္သည္၏ ထိန္းေက်ာင္းမွုေအာက္ တြင္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားဖက္မွ ေစ်းကစားဖို႔ လွုပ္သာလွဲ႔သာ မရွိပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရႊေစ်းအတက္အက်က ေရႊဆိုင္းေစ်းအတက္ အက်ကို ခ်ယ္လွယ္ပါသည္။ ဤတြင္ ေရႊဆိုင္းေလာက၌ `ကံစား´ ဟုေခၚသည့္ ေ၀ါဟာရ ျဖစ္ထြန္းလာခဲ့ပါသည္။ ေရႊေစ်းက်သည့္ အခ်ိန္က ထုတ္လုပထ ္ ားသည့္ ကုန္ပစၥည္းကို ေစ်းကြက္တင္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေရႊေစ်းတက္ခဲ့သည္ျဖစ္ေသာ္ လုပ္ငန္းရွင္အတြက္ အျမတ္ပိုထြက္ပါသည္။ `ကံစား´ ဟု ေခၚရျခင္းမွာ ေရႊဆိုင္းကို ကိုယ္ပိုင္ထုတ္လုပ္၊ ေလွာင္၊ ေရႊေစ်းတက္သည့္အခ်ိန္ ထုတ္ေရာင္း၊ ထိုသို႔ျပဳလုပ္ျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ မေတာ္တဆ ေရႊေစ်းအတက္အက်ကို စီးမိခဲ့ၿပီး အျမတ္ထြက္လာျခင္းကို ဆိုလိုပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေရႊေစ်းလွုပ္တုိင္း ေရႊဆိုင္းေစ်းက ေနာက္ကလုိက၍ ္ လွုပ္လို႔ရသည္ မဟုတ္ပါ။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားကို ေစ်းကြက္ေလာကက အျမတ္အ စြန္းအကန္႔အသတ္ျဖင့္ ကန္႔သတ္ထားၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ `ကံစား´ သည္ ေရႊေစ်းအနိမ့္အျမင့္ အလွပ ု ္အရမ္းၾကမ္းမွ စားလို႔ရျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။ ၁၉။ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ား၏ ၀ယ္ေစ်းသည္ ေရႊဆိုင္းေစ်းႏွုန္း သတ္မွတ္မွုအေပၚ လႊမ္းမိုးျခင္း ရွိပါသည္။ အခ်ိဳ႔ေဂါပကအဖြဲ႔မ်ားက ေရႊ ဆိုင္း ၀ယ္ယူရာတြင္ ေရာင္းသူႏွင့္ ၀ယ္သူၾကား ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ မနစ္နာေစေသာ ေစ်းႏွုန္းကို သတ္မွတလ ္ ိုက္သလို ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ထိုေစ်းႏွုန္းသည္ ေစ်းကြက္တြင္ စံသဖြယ္ ျဖစ္လာပါသည္။ ေအာက္ပါပံုျပတြင္ ေရႊဆိုင္းေလာက၏ သင့္တင့္ေသာ ေရႊဆိုင္းေစ်းႏွုန္း (reasonable price) ကို ကိုယ္စားျပဳႏိုင္သည့္ က်ိဳက္ေခါက္ဘုရား ေဂါပကအဖြဲ႔၏ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အထိ ႏွစ္အလိုက္ ၀ယ္ယူသည့္ ေစ်းႏွုန္းမ်ားကို ေအာက္ပါပံုျပ(၆)ျဖင့္ ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ ၂၀။ ေရႊေစ်းက နာရီပိုင္းႏွင့္ခ်ီ၍ လွုပ္ပါသည္။ ေရႊေစ်းကြက္တြင္ ေန႔စဥ္ေပါက္ေစ်းသာမက တစ္ေန႔တာအတြင္း နာရီပိုင္းအလိုက္ ေပါက္ ေစ်းကိုပါ မွတ္တမ္းတင္ၾကပါသည္။ ကမၻာ့ေရႊေစ်းကြက္ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္၍ အခ်ိန္ဇံု (time zone) စေကးအလိုက္ မ်က္ေျချပတ္မခံ ေစာင့္ၾကည့္ၾကပါသည္။ ေရႊေစ်းကြက္တြင္ ေရႊေစ်းျဖတ္မွတ္တစ္ခုသည္ လပိုင္းမွ် ၾကာသြားလွ်င္ပင္ သမိုင္း၀င္မွတ္တမ္းအျဖစ္ သတ္မွတ္တတ္ၾကပါသည္။ ေရႊဆိုင္းေစ်းႏွုန္းသည္ ေရႊေစ်းအလွုပ္ၾကမ္းသလို လိုက္မၾကမ္း၊ သို႔ေသာ္ ေရႊ(၁)က်ပ္သားေစ်းႏွုန္း (၃၀,၀၀၀) (သို႔မဟုတ)္ (၄၀,၀၀၀)က်ပ္အထိ တက္သြားလွ်င္မူ ေနာက္ကလိုက္တက္ပါသည္။ ေရႊ(၁)ဆိုင္း၏ ေစ်းႏွုန္းကို (၅၀၀) က်ပ္မွ (၁,၀၀၀) က်ပ္အၾကား တက္ယူပါသည္။ ေဖာ္ျပပါပမာဏေအာက္ ေရႊေစ်းတက္လွ်င္မူ ေရႊဆိုင္းေစ်း လုိက္မတက္၊ ခံႏုိင္ရည္ ရွိပါသည္။ ေရႊေစ်းတက္၍ လိုက္တက္ၿပီးေသာ္ ေရႊေစ်းက်လွ်င္လည္း လိုက္ခ်ပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြင္း ေရႊေစ်း (၇၆၀,၀၀၀၇၉၀,၀၀၀)က်ပ္အထိ
တက္သြားခဲ့သည့္ကာလက
ေရႊဆိုင္း(၁)ဆိုင္းလွ်င္
(၃၂,၀၀၀)က်ပ္အထိ
တက္ေရာင္းခဲ့ၿပီး
ေရႊေစ်း
(၇၀၀,၀၀၀)က်ပ္ေအာက္ ဆင္းသြားသည္ႏွင့္ ေရႊဆုိင္း(၁)ဆိုင္း (၃၀,၀၀၀)က်ပ္သို႔ ခ်ေရာင္းခဲ့ပါသည္။ ထိုေစ်းႏွုန္းသည္ တစ္ႏွစ္ခြဲ ခန္႔ တန္းေနခဲ့ၿပီး ၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာမွစ၍ (၃၁,၀၀၀)က်ပ္သို႔ တက္ေရာင္းခဲ့ပါသည္။
29
ပံုျပ(၆)။ က်ိဳက္ေခါက္ဘုရား ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔၏ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အထိ ႏွစ္အလိုက္ ေရႊဆိုင္း(၁)ဆိုင္း ၀ယ္ေစ်း
၂၁။ ေရႊဆိုင္းေလာက၌ လုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္းက အေျမာက္အမ်ားထုတ္လုပ၍ ္ ေစ်းကြက္ကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္ထားျခင္း မေတြ႔ရပါ။ လက္ရွိလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ထိုသို႔ အေျမာက္အမ်ားထုတ္လုပ္ရန္ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားအင္အား မလံုေလာက္၊ ရင္း ႏွီးျမွဳပ္ႏွံေငြလည္း မလံုေလာက္ပါ။ ေစ်းကြက္ေ၀စုသည္လည္း လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအၾကား ပ်ံ႔ေနၿပီး ကိုယ္ရသည့္ေ၀စု ေပ်ာက္မသြားေစ ေရးအတြက္ ရုန္းကန္ေနၾကသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားအင္အားက ကိုယ္ပိုင္လုပ္ငန္းအငယ္စားေလးမ်ား ထူေထာင္ ကာ ပ်ံ႔က်ဲသြားၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ေစ်းကြက္၏ ၀ယ္လိုအားမ်ားလွ်င္ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစားမ်ားႏွင့္ အလတ္စားမ်ားက အေသးစားမ်ား ႏွင့္ မိတ္ဖက္ဆက္ဆံမွု ထူေထာင္ပါသည္။ လုပ္ငန္းရွငအ ္ ႀကီးစားမ်ားကို ပခံုးခ်င္းလာယွဥ္သည့္ လုပ္ငန္းရွငအ ္ လတ္စားကား အ ႀကီးစားမ်ားအတြက္ ၿပိဳင္ဖက္ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၀ယ္လိုအားျမင့္သည့္ တင္ဒါ၊ ေလလံ၊ ေအာ္ဒါမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆရ ံ သည့္အခါမ်ိဳး တြင္ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္သည့္ မိတ္ဖက္မ်ား ျဖစ္လာျပန္ပါသည္။ ၿခံဳ၍ဆိုရလွ်င္ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းေလာကသည္ ျပင္ပဖက္တာ မ်ား၏ ထိန္းေက်ာင္းမွုေအာက္တြင္ ျပင္ပႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္ ၄င္းတို႔ေလာကအတြင္း ထိန္းညွ၍ ိ လုပ္ကိုင္ေနၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းထုတ္ကုန၏ ္ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ (Value Chain) ၁။
အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည့္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆုိင္းလုပ္ငန္း၏ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ကို အႏွစ္ခ်ဳပ္၍ ေအာက္ပါပံုျပႏွင့္ တင္ျပလိုပါ သည္။ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ကို ကုန္ၾကမ္းကြန္ယက္ (raw material network)၊ ပါ၀င္မွုကြနယ ္ က္ (component network)၊ ထုတ္ လုပ္မွုကြန္ယက္ (production network)၊ ေစ်းကြက္တင္ျခင္းကြန္ယက္ (marketing network) ဟု က႑(၄)ခုခ၍ ြဲ ေဖာ္ျပပါသည္။ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုခ်င္းအလိုက္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္သည့္ အလုပ္ရုံအေရအတြက္ကိုလည္း ယွဥ္တြဲ ေဖာ္ျပထားပါသည္။
30
ပံုျပ(၇)။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းထုတ္ကုန္၏ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ ၀ါး၊ ေကာက္ ရုိး
ေရႊေလွာင္စကၠဴ
အဓိကေစ်းကြက္
အေျခခံစကၠဴ
ေရႊျပင္ျခင္း
ထုတ္လုပ္ျခင္း ၁၅
၀ါး
ေရႊခတ္စကၠ ဴ
ေရႊဆိုင္း လုပ္ငန္း
စကၠဴ
သံုးစကၠဴ
ထုတ္လုပ္
ရုိင္းထုတ္
ျခင္း
လုပ္ျခင္း ၁၅
စြန္႔ပစ္ ေရႊခတ္
ေဂါပကအဖြဲ႔မ်ားႏွ င့္
ျခင္း
ေရႊခတ္စကၠ ဴ အေျခခံ
တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ားမွ
အခ်မ္းခတ္
ေရႊဆိုင္း
၁၈၀ ေရႊခတ္ျခင္း
အျခားဘုရားမ်ားမွ ေဂါပကအဖြဲ႔မ်ား ထုတ္ပိုးျခင္း
လုပ္ငန္း သံုးစကၠဴ ေခ်ာထုတ္
၂၀
၁၈၀ ေရႊျပင္ျခင္း
လုပ္ျခင္း ၃
၁၈၀
ပဇစကၠဴ
ျဖည့္စြက္ေစ်းကြက္
ပဇခတ္ျခင္း
ျပဳျပင္မြမ္းမံျခင္း
မွန္စီေရႊ ခ်လုပ္ငန္း ၃
၁၀ ေရႊျပင္ျခင္း
အခန္း၊ပရိေဘာဂ၊ပန္းပု အလွဆင္သူမ်ား
ေလး၊သႏုတ္စကၠဴမ်ား စြန္႔ပစ္
အေျခခံ
ေရႊဆိုင္း
ေပ်ာ့ဖတ္၊
စကၠဴ
လုပ္ငန္း
ထုတ္လုပ္
သံုးစကၠဴ
ျခင္း
ေရႊ
ေရႊ
အရုိင္း
သန္႔စင္ျခင္း
ကြန္ယက္
အျခား
အလ်ားခတ္ျခင္း
ႏုိင္ငံျခားသားခရီးသြား ဧည့္သ ည္မ်ား
၂၀
(အမွတ္တရပစၥ ည္း )
ေရႊျပင္ျခင္း
၁၅
၂
က်န္းမာေရး၊ အလွအပႏွင့္
၁၈၀
ထုတ္ လုပ္ျခင္း
ကုန္ၾကမ္း
နိဗၺာန္ကုန္စံုဆုိင္မ်ား (စုစုေပါင္းထုတ္ကုန္၏ ၅၀%ခန္႔ )
စကၠဴ
စကၠဴမ်ား
(စုစုေပါင္းထုတ္ကုန္၏ ၅၀% ခန္)႔
ျပည္ပေရာက္ျမန္မာဘုန္း ေတာ္ႀကီးမ်ား
၁၈၀
(ထိုင္း၊သီရိလကၤာ)
ေရႊလက္ဆန္႔ျခင္း 31
ပါ၀င္မွုကြန္ယက္ (component network)
၁၂
ထုတ္လုပ္မွုကြန္ယက္
(manufacturing network)
ေစ်းကြက္တင္ျခင္းကြန္ယက္ (marketing network)
ဘုရားဖူး ျပည္သူမ်ား
ေမးခြန္းလႊာျဖင့္ေလ့လာမွုမွ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ား (ေရႊျပင္လုပ္ငန္းရွငအ ္ တြက္ ေမးခြန္းလႊာ) ၁။
ေလ့လာခံအုပ္စုတြင္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတစ္ခုတည္း လုပ္ကိုင္သူ လုပ္ငန္းရွင္ ၅၇ ဦး၊ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ေရႊခတ္လုပ္ငန္း ပူးတြဲလုပ္ ကိုင္သူ ၄ ဦး၊ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္း ပူးတြလ ဲ ုပ္ကိုငသ ္ ူ ၂ ဦး၊ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ေရႊခ်လုပ္ငန္း ပူးတြဲလုပ္ကိုင္သူ ၁ ဦး၊ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ အခ်မ္းခတ္လုပ္ငန္း ပူးတြဲလုပ္ကိုင္သူ ၁ ဦး၊ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ေျမေသြးလုပ္ငန္း ပူးတြဲလုပ္ကိုင္သူ ၁ ဦး၊ ပါ၀င္ပါသည္။ (n=66)။
၂။
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းသည္ အဓိကအားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီး ဦးေဆာင္သည့္လုပ္ငန္း ျဖစ္သည္။ ေလ့လာခံအုပ္စတ ု ြင္ အမ်ိဳးသမီးလုပ္ငန္းရွင္ ၄၉ ဦး (၇၄.၂၄%)၊ အမ်ိဳးသားလုပ္ငန္းရွင္ ၁၇ ဦး (၂၅.၇၆%) ျဖစ္ပါသည္။ (n=66)။
၃။
အသက္အပိုင္းအျခားအရ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုကို အသက္ ၁၅ ႏွစ္မွ ၆၆ ႏွစ္အထက္ထိ ၁၀ ႏွစ္ျခား အသက္အုပ္စု (၆) အုပ္စု ခြ၍ ဲ ေလ့လာရာ အသက္ ၃၆ ႏွစ္မွ ၄၅ သည္ အမ်ားဆံုး (၂၇.၂၇%)၊ ၄၆ ႏွစ္မွ ၅၅ ႏွစ္သည္ ဒုတိယအမ်ားဆံုး (၂၅.၇၆%) ျဖစ္ပါ သည္။ အသက္ ၃၆ ႏွစ္မွ ၅၅ ႏွစ္ၾကား လုပ္ငန္းရွင္အေရအတြက္သည္ စုစုေပါင္း၏ (၅၃.၀၃%) ရွိပါသည္။ ေနာက္ဆက္တဲြဇယား (၁)။ (n=66)။
၄။
လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ပညာအရည္အခ်င္း အေျခအေနတြင္ ဘြဲ႔ရၿပီးျဖစ္သူသည္ အမ်ားဆံုး (၃၇.၈၈%)၊ အလယ္တန္းပညာေရးသည္ ဒုတိယအမ်ားဆံုး (၂၇.၂၇%) ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား(၂)။ (n=66)။
၅။
လုပ္ငန္းပိုင္ဆိုင္မွုတြင္ တစ္ဦးတည္းပိုင္ ၂၄ ဦး (၃၆.၄%)၊ မိသားစုပိုင္ ၄၁ ဦး (၆၂.၁%)၊ မေျဖဆိုသူ ၁ ဦး (၁.၅%) ျဖစ္ပါသည္။ (n=66)။
၆။
ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွု ပမာဏ ေငြေၾကးတန္ဘိုးတြင္ ၁,၀၀၀,၀၀၀ က်ပ္ေအာက္ ၁၁ ဦး (၁၆.၇%)၊ ၁၀၀၀၀၀၀ က်ပ္မွ ၅,၀၀၀,၀၀၀ က်ပ္ထိ ၂၂ ဦး (၃၃.၃%)၊ ၅,၀၀၀,၀၀၀ က်ပ္အထက္ ၂၈ ဦး (၄၂.၄%)၊ မေျဖဆိုသူ ၅ ဦး (၇.၆%) ရွိပါသည္။ (n=66)။
၇။
တႏွစ္တာေရာင္းရေငြပမာဏတြင္ ၂,၅၀၀,၀၀၀ က်ပ္ေအာက္ ၁၆ ဦး (၂၄.၂%)၊ ၂,၅၀၀,၀၀၀ က်ပ္မွ ၁၀,၀၀၀,၀၀၀ က်ပ္ထိ ၁၉ ဦး (၂၈.၈%)၊ ၁၀,၀၀၀,၀၀၀ က်ပ္အထက္ ၂၁ ဦး (၃၁.၈%)၊ မေျဖဆိုသူ ၁၀ ဦး (၁၅.၂%) ျဖစ္ပါသည္။ (n = 66)။
၈။
ေလ့လာခံအုပ္စုတြင္ အေစာဆံုး လုပ္ငန္းတည္ေထာင္သည့္ခုႏွစ္သည္ ၁၉၆၀၊ ေနာက္အက်ဆံုးသည္ ၂၀၁၃ ျဖစ္ပါသည္။ trend line အရ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္မွ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ၁၀ ႏွစ္တာကာလၾကားတြင္ လုပ္ငန္းတည္ေထာင္မွု သိသိသာသာ တက္လာသည္ကို ေတြ႔ရ ပါသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ (၁)။ (n=57, NR=9)။
၉။
အစိုးရ႒ာနမ်ားႏွင့္ဆက္ဆံမွုေမးခြန္းကို တံု႔ျပန္သူ ၅၅ ဦး (၈၃.၃၃%)၊ မတုန္႔ျပန္သူ ၁၁ ဦး (၁၆.၆၇%) (n = ၆၆ ဦး) ရွိပါသည္။ ဆက္ဆံေသာ အစိုးရ႒ာနမ်ားမွာ စည္ပင္သာယာ႒ာန၊ တံဆိပ္မတ ွ ္ပံုတင္႒ာန၊ အခြန္ဦးစီး႒ာန၊ သမ၀ါယမအသင္း၊ စက္မွုလုပ္ငန္း မ်ားစစ္ေဆးေရးႏွင့္ႀကီးၾကပ္ေရး႒ာနမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ တံု႔ျပန္သူ ၅၅ ဦးတြင္ ႒ာနဆိုင္ရာမ်ားႏွင့္ဆက္ဆံမွု ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုရာခိုင္ႏွုန္းမွာ စည္ ပင္သာယာ႒ာနႏွင့္ (၉၀.၉၁%)၊ တံဆိပ္မွတ္ပံုတင္႒ာနႏွင့္ (၇၀.၉၁%)၊ အခြန္ဦးစီး႒ာနႏွင့္ (၇၀.၉၁%)၊ သမ၀ါယမအသင္းႏွင့္ (၆၁.၈၂%)၊ စက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားစစ္ေဆးေရးႏွင့္ႀကီးၾကပ္ေရး႒ာနႏွင့္ (၃.၆၄%) ရွိပါသည္။
၁၀။ စုစုေပါင္းလုပ္သားအင္အားကို အုပ္စ(ု ၃)စု ခြဲပါသည္။ လုပ္သားအင္အား ၁ ေယာက္မွ ၂ ေယာက္ကို အုပ္စ(ု က)၊ လုပ္သားအင္အား ၃ ေယာက္မွ ၅ ေယာက္အထိကို အုပ္စ(ု ခ)၊ လုပ္သားအင္အား ၆ ေယာက္ႏွင့္ ၆ ေယာက္အထက္ကို အုပ္စ(ု ဂ)ဟု သတ္မွတ္ပါ သည္။ ဤေလ့လာခ်က္တြင္ လုပ္သားအင္အားအုပ္စုကို အုပ္စုဖြဲ႔ရာတြင္ လုပ္ငန္းရွင္ အႀကီးစား၊ အလတ္စား၊ အေသးစား အုပ္စု (၃)စုကို အေျခခံပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားကို အုပ္စုဖြဲ႔ရာတြင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံေသာ ေငြေၾကးပမာဏ၊ ထုတ္ကုန္ပမာဏ၊ ထုတ္ကုန္တန္ 32
ဘိုး စသည္တို႔ကို အေျခခံ၍ ခြဲျခားလွ်င္ ပိုမိုအေျခခံက်ေသာ္လည္း အဆိုပါအခ်က္အလက္မ်ားကို ေတာင္းခံသည့္ ေမးခြန္းမ်ားသည္ ေျဖဆိုသူလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ အကဲဆတ္ေနဟန္ ရွိေနပါသည္။ တုန္႔ျပန္မွု အားမေကာင္းေသာေၾကာင့္ ထိုအခ်က္အလက္မ်ားအ ေပၚ အေျခခံျခင္း မျပဳေတာ့ဘဲ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ရာတြင္ အသံုးျပဳေသာ စုစုေပါင္းလုပ္သားအင္အားႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ထုတ္လုပ္ျခင္း ကိန္းရွင္ႏွစ္ခုကို အေျခခံ၍ ခြဲျခားပါသည္။ ထိုကိန္းရွင္ႏွစ္ခုသည္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ လုပ္ငန္းရွငမ ္ ်ားက ၄င္းတို႔နယ္ပယ္ကို ၄င္းတို႔ကယ ို ္တိုင္ သတ္မွတထ ္ ားသည့္ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစား၊ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စား၊ လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စား ဟူေသာ သတ္မွတ္ ခ်က္မ်ားတြင္ အသံုးျပဳေသာ ကိန္းရွင္မ်ားလည္း ျဖစ္ပါသည္။ အုပ္စ(ု က) (လုပ္သားအင္အား ၁ ေယာက္မွ ၂ ေယာက္ထိရွိေသာ လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စား)
= ၁၂ ေယာက္ (၁၈.၂%)
အုပ္စု (ခ) (လုပ္သားအင္အား ၃ ေယာက္မွ ၅ ေယာက္ထိရွိေသာ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စား)
= ၃၉ ေယာက္ (၅၀.၁%)
အုပ္စု (ဂ) (လုပ္သားအင္အား ၆ ေယာက္ႏွင့္ ၆ ေယာက္အထက္ရွိေသာ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစား)
= ၁၅ ေယာက္ (၂၂.၇%)
(n = 66) ၁၁။ လုပ္သားအင္အားစုစုေပါင္းမွာ ၃၀၂ ေယာက္ ရွိပါသည္ (n=66)။ ၄င္းတြင္ အမ်ိဳးသားလုပ္သားဦးေရ ၁၇ ေယာက္ (၅.၆၃%) ႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးလုပ္သားဦးေရ ၂၈၅ ဦး (၉၄.၃၇%) ရွိပါသည္။ စုစုေပါင္းလုပ္သားအင္အား ၃၀၂ ေယာက္တြင္ မိသားစု၀င္လုပ္သားဦး ေရ ၉၅ ဦး (၃၁.၄၆%)၊ လုပ္ခစားလုပ္သားဦးေရ ၁၈၅ ဦး (၆၁.၂၆%)၊ အလုပ္သင္လုပ္သားဦးေရ ၂၂ ဦး (၇.၂၈%) ရွိပါသည္။ လုပ္ငန္းတြင္ အသံုးျပဳရန္ လုပ္ခစားလုပ္သားဦးေရ လိုအပ္ခ်က္မွာ ၂၇၆ ဦးျဖစ္ၿပီး လက္ရွိအသံုးျပဳေနသည့္ လုပ္ခစားလုပ္သားအင္ အားမွာ လိုအပ္ခ်က္၏ (၆၇.၀၃%)မွ်သာ ရွိပါသည္။ ၁၂။ အလုပ္သင္လုပ္သားေမြးျမဴမွုႏွင့္ ပတ္သက္၍ အုပ္စ(ု က)တြင္ အလုပ္သင္လုပ္သား လံုး၀မရွိပါ။ အုပ္စ(ု က)သည္ မိသားစုလုပ္သား အင္အားကို အဓိကအသံုးျပဳၿပီး့ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ၾကပါသည္။ အုပ္စ(ု က)(n=12)တြင္ စုစုေပါင္းလုပ္သားအင္အား ၂၂ ဦးရွိၿပီး ၄င္း တြင္ မိသားစုလုပ္သားအင္အားသည္ ၁၁ ဦး (၅၀%) ထည္၀ ့ င္ပါသည္။ အုပ္စ(ု ခ)တြင္ အလုပ္သင္လုပ္သားေမြးသူ လုပ္ငန္းရွင္ အ ေရအတြက္သည္ ၈ ဦး (အုပ္စုအတြင္း ၃၉%)၊ အုပ္စ(ု ဂ)တြင္ အလုပ္သင္လုပ္သားေမြးသူ လုပ္ငန္းရွင္ အေရအတြက္သည္ ၅ ဦး(အုပ္စုအတြင္း ၃၃.၃၃%) ရွိပါသည္။ ေလ့လာခံအုပ္စုတြင္ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စားမ်ားက အလုပ္သင္လုပ္သား ေမြးျမဴေလ့က်င့္ မွု အမ်ားဆံုးေဆာင္ရြက္သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ၁၃။ ေနာက္ဆက္တြဲ ပံုျပ(၂)တြင္ လုပ္ငန္းတည္ေထာင္ေသာခုႏွစ္ႏွင့္ စုစုေပါင္းလုပ္သားဦးေရ၊ အေသးစားလုပ္ငန္းျဖတ္မွတ္၊ အလတ္ စားလုပ္ငန္းျဖတ္မွတ္တို႔ျဖင့္ တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးထားပါသည္ (n=57)။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ နိမ့္ျမင့္သံသရာစက္၀န္းကို ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ျဖတ္မွတ္ျဖင့္ ကန္႔လန့္ျဖတ္ျဖတ္၍ စစ္ေဆးထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပံုျပတြင္ အနည္းဆံုးလုပ္သားအင္အားသည္ ၁ ေယာက္၊ အမ်ားဆံုးလုပ္သားအင္အားသည္ ၁၀ ေယာက္ ျဖစ္ပါသည္။ လုပ္ငန္းသက္တမ္းၾကာတိုင္း လုပ္ငန္းဖြံ႔ၿဖိဳးမွု ေကာင္းေနသည္ဟု ဆက္စပ္၍ မရပါ။ ပံုျပအရ အေစာဆံုးအေနျဖင့္ ၃ ႏွစ္ခန္႔ၾကာလွ်င္ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စား ျဖစ္ပါၿပီ။ အေစာဆံုးအေနျဖင့္ (၁၀)ႏွစ္ ခန္႔ၾကာလွ်င္ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစား ျဖစ္ပါၿပီ။ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ မတိုင္မီက တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ လုပ္ငန္းမ်ားသည္ ျခြင္းခ်က္အျဖစ္ ၁ ခုမွ လြဲ၍ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စားထက္ နိမ့္ေနျခင္း မရွိပါ။ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မ်ားၾကားတြင္မူ လုပ္ငန္းမ်ား၏ လက္ရွိ ဖြံ႔ၿဖိဳးမွု အေနအထား အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ SME ၏ သံသရာစက္၀န္းတြင္ အဆင္(့ ၅)ဆင့္ ရွိသည္ဟု သတ္မွတ္ၾကပါသည္။ ပ်ိဳးသည္ (pre-start up)၊ စသည္ (start-up)၊ ႀကီးထြားသည္ (growth)၊ အထိုင္က်သည္ (maturity)၊ ျပန္လည္ရွင္သန္သည္ (revival) ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။ Key Informant Interview မွ သတင္းေပးခ်က္မ်ားအရဆိုလွ်င္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၌ ေယဘူယ်အေနျဖင့္ အေသးစားလုပ္ငန္းရွင္အျဖစ္ (၅)ႏွစ္ခန္႔ ရုန္းကန္ရပါသည္။ (၅)ႏွစ္ေက်ာ္လွ်င္ အလတ္စားလုပ္ငန္းရွင္ဘ၀သို႔ တက္ႏိုင္ပါသည္။ အလတ္စားလုပ္ငန္းရွင္အျဖစ္ ၁၀ ႏွစ္ခန္႔ ရုန္းကန္ရပါသည္။ ၿပီးလွ်င္ အႀကီးစားလုပ္ငန္းရွင္ ျဖစ္ႏိုငပ ္ ါသည္။ လုပ္ငန္းရင့္က်က္ျခင္း (သို႔မဟုတ)္ လုပ္ငန္းအထိုင္က်ျခင္းသည္ 33
(၁၅)ႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွ ျဖစ္မည့္သေဘာ ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းသည္ အတက္လမ္းေၾကာင္းသာျဖစ္၍ အက်လမ္းေၾကာင္း မပါေသးေခ်။ သံသရာစက္၀န္းအရဆိုလွ်င္ က်ၿပီးေနာက္တြင္ ျပန္လည္ရွင္သန္ေအာင္ ရုန္းကန္ရဦးမည္။ မရုန္းကန္ႏိုင၍ ္ ေပ်ာက္သြားသည္လည္း ရွိ ဦးမည္။ ၁၄။ အုပ္စ(ု ၃)စုလံုးတြင္ လုပ္ငန္းမတည္ေငြႏွင့္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေငြ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးကို မိမိကိုယ္ပိုင္ေငြေၾကး၊ ေဆြမ်ိဳး/မိတ္ေဆြမ်ား၊ တ ရား၀င္မဟုတ္သည့္ အျပင္ေခ်းေငြ စသည့္ အရင္းအျမစ္ (၃)မ်ိဳးမွသာ အဓိက ရယူၾကပါသည္။ အုပ္စ(ု ၃)စုလံုးကို ၿခံဳ၍ေဖာ္ျပရလွ်င္ လုပ္ ငန္းမတည္ေငြကို ရယူၾကရာတြင္ အဓိက အရင္းအျမစ္မ်ားအျဖစ္ မိမိကုိယ္ပိုင္ေငြေၾကးသည္ ၅၉ ဦး (၈၉.၄%)၊ ေဆြမ်ိဳး/မိတ္ေဆြ မ်ားထံမွ ရယူျခင္းသည္ ၆ ဦး (၉.၁%)၊ တရား၀င္မဟုတ္သည့္ အျပင္ေခ်းေငြသည္ ၁ ဦး (၁.၅%) ျဖစ္ပါသည္ (n=66)။ လုပ္ငန္း လည္ပတ္ေငြကို ရယူရာတြင္ အဓိကအရင္းအျမစ္မ်ားအျဖစ္ မိမိကိုယ္ပိုင္ေငြေၾကးသည္ ၅၁ ဦး (၇၇.၃%)၊ ေဆြမ်ိဳး/မိတ္ေဆြမ်ားထံမွ ရယူျခင္းသည္ ၈ ဦး (၁၂.၁%)၊ တရား၀င္မဟုတ္သည့္ အျပင္ေခ်းေငြသည္ ၅ ဦး (၇.၆%)၊ မေျဖဆိုသူ ၂ ဦး (၃.၀%) ျဖစ္ပါသည္ (n=66)။ ေနာက္ဆက္တြဲ ဇယား(၃)။ ၁၅။ အုပ္စုအလိုကအ ္ ေနျဖင့္ ရယူၾကသည့္ အဓိက အရင္းအျမစ္မ်ားသည္လည္း အထက္ပါပံုသ႑ာန္ႏွင့္ ကြာျခားမွု မရွိပါ (ေနာက္ ဆက္တြဲ ဇယား ၄)။ သိသာသည့္အခ်က္မွာ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ ပံ့ပိုးေပးသည့္ လုပ္ငန္းရွင္ (စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္၊ ကုန္ၾကမ္း သြင္းသူ၊ ကုန္သည္ စသည္ျဖင္)့ ၊ ဘဏ္ေခ်းေငြ၊ အေထာက္အကူျပဳအဖြဲ႔အစည္းမ်ား (အစိုးရ႒ာန၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအသင္း၊ သမ၀ါ ယမ၊ အစိုးရမဟုတ္ေသာလူမွုေရးအဖြဲ႔အစည္း စသည္ျဖင္)့ တို႔သည္ မတည္ေငြႏွင့္ လည္ပတ္ေငြ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးအတြက္ အဓိကေငြေၾကး အရင္းအျမစ္ မဟုတ္ၾကပါ။ ၁၆။ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ မွတ္ယူခ်က္ (perception) မ်ားကို ဆန္းစစ္ပါသည္။ ဆန္းစစ္ ရာတြင္ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစားမ်ားအေနျဖင့္ (က) ေငြအရင္းအႏွီးမရွိျခင္း (ခ) လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေငြ ေခ်းယူရန္ လက္လွမ္းမမီျခင္း (ဂ) လုပ္ငန္းရင္းႏွီးေငြ ေခ်းယူရန္ လက္လွမ္းမမီျခင္း (ဃ) ေငြေခ်းရာတြင္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ရွုတ္ေထြးေပြလီျခင္း (င) အတိုးႏွုန္းႀကီး ျမင့္ျခင္း (စ) ဘဏ္ႏွင့္ အဆက္အသြယ္ မရွိျခင္း ဟု အခက္အခဲ အမ်ိဳးအစား (၆) မ်ိဳး သတ္မွတ္ပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ မွတ္ယူ ခ်က္မ်ားကို အလြန္ႀကီးမားေသာအခက္အခဲ၊ ႀကီးမားေသာအခက္အခဲ၊ အသင့္အတင့္ႀကီးမားေသာအခက္အခဲ၊ ေသးေသးမႊားမႊား အခက္အခဲ၊ အခက္အခဲဟုမဆိုႏိုင္ပါ ဟူ၍ အဆင္(့ ၅)ဆင့္ႏွင့္ တိုင္းတာပါသည္။ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားကို အုပ္စ(ု က)၊ အုပ္စ(ု ခ)၊ အုပ္စု (ဂ) ခြ၍ ဲ ဆန္းစစ္ပါသည္။ ရလာဒ္မ်ားကို ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ (၃)မွ ပံုျပ (၈)အထိ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ဤေမးခြန္းကို လုပင ္ န္းရွင္ တိုင္း မတုန္႔ျပန္ၾကပါ။ ေျဖဆိုသူ (၅၂)ဦး၊ ၄င္းတြင္ လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စား(၈)ဦး၊ အလတ္စား(၃၂)ဦး၊ အႀကီးစား(၁၂)ဦး၊ ရာခိုင္ႏွုန္း ရပ်ံ႔ႏွံ႔မွုသည္ ၁၅%၊ ၆၂%၊ ၂၃% ျဖစ္ပါသည္ (n=52)။ ေလ့လာခံအုပ္စု (၆၆)ေယာက္အတြင္း ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုသည္ ၁၈%၊ ၅၉%၊ ၂၃% ျဖစ္ ေသာေၾကာင့္ ဤေမးခြန္းမ်ားကို တုန္႔ျပန္မွုရာတြင္ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စု၏ ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုသည္ မူလအုပ္စုႏွင့္ ကြာဟမွု မႀကီးမားပါ။ ရလာဒ္မ်ားကို ၿခံဳ၍သံုးသပ္ရလွ်င္ အုပ္စ(ု က)သည္ အုပ္စ(ု ခ)ထက္ ေငြေၾကးဆုိင္ရာ အခက္အခဲ၏ အတိုင္းအဆ ပိုႀကီးသည္ဟု မွတ္ယၾူ ကပါသည္။ အုပ္စ(ု ခ)သည္ အုပ္စ(ု ဂ)ထက္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အခက္အခဲ၏ အတိုင္းအဆ ပုိႀကီးသည္ဟု မွတ္ယၾူ ကပါသည္ (ျခြင္းခ်က္အေနျဖင့္ အတုိးႏွုန္းႀကီးျမင့္ျခင္းဆိုသည့္ ျပႆနာတြင္ အုပ္စ(ု ဂ)က အုပ္စ(ု ခ)ထက္ အခက္အခဲ၏ အတုိင္းအဆ ပိုႀကီး သည္ဟု မွတ္ယၾူ ကပါသည္)။ ၁၇။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းမွ ထုတ္ကုန္ကို အဓိက ေရာင္းခ်သည့္ ေစ်းကြက္မ်ားကို (က) မႏၲေလးတိုင္းေဒသႀကီးအတြင္း (ခ) ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔ အျပား (ဂ) ျပည္ပေစ်းကြက္ ဟု (၃)မ်ိဳးခြ၍ ဲ ဆန္းစစ္ပါသည္။ အဆိုပါေမးခြန္းကို ေျဖဆိုသူအေနႏွင့္ တစ္ခုထက္မက ေျဖဆိုခြင့္ေပးထား ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းေစ်းကြက္တြင္ အႀကီးဆံုးေစ်းကြက္မ်ားမွာ မႏၲေလးတိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး ျဖစ္ပါသည္။ အုပ္စု အားလံုးကို ၿခံဳ၍ေဖာ္ျပရလွ်င္ မႏၲေလးတိုင္းေဒသႀကီးအတြင္းေစ်းကြက္တြင္ အဓိကေရာင္းခ်သူ လုပ္ငန္းရွင္ဦးေရသည္ ၂၅ ဦး (ေလ့လာခံအုပ္စု၏ ၃၇.၈၈%)၊ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပားသို႔ အဓိကေရာင္းခ်သူ လုပ္ငန္းရွင္ဦးေရသည္ ၅၇ဦး (ေလ့လာခံအုပ္စု၏ 34
၈၆.၃၆%)၊ ျပည္ပေစ်းကြက္သို႔ အဓိကေရာင္းခ်သူ လုပ္ငန္းရွင္ဦးေရသည္ ၁ ဦး (ေလ့လာခံအုပ္စု၏ ၁.၅၂%) ရွိပါသည္(n=66)။ ေနာက္ဆက္ တြဲဇယား(၅)။ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ ေရာင္းခ်မွုကို ႏွုိင္းယွဥ္ရာတြင္ အုပ္စ(ု က)သည္ ေဒသတြင္းေစ်းကြက္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔ေစ်းကြက္မ်ား ႏွစ္မ်ိဳးလံုးတြင္ အုပ္စ(ု ခ)ထက္ ေစ်းကြက္လႊမ္းၿခံဳေနသည့္ လုပ္ငန္းရွင္ရာခိုင္ႏွုန္း ေလ်ာ့နည္းပါသည္။ အုပ္စ(ု ခ)သည္ အုပ္စ(ု ဂ)ထက္ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔ေစ်းကြက္တြင္ ေရာင္းခ်ေနသည့္ လုပ္ငန္းရွင္ရာခုိင္ႏွုန္း အနည္းငယ္မ်ားၿပီး ေဒသတြင္းေစ်းကြက္တြင္မူ ေလ်ာ့နည္း ပါသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ(၉)။ ၁၈။ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွု အေျခအေနသည္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားကို အုပ္စုခြဲရာတြင္ အေျခခံျဖစ္ပါသည္။ ကိုယ္ပိုင္အ ရင္းအႏွီး မလံုေလာက္လွ်င္ ကိုယ္ပိုင္ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း အားနည္းပါသည္။ ေအာ္ဒါကို ပိ၍ ု မွီခိုၿပီး ေအာ္ဒါရွိမွ ထုတ္လပ ု ္ျခင္းမ်ိဳးျဖစ္ ရာ အရံသင့္ေရာင္းခ်ႏိုင္စြမ္း အားနည္းပါသည္။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ဆိုင္ႀကီးကႏၷားႀကီးမ်ိဳးဖြင့္ၿပီး ေရာင္းခ်သည္မ်ိဳး မရွိပါ။ ကိုယ္ ပိုင္ဆိုင္ဆိုသည္မွာ အိမ္ဆိုင္မွ်သာျဖစ္ၿပီး အိမ္သို႔အေရာက္လာ၀ယ္သည့္ ေဖာက္သည္မ်ားကို ေရာင္းခ်ပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္အားလံုးကို ၿခံဳၿပီးေဖာ္ျပရလွ်င္ ေအာ္ဒါရွိလွ်င္ထုတ္လုပ္သူ ၄၉ ဦး (၇၄.၂%)၊ မိမိကုိယ္ပိုင္ထုတ္လုပ္သူ ၃၇ ဦး(၅၆.၁%)၊ ကိုယ္ပိုင္ေစ်းဆိုင္ရွိသူ ၈ ဦး (၁၂.၁%)၊ မေျဖဆိုသူ ၁ ဦး (၁.၅%) ျဖစ္ပါသည္ (n=66)။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား(၆)။ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ ကုန္ထုတ္လုပ္မက ွု ို ႏွုိင္းယွဥ္ပါက ေအာ္ဒါရွိလွ်င္ ထုတ္လုပ္သူ ကိန္းရွင္တြင္ အုပ္စ(ု က)သည္ (၈၃.၃%)၊ အုပ္စ(ု ခ)သည္ (၇၉.၅%)၊ အုပ္စ(ု ဂ)သည္ (၅၃.၃%) ျဖစ္ပါသည္။ မိမိကိုယ္ပိုင္ထုတ္မွုတြင္ အုပ္စ(ု က)သည္ (၃၃.၃%)၊ အုပ္စ(ု ခ) သည္ (၄၈.၇%)၊ အုပ္စ(ု ဂ)သည္ (၉၃.၃%) ျဖစ္ပါသည္။ မိမိထုတ္ကုန္ကို ေရာင္းခ်ရန္ မိမိတြင္ ကိုယ္ပိုင္ေစ်းဆိုင္ရွိသည္ဟူေသာ ကိန္းရွင္တြင္ အုပ္စ(ု က)သည္ (၁၆.၇%)၊ အုပ္စ(ု ခ)သည္ (၁၂.၈%)၊ အုပ္စ(ု ဂ)သည္ (၆.၇%) ျဖစ္ပါသည္ (n=66)။ ေနာက္ဆက္ တြဲပံုျပ(၁၀)။ ၁၉။ ေစ်းကြက္လမ္းေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားမွာ လုပ္ငန္းရွင္အားလံုးကို ၿခံဳငုံေဖာ္ျပရလွ်င္ (က) မိမိကုိယ္ပိုင္ဆိုင/္ ကိုယ္ ပိုင္အလုပ္ရုံမွ စားသံုးသူသို႔ တုိက္ရုိက္ေရာင္းခ်ေသာ လုပ္ငန္းရွင္ ၃၃ ဦး (၅၀.၇၇%) (ခ) ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္အတြင္းမွ အျခား ထုတ္လုပ္သူမ်ားသို႔ ေရာင္းခ်သူ လုပ္ငန္းရွင္ ၁၈ ဦး (၂၇.၆၉%) (ဂ) ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္အတြင္းမွ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစားမ်ား၊ ေစ်းကြက္အတြင္းရွိ လုပ္ငန္းအက်ိဳးေဆာင္မ်ား၊ ၾကားခံပြဲစားမ်ား၊ ျပည္ပတင္ပို႔သူ ကုန္သည္မ်ားသို႔ ေရာင္းခ်သူ လုပ္ငန္းရွင္ ၈ ဦး (၁၂.၃၁%)၊ (ဃ) (က)ႏွင(့္ ခ)မ်ားသို႔ ဆတူေရာင္းခ်သူ လုပ္ငန္းရွင္ ၆ ဦး (၉.၂၃%) ရွိပါသည္ (n=66)။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား (၇)။ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ ႏွုိင္းယွဥ္ေဖာ္ျပရလွ်င္ အုပ္စ(ု က)သည္ အထက္ေဖာ္ျပပါ ကိန္းရွင(္ က)တြင္ ၅၀.၀၀%၊ ကိန္းရွင(္ ခ)တြင္ ၃၃.၃၃%၊ ကိန္းရွင(္ ဂ)တြင္ ၁၆.၆၇%၊ ကိန္းရွင(္ ဃ)တြင္ ၀.၀၀%၊ အုပ္စ(ု ခ)သည္ ကိန္းရွင(္ က)တြင္ ၅၃.၈၅%၊ ကိန္းရွင(္ ခ)တြင္ ၂၃.၀၈%၊ ကိန္းရွင(္ ဂ)တြင္ ၁၂.၈၂%၊ ကိန္းရွင(္ ဃ)တြင္ ၇.၆၉%၊ မေျဖဆိုသူ ၁ ဦး = ၂.၅၆%၊ အုပ္စ(ု ဂ)သည္ ကိန္းရွင(္ က)တြင္ ၄၀.၀၀%၊ ကိန္းရွင(္ ခ)တြင္ ၃၃.၃၃%၊ ကိန္းရွင(္ ဂ)တြင္ ၆.၆၇%၊ ကိန္းရွင(္ ဃ)တြင္ ၂၀.၀၀% ရွိပါသည္ (n=66)။ ေနာက္ဆက္ တြဲပံုျပ(၁၁)။ ၂၀။ ေရာင္းခ်ရာတြင္ ေငြေခ်သည့္စန ံ စ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အုပ္စ(ု က)တြင္ ႀကိဳတင္ေငြေခ်ျခင္း က်င့္သံုးသူ (၁၇.၁၄%)၊ ပစၥည္းအပ္ၿပီးမွ ေငြ ေခ်သည့္စံနစ္က်င့္သံုးသူ (၉၁.၆၇%)၊ တ၀က္ေခ် တ၀က္ခ်န္စံနစ္က်င့္သုံးသူ (၄၁.၆၇%)၊ အေဟာင္းေပး အသစ္ယူစံနစ္က်င့္သုံး သူ (၃၃.၃၃%) ရွိပါသည္။ အုပ္စ(ု ခ)တြင္ အထက္ပါကိန္းရွင္မ်ားအစဥ္အလိုက္ ေဖာ္ျပရလွ်င္ (၄၈.၇၂%)၊ (၈၇.၁၈%)၊ (၃၃.၃၃%)၊ (၁၇.၉၅%)၊ အုပ္စ(ု ဂ)တြင္ (၆၆.၆၇%)၊ (၁၀၀.၀၀%)၊ (၇၃.၃၃%)၊ (၆၆.၆၇%) အသီးသီး ရွိပါသည္ (n=66)။ အုပ္စု
35
(ဂ)သည္ အုပ္စ(ု က)ႏွင(့္ ခ)ထက္ ေငြေခ်သည့္စံနစ္(၄)မ်ိဳးလံုးကို ပိုမို အသံုးျပဳပါသည္။ အုပ္စ(ု က)သည္လည္း အုပ္စ(ု ခ)ထက္ ႀကိဳ တင္ေငြေခ်သည့္စံနစ္မွအပ က်န္စံနစ္(၃)မ်ိဳးတြင္ ပိုမိုအသံုးျပဳသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ၂၁။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ ေစ်းကြက္လမ္းေၾကာင္းမွ ေအာ္ဒါအျပင္ ထပ္ေဆာင္း၍ ရရွိသည္မ်ားကို ဆန္းစစ္ပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္အား လံုးကို ၿခံဳ၍ ေဖာ္ျပရလွ်င္ ေစ်းကြက္၏ အေထြေထြသတင္းအခ်က္မ်ားကို မျပတ္ရရွိသူ ၅၈.၈၂%၊ ထုတ္ကုန္ပစၥည္းအတြက္ သတ္ မွတ္ခ်က္စံ ရရွိသူ ၄၅.၁၀%၊ လုပ္ငန္းရွင္၏ ထုတ္ကုန္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေစ်းကြက္၏ ေတာင္းဆိုမွုမ်ား ၄၃.၁၄%၊ နည္းပညာအကူ အညီ ၁၃.၇၃%၊ ေခ်းေငြ(သို႔မဟုတ)္ ကုန္ထုတ္ကိရိယာမ်ား ၃.၉၂%၊ သင္တန္း ၀.၀၀% ျဖစ္ပါသည္ (n=51)။ ေနာက္ဆက္တြဲပံု ျပ(၁၃)။ ၂၂။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအၾကား အလုပ္ေထာင္ၿပီးခ်ိန္မွစ၍ ေစ်းကြက္လမ္းေၾကာင္း အေျပာင္းအလဲမ်ားႏွင့္ ႀကံဳေတြ႔ဖူးျခင္း ရွိ၊ မရွိႏွင့္ ႀကံဳ ေတြ႔ဖူးပါက ထိုအေျပာင္းအလဲမ်ားမွ အဓိကအက်ဆံုး အေျပာင္းအလဲသည္ လုပ္ငန္းရွင္၏ ထုတ္ကုန္အမ်ိဳးအစား (သို႔မဟုတ)္ ထုတ္ကန ု ္၏ သတ္မွတ္ခ်က္စံႏွင့္ သက္ဆိုင္ျခင္း ရွိ၊ မရွိ ဆန္းစစ္ပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္အားလံုးတြင္ ၄၆ ဦး (၆၉.၇%) သည္ အ ေျပာင္းအလဲမ်ားႏွင့္ ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရၿပီး ၁၅ ဦး (၂၂.၇%) သည္ အေျပာင္းအလဲမ်ားႏွင့္ မႀကံဳေတြ႔ခဲ့ပါ။ မေျဖဆိုသူ ၅ ဦး (၇.၆%) ရွိပါ သည္ (n=66)။ ႀကံဳေတြ႔ဖူးသူ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားၾကားတြင္ အဓိကအက်ဆံုး အေျပာင္းအလဲသည္ ၄င္းတို႔၏ ထုတ္ကုန္အမ်ိဳးအစား (သို႔မ ဟုတ)္ ထုတ္ကုန္၏ သတ္မွတ္ခ်က္စံႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္ဟု ေျဖဆိုသူမွာ ၁၅ ဦး (၃၂.၆၁%) ရွိၿပီး မသက္ဆိုင္ဟု ေျဖဆိုသူမွာ ၂၈ ဦး (၆၀.၈၇%)၊ မေျဖဆိုသူ ၃ ဦး (၆.၅၂%) ရွိပါသည္ (n=46)။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား (၈)။ ၂၃။ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ အဓိကၿပိဳင္ဖက္မ်ားကို သတ္မွတ္ၾကရာတြင္ (က) ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္အတြင္းမွ လုပ္ငန္းတူ အျခား လုပင ္ န္းရွင္မ်ား (ခ) ဤတိုင္းျပည္အတြင္းရွိ အျခားစီးပြားေရးနယ္ပယ္မ်ားမွ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား (ဂ) ျပည္ပမွ ကုန္ပစၥည္းတင္သြင္းသူမ်ား ဟု ကိန္းရွင(္ ၃)ခု ေပးထားပါသည္။ အုပ္စုအလိုက္ တုန္႔ျပန္မွုမ်ားကို ေဖာ္ျပရလွ်င္ မိမိလုပ္ငန္းနယ္ပယ္အတြင္းမွ လုပ္ငန္းတူ အျခား လုပ္ငန္းရွင္မ်ားဟု အုပ္စ(ု က)၏ ၅၀.၀၀%၊ အုပ္စ(ု ခ)၏ ၆၀.၀၀%၊ အုပ္စ(ု ဂ)၏ ၇၆.၉၂% က သတ္မွတ္ၾကပါသည္။ ၿပိဳင္ဖက္အ ျဖစ္ အျခားစီးပြားေရးနယ္ပယ္မ်ားမွ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားကို သတ္မွတ္ၾကသည္မွာ အုပ္စ(ု က)(ခ)(ဂ)မ်ားအတြက္ ၃၇.၅၀%၊ ၃၁.၄၃%၊ ၃၀.၇၇% အသီးသီး ျဖစ္ပါသည္။ ယေန႔ ေရႊဆိုင္းေလာကတြင္ ႀကံဳေတြ႔ေနရသည့္ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းသည္ ျပည္တြင္းတြင္ ထုတ္လုပ္သည္ မဟုတ္ဘဲ ျပည္ပမွ တင္သြင္း၍ တင္ဒါ၀င္ၿပိဳင္သည္ဟု အထင္ရၾွိ ကသည္ျဖစ္၍ ျပည္ပမွ ကုန္ပစၥည္းတင္သြင္းသူ မ်ားကို ၿပိဳင္ဖက္အျဖစ္ထားသည္ျဖစ္ရာ အဆိုပါကိန္းရွင္တြင္ သတ္မွတ္ခ်က္ ျမင့္ပါသည္။ ထိုကိန္းရွင္တြင္ အုပ္စ(ု က)(ခ)(ဂ)အတြက္ ၆၂.၅၀%၊ ၆၂.၈၆%၊ ၄၆.၁၅% အသီးသီး ရွိပါသည္ (n=56)။ ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ(၁၄)။ ၂၄။ လုပ္ငန္းရွင္က စားသံုးသူကို ဆြဲေဆာင္ရာတြင္ (က) ထုတ္ကုန္၏ အရည္အေသြးကို ျမွင့္တင္ျခင္း (ခ) ထုတ္ကုန္၏ အဆင့္အတန္း ကို တိုးတက္ေအာင္ အၿမဲ ႀကံဆျခင္း၊ စားသံုးသူ၏ လိုအပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း (ဂ) ထုတ္ကုန္ျဖန္႔ျဖဴးရာ တြင္ သြက္လက္ျခင္းႏွင့္ ေသခ်ာမွုရွိျခင္း (ဃ) သင့္တင့္ေသာေစ်းႏွုန္းသတ္မွတ္ျခင္း ဟု သတ္မွတ္ထားပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္အား လံုးကိုၿခံဳ၍ တုန္႔ျပန္မမ ွု ်ားကို ကိန္းရွင္မ်ားႏွင့္ တြဲဖက္၍ ႀကီးစဥ္ငယ္လိုက္စဥ္လွ်င္ (က) ၈၇.၅% (ဃ) ၇၆.၅၆% (ခ) ၆၅.၆၃% (ဂ) ၄၅.၃၁% အသီးသီး ျဖစ္ၾကပါသည္။ အုပ္စုအလိုက္တုန္႔ျပန္မွုကို ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ(၁၅)တြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္ (n=64)။ ၂၅။ ေစ်းကြက္ဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ မွတ္ယူခ်က္ (perception) မ်ားကို အုပ္စုအလိုက္ ယွဥ၍ ္ ဆန္းစစ္ရာတြင္ ျပည့္စံုစြာ တုန္႔ျပန္သူ လုပ္ငန္းရွင္ (၄၈)ဦး ရွိပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္ အလတ္စား၊ အငယ္စား၊ အႀကီးစား အုပ္စအ ု လိုက္ ပါ၀င္မွုႏွုန္းမွာ ၉ ဦး (၁၈.၈%)၊ ၂၉ ဦး (၆၀.၄%)၊ ၁၀ ဦး (၂၀.၈%) ျဖစ္ပါသည္။ ေလ့လာခံအုပ္စ(ု ၆၆)ေယာက္အတြင္း ပ်ံ႔ႏွံ႔မွု သည္ ၁၈%၊ ၅၉%၊ ၂၃% ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဤေမးခြန္းမ်ားကို တုန္႔ျပန္မွုရာတြင္ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စု၏ ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုသည္ မူလအုပ္စုႏွင့္ ကြာဟမွု မႀကီးမားပါ။
36
ေစ်းကြက္ဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ မွတ္ယူခ်က္ (perception) မ်ားကို အုပ္စုအလိုက္ ယွဥ၍ ္ ဆန္းစစ္ရာတြင္ ရလာဒ္မ်ားမွာ ျဖာထြက္ေနပါသည္။ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစား (၉)မ်ိဳး ေပးထားပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ အခက္အခဲ၏ ျပင္းထန္မွုအတိုင္းအဆအေပၚ မွတ္ယူခ်က္မ်ားကို အတိုင္းအဆ အနိမ့္မွ အျမင့္သို႔ စဥ္၍ ေဖာ္ျပရလွ်င္ ေစ်းကြကတ ္ င္ရန္ မကၽြမ္းက်င္ပါဆိုသည့္ ကိန္းရွင၌ ္ အုပ္စ(ု က)(ဂ)(ခ)၊ ေစ်းကြက္ကို လက္လွမ္းမမီပါ၌ အုပ္စ(ု က)(ဂ)(ခ)၊ ေစ်းကြက္သတင္းအခ်က္အ လက္မ်ား မရပါ၌ အုပ္စ(ု က)(ဂ)(ခ)၊ လက္ရွိေစ်းကြက္တြင္ တင္ထားသည့္ မိမိထုတ္ကုန္ကို ၀ယ္လိုအားနည္းသည္၌ အုပ္စ(ု ဂ)(ခ) (က)၊ ေစ်းကြက္တင္ရာတြင္ ကုန္ပစၥည္းအမ်ိဳးအစားကို အကန္႔အသတ္ႏွင့္သာ တင္ႏိုင္သည္၌ အုပစ ္ (ု ဂ)(ခ)(က)၊ မိမိထုတ္ကုန္ေန ရာကို အစားထုိး၀င္ေရာက္ၿပီး ၿပိဳင္ဆိုင္ၾကသည္၌ အုပ္စ(ု ဂ)(ခ)(က)၊ ေစ်းကြက္ေ၀စုကို ဆက္ကိုင္ထားဖို႔၊ ၿပိဳင္ဖက္ကို ထိန္းထားႏိုင္ ဖို႔ ခက္သည္၌ အုပ္စ(ု ဂ)(က)(ခ)၊ ေစ်းကြက္က ရာသီဥတုအေပၚ မွီသည္၌ အုပ္စ(ု ခ)(ဂ)(က)၊ ထုတ္ကုန္၏ အရည္အေသြး ညံ့ဖ်င္း သည္၌ အုပ္စ(ု ခ)(က)(ဂ) ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ၂၆။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအားလံုးတြင္ လြန္ခဲ့သည့္ ၅ ႏွစ္အတြင္း ၄င္းတို႔၏ လုပ္ငန္းတြင္ လုပ္သားအင္အား အေျပာင္းအလဲႏွင့္ ႀကံဳေတြ႔ရသူ အေရအတြက္သည္ ၂၀ ဦး (၃၀.၃၀%) ႏွင့္ မႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရသူ ၄၀ ဦး (၆၀.၆၁%)၊ မေျဖသူ ၆ ဦး (၉.၀၉%) ရွိပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္ အုပ္စုအလိုက္ ႏွုိင္းယွဥ္ပါက အုပ္စ(ု ဂ)သည္ အုပ္စ(ု ခ)ထက္ ပိုႀကံဳခဲ့ရၿပီး အုပ္စ(ု ခ)သည္ အုပ္စ(ု က)ထက္ ပိုႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရပါသည္။ ႀကံဳေတြ႔ရသူ လုပ္ငန္းရွင္ (၂၀) ဦးတြင္ လုပ္သားအင္အားသိသိသာသာတိုးလာျခင္းကို ႀကံဳေတြ႔ရသူဦးေရသည္ (၁) ဦး၊ သိသိသာ သာ ဆုတ္သြားျခင္းကို ႀကံဳေတြ႔ရသူသည္ (၁၉) ဦး ျဖစ္ပါသည္။ ၂၇။ လုပ္သားအင္အား သိသိသာသာ ယုတ္ေလ်ာ့သြားရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ႀကိမ္ႏွုန္းမ်ားရာမွ နည္းရာသို႔ အစဥ္အတိုင္း ေဖာ္ျပ ရလွ်င္ လုပ္သားမ်ား ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္ကို စြန္႔ခြာသြားၾကျခင္း၊ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ရာသီကို မွီေသာေၾကာင့္ ပံုမွန္အလုပ္ မေပးႏိုင္ျခင္း၊ ကုန္ထုတ္လုပ္မွု က်ဆင္းျခင္းေၾကာင့္ လုပ္သားမ်ားကို အလုပ္မေပးႏိုင္ေတာ့ျခင္း၊ လုပ္သားစီမံခန္႔ခြဲသူ လစ္လပ္သြား ျခင္း၊ လုပ္သားမ်ားက ၄င္းတို႔ကိုယ္ပိုင္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း ခြဲေထာင္ၾကျခင္း၊ အျခားလုပ္ငန္းရွင္က မိမိလုပ္သားမ်ားကို လာလုျခင္း တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၈။ လုပ္သားအင္အားသံုးစြဲမွုကို လႊမ္းမိုးေနေသာ အေၾကာင္းျခင္းရာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႀကိမ္ႏွုန္းမ်ားရာမွ နည္းရာသို႔ ႀကီးစဥ္ငယ္ လိုက္ ေဖာ္ျပရလွ်င္ လုပ္ငန္းရင္းႏွီးေငြႏွင့္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေငြ အလံုအေလာက္ရွိမွု၊ လုပ္သားမ်ားအတြက္ မက္လံုးေပးႏိုင္မွု၊ လုပ္ ငန္းအစီအစဥ္ က်နမွု၊ လုပ္သားေစ်းကြက္ကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္မွု တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၉။ လုပ္ငန္းနားလုိကရ ္ ျခင္း (သုိ႔မဟုတ)္ လုပ္ငန္းပိတ္လိုက္ရျခင္းႏွင့္ ႀကံဳခဲ့ဖူးပါက နားလုိက္ရျခင္း (သို႔မဟုတ)္ ပိတ္လိုက္ရျခင္း၏ အ ေၾကာင္းရင္းမ်ားအလိုက္ လုပ္ငန္းရွင္အားလံုးကို ၿခံဳ၍ ေဖာ္ျပရလွ်င္ (က) ရာသီခြင္ႏွင့္ ညွ၍ ိ လုပ္ရျခင္းတြင္ ၃၈ ဦး (၇၁.၇၀%) (ခ) လုပ္သားရွားပါးျခင္းတြင္ ၃၄ ဦး (၆၄.၁၅%) (ဂ) ကုန္ၾကမ္းရွားပါးျခင္းတြင္ ၁၁ ဦး (၂၀.၇၅%) (ဃ) ေစ်းကြက္၏ ေတာင္းဆိုမွုကို မ ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ျခင္းတြင္ ၂ ဦး (၃.၇၇%) တို႔ ျဖစ္ပါသည္ (n=53)။ ၃၀။ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား ၀ယ္ယူရာတြင္ က်င့္သံုးေသာစံနစ္မ်ားမွာ လုပ္ငန္းရွင္အားလံုးကို ၿခံဳ၍ ေဖာ္ျပရလွ်င္ (က) ႀကိဳတင္ေငြရွင္းျခင္း တြင္ ၂၃ ဦး (၃၇.၇၀%) (ခ) အေၾကြးယူျခင္းတြင္ ၅ ဦး (၈.၂၀%) (ဂ) ပစၥည္းလက္၀ယ္ေရာက္မွ ေငြရွင္းျခင္းတြင္ ၅၉ ဦး (၉၆.၇၂%) တို႔ ျဖစ္ပါသည္ (n=61)။ ၃၁။ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား၏ ေစ်းႏွုန္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ လြန္ခဲ့ေသာ ၅ ႏွစ္အတြင္း ျဖစ္ခဲ့ေသာ ပံုသ႑ာန္ကို ေဖာ္ျပၾကရာတြင္ အတက္ လမ္းေၾကာင္းဟု ေဖာ္ျပသူ (၆၁) ဦးႏွင့္ တက္လည္းမတက္၊ က်လည္းမက် တန္းေနသည္ဟု ေဖာ္ျပသူ (၁) ဦး၊ မေျဖဆိုသူ (၄) ဦး ျဖစ္ပါ သည္ (n=66)။
37
၃၂။ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ မွတ္ယူခ်က္ (perception) မ်ားကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ အ ခက္အခဲမ်ားအျဖစ္ (က) ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား မရႏိုင္ျခင္း (ခ) ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား၏ ကုန္က်စရိတ္ ႀကီးျမင့္ျခင္း (ဂ) ကုန္ၾကမ္း ပစၥည္းမ်ား၏ အရည္အေသြးနိမ့္ျခင္း (ဃ) အရည္အေသြးျမင့္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားကို ၀ယ္ယူရန္ ေငြအင္အားမရွိျခင္း တို႔ကို ဆန္း စစ္ပါသည္။ (n=53)။ ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ (၂၅)(၂၆)(၂၇)(၂၈)။ ဤေမးခြန္းမ်ားကို ျပည့္စံုစြာ တုန္႔ျပန္သူ လုပ္ငန္းရွင္ (၅၃)ဦး ရွိၿပီး လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုတြင္ လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စား ၅ ဦး (၉.၄%)၊ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စား ၃၄ ဦး (၆၄.၂%)၊ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစား ၁၄ ဦး (၂၆.၄%) ရွိပါသည္။ ေလ့လာခံအုပ္စ(ု ၆၆) ေယာက္အတြင္း ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုသည္ ၁၈%၊ ၅၉%၊ ၂၃% ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဤေမးခြန္းမ်ားကို တုန္႔ျပန္မွုရာတြင္ လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စားမ်ား ၏ ပါ၀င္မွုႏွုန္း သိသိသာသာ နိမ့္ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ အခက္အခဲ၏ ျပင္းထန္မွုႏွင့္ ပတ္သက္၍ မွတ္ယူခ်က္မ်ားသည္ အုပ္စုတစ္စုႏွင့္တစ္စု မတူၾကပါ။ ျပင္းထန္မွု အတိုင္းအဆ အနိမ့္မွ အျမင့္သို႔ အစဥ္အလိုက္ အုပ္စ(ု ၃)စု၏ တုန္႔ျပန္မွုပ်ံ႔ႏွံ႔ခ်က္ကို ေဖာ္ျပရလွ်င္ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစား(က)၌ အုပ္စ(ု ဂ)(က)(ခ)၊ အ ခက္အခဲအမ်ိဳးအစား(ခ)၌ အုပ္စ(ု ဂ)၊ (က)၊ (ခ)၊ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစား(ဂ)၌ အုပ္စ(ု က)(ဂ)(ခ)၊ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစား(ဃ)၌ အုပ္စ(ု ဂ)(က)(ခ) တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ အုပ္စ(ု ခ)၏ ျပင္းထန္မွုအတိုင္းအဆ မွတ္ယူခ်က္သည္ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစားအားလံုးတြင္ အျမင့္ဆံုးျဖစ္ၿပီး အုပ္စ(ု က)သည္ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစား(ဂ)မွလ၍ ြဲ ဒုတိယလိုက္ေနကာ အုပ္စ(ု ဂ)သည္ အနိမ့္ဆံုးအျဖစ္ မွတ္ယသ ူ ည္။ ၃၃။ လုပင ္ န္းကၽြမ္းက်င္မွုဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ မွတ္ယူခ်က္(perception) မ်ားကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ အခက္အခဲမ်ားအျဖစ္ (က) ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားမရွိျခင္း (ခ) ကုန္ထုတ္လုပ္သည့္ နည္းပညာပိုင္းတြင္ ကၽြမ္းက်င္မွု မရွိျခင္း (ဂ) ကုန္ ပစၥည္းထုတ္ပိုးမွုႏွင့္ အျမင္တင့္တယ္မွုအပိုင္းတြင္ အားနည္းျခင္း ဟူ၍ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစား (၃)မ်ိဳးခြဲၿပီး ဆန္းစစ္ပါသည္။ (n=49)။ ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ (၂၉)(၃၀)(၃၁)။ ဤေမးခြန္းမ်ားကို ျပည့္စံုစြာ တုန္႔ျပန္သူ လုပ္ငန္းရွင္ (၄၉)ဦး ရွိၿပီး လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုတြင္ လုပ္ငန္းရွငအ ္ ငယ္စား ၃ ဦး (၆.၁%)၊ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စား ၃၂ ဦး (၆၅.၃%)၊ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစား ၁၄ ဦး (၂၈.၆%) ရွိပါသည္။ ေလ့လာခံအုပ္စ(ု ၆၆) ေယာက္အတြင္း ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုသည္ ၁၈%၊ ၅၉%၊ ၂၃% ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဤေမးခြန္းမ်ားကို တုန္႔ျပန္မွုရာတြင္ လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စားမ်ား ၏ ပါ၀င္မွုႏွုန္း သိသိသာသာ နိမ့္ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ျပင္းထန္မွု အတိုင္းအဆ အနိမ့္မွ အျမင့္သို႔ အစဥ္အလိုက္ အုပ္စ(ု ၃)စု၏ တုန္႔ျပန္မွုပ်ံ႔ႏွံ႔ခ်က္ကို ေဖာ္ျပရလွ်င္ အခက္အခဲအမ်ိဳးအ စား(က)၌ အုပ္စ(ု ဂ)(ခ)(က)၊ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစား(ခ)၌ အုပ္စ(ု ဂ)(ခ)(က)၊ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစား(ဂ)၌ အုပ္စ(ု က)(ခ)(ဂ) တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစား(က)ႏွင(့္ ခ)မ်ားတြင္ အုပ္စမ ု ်ား၏ တုန္႔ျပန္မွုမွာ လုပ္ငန္းေသးေလ အခက္အခဲအတိုင္းအဆမွတ္ ယူခ်က္ ျမင့္ေလျဖစ္ၿပီး အခက္အခဲအမ်ိဳးအစား(ဂ)တြင္မူ ေျပာင္းျပန္ မွတ္ယူသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ၃၄။ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေျခခံအေဆာက္အဦ မျပည့္စမ ံု ွုႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနသည့္ လုပ္ငန္းရွင္သည္ ၁၆ ဦး (၂၆.၆၇%)၊ မရင္ဆိုင္ရသည့္ လုပ္ ငန္းရွင္သည္ ၄၄ ဦး (၇၃.၃၃%) ရွိပါသည္ (n=60)။ မျပည့္စံုမွုႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသူမ်ားၾကားတြင္ လုပ္ငန္းခ်ထားရန္ ေျမေနရာအခက္ အခဲႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသူ ၅ ဦး၊ လွ်ပ္စစ္မီး(လုပ္ငန္းသံုး) မျပည္စ ့ ံုမွုႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသူ ၉ ဦး၊ ေရ(လုပ္ငန္းသံုး) မျပည့္စံုမွုႏွင့္ ရင္ဆိုင္ ေနရသူ ၁ ဦး၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးႏွင့္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး မျပည့္စံုမွုႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသူ ၄ ဦး၊ ဆက္သြယ္ေရး(တယ္လီဖုန္း၊ စာတိုက္၊ေၾကးနန္း) မျပည့္မွုႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသူ ၆ ဦး ရွိပါသည္ (n=16)။ ၃၅။ လူမွုေရးႏွင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ အသင္းအဖြဲ႔ (လူမ/ွု စီးပြားေရးဆိုင္ရာအစည္းအရုံး၊ ကိုယ္ထူကိုယ္ထသာေရးနာေရးအသင္း၊ သမ၀ါယမ၊ အစိုးရမဟုတ္သည့္လူမွုေရးအဖြဲ႔အစည္း/အန္ဂ်ီအို စသည္)့ တိမ ု႔ ွ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ အဖြ၀ ဲ႔ င္အျဖစ္ ပါ၀င္ေနသည့္ လုပ္ငန္းရွင္သည္ (၃၃)ဦး (၅၆.၉၀%)၊ မပါ၀င္သူသည္ (၂၅) ဦး (၄၃.၁၀%) ရွိပါသည္ (n=58)။ ပါ၀င္သူမ်ားအၾကား အဖြဲ႔အစည္းအလိုက္ ပါ၀င္မွုတြင္ အစည္း 38
အရုံးတြင္ (၂၃)ဦး၊ အန္ဂ်ီအိုတြင္ (၉)ဦး၊ ကိုယ္ထူကိုယ္ထသာေရးနာေရးအသင္းတြင္ (၈)ဦး၊ သမ၀ါယမတြင္ (၃)ဦး ျဖစ္ပါသည္ (n=33)။ ၃၆။ ပါ၀င္သူမ်ားအၾကား ၄င္းတိ႔ပ ု ါ၀င္သည့္ အဖြဲ႔အစည္း၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္အမ်ိဳးအစားမ်ားကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ အမ်ိဳးအစားအလိုက္ တုန္႔ ျပန္ၾကရာ လုပ္ငန္းအခက္အခဲျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းေပးျခင္း၌ (၇)ဦး၊ ေစ်းကြက္တင္ျခင္း (ေရာင္းသူႏွင၀ ့္ ယ္သူမ်ားအၾကား ေတြ႔ ဆံုႏိုင္ေအာင္ ဖန္တီးေပးျခင္း၊ အေတြ႔အႀကံဳသစ္မ်ား ရရွိေအာင္ ေလ့လာေရးခရီးထြက္ျခင္း) ၌ (၆)ဦး၊ အေျခခံအေဆာက္အဦပုိင္း ဆိုင္ရာကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္း၌ (၃)ဦး၊ လုပ္ငန္းအေထာက္အကူျပဳ အမ်ားပိုင္စုရပ္မ်ား ထူေထာင္ျခင္း (ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပး ရာေနရာ၊ ကုန္ဖလွယ္ရာ၊ ကုန္အရည္အေသြးစစ္ရာ ေနရာ႒ာနမ်ား စသည္ျဖင္)့ ၌ (၂)ဦး၊ စီးပြားေရးက႑ဆိုင္ရာ အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ မ်ားကို သိရွိနားလည္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္းႏွင့္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား သိုေလွာင္ေပးျခင္းတို႔၌ တုန္႔ျပန္မွု လံုး၀မရွိပါ။ အထက္ ေဖာ္ျပပါ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ ၆ မ်ိဳးလံုး မရွိပါဟု တုန္႔ျပန္သူ (၂၆)ဦး ရွိပါသည္ (n=33)။ အဆိုပါအဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ ရရွိလိုသည့္ ပံ့ပိုးကူညီမွုအမ်ိဳးအစားမ်ားကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ ေမးခြန္းကို တုန္႔ျပန္သူ (၂၀)ဦး၊ မတုန္႔ျပန္သူ (၁၃)ဦး ရွိပါသည္။ တုန္႔ျပန္သူမ်ားက ၄င္းတို႔ရရွိလိုသည့္ ပံ့ပိုးကူညီမွုအမ်ိဳးအစားမ်ားကို ေဖာ္ျပၾကရာတြင္ ေငြေၾကးအကူအညီကို ေဖာ္ျပသူ (၁၁)ဦး၊ အဖြဲ႔အစည္း၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ကို ျမွင့္တင္ေပးျခင္း (၄)ဦး၊ ကုန္ထုတ္လုပ္ရာတြင္ နည္းပညာပံ့ပိုးေပးျခင္း (၃)ဦး၊ အကူအညီ မလိုအပ္ပါဟု တုန္႔ျပန္သူ (၂)ဦး ရွိပါသည္။ ၃၇။ လူမွုဘ၀ဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ လတ္ေလာကာလ၌ ၄င္းတို႔၏ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွု ရွိသည့္ လူမွုဘ၀ဆိုငရ ္ ာ အခက္အခဲမ်ား ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ လုပ္ငန္းရွင္ (၁၃)ဦး၊ မရင္ဆိုင္ရသည့္ လုပ္ငန္းရွင္ (၄၄)ဦး၊ မတုန္႔ျပန္ သူ (၉)ဦး ရွိပါသည္။ အခက္အခဲအမ်ိဳးအစားမ်ားကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ႏွီးႏႊယ္ေနသည့္ အခက္အခဲမ်ား၊ ပညာေရးႏွင့္ ႏွီးႏႊယ္ေနသည့္ အခက္အခဲမ်ား၊ က်ား/မ အခြင့္အေရး ခြဲျခားျခင္းႏွင့္ ႏွီးႏႊယ္ေနသည့္ အခက္အခဲမ်ား၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုေစာင့္ ေရွာက္ေရးႏွင့္ ႏွီးႏႊယ္ေနသည့္ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ အျခားအခက္အခဲမ်ားကို ဆန္းစစ္ရာ အခက္အခဲမ်ားသည္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပ ညာေရးက႑မ်ားတြင္သာ ရွိသည္။ အျခားနယ္ပယ္မ်ားတြင္ မရွိပါ။ ၃၈။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ လုပ္ငန္းႏွင့္ ႏွီးႏႊယ္ေနသည့္ အစိုးရ၏ စီမံခ်က္မ်ားကို သိ၊မသိ ဆန္းစစ္ရာတြင္ မသိသူ (၅၂)ဦး၊ သိသူ (၂)ဦး၊ ေမးခြန္းကို မတုန္႔ျပန္သူ (၁၂)ဦး ရွိပါသည္။ သိသူမ်ား၏ ေဖာ္ျပမွုမွာ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမွုအေမြ အႏွစ္အျဖစ္ မွတ္ပံုတင္ရန္ စီစဥ္ေနသည္ဟု ေဖာ္ျပၾကပါသည္။ ၄င္းတို႔လုပ္ငန္းတြင္ အစိုးရ၏ အေထာက္အကူျပဳမွုကို ခံစားရျခင္း ရွိ၊ မရွိ ဆန္းစစ္ရာတြင္ မခံစားရပါဟု ေျဖဆိုသူ (၄၉)ဦး၊ ခံစားရပါသည္ဟု ေျဖဆိုသူ (၂)ဦးႏွင့္ ေမးခြန္းကို မတုန္႔ျပန္သူ (၁၅)ဦး ရွိပါ သည္။
39
ေမးခြန္းလႊာျဖင့္ေလ့လာမွုမွ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ား (ေရႊခတ္လုပ္သားအတြက္ ေမးခြန္းလႊာ) ၁။
ေရႊခတ္လုပ္ငန္းလုပ္ငန္းခြင္သည္ အမ်ိဳးသားမ်ား၏ လုပ္ငန္းခြင္ ျဖစ္၍ လုပ္သားအားလံုးမွာ အမ်ိဳးသားမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ပါသည္။ လုပ္ သားမ်ား၏ အေျခခံအခ်က္အလက္မ်ားမွ ပ်ံႏွ႔ံမွုအမ်ားစုကို ေဖာ္ျပရလွ်င္ လုပ္သားမ်ားအၾကား အိမ္ေထာင္ရွိ ၄၈ ဦး (၆၂.၃၄%)၊ အိမ္ေထာင္မရွိ ၂၅ ဦး (၃၂.၄၇%) (n=77)၊ ပညာေရးအေျခခံတြင္ အလယ္တန္းပညာေရး ၃၃ ဦး (၄၃.၄၂%)၊ မူလတန္းပညာ ေရး ၁၈ ဦး (၂၃.၆၈%)၊ အထက္တန္းပညာေရး ၁၇ ဦး (၂၂.၃၇%) (n=76)၊ ေနထိုင္မွုတြင္ ကိုယ္ပိုင္မိသားစုႏွင့္ အိမ္ခြဲေနထိုင္သူ ၃၈ ဦး (၄၉.၃၅%)၊ မိဘညီအကိုေမာင္ဘြား ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းမ်ားႏွင့္ေနထိုင္သူ ၃၀ ဦး (၃၈.၉၆%) တို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္ (n=77)။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား(၁၀)။ မိသားစု၀င္ဦးေရသည္ စုစုေပါင္း (၂၄၅)ဦး၊ ပွ်မ္းမွ်မိသားစု၀င္ဦးေရသည္ (၄.၃၀) ရွိပါသည္ (n=57)။ စုစုေပါင္းမိသားစု၀င္ဦးေရ (၂၄၅)ဦးတြင္ ၀င္ေငြရွိသူ (၁၂၃)ဦး၊ မွီခိုသူ (၁၂၁)ဦး ရွိပါသည္။ စီးပြားေရးအရမွီခိုမွုအခ်ိဳး (economic dependency ratio) မွာ (၀.၄၈) ျဖစ္ပါသည္။
၂။
ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ား၏ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုကို နိမ့္၊ လတ္၊ ျမင့္ အုပ္စုသံုးမ်ိဳးခြ၍ ဲ မည္သည့္အုပ္စုတြင္ အက်ံဳး၀င္သည္ကို လုပ္သားမ်ား ကိုယ္တုိင္ သတ္မွတ္ေစပါသည္။ ၄င္းတို႔၏ သတ္မွတ္ခ်က္အရ ကၽြမ္းက်င္မွုနိမ့္ လုပ္သားဦးေရ (၁၅)ဦး၊ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အ လတ္အဆင့္ (၂၈)ဦး၊ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္ လုပ္သားဦးေရ (၂၉)ဦး ရွိပါသည္ (n=72)။ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းတြင္ ကၽြမ္းက်င္မွု နိမ့္၊ ျမင့္၊ လတ္သည္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းကဲ့သို႔ ထုတ္လုပ္ႏိုင္သည့္ ကုန္ပမာဏႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္မွု မရွိပါ။ လက္ရာေျမာက္ျခင္း မေျမာက္ျခင္းႏွင့္သာ သက္ဆိုင္ပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားၾကား ပွ်မ္းမွ်အလုပ္သင္ကာလမွာ ၄ လ ျဖစ္ၿပီး ထိုကာလသည္ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္ျခင္း၊ မကၽြမ္းက်င္ျခင္းႏွင့္ မသက္ဆိုင္ဘဲ လုပ္ခခံစားရျခင္း၊ မခံစားရျခင္းႏွင့္သာ သက္ဆိုင္ပါ သည္။
၃။
ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားၾကားတြင္ လုပ္သက္(၁)ႏွစ္ေအာက္လုပ္သား (၁၄)ဦး၊ လုပ္သက္(၁)ႏွစ္မွ (၅)ႏွစ္အတြင္း (၁၈)ဦး၊ လုပ္သက္ (၅)ႏွစ္အထက္ (၄၂)ဦး ရွိပါသည္ (n=74)။ အနည္းဆံုးလုပ္သက္မွာ ၁ လ၊ အမ်ားဆံုးလုပ္သက္မွာ ၄၀ ႏွစ္ ျဖစ္ပါသည္။ လုပ္သား မ်ားၾကားတြင္ လုပ္သက္(ပွ်မ္းမွ်)သည္ (၉.၁၉)ႏွစ္၊ လုပ္သက္(သမတ္ကိန္း)သည္ (၇.၀၀)ႏွစ္၊ လုပ္သားဦးေရ အမ်ားဆံုးစုေနသည့္ လုပ္သက္သည္ (၁)ႏွစ္ႏွင့္ (၁)ႏွစ္ေအာက္ ျဖစ္ပါသည္။ ေလ့လာခံေရႊခတ္လုပ္သားအုပ္စုတြင္ လုပ္သားအသစ္၀င္ေရာက္မွု အား ေကာင္းပါသည္ (n=73)။ ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ(၃၂)။
၄။
လုပ္သားမ်ား၏ လုပ္သက္ႏွင့္ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွု၊ ကၽြမ္းက်င္မွုအလိုက္ လုပ္သားအေရအတြက္ကို ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ(၃၃)တြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္ (n=72)။ ကၽြမ္းက်င္မွုနိမ့္လုပ္သားမွ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္ဆင့္လုပ္သားသို႔ တက္လွမ္းရန္ အေစာဆံုးအ ေနျဖင့္ လုပ္သက္(၁)ႏွစ္အတြင္း ရပါသည္။ လုပ္သက္(၅)ႏွစက ္ ာလတြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္လုပသ ္ ား စတင္ေတြ႔ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ လုပ္ သက္(၉)ႏွစ္ ရသည့္တိုင္ ကၽြမ္းက်င္မွုနိမ့္ဆဲျဖစ္သလို လုပ္သက္(၁၄)ႏွစ္ ရသည့္တိုင္ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္အဆင့္တြင္ ရွိဆဲ ျဖစ္သည္ကိုလည္း ေတြ႔ရပါသည္။
၅။
လုပ္သက္(သမတ္ကိန္း)သည္ ကၽြမ္းက်င္မွုနိမ့္လုပ္သားမ်ားၾကားတြင္ (၁)ႏွစ္၊ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္လုပ္သားမ်ားၾကားတြင္ (၄) ႏွစ္၊ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္လုပ္သားမ်ားၾကားတြင္ (၁၇)ႏွစ္ ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ(၃၄)။
၆။
ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားၾကား ေရႊခတ္လုပ္ငန္းကို ေရြးခ်ယ္လုပ္ကိုင္ရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို အမ်ားဆံုးမွ အနည္းဆံုးသို႔ အစီအ စဥ္ျပဳ၍ ေဖာ္ျပရလွ်င္ (က) ေရႊခတ္လုပ္ငန္းႏွင့္ နီးစပ္ေသာေၾကာင့္ (ခ) ႏွုိင္းယွဥ္ျခင္းအရ ၀င္ေငြပိုေကာင္းေသာေၾကာင့္ (ဂ) အသက္ ေမြး၀မ္းေၾကာင္းအတတ္ပညာ တတ္ေျမာက္လိုေသာေၾကာင့္ (ဃ) ရုိးရာလုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ခ်င္ေသာေၾကာင့္ (င) မိဘဘိုးဘြား၏ 40
လက္ငုတ္လုပ္ငန္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ (စ) အျခားသူမ်ားက တြန္းအားေပးေသာေၾကာင့္ (ဆ) ေက်ာင္းပိတ္ရက္ အားလပ္ခ်ိန္ကို အသံုးျပဳ လိုေသာေၾကာင့္ (ဇ) လယ္ယာေျမ အသိမ္းခံရေသာေၾကာင့္ စသည္တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ၇။
ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားအၾကား အလုပ္ရုံတစ္ခုမွ တစ္ခုသ႔ို ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္ကိုင္ျခင္းကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္ကိုင္ခဲ့သူ (၁၇) ဦး (၂၂.၀၈%)၊ ေရႊ႔ေျပာင္းျခင္း မျပဳခဲ့သူ ၃၁ ဦး (၄၀.၂၆%)၊ မေျဖဆိုသူ ၂၉ ဦး (၃၇.၆၆%) ျဖစ္ပါသည္ (n=77)။ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္ ကိုင္ရျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို အမ်ားဆံုးမွ အနည္းဆံုးသို႔ အစီအစဥ္ျပဳ၍ ေဖာ္ျပရလွ်င္ (က) အလုပ္ခြင္တြင္ လုပ္သားအင္ အား ပိုလွ်ံေန၍ ခြဲတမ္းက်အလုပ္ရရွိမွု နည္းျခင္း (ခ) လုပ္ငန္းမတြင္က်ယ္သျဖင့္ အလုပ္ရရွိမွု နည္းျခင္း (ဂ) မိမိကို ပညာသင္ေပး သည့္ ေရႊခတ္ဆရာ ေျပာင္းလဲသည့္ေနာက္မွ လုိက္ပါေျပာင္းလဲျခင္း (ဃ) လုပ္သားအခ်င္းခ်င္း ဆက္ဆံေရး အဆင္မေျပျခင္း (င) အလုပ္ခြင္ ေနရာခ်ထားမွု သက္ေတာင့္သက္သာ မရွိျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။
၈။
အလုပ္အကိုင္ ရရွိမွုတြင္ ႏွစ္ေပါက္ ေန႔စဥ္အလုပ္ရသူ ၃၂ ဦး (၄၁.၅၆%) ရွိပါသည္ (n=77)။ ၄င္းတို႔အတြက္ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုးသည္ ရာသီခ်ိန္ခ်ည္း ျဖစ္ပါသည္။ က်န္လုပ္သားမ်ားအတြက္ ရာသီခ်ိန္ႏွင့္ ရာသီပရွိၿပီး ေန႔စဥ္အလုပ္အကိုင္ရရွိေသာ ကာလႏွင့္ရက္ ကြဲျပား ၾကပါသည္။ လုပ္သားမ်ား၏ ပွ်မ္းမွ်အလုပ္ခ်ိန္သည္ ရာသီခ်ိန္တြင္ (၁၂.၃၃) နာရီ၊ ရာသီပတြင္ (၈.၄၄) နာရီ ျဖစ္ပါသည္။
၉။
ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ား၏ ရာသီခ်ိန္ တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြတြင္ အနိမ့္ဆံုးသည္ ၁၅၀,၀၀၀ က်ပ္၊ အျမင့္ဆံုးသည္ ၈၀၀,၀၀၀ က်ပ္ ျဖစ္ပါ သည္။ ရာသီခ်ိန္ တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြ(သမတ္ကိန္း)သည္ ၃၀၀,၀၀၀ က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္ (n=50)။ ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ(၃၅)။
၁၀။ စီးပြားေရးအရမွီခိုမွုအခ်ိဳးကို
အုပ္စ(ု ၃)စု
အုပ္စ(ု က)=(၀.၀၀-၀.၂၅)၊
အုပ္စ(ု ခ)=(၀.၂၆-၀.၅၀)၊
အုပ္စ(ု ဂ)=(၀.၅၁-၀.၇၅)၊
အုပ္စ(ု ဃ)=(၀.၇၆-၁.၀၀) ခြ၍ ဲ ရာသီခ်ိန္တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြကို ဆန္းစစ္ရာ အုပ္စုအလိုက္ ရာသီခ်ိန္ပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြ၏ ပွ်မ္းမွ်သည္ အုပ္စ(ု က)=၂၃၂,၂၂၂ က်ပ္၊ အုပ္စ(ု ခ)=၂၈၀,၄၇၆ က်ပ္၊ အုပ္စ(ု ဂ)=၂၆၈,၁၂၅ က်ပ္၊ အုပ္စ(ု ဃ)=၄၅၀,၀၀၀ က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ မွီခိုမွုအခ်ိဳး(၀.၅၁-၀.၇၅) ရွိေသာ အုပ္စ(ု ဂ)၏ ပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြ နိမ့္ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ရာသီခ်ိန္တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြ(သမတ္ ကိန္း)လည္း နိမ့္ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္ (n=50)။ ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ(၃၆)။ ၁၁။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားၾကားတြင္ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းသည္ မိသားစု၏ အဓိက၀င္ေငြရလုပ္ငန္းျဖစ္သည္ဟု တုန္႔ျပန္သူ ၅၆ ဦး (၈၁%)၊ ဒု တိယ၀င္ေငြရလုပ္ငန္းျဖစ္သည္ဟု တုန္႔ျပန္သူ ၁၃ ဦး (၁၉%) ရွိပါသည္ (n=69)။ ၁၂။ အေၾကြးတင္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေၾကြးတင္သူ ၇ ဦး (၉.၇၂%)၊ အေၾကြးမတင္သူ ၆၅ ဦး (၉၀.၂၈%) ရွပ ိ ါသည္ (n=72)။ ၁၃။ အေၾကြးတင္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ မွီခိုမွုအခ်ိဳးႏွင့္ အေၾကြးတင္ျခင္း ဆက္စပ္မွု မရွိပါ (p value = 0.867) (n=50)။ လုပ္ငန္းကၽြမ္း က်င္မွုႏွင့္လည္း ဆက္စပ္မွု မရွိပါ (p value = 0.911) (n=50)။ ၄င္းတို႔၏ ရာသီခ်ိန္တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြႏွင့္လည္း ဆက္စပ္မွု မရွိပါ (p value = 0.361)(n=50)။ ၁၄။ ကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္ ရာသီခ်ိနတ ္ စ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြ ဆက္စပ္ၾကည့္ရန္ ရာသီခ်ိန္တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြကို အုပ္စ(ု ၃)စု အုပ္စ(ု က)=၁-၁၅၀,၀၀၀ က်ပ္၊ အုပ္စ(ု ခ)=၁၅၀,၀၀၁-၃၀၀,၀၀၀က်ပ္၊ အုပ္စ(ု ဂ)=၃၀၀,၀၀၀က်ပ္အထက္ ဟုခြဲၿပီး ဆက္စပ္ၾကည့္ရာ ေလ့လာခံအုပ္စုတြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္ ရာသီခ်ိန္တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြ ဆက္ႏႊယ္မွု မရွိပါ (p value = 0.023)(n=62)။
41
ေမးခြန္းလႊာျဖင့္ေလ့လာမွုမွ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ား (ေရႊျပင္အလုပ္သမအတြက္ ေမးခြန္းလႊာ) ၁။
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းခြင္တြင္ အမ်ိဳးသမီးအလုပ္သမမ်ားသာ လုပ္ကိုင္သည္။ အမ်ိဳးသားလုပ္သား မရွိပါ။ ေလ့လာခံလူအုပ္စုမွ အလုပ္သ မမ်ားတြင္ အသက္အုပ္စအ ု ရ ပ်ံ႔ႏွံ႔မွု အမ်ားဆံုးမွာ အသက္ ၂၆-၃၅ ႏွစ္သည္ ၄၅ ဦး (၃၉.၈၂%)၊ အသက္ ၁၆-၂၅ ႏွစ္သည္ ၃၇ ဦး (၃၂.၇၄%) (n=113)၊ အိမ္ေထာင္ေရးအေျခအေနတြင္ အိမ္ေထာင္မရွိသူ ၁၀၄ ဦး (၅၈.၇၆%)၊ အိမ္ေထာင္ရွိသူ ၅၈ ဦး (၃၂.၇၇%) မုဆိုးမ ၁၀ ဦး (၅.၆၅%)၊ ကြဲကြာ ၁ ဦး (၀.၅၆%) (n=၁၇၇)၊ ပညာေရးအေျခအေနတြင္ အလယ္တန္းပညာေရး ၈၀ ဦး (၄၄.၄၄%)၊ မူ လတန္းပညာေရး ၄၆ ဦး (၂၅.၅၆%)၊ အထက္တန္းပညာေရး ၂၇ ဦး (၁၅.၀၀%) (n=180) ျဖစ္ပါသည္။ ေနထိုင္မွုတြင္ အိမ္ခြဲၿပီး မိမိကိုယ္ပိုင္မိသားစုႏွင့္ အတူေနသူ ၉၈ ဦး (၅၇.၃၁%)၊ မိဘေမာင္ဘြား ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းမိသားစုႏွင့္ အတူေနသူ ၅၅ ဦး (၃၂.၁၆%) (n=171) ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား(၁၂)။
၂။
ပွ်မ္းမွ်မိသားစု၀င္ဦးေရသည္ (၄.၃၉) ျဖစ္ပါသည္ (n=135)။ မိသားစုတြင္ ပွ်မ္းမွ် စီးပြားေရးအရမွီခိုမွုအခ်ိဳးသည္ (၀.၃၉) ျဖစ္ပါ သည္။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား(၁၃)။
၃။
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းကို ေရြးခ်ယ္လုပ္ကိုင္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းမ်ားကို တုန္႔ျပန္မွု အေရအတြက္အလိုက္ ႀကီးရာမွ ငယ္ရာသို႔ အစဥ္အ တိုင္း ေဖာ္ျပရလွ်င္ (က) စား၀တ္ေနေရးလိုအင္ကို ျဖည့္ဆည္းရန္ (ခ) ရုိးရာယဥ္ေက်းမွုကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးျခင္း (ဂ) ဘိုးဘြားမိဘ၏ အ သက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းကို အေမြခံျခင္း (ဃ) ႏွုိင္းယွဥ္ျခင္းအရ အခြင့္အလမ္းသာသည့္ အလုပ္အကိုင္တစ္ခုျဖစ္ျခင္း (င) မိသားစုအ ၾကပ္အတည္း၏ ထြက္ေပါက္တစ္ခုအျဖစ္ ရွုျမင္ျခင္း (စ) အတတ္ပညာတစ္ခုကို တတ္ေျမာက္လိုျခင္း (ဆ) ပညာေရးစရိတ္ ရွာေဖြ ျခင္း (ဇ) အျခားသူမ်ား၏ တိုက္တြန္းမွုအတိုင္း လိုက္ေလ်ာက္ျခင္း တို႔ ျဖစ္ပါသည္ (n=122)။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား(၁၄)။
၄။
တနယ္တေက်းမွ ေရႊ႔ေျပာင္းလာေရာက္လုပ္ကိုင္ျခင္းကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ ေရႊ႔ေျပာင္းလာေရာက္လုပ္ကိုင္သူ (၁၆)ဦး၊ မႏၲေလးၿမိဳ႔ခံ (၁၂၇)ဦး၊ ေမးခြန္းကို မတုန္႔ျပန္သူ (၃၇)ဦး ရွိပါသည္။
၅။
လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုတြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုနိမ့္သူ ၁၁ ဦး (၈.၃၃%)၊ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္အဆင့္ ၅၇ ဦး (၄၃.၁၈%)၊ ကၽြမ္းက်င္ မွုျမင့္ ၆၄ ဦး (၄၃.၄၈%) ရွိပါသည္ (n=132)။ လုပ္သက္ႏွစ္ကာလႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္မွုအဆင္က ့ ို တိုက္ဆိုငစ ္ စ္ေဆးၾကည့္ရာတြင္ လုပ္ သက္ကာလ (၅)ႏွစ္အတြင္း ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္အဆင့္ရွိသူ မရွိပါ။ လုပ္သက္(၆)ႏွစ္တြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္အ ဆင့္ကို စတင္ေတြ႔ရပါသည္။ လုပ္သက္(၁၂)ႏွစ္တြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္ကို စတင္ေတြ႔ရပါသည္။ အျခားအစြန္းတဖက္တြင္ လုပ္သက္ (၁၇)ႏွစ္အထိ ကၽြမ္းက်င္မွု နိမ့္ဆဲႏွင့္ လုပ္သက္(၃၁)ႏွစ္အထိ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္အဆင့္တြင္ ရွိေနဆဲကိုလည္း ေတြ႔ရပါ သည္ (n=132)။ ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ(၃၇)။ ကၽြမ္းက်င္မွုအဆင့္သတ္မွတ္ခ်က္ကို ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားအား ၄င္းတို႔ကိုယ္တိုင္ သတ္မွတ္ေစပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကၽြမ္းက်င္မွု အဆင့္သည္ ၄င္းတို႔၏ မွတ္ယူခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။
၆။
လူဦးေရ၏ ၁/၄ မွ ၃/၄ ၾကားအုပ္စု (interquertile range)တြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္အုပ္စုသည္ လုပ္သက္ (၁၁)ႏွစ္မွ (၂၈)ႏွစ္အတြင္း၊ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္အုပ္စုသည္ လုပ္သက္ (၆)ႏွစ္မွ (၁၃)ႏွစ္အတြင္း၊ ကၽြမ္းက်င္မွုနိမ့္အုပ္စုသည္ လုပ္သက္ (၁)ႏွစေ ္ အာက္မွ (၇)ႏွစ္အတြင္း ပ်ံႏွံ႔ေနပါသည္။ ထိုအုပ္စုမ်ား၏ သမတ္ကိန္းသည္ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္တြင္ (၁၆)ႏွစ္၊ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္တြင္ (၁၃)ႏွစ္၊ ကၽြမ္းက်င္မွုနိမ့္တြင္ (၁)ႏွစ္ ျဖစ္ပါသည္ (n=132)။ ေနာက္ဆက္တြဲပံုျပ(၃၈)။
၇။
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုကို ထံုးစံအရ သတ္မွတ္ၾကရာ၌ တစ္ေန႔တာ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ေသာ ထုတ္ကုနပ ္ မာဏသည္လည္း ျဖတ္ မွတ္တစ္ခုအျဖစ္ ပါ၀င္သည္။ ေလ့လာခံအုပ္စုတြင္ အမ်ားဆံုး ထုတ္လုပ္ႏိုင္ေသာ ထုတ္ကုန္ပမာဏ (ေရႊဆိုင္း အဆိုင္းအေရအတြက)္ သည္ (၁၂)ဆိုင္း၊ အနည္းဆံုးသည္ (၁)ဆိုင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား(၁၅)။ 42
၈။
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတြင္ အလုပ္သင္ကာလကို ျဖတ္သန္းရပါသည္။ ပွ်မ္းမွ်အလုပ္သင္ကာလမွာ (၂.၃)ႏွစ္ ျဖစ္ပါသည္။ အလုပ္သင္ကာ လ(သမတ္ကိန္း/median)သည္ (၂)ႏွစ္၊ အမ်ားစု(mode)သည္လည္း (၂)ႏွစ္ ျဖစ္ပါသည္။ အတိုဆံုးအလုပ္သင္ကာလသည္ (၁)ႏွစ္၊ အရွည္ဆံုးအလုပ္သင္ကာလသည္ (၆)ႏွစ္ ျဖစ္ပါသည္ (n=132)။
၉။
အလုပ္ရုံတစ္ခုမွ ေနာက္တစ္ခုသို႔ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္ကိုင္ျခင္းတြင္ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္ကိုင္သည့္ အလုပ္သမသည္ (၃၉) ဦး၊ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္ ကိုင္ျခင္း မျပဳသည့္ အလုပ္သမသည္ (၁၀၄) ဦး၊ ေမးခြန္းကို မတုန္႔ျပန္သည့္ဦးေရ (၄၀)ဦး ရွိပါသည္။ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္ကိုင္သူမ်ား ၾကားတြင္ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္ကိုင္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ဆန္းစစ္ရာ တုန္႔ျပန္မွုမ်ားကို အႀကိမ္ေရ အမ်ားဆံုးမွ အနည္းဆံုးသို႔ အ စဥ္အတိုင္း ေဖာ္ျပရလွ်င္ (က) ဆန္းစစ္ျခင္းကို တုန္႔ျပန္ျခင္းမရွိ (ခ) ေရႊ႔ေျပာင္းအလုပ္ လုပ္သည့္ အလုပ္ရုံႏွင့္ လူမွုေရးအရ ႏွီးႏႊယ္ မွု ရွိေသာေၾကာင့္ (ဂ) လုပ္ငန္းရွင္ႏွင့္ စိတသ ္ ေဘာထားခ်င္း မတိုက္ဆိုင္ေသာေၾကာင့္ (ဃ) လုပ္ငန္းရွင္ႏွင့္ လူမွုဆက္ဆံေရး အဆင္ မေျပေသာေၾကာင့္ (င) ေရႊ႔ေျပာင္းအလုပ္လုပ္သည့္ အလုပ္ရုံသည္ ေသြးသားေတာ္စပ္ေသာေၾကာင့္ (စ) လုပ္ငန္းရွင္သည္ စီးပြားေရး အၾကပ္အတည္း ဆိုက္ေသာေၾကာင့္ (ဆ) စား၀တ္ေနေရးျပႆနာ မေျပလည္ေသာေၾကာင့္ ဟု ျဖစ္ပါသည္ (n=39)။
၁၀။ အလုပ္ခ်ိန္နာရီႏွင့္ ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းရာသီခ်ိန္တြင္ ပွ်မ္းမွ်အလုပခ ္ ်ိန္ (၉.၆)နာရီ၊ ရာသီပတြင္ (၆.၉)နာရီ ျဖစ္ပါသည္ (n=117)။ ၁၁။ တႏွစ္တာအတြင္း ေန႔စဥ္အလုပ္အကိုင္ရရွိေသာ လအေရအတြက္တြင္ လူဦးေရ အမ်ားဆံုးမွ အနည္းဆံုးသို႔ အစဥ္လိုက္ျပဳ၍ ၆ လ အလုပ္ရသူ ၄၆ ဦး (၃၆.၈%)၊ ၁၀ လ အလုပ္ရသူ ၂၂ ဦး (၁၇.၆%)၊ ၁၂ လ အလုပ္ရသူ ၂၁ ဦး (၁၆.၈%)၊ ၈ လ အလုပ္ရသူ ၁၉ ဦး (၁၅.၂%)၊ ၁၁ လ အလုပ္ရသူ ၅ ဦး (၄.၀၀%)၊ ၃ လ အလုပ္ရသူ ၄ ဦး (၃.၂%)၊ ၅ လ အလုပ္ရသူ ၄ ဦး (၃.၂%)၊ ၇ လ အ လုပ္ရသူ ၃ ဦး (၂.၄%)၊ ၉ လ အလုပ္ရသူ ၁ ဦး (၀.၈%) တို႔ ျဖစ္ပါသည္ (n=125)။ ၁၂။ လုပ္ငန္းရာသီခ်ိန္အတြင္း အလုပ္သမတစ္ဦး၏ တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြသည္ (၈၅,၇၅၃)က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္ (n=93)။ လုပ္ငန္းရာသီခ်ိန္ အတြင္း အလုပ္သမတစ္ဦး၏ အနိမ့္ဆံုးတစ္လ၀င္ေငြသည္ (၅၀,၀၀၀) က်ပ္ေအာက္ျဖစ္ၿပီး အျမင့္ဆံုးတစ္လ၀င္ေငြသည္ (၂၀၀,၀၀၀) က်ပ္ႏွင့္ (၂၅၀,၀၀၀)က်ပ္ အတြင္း ရွိပါသည္ (n=125)။ အလုပ္သမ (၇၈)ဦး (၆၂.၄%)၏ လုပ္ငန္းရာသီခ်ိန္အတြင္း တစ္လပွ်မ္းမွ် ၀င္ေငြသည္ (၅၀,၀၀၀)က်ပ္မွ (၉၉,၉၉၉)က်ပ္အတြင္း ရွိပါသည္ (n=125)။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား(၁၆)။ ၁၃။ ေငြစုေဆာင္းႏိုင္သူ အလုပ္သမဦးေရသည္ ၃၂ ဦး (၃၆.၃၆%)၊ အေၾကြးတင္သူ အလုပ္သမဦးေရသည္ ၁၄ ဦး(၁၅.၉၁%)၊ အေၾကြး လည္းမတင္၊ ေငြလည္း မစုႏိုင္ေသာ အလုပ္သမဦးေရသည္ ၄၂ ဦး (၄၇.၇၃%) ရွိပါသည္ (n=88)။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား(၁၇)။ ၁၄။ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္ လုပ္ငန္းရာသီခ်ိန္ တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြ ဆက္စပ္မွု မရွိပါ (p value=0.027, n=101)။ ၁၅။ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္ တစ္ေန႔တာအလုပ္ခြင္တြင္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္သည့္ ထုတ္ကုန္ပမာဏ ဆက္စပ္မွု မရွိပါ (p value=0.004, n=109)။ ၁၆။ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္ အေၾကြးတင္ျခင္း ဆက္စပ္မွု မရွိပါ (p value=0.628, n=110)။ ၁၇။ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္ ေငြစုႏိုင္ျခင္း ဆက္စပ္မွု မရွိပါ (p value=0.010, n=110)။ ၁၈။ မွီခိုမွုအခ်ိဳးႏွင့္ အေၾကြးတင္ျခင္း ဆက္စပ္မွု မရွိပါ (p value=0.763, n=88)။ ၁၉။ ေမးခြန္းကို တုန္႔ျပန္သူ (၇၂)ဦးတြင္ မိသားစု၀င္ေငြရလုပ္ငန္းအျဖစ္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတစ္ခုတည္းကိုသာ လုပ္ကိုင္သည့္ မိသားစု (၂၈)စု၊ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ အျခားအသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းလုပ္ငန္းမ်ား တြဲဖက္လုပ္ကိုင္သည့္ မိသားစု (၄၄)စု ရွိပါသည္။ အဆိပ ု ါ မိသားစု (၄၄)စုတြင္ မိသားစု(၂၀)စု၏ မိသားစု၏ အဓိက၀င္ေငြရလမ္းေၾကာင္းသည္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းျဖစ္ၿပီး က်န္မိသားစု (၂၄)စု၏ အဓိက ၀င္ေငြရလမ္းေၾကာင္းသည္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းမွအပ အျခား၀င္ေငြရလုပ္ငန္းတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ 43
ေဆြးေႏြးျခင္းက႑ (က) ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပင ္ န္းႏွင့္ တည္ေနရာကိစၥ ၁။
မ်က္ပါးရပ္ကို ရတနာပံုၿမိဳ႔တည္ မင္းတုန္းမင္းႀကီးက ဖြဲ႔စည္းေပးခဲ့ပါသည္။ ရတနာပံုၿမိဳ႔ကို မင္းေနျပည္အျဖစ္တည္ၿပီးေသာ္ မင္းတုန္း မင္းႀကီးက လက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားကို နန္းၿမိဳ႔ပတ္လည္တြင္ သူ႔အကြက္ႏွင့္သူ အကြက္လိုက္ အကြက္လိုက္ ေနရာခ်ထား၍ ကုန္ထတ ု ္ လုပ္ေစခဲ့ပါသည္။ မင္းတုန္းမင္းႀကီးလက္ထက္တြင္ အထက္တန္းက်ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွုမ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ရာ ၄င္းတို႔အနက္ ကုန္ထုတလ ္ ုပ္ငန္းမ်ားကို အစုအဖြဲ႔ျပဳ၍ ခင္းက်င္းျခင္းလည္း တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္ပါသည္။
၂။
ယေန႔အခ်ိန္ မူ၀ါဒေရးဆြဲသူမ်ားၾကားတြင္ အငယ္စား၊ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စား စက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား (Micro, Small and Medium Sized Enterprises) (သို႔မဟုတ)္ (MSME) မ်ားဖြံ႔ၿဖိဳးေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ စဥ္းစားေတြးေခၚၾကရာတြင္ အစုအဖြဲ႔ျပဳ၍ ခင္း က်င္းျခင္း(cluster approach)ကို ထိပ္တန္းဦးစားေပး၍ ေဖာ္ေဆာင္ရန္ စဥ္းစားေတြးေခၚၾကပါသည္။ ထိုသို႔ခ်ဥ္းကပ္ျခင္းျဖင့္ ပထ၀ီ အေနအထားအရ နီးကပ္မ၏ ွု အာနိသင္မ်ား (spatial proximity effects) ရွိျခင္း၊ စုဖြဲ႔မွုေၾကာင့္ စြမ္းရည္တက္လာျခင္း (collective efficiency gain)၊ ဆင္းရဲသားမ်ားကို အက်ိဳးျပဳဖို႔ အလားအလာရွိျခင္း (pro-poor potential) စသည္တို႔ ရလာႏိုင္သည္ဟု ယူဆ ၾကပါသည္ (UNIDO, ၂၀၁၀)။
၃။
မင္းတုန္းမင္းႀကီး၏ အခင္းအက်င္းက ေဒသႏၲရအခင္းအက်င္း(localized)မွ်သာ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ၄င္းအေနႏွင့္ ထိုထက္လည္း ပိုလုပ္ ႏိုင္စရာ အေျခအေန မေပးေတာ့ပါ။ ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အထူးစီးပြားေရးဇုန္မ်ား(Special Economic Zone)(သို႔မဟုတ)္ (SEZ) မ်ားႏွင့္ SME မ်ားကို ခ်ိတ္ဆက္၍ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ရန္ ႀကံစည္ႏိုင္ၾကေသာ္လည္း SEZ မ်ားတည္ရွိရာ ထား၀ယ္၊ သီလ၀ါ၊ ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႔မ်ားသည္ မင္းတုန္းမင္းနန္းတက္ေသာ္ ၿဗိတိသွ်တို႔လက္ေအာက္သို႔ က်ေရာက္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။
၄။
သို႔ေသာ္ မင္းတုန္းမင္းႀကီး၏ cluster approach အိုင္ဒီယာသည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အလုပ္ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ကုန္ထုတ္လုပ္မွုလုပ္ငန္း အစုေလးမ်ားသည္ ကိုလိုနီေခတ္၊ ဖဆပလေခတ္၊ ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္ တေလ်ာက္လံုး ဟန္မပ်က္ အလုပ္ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ သို႔ျဖစ္ျငား လည္း ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း န၀တႏွင့္ နအဖေခတ္မ်ားတေလ်ာက္ တျဖဳတ္ျဖဳတ္ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း မွစ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ စစ္အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစံနစ္ (market economy ruled by military government)ကို ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ မင္းတုန္းမင္းႀကီး၏ ထားရစ္ခဲ့ေသာအေမြမ်ား အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ပါ။ ေစ်းကြကတ ္ ြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္းနိမ့္ေသာ ကုန္ထုတ္လုပ္မွုလုပ္ငန္းအစုေလးမ်ား ဆက္လက္မရွင္သန္ႏိုင္ေတာ့ပါ။ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ မင္းတုန္းမင္းႀကီး၏လက္ရာ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီး ျဖစ္ပါသည္။
၅။
မ်က္ပါးရပ္မွ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ မေပ်ာက္မပ်က္ ရွင္သန္က်န္ခဲ့ေသာ လုပ္ငန္းအစုေလးမ်ားထဲမွ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႔၊ မဟာေအာင္ေျမၿမိဳ႔နယ္၊ ၇၉ လမ္း၊ ၇၈ လမ္း၊ ၇၇ လမ္း၊ ၇၆ လမ္းမ်ားႏွင့္ ၃၇ လမ္း၊ ၃၆ လမ္းၾကားရွိ ဧရိယာကြက္ကြက္ေလးတြင္ ဆက္လက္ရွင္သန္ေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ အေရာင္းအ၀ယ္ျဖစ္ခဲ့ၿပီးျဖစ္ေသာ ေျမေစ်းသည္ ၃၆ လမ္း လမ္းမတန္းတြင္ ၁´ ပတ္လည္ သိန္း(၄၀၀)၊ ၇၈ လမ္း လမ္းမႀကီးနံေဘးတြင္ ၁´ ပတ္လည္ သိန္း(၆၀၀)မွ သိန္း(၇၀၀)ၾကား၊ မ်က္ပါးရပ္ ရပ္ကြက္အတြင္းပိုင္းတြင္ ၁´ ပတ္လည္ သိန္း(၅၀)မွ သိန္း(၁၀၀)ၾကား၊ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္
ထိုေျမအရင္းအႏွီးေပၚတြင္ ရုန္းကန္ေနရသည့္
ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္း အစုေလးတစ္စု ျဖစ္ပါသည္။ ဤကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းအစုေလးသည္ ေနရာ(spatial context)အရ စုစုစည္းစည္း ျဖစ္မွု ပဲ့က်စျပဳၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း ထင္ထင္ရွားရွား မျဖစ္ေသးပါ။ မင္းတုန္းမင္းႀကီးလက္ထက္က ဖြဲ႔စည္းခဲ့ေသာ လက္မွုကုန္ထုတ္ လုပ္ငန္း အစုအေ၀းေလးမ်ားမွာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီးျဖစ္၍ လက္ရွိအေနအထားတြင္ cluster approach ၏ အက်ိဳးရလာဒ္တစ္ခု ျဖစ္ေသာ မတူေသာအားမ်ား ေပါင္းဆံ၍ ု အက်ိဳးထြန္းျခင္း (synergism) ကို ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအေနႏွင့္ ရေကာင္းေစဟု ေမွ်ာ္လင္၍ ့ မရႏိုင္ေတာ့ပါ။ 44
၆။
ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ေခတ္ကာလအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ျဖတ္သန္းခဲ့ၿပီးျဖစ္ၿပီး အခ်ိဳ႔ေသာ လက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားလို တိမ္ေကာသြားျခင္း မရွခ ိ ဲ့ ပါ။ ၀ယ္လိုအားဖက္အျခမ္းတြင္ ဗုဒၶဘာသာရွိေနၿပီး ယွဥၿ္ ပိဳင္မွုတြင္ cluster အတြင္း လက္မွုလုပ္ငန္းရွငအ ္ ခ်င္းခ်င္း ယွဥ္ၿပိဳင္မွုမွအပ အျခားမရွိခဲ့ပါ။ ႏွုိင္းယွဥ္ျခင္းအရ အေျပာင္းအလဲသည္ ေႏွးေကြးသည္ (သို႔မဟုတ)္ အေျပာင္းအလဲမျဖစ္ေအာင္ ထိန္းေက်ာင္းထား သည့္ ေထရ၀ါဒဗုုဒၶဘာသာမွ စားသံုးသူအမူအက်င္(့ consumer behavior)သည္ ကိန္းေသသေဘာေဆာင္ေနၿပီး ေရႊႏွင့္မႊမ္းထား သည့္ ထုတ္ကုန္ကို ျပည္ပမွတင္သြင္းျခင္းသည္လည္း ဥပေဒေၾကာင္းအရ အကဲဆတ္လြန္းေသာကိစၥျဖစ္၍ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ အျခားကုနပ ္ စၥည္းမ်ားကဲ့သို႔ ျပည္ပမွလာၿပိဳင္ျခင္းမ်ိဳး မႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရပါ။ ဤအရင္းခံအေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း တိမေ ္ ကာ ေပ်ာက္ကြယ္ျခင္း မျဖစ္ခဲ့ပါ။
၇။
ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ တန္ဖိုးႀကီးေသာေရႊကို ကုန္ၾကမ္းအျဖစ္အသံုးျပဳၿပီး တန္ဖိုးျမွင့္ထုတ္ကုန(္ value added product)ကို ထုတ္ လုပ္သည့္ လုပ္ငန္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပင္မထုတ္လုပ္သူမ်ား၊ လက္ေ၀ခံထုတ္လုပ္သူမ်ား၊ ၾကားခံအက်ိဳးေဆာင္သူမ်ားအၾကား နီးနီး စပ္စပ္ရမ ွိ ွုသည္ အလြန္အေရးပါသည္ျဖစ္၍ နီးစပ္သူမ်ား အုပ္စုဖြဲ႔ၿပီး တစ္ေနရာထဲတြင္ စုၿပီးက်စ္ေနဖို႔ အေရးႀကီးပါသည္။ ထိုအခ်က္ သည္ ေျမေစ်းအလြန္အမင္း တက္လာခဲ့ေသာ္လည္း မင္းတုန္းမင္းႀကီး ေနရာခ်ေပးခဲ့သည့္ ေျမေနရာေလးတြင္ စုစုစည္းစည္းႏွင့္ ပို ေနၿမဲက်ားေနၿမဲအတိုင္း အေျခအေနကို ဆက္လက္ထိန္းထားႏိုင္ရန္ အေၾကာင္းဖန္လာျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
၈။
ယေန႔အခ်ိန္တြင္ မႏၲေလးၿမိဳ႔သည္ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ကုန္သြယ္မွုအခ်က္အခ်ာ (trade centre) ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။ ရန္ကုနၿ္ မိဳ႔ သည္ ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ကုန္သြယ္မွုအခ်က္အခ်ာ ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ေဒသတြင္းစီးပြားေရး နယ္ပယ္၊ ကမၻာ့စီးပြားေရးနယ္ပယ္မ်ားအတြင္းသို႔ အခ်ိတ္အဆက္မိမိႏွင့္ တုိး၀င္ရန္ ႀကိဳးစားေနပါသည္။ တခ်ိန္က ကိုင္စြဲခဲ့သည့္ ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုးၿပီး(self-reliance) ကိုယ့္ဖာသာကိုယ္ ဖူလံုေအာင္လုပ္မည္(self-sufficient)ဆိုသည့္ မူ၀ါဒကို စြန္႔လႊတ္ခဲ့ၿပီးျဖစ္ ၿပီး ယေန႔အခ်ိန္အတြင္
အျပင္မလ ွ ာေသာ ေမာင္းႏွင္အား(external drive)ကိုယ၍ ူ ကန္တက္ျခင္း(leverage)ျဖင့္ အျပင္မွလာ
ေသာတိုးတက္ျခင္း(exogenous development)အေပၚ တိမ္းညႊတ္လာခဲ့ပါသည္။ ဤတြင္ အျပင္မလ ွ ာေသာေမာင္းႏွင္အားကို အားျပဳ ၍ ကန္တက္စရာေနရာမ်ား၊ လီဗာတင္ၿပီးလွ်င္ ေျပးထြက္သြားေစရန္ ယာဥ္တစ္စီးဖြဲ႔စည္းသလို အဆင့္လိုက္ အဆင့္လိုက္ ဖြဲ႔စည္းမွု မ်ား လိုအပ္လာပါသည္။ တိုင္းျပည္စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ စီးပြားေရးသရုပ္ကို ဖြဲ႔စည္းရာတြင္ ကြန္ယက္မ်ား၊ ကြန္ ယက္တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ ဆက္ထံုးမ်ား(nodes)၊ ၀င္ရုိးမ်ား(poles) ဖြဲ႔စည္းရန္ လိုအပ္လာပါသည္။ ထိအ ု ခင္းအ က်င္းတြင္ မႏၲေလးၿမိဳ႔ႏွင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔မ်ားသည္ ကန္တက္စရာေနရာမ်ားျဖစ္လာၿပီး ဒြိစြန္းသေဘာေဆာင္သည့္ မဟာဗ်ဴဟာအခင္းအ က်င္း (Bipolar Strategy) ေပၚထြက္လာပါသည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႔သည္ ေျမာက္ဖက္စြန္းမွ မဟာဗ်ဴဟာအခ်က္အခ်ာက်သည့္ေနရာ ျဖစ္ လာခဲၿ့ ပီး မေ၀းလွသည့္ အနာဂတ္တြင္ တိုင္းျပည္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အေရးပါသည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမွ၀ ု န္ရုိး (growth pole) ျဖစ္လာစ ရာ အေၾကာင္းရွိပါသည္။ ၉။
စီးပြားေရးလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ရာတြင္ ေျမႏွင့္ ထိုေျမတည္ရွိေသာေနရာသည္ အေရးႀကီးပါသည္။ အနာဂတ္အလားအလာေကာင္းသည့္ မႏၲေလးၿမိဳ႔အတြက္ သာ၍ပင္ အေရးႀကီးပါသည္။ အေျပာင္းအလဲတြင္ ၿမိဳ႔ႀကီးမ်ား၏အလယ္ေကာင္၌ တည္ရွိေနေသာ တႏိုင္တပိုင္ မိသားစုစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းအငယ္စားမ်ား၊ အေသးစားမ်ားႏွင့္ အလတ္စားစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား ေပ်ာက္ကြယ္သြားတတ္ၾက ပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑တြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ ေျမသိမ္း၊ ယာသိမ္းကိစၥမ်ားလို အတင္းေမာင္းခ်ျခင္း (forced eviction) မ်ိဳး မဟုတ္ေသာ္လည္း အရင္းအႏွီး(asset)မ်ားကို ကစားျခင္းျဖင့္ အငယ္စား၊ အေသးစား၊ အလတ္စားမ်ားကို ခါထုတ္ပစ္လိုက္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ အာဖရိက၌ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမွုလမ္းေၾကာင္းေပၚ ရုန္းကန္ေနရေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ၿမိဳ႔ႀကီးမ်ားအတြင္းပိုင္းမွ ျပႆနာမ်ား (inner cities problems) တက္ခဲ့ၿပီးျဖစ္ၿပီး မႏၲေလးၿမိဳ႔သည္လည္း ထိုအေတြ႔အႀကံဳကို ေကာင္းစြာႀကံဳေတြ႔ခဲ့ၿပီးျဖစ္ရုံမက ႀကံဳေတြ႔ ေနဆဲလည္း ျဖစ္ပါသည္။
၁၀။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ အရင္းအႏီွးမ်ားကစားသည့္အႏၲရာယ္ကို ယေန႔အခ်ိန္အထိ လြတ္ေအာင္ေရွာင္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ယ ခု ေတြ႔ႀကံဳေနရသည့္ စိန္ေခၚမွုသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ အသစ္ျဖစ္ပါသည္။ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းကို ထုတ္ 45
လုပ္သူမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသား၊ လူမ်ိဳးအေနျဖင့္ တရုတဟ ္ ု သိရပါသည္။ ဤေနရာ၌ လူမ်ိဳးေရးကို ဘန္းမတင္လိုပါ။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊ ဆိုင္းလုပ္ငန္း မေပ်ာက္ကြယ္ေရးတြင္ လူမ်ိဳးေရးကိစသ ၥ ည္ ေဘာဂေဗဒရွုေထာင့္မွ ရွုျမင္လွ်င္ ပတ္သက္ျခင္း မရွပ ိ ါ။ ဇယားကိုက္ ေဘာဂေဗဒ (economy of scale) ျဖစ္လွ်င္ မည္သည့္လူမ်ိဳးက ကုန္ထုတ္လုပ္သည္ျဖစ္ေစ ၿပိဳင္ဖက္ကို ႏိုင္ပါသည္။ ကုန္ထုတ္ လုပ္ျခင္း(production)၊ ထုတ္ကုန္၏အရည္အေသြး(quality)၊ ထုတ္ကုန္၏ေစ်းႏွုန္း(price)တို႔တြင္ လက္သည္ စက္ကို မယွဥ္ႏိုင္ ပါ။ ရုိးရာသည္ ဆန္းက်ယ္လာၿပီျဖစ္သည့္ ေခတ္သစ္ကို ရွုံးပါသည္။ ၁၁။ အထက္ပါေပးထားခ်က္မ်ားမွ ေမးခြန္းမ်ား ေပၚထြက္လာပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ အနာဂတ္အလားအလာရွိေသာ မႏၲေလးၿမိဳအ ႔ ေျချပဳ စီးပြားေရးခြငတ ္ ြင္ ၀င္ဆန္၍ ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးလာရမည့္အစား တျဖည္းျဖည္း ေမွးမွန ိ ္ေပ်ာက္ကြယ္သြားေတာ့မည္ေလာ။ ရုိး ရာသည္ အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွုကြန္ယက္တြင္ ထည္၀ ့ င္ႏိုင္စြမ္းမရွိၿပီေလာ။ ျမန္မာရုိးရာေရႊ ဆိုင္းလုပ္ငန္းအေနျဖင့္ ျပည္တြင္းေစ်းကြက္ကိုေက်ာ္လြန၍ ္ ေဒသတြင္းေစ်းကြက္၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေစ်းကြက္သ႔ို ျဖန္႔က်က္လို႔ ရ ေကာင္းေစဟု စဥ္းစားလွ်င္ ျဖစ္ႏိုင္ပါမည္လား။ ဤေနရာ၌ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ရသင့္ရထိုက္ေသာ အခြင့္အေရး လက္ လႊတ္ဆံုးရွုံးရသည္ကို ဆိုလိုျခင္းသက္သက္မဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငအ ံ တြက္ တာ၀န္ယူမွု၊ တာ၀န္ခံမွုမ်ားကိုပါ လက္လႊတ္ဆံုးရွုံးလိုက္ရသည္ကို ဆိုလပ ို ါသည္။ `အားလံုးအက်ံဳး၀င္သည္ (all inclusive)´ ဟူေသာ ေၾကြးေၾကာ္သံသည္ အခြင့္အေရးႏွင့္တာ၀န္ ႏွစ္ခုလံုးႏွင့္ သက္ဆိုင္ သည္ျဖစ္ရာ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းသည္ တာ၀န္ႏွင္းအပ္ဖို႔ ထိုက္တန္သည္၊ အခြင့္အေရးလည္း ရထိုက္သည္ဟု ယူဆႏိုင္ပါ၏လား။ ၁၂။ ဤအစီရင္ခံစာကို ဖြဲ႔စည္းရာတြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ တာ၀န္အပ္ႏွင္းဖို႔ ထိုက္တန္သည္၊ အခြင့္အေရးလည္း ရထိုက္ သည္ဟု တင္ကူးမွတ္ယူပါသည္။ ထိုတင္ကူးမွတ္ယူခ်က္အတိုင္း တကယ္ဓမၼစစ္ ထိုက္တန္၏၊ မတန္၏ ဆိုသည္ကို စစ္ေဆးပါသည္။ ၁၃။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ တည္ေနရာကိစၥ ေခါင္းစဥ္ငယ္ေအာက္တြင္ အရင္းခံအေၾကာင္းတရားမဟုတ္ေသာ္လည္း ေရႊဆိုင္းျပ ႆနာမွ ဆန္႔ထြက္လာသည့္ အျခင္းအရာတစ္ခုကို တင္ျပလိုပါသည္။ အဆိုပါအျခင္းအရာသည္ လူမ်ိဳးေရးကိစၥျဖစ္ၿပီး လူတို႔၏ စိတ္လွုပ္ရွားမွုမ်ား၊ စိတ္ခံစားမွုမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုငေ ္ နသည္ျဖစ္သည့္အေလ်ာက္ အက်ိဳးသက္ေရာက္ႏိုင္စမ ြ ္း (သို႔မဟုတ)္ အဆိုးသက္ ေရာက္ႏိုင္စြမ္းတြင္ အင္အားမေသးလွပါ။ မႏၲေလးၿမိဳတ ႔ ြင္ ရုိးရာလုပ္ငန္းေလးမ်ား တျဖည္းျဖည္းေမွးမွိန္လာခဲ့ၿပီး ေနရာလက္လႊတ္ခရ ဲ့ သည့္ အျဖစ္အပ်က္မ်ား အထင္အရွား ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို အေျခမလွျဖစ္ေလေအာင္ တြန္းပိ႔ေ ု နေသာ အားသည္ ရည္ရြယ္ရင္း ရွိသည္ျဖစ္ေစ၊ မရွိသည္ျဖစ္ေစ ပထ၀ီဆုိင္ရာ ေနရာက႑တြင္ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ ေနရာျပႆနာ (locational problem)ႏွင့္ ႏွီးႏႊယ္ေနပါသည္။ ၁၄။ သာမာန္အားျဖင့္ ေနရာျပႆနာသည္ ဆင့္ပြားကူးစက္ၿပီးေတာက္ေသာ မီးမ်ိဳးမဟုတ္ေသာ္လည္း မ်ိဳးႏြယ္စုမတူေသာ လူမ်ိဳးမ်ား ေနရာတစ္ခုတည္းတြင္ ေရာယွက္ေနထိုင္ပါက အႏၲရာယ္အလြန္ႀကီးေၾကာင္း လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ေနေသာ အျဖစ္အပ်က္ မ်ားက သက္ေသျပေနပါသည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႔တြင္ ျမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ လူမ်ိဳးျခားမ်ားအၾကား အဟႀကီးမားလာသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ လူမ်ိဳး ျခားမ်ားက အခ်က္အခ်ာက်ေသာ မႏၲေလးၿမိဳ႔ကို ေကာင္းစြာအသံုးခ်ႏိုင္ခဲ့ၿပီး မႏၲေလးၿမိဳ႔ကို ဖြံ႔ၿဖိဳးမွ၀ ု န္ရုိး (growth pole) ျဖစ္လာ ေအာင္ ဖန္တီးခဲ့ၾကေသာ္လည္း တဖက္တြင္ ဓနခြဲေ၀မွုကို တဖက္ေစာင္းနင္း ျဖစ္ေစခဲ့ပါသည္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းခန္႔မွန္းခ်က္မ်ားအရ မႏၲေလးၿမိဳတ ႔ ြင္ တရုတ္လူမ်ိဳးမ်ား၏ စီးပြားေရးအရင္းအႏွီး(economic asset)ပိုင္ဆိုင္မွုမွာ မႏၲေလးၿမိဳ႔တစ္ၿမိဳ႔လံုး စုစုေပါင္း စီးပြား ေရးအရင္းအႏွီး၏ ၆၀% ခန္႔ရွိၿပီး ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ၃၀% ခန္႔၊ အိႏၵယ ိ လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ၁၀% ခန္႔ ပိုင္ဆိုင္ၾကပါသည္။ လူဦးေရ အမ်ားစုျဖစ္ေသာ ျမန္မာမ်ား၏ လက္ထတ ဲ ြင္ စီးပြားေရးအရင္းအႏွီးေ၀စု အလြန္နည္းပါးပါသည္။ ဤေနာက္ခံအေျခအေနသည္ ဖြဲ႔ စည္းပံဆ ု ိုင္ရာအၾကမ္းဖက္မွု (structural violence) အေျခအေန ျဖစ္ပါသည္။ ဤေနရာ၌ အၾကမ္းဖက္မွုဟူေသာ ေ၀ါဟာရသည္ တုတ္တျပက္ ဓါးတျပက္ မီးေလာင္တုိက္သြင္းသည့္ ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ အေျခအေနကို ဆိုလိုျခင္းမဟုတ္ပါ။ ဥပမာျပရလွ်င္ အကယ္၍ လူတစ္ေယာက္က ပရာဒိႀု ကီးစီးေနၿပီး က်န္လူတစ္ေယာက္က ခြက္ဆ၍ ြဲ ေတာင္းစားေနရလွ်င္ ယင္းကို structural violence ဟု သတ္မွတ္ပါသည္။ ပရာဒိုႀကီးစီးသူႏွင့္ ခြက္ဆ၍ ြဲ ေတာင္းစားသူတို႔သည္ မည္သည့္လူမ်ိဳးျဖစ္ျဖစ္၊ မည္သည့္ဘာသာ ကိုးကြယ္ကိုးကြယ္ အေရးမႀကီးပါ။ စံနစ္တစ္ခုတည္းေအာက္ (သို႔မဟုတ)္ တစ္မိုးတည္းေအာက္ ေနသူခ်င္း ကြာဟမွုျဖစ္ျခင္းကိုသာ ဆိုလိုပါသည္။ 46
၁၅။ ေရႊဆိုင္းသည္ အျခားလက္မွုထုတ္ကုန္မ်ားႏွင့္ယွဥ္လွ်င္ ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမွု၊ လူမ်ိဳးေရး အ၀န္းအ၀ိုင္းမ်ားႏွင့္ ပိ၍ ု ထဲထဲ၀င္၀င္ ပတ္သက္ေနၿပီး ေရႊဆိုင္းျပႆနာ၏ ေနာက္ခံတြင္ အထက္ေဖာ္ျပပါ မလွပသည့္ ဓနခြဲေ၀မွု အခင္းအက်င္း ရွိေနပါသည္။ လူတို႔ တြင္ စိတ္လွုပ္ရွားမွုႏွင့္ ဆင္ျခင္တံုတရား အခ်ိဳးအစား ဘယ္၍ဘယ္မွ် ေရာစပ္ထားသည္၊ အျပန္အလွန္ မည္သို႔ဆက္ႏႊယ္တုန္႔ျပန္ ေနၾကသည္ဆိုသည္ကို သိႏိုင္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ ဤေနရာ၌ ေရႊဆိုင္းေၾကာင့္ မလိုလားအပ္သည္မ်ား ျဖစ္လာႏိုင္သည္ကို တြက္ဆျခင္း၊ စိုးရိမ္ျခင္းမ်ိဳးထက္ ဓနခြဲေ၀မွု တဖက္ေစာင္းနင္းျဖစ္ေနသည့္ အေျခအေနကို ဆိုးသထက္ဆိုးမသြားေစလိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဆိုလို ရင္းမွာ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ အနာဂတ္တြင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္စရာ အခြင့္အလမ္းရွိပါလွ်က္ႏွင့္ ထိုအခြင့္အလမ္းကို ဆုပ္ ကိုင္ခြင့္မရလွ်င္ သြားစရာ ဆန္႔က်င္ဘက္လားရာ ရွိေနသည္ကို ေဖာ္ျပလိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၁၆။ အျခားတစ္ဖက္မွ ဆင္ျခင္စရာရွိသည္မွာ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စား စက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားအေနျဖင့္ ေဒသတြင္းကုန္ထုတ္လုပ္ မွုကြန္ယက္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ဆင္ႏႊဲႏိုငရ ္ န္ တင္ကူးရွိေနရမည့္ ၾကန္အင္လကၡဏာမ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ အဆိုပါၾကန္အင္ လကၡဏာမ်ားတြင္ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းကို ႏိုင္ငံျခားသားကပိုင္ဆိုင္ျခင္း ဟူသည့္အခ်က္သည္ ေသာ့ခ်က္က်ေသာ လကၡဏာတစ္ရပ္ အျဖစ္ ပါ၀င္ေနေၾကာင္း အာဆီယံေဒသတြင္းႏိုင္ငံမ်ားအၾကား ေလ့လာခ်က္တစ္ခုတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ႏိုငင ္ ံျခားသားပိုင္ဆိုင္မွု လကၡဏာရွိလွ်င္ ေဒသတြင္းကုန္ထုတ္လုပ္မွုကြန္ယက္မ်ားတြင္ အရည္အေသြးျမင့္ျမင့္ႏွင့္ ပါ၀င္ႏိုင္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ကုန္ ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားကို ၾကြတက္လာေအာင္ စြမ္းႏိုင္သူမ်ားသည္ လူမ်ိဳးျခားမ်ားျဖစ္ၿပီး ၄င္းတို႔၏ စြမ္းေဆာင္မွုသည္ ႏိုင္ငံစီးပြားေရး ဖြံ႔ ၿဖိဳးမွုအတြက္ လိုအပ္ေနသည့္ ထည္၀ ့ င္မွုတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း အျခားတဖက္မွ ဆင္ျခင္စရာကို တင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
(ခ) ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ လတ္တေလာစိန္ေခၚခ်က္ကိစၥ ၁။
`လတ္တေလာ´ ဆိုေသာစကားသည္ သမုဒၵရာတြင္ ေပါေလာေမ်ာေနသည့္ ေရခဲတုံးႀကီး၏ ေရေပၚတြင္ေပၚေနေသာ ဘို႔ေသးေသး ေလး(iceberg phenomenon)ႏွင့္ အလားသ႑ာန္တူပါသည္။ ေရေအာက္တြင္ ျမဳပ္ေနသည့္ ေရခဲတံုးႀကီး၏ထုထည္ မည္မွ်ရွိေန သည္ကို ေရေရရာရာ မသိႏိုင္ေသာ္လည္း အရြယ္အစား မေသးလွဟုေတာ့ မွန္းဆႏိုင္ပါသည္။
၂။
လြန္ခဲ့သည့္ လအနည္းခန္႔မွစ၍ ေရြးခ်ယ္စရာရွိလွ်င္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔၏ စားသံုးသူအမူအက်င့္ မည္သို႔ရွိသည္ကို ေရႊတိဂံုဘုရား ေဂါပကအဖြဲ႔က ျပသခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ေရခဲတံုးႀကီးမွ ေရေပၚေပၚေနသည့္ ဘို႔ေလးကို ျမင္လိုက္ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၀ယ္လိုအားဖက္မွ လမ္းေၾကာင္းေျပာင္းစ ျပဳခဲ့ပါသည္။ ထိုသို႔လမ္းေၾကာင္းေျပာင္းသြားျခင္းသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း ရွငသ ္ န္ ႏိုင္မွုအတြက္ ျပင္းထန္ေသာ ထုိးႏွက္ခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေရႊဆိုင္းေစ်းကြက္၏ ေစ်းကြက္အုပ္ခ်ဳပ္မွု (market governance) ပံုသ႑ာန္သည္ ၀ယ္လိုအားဘက္အျခမ္းမွ အဓိက၀ယ္လက္မ်ားက လႊမ္းမိုးထားသည့္ Directed Model ျဖစ္ေန ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
၃။
ဤေနရာတြင္ အျခားေသာ စားသံုးသူမ်ားအေနျဖင့္ မည္သည္ကို ေရြးခ်ယ္ၾကမည္နည္းဆိုသည္ကို မွန္းဆလိုပါသည္။ အျခားစား သံုးသူမ်ားဟုဆိုရာ၌ အျခားတန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ားမွ ေဂါပကအဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ ဘုရားဖူးျပည္သူလူထုကို ဆိုလိုပါသည္။ ၄င္းတို႔သည္ လက္ မွထ ု ုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းကို ေရြးၾကမည္ေလာ၊ စက္မထ ွု ုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းကို ေရြးၾကမည္ေလာ။ လက္မထ ွု ုတ္ကုနပ ္ စၥည္းကို စားသံုးသူမ်ား ေရြးခ်ယ္ပႏ ံု ွင့္ပတ္သက္၍ သုေတသနျပဳထားသည့္ သုေတသတစ္ခု၏ ေတြ႔ရွိခ်က္တစ္ခက ု ို ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ `နိစၥဓ၀ ူ ၀မ္း၀ရုံစားဖုိ႔ ရုန္းကန္ေနရသည့္ လူတန္းစားသည္ လက္ႏွင့္လုပ္ေသာ လက္မွုပစၥည္းကို တန္ဘိုးမထားၾကပါ´ ဟု ျဖစ္ပါ သည္။ ရုိးစင္းေသာ ေနာက္ထပ္အေၾကာင္းတစ္ခမ ု ွာ နိစၥဓ၀ ူ လက္လုပ္လသ ူ ံုးကုန္ပစၥည္းမ်ားကို အဖန္ဖန္တလဲလဲ သံုးစြဲေနၾကသည့္ လူမ်ားအဖို႔ လက္မွုထုတ္ကုနပ ္ စၥည္းကို တခုတ္တရ ျဖစ္ၾကလိမမ ့္ ည္မဟုတ္ပါ။ ေစ်းႏွုန္းအရ ပိ၍ ု သက္သာေသာ၊ အရည္အေသြးအရ ကြာျခားမွုမရွိေသာ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းကို စားသံုးသူမ်ားက ေရြးခ်ယ္ၾကလွ်င္ ယင္းသည္ ပံုမွန္တုန္႔ျပန္မွုသာ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။
47
၄။
မ်က္ပါးရပ္မွ ထုတ္လုပ္သည့္ ေရႊဆိုင္းကို အဓိကေစ်းကြက္လမ္းေၾကာင္းႏွစ္ခုျဖင့္ ျဖန္ပ ႔ ါသည္။ ပထမလမ္းေၾကာင္းမွာ ဘုရားေဂါပက အဖြဲ႔မ်ားက တင္ဒါမ်ား၊ ေအာ္ဒါမ်ားျဖင့္ မွာယူျခင္းျဖစ္ၿပီး တစ္လံုးတစ္ခဲတည္း ၀ယ္ယူျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ ဒုတိယလမ္းေၾကာင္းမွာ နိဗၺာန္ကုန္စံုဆိုင္မ်ားမွတဆင့္ ကုသိုလ္ျပဳသူ ဘုရားဖူးမ်ားသို႔ ျဖန္႔ခ်ီျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုလမ္းေၾကာင္းႏွစ္ခု၏ ၀ယ္လိုအားမွာ ဆတူ နီးပါးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ထုတ္လုပ္မွု၏ ၅၀% ခန္က ႔ ို သာမာန္ျပည္သူလူထုၾကားသို႔ ျဖန္႔ခ်ီၿပီး က်န္ ၅၀% ခန္႔မွာ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔ မ်ားသို႔ ျဖန္႔ခ်ီျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
၅။
ေယဘူယ်အားျဖင့္ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔ဆိုသည္မွာ ရပ္ရြာလူထုမွ ၾကည္ညိုေလးစားသူမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားၿပီး သက္ဆိုငရ ္ ာ ၿမိဳ႔၊ ရြာ၊ ရပ္ကြက္ကို ကိုယ္စားျပဳႏိုင္စြမ္းရွိၾကသည္ဟု စံႏွုန္းအရ သတ္မွတ္ၾကပါသည္။ ၄င္းသည္ စံႏွုန္းမွ်သာျဖစ္ၿပီး လက္ေတြ႔နယ္ပယ္တြင္ အတိမ္းအလြဲမ်ား ရွိႏိုင္ပါသည္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရာတြင္ ပါ၀ါမည္မွ်ရွိသည္၊ ထိုသို႔ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရာတြင္ ျပည္သူလူထုက မည္မွ်လႊမ္း မိုးႏိုင္သည္၊ ကိုယ့္ထီးကိုယ္နန္းတြင္ ကိုယ့္သေဘာႏွင့္ကိုယ္သာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်၏၊ မခ်၏၊ စသည့္ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ား၏ ပါ၀ါအ ဆင့္အတန္းသည္ ဘုရားတစ္ဆူႏွင့္တစ္ဆူ တူႏိုင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ားအၾကား ကုန္သြယ္ေရးဆက္ဆံမပ ွု ံုသ႑ာန္အရ ေဂါပကလူႀကီးမ်ားသည္ အနည္းႏွင့္အမ်ားဆိုသလို ကိုယ့္ကိုယ္ကိုပိုင္စိုး(autonomous)ၾက ၿပီး အေရာင္းအ၀ယ္ကိစၥမ်ားတြင္ ညွိႏိုင္စြမ္း ရွိၾကပါသည္။
၆။
ညွိျခင္းသည္ ကုန္သြယ္မွုစရိတ္ (transaction cost) တက္ေစပါသည္။ တန္ဘိုးျမွင့္ထုတ္ကုနက ္ ို ရုိးရာနည္းအတိုင္း ထုတ္လုပေ ္ ရာင္းခ် ရာတြင္ ရိုးရာသဘာ၀အရ နဂိုကတည္းက ရွည္လ်ားလွၿပီးျဖစ္သည့္ တန္ဘိုးထူးမျမွင့္သည့္ အလုပ္အဆင့္မ်ား (non-value added activities) ကို ပုိမိုရွည္လ်ားဆန္႔ထြက္သြားေစပါသည္။
၇။
စားသံုးသူမ်ား၏ အမူအက်င့္ကို ရိုးရာျမတ္ႏိုး၏၊မျမတ္ႏိုး၏ ေပတံသက္သက္ႏွင့္ တိုင္းတာ၍ မရေတာ့ပါ။ တဖက္တြင္ ထုတ္ကုန္၏ေစ်း ႏွုန္း၊ ထုတ္ကုန္၏ အရည္အေသြးတိသ ု႔ ည္လည္း အေျဖာင့္အတိုင္း ထြက္လာမည္ မဟုတ္ပါ။ ျပည္သူလူထု၏ စားသံုးမွုအမူအက်င့္ကမ ို ူ မွန္းဆလွ်င္၊ ပိမ ု ို ေသခ်ာေစရန္ ေစ်းကြက္ဆာေဗးလုပ္လွ်င္ သိႏိုင္ေသာ္လည္း အဓိက၀ယ္လက္မ်ားျဖစ္ေသာ ေဂါပကအဖြဲ႔မ်ား၏ စား သံုးသူအမူအက်င့္မ်ားကို တြက္ဆဖို႔ ခက္ခဲပါသည္။ ေရေအာက္တြင္ ျမဳပ္ေနသည့္ ေရခဲတုံးႀကီး၏ထုထည္ကို မွန္းဆရာတြင္ လူအမ်ားစု (mass population)၏ ထုထည္ကို မွန္းဆရန္ မခက္ေသာ္လည္း လူအုပ္ငယ္ေလးတစ္စ(ု sub-population)၏ ထုထည္ကို မွန္းဆဖို႔ ခက္ပါသည္။ တဆက္တည္းတြ၍ ဲ ဆင္ျခင္ရန္ရွိသည္မွာ ေရေပၚတြင္ ေပၚေနေသာ ဘို႔ေလး၏ စားသံုးသူအမူအက်င့္သည္ ေရခဲတံုး ႀကီးတစ္ခုလံုးကို ကိုယ္စားျပဳႏိုင္စြမ္း ရွိသည္၊ မရွိသည္၊ မေသခ်ာေတာ့ပါ။
၈။
မည္သို႔ပင္ဆိုေစကာမူ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစံနစ္တြင္ စားသံုးသူသာ အခရာ ျဖစ္ပါသည္။ အမိန္႔ေပးစီးပြားေရးစံနစ္လို စားသံုးသူကို ဟိဟ ု ာမစားရ၊ ဒီဟာမစားရဟု ပိတ္ပင္၍ မရေကာင္းပါ။ ေစ်းကြက္ကို ဦးမေဆာင္ရ၊ ေစ်းကြက္ေနာက္ကသာ လိုက္ရမည္ ဆိုသည္ မွာ တုိင္းျပည္စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမွုအတြက္ ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္ စာရင္းထဲတြင္ တစ္ခုအပါအ၀င္ ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းေစ်းကြက္လို ေစ်း ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္မွု Directed Model တြင္ စားသံုးသူက သာ၍ပင္ အခရာက်ပါသည္။ အေျခခံအေနႏွင့္ ေစ်းႏွုန္း၊ ထုတ္ကုန္အရည္အေသြး၊ စားသံုးသူမ်ား၏ လူမွုစီးပြားဘ၀အေျခအေနမ်ားက ရုိးရာအေပၚ တန္ဘိုးျဖတ္ၿပီးျဖစ္ပါသည္။ ေစ်းကြက္ဒီဇိုင္းအလြဲမ်ား(design faults) ႏွင့္ ကစားလွ်င္ ေရတိုတြင္ ရွင္သန္ႏိုင္ေကာင္းမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ေရရွည္အက်ိဳးသက္ေရာက္မွုကို ဆင္ျခင္လွ်င္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း ေလာက၏ အနာဂတ္အတြက္ သင့္ေလ်ာ္မည္ မဟုတ္ပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ စားမည္၊ ၀ါးမည္ဆိုသည့္ (Predator State) ဘ၀ကို ခြာခ်ခဲ့ၿပီျဖစ္ၿပီး ဖြံ႔ၿဖိဳးမွုကို ေရွ႔ရွုသည့္ (Developmental State) ဘ၀သို႔ ေလွ်ာက္လွမ္းေနၿပီျဖစ္ပါသည္။ စီးပြားေရးပတ္၀န္းက်င္ (Business Environment) ကို ပ်က္စီးေစသည့္ ေဖာ္ျပပါဒီဇိုင္းအမွားမ်ားအတြက္ ဒဏ္ေပးျခင္း၊ စီးပြားေရးပတ္၀န္းက်င္ တန္ဘိုးတက္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သူမ်ားကို ဆုေပးျခင္းမ်ိဳး ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ စီးပြားေရးပတ္၀န္းက်င္ကို ျမွင့္တင္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။
48
(ဂ) လက္မွုလုပ္ငန္းႏွင့္ စက္မွုလုပ္ငန္း ၁။
အထက္ပါေပးထားခ်က္မ်ားအရဆိလ ု ွ်င္ ျမန္မာ့ရုိးရာအတိုင္း ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ေနရာမွ စက္ကိုအသံုးျပဳ၍ ေျပာင္းလဲထုတ္လုပ္ၿပီး ယွဥ္ ၿပိဳင္ရုံသာ ရွိပါေတာ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၄င္းသည္ တစ္ခုတည္းေသာ ေရြးခ်ယ္စရာေတာ့ မဟုတ္ပါ။
၂။
ေစ်းကြက္ကေတာင္းဆိုလွ်င္ စက္ေထာင္သူမ်ား မလြဲမေသြ ေပၚလာပါမည္။ ယခု ပထမဆံုးစက္ေထာင္သူသည္ စြန္႔ဦးတီထြင္သူျဖစ္ၿပီး အေျခအေနၾကည္၍ ့ ေအာင္ျမင္ပါက ေနာက္မွလိုက္မည့္သူမ်ား ရွိလာပါလိမ့္မည္။
၃။
ယေန႔အခ်ိန၌ ္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သား ရွားပါးသည့္ျပႆနာ ေပၚေပါက္ေနပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပံုမွန္အားျဖင့္ လုပ္သားအင္အားက လွ်ံထြက္ေနသည္၊ သို႔ေသာ္ ေငြအရင္းအႏွီးက ျပတ္ေတာင္းေတာင္း (labour surplus and capital shortage)ဟု ထင္ႏိုင္ေလာက္သည္။ သို႔ေသာ္ စက္ရုံ၊ အလုပ္ရုံမ်ားတြင္ လုပ္သားအင္အားမလံုေလာက္သည့္ျပႆနာႏွင့္ ႀကံဳေတြ႔ ေနရပါသည္။ လုပ္သားအင္အားက အခြင့္အလမ္းပိုသာေသာ ႏိုင္ငံျခားသို႔ ေရြ႔သည္။ ႏိုင္ငံအတြင္း အခြင့္အလမ္းပိုသာသည့္ အလုပ္ မ်ားကို ရွာႀကံၿပီး ေကာင္းႏိုးရာရာ ေရႊ႔လုပ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ စက္ရုံ၊ အလုပ္ရုံမ်ားမွ ေပးေသာ လုပ္ခလစာသည္ မစားေလာက္၊ ထို႔ ေၾကာင့္ အနိမ့္ဆံုးလုပ္ခလစာ သတ္မွတ္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုသည္။ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ား ဖြဲ႔စည္းသည္။ အနိမ့္ဆံုးလုပ္ခလစာစံႏွုန္းတစ္ ခု သတ္မွတ္ႏိုင္ေအာင္ ကိုယ့္ဖာသာကိုယ္ ဆာေဗးလုပ္သည္။ ၿပီးလွ်င္ ေတာင္းဆိုသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏အျဖစ္မွာ ပင္လယ္ထဲ ေရငတ္ ေနသူႏွင့္ တူပါသည္။ လက္ေတြ႔တင ြ ္ လုပ္သားအင္အားသည္ ျပတ္ေတာင္းျပတ္ေတာင္း၊ ေငြအရင္းအႏွီးသည္လည္း ျပတ္ေတာင္း ျပတ္ေတာင္း (labour shortage and capital shortage)၊ ၄င္းပံုသ႑ာန္သည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ လက္ရွိပံုသ႑ာန္လည္း ျဖစ္ပါသည္။
၄။
ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္သည့္ စက္ေထာင္ရန္ ေငြအရင္းအႏွီး မည္မွ်လိုသည္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ မသိရေသာ္လည္း အရင္းအႏွီးၾကြယ၀ ္ သူ တစ္ဦးအဖို႔ စက္ေထာင္ရန္ ပင္ပန္းႀကီးမည္ မဟုတ္ပါ။ နည္းပညာႏွင့္ စက္ကို အိမ္နီးခ်င္းတိုင္းျပည္ တရုတ္ႏိုင္ငံမွ အလြယ္တကူ ရရွိႏိုင္ ပါသည္။ သိရသေလာက္ဆိုလွ်င္ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ စက္ေထာင္ၿပီး ေရႊဆင ို ္းထုတ္လုပ္ေနသည္မွာ ၾကာၿပီျဖစ္ပါသည္။ တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ နန္က်င္း (Nanjing) သည္ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္သည့္ၿမိဳ႔ ျဖစ္သည္။ ေရႊဆိုင္းကို စက္ႏွင့္ထုတ္သည္။ ကုမၸဏီထုတ္ကုန္ကို အင္တာနက္မွ ေၾကာ္ျငာသည္။ e-commerce ႏွင့္ ေရာင္းသည္။ လုပ္သားအင္အား ျပတ္လပ္မွုကို ၿငီးေငြ႔သူ၊ capital intensive ျဖစ္သူ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသား မည္သည့္လူမ်ိဳးဆိုပေစ ေစ်းကြက္ကေတာင္းဆိုလွ်င္ ေရႊဆိုင္းစက္ေထာင္ဖို႔ ၀န္ေလးမည္ မဟုတ္ေခ်။ ကနဦးကတည္းက ေရႊဆိုင္းလုပ္ ငန္းနယ္ပယ္ႏွင့္ အကၽြမ္း၀င္သူျဖစ္ေနလွ်င္ ပိ၍ ု ပင္ လြယ္ကူပါလိမ့္မည္။
၅။
ေရႊတိဂံုဘုရားမွတင္ဒါသည္ မ်က္ပါးရပ္မွ ေရႊဆိုင္းအလုပ္ရုံအားလံုးကို ၃ လစာ အလုပ္ေပးႏိုင္ပါသည္။ အဆိုပါ ကုန္ထုတ္လုပ္မပ ွု မာ ဏသည္ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ ၃ လစာ ပမာဏ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုပမာဏကို စက္ရုံတစ္ခုတည္းက ၃ လ (သို႔မဟုတ)္ ထို႔ထက္တိုေတာင္းေသာ အခ်ိန္ကာလအတြင္း ၿပီးေအာင္ထုတလ ္ ုပႏ ္ ိုင္ပါသည္။ စက္ျဖင့္ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ျခင္းသည္ လုပ္သားအင္ အားကို မ်ားမ်ားသံုးျခင္း(labour intensive) မဟုတ္ပါ။ ရိုးရာကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္မူ လုပ္သားအင္အား အေျမာက္အမ်ား သံုး စြဲရပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္ ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ေရႊလက္ဆန္႔ျခင္း၊ ေရႊျပင္ျခင္း၊ ပဇခတ္ျခင္း၊ ေရႊခတ္ျခင္း၊ အခ်မ္းခတ္ျခင္း စသည့္ လုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ လုပ္ကိုင္ေနသည့္ လုပ္ခစားလုပ္သားအင္အားမွာ ခန္႔မွန္းေျခ (၁,၀၀၀) ေယာက္ခန္႔ရွိၿပီး ထိုအင္အားထဲတြင္ မိသားစုလုပ္သားအင္အား မပါေသးပါ။
၆။
ရုိးရာကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားကို ထုတ္လုပ္ႏိုင္မွုစြမ္းရည္ နိမသ ့္ ည္၊ တီထြင္ဖန္တီးမွု ေခါင္းပါးသည္၊ စြန္႔စားလမ္းေဖာက္မွုဟူသည္ မရွိ ဟု ေ၀ဖန္မွုမ်ားရွိပါသည္။ သို႔ရာတြင္ အလုပ္အကိုင္ဖန္တီးေပးႏိုင္ျခင္း၊ ၄င္းႏွင့္တဆက္တည္း လူအမ်ား၏ လူမွုစီးပြားဒုကၡမ်ားကို ေလ်ာ့ ပါးသက္သာေစျခင္း စသည့္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းမွုတို႔တြင္ ရုိးရာကုန္ထုတ္လပ ု ္ငန္းမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ကို မ်က္ကြယ္ျပဳ၍ မရႏိုင္ပါ။
49
အခ်ဳပ္အေနႏွင့္ ေျပာရလွ်င္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းလို အေသးစားကုန္ထုတ္လုပ္ငန္း (mircroenterprise) မ်ားသည္ ဖြဲ႔စည္း ပံုဆိုင္ရာပဋိပကၡမ်ား (structural conflicts) ကို ေလ်ာ့ပါးေစႏိုင္ပါသည္။ ၇။
အဆိုပါအေျခအေနသည္ ရွိရင္းစြဲ အေျခအေန၊ မိုက္ခရုိအဆင့္ အေျခအေနမွ်သာျဖစ္ၿပီး အဆိုပါ ရွိရင္းစြဲ မိုက္ခရုိအဆင့္ အေျခအ ေနသည္ လာလတၱ႔ံအေျခအေန၊ မက္ကရုိအဆင့္အေျခအေနႏွင့္ မိတ္ဖက္ျဖစ္ႏိုင္သလို က႑ေကာဇၨလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ျမန္မာ့ ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ လက္မွုလုပ္ငန္းစစ္စစ္ ျဖစ္ပါသည္။ စက္မွုလုပ္ငန္း မဟုတ္ပါ။ လက္မွုလုပ္ငန္းႏွင့္ စက္မွုလုပ္ငန္းသည္ မူ၀ါဒအဆင့္တြင္ နရီစည္း၀ါးကိုက္ႏိုင္သလို မကိုက္ႏိုင္သည္မ်ားလည္း ရွိႏိုင္ပါသည္။
၈။
ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမၻာ့စီးပြားေရးဖိုရမ္မွ စံႏွင့္တိုင္းေသာ္ စက္မွုႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရးလမ္းေၾကာင္းမွ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွုအဆင့္ ၃ ဆင့္တြင္ ပထမအဆင့္ factor-driven အဆင္၌ ့ သာ ရွိေသးသည့္ႏိုင္ငံ၊ မကၽြမ္းက်င္ေသာ လုပ္သားအင္အားႏွင့္ သဘာ၀ေပး အရင္းအ ျမစ္မ်ားအေပၚ အဓိကထား မွီခိုသည္။ အေရွ႔အာရွေပတံႏွင့္တိုင္းေသာ္ စက္မွုေခတ္ႀကိဳကာလ (pre-industrilization) အုပ္စ၀ ု င္၊ ၀င္ေငြ နိမ့္သည္၊ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးသည္ အသြင္ကူးေျပာင္းစ စီးပြားေရး၊ ရွိသမွ် သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ား ထုတ္စားျခင္းကို အလြန္အကၽြံ မွီခို သည္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑က ၀မ္း၀ရုံႏွင့္ ခါးလွရုံ (subsistence agriculture)။ ပို႔ကုန္က နည္းသည္။ ျပည္ပမွ အေထာက္အပံ့မ်ားကို အား ကိုးတႀကီး ျပဳရသည္။ ျဖာထြက္ေနသည့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွုပံုသ႑ာန္မရွိ၊ ဓါတ္သတၱဳတူးေဖာ္ေရးလို၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးလို ေရွးရိုးကုန္ထုတ္လုပ္ ငန္းမ်ားက ထုတ္လုပ္မွုႏွင့္ ေရာင္း၀ယ္မွုမ်ားတြင္ ထည္၀ ့ င္မွုႀကီးမားသည္။ သို႔ေသာ္ တန္ဘိုးျမင့္ေအာင္ ဖန္တီးႏိုင္မွုက အလြန္နိမ့္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထည္၀ ့ င္မွု ႀကီးမားေသာ္လည္း ထည္၀ ့ င္မွုက ပြေယာင္းေယာင္း၊ ေဖာင္းပြပြ ျဖစ္သည္။
၉။
ထိုအေျခအေနမ်ားေပၚမွ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ စက္မွုႏိုင္ငံအျဖစ္သို႔ တက္လွမ္းရန္ ရုန္းကန္ေနပါသည္။ ၿပီးျပည့္စံုရန္ ေလွကား ၄ ထစ္ တက္ရမည္။ ယခု ပထမအထစ္သို႔ စတက္ပါသည္။ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုႏွင့္ ကုန္သြယ္မွုကို ဖြင့္သည္။ ဖြဲ႔စည္းမွုေတြကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ ႀကိဳး စားသည္ (structural reform)။ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုကို ေမွ်ာ္သည္။ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွု အလံုးအရင္းႏွင့္ ၀င္လာလွ်င္ ေျပးလမ္း ေပၚတြင္ အရွိန္ရၿပီး ေကာင္းကင္သို႔ ထိုးတက္ေတာ့မည့္ ေလယာဥ္ပ်ံေလးလို ဦးေလးက ေမာ့လာမည္။ ဤအဆင့္တြင္ မူ၀ါဒမ်ား အခရာက်သည္။ ႏိုင္ငံတကာနယ္ပယ္တြင္ နည္းပညာႏွင့္ စီးပြားေရးပတ္၀န္းက်င္ လွ်င္ျမန္စြာ ေျပာင္းလဲေန သည္ျဖစ္၍ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးေစရန္ တသမတ္တည္း၊ သူမ်ားနည္းတူ တစ္ပံုစံတည္း မူ၀ါဒကိရိယာမ်ား (policy instruments) ထုတ္လုပ္လို႔မရဟု ဆိုၾကပါသည္။ မူ၀ါဒ၏ အက်ိဳးရလာဒ္ (policy outcome) အေပၚ အလြန္အမင္း မွီခိုသည္ထက္ မွန္ကန္ေသာ မူ၀ါဒလုပ္ငန္းစဥ္ (right policy process) ရွိဖို႔ ပိုလိုအပ္သည္ဟု ဆိုၾကပါသည္။ သတိခ်ပ္စရာတစ္ခုအျဖစ္ တင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
၁၀။ ျမန္မာႏိုငင ္ ံတြင္ မူ၀ါဒနယ္ပယ္၌ ယခင္က ထိပ္တန္းဦးစားေပးမဟုတ္ေသာ အေသးစားႏွင့္အလတ္စားစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား ယခု အခါ ထိပတ ္ န္းေရာက္လာပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ႏွင့္ စက္မွုက႑ ခ်ိတ္မည္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးအေျချပဳ စက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား (agro-based industries) ဖြံ႔ၿဖိဳးေစမည္။ ထိုလုပ္ငန္းမ်ားက ေရွ႔ေရာ ေနာက္ေရာ အခ်ိတ္ဆက္ အလြန္ေကာင္းသည္ (forward and backward linkages)။ ေက်းလက္ေဒသ ဖြံ႔ၿဖိဳးမည္။ ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း ေလ်ာ့က်မည္။ တဖက္တြင္ ေဒသတြင္းေစ်းကြက္၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေစ်း ကြက္ႏွင့္ ခ်ိတၿ္ ပီးျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ စီးပြားေရးပင္မစီးေၾကာင္းအတြင္း ၀င္မည္။ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စား စက္မွုလက္မွု လုပ္ငန္းမ်ားဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးဗဟိုေကာ္မီတီကို ဖြဲ႔စည္းသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကိုယ္တိုင္ ဥကၠ႒အျဖစ္ တာ၀န္ယူသည္။ လုပင ္ န္း ေကာ္မီတီဖြဲ႔သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ဒုတိယသမၼတက ဥကၠ႒အျဖစ္ တာ၀န္ယူသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမွု တူရူခ်က္အရ စိုက္ပ်ိဳး ေရးအေျခခံစက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား ပထမ ဖြံ႔ၿဖိဳးမည္။ ၄င္းေနာက္က ထုတ္လုပ္ေရး၊ ၀န္ေဆာင္မွုႏွင့္ အိုင္တီလုပ္ငန္းမ်ား လိုက္မည္။ ၁၁။ ေအာင္ျမင္ေသာ စက္မွုထြန္းကားေရးမူ၀ါဒ ဖြဲ႔စည္းရာတြင္ အေျခအေန ၃ ရပ္ပါရွိဖို႔ ညႊန္းၾကပါသည္။ ပထမ၊ သူမ်ားႏွငယ ့္ ွဥ္လွ်င္ မိမဖ ိ က္ မွ အျမတ္ထြက္ႏိုငသ ္ ည့္ မိမိျပည္တြင္း၏ အေျခအေနမ်ားအေပၚ အေျခခံရမည္။ ဒုတိယ၊ ေစ်းကြက္ကို ဦးမေဆာင္ရ၊ ေစ်းကြက္ေနာက္ ကသာ လုိက္ရမည္။ တတိယ၊ အစိုးရ၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျပည့္မသ ီ ည္၊့ အစိုးရက အစိုးရ၏ သဘာ၀အရ စိတ၀ ္ င္စားသည့္ နယ္ ပယ္မ်ားကို ပစ္မွတ္ထားရမည္။ ေရတိရ ု ည္မွန္းခ်က္မ်ားအတြက္ ပုဂၢလိကက႑စစ္စစ္မ်ားတြင္ အစိုးရက ၾကား၀င္ေဆာင္ရြက္သည္မ်ိဳး 50
မလုပ္ရ။ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းမ်ား မေပ်ာက္ေအာင္ဆိုၿပီး အိုမင္းမစြမ္းျဖစ္ေနသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကို မကယ္ရ (သို႔မဟုတ)္ ေငြကုန္အခ်ီးအႏွီး မလုပ္ရ။ ၁၂။ လက္မွုလုပ္ငန္းႏွင့္ စက္မွုလုပင ္ န္းကို ယွဥ္လွ်င္ မယွဥ္မီကတည္းက လက္မွုလုပ္ငန္းသည္ စက္မွုလုပ္ငန္းေနာက္သို႔ ေရာက္ၿပီးျဖစ္ ေနပါသည္။ လက္မွုလုပ္ငန္းသက္သက္အတြက္ ေရရွည္ပန္းတိုင္ မရွိပါ။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အခြင့္သာသည့္တစ္ေန႔ (သို႔မဟုတ)္ အခြင့္သာေအာင္ဖန္တီးၿပီးလွ်င္ လက္မွုလုပ္ငန္းကို စက္တပ္ၾကမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။ လက္မွုလုပ္ငန္းသည္ စက္မွုလုပ္ငန္း၏ အျဖည့္ ခံ၊ လက္မွုလုပ္ငန္းသည္ စက္မွုလုပ္ငန္းကို ပံ့ပိုးသည့္အရာမွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္လြန္ ေနာက္ပိုင္းမွစ၍ MSMEs မ်ားသည္ စက္မွုႏိုင္ငံထူေထာင္ေရးအတြက္ အထူးသျဖင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားကို စက္မွုႏိုင္ငံမ်ားအျဖစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းရာတြင္ ေသာ့ခ်က္ခ်သည့္ ဇာတ္လိုက္မ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၁၃။ အထက္ပါေပးထားခ်က္မ်ားအရ ျမန္မာ့ရုိးရာလက္မပ ွု ညာျဖင့္ ထုတ္လုပ္ေသာ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္လမ္းေၾကာင္း ေပၚတြင္ တင္ၿပီးၾကည့္လွ်င္ မနည္းရုန္းကန္ႏိုငမ ္ ွ ေနရာတစ္ခု ရႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ အေရးႀကီးေသာ အခ်က္တစ္ခမ ု ွာ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း လုပ္ငန္း၏ ထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းလို ထုတ္ကုန္မ်ိဳးသည္ ျပည္ပပို႔ကုန္အသြင္ မသက္၀င္လွ်င္ လက္ေတြ႔အလြန္က်သည့္ စီးပြားေရးမူ၀ါဒ ခ်မွတ္သူမ်ားအၾကား ဦးစားေပး စဥ္းစားတတ္ၾကသည့္ ထုတ္ကုန္မ်ိဳး မဟုတ္ပါ။ ၁၄။ ေရႊဆိုင္းသည္ အသက္ရွင္သန္ေရးအတြက္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္တစ္ခု (basic survival need) မဟုတ္ပါ။ ၄င္းသည္ ဆုပ္ဆုပ္ကိုင္ ကိုင္ မျပႏိုင္သည့္ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာလိုအင္အတြက္ လိုအပ္ခ်က္တစ္ခု (spiritual need) မွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ လက္ေတြ႔တြင္လည္း ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ စားေသာက္ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားက အမ်ားဆံုးေနရာယူေနၿပီး စုစုေပါင္းစက္မွုထုတ္ကုန္အားလံုး၏ ၇၅% ကို စားေသာက္ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားမွ ထုတ္လုပ္ပါသည္။ ထို႔အတြက္ေၾကာင့္ ေရႊဆိုင္းသည္ လူ႔ေလာကအတြက္ အေရးမပါဟု မဆိုလိုပါ။ အထိုင္ကြဲ၊ ရွုေထာင့္ကလ ြဲ ွ်င္ အျမင္ကသ ြဲ ည္ ဆိုသည့္သေဘာကို ေဖာ္ျပလိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၁၅။ ဘာသာေရးသည္ ပကတိအားျဖင့္ မြန္ျမတ္ၿပီးသား ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔အတြက္ေၾကာင့္ပင္ ဘာသာေရးကို အသံုးခ်ၿပီး ႏိုင္ငံေရးက႑ကို ေဘာင္၀င္ေအာင္ (legitimate) လုပ္လို႔ရပါသည္။ လူေတြကို ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ကင္းကြာေအာင္ (de-politicize) လုပ္လို႔ရပါသည္။ ၁၉၉၀ ႏွစ္လြန္ကာလမ်ားက ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတည္ေထာင္သူ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား အမ်ားအျပား ေပၚထြက္လာရျခင္း၏ အရင္းခံအေၾကာင္း သည္ အဆိုပါအခ်က္မ်ားႏွင့္ ႏွီးႏႊယ္ေကာင္း ႏွီးႏႊယ္ေနပါလိမသ ့္ ည္။ ယေန႔အခ်ိန္ အေျဖာင့္အတိုင္း စဥ္းစားသူမ်ားက ေရႊဆိုင္းကို အလြဲသံုး (abuse) လုပ္မည္ မဟုတ္ပါ။ မူ၀ါဒနယ္ပယ္တြင္ ယခင္ကလို အသံုးခ်ခံပစၥည္း (applied element) အေနႏွင့္ ဦးစားေပး စဥ္းစားလာႏိုင္သည္ဟု မေမွ်ာ္လင့္ေကာင္းပါ။ ေရႊဆိုင္းသည္ အစိုးရ၏ သဘာ၀အရ အစိုးရ၏ ပစ္မွတတ ္ စ္ခု ျဖစ္လာႏိုင္ေခ် နည္း ပါးပါသည္။
(ဃ) ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒဆိုင္ရာ သီအိုရီမ်ား ၁။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို ေလ့လာရာတြင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွုဆိုင္ရာ သီအိုရီမ်ားႏွင့္ တင္ၾကည့္ပါသည္။ အငယ္စားစက္မွုလက္မွု လုပ္ငန္းမ်ားဖြံ႔ၿဖိဳးလာျခင္းသည္ ျပည္တြင္းတြင္သာမက ကမၻာအတြက္ပါ ဆင္းရဲသားမ်ားႏွင့္ ခ်မ္းသာသူမ်ားအၾကား ဖြဲ႔စည္းပံုဆိုငရ ္ ာ ပဋိပကၡမ်ား (structural conflicts) ကို ေလ်ာ့ပါးေစေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
၂။
အငယ္စားစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ျခင္းက စီးပြားေရးအရ ေအာက္တန္းေနာက္တန္းက်ျခင္းကို ကုစားႏိုင္သည့္ ၉၆ ပါး ေဆးမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ပါ။ သို႔ေသာ္ တတိယကမၻာမွ ႏိုင္ငံမ်ားကို တတိယကမၻာမွ ဆြဲထုတ္ရာတြင္ အေရးပါခဲ့ပါသည္။ ထိုင္း၊ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီးရွားတို႔တြင္ ထိုအတိုင္း ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ တတိယကမၻာမွ လြတ္ေျမာက္သြားၿပီးျဖစ္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ႏိုင္ငံတကာဖြဲ႔စည္းပံုစန ံ စ္ (international system) တြင္ အလႊာတစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာဖြဲ႔စည္းပံုစံနစ္ကို မံု႔ႏွင့္ႏွုိင္း၍ ေဖာ္ျပရလွ်င္ ႒ာပနာ (core)၊ 51
မုန္႔ျဖဴသား (semi-periphrery)၊ ေဘးသား (periphrery)ဟု သံုးလႊာ ျဖစ္လာပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ေဘးသားထဲမွ ႏိုင္ငံတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ၃။
ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွုဆိုင္ရာ သီအုိရီမ်ားသည္ တုန္႔လွည့္ဆက္ဆံမက ွု ို သရုပ္ခြဲျခင္းျဖစ္ၿပီး သီအိုရီတိုင္းက အလႊာ ၃ လႊာလံုးကို ငံုမိေအာင္ အသံုးမျပဳသလို ထပ္မ၍ ံ စိတ္ျဖာျခင္းမ်ိဳးလည္း ရွိပါသည္။ အျခင္းအရာတစ္ခုမွာ မည္သည့္သီအိုရီသည္ အသင့္ေတာ္ဆံုးဟု မရွိဘဲ သင့္ေတာ္သလို ေရာစပ္၍ အသံုးခ်ၾကသည္သာ ျဖစ္ပါသည္။
၄။
ေခတ္မီေရးသီအိုရီ (Modernization) - ေခတ္မီသည္ဆိုသည္မွာ မိရုိးဖလာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွ စားသံုးမွုျမင့္မားသည့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း သို႔ တက္လွမ္းျခင္းကို ဆိုလပ ို ါသည္။ `ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွုဆိုတာ ဘာ´ဆိုသည္ကို ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ၿပီး ႏိုင္ငံမ်ား၏ ရွုေထာင့္မွ ၾကည္ပ ့ ါသည္။ တက္လွမ္းစရာ အဆင့္ ၅ ဆင့္ထားရာ အလယ္အဆင့္သည္ အရွိန္ရအၿပီး ေျပးလမ္းေပၚမွ ပ်ံတက္သည့္အဆင့္ (takeoff) ျဖစ္ ပါသည္။ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းတြင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံရန္ မဖြံ႔ၿဖိဳးေသးသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံျခားမွအေထာက္အပံ့မ်ား မရွိမျဖစ္ လိအ ု ပ္ သည္ဟု ခံယပ ူ ါသည္။ ထိုႏိုင္ငံမ်ားအေနႏွင့္ လူဦးေရတိုးႏွန ု ္းကို စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမွုက အမီလိုကႏ ္ ိုင္ရန္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွုစြမ္းရည္ ျပည့္ ၀သည့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုႏွုန္းကို အမ်ိဳးသား၀င္ေငြ၏ ၁၀% ထိေရာက္ေအာင္ ျမွင့္တင္ဖို႔လအ ို ပ္ပါသည္။ ထိုအတြက္ တိုင္းျပည္၏ ေငြႏွင့္ အရင္းအျမစ္မ်ားကို ေနရာခ်ထားဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ အဆိုပါႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ထိုသို႔လုပ္ရန္ ေငြႏွင့္ အရင္းအျမစ္မ်ား မလံုေလာက္ ပါ။ ေငြႏွင့္ အရင္းအျမစ္မ်ားရဖို႔ ျပည္ပကို မွီခိုရပါမည္။ အေနာက္တိုင္းမွ အရင္းအႏွီးမ်ားႏွင့္ နည္းပညာမ်ား လက္လွမ္းမီဖို႔ ႀကိဳးစားရ ပါသည္။ ေငြ၊ နည္းပညာ၊ ကၽြမ္းက်င္လူသားအရင္းအျမစ္၊ ထိုသံုးမ်ိဳးကို ေသာ့ခ်က္မ်ားအျဖစ္ထား၍ မဟာဗ်ဴဟာ ေရးဆြၾဲ ကပါသည္။ အမွီအခိုသီအိုရီ (Dependency Theory) - `ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွုဆိုတာ ဘာ´ ဆိုသည္ကို မဖြံ႔ၿဖိဳးမတိုးတက္သည့္ႏိုင္င၏ ံ ရွုေထာင့္မွ ၾကည္ပ ့ ါသည္။ သမိုင္းကို လွန္သည္။ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႔စံနစ္ကို တူးဆြသည္။ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႔စံနစ္ႏွင့္ မတူေအာင္ ေျပာင္းျပန္လုပပ ္ ါသည္။ ကိုလိုနီစံနစ္ကို မုန္းေအာင္ႀကံဳခဲ့ၿပီးၿပီ၊ ဒါကိုဘဲ ေက်ာ့လုပ္စရာမလိုဟု ခံယပ ူ ါသည္။ International System ကို ၿဂိဳလ္မ (metropole) ႏွင့္ ၿဂိဳလ္ရံ (satellite) ဆိုၿပီး အလႊာႏွစ္ခု ခြဲပါသည္။ ၿဂိဳလ္မသည္ နယ္ခ်ဲ႔၊ ၿဂိဳလ္ရံသည္ နယ္ခ်ဲ႔ကိုမွီခိုသူ ျဖစ္ပါသည္။ ၿဂိဳလ္မသည္ အမွီအခိုကင္းကင္းႏွင့္ မိမိဖာသာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ လုပ္ႏိုငပ ္ ါသည္။ ၿဂိဳလ္ရံသည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးဖို႔ ၿဂိဳလ္မကို မွီခရ ို ပါသည္။ သို႔ေသာ္ စီးပြားေရးဖြံ႔ ၿဖိဳးမွတ ု ြင္ ၿဂိဳလ္မႏွင့္ အနီးဆံုး၊ ၿဂိဳလ္မႏွင့္ စြဲစြဲၿမဲၿမဲ အထိေတြ႔ဆံုး ၿဂိဳလ္ရံမွ ေဒသအစိတ္အပိုင္းသည္ မဖြံ႔ၿဖိဳးဆံုး၊ မတိုးတက္ဆံုးဟု မွတ္ ယူပါသည္။ ေျပာင္းျပန္အခ်ိဳးက်သည္ဟု သတ္မွတသ ္ ည့္သေဘာ ျဖစ္သည္။ ကမၻာ့စံနစ္သီအိုရီ (World-System Theory) – Core, Semi-periphery, Periphery ဟု ၃ လႊာခြပ ဲ ါသည္။ Core (အခ်မ္းသာဆံုး) ႏွင့္ Periphery (အဆင္းရဲဆံုး) ႏွစ္ခုသာရွိလွ်င္ ပဋိပကၡ ၾကမ္းလိမ့္မည္။ International System ပ်က္မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ Semiperiphery (အလယ္အလတ္သမား) ကုိ ထည္ပ ့ ါသည္။ ၄င္းက ခါးလယ္မွေန၍ International System ကို မယို႔ယြင္းေအာင္ ထိန္း လိမ့္မည္။ ခါးလည္သမားမ်ားက ငါတို႔သည္ အေပၚသမားမ်ားႏွငယ ့္ ွဥလ ္ ွ်င္ အေျခအေနဆိုးလွၿပီဟု ထင္ေနတတ္သည္ထက္ ေအာက္ သမားမ်ားႏွင့္စာလွ်င္ ေတာ္ေသး၏ဆိုသည့္ ထင္တစ္လံုးႏွင့္သဘာ၀က ပိုကဲေနသည္ဟု ယူဆပါသည္။ ခါးလည္သမားမ်ားက အက် ပိုင္းေရာက္ေနသည့္က႑မွ အရင္းအႏွီး(capital)ကို အေျခအေနေကာင္းေနသည့္က႑သို႔ လႊဲေပးလိမ့္မည္။ ဤသို႔ျဖင့္ သံသရာ၀ဲ လွည့္ေနသည့္ စီးပြားေရးအေရြအ ႔ ေျပာင္းမ်ားကို ထိန္းညွိႏိုငသ ္ ည္ဟု ယူဆပါသည္။ Semi-periphery သည္ Core သို႔ တစ္ဆင့္ျမင့္ သြားႏိုင္သလို Periphery သည္လည္း Semi-periphery သို႔ တစ္ဆင့္ျမင့္သြားႏိုင္သည္။ ေျပာင္းျပန္အားျဖင့္ Semi-periphery သည္ Periphery သို႔ ေလွ်ာက်သြားႏိုင္သည္ဟု မွတ္ယပ ူ ါသည္။ ထိုႏွစ္လႊာသည္ ပံုေသမဟုတ္။ အေျပာင္းအလဲရွိသည္ဟု သ ေဘာထားပါသည္။
၅။
ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အမွီအခိုသီအိုရီမွ မၾကာေသးမီႏွစ္မ်ားက ထြက္ခဲ့ပါၿပီ။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုၾကည္၍ ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပန္အမွတေ ္ ပးလာခဲ့ရာ မနည္းက်ားကန္၍ အမွတ္ေပးလာရသည့္အခ်ိန္တြင္ အမွီအခိုသီအိုရီကို စြန္႔ခြာခဲ့ပါသည္။ အေရွ႔တိုင္း၏ စဥ္း စားပံု စဥ္းစားနည္းအရ `မမွီခိုဘူး´ ဟုဆိုကာ mind set တစ္ခုကို ဖြဲ႔စည္းရာတြင္ မွီခိုသည္ဆိုသည္ကို ဆန္႔က်င္ဘက္ ကန္၍ ဖြဲ႔ 52
စည္းရသည္ျဖစ္၍ အဆိုပါ mind set တြင္ မွီခိုသည္ဆိုသည့္ သေႏၶေလးက ပါလာခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ mind set ကို အ ေထြအထူး ေျပာင္းစရာ မလိုပါ။ သေႏၶဖက္ျခမ္းသို႔ အလိုက္သင့္ ကူးလုိက္ရုံသာ ရွိပါေတာ့သည္။ ေခတ္မီ၏၊ မမီ၏၊ အကဲျဖတ္ခံဖို႔ ေခတ္မီသည္ဟုဆိုသမ ူ ်ားထံ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ၀ကြက္အပ္ရုံသာ ရွိပါသည္။ ေခတ္မီသည္ဟု ဆိုသူမ်ားကလည္း လာေရာက္အကဲျဖတ္၍ ကူညၾီ ကပါသည္။ International System အတြက္လည္း စိုးရိမ္ေသာကေရာက္စရာ ေလ်ာ့ပါးသက္သာသြားပါသည္။ Periphery တြင္ေနေသာ ႏိုင္ငံတစ္ခုအေနႏွင့္ Semi-periphery ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ကူးလူးဆက္ဆံမွု ပိုေကာင္းလာပါသည္။ ေဒသတြင္းအဖြဲ႔အစည္း တြင္ ေခါင္းေဆာင္တာ၀န္ ႏွင္းအပ္ျခင္း ခံလာရပါသည္။ ၆။
အထက္ပါေပးထားခ်က္မ်ားအရ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအပါအ၀င္ အငယ္စား၊ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စားစက္မွုလက္မွုလုပ္ ငန္းမ်ားအဖို႔ ေလာကသစ္တစ္ခုထဲ ရုတ္ျခည္းေရာက္ရွိလာသည္ႏွင့္ အလားသ႑ာန္ တူပါသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ၄င္းတို႔ျဖတ္ သန္းခဲ့ရသည့္ ေလာကအဆက္ဆက္သည္ ပဋိပကၡေလာကမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
၇။
ကိုလိုနီေခတ္တေလ်ာက္တြင္ MSMEs မ်ားကို အားမေပးခဲ့ပါ။ ကိုလိုနီစံနစ္၏ထံုးစံ Periphery မွ အရင္းအျမစ္မ်ားကို Core သို႔ ပိ၍ ု႔ အေပါင္းသုညကစားပြဲ (zero-sum game) ကစားခဲ့ပါသည္။ ကိုလိုနီအစိုးရထံမွ အေထာက္အပံ့ ဘာမွ်မရ။ ထို႔ေၾကာင့္ ျပည္တြင္း စက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားသည္ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ေပၚတြင္သာ ကြက၍ ္ အေျခစိုက္ခဲ့ၾကၿပီး အရင္းအျမစ္အေျချပဳ စက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္း ေလးမ်ားသာ ေပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္။ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီေခတ္မွာ သက္တမ္း မရွည္လွပါ။ ထိက ု ာလတြင္ အေရာအေႏွာ(သို႔ေသာ္)လြတ္လပ္သည့္စီးပြားေရးစံနစ္ (mixed but free economic system)ကို က်င့္သံုးခဲ့ပါသည္။ ပုဂၢလိကက႑ႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုတို႔ကို ႀကိဳဆိုခဲ့ပါသည္။ အေသးစား ႏွင့္ အလတ္စားစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားကို ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ျခင္းႏွင့္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား ေထာက္ပံ့ျခင္းျဖင့္ ပံ့ပိုးခဲ့ပါသည္။ ပုဂၢလိ ကက႑သည္ အစိုးရက႑ႏွင့္ အၿပိဳင္ဖြံ႔ၿဖိဳးလာခဲ့ၿပီး အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားသည္ ပုဂၢလိကက႑မွ လုပ္ငန္းမ်ားကို ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္း မရွိေတာ့၍ အဆံုးတြင္ ပုဂၢလိကပိုငစ ္ က္ရုံမ်ား တည္ေထာင္ခြင့္ကုိ ကန္႔သတ္လိုက္ေလသည္။ လြတ္လပ္ေရးရသည္ဆိုသည္ႏွင့္ မူ၀ါ ဒခ်မွတ္သူမ်ားသည္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ျမန္မာတိုင္းရင္းသားမ်ားပိုင္ျပဳလုပ္ေရးလမ္းေၾကာင္း (indigenization trend) ေပၚ တြင္ ေလွ်ာက္ခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုစဥ္က International System သည္ ယေန႔ေခတ္ႏွင့္ ထပ္တူက်မည္မဟုတ္ေသာ္လည္း ေနာက္ ေၾကာင္းျပန္၍ တိုက္ၾကည့္ပါက ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ Semi-periphery အလႊာတြင္ အက်ံဳး၀င္ေနပါလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ Semiperiphery မွ Periphery သို႔ ဆုတ္စ ငုတ္စ ျပဳလာၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္လာသည့္ ေခတ္ႏွစ္ဆက္တြင္ Periphery သို႔ လံုးလံုး လ်ားလ်ား ေရာက္ပါသည္။ ခ်ဳပ္၍ဆိုရလွ်င္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးသည္ႏွင့္ Core ႏွင့္ Periphery ပဋိပကၡအသြင္ ၀င္လာခဲ့ကာ ေနာက္ ပိုင္းကာလမ်ားတေလ်ာက္လံုး ပဋိပကၡလံုးလံုး ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။
၈။
ျမန္မာႏိုင္ငမ ံ ွ MSMEs မ်ားသည္ ဆူးၾကားသီးသည့္ ဘူးသီးကဲ့သို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ျမင္ကြင္းတြင္ MSMEs မ်ားသည္ ေပၚလိုက္၊ ငုတ္လိုက္၊ ငုတ္လိုက္၊ ေပၚလိုက္ႏွင့္ ေပ်ာက္သြားသည္ဟလ ု ည္း မရွိပါ။ တစ္ခုေပၚ၊ တစ္ခုေပ်ာက္ႏွင့္ သန္စြမ္းလာသည္ဟုလည္း မရွိပါ။ မသန္စြမ္း ခင္က ေပ်ာက္ႏွင့္သည္ (သို႔မဟုတ)္ သန္စြမ္းလာေအာင္ထိ အသက္ရွငသ ္ န္ခြငမ ့္ ရ။ ထိုျမင္ကြင္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရိုးအီေနသည့္ ျမင္ကြင္းတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။
၉။
ဤေနရာ၌ MSME ကို မည္သ႔ို သတ္မွတ္သည္ဆိုသည္ကို တင္ျပလိုပါသည္။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံႏွင့္တႏိုင္ငံ သတ္မွတ္ခ်က္ မတူၾကပါ။ ျမန္ မာႏိုင္ငံတြင္ လုပ္ခစားလုပ္သားအင္အား၊ အရင္းအႏွီး၏တန္ဘိုး၊ ထုတ္လုပ္သည့္တန္ဘိုး၊ အသံုးျပဳသည့္ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ပမာဏတို႔ကို စံညႊန္းအျဖစ္ အသံုးျပဳကာ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စားဆိုၿပီး အတန္းအစားခြပ ဲ ါသည္။ ကမၻာ့ဘဏ္က လုပ္ခစားလုပ္သား ၁၀ ေယာက္ ေအာက္ အသံုးျပဳသည့္ လုပ္ငန္းအငယ္စားမ်ားကို Micro-enterprise (ဤအစီရင္ခံစာ၌ အငယ္စားဟု ဘာသာျပန္ပါသည္) ဟု သတ္ မွတ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ စံႏွုန္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားသည္ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း(၂၀)ေက်ာ္က သတ္မွတ္ခဲ့သည့္ စံႏွုန္းမ်ားျဖစ္သျဖင့္ ယေန႔အခ်ိန္ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္ႏိုင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ပါ။ အဆိုပါစံႏွုန္းမ်ားကို ျပင္ဆင္ရန္ တိုက္တြန္းမွုမ်ား ရွိပါသည္။ 53
၁၀။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ကမၻာ့ဘဏ္၏ သတ္မွတ္ခ်က္အရ အငယ္စား (သို႔မဟုတ)္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သတ္မွတ္ခ်က္အရ အ ေသးစား စက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား ေအာက္တြင္ အက်ံဳး၀င္ပါသည္။ ဤေနရာ၌ အငယ္စားစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား၏ လာရာလမ္း ေၾကာင္း (လားရာလမ္းေၾကာင္းမဟုတ္ပါ) ကို ဆန္းစစ္လိုပါသည္။ ၁၁။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ အငယ္စားလက္မွုလုပ္ငန္းမွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ စက္မမ ွု ပါပါ။ စက္မွုမပါ၍ အစိုးရႏွင့္ ဆက္ဆံမွုတြင္ စက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားလို ထိထိစပ္စပ္ မရွလ ိ ပ ွ ါ။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္း (micro-business) ျဖစ္ ၿပီး ႏွုိင္းယွဥ္ျခင္းအရ အမွီအခိုကင္းကင္းႏွင့္ ရပ္တည္ေနေသာ လုပ္ငန္းတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းကို အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆၾို ကရာ၌ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ Robert Peck Christen ၏ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ပ်က္ေနသည့္ အေျခအေန ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ရွိပါသည္။ `အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းဆိုသည္မွာ အေသးဆံုးစီးပြားေရးယူနစ္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ မိမိကိုယ္ပိုင္ေငြေၾကးကို ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံၿပီး ထိုေငြ ကို စီမံခန္႔ခြဲကာ အမွီခိုကင္းကင္းႏွင့္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္သည္။ ထုတ္လုပ္ေရး၊ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မွုနယ္ပယ္မ်ား တြင္ ပါ၀င္သည္´ ၁၂။ MSMEs တြင္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားက အေရအတြက္ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းတို႔သည္ အစိုးရႏွင့္ ထိထိစပ္စပ္ မရွိ လွ။ အမ်ားသူငါ ခံစားခြင့္ရသည့္ public goods မ်ားကို ခံစားသည္။ အမ်ားသူငါ တာ၀န္ထမ္းရသလို အခြန္ထမ္းသည္။ အမ်ားသူငါ ထက္ ထူးေသာအခြင့္အေရးမ်ား (concessions) ထူးၿပီး မရေခ်။ သူလိုငါလို ထူးမျခားနားသာ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း သည္လည္း ထိုပံုစံအတိုင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤေနရာ၌ ထူးေသာအခြင့္အေရးမ်ား ရေကာင္းေစဟု ဆိုလိုျခင္း မဟုတ္ပါ။ အငယ္စားစီး ပြားေရးလုပင ္ န္းမ်ားသည္ အဘယ့္ေၾကာင့္ အစိုးရႏွင့္ ထိထိစပ္စပ္ မရွိရသနည္းကို ဆန္းစစ္လိုရင္း ျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရအေနႏွင့္ ဘယ္ သို႔ျဖစ္လို႔၊ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားက ဘယ္ႏ ့ ွယ္ျဖစ္လို႔ စသည္ျဖင့္ အေျဖမ်ား ရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုအေျဖမ်ားသည္ အ ငယ္စားစီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား ရွိလာၿပီးမွ ရွိၿပီးျဖစ္ေသာ အေျခအေနေပၚတြင္ ထုတ္ယူေသာ အေျဖမ်ားသာ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၃။ လာရာလမ္းေၾကာင္းမွ ဆန္းစစ္လွ်င္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားသည္ စျဖစ္လာၿပီဆိုကတည္းက အစိုးရႏွင့္ ၀ိေရာဓိအသြင္ ေဆာင္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၁၄။ `ဖြဲ႔စည္းပံုဆိုင္ရာအၾကမ္းဖက္မွု (structural violence) ႏွင့္ ထိေတြ႔ေနရသည့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ (သို႔မဟုတ)္ အုပ္စုတစ္စုကို ဖြဲ႔စည္းပံုဆိုင္ရာ အၾကပ္အတည္းမ်ား (structural constraints) မ်ားက ထိုလူ၊ ထိုလူအုပ္စ၏ ု ပါရမီ (သို႔မဟုတ)္ ပံမ ု ွန္ စိတ၀ ္ င္စားမွုမ်ားကို မဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ ပိတ္ပင္တားျမစ္သည္။ အဆိုပါအၾကပ္အတည္းမ်ားက ပါရမီႏွင့္ ပံုမွန္စိတ၀ ္ င္စားမွုမ်ားကို ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ လုပ္လို႔ရပါလားဟု လူတို႔ မသိႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္သည္အထိ ပိတ္ပင္တားျမစ္သည္။ ´ (A.J.R Groom, 1990)။ ၁၅။ ၄င္းသည္ ၀ိေရာဓိ၏ ေမြးဖြားရာဇစ္ျမစ္ ျဖစ္ပါသည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ ေခတ္ကာလတေလ်ာက္လံုး ဆင္းရဲျခင္းႏွင့္ ခ်မ္းသာျခင္းအၾကား ကြာဟမွု နက္ရွုိင္းလာခဲ့သည္ကို အညႊန္းကိန္းမ်ား၊ ကိန္းဂဏန္းမ်ားျဖင့္ အတိအက် မသိရေသာ္လည္း မ်က္ျမင္အားျဖင့္ ထင္ရွားၿပီး ျဖစ္ ပါသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ႏွစ္ခန္က ႔ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးက ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဓနခြဲေ၀မွုကို လႊတ္ေတာ္သို႔ တင္ျပခဲ့ရာ ႏိုင္ငံ ေတာ္ဓန၏ ၈၀% ခန္႔သည္ ႏိုင္ငံလူဦးေရ ၂၀% ခန္႔၏ လက္ထဲတြင္ ရွိေနၿပီး က်န္ဓန ၂၀% ခန္႔မွာ ႏိုင္ငံလဥ ူ ီးေရ ၈၀% ခန္႔၏ လက္ထဲတြင္ ရွိေနသည္ဟု တင္ျပသည္ကို ၾကားသိခဲ့ရပါသည္။ ဤအေျခအေနသည္ structural constraint မ်ား ေတာထေအာင္ ေပါက္ပြားေစသည့္ အေျခအေန ျဖစ္ပါသည္။ ၁၆။ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားသည္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း(သို႔မဟုတ)္ စား၀တ္ေနေရးလိုအင္ျဖည့္ဆည္းရန္ ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္ ဟုဆိုလွ်င္ အဆိုပါေဖာ္ျပခ်က္ (statement) သည္ ၿပီးၿပီးသား၊ မွန္ၿပီးသား၊ ေျပာင္းမရ၊ ျပင္မရ၊ (fait accompli) ကိစၥျဖစ္ၿပီး ထိုစမွတ္မွ စ ေလွ်ာက္လွ်င္ အမ်ားအျမင္တြင္ မွားသည္ဟု သတ္မွတ၍ ္ မျဖစ္ႏိုင္။ ခရီးတ၀က္လည္း က်ိဳးၿပီးျဖစ္သည္ (သို႔မဟုတ)္ မေလွ်ာက္ခဲ့ေသာ 54
ခရီးတ၀က္ကို လစ္လ်ဴရွုၿပီး ျဖစ္သည္။ ေနာက္မွလိုက္ကာ လမ္းဆံုးဘူတာအျဖစ္ အဆိုပါ တင္ကူးမွတ္ယူခ်က္မ်ားႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီ ေထြျဖစ္သည့္ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္း ေပါမ်ားေရး၊ ဆင္းရဲသား ပေပ်ာက္ေရး စသည္ျဖင့္ ခ်မွတ္ရုံသာ ရွိပါေတာ့သည္။ ၁၇။ လက္ေတြ႔တြငမ ္ ူ လူအခ်ိဳ႔က ၄င္းတို႔၏ ပါရမီႏွင့္ ၄င္းတို႔၏ သဘာ၀အရ စိတ၀ ္ င္စားမွုတို႔ကို ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ အဆင့္ဆင္လ ့ ုပ္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ (က) မိမိ၏ အေျခအေနကို လိုရင္လုိသလို မလိုရင္မလိုသလို ပံုသြင္းေနသည့္ အားမ်ား(forces)ကို သတိျပဳမိလာသည္ (conciousness formation)။ (ခ) မိမိကုိယ္မိမိ ပိုင္စိုးသည္စ ့ ိတ္ (autonomy) ျဖစ္ထြန္းလာသည့္အေလ်ာက္ အျခားလူမ်ားႏွင့္ စုဖြဲ႔လာသည္ (organizational building)။ (ဂ) မိမိ၏ စိတ၀ ္ င္စားမွုမ်ားကို ပန္းတိုင္အျဖစ္ ေျပာင္းသည္။ မိမိလုပ္ကိုင္သမွ်ကို စုဖြဲ႔မွုမွတဆင့္ မဟာဗ်ဴဟာ ေျမာက္ေစသည္ (confrontation)။ (ဃ) မိမိအေပၚ လႊမ္းမိုးေနေသာ အားမ်ားကို တြန္းလွန္ၿပီး တဆင့္ထက္တဆင့္ျမင့္လာေအာင္ (evolutionary) (သို႔မဟုတ)္ ျဗဳန္းကနဲ ေျပာင္းသြားေအာင္ (revolutionary) လုပ္သည္ (the fight against dominance)။ (င) မိမိကုိယ္သာ ကိုးကြယ္ရာျဖစ္သည္ (self-reliance)။ (Johan Galtung, 1980)။ ၁၈။ လူအခ်ိဳ႔က structural violence ကို ကိုယ့္ဖာသာကိုယ္ ေျဖရွင္းသည္။ structural constraint ေတြကို ဖယ္သည္။ structure ကို ကိုယ့္ ဖာသာကိုယ္ ျပဳျပင္ယူၾကသည္။ ထိုသို႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွုသည္ ထုႏွင့္ထည္ႏွင့္ ရုတ္ျခည္းေျမာက္တက္လာျခင္း (monumental surge) မဟုတပ ္ ါ။ ရုိးရုိးစင္းစင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ နဂိုက လုပ္ခဲ့သည္ကို မလုပ္ေတာ့ဘဲ ရပ္ပစ္လိုက္ကာ ခ်ဥ္းကပ္မွုအသစ္တစ္ခုကို ရွာေဖြလိုက္ရုံ သာ ျဖစ္ပါသည္ (Johan Galtung, 1980)။ ၁၉။ အဆိုပါ တုန္႔ျပန္မွုပံုသ႑ာန္သည္ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းအလိုက္ တုန္႔ျပန္မွုျဖစ္သလို အစုအဖြဲ႔အလိုက္၊ ျပည္သူလူထုတစ္ရပ္ လံုးအလိက ု ္ တုန္႔ျပန္မွုလည္း ျဖစ္ပါသည္။ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေပၚေပါက္လာရျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္း ျဖစ္သလို ကိုလိုနီဘ ၀မွ လြတ္ေျမာက္လာရျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္းလည္း ျဖစ္ပါသည္။ တဆက္တည္း ေဖာ္ျပရလွ်င္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ အ စိုးရၾကား ဟေနသလို ကိုလိုနီေခတ္ေနာက္ပိုင္း ေခတ္အဆက္ဆက္တြင္ Core ႏွင့္ Periphery အဟႀကီးမားခဲ့ျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္း လည္း ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀။ အထက္ပါေပးထားခ်က္မ်ားအရ ႏိုင္ငံတြင္းမွ Core ႏွင့္ Periphery ၊ International System မွ Core ႏွင့္ Periphery လယ္ဗယ္ႏွစ္ခု တြင္ ပဋိပကၡ (သို႔မဟုတ)္ အနိမဆ ့္ ံုးအေနျဖင့္ နရီစည္း၀ါးမကိုက္ျခင္း ရွိေနပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ထိုလယ္ဗယ္ႏွစ္ခုတြင္ ႏိုင္ငံ ေတာ္အဆင့္တြင္ ပထမ စည္း၀ါးပ်က္ခဲ့ၿပီး ေနာက္မွလုိက္၍ ႏိုင္ငံတြင္းတြင္ စည္း၀ါးပ်က္ခဲ့သည္ဟု ယူဆပါသည္။ သို႔ေသာ္ စည္း၀ါး ပ်က္ဖို႔ အေျခခံသည္ ကိုလိုနီေခတ္ကတည္းက ပါခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၂၁။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ self-reliance ေပၚတြင္ အေျခစိုက္ပါသည္။ ျဖတ္သန္းမွုအရ သေႏၶ၌ အစိုးရႏွင့္ ၀ိေရာဓိအသြင္က ပါၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင္၌ ့ International System သို႔ ၀င္ေရာက္ခဲ့ၿပီးျဖစ္ၿပီး ၀ိေရာဓိျဖစ္သည္မ်ားကို ေျပ ေပ်ာက္ေစရန္ အားထုတ္လွ်က္ရွိရာ အတြင္း၀ိေရာဓိကိုလည္း ေျပေပ်ာက္ေစရန္ ဤေခါင္းစဥ္ငယ္ အမွတ္စဥ္(၁၆)ပါ မေလွ်ာက္ခဲ့ေသာ လမ္းတ၀က္ကို ျပန္၍ ၾကည့္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။
55
(င)
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏
အေသးစားႏွင့္အလတ္စားစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ႏွင့္
ျမန္မာ့ရုိးရာ
ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ ေဘာင္၀င္ျခင္း၊ ေဘာင္မ၀င္ျခင္းကိစၥ ၁။
ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရသစ္လက္ထက္တြင္ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စား စက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားကို ျမွင့္တင္ရန္ အစဥ္တစိုက္ အား ထုတ္ခဲ့ပါသည္။ အေသးစားႏွင့္အလတ္စားစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးဗဟိုေကာ္မတ ီ ီကို ဖြဲ႔စည္းသည္။ ဗဟိုေကာ္မီ တီ၏ ေအာက္တြင္ လုပ္ငန္းေကာ္မီတီကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့ပါသည္။ SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးတြင္ အဓိကအေနျဖင့္ စက္မ၀ ွု န္ႀကီး႒ာန၊ သမ၀ါယမ၀န္ႀကီး႒ာန၊ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး၀န္ႀကီး႒ာန၊ အမ်ိဳးသားစီမံကိန္းႏွင့္စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၀န္ႀကီး႒ာန၊ စိုက္ပ်ိဳး ေရးႏွင့္ဆည္ေျမာင္း၀န္ႀကီး႒ာန၊ သိပၸံႏွင့္နည္းပညာ၀န္ႀကီး႒ာန တို႔က တာ၀န္ယူပါသည္။ စက္မ၀ ွု န္ႀကီး႒ာန၏ ေအာက္တြင္ SMEs ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး႒ာနကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့ပါသည္။ SMEs ဥပေဒ ေရးဆြဲရန္ စက္မ၀ ွု န္ႀကီး႒ာနက သက္ဆိုင္ရာ၀န္ႀကီး႒ာနမ်ား၊ ပုဂၢလိကက႑ မ်ားမွ ကိုယစ ္ ားလွယ္မ်ား၊ SMEs ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားကို စုစည္းခဲ့ပါသည္။ SMEs မူ၀ါဒမူၾကမ္းကို ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာဘ တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတရုံးသို႔ တင္ျပခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဥပေဒႏွင့္ နည္းဥပေဒမ်ားကို သံုးသပ္ရန္ ဥပေဒ၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွုကို ခြဲ ျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာျခင္း (Regulatory Impact Analysis) ကို အသံုးမခ်ရေသး။ ထို႔ေၾကာင့္ အစိုးရက စံနစ္က်သည့္ RIA ကို ဖြဲ႔စည္း ရန္ အားထုတ္ေနပါသည္။
၂။
လတ္တေလာကာလတြင္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္၊ ပုဂၢလိကစက္မွုလုပ္ငန္းဥပေဒ၊ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ အိမ္တြင္းစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းျမွင့္တင္ေရး ဥပေဒ၊ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္၊ အိမ္တြင္းစက္မလ ွု က္မွုလုပ္ငန္းျမွင့္တင္ေရးဥပေဒကိုျပင္ဆင္သည့္ဥပေဒမ်ားကို အေျခခံလွ်က္ SMEs မ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္း အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုပါသည္။ ဇယား(၄)။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေသးစား၊ အလတ္စားႏွင့္ အႀကီးစား စက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ စဥ္
အုပ္စု
၁
အေသးစားထုတ္လုပ္သူမ်ား (က)အိမ္တြင္းစက္မွုလုပ္ငန္း
၃။
ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုပမာဏ
တႏွစ္တာထုတ္လုပ္မွု
-
ျမင္းေကာင္ေရအား -
လုပ္သားဦးေရ
၀.၂၅-၅
၉ ဦးထက္မပို
(ခ)အိမ္တြင္းလက္မွုလုပ္ငန္း
-
-
-
၃ ဦးႏွင့္အထက္
၂
အေသးစားထုတ္လုပ္သူမ်ား
၁,၀၀၀,၀၀၀ က်ပ္
၁၀,၀၀၀,၀၀၀ က်ပ္
၂၅ ေအာက္
၁၀-၅၀ ဦး
၃
အလတ္စားထုတ္လုပ္သူမ်ား
၅,၀၀၀,၀၀၀ က်ပ္
၁၀,၀၀၀,၀၀၀ က်ပ္
၅၀ ေအာက္
၅၁-၁၀၀ ဦး
၄
အႀကီးစားထုတ္လုပ္သူမ်ား
၁၀,၀၀၀,၀၀၀ က်ပ္
၁၀,၀၀၀,၀၀၀ က်ပ္ အထက္
၅၀ အထက္
၁၀၀ ဦးအထက္
အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္သလို SMEs မ်ားကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုၾကရာတြင္ တစ္ႏိုင္ငံႏွင့္တစ္ႏင ို ္ငံ မတူၾကပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္သည္ ပိ၍ ု ရွုပ္ေထြးသေယာင္ရွိၿပီး အေသးစားႏွင့္ အလတ္စား ထုတ္လုပ္သူမ်ားကိုသာ ပစ္မွတ္ထားသည္ဟု ေ၀ဖန္မွု မ်ား ရွိပါသည္။ ထိုအေျခအေနေၾကာင့္ SMEs မူ၀ါဒမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္သည့္အခါ အခက္အခဲမ်ား ရွိႏိုငပ ္ ါသည္။ SMEs မ်ားကို ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ျခင္း၊ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးျခင္း စသည့္ ေထာက္ပံ့ကူညီမွုမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ ေခ်ာေခ်ာ ေမြ႔ေမြ႔ျဖစ္ေစရန္ သင့္ေလ်ာ္သည့္ SMEs အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆခ ို ်က္သတ္မွတ္ဖို႔ တိုက္တြန္းမွုမ်ား ရွိပါသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံကဲ့သို႔ က႑ခြဲမ်ား ႏွင့္ အုပ္စုငယ္မ်ား ဖြဲ႔စည္းျခင္း (သို႔မဟုတ)္ အင္ဒိုနီးရွားႏွင့္ မေလးရွားႏိုင္ငံမ်ားကဲ့သို႔ အငယ္စားစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား (microenterprises) ကို ထည့္သြင္းျခင္းျဖင့္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ကို သူ႔က႑ႏွင့္သူ အပ္က်မတ္က်ျဖစ္ေအာင္ ဖြင့္ဆိုရန္ လိုအပ္ေနပါသည္။
၄။
အထက္ပါ အဓိပၸါယ္ဖင ြ ့္ဆိုခ်က္တြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို မည္သည့္အုပ္စုတြင္ သြားထည့္ရမည္မွန္း မသိေတာ့ပါ။ မ်က္ ပါးရပ္မွ ေရႊဆိုင္းအလုပ္ရုံ အားလံုးနီးပါးတြင္ လုပ္ခစားလုပ္သား ၁၀ ေယာက္ေအာက္သာ ရွိပါသည္။ လက္မွုလုပ္ငန္းသက္သက္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ကုန္ထုတ္ရာတြင္ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ကို အသံုးမျပဳပါ။ ျခြင္းခ်က္အျဖစ္ ေရႊလက္ဆန္႔သည့္ အလုပ္ရုံမ်ားတြင္သာ ေရႊ ကို ႀကိတ္လံုးႏွစ္လံုးၾကားတြင္ ညွပ၍ ္ ျပားရန္ ႀကံရည္ႀကိ္တ္စက္အေသးစားႏွင့္ သ႑ာန္တူသည့္ ႀကိတ္စက္ေလးတြင္ ျမင္းေကာင္ ေရအား ၀.၂၅ ရွိသည့္ ေမာ္တာကို သံုးစြဲပါသည္။ တန္ဖိုးႀကီးေသာ ေရႊကို ကုန္ၾကမ္းအျဖစ္ အသံုးျပဳၿပီး ထုတ္လုပ္သည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 56
လုပ္ငန္းအမ်ားစု၏ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုပမာဏႏွင့္ တႏွစ္တာထုတ္လုပ္မွုပမာဏတို႔သည္ အလတ္စားထုတ္လုပ္သူမ်ားႏွင့္ အႀကီးစားထုတ္ လုပ္သူမ်ားအုပ္စုတြင္ အက်ံဳး၀င္ေနပါသည္။ ၅။
ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို အစိုးရထံ မွတ္ပံုတင္သည့္အခါ စည္ပင္သာယာ႒ာနတြင္ မွတ္ပံုတင္ရပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ထိုသို႔ပင္ နားလည္ထားၾကပါသည္။ ေလ့လာခံအုပ္စုတြင္ ျခြင္းခ်က္အျဖစ္ လုပ္ငန္း ၁ ခု၊ ၂ ခုမွလ၍ ြဲ မည္သည့္ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းမွ စက္မွုလုပ္ ငန္းမ်ားစစ္ေဆးေရးႏွင့္ႀကီးၾကပ္ေရး႒ာန (DISI) တြင္ စာရင္းမေပါက္ပါ။ စည္ပင္သာယာ႒ာနမွ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ ခ်ထားေပးပါသည္။ တစ္ႏွစ္တစ္ခါ စည္ပင္သာယာသို႔ အခြန္ေဆာင္ရပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ရုိးရုိးစင္းစင္းႏွင့္ လက္ေတြ႔က်က်ပင္ ထိုလိုင္စင္ကို အမွုိက္ခြန္လုိင္စင္ဟု ေခၚပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား ေနာက္ထပ္ဆက္ဆံေသာ အစိုးရ႒ာနတစ္ခုမွာ တံဆိပ္မွတ္ပံုတင္ရုံး ျဖစ္ပါသည္။ ထို႒ာနတြင္ ၄င္းတို႔၏ ကုန္အမွတ္တံဆိပမ ္ ်ားကို မူပိုင္ျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ သမ၀ါယမ၀န္ႀကီး႒ာနတြင္ လုပ္ငန္းမွတ္ပံုတင္သည့္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားမွာ အေရအတြက္အရ နည္းပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္တုိင္းသည္ စည္ပင္သာယာ႒ာန (သို႔မဟုတ)္ တံဆိပ္မွတ္ပံုတင္႒ာန (သို႔မဟုတ)္ သမ၀ါယမအသင္းတိ႔တ ု ြင္ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ေလွ်ာက္ျခင္း၊ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္မွတ္ပံုတင္ျခင္းတို႔ကို မျပဴၾကပါ။ အထူးသျဖင့္ လုပ္ခစားလုပ္သားအင္အား ၁ ေယာက္မွ ၂ ေယာက္အထိသာရွိေသာ လုပ္ငန္းငယ္ေလးမ်ားႏွင့္ လုပ္ခစားလုပ္သား ၃ ေယာက္မွ ၅ ေယာက္အထိရွိေသာ လုပ္ငန္းအလတ္စားအခ်ိဳ႔သည္ ၄င္းတို႔လုပ္ငန္းအတြက္ မည္သည့္အစိုးရ႒ာနႏွငမ ့္ ွ် အဆက္အဆံ မလုပ္ၾကပါ။
၆။
စည္ပင္သာယာ႒ာနမွ ထုတ္ေပးသည့္ လုပ္ငန္းလိုင္စင္သည္ တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ားမွ တင္ဒါေခၚသည့္အခါ လုပ္ငန္းရွိေနေၾကာင္း၊ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေနေၾကာင္း အေထာက္အထားအျဖစ္ တင္ျပရာတြင္ အသံုးက်ပါသည္။ ထိုအေထာက္အထားတင္ျပမွ တင္ဒါဆြဲ ခြင့္ ရပါသည္။ တင္ဒါဆြဲသည့္အခါ deposit တင္ရသည္။ တင္ဒါေအာင္လွ်င္ ထုတ္လုပ္ရမည့္ ထုတ္ကုန္ပမာဏ မ်ားသည္ျဖစ္၍ အရင္း အႏွီးႀကီးသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လုပ္ခစားလုပ္သား ၆ ေယာက္အထက္ရွိသည့္ (အားလံုးနီးပါးမွာ ၆ ေယာက္မွ ၁၀ ေယာက္ၾကား) လုပင ္ န္း ရွင္ အႀကီးစားမ်ားသာ အဆိုပါတင္ဒါမ်ိဳးကို ၀င္ဆြဲႏိုင္ပါသည္။ အဆိုပါတင္ဒါမ်ိဳးကို ၀င္ဆရ ြဲ န္ အင္အားမရွိေသာ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအဖို႔ စည္ပင္သာယာမွ ထုတ္ေပးသည့္ လုပ္ငန္းလုပ္စင္သည္ အသံုးခ်မွုတန္ဘိုး မရွိေတာ့ပါ။ အဆိုပါလိုင္စင္သည္ အခြန္ထမ္းရန္သက္ သက္အတြက္သာ အသံုးက်ပါေတာ့သည္။ စည္ပင္သာယာသည္ ပုဂၢလိကစက္မွုလပ ု ္ငန္းဥပေဒအရ၊ အိမ္တြင္းစက္မလ ွု က္မွုလုပ္ငန္း ျမွင့္တင္ေရးဥပေဒအရ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းလို လုပ္ငန္းမ်ိဳးကို ေဘာင္၀င္ေအာင္ ျပဳလုပ္ရာတြင္ တာ၀န္ခံအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည္ မဟုတပ ္ ါ။ ၄င္းတို႔တာ၀န္မွာ အခြန္ေကာက္၍ ရေသာအခြန္ကို လူထုသံုး (public goods) အျဖစ္ အသံုးခ်ျခင္း (သို႔မဟုတ)္ ဓနကို ျပန္ လည္ ခြဲေ၀ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းတို႔တာ၀န္ခံရသည့္ အေျခခံအေဆာက္အဦအခ်ိဳ႔ တည္ေဆာက္ၿပီး ဓနထုတ္လုပ္ေရးတြင္ ဘံုအ ေျခခံအျဖစ္ ထည့၀ ္ င္ပါသည္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ၄င္းသည္ ေဒါင္လိုက၀ ္ န္ရုိး(vertical axis)တြင္ တည္ရွိေနၿပီး စက္မွုလက္ မွုလုပ္ငန္းမ်ားကို ပံ့ပိုးရာတြင္ ေပါင္းစပ္ပါ၀င္သည့္ အသံုးခ်ခံရသည့္ ေဒါင္လိုကတ ္ န္ဘိုး (vertical role) သာ ရွိပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိး ရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို ရပ္တည္မွုႏွင့္ အေရြ႔၊ အလွုပ္ (dynamism) ရေအာင္ စြမ္းႏိုင္သည့္ အလ်ားလိုက၀ ္ န္ရုိး (horizontal axis) မွ အလ်ားလိုကအ ္ သံုးတည္မ ့ မ ွု ်ိဳး (horizontal role) မရွိပါ။ horizontal role ကို လုပ္ငန္းအလိုက္ သီးသီးသန္သန္႔ သက္ဆိုင္သည့္ ၀န္ႀကီး႒ာနမ်ားကသာ တာ၀န္ယူရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ အလ်ားလိုက၀ ္ န္ရုိး ေပ်ာက္ေနသည္ျဖစ္ရာ ထိုေနရာသို႔ အစားထိုး၀င္ေရာက္လာျခင္း (သို႔မဟုတ)္ အစားထိုး အသံုးျပဳျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုငပ ္ ါသည္။ စံနစ္မက်၊ မေတာ္မတည္သ ့ ည့္ သရုပ္သကန္တစ္ခသ ု ာ ျဖစ္ပါသည္။
၇။
မေတာ္မတည့္ သရုပ္သကန္သည္ အခြန္ထမ္းလုပ္ငန္းရွငမ ္ ်ားအတြက္ လိုလားဖြယ္ ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းတို႔အေနႏွင့္ ဘ႑ာေရးႏွင့္အ ခြန၀ ္ န္ႀကီး႒ာနမွ ေကာက္ခံသည့္ အခြန္အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ထမ္းရသည္။ စည္ပင္သာယာအခြန္ကို ထမ္းရသည္။ ထပ္ပိုး၍ အခြန္ေတြ တက္လာလွ်င္ သက္ေတာင့္သက္သာ ျဖစ္ေတာ့မည္မဟုတ္။ အခြန္ေတြအမ်ိဳးမ်ိဳး (multiple taxation) ကို တာ၀န္ေက်ေအာင္ ထမ္း သည္ဆိုလွ်င္ ၄င္းတို႔လုပ္ငန္း ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ ဘာေတြလုပ္ေပးမည္နည္း။ ျပည္သူအားလံုးတြင္ မွ်မွ်တတျဖစ္ေအာင္ မိမိတို႔ ႀကိဳး စားရွာေဖြထားသည့္ ဓနကို ခြဲေ၀ေပးရသည့္ အခြန္ထမ္းလုပ္ငန္းရွငမ ္ ်ားတြင္ ရွိသင့္သည့္ ေမးခြန္းျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုေမးခြန္း မ်ိဳးသည္ ၄င္းတို႔အတြက္ လုပ္ေပးႏိုင္စြမ္းရွိမွ ေမးထိုက္သည့္ေမးခြန္းမ်ိဳး ျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ေမးခြန္းထုတ္ရမည့္ကိစၥသည္ ဒုတိ 57
ယဦးစားေပးအဆင့္သို႔ ေလ်ာက်သြားပါသည္။ အေတြ႔အႀကံဳမ်ားလွၿပီျဖစ္သည့္ လုပ္ငန္းရွင္တို႔အေနျဖင့္ ပထမဦးစားေပး စဥ္းစားၾက သည့္ကိစၥမွာ အခြန္မေဆာင္ရေလ ေကာင္းေလ ျဖစ္ပါသည္။ ၈။
ဤေနရာ၌ မႏုႆေဗဒပညာရပ္မွ ရွုျမင္မွုတစ္ခုကို ျဖည့္စြက္လိုပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ မႏုႆေဗဒပညာရပ္မွ အဆင့္သတ္မွတ္ ခ်က္တစ္ခုျဖစ္သည့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးလူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏိုင္ငံဘ၀မွ လြတ္လြတ္ကင္းကင္းျဖစ္ေအာင္ ရုန္းမထြက္ႏိုင္ေသးပါ။ ထိုလူ႔အဖြဲ႔အစည္း မ်ိဳးတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခံတို႔၏ ဆက္ဆံမွုမွာ နာယကႀကီးႏွင့္ တပည့္ႀကီး ဆက္ဆမ ံ ွုမ်ိဳး (patron-client relation) (သို႔မ ဟုတ)္ မပူးေပါင္းဘူး၊ ကိုယ့္အိမ္တံခါးကို ကိုယ္ဖာသာပိတ္ (closed cooperate communities) ကာ ေနၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ တံခါးကို ေစ့ေနေအာင္ေတာ့ ပိတ္လို႔ မရေခ်။ မိမိတို႔ လိုအပ္ခ်က္အတြက္ တံခါးကို ဟစိစိလုပ္ကာ ဆက္ဆံရပါေသးသည္ (minimal contact) (Mary W.Helms, ၁၉၆၉)။
၉။
ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ကို မူပိုင္ျပဳျခင္း (လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ေရစစၥလီလုပ္သည္ဟု ေခၚၾကပါသည္) သည္ minimal contact သေဘာမ်ိဳး ထက္ ပိုသည္ဟု မယူဆပါ။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ မလိုအပ္လွ်င္ မည္သည့္႒ာနႏွင့္မွ် အဆက္အဆံမလုပ္၊ တံခါးကို ေစ့ေနေအာင္ ပိတ္ထားၾကပါသည္။ လုိအပ္၍ ဆက္ဆံသည့္အခါတြင္လည္း အမွုိက္ခြန္လိုင္စင္ဟူေသာ အသံုးအႏွုန္းျဖင့္ minimal contact အဆင့္ သို႔ ေလွ်ာ့ခ်ထားသည္ကို ေတြ႔ရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
၁၀။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မွတ္ပံုတင္ထားေသာ စာရင္းအရ SMEs အေရအတြက္မွာ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ (၁၂၆,၂၃၇) ရွိပါသည္။ အႀကီးစားစက္ မွုလုပ္ငန္းအေရအတြက္သည္ (၇၂၁) ရွိပါသည္။ စုစုေပါင္း (၁၂၆,၉၅၈) ရွိပါသည္။ SMEs သည္ စုစုေပါင္း၏ ၉၉.၄% ရွိေနပါသည္။ ႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရထံတြင္ မွတ္ပံုတင္ၿပီး တရား၀င္အမည္ေပါက္သျဖင့္ ၄င္း SMEs တို႔သည္ ေဘာင္၀င္ေသာက႑ (formal sector) မွ SMEs မ်ားဟု သတ္မွတ္ၾကပါသည္။ ေဘာင္မ၀င္ေသာက႑ (informal sector) တြင္ တသီးတသန္႔ လည္ပတ္ေနေသာ စီးပြား ေရးလုပ္ငန္းမ်ား (business entities) မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ (၆၂၀,၀၀၀) ခန္႔ရွိၿပီး ထိုအေရအတြက္သည္ စုစုေပါင္း စီးပြားေရးလုပ္ ငန္း၏ ၈၃% ရွိပါသည္။ ထိုအထဲတြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းမွ အလုပ္ရုံအမ်ားစု ပါ၀င္ေနလိမ့္ပါလိမ့္မည္။ ၁၁။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္၊ ပုဂၢလိကစက္မလ ွု ုပ္ငန္းဥပေဒအရ ပုဂၢလိကစက္မလ ွု ုပ္ငန္းမ်ားကို စက္မ၀ ွု န္ႀကီး႒ာန (ယခင္က စက္မ၀ ွု န္ႀကီး႒ာန အ မွတ-္ ၁) က တာ၀န္ခံပါသည္။ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ အခြင့္အေရးႏွင့္ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားကို အဆိုပါဥပေဒတြင္ ျပ႒ာန္း ထားၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ အိမ္တြင္းစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းျမွင့္တင္ေရးဥပေဒအရ အိမ္တြင္းစက္မလ ွု က္မွုလုပ္ငန္းမ်ားကို သမ၀ါယမ၀န္ႀကီး႒ာနက တာ၀န္ခံပါသည္။ ပုဂၢလိကစက္မွုလုပ္ငန္းဥပေဒကဲ့သို႔ အိမ္တြင္းစက္မလ ွု က္မွုလုပ္ငန္း လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအ တြက္ အခြင့္အေရးႏွင့္ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားကို အဆိုပါဥပေဒတြင္ ျပ႒ာန္းထားၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၁၂။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ အဆိုပါ၀န္ႀကီး႒ာနႏွစ္ခုလံုး၏ တာ၀န္ခံမွုမွ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လြတ္ေနသည့္ လုပ္ငန္းတစ္ခု ျဖစ္ပါ သည္။ လက္မလ ွု ုပ္ငန္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ စက္မွုကို ဦးစားေပးသည့္ ဥပေဒတြင္ အက်ံဳးမ၀င္ဘူးေလာ (သို႔မဟုတ)္ အက်ံဳး၀င္ေသာ္ လည္း ဦးစားေပးအဆင္အ ့ တန္း နိမ့္၍ေလာ။ အိမ္တြင္းစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းအျဖစ္ ပီျပင္ေသာ္လည္း သမ၀ါယမ၀န္ႀကီး႒ာနတြင္ ပါ၀င္မွု အဘယ့္ေၾကာင့္ အလြန္အမင္း နိမ့္ေနသနည္း။ ၀န္ေဆာင္မွုေပးသူႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မွု၏အက်ိဳးကိခ ု ံစားသူ ဘက္ႏွစ္ဖက္လံုး တြင္ အေျဖမ်ား ရွိေနပါလိမ့္မည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ ေခါင္းစဥ္ငယ္ေအာက္တြင္ အရင္းအျမစ္က်သည့္ ျဖစ္ႏိုင္ဖြယ္ အေျဖတစ္ခုကို ေပးခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၁၃။ ေလ့လာခ်က္အရ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ ႏွီးႏႊယ္ေနသည့္ အစိုးရ၏ စီမံခ်က္မ်ားကို သိ၏ (သိုမဟုတ)္ မသိ၏ ဆန္းစစ္ရာတြင္ ေျဖဆို သူအားလံုးနီးပါးသည္ မသိပါဟု တုန္႔ျပန္ၾကပါသည္။ ေျဖဆိုသူ၏ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ အစိုးရ၏ အေထာက္အကူျပဳစီမံခ်က္မ်ားမွ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားကို ခံစားဖူးသည္ (သို႔မဟုတ)္ မခံဖူးပါ ဟု ဆန္းစစ္ရာတြင္ ေျဖဆိုသူအားလံုးနီးပါးသည္ မခံစားဖူးပါ ဟု တုန္႔ျပန္ ၾကပါသည္။ ေဘာင္၀င္ေသာက႑သို႔ တက္လွမ္းရန္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ မက္လံုးဟူသည္ မရွိ။ ကနဦးကတည္းက ၀ိေရာဓိအသြင္ 58
ေဆာင္ခဲ့ေသာ ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ မက္လံုးမရွိသည့္အခါ ေဘာင္၀င္၏၊ မ၀င္၏ ဆိုသည့္ကိစၥကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားစရာ အေၾကာင္းဟုပင္ ယူဆၾကမည္ မဟုတ္ေခ်။ ၁၄။ ျမန္မာႏိုင္ငတ ံ ြင္ လူဦးေရႏွင့္ SMEs အေရအတြက္ ျဖန္႔က်က္မွုႏွုန္းမွာ လူ (၁,၀၀၀) လွ်င္ SMEs (၂.၆) ရွိပါသည္။ ထိုအေရအတြက္ သည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံ၊ အထူးသျဖင့္ ဖြၿံ႔ ဖိဳးမွုအနိမ့္ဆံုးႏိုင္ငံမ်ားမွ စာရင္းတင္ထားသည့္ ႏွုန္းႏွင့္ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ အလြန္အမင္း နိမ့္ေနသည္ ကို ေတြ႔ရပါသည္။ အဆိုပါအညႊန္းကိန္းသည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ (၂၇) ရွိၿပီး ဖြံ႔ၿဖိဳးမွုအနိမ့္ဆံုးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ (၉) ရွိပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္ ေဘာင္၀င္ေသာက႑၌ SMEs မ်ား အလြန္အမင္းနည္းေနၿပီး ေဘာင္မ၀င္ေသာက႑တြင္ အလြန္အမင္းမ်ားေနသည့္ မေတာ္ မတည့္ ျဖစ္ေနျခင္း အေၾကာင္းရင္းကို ေအာက္ပါအတိုင္း သံုးသပ္ထားပါသည္ (OECD, ၂၀၁၃)။ (က) စြန္႔ဦးတီထြင္ေသာ အေလ့အထယဥ္ေက်းမွု အားနည္းသည္။ (ခ) ေဘာင္၀င္ေသာက႑သို႔ လွမ္း၀င္ရန္ မက္လံုးမရွိ။ (ဂ) ဗဟိဥ ု ီးစီး စီးပြားေရးစံနစ္၏ အၾကြင္းအက်န္သရုပ္ ျဖစ္သည္။ (ဃ) ေစ်းကြက္တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားက အေရးပါေသာ အခန္းက႑တြင္ ရွိေနသည္။ ၁၅။ ေဘာင္၀င္၏၊ မ၀င္၏ ဆိုသည့္ သတ္မွတ္ခ်က္ကို ႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရက သတ္မွတ္ပါသည္။ အစိုးရသစ္သည္ တပါးသူကို ေဘာင္၀င္ ၏၊ ေဘာင္မ၀င္၏၊ အကဲျဖတ္လွ်င္ ေလ်ာ္ကန္သည္ဟု သတ္မွတ္ႏိုင္ၿပီျဖစ္သည့္ အေနအထားသို႔ ဆိုက္ေရာက္ေနပါၿပီ။ ဤေခါင္း စဥ္ငယ္ပါ အမွတ္စဥ္ (၇)(၈)(၉) တို႔သည္ အာဏာတဖက္ေစာင္းနင္း (one-sided power) ျဖစ္ေနသည့္ အေျခအေနကို လူတို႔ အေနႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္ မည္သို႔ျပဳျပင္ယူၾကသည္ကို ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အာဏာတဖက္ေစာင္းနင္းအေျခအေနကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ႀကံဳေတြ႔ၿပီးျဖစ္ေသာ လူတို႔အေနႏွင့္ အဆိုပါအေျခအေနႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္သည့္ အမူအက်င့္မ်ား (adapted behaviour) ကို စြဲၿမဲစြာ ဖြဲ႔စည္းခဲၿ့ ပီးျဖစ္သည္ကို သတိျပဳမိေစလုိျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အမွတ္စဥ္ (၁၄)ပါ OECD ၏ သံုးသပ္ခ်က္မ်ားမွ စံေကာက္ေလ့လာမွု တစ္ခုသဖြယ္ျဖစ္ေသာ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို ကိုယ္ စားျပဳႏိုင္စြမ္းရွိသည္ဟု ယူဆပါသည္။ ၄င္းတို႔ကို ထပ္ေပါင္း၍ အရင္းခံအေၾကာင္းတရားမ်ားကိုလည္း ကိုင္တြယ္ဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။
(စ) ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ အေသးစားႏွင့္အလတ္စားစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားမူ၀ါဒ ၁။
ျမန္မာႏိုင္ငံစက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးေကာ္မီတီ (Myanmar Industrial Development Comittee) ၏ မူ၀ါဒသည္ စက္ မွုက႑ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးႏွင့္ SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးတို႔အတြက္ လမ္းညႊန္သဖြယ္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုမ၀ ူ ါဒသည္ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ အေျချပဳစက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား (agro-based industries) ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကို အေျခခံပါသည္။ ထို႔ေနာက္ စက္မွုထုတ္ကုန္မ်ား၏ အ ေရအတြက္ႏွင့္ အရည္အေသြးကို ျမွင့္တင္မည္။ စက္အသစ္မ်ား၊ လက္နက္ကိရိယာအသစ္မ်ားကို တိုးျမွင့္ထုတ္လုပ္မည္။ စက္မွု လုပ္ငန္းသံုး စက္မ်ားႏွင့္ လက္နက္ကိရိယာမ်ားကို ထုတ္လုပ္မည္။ စက္မွုႏိုင္ငံအျဖစ္သို႔ ကူးေျပာင္းရန္ သင့္ေလ်ာ္သည့္ အေျခအ ေနမ်ားကို ဖန္တီးမည္။ တန္ဘိုးကို ျမင့္သထက္ျမင့္ေအာင္ ျမွငထ ့္ ားသည္ထ ့ ုတ္ကုန္မ်ား (more value-added products) ထုတ္ လုပ္ေရးတြင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုအသစ္မ်ား စီးဆင္းရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳမည္။
၂။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အျခားေသာ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုငင ္ ံမ်ားကဲ့သို႔ စက္မွုႏိုင္ငံတည္ေထာင္ၿပီး တိုင္းျပည္စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္လုပ္မည္ဟု ႀကံ စည္ခသ ဲ့ ည္မွာ ၾကာျမင့္ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအႀကံအစည္သည္ ယေန႔အခ်ိန္ထိ မေအာင္ျမင္ေသးပါ။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါဇယားသည္ ကို လိုနီေခတ္မွ နအဖေခတ္အထိ ေခတ္အဆက္ဆက္၏ စီးပြားေရးစံနစ္မ်ား၊ စက္မွုက႑မဟာဗ်ဴဟာမ်ားႏွင့္ ရလာဒ္မ်ားကို ေဖာ္ျပ ထားပါသည္။
59
ဇယား(၅)။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ စက္မွုထြန္းကားေရးဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ ျပကၡဒိန္ (Toshihiro Kudo, ၂၀၀၁) ကာလ
ႏိုင္ငံေရးစံနစ္
၁၈၈၆-၁၉၄၈
ကိုလိုနီစံနစ္
စီးပြားေရးစံနစ္ Laissez-faire မူ၀ါဒ။
စက္မွုက႑မဟာဗ်ဴဟာ
ရလာဒ္
ျပည္ပတင္ပို႔မွုျဖင့္ တြန္းတင္သည့္
ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားႀကီးစိုးသည့္ စက္
စိုက္ပ်ိဳးေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း ။
မွုက႑၊ ႏိုင္ငံအႏွံ႔ စက္မွု မထြန္း ကား၊ ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုအာနိသင္ ခ်ိဳ႔တဲ့သည္။
၁၉၄၈-၁၉၆၂
ပါလီမန္ဒီမိုက ေရစီ
ေစ်းကြက္ယႏၲရားေဘာင္တြင္းမွ
ကုန္ၾကမ္းအေျချပဳ
စက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္မွု
ေခတ္
အလယ္အလတ္က်သည့္
သြင္းကုန္အစားထိုး
သည္ အလယ္အလတ္အဆင့္၊
အမ်ိဳးသားေရးစီးပြားေရး၀ါဒ။
စက္မွုလုပ္ငန္း တည္ေထာင္ျခင္း ။
ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားႀကီးစိုးသည့္
စစ္အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး
အမိန္႔ေပးစီး ပြားေရးစံနစ္၊ ျပင္း
သြင္းကုန္အစားထိုး
စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္စက္မွုလုပ္
(ျမန္မာ့နည္းျမန္မာ့ဟန္
ထန္သည့္အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ၊
စက္မွုလုပ္ငန္းထူေထာင္ျခင္း၊
ငန္းမ်ားကို ဗမာပိုင္ျပဳျခင္း၊ စီးပြား
ဆိုရွယ္လစ္စံနစ္ )
ဗမာလႊမ္းမိုးျခင္း ႏွင့္ တံခါးပိတ္
မိမိကုိယ္ကို မွီခိုျခင္း။
ေရးစြမ္း ေဆာင္မွုႏွင့္ စက္မွုလုပ္ငန္း
စက္မွုက႑။ ၁၉၆၂-၁၉၇၄
ေနျခင္း။ ၁၉၇၄-၁၉၈၈
မ်ား၏ စြမ္းေဆာင္မွု နိမ့္က်သည္။
ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္လ မ္း
ဗဟိုဦးစီးစံနစ္၊ ODA ကို လက္
သြင္းကုန္အစားထိုး
စီးပြားေရးစြမ္းေဆာင္မွုႏွင့္
စဥ္ပါတီ
ခံျခင္းမွအပ အတြင္းေမွ်ာ္သ ည့္
စက္မွုလုပ္ငန္းထူေထာင္ျခင္း၊
စက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္မွု
(ျမန္မာ့နည္းျမန္မာ့ဟန္
မူ၀ါဒ။
စိက ု ္ပ်ိဳးေရးအေျချပဳစက္မွုလုပ္ငန္း
နိမ့္က်သည္။
ထူေထာင္ျခင္း၊
သြင္းကုန္မွီခိုသ ည့္ စက္မွုလုပ္ငန္း။
ဆိုရွယ္လစ္စံနစ္ )
ODA စီး၀င္ျခင္း (ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွ အမ်ားဆံုးလာသည္ )။ ၁၉၈၈-
စစ္အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး
ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစံနစ္သို႔
စိုက္ပ်ိဳးေရးအေျချပဳ၊ ပုိ႔ကုန္ရည္
စီးပြားေရး နလန္ထူသည္၊ ႏိုင္ငံျခား
၂၀၀၁
(န၀တ၊ နအဖ)
ကူးေျပာင္းျခင္း။
မွန္းသည့္ စက္မွုလုပ္ငန္း မ်ား ထူ
သားပိုင္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားပုဂၢလိက ပိုင္
ေထာင္ျခင္း၊ FDI စီး၀င္ျခင္း။
လုပ္ငန္းမ်ား တျဖည္းျဖည္း မ်ားလာသည္။ ဆုတ္ဆိုင္းဆိုင္းျဖင့္ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွု။ခရုိနီအရင္း ရွင္ မ်ား ျဖစ္ထြန္းလာျခင္း။
၃။
အေရွ႔ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားအားလံုး၏ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွုတြင္ SMEs မ်ားသည္ အဓိကေမာင္းႏွင္အား ျဖစ္ပါသည္ (Balbir B. Bhasin & Sivakumar Venkataramany, ၂၀၁၂)။ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးလာသည့္ အျခားႏိုင္ငမ ံ ်ားလို SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာေစရန္ ပထမတန္းစား ဦးစားေပးအျဖစ္ ေဆာင္ရြကလ ္ ာခဲ့ပါသည္။
၄။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ SMEs မ်ား ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မွု လံုလံုေလာက္ေလာက္ မရျခင္း၊ ျပည္ပေစ်းကြက္မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္မွု အားနည္းျခင္း၊ နည္းပညာပုိင္းဆိုင္ရာ တီထြင္ဆန္းသစ္မွု ခ်ိဳ႔တဲ့ျခင္း စသည့္ အားနည္းခ်က္မ်ား စုဆံုကာ SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးမွုကို ခ်ဳပ္ထားသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနသည္။ အစိုးရ႒ာနမ်ားအေနႏွင့္ SMEs မ်ား၏ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္မွုစြမ္းရည္ ျမွင့္တင္ေရးအတြက္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ပိုမို ျမင့္မားရန္၊ professional က်က် ေဆာင္ရြက္ၾကရန္ တိုက္တြန္းမွုမ်ား ရွိပါသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရအေနျဖင့္လည္း SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ ေရးတြင္ အဓိကက်သည့္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အျခင္းအရာမ်ားကို အေလးအနက္ထားသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္ (Abe, ၂၀၁၃)။ (က) ထူေထာင္ကာစ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအသစ္မ်ား ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ကုန္က်စရိတ္အပါအ၀င္ စီးပြားေရးခြင၀ ္ င္ေပါက္မွ အဟန္႔အ တားမ်ား ေလ်ာ့နည္းေစရန္ လိုအပ္ခ်က္။ (ခ) SMEs မ်ားသို႔ ေငြေၾကးစီးဆင္းပံု၏ အေရးပါမွု (SMEs မ်ား က်ဆံုးရျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းရင္းမွာ အျမတ္မရ၍ မဟုတ္၊ ေငြျပတ္ ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္)။ (ဂ) သင္တန္းေပးျခင္း၊ ပညာေပးျခင္းတို႔ျဖင့္ စြန္႔ဦးတီထြင္လိုစိတ္ကို အားျဖည့္ျခင္း။ 60
(ဃ) ေဒသတြင္းေစ်းကြက္ႏွင့္ ကမၻာ့ေစ်းကြက္မ်ားတြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္းရွိေအာင္ SMEs က႑ကို ပံ့ပိုးျခင္း။ (င) မူ၀ါဒေရးဆြဲရာတြင္ ပုဂၢလိကက႑မွ ပါ၀င္ျခင္းႏွင့္ မိတ္ဖက္စီမံခ်က္မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း။ (စ) ကြန္ယက္ဖြဲ႔စည္းျခင္းႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ျဖန္႔ေ၀ျခင္းတို႔ကို အားေကာင္းေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း။ (ဆ) SMEs မ်ား ရုန္းကန္ေနရသည့္ ပတ္၀န္းက်င္၏ အေျပာင္းအလဲ အလွုပ္အရမ္းမ်ားကို မူ၀ါဒအဆင့္မ်ားသို႔ သတင္းပို႔ျခင္း (သို႔မွသာ SMEs ဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ား ေရးဆြဲရာတြင္ ေရွ႔ေရးကိုေမွ်ာ္၍ ထိေရာက္ေအာင္ ေရးဆြဲႏိုင္မည္)။ (ဇ) SMEs အစုအဖြဲ႔မ်ား (SMEs clusters) ကို ျမွင့္တင္ျခင္း (cluster မ်ားတြင္ အသိပညာမ်ား လွ်က ံ ်သည့္ အာနိသင္ ရွိသည္။ cluster မ်ားက အက်ိဳးအျမတ္မ်ားကို ေပါင္းစုေစသည္။ ၄င္းတို႔ကို လုပ္ငန္းအားလံုးက ခြဲေ၀ခံစားႏိုင္သည္)။ (စ်) SMEs မ်ား ေဖာ္ထုတ္ျခင္းျဖင့္ ေက်းလက္တြင္ စက္မွုထြန္းကားေစျခင္း။ (ည) ေဒသတြင္းႏွင့္ ကမၻာ့ေစ်းကြက္မ်ားကို လက္လွမ္းမီေစရန္ SMEs မ်ားကို အေထာက္အကူျပဳျခင္း၊ မက္လံုးမ်ားေပးျခင္း။ ၅။
SMEs မ်ားဖံြ႔ၿဖိဳးေရးတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက အေလးဂရုျပဳသည့္ အခ်က(္ ၁၀)ခ်က္သည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ အား ေကာင္းခ်က္ (strength) မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစာ ေရးသားတင္ျပသည့္ကိစၥကိုပင္ အကၡရာစဥ္(ဆ)တြင္ အက်ံဳး၀င္ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။
၆။
ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ အထက္ေဖာ္ျပပါ အားေကာင္းခ်က္မ်ားသည္ လက္ေတြ႔အသက္၀င္လာရန္ အေရးႀကီးပါသည္။ ယ ေန႔အခ်ိန္တြင္ စက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားသာမက လက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားကိုလည္း ေဇာင္းေပးလာရသည့္ အေျခအေနသို႔ ဆိုက္ေရာက္ခဲ့ပါၿပီ။ အျပန္႔အက်ယ္ဆံုး informal sector တြင္ ပ်ံ႔က်ဲေနသည့္ စက္မွုလုပ္ငန္းအငယ္စားေလးမ်ား၊ လက္မွုလုပ္ငန္းအငယ္စားေလးမ်ား၏ ထည္၀ ့ င္မွုကိုလည္း မျဖစ္မေန ရယူရမည့္ အခ်ိန္သို႔ ေရာက္ပါၿပီ။ SMEs အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္တြင္ ေရေရရာရာ မပါ၀င္သည့္ အေသး စားစက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား(micro-enterprises)ကိုလည္း အေလးအနက္ထား၍ ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင္ၿ့ ပီဟု ယူဆပါသည္။ ပံုစံ က်အေနျဖင့္ micro-enterprises ကို လုပ္သား ၁၀ ေယာက္မွ ၂၀ ေယာက္ေအာက္ဟု သတ္မွတ္ၾကၿပီး အမ်ားစုမွာ လမ္းေဘး ေစ်းေရာင္းေနသူမ်ား စသည့္ ကိုယ္ပိုင္လုပ္ငန္းထူေထာင္၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပန္အလုပ္ခန္႔၊ လုပ္ငန္းမွတ္ပံုလည္း မတင္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္ (ESCAP, ၂၀၁၄)။
(ဆ) ျမန္မာႏိုင္ငံမွ SMEs မ်ားႏွင့္ အာဆီယံေဒသ SMEs အညႊန္းကိန္းမ်ား ၁။
အာဆီယံစီးပြားေရးအသိုက္အ၀န္း၏ တတိယမ႑ိဳင္ျဖစ္ေသာ တန္းတူညီမွ်သည့္ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွုကို ေဖာ္ေဆာင္ရာတြင္ SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကို အေလးဂရုျပဳထားပါသည္။ အာဆီယံအဖြဲ႔ႀကီး၏ SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအျမင္သည္ ေဒသအ တြင္း တန္းတူညီမွ်သည့္ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွု ျဖစ္ထြန္းေစရန္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွုအတြက္ ေမာင္းႏွင္အားအသစ္ျဖစ္သည့္ SMEs မ်ား၏ တီထြင္ဖန္တီးႏိုင္မွုစြမ္းရည္၊ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္မွုစြမ္းရည္ႏွင့္ ဒဏ္ခံႏိုင္မွုစြမ္းရည္တို႔ကို ျမွင့္တင္ေပးရန္ ျဖစ္ပါသည္။ အာဆီယံေဒ သ SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး (၂၀၁၀-၂၀၁၅) ၏ ေဒသတြင္းပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးတြင္ ဦးစားေပးက႑ (၅)ခု သတ္မွတ္ ထားပါသည္။ (က) ေငြေၾကးအေထာက္အပံ့မ်ားကို SMEs မ်ား လက္လွမ္းမီရန္၊ (ခ) ႏိုင္ငံတကာသို႔ SMEs မ်ား ပ်ံႏ၀ ွံ႔ င္ဆန္႔ရန္၊ (ဂ) SMEs မ်ား၀န္ေဆာင္မွုဗဟိုကို တည္ေထာင္ရန္၊ (ဃ) SMEs မ်ား၏ ေစ်းကြက္တင္ျခင္းစြမ္းေဆာင္ရည္ကို ျမွင့္တင္ရန္၊ (င) SMEs မ်ား၏ လူသားအရင္းအျမစ္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးႏွင့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ဖြဲ႔စည္းျခင္းတို႔ကို အားျဖည့္ရန္၊ 61
၂။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္ေရာက္လွ်င္ အာဆီယံ SMEs မ်ားသည္ ေဒသတြင္းႏွင့္ ကမၻာ့ေထာက္ပံ့ေရးကြင္းဆက္မ်ား (supply chains) တြင္ အဓိက က်သည့္ အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ ပါ၀င္ဖြဲ႔စည္းမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အာဆီယံအဖြႀဲ႔ ကီးႏွင့္ အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ SMEs မူ၀ါဒမူေဘာင္မ်ား သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ရွိဖုိ႔လိုသည္။ မူ၀ါဒမ်ား၊ စီမံခ်က္မ်ား၊ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားသည္ SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးရန္ အေထာက္ အပံ့ ျဖစ္၊ မျဖစ္ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွုရန္ လိုအပ္သည္။ ထိုသို႔ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွုရာတြင္ အသံုးျပဳရန္ SMEs မူ၀ါဒဆိုင္ရာ အညႊန္းကိန္းမ်ား ကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့ၿပီး အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံမ်ားကို တိုင္းတာခဲ့ပါသည္။ (ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အညႊန္းကိန္းမ်ား၊ ဆန္းစစ္မွုမ်ားကို ERIA (Economic Research Institute for ASEAN and East Asia) ႏွင့္ OECD (Organization for Economic Co-operation and Development), Southeast Asia Regional Programme တို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကသ ္ ည့္ ASEAN SME Policy Index 2014 သုေတသနအစီရင္ခံစာမွ ကိုးကား၍ ေဖာ္ျပပါသည္)။
၃။
အညႊန္းကိန္းမ်ား ဖြဲ႔စည္းရာတြင္ SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးမူ၀ါဒမူေဘာင္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ရွုေထာင္(့ ၈)ခုခြဲၿပီး ရွုေထာင့္တစ္ခုခ်င္းအလိုက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္မွုအေျခအေနကို အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံမ်ားအလိုက္ ဆန္းစစ္ပါသည္။ (က) အင္စတီက်ဴးရွင္းဆုိင္ရာ မူေဘာင္ (ခ) ေထာက္ပံ့ေရး၀န္ေဆာင္မွုမ်ားကို လက္လွမ္းမီျခင္း (ဂ) ကုန္က်စရိတ္ပိုမိုသက္သာေသာ၊ လုပ္ငန္းကို ပိုၿပီး ျမန္ျမန္စႏိုင္ေစေသာ သာလြန္ေကာင္းမြန္သည့္ SMEs ဥပေဒမ်ားႏွင့္ နည္းဥပ ေဒမ်ား (ဃ) ေငြေၾကးအေထာက္အပံ့မ်ားကို လက္လွမ္းမီျခင္း (င) နည္းပညာႏွင့္ နည္းပညာအလႊဲအေျပာင္း (စ) ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္သို႔ ခ်ဲ႔ထြင္ျခင္း (ဆ) စြန္႔ဦးတီထြင္မွုဆိုင္ရာပညာေပးျခင္းကို ျမွင့္တင္ျခင္း (စ်) အေသးစားလုပ္ငန္းမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားမ်ားကို ပိုမိုထိေရာက္စြာ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ျခင္း
၄။
အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွုအေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရွုေထာင္(့ ၈)ခုလံုးကို ပွ်မ္းမွ်အျဖစ္ ခ်ဳပ္၍ ပံုျပဘားဂရပ္ျဖင့္ တင္ျပပါသည္။
62
ပံုျပ(၈)။ အာဆီယံအဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံအလိုက္ အာဆီယံ SMEs မူ၀ါဒအညႊန္းကိန္းမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွု အေျခအေန
၅။
အထက္ပါ ပံုျပဘားဂရပ္အရ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအၾကား ႏိုင္ငံအလိုက္ SMEs မူ၀ါဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ CLMV ႏိုင္ငံမ်ား (Cambodia, Laos, Myanmar, Vietnam) သည္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံမွအပ အာဆီယံေဒသတစ္ခုလံုး၏ ပွ်မ္းမွ် အညႊန္းကိန္း (၃.၇) ေအာက္ ေရာက္ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၏ အညႊန္းကိန္းသည္ အာဆီယံေဒသတစ္ခုလံုး၏ အညႊန္းကိန္းႏွင့္ ထပ္ တူျဖစ္သည္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွုပိုေကာင္းသည့္ႏိုင္ငံမ်ား (သို႔မဟုတ)္ အာဆီယ-ံ ၆ ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ဘရူႏိုင္း၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ စကၤာပူ၊ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားသည္ ဘရူႏိုင္းႏိုင္ငံမွအပ အာဆီယံေဒသတစ္ခုလံုး၏ ပွ်မ္းမွ် အညႊန္းကိန္း အထက္တြင္ ရွိၾကသည္။
၆။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ အာဆီယံလြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္မွုဧရိယာ (ASEAN Free Trade Area သို႔မဟုတ္ AFTA) သို႔ ၀င္ေရာက္ရန္ CLMV ႏုိင္ငံမ်ား (ကေမၻာဒီးယား၊ လာအို၊ ျမန္မာ၊ ဗီယက္နမ္) က ၃ ႏွစ္ ေနာက္ဆုတ၍ ္ ေရႊ႔ဆိုင္းခဲ့ၾကပါသည္။ CLMV ႏိုင္ငံမ်ားသည္ AFTA သို႔ ၀င္ေရာက္ရန္ အဆင္သင့္ မျဖစ္ေသး။ အျခားအာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ မယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ေသး။ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္သည့္ အေနအထားေရာက္ဖို႔ ျပင္ ဆင္ရန္ အခ်ိန္ယူလိုက္ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ AFTA သည္ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားရွိ SMEs မ်ား၏ ကစားကြင္း (arena) သဖြယ္ ျဖစ္ပါသည္။ တနည္းဆိုရလွ်င္ SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးမူ၀ါဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္သည့္ အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံမ်ားမွ အစိုးရမ်ား၏ စြမ္းရည္ၿပိဳင္ပြဲ တစ္ခုႏွင့္ အလားသ႑ာန္တူပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၃ ႏွစ္ေနာက္ဆုတ္လုိက္ၿပီး ျဖစ္သည္။ ၃ ႏွစ္အတြင္း စြမ္းရည္တက္ေအာင္ လုပ္ရန္သာ ရွိ ပါေတာ့သည္။
၇။
အမွတ္စဥ္(၃)ပါ ရွုေထာင့္ (၈) ခုတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လက္ရွိအေကာင္အထည္ေဖာ္ၿပီး အေျခအေနကို အာဆီယ၏ ံ ပွ်မ္းမွ် မူ၀ါဒအညႊန္း ကိန္းမ်ားႏွင့္ တိုကဆ ္ ုိငၾ္ ကည့္လွ်င္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႔ႏိုင္ပါသည္။
63
ပံုျပ(၉)။ ရွုေထာင့္ (၈) ခုအလိုက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ SMEs မူ၀ါဒအညႊန္းကိန္းမ်ားႏွင့္ အာဆီယံ၏ ပွ်မ္းမွ် မူ၀ါဒအညႊန္းကိန္းမ်ား ႏွုိင္းယွဥ္ခ်က္
၈။
ပံုျပေရဒါဂရပ္အရ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခအေနသည္ ရွုေထာင္(့ ၈)ခုမွ (၇)ခုတြင္ အာဆီယံ၏ ပွ်မ္းမွ်ေအာက္ ေရာက္ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါ သည္။ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ျခင္းကို လက္လွမ္းမီျခင္း (assess to finance) သည္ အာဆီယံပွ်မ္းမွ်ႏွင့္ ကြာဟမွု အႀကီးဆံုး ျဖစ္ပါသည္။ အေသးစားလုပ္ငန္းမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားမ်ားကို ပိုမိုထိေရာက္စြာ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ျခင္းတြင္ အာဆီယံပွ်မ္းမွ်ထက္ ေက်ာ္လြန္ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။
၉။
အညႊန္းကိန္း (indicator) တစ္ခုခ်င္းစီတြင္ အညႊန္းကိန္းအခြဲေလးမ်ား သတ္မွတ၍ ္ ဆန္းစစ္ထားပါသည္။ အညႊန္းကိန္းအကၡရာစဥ္ (စ်)၊ အေသးစားလုပ္ငန္းမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားမ်ားကို ပိုမိုထိေရာက္စြာ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ျခင္းတြင္ အညႊန္းကိန္းခြဲမ်ားအျဖစ္ SME အသင္းအဖြဲ႔၏ အခန္းက႑ႏွင့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ (role & capacity of SME association)၊ SME မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏွီးေႏွာတိုင္ပင္ရာတြင္ ပူး ေပါင္းပါ၀င္ျခင္း (participation in consultation about SME policies) တို႔ ပါ၀င္ပါသည္။ SME အသင္းအဖြဲ႔၏ အခန္းက႑ႏွင့္ စြမ္း ေဆာင္ရည္ကို ဆန္းစစ္ရာ၌ SME အသင္းအဖြဲ႔မ်ား ဖြဲ႔စည္းထားရွိမွု အေျခအေနႏွင့္ ထိုအဖြဲ႔မ်ား၏ နည္းပညာႏွင့္ သုေတသန စြမ္းေဆာင္ ရည္တို႔ကို ဆန္းစစ္ပါသည္။ SME မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏွီးေႏွာတိုင္ပင္ရာတြင္ ပူးေပါင္းပါ၀င္ျခင္းကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ မည္သို႔မည္ပံု ႏွီးေႏွာတိုင္ပင္သည္၊ အႀကိမ္ေပါင္းမည္မွ် ႏီွးေႏွာတိုင္ပင္သည္၊ ထိုသို႔တုိင္ပင္ႏွီးေႏွာျခင္းမ်ားက မည္၍မည္မွ် တရား၀င္ လႊမ္းမိုးမွုရွိသည္ တို႔ကို ဆန္းစစ္ပါသည္။
၁၀။ အထက္ပါ ပံုျပဂရပ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ SMEs မ်ားကို ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း တစ္ခုတည္းအ တြက္မူ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္စြမ္း ခ်ိဳ႔တဲ့ေနပါသည္။ အကယ္၍သာ သက္ဆိုင္ရာအညႊန္းကိန္းမ်ား၊ အညႊန္းကိန္းခြဲမ်ားႏွင့္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း လုပ္ငန္းကို ဆန္းစစ္ၿပီး ရလာဒ္မ်ားကို အထက္ပါဂရပ္တြင္ ျဖည့္စြက၍ ္ တင္ၾကည့္ပါက ဗဟုိအက်ဆံုးစက္၀ိုင္းငယ္တြင္ ေနရာယူေနပါ လိမ့္မည္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအျဖစ္ တုိက္ဆိုင္စစ္ေဆးၾကည့္ပါက ေအာက္ေဖာ္ျပပါအတိုင္း ေတြ႔ရွိရပါမည္။
64
(က) အင္စတီက်ဴးရွင္းဆုိင္ရာ မူေဘာင္ - အစိုးရအင္စတီးက်ဴးရွင္းမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရး၊ ေဘာင္၀င္၏၊ မ၀င္၏၊ ဆိုသည့္ကိစၥမ်ားကို ၿပီးခဲ့ ေသာ ေခါင္းစဥ္မ်ားေအာက္တြင္ တင္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ဤအညႊန္းကိန္းတြင္ အမွတ္ေကာင္းေကာင္း ရစရာ အေၾကာင္းမရွိပါ။ (ခ) ေထာက္ပံ့ေရး၀န္ေဆာင္မွုမ်ားကို လက္လွမ္းမီျခင္း - အလြန္အမင္း ခ်ိဳ႔ငဲ့ပါသည္။ (ဂ) ကုန္က်စရိတ္ပိုမိုသက္သာေသာ၊ လုပ္ငန္းကို ပိုၿပီး ျမန္ျမန္စႏိုင္ေစေသာ သာလြန္ေကာင္းမြန္သည့္ SMEs ဥပေဒမ်ားႏွင့္ နည္းဥပ ေဒမ်ား - ဥပေဒမ်ားႏွင့္ နည္းဥပေဒမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို အပ္က်မတ္က် တာ၀န္ခံမည့္သူ ေပ်ာက္ ေနပါသည္။ ဥပေဒႏွင့္ နည္းဥပေဒမ်ား ရွိေသာ္လည္း ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအေပၚ လႊမ္းၿခံဳႏိုင္မွု မရွိပါ။ (ဃ) ေငြေၾကးအေထာက္အပံ့မ်ားကို လက္လွမ္းမီျခင္း - တရား၀င္ေငြေၾကးေထာက္ပံ့သည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားကို လက္လွမ္းမီသည့္ လုပ္ ငန္းရွင္ အလြန္အမင္း နည္းပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ အဓိက မွီခိုေနရသည့္လမ္းေၾကာင္းမွာ တရားမ၀င္ ေထာက္ပံ့ေရး လမ္းေၾကာင္းမ်ားသာ ျဖစ္ပါသည္။ (င) နည္းပညာႏွင့္ နည္းပညာအလႊဲအေျပာင္း - နည္းပညာသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာနည္းပညာသာ ျဖစ္ပါသည္။ SMEs မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး တြင္ ညႊန္းဆိုၿမဲျဖစ္သည့္ ေခတ္မီနည္းပညာမ်ိဳး မဟုတ္ပါ။ အဆိုပါ ျမန္မာ့ရုိးရာနည္းပညာကိုပင္ အလႊဲအေျပာင္းလုပ္ရာ၌ အားနည္း ခ်က္မ်ား ရွိေနပါေသးသည္။ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သား ရွားပါးျခင္းသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ အဓိကက်ေသာ ျပႆနာ ျဖစ္ေနပါသည္။ (စ) ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္သို႔ ခ်ဲ႔ထြင္ျခင္း - လံုး၀မရွိဟု ဆိုလွ်င္ မွားလိမမ ့္ ည္ မဟုတ္ပါ။ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ သီရိလကၤာႏိုင္ငံ စသည့္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံမ်ားတြင္ သီတင္းသံုးေနသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား သံဃာေတာ္မ်ားက ၄င္းတို႔ ႀကီးၾကပ္တည္ထားကိုးကြယ္သည့္ ေစ တီပုထိုး၊ ဘုရားမ်ားကို ေရႊခ်ရန္ ရံဖန္ရံခါ ၀ယ္ယူသည္မွလ၍ ြဲ ျပည္ပမွ စားသံုးသူမ်ားကို ပစ္မတ ွ ္ထား၍ ထုတ္လုပ္ျဖန္႔ခ်ီျခင္း မရွိပါ။ (ဆ) စြန္႔ဦးတီထြင္မွုဆိုင္ရာပညာေပးျခင္းကို ျမွင့္တင္ျခင္း - ျမွင့္တင္ရန္ဆိုသည့္ အဆင့္သို႔ပင္ မတက္လွမ္းႏိုင္ပါ။ ပညာေပးျခင္းလုပ္ငန္း ဆိုသည္ပင္ မရွိပါ။ အျခားတစ္ဖက္မွၾကည့္လွ်င္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ရိုးရာလုပ္ငန္းတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ထုတ္လုပ္ျခင္းက႑ တြင္ ရုိးရာကို ဖက္တြယ္ထားသည္ျဖစ္၍ အဆိုပါ စြန္႔ဦးတီထြင္လိုစိတ္ ေပါက္ဖြားေလ့က်င့္စရာဆိ၍ ု ျပည္တြင္းေစ်းကြက္တြင္ မိမိ၏ ထုတ္ကုန္ကို ထိုးေဖာက္ေနရာယူသည့္ ေစ်းကြက္ဆိုင္ရာ နည္းဗ်ဴဟာမ်ားတြင္သာ ရွိပါသည္။ (စ်) အေသးစားလုပ္ငန္းမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားမ်ားကို ပိုမိုထိေရာက္စြာ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ျခင္း - မႏၲေလးၿမိဳ႔၊ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္ မ်ားအသင္းကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္မွာ လပိုင္းမွ်သာ ရွိပါေသးသည္။ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ျပႆနာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီး ထံသို႔ အသနားခံစာ တင္သြင္းဖို႔ ႀကိဳးစားခဲပ ့ ါသည္။ တိုင္ပင္ႏွီးေႏွာ (consultation) သည့္ သေဘာမ်ိဳး မေဆာင္ေသာ္လည္း အ ႀကိမ္ေရအား ျဖင့္ ၁ ႀကိမ္ ယူပါမည္။ ယခု ဤအစီရင္ခစ ံ ာျဖင့္ အစီရင္ခံပါသည္။ စုုစုေပါင္းအားျဖင့္ ၂ ႀကိမ္သာ ရွိပါေသးသည္။ ၁၁။ မူ၀ါဒမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအေပၚ လႊမ္းၿခံဳမွုႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ SMEs အားလံုးအေပၚ လႊမ္း ၿခံဳမွုအၾကားတြင္ ကြာဟခ်က္ ႀကီးမားလြန္းပါသည္။ အာဆီယံပွ်မ္းမွ်ႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ ပု၍ ိ ပင္ ေ၀းကြာသြားပါမည္။ ဤအေျခအေနအ တိုင္း ဆက္ရွိေနပါက ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ အနာဂတ္ မေကာင္းပါ။ တနည္းအားျဖင့္ဆိုလွ်င္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားႏိုင္မည့္ အႏၲရာယ္ ရွိေနပါသည္။
(ဇ) ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ အသံုးခ်တန္ဘိုးမ်ား ၁။
မ်က္ပါးရပ္မွ ထုတ္လုပ္ေသာ ေရႊဆိုင္းကို `ေရႊဆိုင္း´ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရေရွ႔မွ `ျမန္မာ့ရုိးရာ´ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရကို ၀ိေသသျပဳ တြစ ဲ ပ္ ကာ `ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း´ ဟု အစဥ္အဆက္ ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကပါသည္။ ဤေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ `သူမ်ားႏွင့္မတူ တမူထူးသည္ (သိမ ု႔
65
ဟုတ)္ သူမ်ားတြင္မရွိ၊ ငါတို႔တြင္သာရွိသည္´ ဟူေသာ သီးသီးျခားျခားျဖစ္ရွိျခင္း (uniqueness) ကို ဂုဏ္တင္ၾကသည္ဟု ယူဆပါ သည္။ ၂။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ယဥ္ေက်းမွုထုတ္ကုန္ထုတ္လုပ္ျခင္းလုပ္ငန္း (cultural industry) တြင္ အက်ံဳး၀င္ပါသည္။ ထို႔ ေၾကာင့္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ယဥ္ေက်းမွု (culture) ႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း (industry) အတြဲအစပ္ ျဖစ္ပါသည္။ ယဥ္ ေက်းမွုကို စီးပြားေရးေဘာင္သြင္းျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယဥ္ေက်းမွုကို စီးပြားေရးေဘာင္သြင္းျခင္းသည္ ဆန္႔က်င္ဘက္ႏွစ္ခုကို ေပါင္း စပ္ျခင္းျဖစ္သည္၊ မအပ္စပ္ဟု ႏိုင္ငံတကာေလာကမွ ယဥ္ေက်းမွုအႏုပညာကို တန္ဘိုးထားသူမ်ားက ေ၀ဖန္မွုမ်ား ရွိခဲ့ေသာ္လည္း cultural industry သည္ ယေန႔ကမၻာတြင္ အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ ထြန္းကားလွ်က္ရွိပါသည္။
၃။
စိုက္ပ်ိဳးေရးလူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Agrarian Society) (သို႔မဟုတ)္ စက္မွုေခတ္ႀကိဳလူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Preindustry Society) တြင္ ယဥ္ ေက်းမွုဆိုသည္မွာ ထိုလူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ၏ ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ား (expressions) ျဖစ္ၾကၿပီး အဆိုပါဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ား သည္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ေကာ္ (societal glue) အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းကာ လူ႔မွုဆိုင္ရာ အစီးကပ္မွု (social cohesion)ကို ေဖာ္ေဆာင္ ေပးပါသည္။ ထိုသို႔ေဖာ္ေဆာင္ေပးႏိုင္စြမ္းရွိျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္းမွာ ဘာသာေရးက လူတို႔သိလိုသည့္ ေနာက္ဆံုးပိတ္ေမးခြန္းမ်ား ျဖစ္ေသာ ၄င္းတို႔၏ ျဖစ္တည္မွု၊ ေအာင္ျမင္မွု၊ က်ဆံုးမွု၊ ေသဆံုးမွုတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ေမးခြန္းမ်ားကို ေျဖၾကားေပးေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္ (Richard T.Schaefer, ၁၉၈၃)။
၄။
ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ဘာသာေရးႏွင့္ တိုက္ရုိက္ပတ္သက္ေနပါသည္။ ဘာသာေရးသည္ ကမၻာေပၚရွိ ေနရာတိုင္းႏွင့္ လူမ်ိဳးတိုင္း တြင္ ထြန္းကားသည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အားလံုးႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ယဥ္ေက်းမွု (cultural universal) ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ ငန္းသည္ cultural universal အေပၚတြင္ အထိုင္ခ်ထားသည့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ `ေရႊဆိုင္း´ ဟု ဆိုလိုက္ သည္ႏွင့္ ေကာင္းသည္၊ လိုလားဖြယ္ျဖစ္သည္ဟု လူတို႔၏စိတ္တြင္ အလိုလို ညႊတ္ၿပီးျဖစ္ပါသည္။
၅။
ဘာသာေရးကုိ တန္ဘိုးပိုင္း (value)၊ ပူေဇာ္မွုအပိုင္း (ritual)၊ အေတြ႔အႀကံဳပိုင္း (experience) ဟူ၍ သံုးပိုင္းခြဲ ၾကည့္တတ္ၾကရာ ေရႊဆိုင္းသည္ ပူေဇာ္မွုအပိုင္းတြင္ ေနရာယူပါသည္။ ပူေဇာ္ျခင္းသည္ ဘာသာေရးတာ၀န္ကို ထမ္းျခင္းျဖစ္ပါသည္။ တာ၀န္ႏွင့္အတူ ဆု (reward) ႏွင့္ ဒဏ္ (penality) တြ၍ ဲ ပါၿမဲျဖစ္ရာ တာ၀န္ထမ္းလွ်င္ ဆုရ၍ တာ၀န္မဲ့လွ်င္ ဒဏ္က်ပါသည္။ ဓါတုေဗဒေဆး၀ါး အကူအညီမလိုဘဲ ပူေဇာ္ျခင္းသက္သက္ျဖင့္ လူတို႔၏ စိတ္ကို ေျပာင္းလဲေစႏိုင္ပါသည္။ ၾကည္ႏူးျခင္း၊ ေပါ့ပါးၾကည္လင္ျခင္း၊ ၾကက္ သီးျဖန္းျဖန္းထျခင္းမွသည္ ခဏတာမိန္းေမာျခင္းအထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းသည္ ပူေဇာ္မွုအပိုင္းတြင္ တာ၀န္ေက်ျပြန္ရန္၊ ဆုယူ ရန္ႏွင့္ အေတြ႔အႀကံဳပိုင္းတြင္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေျပာင္းအလဲမ်ားျဖစ္ရန္ ဓါတ္ကူပစၥည္းအျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ပါသည္။
၆။
တစ္ဦးခ်င္းတစ္ေယာက္ခ်င္းအေနျဖင့္ ျပင္းထန္ေသာ ဖိစီးမွုမ်ား၊ မည္သို႔မွ် ေရွာင္လႊဲမရသည့္ ေလာကဓံမ်ား၊ အေၾကာင္းရင္းရွာမရ သည့္ မလိုလားဖြယ္ အေတြ႔အႀကံဳမ်ား စသည္တက ို႔ ို ႀကံဳေတြ႔ရသည့္အခါ ဘာသာေရးဖက္သို႔ ညႊတ္လာၾကပါသည္။ ပူေဇာ္သကၠာယ ျပဳေတာ့မည္။ ဘာသာေရးတြင္ အလြနက ္ ်ယ္ျပန္႔သည့္ အဘိဓမၼာမ်ား ရွိၿပီးျဖစ္ရာ ၄င္းတို႔၏ ကံမေကာင္း အေၾကာင္းမလွမွုမ်ားကို အဆံုးအစမထင္သည့္ ေလာကႀကီးေပၚ တင္ၾကည့္လိုက္ေသာအခါ လ်စ္လ်ဴရွုႏိုင္သည္အထိ ေသးငယ္သြားေတာ့သည္ (Richard T.Schaefer, ၁၉၈၃)။ ေရႊဆိုင္းသည္ ထိုကဲ့သို႔ေသာ လူမွုဆိုင္ရာပံပိုးမွု (social support) တြင္လည္း ဓါတ္ကူပစၥည္းအျဖစ္ ပါ၀င္ေန ပါသည္။
၇။
ဘာသာေရးသည္ ယံုၾကည္မွုႏွင့္ အျပဳအမူ အတြဲအစပ္ျဖစ္ၿပီး ထိုအတြဲအစပ္သည္ အျခားမည္သည့္အရာႏွင့္မွ် မတူ၊ သီးသီးျခားျခားသ ေဘာေဆာင္သည္။ ဘာသာေရး၏ မူပိုင္ပစၥည္းလည္း ျဖစ္ေတာ့သည္။ ယံုၾကည္မွုက ေလာကႀကီးကို ေလာကုတၱရာ(sacred) ႏွင့္ ေလာ ကီ (profane) ဆိုၿပီး ခြဲလိုက္သည္။ ေလာကုတၱရာကား လူတို႔နိစၥဓ၀ ူ ေတြ႔ႀကံဳေနရသည့္ အျခင္းအရာမ်ားႏွင့္ မတူ။ အေလးအျမတ္ ျပဳဖြယ္၊ ၾကည္ညိဳဖြယ္၊ အံ့ၾသဘနန္း၊ ေၾကာက္ရြံ႔စိတ္ပင္ ေပါက္ေစသည့္တိုင္ေအာင္ တခမ္းတနား ျဖစ္သည္။ လူတို႔အေနႏွင့္ ခမ္းနား လွေသာ ေလာကုတၱရာ၏ အစိတ္အပိုင္းေလးတစ္ခုျဖစ္ဖို႔ အျပဳအမူျဖင့္ ေနာက္ကလိက ု ္ရသည္။ ထိုအျပဳအမူသည္ ပူေဇာ္သကၠာယ 66
ျဖစ္ၿပီး ထိပ ု ူေဇာ္သကၠာယျဖင့္ ေလာကုတၱရာ၏ အစိတ္အပိုင္းေလးတစ္ခု ျဖစ္လာေတာ့သည္။ ယံုၾကည္မွု၊ အျပဳအမူတို႔ႏွင့္ ေလာကုတၱ ရာ၏ အစိတ္အပိုင္းေလးတစ္ခု ျဖစ္လာၿပီးေနာက္ လူတို႔သည္ ၄င္းတို႔ နားလည္စြမ္းမရွိသည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို လက္ခံရန္ အသင့္ ျဖစ္လာေတာ့သည္။ ေလာကီကား ေလာကုတၱရာႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ ျဖစ္သည္။ သာမာန္၊ သူလိုငါလိုသာ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေလာကီ သံုးပစၥည္းတစ္ခုသည္ ေလာကုုတၱရာနယ္ပယ္သို႔ ေရာက္လာေသာအခါ တန္ဘိုးထားခံရမွု အလြန္ျမင့္တက္လာေတာ့သည္ (Émile Durkheim)။ ၈။
ေရ၊ ဖေယာင္းတိုင္၊ ပန္း၊ ဆန္၊ အ၀တ္စ၊ ဖန္ခြက္ စသည္တို႔မွသည္ ေရႊအထိ အျပဳအမူမွတဆင့္ ေလာကုုတၱရာႏွင့္ ထိစပ္လိုက္သည္ႏွင့္ တန္ဘိုး ျမင္တ ့ က္လာေတာ့သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုသို႔ တန္ဘိုးျမင့္တက္လာျခင္းသည္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာကိစၥမွ်သာျဖစ္ၿပီး စီးပြားေရးပိုင္းတြင္ တန္ဘိုးျမင့္တက္လာျခင္း မဟုတ္ပါ။ တနည္းအားျဖင္ဆ ့ ိုရေသာ္ ဘာသာေရးသည္ သတ္သတ္၊ စီးပြားေရးသည္ သတ္သတ္ ျဖစ္ပါ သည္။ သို႔ေသာ္ တစ္ခုကို တစ္ခုက လိုအပ္ေနေသးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ဘာသာေရးနယ္ပယ္ႏွင့္ စီးပြားေရးနယ္ပယ္ အသြင္မတူေသာ ႏွစ္ခုကို တြဲဖက္၍ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤေခါင္းစဥ္ငယ္ပါ အမွတ္စဥ္ (၃) အရ ယဥ္ေက်းမွုႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း တြဲဖက္ထားျခင္းျဖစ္ၿပီး တြဲဖက္၍ရျခင္းေၾကာင့္လည္း တြဲဖက္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊသည္ ေလာကီတန္ဘိုးအရ ျမင့္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ လူတို႔၏ သည္းေျခ ႀကိဳက္လည္း ျဖစ္ပါသည္။ ခမ္းနားလွေသာ ေလာကႀကီးသိ၀ ု႔ င္ဖို႔ စြန္႔လႊတ္ရပါသည္။ ပူေဇာ္သည္ဆိုသည္မွာ မိမိကုိယ္မိမိ စေတးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါလိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ကိုယ္စားျပဳရန္ ေရႊထက္ ေကာင္းေသာအရာသည္ မရွိ။ ဤတြင္ ေရႊဆိုင္းသည္ ထိပ္တန္းသို႔ ေရာက္လာပါေတာ့သည္။
၉။
ေရႊဆိုင္း၏ လူအ ႔ ဖြဲ႔စည္းအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွုသည္ အျခားေလာကီသံုးကုနပ ္ စၥည္းမ်ားက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအေပၚ အက်ိဳးသက္ ေရာက္မွုမ်ိဳးလို ထင္သာျမင္သာ မရွိပါ။ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွုကို ဆန္းစစ္ရာတြင္လည္း အဆိုပါကုန္ပစၥည္းမ်ားလို လြယ္လင့္တကူ ဆန္းစစ္လို႔ ရႏိုင္သည္ မဟုတ္ပါ။ ေရႊဆိုင္း၏ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွုက ဆုပ္ဆုပ္ကိုင္ကိုင္ မျပႏိုင္သည့္ တန္ဘိုး (intangible value)၊ သံုးစြဲေနက် ေ၀ါဟာရႏွင့္ဆိုလွ်င္ ျဒပ္မဲ့တန္ဘိုး ျဖစ္ပါသည္။
၁၀။ အထက္ေဖာ္ျပပါ ျဒပ္မဲ့တန္ဘိုးသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းတြင္ ရွိသလို စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းတြင္လည္း ရွိပါသည္။ အေထြအထူး ကြာျခားမည္ မဟုတ္ပါ။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းအတြက္ အားသာခ်က္မွာ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္သည့္ ျမန္မာ့ရုိးရာလက္ျဖစ္ကိုယ၌ ္ က ျဒပ္ မဲ့တန္ဘိုး ရွိေနပါသည္။ ျဒပ္မဲ့တန္ဘိုး ႏွစ္ထပ္ကြမ္းရွိသည့္သေဘာ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျဒပ္မဲ့တန္ဘိုးအားေကာင္းေသာ ျမန္မာ့ ရုိးရာေရႊဆိုင္းႏွင့္ လိုက္ဖက္ညီေသာ ေစ်းကြက္မွာ ျဒပ္မဲ့တန္ဘိုးကို ေတာင္းဆိုသည့္ ေစ်းကြက္မ်ိဳးသာ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၁။ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး စက္မွုႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ စက္မွုေခတ္လြန္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္မူ စားသံုးမွုပံုသ႑ာန္အဆင္အကြက္မ်ား (patterns of consumptions) ႏွင့္ ဥပေဒမ်ားက လူ႔မွုဆိုင္ရာအစည္းကပ္မက ွု ို ေဆာင္က်ဥ္းေပးပါသည္။ စက္မွုထြန္းကားလာသည္ႏွင့္ ဘာသာေရး၏ အခန္းက႑ ႀကံဳ၀ ႔ င္လာခဲ့သည္ျဖစ္၍ အဆိုပါႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဘာသာေရးကို ေလာကီဇာတ္သြင္း (secularize) ခဲ့ၾကၿပီး မူလဘူတ ဘာသာေရးပန္း တိုင္မ်ားကို ပြားယူျခင္း (goals multiplication) လုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ေလာကီဇာတ္သြင္းသည္ဆိုသည္မွာ ဘာသာေရးသည္ အားက စားတြင္ပါ၊ လူမွုဖူလံုေရးတြင္ပါ၊ က်န္းမာေရးတြင္ပါ၊ ပညာေရးတြငပ ္ ါ စသည့္ေလာကီက႑မ်ားတြင္ ထဲ၀င္ပတ္သက္ အက်ိဳးေဆာင္ ခဲ့ၾကၿပီး တဖက္မွလည္း အစိုးရ၏ ဘ႑ာေငြအေထာက္အပံ့ကို ရယူခဲ့ၾကပါသည္။ အဆိုပါႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဤနည္းျဖင့္ ဘာသာေရး ကို ဆက္လက္ထြန္းကားေစခဲ့ပါသည္ (Richard T.Schaefer, ၁၉၈၃)။ ၁၂။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မူလဘူတ ဘာသာေရးပန္းတိင ု ္မ်ားကို ပြားယူျခင္းမ်ိဳး ထြန္းကားေနသည္ကို ျမင္ေတြ႔ေနရပါသည္။ လူမွုဆိုင္ရာ အ စီးကပ္ျခင္းကို ဘာသာေရးႏွင့္မွ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္သည္မဟုတ္။ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ၊ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္မ်ားျဖင့္လည္း ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ပါသည္ (Émile Durkheim)။ ဘာသာေရးျဖင့္ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္း အားနည္းလာေသာေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ၊ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္မ်ားျဖင့္ ေပါင္း စပ္၍ ေဖာ္ေဆာင္လာၾကေလသေလာ။ ပရဟိတအဖြဲ႔မ်ား ထြန္းကားလာျခင္းသည္ ဘာသာေရးကို ေလာကီဇာတ္သြင္းျခင္းမ်ိဳးေလာ။ ဤေနရာ၌ အဆိုပါကိစၥမ်ားကို ကိုင္တြယ္သံုးသပ္လ၍ ို မဟုတ္ဘဲ စားသံုးမွုပံုသ႑ာန္ အဆင္အကြက္မ်ားက လူမွုဆိုင္ရာ အစီးကပ္မွု 67
အတြက္ အေရးပါလာၿပီေလာဟု ေတြးေတာဖြယ္ ျဖစ္လာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ စက္မွုႏိုင္ငံ မျဖစ္ေသးပါ။ တဖက္ တြင္ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းျဖစ္စဥ္၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွုေတာ့ ရွိေနပါလိမမ ့္ ည္။ စားသံုးမွုပံုသ႑ာန္အဆင္အကြက္မ်ားႏွင့္ လိုက္ ေလ်ာညီေထြျဖစ္ရန္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို ျဖန္႔က်က္ဖို႔ လိုအပ္ေနၿပီလားဟု စဥ္းစားဖြယ္ ျဖစ္လာပါသည္။ ၁၃။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေရႊဆိုင္းကို ေလာကုတၱရာနယ္ပယ္တြင္ အဓိက အသံုးျပဳပါသည္။ ဘုရား၊ ပုထိုး၊ ေစတီ၊ ဆင္းတုေတာ္၊ တန္ေဆာင္း၊ ျပသာဒ္၊ ဘုရားေက်ာင္းေဆာင္မ်ား၊ သားေရဖံုး ဘာသာေရးစာအုပ္မ်ား ေရႊခ်ရာတြင္ အသံုးျပဳပါသည္။ ထုထည္ႀကီးမားလွေသာ ဘု ရား၊ ပုထိုး၊ ေစတီ၊ ဆင္းတုေတာ္မ်ား ေရႊခ်ရာတြင္ ေရႊဆိုင္း အေျမာက္အမ်ား သံုးစြဲၾကပါသည္။ ေရႊတိဂံုဘုရားတြင္ ပူေဇာ္ထားေသာ ေရႊ ႏွင့္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား၏ စုစုေပါင္းတန္ဘိုးသည္ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၂.၄)ဘီလီယံ ရွသ ိ ည္ဟု ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္ၾကပါသည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႔၊ မဟာျမတ္မုနိရုပ္ပြားေတာ္ႀကီးတြင္ ပူေဇာ္ထားသည္ ေရႊ၏အထုသည္ (၅.၉)လက္မ ရွိသည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကပါသည္။ ၁၄။ ေရႊဆိုင္းကို ေလာကုတၱရာနယ္ပယ္တြင္ သံုးစြဲရုံမက ေလာကီနယ္ပယ္တြင္လည္း အသံုးျပဳၾကပါသည္။ ျမန္မာတိုင္းရင္းေဆးဆရာ မ်ားက ကေလးသူငယ္နာေရာဂါ ကာကြယ္ေရးႏွင့္ ကုသေရးတြင္ ေရႊဆိုင္းကို အသံုးျပဳၾကပါသည္။ ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသြားဧည္သ ့ ည္မ်ား က မ်က္ပါးရပ္သို႔ အေရာက္လာ၍ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းကို အမွတ္တရပစၥည္းအျဖစ္ တခုတ္တရ ၀ယ္ၾကပါသည္။ ယေန႔အခ်ိနတ ္ ြင္ အ လွအပမက္ေမာသည့္ မိန္းကေလးမ်ားက ၄င္းတို႔၏မ်က္ႏွာ ၀င္း၀ါေစရန္ ေရႊဆိုင္းႏွင့္ မ်က္ႏွာကို ေရႊခ်ၾကပါသည္။ ထိုသို႔ မ်က္ႏွာ ေရႊခ်သည္ကို ျဗဴတီပါလာမ်ားက မ်က္ႏွာေရႊသြင္းသည္ဟု သံုးႏွုန္းၾကၿပီး မ်က္ႏွာေရႊသြင္း၍ အလွျပင္ျခင္းသည္ မိန္းကေလးမ်ားအ ၾကား ေခတ္စားပါသည္။ ေရႊဆိုင္းသည္ ဘုရားရွင္၏ မ်က္ႏွာေတာ္ကို ၾကည္ညိုဖြယ္ျဖစ္ေအာင္၊ သပၸါယ္ေအာင္ အသံုးျပဳရုံတင္မက ေတာ့ဘဲ မိန္းကေလးမ်ားအတြက္ အလွျပင္ပစၥည္း ျဖစ္လာပါသည္။ ထိသ ု ို႔ ဘုရားေရႊခ်သည့္ ေရႊဆိုင္းကို မိန္းကေလးအလွျပင္ပစၥည္း အျဖစ္ အသံုးျပဳလာျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျငင္းခုန္ျခင္း မျပဳၾကပါ။ သံုးရုိးသံုးစဥ္စကားျဖစ္ေသာ ငရဲႀကီးလိမ့္မည္ဟု ေျပာသံဆိုသံ တိတ္ ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းတြင္ အလွအပတန္ဘိုး (aesthetic value) ရွိသည္ကို လက္ခံၾကၿပီး ထိုလက္ခံမွုသည္ ေရႊဆိုင္း၏ ေစ်းကြက္အ သံုးခ်တန္ဘိုး (market value) ႏွင့္လည္း ဆက္ႏႊယ္ေနပါလိမ့္မည္။ က်န္းမာေရးနယ္ပယ္တြင္ ေရႊကို ေရွးကတည္းကပင္ အသံုးခ်ခဲ့ၿပီးျဖစ္ၿပီး ယေန႔ေခတ္တြင္ ပိ၍ ု ပင္ အသံုးတြင္က်ယ္လာပါသည္။ ေရႊ ဆိုင္းကို စားေဆးအျဖစ္ အသံုးခ်လွ်င္ ေဆးပမာဏ(dose)ကို မွန္းဆဖို႔ လြယ္ကူပါသည္။ ေရွးရုိးစဥ္လာ သံုးစြဲခဲ့ရာတြင္ ေဘးထြကဆ ္ ိုး က်ိဳးကို ထင္ထင္ရွားရွား မေတြ႔ႀကံဳစခဲ့ဖူး၊ ဆရာႏွင့္လူနာအဖို႔ သံုးစြဲဖို႔ ၀န္ေလးစရာ အေၾကာင္းမရွိေပ။ က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပကိစၥမ်ားတြင္ အသံုးျပဳရန္ ေရႊဆိုင္းထုတ္ကုန္၏ဒီဇိုင္းကို သီးျခားျပဳလုပ္ရန္ မလိုပါ။ ဘုရားေရႊခ်သည့္ ေရႊ ဆိုင္းကိုသာ အသံုးျပဳပါသည္။ ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသြားဧည့္သည္မ်ားအတြက္ အမွတ္တရပစၥည္းအျဖစ္ မူလအရြယ္အစားထက္ ႏွစ္ ဆႀကီး၍ ၄ လက္မပတ္လည္ေရႊဆိုင္း ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ပါသည္။ ဧည့္သည္မ်ားက ေရႊဆိုင္းအရြယ္အစားႀကီးေလ ႀကိဳက္ေလ ျဖစ္ ပါသည္။ ၁၅။ ႏိုင္ငံတကာနယ္ပယ္တြင္ ေရႊဆိုင္းကို အမ်ိဳးမ်ိဳး အသံုးျပဳၾကပါသည္။ ေရႊခ်ျခင္း (gilding process) မျပဳလုပ္ဘဲ ေရႊဆိုင္းကို အလြတ္ သံုးစြဲသည္လည္း ရွိသည္။ ေရႊခ်ၿပီး သံုးစြဲသည္လည္း ရွိပါသည္။ အထြဋ္အျမတ္ပစၥည္းမ်ားကို စီးစီးက်ပ္က်ပ္ ပတ္ၿပီးထုပ္ထားရန္ အလြန္ပါးလႊာသည့္ ေရႊျပားမ်ား (gold lunulae) ကို သံုးစြဲၾကပါသည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ရတနာမ်ားႏွင့္တြဲဖက္၍ ေရႊျပားပါးပါးေသး ေသးေလးမ်ားကို တူလူဆြဲကာ ၀တ္ဆင္ၾကပါသည္။ ဂႏၶာရုံ မသင္းေသာ္လည္း စားစရာႏွင့္ ေသာက္စရာမ်ားကို ေရႊဆိုင္းႏွင့္ တန္ ဆာဆင္ကာ တန္ဘိုးႀကီးျမင့္ေသာ ဇိမ္ခံအစားအေသာက္မ်ားအျဖစ္ ဖန္တီးၾကပါသည္။ အခ်ိဳပြဲႏွင့္ မုန္႔မ်ားတြင္ ေရႊဆိုင္းကို ထည္၍ ့ စားသံုးၾကပါသည္။ ေခ်ာကလက္၊ အုိက္စကရင္၊ ကိတ္မုန၊္႔ ေပါင္မုန္႔ႏွင့္ မုန္႔ခ်ိဳအမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ ထည့္သြင္းစားသံုးၾကပါသည္။ အိႏၵယ ိ တြင္ စားေသာက္ပြဲသဘင္မ်ား၌ အဓိကဟင္းလ်ာခြက္တြင္ ေရႊဆိုင္းကို ရံၿပီး အလွလည္းဆင္၊ စားလည္း စားသံုးၾကပါသည္။ ထိုင္း ႏိုင္ငံမွ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းမ်ားက စားသံုး၍ရေသာေရႊဆိုင္းမ်ားကို ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ပါသည္။ ထို႔ျပင္ အလွျပင္ပစၥည္းအျဖစ္ ရည္ရြယ၍ ္ လည္း ထုတ္လုပ္ပါေသးသည္။ E number 175 (E 175) အမ်ိဳးအစား ေရႊသည္ စားသံုး၍ ရပါသည္။ ထိုေရႊအမ်ိဳးအစားႏွင့္ ေရႊဆိုင္း 68
ထုတ္လုပ္ၿပီး ျဖည့္စြက္အစားအစာအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကပါသည္။ ထိုေရႊအမ်ိဳးအစားသည္ အဆိပ္အေတာက္မျဖစ္၊ လူ႔ခႏၶာတြင္ တင္မ က်န္ရစ္၊ မစင္စြန္႔လွ်င္ မစင္ႏွငအ ့္ တူ ပါသြားပါသည္။ အရက္ပလ ု င္းႏွင့္ အရက္ခြက္မ်ားတြင္ ေရႊဆိုင္းအပိုင္းအစေလးမ်ားကို ေပါေလာေမွ်ာၿပီး ေဆးျဖစ္၀ါးျဖစ္ ေသာက္သံုးသည့္ ယဥ္ေက်းမွု သည္ ဥေရာပတြင္ ၁၆ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းေလာက္မွစ၍ ထြန္းကားခဲ့ပါသည္။ နာမည္ႀကီးတံဆိပ္တစ္ခုျဖစ္သည့္ Danziger Goldwasser ၏ ပင္ရင္းထုတ္လုပ္သည္ႏ ့ ိုင္ငံမွာ ပိုလန္ျဖစ္ၿပီး သမိုင္းေၾကာင္းအရ ၁၅၉၈ ခုႏွစ္ထက္ ေနာက္မက်ဘဲ ထုတ္လုပ္ခဲ့သည့္ အရက္ ျဖစ္ပါသည္။ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ၊ အမ္စတာဒမ္မွ Goldstrike ၊ အေမရိကန္တြင္ နာမည္အႀကီးဆံုး အရက္အမ်ိဳးအစားမ်ားမွ တစ္ခု ျဖစ္ေသာ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံထုတ္ Goldschläger တို႔သည္ အရက္ကို တန္ဆာဆင္ရာတြင္ ေရႊဆိုင္းကို အသံုးခ်သည့္ ဥပမာမ်ား ျဖစ္ ပါသည္။ အႏုပညာေျမာက္ေသာ ပစၥည္းမ်ားကို တန္ဆာဆင္ရန္ ေရႊဆိုင္းကို ေရႊခ်ၿပီး အသံုးျပဳၾကပါသည္။ ၂၄ ကာရက္ေရႊဆိုင္းကို ခရစ္ယာန္ ဘာသာ အထိမ္းအမွတ္ရုပ္တုမ်ား၊ ဓါတ္ပံုႏွင့္ ပန္းခ်ီကားေဘာင္မ်ား၊ ဘုရားရွခ ိ ိုးေက်ာင္းမ်ား၊ အမ်ားျပည္သူပိုင္အေဆာက္အဦမ်ား၊ အုတ္ဂူမ်ား၊ ေလညႊန္တံမ်ား၊ နာရီမ်ား၊ မိသားစုအထိမ္းအမွတ္သေကၤတဒိုင္းမ်ား စသည္ျဖင့္ သတၱဳႏွင့္ မြမ္းမံ၍ရသမွ် ပစၥည္းမ်ိဳးစံုကို ေရႊ ခ်ပါသည္။ အလယ္ေခတ္တြင္ ေရႊဆိုင္းကို ပန္းခ်ီကားေနာက္ခံအျဖစ္ အသံုးျပဳၿပီး ထိုအေပၚတြင္ ေဆးတင္၍ ပန္းခ်ီေရးျခင္း ေခတ္ စားခဲ့ပါသည္။ ၂၄ ကာရက္ေအာက္ နိမ့္ေသာေရႊကို သားေရအုပ္ထားသည့္ ပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည့္ သားေရဖံုးစာအုပ္၊ သားေရအုပ္ အိမ္ ေထာင္ပရိေဘာဂမ်ား၊ ပန္းခ်ီ၊ ဓါတ္ပံုမ်ားကို ေရႊခ်ရာတြင္ အသံုးျပဳပါသည္။ ၁၆။ ႏိုင္ငံတကာနယ္ပယ္တြင္ ေရႊဆိုင္းကို စားေသာက္ကုန္၊ ၀တ္ဆင္ေရး၊ ေနထိုင္ေရး၊ ေဆး၀ါး၊ လူ႔သံုးကုန္ပစၥည္း၊ အိမ္သံုးကုန္ပစၥည္း၊ စာေပႏွင့္ အႏုပညာ စသည္ျဖင့္ စံုလင္ေအာင္ အသံုးခ်သည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။
(စ်) ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း၏ လက္မွုအႏုပညာတန္ဘိုး ၁။
ေရႊသည္ သတၱဳအမ်ိဳးအစားအားလံုးတြင္ ပံုသြင္းရန္ အလြယ္ဆံုး၊ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါသည္။ ၁ ဂရမ္အေလးခ်ိန္ရွိသည့္ ေရႊကို ၁ မီ တာပတ္လည္ ေရႊျပားရေအာင္ ခတ္လို႔ ရပါသည္။ ေရႊ ၁ ေအာင္စကို ၃၀၀ ေပစတုရန္းရွိသည့္ ေရႊျပားရေအာင္ ခတ္လို႔ရပါသည္။ ထိုမွ် ျပားေအာင္ခတ္လွ်င္ စိမ္းျပာျပာအလင္းတန္းေလးမ်ား ေဖာက္ထြင္း၍ ျမင္ရသည့္တိုင္ ပါးလႊာလာပါသည္။ သင့္ေတာ္ေသာ နည္းပညာႏွင့္ ထုတ္လုပ္လွ်င္ အထူ (၁၀၀) နာႏိုမီတာထက္ငယ္ေသာ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ႏိုင္ပါသည္။ ယေန႔ ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြကမ ္ ွ ေရႊဆိုင္းမ်ားသည္ ပံုစံက်အေနႏွင့္ အထူ (၀.၀၅) မိုက္ခရိမ ု ီတာမွ (၀.၈) မိုက္ခရိမ ု ီတာအၾကား ရွိပါသည္။ ေယဘူယ်အေနျဖင့္ အထူ (၀.၁) မိုက္ခရုိမီတာရွိလွ်င္ ေရႊဆိုင္း (gold leaf) ဟု သတ္မွတ္ပါသည္။
၂။
တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ နန္က်င္းၿမိဳ႔ထုတ္ ေရႊဆိုင္းသည္ အထူ (၀.၁) မိုက္ခရိမ ု ီတာရွိၿပီး ေရႊ ၁ လိုင္ (liang) (၅၀ ဂရမ္ႏွင့္ ညီမွ်သည္)ကို ခတ္ လွ်င္ (၁.၃)မူ ရွိသည့္ ေျမတစ္ကြက္ကို ဖံုးအုပ္ႏိုင္သည္ဟု ဆိုပါသည္ (၁ မူ = ၁/၆ ဧက)။ သိပၸံနည္းက် တိုင္းတာခ်က္မ်ားအရ နန္ က်င္းေရႊဆိုင္းသည္ ေရႊဆိုင္းအရြက္ (၉၄၃)ရြက္ ထပ္လွ်င္ အထူ (၁)မီလီမီတာထက္ မပို၊ အရြက(္ ၁၀,၀၀၀)သည္ (၁၇၈.၁၂၅)ဂရမ္ ထက္ ပိုမေလး၊ ထို႔ေၾကာင့္ ၄င္းတို႔၏ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္သည့္ နည္းပညာသည္ အလြန္လွပၿပီး သိမ္ေမြ႔လြန္းလွသည္ ဂုဏ္ေဖာ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းကို ရုိးရာအတိုင္း လက္ႏွင့္ ထုတ္လုပ္သည္ဟု ေၾကာ္ျငာပါသည္။ ၄င္းတို႔၏ ရိုးရာသည္ ႏွစ္ေပါင္း (၁,၆၀၀) ၾကာခဲ့ၿပီ။ ထုတ္ လုပ္ရာတြင္ လက္ႏွင့္လုပ္သည့္ အဆင့္မ်ား မ်ားျပားလြန္းၿပီး ယေန႔တိုင္ စက္ႏွင့္အစားမထိုးႏိုင္၊ အစားထုိးလို႔ မျဖစ္ႏိုင္ဟု ဆိၾု ကပါသည္။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ တရုတ္လူမ်ိဳးတို႔၏ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ျဖစ္ၿပီး ထိုအေမြအႏွစ္ကို မေပ်ာက္မပ်က္ သားစဥ္ေျမးဆက္ လက္ ဆင့္ကမ္းႏိုင္ေအာင္၊ ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္တြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္းျမင့္ေအာင္ အစိုးရက ေစာင့္ေရွာက္ေပးပါသည္ဟု အစိုးရကို သက္ေသ တင္ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ ႏိင ု ္ငံတကာေစ်းကြက္တြင္ တရုတ္လက္မွုထုတ္ကုန္မ်ားအေပၚ ယံုၾကည္မွုနည္းလာၾကပါသည္ (ထိုအေၾကာင္း ကို ေနာက္ပိုင္းက႑တြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္)။ 69
၃။
ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ အစိမ္းေရာင္ေရႊဆိုင္း(green gold leaf)ႏွင့္ အနီေရာင္ေရႊဆိုင္း(red gold leaf) ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးထုတ္သည္။ အစိမ္းေရာင္ ေရႊဆိုင္းသည္ ေစ်းခ်ိဳသည္။ ေရႊပါ၀င္မ(ွု သန္႔စင္မ)ွု ၉၇% ရွိသည္။ ထုိင္းတြင္ အသံုးမ်ားဆုံး ေရႊဆိုင္းအမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါသည္။ အနီ ေရာင္ေရႊဆိုင္းတြင္ ေရႊပါ၀င္မွု (၉၉.၉၉%) ရွိသည္။ ၂၄ ကာရက္ေရႊကို အသံုးျပဳသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အစိမ္းေရာင္ထက္ ေစ်းပိုပါသည္။ အထူကို လက္မႏွင့္ တိုင္းသည္။ (၁)လက္မ၏ (၀.၀၀၀,၀၀၅)သာ ရွိသည္။ (၃.၃ စင္တီမီတာ x ၃.၃ စင္တီမီတာ) အရြယ္အစားရွိ အနီေရာင္ေရႊဆိုင္းရြက္ေရ(၁၀၀)လွ်င္ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၂၈.၅) ေဒၚလာႏွင့္ ေရာင္းသည္။ ေရႊဆိုင္းကို မိရုိးဖလာအတိုင္း လက္ ႏွင့္လုပ္သည္။ သစ္သားလက္ရိုက္တုတ္ႏွစ္ေခ်ာင္းျဖင့္ (၅)နာရီၾကာေအာင္ ခတ္ယူသည္။ ေရႊျပင္သည့္ အလုပ္သမားမ်ားမွာ မိန္းခ ေလးမ်ားခ်ည္း ျဖစ္သည္။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းခြင္တြင္ အလုပ္လုပ္ရသည္မွာ ကုသိုလလ ္ ည္းရ၊ ၀မ္းလည္း၀သည္ဟု ခံယူၾကပါသည္။ အမွန္တကယ္တြင္မူ ထိုင္းႏိုင္ငံမွ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ေရးတြင္ လက္ႏွင့္စက္ ေရာေထြးေနပါၿပီ။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံတကာသို႔ ေၾကာ္ျငာ လွ်င္မူ တမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္မွ ထိုင္းသို႔လာ၍ မသိလိုက္မသိဘာသာ ထိုင္းေရႊဆိုင္းကို စစ္ေဆးမွု လုပ္ဖူးသည္။ စစ္ေဆးမွုတြင္ ထိုင္းေရႊဆိုင္း မေအာင္ပါ။ ရိုးရာႏွင့္ လက္မွုထုတ္ကုန္သည္ ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္တြင္ ေရာင္းပန္းအလြန္လွေသာ ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္ေပါက္သူမ်ား၏ ေၾကာ္ျငာပံုေၾကာ္ျငာနည္းကို အထက္ေဖာ္ျပပါ ဥပမာနွစ္ခုျဖင့္ ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
၄။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ထုမည္မွ် ထူသည္ဟု တိုင္းတာခ်က္ တိတိပပ မသိရပါ။ တိတိက်က် မိုက္ခရုိမီတာအထိ တိုင္း တာရန္ မည္သည့္ေနရာ႒ာနတြင္ မည္သူမ်ားႏွင့္ မည္သို႔တိုင္းတာရမည္ကို မသိရွိပါ။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းသည္ အလြန္ပါးလႊာသည္။ အ လင္းေဖာက္သည္။ ေရႊျပားေလးကို လက္ခ်ည္းသက္သက္ႏွင့္ ကိုင္တြယ္လို႔မရ။ လက္ကို ကန္႔ကူမွုန္႔ႏွင့္ သုတ္ၿပီးမွ ကိုင္တြယ္လို႔ရ သည္။ လက္ႏွင့္ပြတ္ေခ်လိုက္လွ်င္ အစအန ရွာမေတြ႔ေတာ့ေအာင္ထိ ေပ်ာက္သြားသည္။ အသားထဲ ၀င္သြားဟန္ရွိသည္။ ထိုအခ်က္ မ်ားေၾကာင့္ အလြန္ပါးလႊာသည္ဟု သတ္မွတ္လိုက္ပါသည္။ သြယ၀ ္ ိုက္အညႊန္းကိန္းမ်ားကိုသာ အသံုးျပဳပါသည္။ သိပၸံနည္းက် စံႏွုန္း မ်ား မဟုတ္ပါ။ ဤအခ်က္မ်ားက ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းသည္ ရုိးရာစစ္စစ္ျဖစ္သည္ဟု ေဖာ္ျပေနပါသည္။ ရုိးရာသည္ မည္သည့္ေနရာမွ် တိတိက်က် တိတိပပ ရွိသည္မဟုတ္ပါ။ ရိုးရာသည္ ေခတ္သစ္ႏွင့္ တိုးတိုက္မိမွ (သို႔မဟုတ)္ ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္တြင္ ၀င္ဆန္႔ၿပီဆိုမွ သာ ႏိုင္ငံတကာစံႏွုန္းမ်ားျဖင့္ တိတိက်က် အေျဖထုတ္ယူၾကၿမဲ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းသည္ ေလွာင္ေနသည့္ရုိးရာ၊ တ နည္းအားျဖင့္ဆိုရလွ်င္ ႏိုင္ငံတြင္းမွာပင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေလွာင္ေနေသာေၾကာင့္ ရုိးရာအျဖစ္ တည္တံ့ေနျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
၅။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းေလာကတြင္ ေရႊဆိုင္း၏ ထုအတိုင္းအတာတြင္သာမဟုတ္၊ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ရာတြင္ ကုန္ၾကမ္းအျဖစ္ အသံုးျပဳ ေသာ စကၠဴထုတ္လုပ္သည့္ လုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္တြင္လည္းေကာင္း၊ ေရႊခတ္ျခင္း၊ ေရႊျပင္ျခင္း စသည့္ လုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္တြင္လည္း ေကာင္း ဘယ္အတြက္ေၾကာင့္ ဘာကိုလုပ္ရသည္ ဟူသည့္ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္စပ္ၿပီး ဆီေလ်ာ္မွုကို ေဖာ္ျပရာ၌ ေခတ္မီသိပၸံပညာ ကို အသံုးမျပဳပါ။ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားတြင္ `ဒီလိုလပ ု ္ရင္ ဒီလိုျဖစ္လ´ ို႔ ဆိုသည္ထက္ မပိုလွပါ။
၆။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ သိႏိုင္စြမ္းရွိသမွ် ႏွစ္အရွည္ဆံုးအေနႏွင့္ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွ်င္ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း(၅၀) ေလာက္မွစ၍ ထုတ္လုပ္ေရးနည္းစံနစ္မ်ားတြင္ ထူးထူးျခားျခား ေျပာင္းလဲခဲ့သည္ဟ၍ ူ ထင္ထင္ရွားရွား မရွိခဲ့ပါ။ ထုတ္ကုန္ကို တန္ ဘိုးျမွင့္ျခင္း (value addition) ျပဳလုပ္ရာတြင္ တန္ဘိုးလည္းမတက္၊ သို႔ေသာ္ ရွည္လ်ားလြန္းလွသည့္ လုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္မ်ား၊ ျမွဳပ္ႏွံရ သည့္ အခ်ိန္မ်ားကို သိသိသာသာ ေလ်ာ့က်သြားေအာင္ တီထြင္ဖန္တီးမွု မရွိျခင္းကို ဆိုလပ ို ါသည္။ ေရႊလက္ဆန္႔ရာတြင္ ႀကံရည္ ႀကိတ္စက္ အေသးစားေလးႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုတသ ူ ည့္ ႀကိတ္စက္ကေလးကို အသံုးျပဳလာသည္ေတာ့ ရွိပါသည္။ ေရွးက ေရႊတံုးကို တူႏွင့္ ထုရိုက္ၿပီး ျပားေအာင္၊ ရွည္ေအာင္ ဆန္႔ရာတြင္ အစားထိုး၀င္လာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
၇။
သို႔ေသာ္ ေရႊခတ္ရာတြင္ ေရႊခတ္ဆရာ၏ တူခ်က္မ်ား ေျပာင္းခဲ့ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပရ ္ ာတြင္ ကၽြမ္းက်င္မွု အလိုအပ္ဆံုးအဆင့္ သည္ ေရႊခတ္သည့္အဆင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ေလးလံသည့္ တူကို ေျမွာက္ၿပီး တူခ်က္ကို ေရႊထုတ္ေပၚသို႔ နရီစည္း၀ါးကိုက္ က်ေအာင္ ထုႏွက္ရသည္။ ၆ လက္မပတ္လည္ရွိ ေရႊထုတ္ေလးေပၚတြင္ တူခ်က္ ေလွ်ာက္ရသည္။ ေျပးရသည္။ ရစ္ရသည္။ ေခြရသည္။ တစ္ ေနရာတည္းတြင္ စိုက္က်သည့္အခါ က်ရသည္။ ဘီးခံုး၊ ခါးျဖတ္၊ ခရုပတ္၊ ေလးေထာင့္ပတ္၊ နံေခ်၊ ေတ့ႏူး၊ ၀ိုင္းေပါက္၊ ၀ပ္ေတ့ေပါက္၊ 70
ခ်ီးဦး၊ နံလွည့္၊ ဆင့္ႀကီး၊ ၄ ဖက္ခတ္၊ ၆ ဖက္ခတ္၊ ၁၂ ဖက္ခတ္၊ ခ်ီးဦး ၁၄ ဖက္၊ ဆင့္ႀကီး ၁၀ ဖက္ (သို႔မဟုတ)္ ၁၄ ဖက္၊ ၅-၄-၄-၅ ေလးဖက္ခတ္ စသည္ျဖင့္ ေရႊခတ္ဆရာ၏ တူခ်က္မ်ားကား ေထြျပားလွပါသည္။ တူထုရာတြင္ ကမၻာလံုးႀကီး၏ ဆြဲငင္အားကို အသံုးခ်ၿပီး အလိုက္သင့္ေမွ်ာရုိက္ဟန္ျဖင့္ ထုသည္။ တူခ်က္ မွန္ဖို႔လပ ို ါသည္။ အာရုံစူးစိုက္ မွု အျပည့္ရရ ွိ သည္။ ေရႊခတ္စကၠဴႏွင့္ ညွပ္၊ သမင္ေရအိတ္ႏွင့္ ထုပထ ္ ားသည့္ ေရႊလံုး (ေရႊဆိုင္းေလာကတြင္ ေရႊအရြက္ျပားကို ေရႊလံုး ဟုေခၚသည္။ ပံုသ႑ာန္အရ ေရႊအလံုးမဟုတ္။ ေရႊျပားအရြက္သာျဖစ္သည္)ကို ေရႊခတ္ေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ မျမင္ရပါ။ ထိုေရႊလံုးရွိ ရာတြင္ အေငြ႔ ၀င္၊ မ၀င္ ဆန္းစစ္တတ္ဖို႔ အေရးႀကီးသည္။ တူက်သံ အေျပာင္းအလဲကို နားစိုက္ေထာင္ရသည္။ လူ႔အေရျပားႏွင့္ ကပ္၍ အေငြ႔ေႏြးေႏြးကို စမ္းရသည္။ ပတ္၀န္းက်င္၏ ရာသီဥတုကို သတိျပဳရသည္။ ေႏြ၊ မိုး၊ ေဆာင္း၊ အပူ၊ အေအး၊ ေလတိုက္ ႏွုန္း၊ စိုထိုင္းဆ စသည္တို႔ကို တြက္ခ်က္တတ္ရသည္။ တူခ်က္ႏွင့္ ခ်င့္ခ်ိန္တတ္ဖို႔ လိုအပ္သည္။ ခ်ီးဦးၿပီးလွ်င္ တ၀က္က်ၿပီ။ သမင္ ေရအိတ္ကို ဖြင့္၊ ေရႊအေနအထားကို တစ္ႀကိမ္ၾကည့္ခြင့္ ရွိသည္။ ၿပီးလွ်င္ လိုအပ္သလို ဆက္ခတ္၊ သတ္မွတ္ခ်ိန္သည္ စုစုေပါင္း (၅) နာရီ ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္ကာလအတြင္း ေရႊတစ္ထုတ္ကို ၿပီးေအာင္ ခတ္ရသည္။ လိုတိုး၊ ပိုေလ်ာ့ အတိမ္းအယိမ္း အနည္းငယ္သာ ခြင့္ျပဳသည္။ လုပ္ငန္းသဘာ၀ကိက ု ၾကပ္တည္းျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ တစ္ေန႔တာ ထုတ္လုပ္လိုက္သည့္ ထုတ္ကုနပ ္ မာဏသည္ လူအေရအတြကႏ ္ ွင့္ မဆိုင္၊ အခ်ိန္ႏွင့္သာ ဆိုင္သည္။ လူ-ရက္ေပါင္း (man-day) ကို သံုးမရ၊ အလုပ္ခ်ိန္နာရီ-ရက္ေပါင္း (working hours-day) သာ အခရာ ျဖစ္သည္။ အခ်ိန္ကန္႔သတ္ခ်က္ႏွင့္ မျမင္ႏိုင္သည့္ အေျပာင္းအလဲသည္ ေရႊခတ္ဆရာအတြက္ ႀကီးမားေသာ စိန္ေခၚမွုတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ ေၾကာင့္ ေရႊခတ္ဆရာ၏ ပညာႏွင့္သဘာသည္ အေရးပါလာေတာ့သည္။ ၈။
လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း(၄၀)ေလာက္ႏွင့္စာလွ်င္ ယေန႔ေခတ္ တူခ်က္မ်ားသည္ အားအင္ေပ်ာ့လာသည္။ တူခ်က္က်သည့္ အဆင္အ ကြက(္ pattern)သည္ ႏွုိင္းယွဥ္ျခင္းအရ ေရွးကလို ျဖာထြက္ေနၿပီး အဆန္းတၾကယ္ ျဖစ္မေနေတာ့ေခ်။ အလြယ္လိုက္လာၾကသည္ ဟု ေရွးေရႊခတ္ဆရာႀကီးမ်ားက ဆိုၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ရလာဒ္ကား နိမ့္က်မသြား၊ ေရႊလံုးသည္ ပိ၍ ု ပင္ ပါးသြားေသးသည္ဟု ဆိုၾက ပါသည္။ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားေအာက္တြင္ ေရႊကို ဖြာမထြက္ေစဘဲ ပါးႏိုင္သမွ်ပါးေအာင္ ခတ္ႏိုင္ျခင္းသည္ လက္ရာေျမာက္ျခင္းျဖစ္ၿပီး လက္ရာေျမာက္ျခင္းသည္ အႏုပညာရပ္ဆိုင္ရာ တန္ဘိုးတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။
၉။
ေရႊခတ္ဆရာသည္ တူခ်က္မ်ားကို အဘယ့္ေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲခဲ့ရသနည္း။ ေရႊခတ္စကၠဴသည္ ေရွးကထက္ ပိုပါးလာေသာေၾကာင့္၊ ေရႊခတ္စကၠဴသည္ ေရွးကထက္စာလွ်င္ ဖေယာင္းဆီ ပိုတက္လာေသာေၾကာင့္၊ ေရႊခတ္စကၠဴကို အေရာင္တင္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ မ်က္ႏွာျပင္ခံုး ေၾကးျပင္ေလးသည္ ပိုေျပလာေသာေၾကာင့္၊ ေမာင္းေထာင္ခ်ိဳင့္ႏွင့္ ေပ်ာ့ဖတ္ကို ခ်င့္ၿပီး စကၠဴအရြက္ႀကီး လုပ္ရာတြင္ အခ်ိန္အတြယ္ကို ေလွ်ာ့ခ်လိုက္ေသာေၾကာင့္၊ စကၠဴသမားေတြ ခိုလာေသာေၾကာင့္၊ ေခတ္သစ္ေရႊခတ္ဆရာမ်ား ပ်င္းလာေသာေၾကာင့္ စသည္ျဖင့္ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားက စံုလင္လွသည္။ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ား မည္မွ်ပင္ စံုလင္ကာေစမူ အသားက်ေနသည့္ အေနအ ထားတစ္ခုမွ ေသြဖည္လာခဲ့သည့္ ျဖစ္စဥ္တစ္ခု ရွိခဲ့သည္မွာ ေသခ်ာပါသည္။ ထိုသို႔ ေသြဖည္လာခဲ့ျခင္းတြင္ ေရႊကို ဖြာမထြက္ေစဘဲ ပိ၍ ု ပါးေအာင္ ခတ္ႏိုင္ဖို႔ ရည္ရြယ္ရင္း ရွိခဲ့လိမ့္မည္ မဟုတ္ေခ်။ အေျပာင္းအလဲတစ္ခု မေတာ္တဆ စခဲ့သည့္ အဆင့္တစ္ဆင့္မွ ကြင္း ဆက္လိုက္ကာ လိုက္ပါေျပာင္းလဲလာသည့္ ပံုသ႑ာန္မ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ မေတာ္တဆေတြ႔ရွိျခင္း (discovery) တစ္ခုသာ ျဖစ္ပါသည္။ ရုိးရာဆိုသည္မွာ မေတာ္တဆေတြ႔ရွိျခင္းႏွင့္ အျမင့္ဆံုးတီထြငဖ ္ န္တီးမွုအေနႏွင့္ စမ္းၾကည့္လိုက္၊ ျပင္လိုက္၊ ျပင္ၾကည့္လိုက္၊ စမ္း ၾကည့္လိုက္ (trial and error) ထက္ ပိုလုပ္ရုိး မရွိပါ။ အရင္းအႏွီးႀကီးမားသည့္ ေရႊကို အသံုးျပဳၿပီး ကုန္ထုတ္လုပ္သည့္ ေရႊဆိုင္း လုပ္ငန္းတြင္ (trial and error) လုပ္ႏိုငဖ ္ ို႔ ကန္႔သတ္ခ်က္ ႀကီးပါလိမမ ့္ ည္။ ၀ါး (သို႔မဟုတ)္ ေကာက္ရုိးမွ စကၠဴျဖစ္ေအာင္ လုပ္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္မူ အဆိုပါ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ိဳး ေသးငယ္ပါလိမ့္မည္။ ကန္႔သတ္ခ်က္ ေသးငယ္ေသာေနရာမွ စတင္ခဲ့သည့္ တိမ္းလြဲမွု သည္ ကန္႔သတ္ခ်က္ႀကီးမားသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအေပၚ သက္ေရာက္၍ ကြင္းဆက္လိုက္ကာ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ျခင္းမ်ိဳးသာ ျဖစ္ပါသည္။
၁၀။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းခြင္ အေျပာင္းအလဲသည္ အေျပာင္းအလဲဟု ေခၚဆိုႏိုင္သည္ထက္ ဆင့္ကဲဖြံ႔ၿဖိဳးမွု ျဖစ္စဥ္ (evolution) ဟု ေခၚေ၀ၚလွ်င္ ပိ၍ ု သင့္ေလ်ာ္ပါမည္။ ဆင့္ကဲဖြံ႔ၿဖိဳးမွသ ု ည္ ၾကာသည္။ အဆင့္တစ္ဆင့္ကို တက္လမ ွ ္းဖို႔ ႏွစ္ ေပါင္းမ်ားစြာ အခ်ိန္ယူရပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းကား ယေန႔အခ်ိန္ထိတိုင္ေအာင္ ဆင့္ကဲဖြံ႔ၿဖိဳးမွုလမ္းေၾကာင္းေပၚ၌သာ ရွိေသး 71
သည္။ ဤသြင္ျပင္လကၡဏာသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းအတြက္ အားေကာင္းခ်က္တစ္ခုျဖစ္သလို အားနည္းခ်က္တစ္ခုလည္း ျဖစ္ ပါသည္။ ယေန႔ေခတ္တင ြ ္ ထိုကဲ့သို႔ ဆင့္ကဲဖြံ႔ၿဖိဳးမွုလမ္းေၾကာင္းေပၚတြင္ ေလွ်ာက္ေနသည့္ လက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားကို ဆင္းရဲသည့္ႏိုင္ငံ မ်ားမွအပ အျခားကမၻာ့ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေတြ႔ႏိုင္စရာ အေၾကာင္းမရွိေခ်။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ရွားပါးတန္ဘိုး (value of rarity) အျပည့္ရွိေနပါသည္။ တဖက္တြင္ ရွားပါးတန္ဘိုးကို ပိုက္ဆံေပး၍ မ၀ယ္လိုေသာေစ်းကြက္တြင္ ထိုသို႔ရွားပါးတန္ဘိုးရွိျခင္း သည္ အခ်ီးအႏွီးသာ ျဖစ္ပါသည္။ အခ်ီးအႏွီးျဖစ္ရုံမက ရွားပါးတန္ဘိုးျမင့္သည့္ ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္ရာတြင္ တန္ဘိုးထူးမျမွငသ ့္ ည့္ အလုပ္စဥ္မ်ား (non-value added activities) ရွညလ ္ ်ားမ်ားျပားလွသည္ျဖစ္ရာ ထိုအျဖစ္က ထုတ္လုပ္သူႏွင့္ စားသံုးသူ ႏွစ္ဖက္ လံုးကို ၀န္ပိေစပါသည္။ ၁၁။ အိမ္နီးျခင္းႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ တရုတ္၊ ထိုင္း၊ ဗီယက္နမ္တို႔က ရွားပါးတန္ဘိုးကို ကမၻာသို႔ ထုတ္ေရာင္းၾကပါသည္။ ၄င္းတို႔၏ ကုန္ ပစၥည္းမ်ားကို ရွားပါးတန္ဘိုး မည္ေရြ႔မည္မွ်ျမင့္ေၾကာင္း ေၾကာ္ျငာသည္။ ဥေရာပသမဂၢ၀င္ႏိုင္ငံမ်ား၊ အေမရိကန္ႏွင့္ ဂ်ပန္တို႔သည္ ၄င္းတို႔၏ ေဖာက္သည္အႀကီးစားမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ၀ယ္လိုအားက ျမင့္သည္။ တရုတ္ႏိုင္ငံသည္ ထိုေစ်းကြက္တြင္ ထိပ္တန္းမွ ေနရာယူထားပါသည္။ ထုိင္းႏွင့္ ဗီယက္နမ္က ခါးလယ္ပိုင္းမွ လိုက္ေနပါသည္။ ၀ယ္လိုအားျမင့္လာသည္ႏွင့္ ထုတ္ကုန္ကို အလ်င္ မီေအာင္ ထုတလ ္ ုပ္ေရာင္းခ်ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာခဲ့ၾကသည္။ ဤတြင္ ရုိးရာပ်က္ပါေတာ့သည္။ တရုတ္၏ပို႔ကုန္ လက္မွုပစၥည္းဆိသ ု ည္မွာ လက္မဟ ွု ုသာ နာမည္တပ္သည္။ တကယ္က စက္ႏွင့္ ထုတ္သည္။ ဘာလက္မွုပစၥည္းလိုခ်င္လဲေျပာ၊ တရုတ္က အကုန္ပို႔ႏင ို ္သည္ဟု စားသံုးသူမ်ားက ေငါ့လာၾကသည့္ အေျခအေနသို႔ ဆိုက္လာပါသည္။ ၁၂။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကား အရပ္သံုးစကားႏွင့္ ေဖာ္ျပရလွ်င္ အစိမ္းသက္သက္ေလး၊ အရုိင္းေလးမွ်သာ ရွပ ိ ါေသးသည္။ ျမန္မာ့ရုိး ရာေရႊဆိုင္း၏ အရုိင္းဆန္သည့္အလွသည္ အရုိင္းဆန္သည့္အလွကို တန္ဘိုးထားသူမ်ားၾကားတြင္ ေပၚျပဴလာျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံျခား သားခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား tour bus မ်ားႏွင့္ အေရာက္လာၿပီး တခုတ္တရ လာၾကည့္ၾက၊ ေလ့လာၾကသည္ဆိုသည္မွာ အလကၤာ တန္ဆာဆင္၍ ေျပာရလွ်င္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းကို လာေရာက္ပိုးပန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပိုးရုံသာပိုး၍ ပိုက္ဆံေတာ့ သိပ္မက်ဟု ေျပာ ၾကသည္လည္း ရွိပါသည္။ ၀ယ္လိုအားမေကာင္းဟု ဆိုလိုပါသည္။ လူအေရအတြက္ႏွင့္ ေျပာရလွ်င္ ခရီးသြားလုပ္ငန္း ပြင့္လင္းရာသီ ေရာက္လွ်င္ တစ္လ tourist (၁၀,၀၀၀) ခန္႔ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို လာေရာက္ေလ့လာၾကသည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကပါသည္။ ထိုအခ်ိန္သည္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း ရာသီခ်ိန္ႏွင့္လည္း တိုက္ေနပါသည္။ ၄င္းတို႔က အမွတ္တရအျဖစ္ ေရႊဆိုင္း ၁ ရြက္၊ ၂ ရြက္သာ ၀ယ္တတ္ၾက သည္။ ၀ယ္လိုအား သိပ္မေကာင္း။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ၀ယ္လိုအားမေကာင္းသည့္ကိစၥကိုမူ က်က်နန ဆန္းစစ္ထားျခင္း မရွိပါ။ ၁၃။ ကမၻာ့ေရႊဆိုင္းသမိုင္းကား ၾကာျမင့္လၿွ ပီျဖစ္ၿပီး မိရုိးဖလာသည္ အိုမင္းေဆြးေျမ့သြားၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ဘီစီ (၃၀၀၀) (သို႔မဟုတ)္ လြန္ ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀၀၀)ခန္႔ကတည္းက ေရႊခ်ျခင္း ရွိခဲ့သည္။ ေရႊခ်ထားသည့္ သံေခါင္းေလးပါသည့္ သံေခ်ာင္းေလးကို ၿဗိတိသွ်ျပ တိုက္ (British Museum) တြင္ သိမ္းထားပါသည္။ ထိုသံေခ်ာင္းေလးကို ယေန႔ေခတ္ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းမွ ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ ထိ႔ထ ု က္ေစာေသာ အေထာက္အထားကား မေတြ႔ရေသး။ သို႔ေသာ္ ထိုစဥ္က ေရႊခ်သည့္ နည္းစံနစ္မွာ ဓာတုေဗဒပစၥည္းကို အသံုးျပဳ၍ ေကာ္ႏွင့္တြဲကပ္သလို ကပ္ျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအားသက္ေရာက္မွု (mechanical effect) ကိုသာ သံုးခဲ့သည္။ ထိန ု ည္းစံ နစ္ကလ ို ည္း ၾကာၾကာမသံုးခဲ့ဟု ယူဆၾကသည္။ ေရႊခ်ရာတြင္ ေကာ္သေဘာေဆာင္သည့္ ၾကားခံပစၥည္း သံုးလာၾကသည္ကို ေတြ႔ရ သည္။ ဘီစ(ီ ၁၀၀၀)ခန္႔အထိ ေကာ္ႏွင့္ကပ္နည္းကို သံုးစြဲခပ ဲ့ ါသည္။ ေရႊကို ေကာင္းစြာသန္႔စင္ႏိုင္ခဲ့သည့္ ဘီစ(ီ ၂၀၀၀)ခန္႔၊ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း(၄၀၀၀)ခန္႔မစ ွ ၍ ေရႊဆိုင္းခတ္ပါၿပီ။ ဘီစီ (၁၄)ရာစု၊ အီဂ်စ္ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ေခတ္မွ ေရႊခတ္ဆရာႀကီး၏ သခ်ႋဳင္းစာ ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ထို႔ထက္ေစာ၍ ဘီစီ (၂၅၀၀)ခန္႔၊ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ၊ သီးဘီးမွ သခ်ႋဳင္းဂူနံရံပန္းခ်ီတြင္ ေရႊခတ္ဆရာမ်ား ေရႊခတ္ေနပံု ေရးဆြဲထားသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၄င္းတို႔ခတ္ေသာေရႊဆိုင္းသည္ ေရႊဆိုင္းစစ္စစ္ (gold leaf) လား၊ ေရႊဆိုင္းထက္ အ နည္းငယ္ ပိုထူသည့္ (gold foil) လား မကြဲျပားဟု ဆိုပါသည္။ ေရႊခ်ျခင္း၊ ေရႊသန္႔စင္ျခင္း နည္းစံနစ္မ်ား အဆင့္ျမင့္လာသလို တ ဖက္တြင္ ေရႊခတ္ျခင္းနည္းစံနစ္ ျမင့္လာခဲ့ပါသည္။ ေရႊခ်ရာတြင္ ခ်ိဳင့္ခြက္ေသးေသးေလးမ်ားထိ စြဲေအာင္ခ်ႏိုင္လာခဲ့သလို ေရႊျပားကို
72
ေရႊဆိုင္းစစ္စစ္ (gold leaf) ဟု ကင္ပြန္းတပ္ႏိုင္သည္အထိ ထုတ္လုပ္လာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ အထူသည္ (၀.၈) မိုက္ခရြန္မွသည္ (၀.၁) မိုက္ခရြနအ ္ ထိ ပါးလာခဲ့ပါသည္။ ၁၄။ အိႏၵယ ိ တြင္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ(္ ၂၀၀၀)ခန္႔တြင္ ေရႊဆိုင္းအသံုးျပဳမွုကို ေတြ႔ရပါၿပီ။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ မည္သည့္အခ်ိန္ကစ၍ ေရႊဆိုင္းထုတ္ လုပ္ခဲ့သည္ကို မမွန္းဆႏိုင္။ ၾကာလွၿပီဟုလို႔ ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျမန္မာေတြ ေရႊဆိုင္းခတ္သည္မွာ ၾကာျမင့္လွၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ပုဂံေခတ္က စခဲ့သည္ဟု ေရႊဆိုင္းေလာကသားမ်ားက ေျပာၾကပါသည္။ ထိုထက္လည္း ပိုေစာ၍ ေျပာလို႔မရေတာ့ပါ။ လိုက္ႏိုင္သမွ် ေခတ္က ကုန္ေနၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ဤေနရာ၌ သမိုင္းဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ မွန္ကန္၏၊ မမွန္ကန္၏ကို ဆိုလိုရင္း မ ဟုတ္ပါ။ ေရႊဆိုင္းေလာကတြင္ က်င္လည္လွုပ္ရွားေနသူမ်ားက ၄င္းတို႔တတ္စြမ္းသမွ် ၀ိတၳာရ ခ်ဲ႔ၿပီးပါၿပီ။ ထိုသို႔ ၀ိတၳာရခ်ဲ႔ျခင္းက ၄င္းတို႔အေနႏွင့္ ၄င္းတို႔၏ ေလာကကို အဘယ္မွ်တြယ္တာေၾကာင္း ျပသျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၅။ ေရႊဆိုင္းခတ္သည့္နည္းပညာကို ဗမာလူမ်ိဳးမ်ား မည္သူ႔ထံ တပည့္ခံၿပီး သင္ယူတတ္ေျမာက္ခဲ့သည္ မသိပါ။ မြန္တို႔ထံမွ (သို႔မဟုတ္) ရွမ္းတို႔ထံမွ စသည္ျဖင့္ ထိုႏွစ္ဦးအနက္ တစ္ဦးဦးထံမွ သင္ယခ ူ သ ဲ့ ည္ဟု ေရႊဆိုင္းေလာကတြင္ ေျပာစမွတ္ျပဳၾကပါသည္။ ထိုထက္လည္း ပိုေျပာမရေတာ့ပါ။ ႏိုင္ငံအတြင္း ေရွးကာလက ဗမာႏွင့္ပခံုးခ်င္းယွဥ္ႏိုင္သည့္ လူမ်ိဳးဟူ၍ မြန္ႏွင့္ ရွမ္းသာ ရွိခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါ သည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစ မ်က္ေမွာက္ကာလ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ေရွးေဟာင္းအနံ႔မ်ား လွုိင္ေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၆။ ေရႊခတ္စကၠဴထုတ္လုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳေသာကုန္ၾကမ္းမ်ား၊ လက္နက္ကိရိယာမ်ား၊ ဓါတ္ကူပစၥည္းမ်ားကို လုပ္ငန္းစဥ္ အစဥ္လိုက္ တန္းစီ၍ ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ စိမ့္ေသာေတာ၊ နက္ေသာရွုိတြင္ တန္ေဆာင္မုန္းလေရာက္လွ်င္ ေပါက္၍ ေနာင္ႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္း ေရာက္မွ ခုတရ ္ ေသာ မွ်င္၀ါး/ သိုက၀ ္ ါး/ သိုက္တူမွ်င္တ၀ ူ ါး၊ ဓါး၊ လႊ၊ ေရ၊ သံဒယ္အိုး၊ ထင္း၊ မေဖာက္ထံုး၊ ရာ၀င္အိုး၊ ေျမအိုး၊ အ၀ါ ေရာင္အမ်ိဳးအစား သမင္သဖိုသမင္သမသား တင္းပုတ္၊ မင္းငံုေတာင္မွ ေက်ာက္ျပား၊ သမင္သဖိုသမင္သမသားႏွင့္ ျပဳလုပ္ထား သည့္ ဒန္ႀကီး (တင္းပုတ္အမ်ိဳးအစားတစ္မ်ိဳး)၊ သမင္သဖိုသမင္သမသားက်ည္ေပြ႔၊ ကၽြန္းသားဆံု၊ သမင္ခ်ိဳ၊ ေက်ာက္ျပား၊ ခ်ိန္ခြင္ ႏွင့္ အေလးမ်ား၊ ေမာင္းေထာင္ခ်ိဳင္/့ ဒန္ခြက/္ ေမ်ာခ်ိဳင့္၊ ၀ါးဒုတ္ေခ်ာင္းမ်ား စြပ္ထားသည့္ ဒလက္၊ ကြန္ကရိေရကန္၊ ကၽြန္းသားကား ေဘာင္၊ ဆင္နီပိတ္၊ ၀ါးဒုတ္ေခ်ာင္းငယ္မ်ား၊ ၀ါးႏွင့္လုပ္သည့္ ဇာဂနာ၊ ေလွ်ာ္ႀကိဳး၊ အ၀တ္ပြ၊ သစ္သားသံလွ်က္/သံသံလွ်က္၊ ကၽြန္း သားျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည့္ ပံုတိုင္းကိရိယာ၊ ကပ္ေၾကး၊ ဓါးအငယ္စားေလး၊ မွုိ႔သြတ္ေခါင္းအံုး၊ သတင္းစာစကၠဴၾကမ္း၊ ပ်ဥ္ျပား၊ အ ၀တ္ေျခာက္စ၊ ေျမတိုက္ခန္း၊ ဒန္ေသး၊ ဒန္ျပား၊ ဒန္ေစာင္း (သမင္သဖိုသမင္သမသား/ေရွာက္ခ်ိဳသားႏွင့္ ျပဳလုပ္ထားသည့္ တင္း ပုတ္ငယ္ေလးမ်ား)၊ ေၾကးျပင္၊ ေရြးခုံ၊ သမင္ေရအိတ္ စုစုေပါင္း (၄၁)မ်ိဳး ပါ၀င္ပါသည္။ ထို (၄၁)မ်ိဳးတြင္ သတင္းစာစကၠဴၾကမ္းကို အဆင့္အတန္းအျမင့္ဆံုးပစၥည္းအျဖစ္ သတ္မွတ္လိုပါသည္။ ထိုတစ္ခုကို ႏွုတ္လုိက္ပါက ေက်ာက္ေခတ္၊ ေၾကးေခတ္၊ သံေခတ္ ေခတ္သံုးေခတ္သို႔ ေရာက္ေနသည့္အလား ျဖစ္ပါသည္။ ၁၇။ ၀ါးမွ ေရႊခတ္စကၠဴအယဥ္ဘ၀ေရာက္ေအာင္ ျပဳျပင္ယူသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္း (၃)ဆင့္သာ ရွပ ိ ါသည္။ ပထမအ ဆင့္တြင္ တန္ဘိုးျမင့္ဖို႔ လုိအပ္သည့္ လုပ္ငန္းအဆင့္ စုစုေပါင္း(၂၄)ဆင့္ ရွိပါသည္။ ဓါတုေဗဒဓါတ္ျပဳမွု (၁)ခုသာ အသံုးျပဳပါသည္။ ၀ါးမွ ဆယ္လူလြိဳက္အမွ်င္မ်ား (celluloid fibre) ကို မေဖာက္ထံုးႏွင့္ ဓါတ္ျပဳေစၿပီး ျပဳျပင္ယူျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုဓါတ္ျပဳမွုသည္ အလြန္အမင္း ေႏွးေကြးပါသည္။ ေရႊဆိုင္းထုတလ ္ ုပ္ျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္တေလ်ာက္လံုးတြင္ အၾကာဆံုးအဆင့္ ျဖစ္ပါသည္။ (၃)ႏွစ္ အနည္းဆံုးၾကာမွ ဓါတ္ျပဳမွု ၿပီးျပည့္စံုၿပီဟု သတ္မွတ္ပါသည္။ ထိုအဆင့္ေၾကာင့္ ေရႊဆိုင္းအရြက္ေလးတစ္ရြက္ျဖစ္လာရန္ အမွန္တ ကယ္ ၾကာျမင့္ေသာအခ်ိန္သည္ အနည္းဆံုး (၃ႏွစ+ ္ ၁ လ) ျဖစ္ပါသည္။ ၁၈။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ေရႊခတ္စကၠဴအျပင္၊ ေလးစကၠဴ၊ သႏုတ္စကၠဴ၊ ပဇစကၠဴ၊ ေရႊေလွာင္စကၠဴမ်ားကိုလည္း သံုးစြဲၾကပါသည္။ ေလး စကၠဴ၊ သႏုတ္စကၠဴ၊ ေရႊေလွာင္စကၠဴမ်ား ထုတ္လုပ္ရာတြင္ ေရႊခတ္စကၠဴထုတ္လုပ္ပံုႏွင့္ သဘာ၀ခ်င္း မျခားပါ။ ထူးျခားသည့္ အ ျခင္းအရာတစ္ခုမွာ ျပန္လည္အသံုးျပဳျခင္း (recycle) ပါလာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပဇစကၠဴသည္ သံုးစြဲၿပီး ေရႊခတ္စကၠဴကို ျပန္လည္အ သံုးျပဳျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေလးစကၠဴသည္ ေရႊခတ္စကၠဴလုပ္ရန္ စံမမီေသာ ၀ါးႏွစ္မ်ား၊ ေရႊခတ္စကၠဴက် ေပ်ာ့ဖတ္မ်ားျဖင့္ ျပန္လည္ျပဳ 73
လုပ္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊေလွာင္စကၠဴကို ၀ါးနက္ (သို႔မဟုတ)္ ေကာက္ရုိးမွ ျပဳလုပ္ပါသည္။ သႏုတ္စကၠဴကို ေရႊေလွာင္စကၠဴအ မွိုက္မ်ား၊ ကပ္ေၾကးစာမ်ားကို ေပ်ာ့ဖတ္လုပ္ၿပီး ထုတ္လုပ္ပါသည္။ ၁၉။ တန္ဘိုးႀကီးေသာ ေရႊခတ္စကၠဴသည္ ပထမအႀကိမ္ အသံုးျပဳၿပီးသည္ႏွင့္ ေလလြင့္မသြားပါ။ ပဇစကၠဴ၊ ေလးစကၠဴမ်ားအျဖစ္ ျပန္လည္ မြမ္းမံၿပီး ေရႊခတ္ရာတြင္ အသံုးျပဳပါသည္။ ျပန္လည္မြမ္းမံရာတြင္ လုပ္ငန္းအဆင့္မ်ား တိုသြားပါသည္။ ပဇစကၠဴအတြက္ (၃)ဆင့္၊ ေလးစကၠဴအတြက္ (၁၄)ဆင့္သာ ရွိပါေတာ့သည္။ ေရႊေလွာင္စကၠဴသည္ ၀ါး(သို႔မဟုတ)္ ေကာက္ရုိးမွ ဆင္းသက္လာသည္ျဖစ္၍ ထုတ္ လုပ္ရာတြင္ လုပ္ငန္းအဆင့္ (၁၆)ဆင့္ ရွိပါသည္။ ၄င္းမွ သႏုတ္စကၠဴထုတ္လုပ္ရာတြင္ အဆင္(့ ၁၄)ဆင့္သို႔ ေလ်ာ့ပါသည္။ ေလး၊ သႏုတ္ စကၠဴမ်ားကို ထုတ္လုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳေသာ ေရႊခတ္စကၠဴက်၊ ေရႊေလွာင္စကၠဴက် ေပ်ာ့ဖတ္မ်ားကို `မ်ိဳး´ဟု ေခၚပါသည္။ အလြန္တာသြားသည့္ အေခၚအေ၀ၚ ျဖစ္ပါသည္။ မ်ိဳး (သို႔မဟုတ)္ seed တစ္ခု ထုတ္လုပ္ဖို႔ ခက္ခဲပါသည္။ ဓါတုေဗဒဓါတ္ျပဳမွု ျဖတ္ ကို ျဖတ္ရပါသည္။ ထိုအဆင့္သည္ စကၠဴထုတ္လုပ္ရာတြင္ အခရာျဖစ္ၿပီး ျပန္လည္အသံုးျပဳျခင္း (recycle) သည္ ထိုအခရာအဆင့္ ကို ျပန္လည္အသံုးခ်ျခင္း (သို႔မဟုတ)္ ေရွာင္လႊဲျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ရွုေထာင့္မွၾကည့္လွ်င္ recycling သည္ အဖိုးတန္အရည္အခ်င္းတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ လက္ေတြ႔တြင္ ရုိးရာသည္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကိစၥကို စဥ္းစားမိေလာက္ေအာင္ထိ ေခတ္ေရွ႔မေျပးပါ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္သမားမ်ား ဆတ္ဆတ္ထိမခံသည့္ သမင္၊ ဆတ္ ေတာရုိင္းတရိစၧာန္မ်ား၏ အေရခြံႏွင့္ ခ်ိဳမ်ား၊ ရႏိုင္လွ်င္ ေတာင္ဆိတ္၏ ဦးခ်ိဳကိုပင္ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္ရာတြင္ လက္ နက္ကိရိယာအျဖစ္ အသံုးခ်လိုၾကပါသည္။ ရိုးရာသည္ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားကို ရုိးရုိးစင္းစင္းပင္ စားသံုးပါသည္။ သို႔ေသာ္ ရုိး ရာ၏သဘာ၀ ခ်ံဳႏ ႔ ိုင္သည့္သတၱိက သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားကို ရည္ရြယ္ရင္းမရွိဘဲ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းသည္ သဘာ၀၏ သဘာ၀လကၡဏာ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ သဘာ၀လကၡဏာျဖင့္ ထံုမႊမ္းေနသည့္ သဘာ၀ လုပ္ငန္းတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ၂၁။ ေရႊျပင္သည့္လုပ္ငန္းကို အမ်ိဳးသမီးမ်ားသာ လုပ္ကိုင္ၾကပါသည္။ လုပ္ငန္းသဘာ၀က ႏုနယ္သည့္ လက္ေခ်ာင္းမ်ားကို ေတာင္းဆို သည္။ ေရႊလက္ဆန္႔သည့္အလုပ္ရုံမွ ထြက္လာေသာ ဖဲႀကိဳးရွည္သ႑ာန္ ေရႊျပားသည္ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ား စတင္ကိုင္တြယရ ္ သည့္ ပစၥည္းျဖစ္ပါသည္။ ထိုေရႊဖဲႀကိဳးေလးသည္ ထူ၊ ေဖာ၊ လံု၊ လွ၊ အစီးေပါက္သည္၊ ကိုင္တြယ္လိုက္လွ်င္ သတၱဳသံ က်ိဳးက်ိဳးကၽြတ္ ကၽြတ္ႏွင့္ အေတြ႔က အိအိေလး ျဖစ္ပါသည္။ ထူသည္၊ ေဖာသည္ဆိုသည္မွာ အျမင္အာရုံတြင္ ၾကြၾကြရြရြရွိျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ လံု သည္ဆိုသည္မွာ အေပါက္မပါ။ အစီးေပါက္သည္ဆုိသည္မွာ ဖြာထြက္မေနျခင္းကို ေခၚပါသည္။ ထိုေရႊဖဲျပားရွည္ေလးကို ေရႊမန္က်ည္းရြက္ေလးမ်ား ျဖစ္လာရန္ ပိုင္းသည္၊ ျဖတ္သည္။ ထို႔ေနာက္ တံုးထိုးသည္၊ ေရႊခတ္ဖို႔အသင့္ ျဖစ္ေစရန္ ျပင္ဆင္သည္။ ၿပီးလွ်င္ ေရႊခတ္သ(ူ ဤအဆင့္တြင္ အလ်ားတင္ေရႊခတ္သူဟု ေခၚသည္)ထံ ပို႔လိုက္သည္။ ထို႔ေနာက္ပိုင္း အလုပစ ္ ဥ္မ်ားတြင္ ျပားသထက္ျပား၊ ပါးသထက္ပါး၊ ျပန္႔သထက္ျပန္႔လာသည့္ ေရႊျပားေလးမ်ားသည္ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားႏွင့္ ေရႊ ျပင္သူ အလုပ္သမမ်ားအၾကား လြန္းထိုးသလို ေျပးေနေတာ့သည္။ ေရႊတင္၊ ပဇတင္၊ ပဇျဖတ္၊ အလ်ားျဖတ္၊ ပဇပြတ္၊ ေရႊထိုး၊ ေရႊျပင္ စသည္ျဖင့္ ပြားသထက္ပြား၊ ျပားသထက္ျပားလာေသာ ေရႊျပားေလးမ်ားကို ျဖတ္လိုက္၊ ထပ္လိုက္၊ ျပင္လိုက္၊ ေရႊခတ္လုပ္ သားထံပို႔လိုက္၊ ထုလိုက္ႏွင့္ ေနာက္ဆံုးတြင္ ေစ်းကြက္သုိ႔ပို႔ရန္ အသင့္ျဖစ္လာသည့္ ေရႊဆိုင္းကို ရရွပ ိ ါသည္။ ထုတ္ပိုးျခင္းလုပ္ငန္း ၿပီးဆံုးသည္ႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးတို႔၏ အခန္းက႑လည္း အဆံုးသတ္ေလသည္။ ၂၂။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းသည္ ကၽြမ္းက်င္မွုကို အလြန္အမင္း ေတာင္းဆိုသည္ဟုပင္ ဆိုရပါမည္။ သို႔ေသာ္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတြင္ အလုပ္သမမ်ား၏ ကၽြမ္းက်င္မွုသည္ ေရႊခတ္ဆရာမ်ားလို အခ်ိနႏ ္ ွင့္ ကန္႔သတ္ခံရျခင္းမ်ိဳး မရွိပါ။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားအဖို႔ အလုပ္သင္ဘ၀၊ ကၽြမ္းက်င္မွု နိမ့္၊ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္၊ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင္ဟ ့ ု အဆင္(့ ၄)ဆင့္ တက္လွမ္းရပါသည္။ အလုပ္သင္ဘ၀တြင္ ပွ်မ္းမွ်(၂)ႏွစ္ ၾကာ ပါသည္။ ေလ့လာခ်က္အရ ကၽြမ္းက်င္မွုနိမအ ့္ ဆင့္ရွိ အလုပ္သမဦးေရ၏ ထက္၀က္သည္ လုပ္သက္ (၁)ႏွစမ ္ ွ (၇) ႏွစၾ္ ကားတြင္ ပ်ံ႔ေန သည္။ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္အဆင္၏ ့ ထက္၀က္သည္ လုပ္သက္ (၆)ႏွစ္မွ (၁၃)ႏွစ္ၾကား ပ်ံ႔ေနသည္။ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္အုပ္ 74
စု၏ ထက္၀က္စာပမာဏ စမွတ္မွာ လုပ္သက္(၁၆)ႏွစ္ ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ရုံႏွင့္လည္း ေရႊျပင္အလုပခ ္ ြင္ ၀င္လို႔ရႏိုင္သည္ မဟုတ္ပါ။ လုပ္သက္(၁၀)ႏွစ္ေက်ာ္သည္အထိ ကၽြမ္းက်င္မွုနိမ့္ဆဲႏင ွ ့္ လုပ္သက္(၃၀)ေက်ာ္သည္အထိ ကၽြမ္းက်င္မွု အလယ္အလတ္ အဆင့္တြင္ တန္႔ေနဆဲျဖစ္သည့္ အလုပ္သမမ်ားလည္း ရွိေနပါသည္။ ၂၃။ ကၽြမ္းက်င္မွုဆိုသည္မွာ အျမင္အာရုံတြင္ လက္ေခ်ာင္ေလးမ်ား၏ လွုပ္ရွားမွု တိက်ေသခ်ာျခင္းႏွင့္ သြက္လက္ျမန္ဆန္ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါ သည္။ လက္ေခ်ာင္းဗလာျဖင့္ ပါးလႊာသည့္ ေရႊျပားေလးမ်ားကို ကိုင္တြယ္၍ မရ။ လက္ေခ်ာင္းထိပ္ေလးမ်ားကို ကန္႔ကူမွုန္႔လူးၿပီးမွ ကိုင္တြယ္လို႔ ရပါသည္။ ေရႊျပားေလးႏွင့္ လက္ေခ်ာင္းထိပ္ေလးမ်ား၏ အထိအေတြ႔ အာရုံခံစားမွု အားေကာင္းဖို႔ လိုသည္။ ထိေ ု႔ ၾကာင့္ လက္ေခ်ာင္းေလးမ်ားကို ႏုေနေအာင္ ေမြးရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းသည္ အာရုံခံစားၿပီး တုန္႔ျပန္ရုံသက္သက္ မဟုတ္ေခ်။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းသည္ စက္ရုံႀကီးမ်ားမွ စုဖြဲ႔မွုလိုင္း(assembly line)တြင္ တန္းစီၿပီး လုပ္ကိုင္ရသည့္ အလုပ္မ်ိဳးလို အတက္အက်၊ အနိမ့္ အျမင့္မရွ၊ိ တရားေသ (monotonous) မဟုတ္ပါ။ ေရွ႔တြင္ လက္ႏွင့္ခ်ည္း လုပ္ထားသမွ်ကို ေနာက္မွလိုက၍ ္ လက္ႏွင့္ လုပ္ရသည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တသမတ္တည္း၊ တပံုစံတည္း ခ်ဥ္းကပ္ကိုင္တြယ္လို႔ မရေပ။ လက္ႏွင့္လုပ္ထားသည့္ ပစၥည္းမ်ားသည္ စက္ႏွင့္ လုပ္ထားသည့္ ပစၥည္းမ်ားလို တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ပံုစံခၽြပ္စြပ္ တူရိုးထံုးစံ မရွိပါ။ ေျပာင္းလဲမွုကိုလိုက၍ ္ ေျပာင္းလဲၿပီး ခ်ဥ္းကပ္ကိုင္တြယ္ ဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ ဤေနရာတြင္ ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္တြင္ သံုးစြဲေနက်စကား ဥာဏ္ေကာင္းဖို႔ လိုအပ္လာပါသည္။ ဥာဏ္ေကာင္း၏၊ မ ေကာင္း၏ေပၚတြင္ မူတည္ၿပီး ကၽြမ္းက်င္မွု နိမ့္၊ ျမင့္၊ လတ္ ကြာျခားသြားၾကပါသည္။ အခ်ဳပ္ဆိုရလွ်င္ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္ ေရႊျပင္အလုပ္ သမတစ္ဦးျဖစ္ဖို႔ အာရုံခံစားမွု အားေကာင္းရမည္။ အာရုံခံစားမွု၏ ေနာက္မွလိုက၍ ္ လွုပ္ရွားတုန္႔ျပန္မွု သြက္လက္ရမည္။ တိက်ရ မည္။ ဥာဏ္ေလးကလည္း ေကာင္းဖို႔ လိုအပ္ေပေသးသည္။ ၂၄။ ေရႊျပင္အလုပ္ခြင္သည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အလုပ္ခြင္ျဖစ္ေသာ္လည္း အျခားအမ်ိဳးသမီးအလုပ္ခြငမ ္ ်ားႏွင့္ မတူ၊ အသံတိတ္ဆိတ္လြန္း လွသည္။ ေခ်ာင္းမဆိုးရ၊ ႏွာမေခ်ရ၊ ဟက္ဟက္ပက္ပက္ မရယ္ရ၊ စကားေဖာင္ေနေအာင္ မေျပာရ။ ဤသည္မွာ အလုပ္ခြင္စည္း ကမ္းမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ေလနည္းနည္းမွ် ဟပ္လိုက္ရုံႏွင့္ ေရႊျပားေလးမ်ား လြင့္သြားတတ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ိဳးသမီး ထု က်ဴးလြန္တတ္ၿမဲျဖစ္သည့္ ၀ဇီဒုစရိုက္တစ္ခုျဖစ္ေသာ သမၹပၸလာပ၀ါစာ၊ အၿပိန္အဖ်င္းစကားေျပာဆိုျခင္း မျပဳမိေအာင္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္း က ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၂၅။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတြင္ အသံုးျပဳသည့္ လက္နက္ကိရိယာမွာ ေရႊျပားမ်ားကို ျဖတ္ရန္ အသံုးျပဳသည့္ ဒန္လက္ ျဖစ္ပါသည္။ ဒန္လက္ကို ကၽြဲခ်ိဳ (သို႔မဟုတ)္ စိုင္ခ်ိဳျဖင့္ ျပဳလုပ္ပါသည္။ လက္၊ ဒန္၊ ကန္႔ကူမွုန္႔ ထိုသံုးမ်ိဳးသာ လိုအပ္ပါသည္။ ကန္႔ကူမွုန္႔ကို ဟူးေကာင္း ခ်ိဳင္၀ ့ ွမ္း၊ ဗန္းေမာက္ၿမိဳ႔နယ္ရွိ ကန္႔ကူေတာင္မွ ထြကပ ္ ါသည္။ ထိုေတာင္မွထြက္ေသာ ကန္႔ကူေက်ာက္တံုးမ်ားကို ညက္ေနေသာ အမွုန္႔မ်ားရေအာင္ ေသြးရပါသည္။ အားအင္မစိုက္ဘဲ ျဖည္းျဖည္းညွင္းညွင္းေသြးမွ အမွုန္႔ႏုညံ့သည္ျဖစ္၍ အားအင္ခ်ိနဲ႔ေနၿပီျဖစ္သည့္ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား ေသြးလွ်င္ ပိုေကာင္းသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကန္႔ကူမွုန္႔ေသြးသည့္အလုပ(္ ေျမေသြးသည္ဟု ေခၚသည္)ကို ေရွးက သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားသာ လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကသည္။ ယခုမူ လူႀကီး လူငယ္ အရြယ္မေရြး ေျမေသြးၾကပါသည္။ ဒန္လက္တြင္ ကၽြဲခ်ိဳႏွင့္လုပ္ ေသာ ဒန္လက္ထက္ စိုင္ခ်ိဳႏွင့္လုပ္ေသာ ဒန္လက္ကို ပိ၍ ု ေရြးခ်ယ္ၾကပါသည္။ ကၽြဲခ်ိဳဒန္လက္က ေရႊျပားကို ဟပ္၍ ကပ္တတ္သည္။ ေရႊခတ္အလုပ္ခြင္တြင္ အသံုးျပဳေသာ လက္နက္ကိရိယာမ်ားကို လုပ္ငန္းစဥ္အလိုက္ အစဥ္အတိုင္း ေဖာ္ျပရလွ်င္ သမင္ေရအိတ္၊ လွ်ိဳတံ(၀ါးဒုတ္ေခ်ာင္း)၊ ထန္းဖူး၊ ဒန္(႔ သားေရျပား)၊ ပါးခ်ပ္ႀကိဳး၊ ပိေတာက္ရုိးတပ္ထားသည့္ ေရႊခတ္တူ၊ ရန္ကင္းေတာင္မွထြက္ ေသာ ေက်ာက္တံုး၊ ေျခကန္တိုင္၊ ျမင္းခံု၊ အံုးမွုတ္ခြက္ႏွင့္လုပ္သည့္ ေရနာရီ တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၆။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းတြင္ အသံုးျပဳသည့္ လက္နက္ကိရိယာမ်ားမွာ သဘာ၀ထြက္ပစၥည္းမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ၾကပါသည္။ လုပ္ ငန္းသံုးပစၥည္းမ်ား၊ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား၏ အမည္ပညတ္မ်ားမွာ ေပါရာဏေ၀ါဟာရမ်ား၊ ခြန္အားရွိသည့္ ေရွးရိုးျမန္မာစကားေ၀ါဟာရမ်ားႏွင့္ ၾကြယ၀ ္ လွေပသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ေရွးရုိးႏွင့္ ရုိးရာျဖစ္ေၾကာင္း ထၾကည့္စရာမလိုဘဲ အသံၾကားရုံႏွင့္ပင္ သိႏိုင္ ေပသည္။ 75
(ည) ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ လုပ္သားအင္အားဖြဲ႔စည္းပံု ၁။
ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ အလုပ္ခြဲျခားလုပ္ကိုင္မွုတြင္ က်ား၊ မ၊ လူႀကီး၊ လူငယ္ အားလံုးအက်ံဳး၀င္ေအာင္ ဖြဲ႔စည္းထားပါသည္။ ေရႊဆိုင္း လုပ္ငန္းသည္ မိသားစုအဆင္၌ ့ မိသားစုလုပ္ငန္းျဖစ္ရုံမက လုပ္ငန္းနယ္ပယ္တစ္ခုလံုးကို ၿခံဳၾကည့္လွ်င္လည္း မိသားစုဖြဲ႔စည္းမွုအသြင္ ေဆာင္ေနပါသည္။ ထိုအသြင္အျပင္သည္ ရိုးရာလုပ္ငန္း၏ လကၡဏာတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ရုိးရာလုပ္ငန္းသည္ လူအုပ္စုငယ္ေလး (subpopulation group) တစ္ခုတည္းေပၚတြင္ ကြက၍ ္ အေျခတည္လည္ပတ္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ိဳး မဟုတ္ပါ။ လူအုပ္စုအားလံုး သိမ္းႀကံဳး၍ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေသာ လုပ္ငန္းျဖစ္ပါသည္။ လူအားလံုးထံမွ လုပ္အားကို ေတာင္းပါသည္။ လူအားလံုးကို သူ႔ေနရာႏွင့္သူ အံ၀င္ဂြင္က် ခ်ထားရန္ ရွည္လ်ားလွသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္ဆင့္တြင္ ေနရာမ်ား ရွိၿပီးျဖစ္ပါသည္။ ရိုးရာသည္ လုပ္သားအင္အားမ်ားမ်ား သံုးပါ သည္။
၂။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ မိသားစုတစ္စုအသြင္ျဖင့္ မိသားစု၀င္မ်ား၏ က်ားက႑၊ မက႑၊ လူႀကီးက႑၊ လူငယ္က႑၊ သူ႔က႑၊ သူ႔တာ၀န္မ်ားႏွင့္ စည္းခ်က္ညီညီ လွုပ္ရွားေနသည့္ လုပ္ငန္းတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ မိသားစုဖြဲ႔စည္းပံု ပ်က္ၿပီးျဖစ္သည့္ စက္မွု ႏိုင္ငံ၊ စက္မွုေခတ္လြန္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားလို က်ားက႑၊ မက႑ အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ား ေပၚေပါက္စရာ အေၾကာင္းမရွ၊ိ ေလ့လာမွုအရလည္း အဆိုပါျပႆအမ်ိဳးအစား မေတြ႔ရေခ်။ ေယဘူယ်အေနျဖင့္ အလုပ္ရွင္ႏင ွ ့္ အလုပ္သမားမ်ားၾကားတြင္ အက်ိဳး စီးပြားခ်င္း သီးျခားသေဘာေဆာင္ေသာေၾကာင့္ သိသိသာသာ ႏွစ္လႊာကြဲေနသည္မ်ိဳးလည္း မရွိပါ။ အျပန္အလွန္အက်ိဳးျပဳ၊ အျပန္ အလွန္အက်ိဳးခံစား၊ အျပန္အလွန္ေလးစား သေဘာေဆာင္ပါသည္။
၃။
ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံအပါအ၀င္ ကမၻာႏ ့ ိုင္ငအ ံ ခ်ိဳ၌ ႔ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးကိစၥမ်ားႏွင့္ ထိုကိစၥမ်ားကို ထိန္းေက်ာင္းေပးသည့္ ဥပေဒ အ၀န္းအ၀ိုင္းတြင္ အလုပ္သမားဖက္ကလည္း မမွား၊ အလုပ္ရွင္ဖက္ကလည္း မမွန္ဟု မေျပာႏိုင္သည့္ ျပႆနာမ်ား (regulatory dilemma) တက္ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ထိုျပႆနာအ၀န္းအ၀ိုင္းႏွင့္ လြတ္ကင္းေနဆဲ ျဖစ္ ပါသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ရုိးရာလုပ္ငန္းျဖစ္၍ ရုိးရာထံုးတမ္းမ်ားကို အသံုးျပဳေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
၄။
ေရႊႏွင့္စက္၍ လုပ္ေသာလုပ္ငန္းတြင္ ခိုးတတ္သူအဖို႔ ခိုးခ်င္စရာခ်ည္း ျဖစ္ပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္က စာရိတၱခ်ိဳ႔ယြင္းသည့္ အလုပ္သ မားကို ရဲလက္မအပ္၊ ၄င္း၏ ျပႆနာကို တရား၀င္ဥပေဒစံနစ္ (formal legislative system) သို႔ မသြတ္သြင္းပါ။ အလုပ္သမားကို အလုပ္ထုတ္သည္။ ခိုးေသာပစၥည္း လက္လြန္ၿပီးပါကလည္း အေလ်ာ္ေတာင္းရုိး ထံုးစံမရွိ။ သို႔ေသာ္ ထိုအလုပ္သမားအေနျဖင့္ ဘယ္ ေသာအခါမွ် ေရႊဆိုင္းေလာကသို႔ ျပန္လာၿပီး ေျခခ်ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့၊ ၄င္းသည္ ျပစ္ဒဏ္ ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းေလာကတည္ၿမဲရန္ သိသိသာသာ (သို႔မဟုတ)္ မသိမသာ အေလးထားသည့္ ယဥ္ေက်းမွုစံႏွုန္းမ်ား ရွပ ိ ါသည္။ စံႏွုန္းကို ေသြဖည္ပါက ဥပေဒပုဒ္မမ်ား ကို ကိုးကားစရာ မလို၊ ေရႊဆိုင္းေလာကသံုး လုပ္ထံုးျဖင့္ တရားမ၀င္သည့္ လူမွုဆုိင္ရာ ထိန္းေက်ာင္းမွု (informal social control) ျပဳၾကပါသည္။
၅။
လုပ္ငန္းရွင္အခ်င္းခ်င္း (သို႔မဟုတ)္ အလုပ္ရွင္ႏွင့္ အလုပ္သမား ျပႆနာတက္ပါက ေျဖရွင္းေပးသည့္ အျမင့္ဆံုးအာဏာပိုင္သည္ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ျဖစ္ပါသည္။ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးက အလုပ္ရွင္ႏွင့္ အလုပ္သမားျပႆနာမ်ား ေျဖရွင္းေပးရုမ ံ က လုပ္ ငန္းတာ၀န္အလိုက္ အလုပ္သမားမ်ား ရသင့္ရထိုက္သည့္ လုပ္ခလက္ခမ်ားကို လုပ္ငန္းနယ္ပယ္တစ္ခုလံုးတြင္ တေျပးညီျဖစ္ေအာင္ ညွိႏွုိင္းသတ္မွတ္ေပးပါသည္။ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးသည္ လုပ္သက္အရင့္ဆံုး ေရႊခတ္ဆရာႀကီးတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ႒ာနဆိုင္ရာအာဏာ ပိုင္ (departmental authority) ေနရာတြင္ ေရာက္ေနသည့္ ရုိးရာအာဏာပိုင္ (traditional authority) ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္း ေလာကတြင္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အတိမ္းအေစာင္းနည္းျခင္း (moral integrity) အေစာင့္ထိန္းႏိုင္ဆံုး ပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖစ္လာရန္ အခြင့္အ လမ္းအသာဆံုး အလုပ္ခြင္အေနအထားကို ရရွသ ိ ူမ်ားမွာ ေရႊခတ္ဆရာမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ရုိးရာအေလ့အထမ်ား ထြန္းကားဆဲျဖစ္ ေသာ မ်က္ပါးရပ္တြင္ ေရႊခတ္ဆရာႀကီးကို အာဏာပိုင္အျဖစ္ တင္ေျမွာက္ျပီး အခက္အခဲႏွင့္ ျပႆနာမ်ား ေျဖရွင္းဖို႔ တာ၀န္ေပး သည္ကိုက ရုိးရာမူတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ဤအေျခအေနက ထံုးတမ္းစဥ္လာဥပေဒ (customary law)ကို အသံုးျပဳၿပီး ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္ 76
ကို ထိန္းေက်ာင္းရန္ အေၾကာင္းဖန္ခဲ့ၿပီး ေရႊဆိုင္းေလာကတြင္ အထက္ေဖာ္ျပပါ regulatory dilemma မ်ားျဖင့္ ဗြက္ေပါက္မလာေစဖို႔ ကာကြယ္ၿပီး ျဖစ္ပါေတာ့သည္။ ၆။
ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ရုိးရာဆန္ၿမဲဆန္လွ်က္ရွိေသာ္လည္း ေခတ္သစ္လူ႔အဖြ႔အ ဲ စည္းႏွင့္ တိုးတိုက္ျခင္းကို ေရွာင္လႊဲ၍ မရႏိုင္ေခ်။ လုပ္ငန္းကို ကိုယ္တိုင္စီမံခန္႔ခြဲရၿပီး ေစ်းကြကႏ ္ ွင့္ တိုက္ရုိက္ထိစပ္ရသည့္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ ၄င္းတို႔ဆက္ႏႊယ္ၿပီး ထိစပ္သမွ် ပတ္၀န္းက်င္သည္ ႏိုင္ငံတကာပြင့္လင္းမွုအဖြ(ဲ႔ Tranparency International)၏ ျခစားမွမ ု ွတ္ယူခ်က္အညႊန္းကိန္း(၂၀၀၉) (Corruption Perception Index)တြင္ မေကာင္းသည့္ႏိုင္ငံမ်ားကို တန္းစီပါက တတိယစြဲသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငမ ံ ွ ပတ္၀န္းက်င္ ျဖစ္ပါသည္။ စီးပြား ေရးလုပ္ငန္းမ်ားၾကားတြင္ ဘာသာေရးႏွင့္ လက္ပြန္းတတီးအျဖစ္ဆံုး ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ လုပ္ငန္းရွငမ ္ ်ားအတြက္ စိတ္ပိုင္း ဆိုင္ရာယဥ္ေက်းမွု မည္မွ်ႀကံ့ခိုင္သည္၊ မႀကံ့ခိုင္သည္ကို စစ္ေဆးခံရမည္မွာ ေသခ်ာပါသည္။ ယဥ္ေက်းမွုစီးပြားေရးလုပ္ငန္း(cultural industry)တြင္ ယဥ္ေက်းမွုႏွင့္ စီးပြားေရး လိုက္ဖက္ညီညီ ျမင့္မားသြားဖို႔ဆုိသည္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ခဲယွဥ္းပါလိမ့္မည္။ ဆီးေဆာစီး သကဲ့သို႔ တစ္ခုတက္၊ တစ္ခုက် ပံုသ႑ာန္မ်ိဳးျဖစ္ဖို႔သာ အေျခအေနေပးပါသည္။
၇။
ရုိးရာယဥ္ေက်းမွုသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ မ႑ိဳင္သဖြယ္ျဖစ္ေနေသာ္လည္း ထိုရုိးရာယဥ္ေက်းမွုက စီးပြားေရးေလာက ယဥ္ေက်းမွု (business culture) ကို ပံုေဖာ္ႏိုင္စြမ္း ရွိ၊ မရွိ မေသခ်ာေတာ့ပါ။ ရိုးရာကို အေျခမတည္ေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားအ တြက္ အဆိုပါျဖစ္ရပ္သည္ အေရးပါမည္ မဟုတ္ေသာ္လည္း ရုိးရာကို က်ားကန္၍ ရုန္းရမည့္ ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းအတြက္မူ အေရး ႀကီးသည္ဟု ယူဆပါသည္။
၈။
ရုိးရာစီးပြားေရးလုပ္ငန္းတြင္ အၾကပ္အတည္း တစ္ခုခုႏွင့္ ရင္ဆိုင္လာရလွ်င္ ရုိးရာသည္ ေနာက္တန္းသို႔ ေရာက္သြားတတ္ပါသည္။ ထိုအၾကပ္အတည္းကို ေက်ာ္လႊားရန္ ရုိးရာကိုယ၌ ္ က အတားအဆီးတစ္ခုသဖြယ္ ျဖစ္ေနလွ်င္ ထိုရိုးရာကို မ်က္ကြယ္ျပဳလိုက္ပါသည္။ ေလွာင္ေနသည့္ ေစ်းကြက္တြင္ ရႏိုင္သမွ် ေစ်းကြက္မ်ားကို လုျခင္းႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သား ရွားပါးမွုကို ေျဖရွင္းရာတြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာ ေရႊဆိုင္းေလာက၏ စီးပြားေရးဘ၀ရုပ္လံုး ၾကြတက္လာပါသည္။ ထိုအခ်ိန္မ်ိဳးတြင္ ယဥ္ေက်းမွုတန္ဘိုးမ်ား ေပ်ာက္ကြယ္သြားပါၿပီ။ ေစ်းကြက္အခြင့္အလမ္းမ်ားကို ရေအာင္ဆုပ္ကိုင္ရာတြင္ လိုင္း၀င္မည္၊ `ဂါ´ မည္၊ တစ္ဦးတည္းရလွ်င္ ပိုေကာင္းသည္၊ ဒီလုိင္းက ပိုျမင့္သည္၊ တစ္ဦးတည္း မႏိုင္လွ်င္ အုပ္ဖြဲ႔မည္၊ အဆက္အသြယ္ေကာင္းသူ ဘယ္သူေတာ့ ပါမွျဖစ္မည္၊ ဟိုကညွိလာရင္ မေျပလည္ ဘူးဆိုတာ မရွိေစရ။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတြင္ ကၽြမ္းက်င္အလုပ္သမ ရွားပါးသည့္ ျပႆနာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရပါသည္။ ျပႆနာ၏ အရင္း ခံအေၾကာင္းတရားမ်ားကို မဖယ္။ ဖယ္ဖို႔ အားထုတ္ျခင္းလည္း မျပဳ။ အလုပ္သင္ေမြးရသည္မွာ ေငြကုန္သည္၊ အခ်ိန္ကုန္သည္၊ ရာ သီပအခ်ိန္မွာလည္း အိမ္မွာ တင္ေကၽြးထားရသည္။ သူမ်ားေမြးထားသည္ကို သြားဆြယ္မည္။ ျမွဴမည္။ မက္လံုးေပးမည္။ မူလ အ လုပ္ရွင္ကို စြန္႔ခဲ့ေသာ္ ေပးသည့္အေၾကာင္းျပခ်က္က ေကာင္းသည္။ စီးပြားေရးမွအပ အျခားအေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားျဖင့္ အေၾကာင္းျပ ခ်က္ကို စံုလင္ေစသည္။ ကၽြမ္းက်င္အလုပ္သမက ေပးထားခ်က္ခြင္ထဲတြင္ ကစားသည္။ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ အလုပ္သမားေစ်းကြက္ သည္ ေမွ်ာ့ႀကိဳးလို ေပ်ာ့ေျပာင္းလာခဲ့သည္။ တိုးတက္လာသည့္ျမင္ကြင္းဟု ေျပာလွ်င္လည္း မွန္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ရုိးရာအေငြ႔အ သက္ မပါေတာ့။ ရုိးရာ၏ မိသားစုပံုစံတြယ္ဆက္မွု (family bond) ေပ်ာက္ဆံုးသြားပါေတာ့သည္။
၉။
ေအာက္ေဖာ္ျပပါ မ်ဥ္းဂရပ္ျဖင့္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းမွ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းခြင္၏ လုပ္သားအင္အားအသံုးျပဳမွုအေျခအေနကို ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ ေဖာ္ျပပါဂရပ္သည္ ေရႊျပင္အလုပ္ရုံ (၅၁)ရုံ၏ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ လုပ္သားအင္အားအသံုးျပဳမွုအေျခအေနကို အလုပ္ ရုံတစ္ရုံခ်င္းလိုက္ ဆက္တိုက္ေပါင္း (cumulative total) ၍ သရုပ္ေဖာ္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အလုပ္သင္လုပ္သားအသံုးျပဳမွုႏွင့္ လက္ခစား မကၽြမ္းက်င္လုပ္သားအသံုးျပဳမွု အလြန္အမင္းနိမ့္ေနေသာ ေရႊျပင္လုပ္ငန္း၏ အေျခအေနကို ေပၚလြင္ေစျခင္းငွာ cumulative total ကို အသံုးျပဳပါသည္။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတြင္ လိုအပ္ေသာ လုပ္သားအင္အား၊ အသံုးျပဳေနေသာ လုပ္သားအင္ အား၊ အသံုးျပဳေနေသာ လက္ခစားလုပ္သားအင္အားစုစုေပါင္း၊ လက္ခစားကၽြမ္းက်င္လုပ္သားအင္အား၊ မိသားစုလုပ္သားအင္အား၊ လက္ခစားမကၽြမ္းက်င္လုပ္သားအင္အား၊ လက္ခမစားေသးသည့္ အလုပ္သင္လုပ္သားအင္အား တို႔၏ နိမ့္ျမင့္ကြာဟမွုကို ေတြ႔ႏိုင္ ပါသည္။ ေရႊျပင္အလုပ္ခြင္တြင္ ရာသီခ်ိန္ အလုပ္မႏိုင္မနင္းျဖစ္သည့္အခ်ိန၌ ္ ရွိရင္းစြဲလုပ္သားအင္အားအသံုးျပဳမွာ မလံုေလာက္ပါ။ 77
သို႔ေသာ္ လိုအပ္ခ်က္သည္ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး လုိအပ္ခ်က္လည္း မဟုတ္ပါ။ တဖက္တြင္ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားအင္အားကို တိုးပြားေစ မည့္ အလုပ္သင္ေမြးထုတ္မွုႏွင့္ အလုပ္သင္ဘ၀မွ လြတ္လာကာစ ကၽြမ္းက်င္မွုအဆင့္မေရာက္ေသးသည့္ လုပ္သားအင္အားမွာ အ လြန္အမင္း နည္းေနသည္ကို ေတြ႔ႏိုင္ပါသည္။ ေရႊျပင္ေလာကအတြက္ အနာဂတ္တြင္ ကၽြမ္းက်င္လပ ု ္သား ရွားပါးမွုျပႆနာ ဆက္ လက္၍ ႀကံဳေတြ႔ၿမဲ ႀကံဳေတြ႔ေပဦးမည္။ ပံုျပ(၁၀)။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းမွ အလုပ္ရုံမ်ားတြင္ လုပ္သားအင္အား အမ်ိဳးအစားအလိုက္ ပ်ံႏွံ႔မွုအေျခအေန
(ဋ) ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ ေရရွည္တည္တံ့သည့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း (sustainable livelihood) ကိစၥ ၁။
လူတအ ို႔ တြက္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း အရင္းအႏွီးမ်ား (assets) ရွိပါသည္။ လူအရင္းအႏွီး (human capital)၊ သဘာ၀အရင္းအႏွီး (natural capital)၊ ေငြေၾကးအရင္းအႏွီး (financial capital)၊ လူမွုဆိုင္ရာအရင္းအႏွီး (social capital)၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအရင္းအႏွီး (physical capital) မ်ား ရွိပါသည္။ လူတက ို႔ အဆိုပါအရင္းအႏွီးမ်ားကို သင့္သလို အတြဲအစပ္ျပဳ၍ ၄င္းတို႔၏ဘ၀ တုိးတက္ေအာင္ အားထုတ္ၾကပါသည္။ ၄င္းတို႔၏ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ရည္မွန္းခ်က္မ်ား ျပည့္မီေအာင္ အၾကပ္အတည္းမ်ားၾကားမွ ရုန္းထြက္၊ ၄င္းတို႔တြင္ ငုတ္ေနသည့္ အစြမ္းအစမ်ားကို ေဖာ္၊ ၿပီးလွ်င္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွုေရး၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖြဲ႔စည္းမွု စသည့္ နယ္ပယ္မ်ားႏွင့္ တုန္႔လွည့္ဆက္ဆံသည္။ လိုတိုးပိုေလ်ာ့လုပ၍ ္ ျဖစ္ႏိုင္သမွ် အေကာင္းဆံုးရလာဒ္မ်ားကို ထြက္ေစပါသည္။
၂။
ေရရွည္တည္တံ့သည့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းကိစၥကို ခ်ဥ္းကပ္ရာတြင္ `လိုအပ္သည္မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းေပးမည္´ ဟု ဆိုေသာ မိုးေပၚက်ခ်ဥ္းကပ္မွုမ်ိဳးထက္ လူတို႔တြင္ ရွိေနသည့္၊ ငုပ္ေနသည့္ အရင္းအႏွီးမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္အသံုးခ်သည္က ပိ၍ ု သင္ေ ့ လ်ာ္ပါလိမ့္ မည္။ လိုအပ္ခ်က္ (need) ထက္ အရင္းအႏွီး (asset) ကို ေဇာင္းေပးသင့္သည္ဟု ဆိုလိုပါသည္။
၃။
အေသးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းေလးမ်ား၏ လာရာလမ္းကို ေရွ႔ပိုင္းအခန္းတစ္ခုတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းတို႔တြင္ ငုတ္ေန သည့္ အစြမ္းအစမ်ားကို ၄င္းတို႔ကိုယ္တုိင္ေဖာ္ၿပီး ၄င္းတို႔စြမ္းသမွ် အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းဘ၀မ်ားကို ထူေထာင္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ 78
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္လည္း အထက္ေဖာ္ျပပါ အရင္းအႏွီး (၅)မ်ိဳးနယ္ပယ္တြင္ ေလ့က်င့္မွု ေကာင္းစြာရခဲ့ၿပီးျဖစ္ၿပီး ဆက္လက္၍လည္း ေလ့က်င့္ေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ လူအရင္းအႏွီးကို အၾကြင္းမရွိ အသံုးခ်သည္။ သဘာ၀အရင္းအႏွီးကို ရုိးရိုးစင္း စင္း စားသံုးသည္။ ေရရွည္တည္တံ့ဖို႔ ထူးၿပီး ထိန္းသိမ္းစရာမလို။ ေငြေၾကးအရင္းအႏွီး၊ အမ်ားစုတြင္ လိုအပ္သေလာက္ မရွိပါ။ ထို႔ ေၾကာင့္ စႏိုင္သည့္ စမွတ္က စသည္။ စႏိုင္သည့္ စမွတ္က စႏိုင္သည္ဆိုသည္မွာ အေသးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းေလးမ်ား၏ ဂုဏ္ အင္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ကၽြမ္းက်င္ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားက မိသားစုပိုင္ ကိုယ္ပိုင္လုပ္ငန္းေလးမ်ား ခြဲေထာင္ၾကသည္။ လုပ္သက္ ရင့္ ေရႊခတ္ဆရာမ်ားက ကိုယ္ပိုင္ေက်ာက္ဆိုင္ (ေရႊခတ္အလုပ္ရ)ုံ ခြဲေထာင္ၾကသည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ အလယ္ပိုင္းေလာက္မွစ၍ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္တြင္ အလုပ္ရုံေလးမ်ား မွုိေပါက္သလို ေပၚထြက္လာသည္။ ၄င္းတို႔က မိမိတို႔တြင္ ရွိေနသည့္ အရင္းအ ႏွီး(asset)မ်ားကို အခ်ည္းအႏွီး ျဖစ္မခံ၊ သံုးသည္၊ ေလ့က်င့္သည္၊ ပြားယူသည္။ ေငြေၾကးအရင္းအႏွီး မလံုေလာက္၊ သို႔ေသာ္ ေနာက္သို႔ ဆုတ္မသြားပါ။ ပြားဖို႔အတြက္ က်န္အရင္းအႏွီးမ်ားႏွင့္ တုန္႔လွည့္ဆက္ဆံၿပီး ကစားသည္။ လိုတိုးပိုေလ်ာ့လုပ္သည္။ ဤနည္းႏွင့္ တေရြ႔ေရြ႔ တက္ပါသည္။ အခ်ိဳ႔သည္ အလတ္စားလုပ္ငန္းရွင္ဘ၀သို႔ ေရာက္သည္။ အခ်ိဳ႔သည္ အႀကီးစားလုပ္ငန္းရွင္ အျဖစ္သို႔ တက္ႏိုင္ခသ ဲ့ ည္။ ေရႊဆိုင္းေလာကတြင္ ေရွးကတည္းက တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ သက္တမ္းအရင့္ဆံုး လုပ္ငန္းမ်ားမွအပ ယ ေန႔ ျမင္ေတြ႔ေနရသည့္ အလတ္စားလုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ အႀကီးစားလုပ္ငန္းရွင္အမ်ားစုမွာ ေအာက္ေျခအငယ္စားဘ၀မွ ရုန္းကန္၍ တက္လာခဲ့သူခ်ည္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ တခ်ိန္က လက္ခြဲ၊ လက္ေ၀ခံ လုပ္ခဲ့သည္။ ယခု ကိုယ္ပိုင္ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းရွိၿပီး ကိုယ္ပိုင္ေစ်း ကြက္ႏွင့္ အေျခခိုင္လာခဲ့သည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းသံသရာတြင္ ရင့္က်က္ျခင္းအဆင့္သို႔ ေရာက္ခဲ့ၾကပါသည္။ ၄။
ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွုေရးက႑မ်ားတြင္ ေလ့က်င့္ခန္းဆင္းပံုက တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ထပ္တူမက်ပါ။ အေျခခံလို အပ္ခ်က္အျဖစ္ ေစ်းကြက္က ေတာင္းဆိုေသာ ထုတ္ကုန္အရည္အေသြးစံကို ျပည့္မီေအာင္ ထုတ္လုပ္ႏိုငသ ္ ည့္ ကၽြမ္းက်င္မွု လုပင ္ န္းရွငအ ္ ားလံုးတြင္ ပင္ကိုယ္အရည္အခ်င္းအေနႏွင့္ ရွိပါသည္။ လုပ္ငန္းမထူေထာင္မီ ပ်ိဳးေနသည့္အဆင့္မွာပင္ ကၽြမ္းက်င္မွုအရည္အေသြးက ျပည့္မီၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေစ်းကြက္၏ သမားရုိးက် ေတာင္းဆိုသည့္ စံကို ျပည့္မီေအာင္ျဖည့္ဖို႔ စီမံခန္႔ခႏ ြဲ ိုင္သည္။ သမားရုိးက် မဟုတ္ သည့္ ေတာင္းဆုိမွု စံကိုလည္း ျပည့္မီေအာင္ ျဖည့္ဖို႔ စီမံခန္႔ခြဲႏိုငပ ္ ါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္၏ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္ျခင္းႏွင့္ ထုတ္ကုန္အမ်ိဳးအ စား ျဖာထြက္ျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ႏိုင္သည့္ ထုတ္ကုန္ပမာဏျမင့္မားျခင္း ဆက္စပ္မွုရွိေသာ္လည္း အျခားဖက္တာမ်ား၏ လႊမ္းမိုးမွေ ု ၾကာင့္ လက္ေတြ႔တြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္တိုင္း ျဖစ္ခ်င္ရာ ျဖစ္ႏိုင္သည္ မဟုတ္ပါ။ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား၊ ေစ်းကြက္ဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား၊ ကုန္ၾကမ္းဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား၊ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား အညႊန္းကိန္းမ်ားတြင္ ခက္ခဲမွုအတိုင္းအဆႏွင့္ ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ မွတ္ယူခ်က္ (perception) မ်ားကို ေယဘူယ်အေနႏွင့္ ၿခံဳငံုေဖာ္ျပရလွ်င္ လုပ္ငန္းရွင္အလယ္အလတ္မ်ားက အျပင္းထန္ဆံုး တုန္႔ျပန္ၾကၿပီး လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစားမ်ား က အေပါ့ပါးဆံုး တုန္႔ျပန္ၾကပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စားမ်ားက အလယ္အလတ္က်က် တုန္႔ျပန္ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ လုပ္ငန္း ရွင္အငယ္စားမ်ားအေနႏွင့္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား၊ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားရရွိမွုဆိုင္ရာ အ ခက္အခဲမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေမးခြန္းမ်ားကို ေျဖဆိုရာတြင္ ပါ၀င္မွု အလြန္နိမ့္ပါသည္။ ကုန္ၾကမ္းႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားကိစၥအပါ အ၀င္ ေစ်းကြက္ႏွင့္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာကိစၥမ်ားသည္ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စားဘ၀သို႔ တက္လွမ္းရန္ အားယူေနသည့္ ကာလမ်ားတြင္ သာ ၄င္းတို႔အတြက္ အေလးထားေလာက္သည့္ကိစၥမ်ား ျဖစ္ပါသည္။
ထိုရလာဒ္မ်ားက ညႊန္ျပသည္မွာ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စား
မ်ားသည္ အျပင္းထန္ဆံုး ရုန္းကန္ေနၾကသည္။ ၄င္းတို႔၏ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း အရင္းအႏွီးမ်ားသည္လည္း ယႏၲယားခတ္ ေအာင္ တုန္႔လွည့္ဆက္ဆံေနၾကေပမည္။ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစားမ်ားကား ႏွုိင္းယွဥ္ျခင္းအရ တည္ၿငိမ္မွု ရေနပါၿပီ။ အငယ္စားမ်ားက အလတ္စားမ်ားႏွင့္စာလွ်င္ သက္ေတာင့္သက္သာ ရွပ ိ ါသည္။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္တြင္ လုပ္ငန္းရွင္အငယ္စားဘ၀မွ အလတ္စားဘ၀သို႔ တက္လွမ္းရသည္မွာ လုပ္ငန္းရွင္အလတ္စားဘ၀မွ အႀကီးစားဘ၀သို႔ တက္လွမ္းရသည္ထက္ ပိုမို လြယ္ကူသည္။ အခ်ိန္အားျဖင့္္လည္း ပိုတိုပါသည္။ မ်က္ေမွာက္ကာလ လုပ္ငန္းရွင္ အငယ္စား၊ အလတ္စား၊ အႀကီးစား အခ်ိဳးအစားမွာ ခန္႔မွန္း (၁.၁:၅.၆:၃.၃) ရွိပါသည္။ ဤအဆင္အကြက္ (pattern) သည္ ေရႊ 79
ဆိုင္းေလာကအတြက္ အသစ္ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္အလြန္ ႏွစ္လယ္ပိုင္းမ်ားမွစ၍ လုပ္ငန္းအသစ္မ်ား ထူေထာင္မွု တဟုန္ထိုး ျမင့္တက္လာခဲ့ျခင္းမွ ေပါက္ဖြားလာသည့္ အဆင္အကြက္ ျဖစ္ပါသည္။ ေအာ္ဒါကို အလြန္အကၽြံအားမကိုး၊ ကိုယ္ပိုင္ထုတ္လုပ္မွုကို အားသြန္လုပ္ႏိုင္ရန္ ခိုင္မာသည့္ ကိုယ္ပိုင္ေစ်းကြက္မ်ား ရွိဖို႔လိုပါသည္။ ထိုအခ်ိန္ေရာက္လွ်င္ ေငြလည္ပါၿပီ။ ေငြေၾကးအရင္းအႏွီး သည္ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စ(ု ၃)စုလံုးအတြက္ ပံုမွန္အေနႏွင့္ အေရးႀကီးပါသည္။ သို႔ေသာ္ လုပ္ငန္းရွင္အနိမ့္ဘ၀မွ အလတ္ဘ၀သို႔ လည္းေကာင္း၊ အလတ္ဘ၀မွ အျမင့္ဘ၀သို႔လည္းေကာင္း လွမ္းဖို႔ႀကိဳးစားရာတြင္ အေရးႀကီးဆံုး ျဖစ္ပါသည္။ ေငြေၾကးဆက္ဆံမွု အမ်ိဳးအစားမွာ ကုန္ၾကမ္း၀ယ္ယူရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ကုန္ေခ်ာျဖန္႔ရာတြင္လည္းေကာင္း အဓိကအေနျဖင့္ ပစၥည္းအပ္ေငြေခ် လက္ငင္းစံနစ္ကသ ို ာ က်င့္သံုးပါသည္။ ကိုယ္ပိုင္ေစ်းကြက္ကိုလည္း ထူေထာင္၊ တဖက္တြင္ ရင္းႏွီးေငြႏွင့္ လည္ပတ္ေငြမ်ားကို တ ၿပိဳင္နက္ တိုးေအာင္လုပ္ႏိုင္မွသာ အဆင့္တက္ႏိုင္ေပမည္။ ေစ်းကြက္၏ ေတာင္းဆိုမွု ပမာဏက ပံုေသကားက်နီးနီး ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းေစ်းကြက္သည္ အျခားမိရုိးဖလာ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းေလးမ်ားလို က်ဥ္းက်ဥ္းႏွင့္ေသးေသး၊ သို႔ေသာ္ ထူးျခားသည့္ ထုတ္ ကုနႏ ္ ွင့္ ထူးျခားသည့္ ေစ်းကြက္ (niche market) ျဖစ္ပါသည္။ ၀ယ္လိုအား၏ ၅၀% ခန္႔က ဘုရားေဂါပကအဖြဲ႔မ်ားမွ လာပါသည္။ က်န္ ၅၀% ခန္႔မွာ ဘုရားဖူးကုသိုလ္ရွင္မ်ားထံမွ လာပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္အေနျဖင့္ ထိုအဓိကေစ်းကြက္ႏွစ္ခုလံုးကို အုပ္စီးမိဖို႔ လို အပ္ပါသည္။ တဖက္တြင္ ေစ်းကြက္အရြယ္အစားႏွင့္ ေစ်းကြက္၏ ေတာင္းဆိုမွုက အကန္႔အသတ္ ႀကီးပါသည္။ ဤတြင္ ေစ်းကြက္ ကို စီးမိထားသူကို ဖယ္ထုတ္ဖို႔ လိုအပ္လာပါသည္။ ၿပိဳင္ဆိုင္မွု ျပင္းထန္လာပါသည္။ ၿပိဳင္ဆိုင္ၾကပါသည္။ ပံုမွန္လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္ေသာ ထုတ္ကုန္အရည္အေသြးကို ထိန္းသည္၊ ျမွင့္သည္၊ သြက္လက္ေသခ်ာေသာ ကုန္ ျဖန္႔စံနစ္ကို သံုးသည္။ ေဖာက္သည္ႏွင့္ ယံုၾကည္မွု တည္ေဆာက္သည္။ မိမိကုန္ကို သူမ်ားႏွင့္မတူေအာင္ ထူးျခားမွုတစ္ခုေတာ့ ထည့္သည္။ တစ္ႏိုင္ငံလုံး ပတ္သည္။ ေဖာက္သည္ ရွာသည္။ စပ္သည္။ မိမိတြင္ ရွိသမွ် အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအရင္းအႏွီးမ်ား ကို သြန္သံုးသည္။ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွုေရးနယ္ပယ္အရပ္ရပ္သို႔ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအရင္းအႏွီးမ်ားကို ဆန္႔ထုတ္သည္။ ဤေနရာတြင္ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းမွု (flexibility) အေရးပါလာပါသည္။ သို႔မွသာ ထိစပ္ေလရာႏွင့္ ဂြင္က်ေအာင္ ျပဳျပင္ယူလို႔ ရပါမည္။ လူ မွုဆိုင္ရာအရင္းအႏွီး၏ အေရးပါမွုက ထိပ္တန္းေရာက္လာပါသည္။ ထိုအရင္းအႏွီးကို သြန၍ ္ သံုးပါသည္။ အလယ္အလတ္သမား မ်ားက အႀကီးစားမ်ားကို ႏွဲ႔ပါသည္။ ယိုင္သြားသည့္ အႀကီးစားမ်ားက ျပန္မတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားရပါသည္ (revival)။ ျပဳတ္က်သြားလွ်င္ အ လယ္အလတ္သမားက ထိုေနရာသို႔ အစားထိုး ၀င္ေရာက္လာပါမည္။ ေရႊဆိုင္းေလာက၏ ဘ၀သံသရာကား ထိုသို႔လည္ပါသည္။ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအရင္းအႏွီးမ်ားကို မည္သို႔မည္ပံု စပ္ဟပ္၍ မည္သည့္နယ္ပယ္မ်ားႏွင့္ မည္သို႔မည္ပံု တုန္႔လွည့္ဆက္ဆံၾက သည္ဆုိသည္က အတက္၊ အက်၊ အနိမ့္၊ အျမင့္ သံသရာကို ထိန္းေက်ာင္းသြားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၄င္းတို႔ တုန္႔လွည့္ဆက္ ဆံၾကသည့္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရး နယ္ပယ္မ်ားသည္ ေဘာင္မ၀င္သည့္နယ္ပယ္မ်ား (informal sectors) ျဖစ္ၾကၿပီး ဆက္ဆံမွုပံု သ႑ာန္မ်ားသည္လည္း ေဘာင္မ၀င္သည့္ ဆက္ဆံမွုမ်ား (informal relation) ျဖစ္ၾကပါသည္။ ၅။
ရွိရင္းစြဲ အေျခအေနတြင္ ေရႊဆိုင္းေလာကမွ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းမဟာဗ်ဴဟာမ်ား (livelihood strategies) ကို ေဖာ္ျပခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုမဟာဗ်ဴဟာမ်ားႏွင့္ပင္ ၄င္းတို႔၏ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းလိုအင္မ်ား ျပည့္ပါသည္။ ၀င္ေငြတိုး သည္။ ေနရထိုင္ရသည္မွာ သက္ေတာင့္သက္သာ ျဖစ္လာသည္။ ထစ္ကနဲရွိ ခံလိုက္ရသည့္ ထိလြယ္ရွလြယ္ဘ၀မ်ိဳးမွလည္း လြတ္ ေျမာက္ပါသည္။ စားေရးေသာက္ေရး ေတြးပူစရာ မလိုပါ။ ဤမွ်ဆို ေတာ္ေလာက္ပါၿပီဟုပင္ ထင္ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ အေရးႀကီးဆံုး လစ္ဟာခ်က္မွာ ၄င္းတို႔ ေလ့က်င့္ခန္းဆင္းေသာ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းကြင္းတြင္ အစိုးရ၏က႑၊ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား၏က႑ မ်ား ေပ်ာက္ဆံုးေနျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဖြဲ႔စည္းမွု (structure) အရလည္း ေပ်ာက္ဆံုးပါသည္။ လုပ္ငန္းစဥ္ (process) အရလည္း ေပ်ာက္ဆံုးပါသည္။ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းမဟာဗ်ဴဟာမ်ားသည္ ဥပေဒမ်ား၊ နည္းဥပေဒမ်ား၊ မူ၀ါဒမ်ား၊ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား၏ အေထာက္အကူမ်ားႏွင့္ ေလ့က်င့္ႏိုင္ျခင္း လံုး၀မရွိပါ။ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနႏွင့္ မမြဲပါ။ သို႔ေသာ္ မတိုးတက္ပါ။ ထိုၾကားထဲ တြင္ စက္ႏွင့္ေျခာက္ျခင္း ခံေနရေပေသးသည္။
80
၆။
လူထု၊ အနည္းဆံုးအေနႏွင့္ ေျပာရလွ်င္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ား၊ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားအေနႏွင့္ မမြဲေအာင္ ေတာ့ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ လုပ္ႏိုင္ၾကပါသည္။ ၄င္းတို႔တြင္ လူျဖစ္လွ်င္ကို ပါလာသည့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအရင္းအႏွီးမ်ား ပါလာ ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရအေနႏွင့္ ထိုအသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအရင္းအႏွီးမ်ားကို အေရာင္တင္ေပးရုံသာ ရွိပါသည္။ ယေန႔ ေရႊဆိုင္းေလာကမွ လုပ္ငန္းရွင္အမ်ားစု၏ တုန္႔ျပန္မွုမွာ ၄င္းတို႔လုပ္ငန္းအတြက္ ေငြေၾကးအရင္းအႏွီး လိုအပ္သည္ဟု ျဖစ္ပါ သည္။ အကယ္၍ သမ၀ါယမေသာ္လည္းေကာင္း၊ အေသးစားႏွင့္အလတ္စားစက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားဘဏ္ကေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာ့စီး ပြားေရးဘဏ္ကေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပုဂၢလိကဘဏ္တစ္ခုခုကေသာ္လည္းေကာင္း SMEs မ်ား တိုးတက္ေရးအတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီး ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားကို ေခ်းေငြ ထုတ္ေခ်းသည္ ဆိုပါစို႔။ လုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးတစ္ေယာက္အတြက္ တိုးတက္ေကာင္း တိုးတက္ပါ မည္။ သို႔ေသာ္ ထိုတိုးတက္မွုသည္ အျခားလုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦး၏ တိုးတက္မွုကို စေတးၿပီး ယူလိုက္သည့္သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ တိုးတက္မွုဟုပင္ မဆိုထိုက္ပါ။ ရွိရင္းစြဲ လုပ္ငန္းနယ္ပယ္၏ အ၀န္းအ၀ိုင္းသည္ ကုန္ေနၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ရွိရင္းစြဲ အလုပ္ရုံအေရ အ တြက္က ရွိရင္းစြဲ ေစ်းကြက္၏ ေတာင္းဆိုမွုကို ျပည့္မီေအာင္ ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ရုံမက မေကာင္း(၆)လ၊ ေကာင္း(၆)လ ဆိုကာ နား လို႔ပင္ ေနရပါေသးသည္။ နယ္ပယ္ကို မခ်ဲ႔ထြင္ႏိုင္သမွ် ေထာက္ပံ့ေငြမ်ား မည္မွ်ပင္ သြန္ထည့္ထည့္ ေရႊဆင ို ္းေလာက တိုးတက္မည္ မဟုတ္ပါ။ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ လိုအပ္ခ်က္ (need) ထက္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအရင္းအႏွီး (livelihood asset) ကို ပိုမို အာရုံျပဳေစလိုျခင္း ျဖစ္ ပါသည္။ နယ္ပယ္ခ်ဲ႔ထြင္ဖို႔အတြက္ အစိုးရ၏ မူ၀ါဒ အေထာက္အပံ့မ်ား၊ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား၏ ပံ့ပိုးမွုမ်ား လိုအပ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္း ေလာကမွ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက အစိုးရႏွင့္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား၏ ဖြဲ႔စည္းမွုမ်ား၊ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားႏွင့္ တုန္႔လွည့္ဆက္ဆံပါလိမ့္မည္။ ၿပီးလွ်င္ေတာ့ အစစ္အမွန္ တိုးတက္မွုကို ရလာပါလိမ့္မည္။
၇။
ေရႊခတ္ဆရာမ်ားႏွင့္ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ား၏ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအေျခအေနမ်ားကို ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ ေရႊခတ္ဆရာမ်ားတြင္ အိမ္ေထာင္ရွိသူ၊ ကိုယ္ပုိင္မိသားစုကို ဖြဲ႔စည္းၿပီးသူမွာ အမ်ားစု ျဖစ္ပါသည္။ ပညာေရးအေျခခံတြင္ အမ်ားစုမွာ အလယ္တန္းပညာေရး အဆင့္သာ ရွိပါသည္။ ကိုယ္ပိုင္မိသားစုႏွင့္ အိမ္ခြဲေနထိုင္ၿပီးျဖစ္သူ၊ အိမ္ေထာင္မက်ေသး၍ (သိ႔မ ု ဟုတ)္ အိမ္ေထာင္က်ၿပီးေသာ္လည္း အိမ္မခြဲေသးဘဲ မိဘ၊ ညီအကိုေမာင္ႏွမမ်ားႏွင့္ အတူဆက္ေနသူ၊ တဦးတည္းေနသူ၊ သို႔ေသာ္ အေ၀းတြင္ မိသားစုရွိသူ စသည္ျဖင့္ စုံေအာင္ေပါင္းၿပီး တြက္ခ်က္ေသာ္ ေရႊခတ္လုပ္သား (၅၇)ဦးတြင္ စုစုေပါင္းမိသားစု၀င္ဦးေရ (၂၄၅)ဦး ရွိပါသည္။ (၂၄၅)ဦးတြင္ ၀င္ ေငြရွိသူ မိသားစု၀င္ဦးေရသည္ (၁၂၃)ဦး၊ မွီခိုသူမိသားစု၀င္ဦးေရသည္ (၁၂၁)ဦး ရွိပါသည္။ ပွ်မ္းမွ်မိသားစု၀င္အေရအတြက္သည္ (၄.၃၀)ျဖစ္ၿပီး မိသားစုတြင္ ပွ်မ္းမွ်မွီခိုမွုအခ်ိဳးမွာ (၀.၄၈) ျဖစ္ပါသည္။ အၾကမ္းအားျဖင့္ မိသားစုတြင္ အလုပ္လုပ္သူ ၀င္ေငြရ (၁) ဦး ရွိလွ်င္ ၀င္ေငြမရွိ၊ ထိုင္စားသူက (၁) ဦး ရွိပါသည္။ ေလ့လာခံအုပ္စုတြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုနိမ့္ (၂၀.၈၃%)၊ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္ (၃၈.၈၉%)၊ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္ (၄၀.၂၈%) ပါ၀င္ပါသည္။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ အလုပ္သင္ကာလ တိုပါသည္။ အ လုပ္သင္ကာလသည္ လုပ္ခရ၊ မရေပၚတြင္ အေျခခံ၍ သတ္မွတ္ပါသည္။ အလုပ္သင္ကာလၿပီးဆံုးလွ်င္ တတ္ေျမာက္သြားၿပီဟု ဆို လိုျခင္း မဟုတ္ပါ။ အလုပ္သင္ကာလ (၂) လျပည့္ေသာ္ လုပ္ခစေပးပါၿပီ။ လုပ္သားဘ၀မွစ၊ ၿပီးလွ်င္ ေရႊခတ္ဆရာေလးဘ၀၊ ေနာက္ ဆံုး ေရႊခတ္ဆရာႀကီးဘ၀ႏွင့္ အဆံုးသတ္ပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းကို ၄င္းတို႔ေရြးခ်ယ္ရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားတြင္ အျခားလုပ္ ငန္းမ်ားႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ ၀င္ေငြပိုေကာင္းေသာေၾကာင့္ ဆိုသည္က ထိပ္တန္းပိုင္းတြင္ ဒုတိယအေနျဖင့္ ပါပါသည္။ ပထမ ေရႊခတ္ လုပ္ငန္းႏွင့္ နီးစပ္မွုရွိသည္၊ ေနာက္ အျခားလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ယွဥ္ၾကည့္သည္၊ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းက ၀င္ေငြပသ ို ာသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေရႊ ခတ္လုပ္သား ျဖစ္လာပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းတြင္ အလုပ္သမားသစ္မ်ား ၀င္ေရာက္မွု မ်ားျပားပါသည္။ ၀င္ေငြေကာင္းျခင္းက မက္လံုးျဖစ္ပါသည္။ ၀င္ေပါက္တြင္ ေရြးခံရျခင္းသေဘာ (selective) ရွိသည္။ မွတ္ပံုတင္ျပရသည္ႏွင့္ အလားသ႑ာန္တူပါသည္။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ သည္။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတြင္ လုပ္သားအသစ္ ၀င္ေရာက္မွု အလြန္အမင္း နည္းပါးသည္။ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းအတြက္မူ အနာဂတ္တြင္ ၾကားျဖတ္အေႏွာင့္အယွက္မေပၚလွ်င္ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားရွားပါးမွုျပႆနာ ရွိႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ 81
၈။
လုပ္ငန္း၀င္ေပါက္တြင္ နီးစပ္မွုက ထိပ္ဆံုးေရာက္ေနေသာေၾကာင့္ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းခြင္တြင္
ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္သားမ်ား အေတြ႔ရ အလြန္
နည္းပါသည္။ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္သားမ်ားကို စုပ္ယူႏိုင္ျခင္းမရွိ၊ ေဆြမ်ိဳးအုပ္စု၊ ဘိုးဘြားမိဘမ်ားႏွင့္ႏႊယ၍ ္ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းသို႔ ၀င္ ေရာက္လာၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားႏွင့္စာလွ်င္ အလုပ္ရုံတစ္ခုတည္း စြဲလုပ္သူက ပိုမ်ားပါသည္။ အလုပ္ရုံ ေျပာင္း လုပ္သူမ်ားလည္း အေရအတြက္ မနည္းလွပါ။ အလုပ္ရွားလွ်င္ မူလအလုပ္ရုံကို စြန္႔ခြာသူမွာ ေျပာင္းသမွ်တြင္ အမ်ားစု ျဖစ္ပါသည္။ လုပ္သားႏွင့္ ဆရာ တြယ္ဆက္မွုက လုပ္သားႏွင့္ လုပ္ငန္းရွင္ တြယ္ဆက္မွုထက္ ပိုအားေကာင္းပါသည္။ ဆရာေခၚေလရာ လိုက္ ပါသည္။ ဆရာေရႊ႔လွ်င္ လိုက္ေရႊ႔ပါသည္။ ထိုအခါမ်ိဳးတြင္ မူလအလုပ္ရွင္သည္ ဦးစားေပး မခံရေတာ့ပါ။ ပညာအရင္းအျမစ္ကို ပိုက္ဆံအရင္းအျမစ္ထက္ ပိုတန္ဘိုးထားသည့္သေဘာ ျဖစ္ပါသည္။ အနေႏၲာအနႏၲငါးပါးကို ဦးထိပ္ထားသည္ဆိုသည့္ ဘာသာေရး စံႏွုန္း ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုေၾကာင္လ ့ ည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းတြင္ အလုပ္ခြင္ကို ဘာသာေရးအေျခခံသည့္ စည္းကမ္းမ်ားျဖင့္ ပညတ္ ပါသည္။ အလုပ္ခြင္သည္ ၄င္းတို႔အတြက္ ေလာကီနယ္ပယ္မဟုတ္၊ ေလာကုတရ ၱ ာနယ္ပယ္ဟု ခံယူတတ္ေအာင္ ဖန္တီးထားသည္ ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ၉။
ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားႏွင့္ယွဥ္လွ်င္ အလုပ္အကိင ု ္လုံၿခံဳမွု ပိုေကာင္းပါသည္။ ရာသီခ်ိန္၊ ရာသီပ ရွိေသာ္လည္း ႏွစ္ေပါက္အလုပ္ရသူ က ပိုမ်ားပါသည္။ ႏွုိင္းယွဥ္ျခင္းအရ ပွ်မ္းမွ်တစ္လ၀င္ေငြလည္း ပိုမ်ားပါသည္။ ပွ်မ္းမွ်တစ္ေန႔အလုပ္ခ်ိန္နာရီလည္း ပိုမ်ားပါသည္။ ၀င္ေငြကို အလုပ္ခ်ိန္က လႊမ္းမိုးပါသည္။ အလုပ္ခ်ိန္ကို လုပ္ငန္းရွင္၏ အလုပ္ရွာေဖြႏိုင္မွု အရည္အခ်င္းက လႊမ္းမိုးပါသည္။ ရာသီ ခ်ိန္တြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုအဆင့္အားလံုးအပါအ၀င္ တစ္လ၀င္ေငြ(သမတ္ကိန္း)သည္ ၃၀၀,၀၀၀ က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ အနိမ့္ဆံုး၀င္ေငြ သည္ ၁၅၀,၀၀၀ က်ပ္၊ အျမင့္ဆံုး၀င္ေငြသည္ ၈၀၀,၀၀၀ က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ အနိမ့္ဆံုးႏွင့္ အျမင္ဆ ့ ံုးေဘာင္ က်ယ္သည္။ ကၽြမ္း က်င္မွုအလိုက္ ေငြမက္လံုးရွပ ိ ါသည္။ အလုပ္ခ်ိန္က အလုပ္ရုံတစ္ခုႏွင့္တစ္ခု မတူ၊ ကြာဟမွု ရွပ ိ ါသည္။ သို႔ေသာ္ အနိမ့္ဆံုး၀င္ေငြ သည္ပင္ အျခားအလုပ္ခြင္မ်ားႏွင့္ ယွဥ္လွ်င္ ျမင့္လွၿပီ ျဖစ္ပါသည္။
၁၀။ ရာသီခ်ိန္ ပွ်မ္းမွ်အလုပ္ခ်ိန္နာရီသည္ (၁၂.၃၃) နာရီ၊ ရာသီပ ပွ်မ္းမွ်အလုပ္ခ်ိန္နာရီသည္ (၈.၄၄) နာရီ ျဖစ္ပါသည္။ ရာသီပအလုပ္ ခ်ိန္နာရီသည္ပင္ အျခားအလုပ္ခြင္မ်ား၏ ပံုမွန္အလုပ္ခ်ိန္ထက္ မ်ားေနေသးသည္။ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းတြင္ လုပ္ငန္းသဘာ၀က အ လုပ္ခ်ိန္နာရီ ပိုေတာင္းပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားအတြက္ အလုပ္ခ်ိန္မ်ားမ်ား လုပရ ္ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၀င္ေငြမ်ားမ်ားရသည္။ စီးပြားေရးမွီခိုမွုအခ်ိဳးႏွင့္တြက္လွ်င္ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ မွီခိုမွုအခ်ိဳးျမင့္ေလ ၀င္ေငြမ်ားေလဟု ေျပာႏိုင္ေသာ္လည္း မွီခိုမွုအခ်ိဳး (၀.၅၁)မွ (၀.၇၅) ၾကားမွ မိသားစုမ်ားတြင္ ၀င္ေငြက နိမ့္ေနပါသည္။ အရပ္သံုးစကားႏွင့္ ေျပာရလွ်င္ ေဖာက္ဂဏန္း၀င္လာေသာ ေၾကာင့္ မွီခိုမွုအခ်ိဳးႏွင့္ ၀င္ေငြ ဆက္ႏႊယ္မွု အားမေကာင္းေတာ့ပါ။ ၁၁။ ေလ့လာခံအုပ္စုတြင္ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းမွ၀င္ေငြသည္ မိသားစုအတြက္ ပင္မအရင္းအျမစ္ ၀င္ေငြဟု တုန္႔ျပန္သူ (၈၁%)၊ ဒုတိယအ ရင္းအျမစ္ဟု တုန္႔ျပန္သူ (၁၉%) ရွိပါသည္။ ယေန႔အခ်ိန္ အလုပသ ္ မားနယ္ပယ္၌ လုပ္ခလစာတိုးျမွင့္ရရွိေရးအတြက္ စံႏွုန္းသတ္ မွတ္ရန္ အလုပ္သမားမိသားစုမ်ား၏ တစ္လတာအသံုးစရိတ္ႏွင့္ တစ္လတာေငြလိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ဆန္းစစ္ၾကပါသည္။ မိသားစု၀င္ (၃)ဦးရွိေသာ မိသားစုတစ္စုအတြက္ တစ္လ(၂၈၀,၀၀၀)က်ပ္ ရွိမွ အေျခခံစား၀တ္ေနေရးအတြက္ လံုေလာက္သည္ဟု သိရပါ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အနိမ့္ဆံုးလုပ္ခကို တစ္ေန႔ (၇,၅၀၀)က်ပ္ သတ္မွတ္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုၾကပါသည္။ ၁၂။ ကိန္းဂဏန္းမ်ားႏွင့္ အတိအက် မေဖာ္ျပႏိုင္ေသာ္လည္း ေရွ႔မွ မ်ိဳးဆက္တစ္ဆက္ႏွင့္ ယွဥ္လွ်င္ ယေန႔ မိသားစုမ်ား၌ စီးပြားေရးအရ မွီခိုမွုအခ်ိဳး နိမ့္လာခဲသ ့ ည္ကို မ်က္ျမင္အရ ေတြ႔ေနက် ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းခြငမ ္ ွ လုပ္ခသည္ မိသားစု၏ အေျခခံစား၀တ္ ေနေရး ျပည့္စံုမွုအတြက္ ပင္တိုင္ျဖစ္္သည္ဟု ေယဘူယ် ေျပာလို႔ရပါသည္။ ေလ့လာခံေရႊခတ္လုပ္သားမိသားစုမ်ားတြင္ အေၾကြး တင္သူ (၉.၇၂%)၊ အေၾကြးမတင္သူ (၉၀.၂၈%)ရွိပါသည္။ အေၾကြးတင္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆက္စပ္ႏိုင္သေလာက္ ဆက္စပ္ ၾကည့္ရာ စီးပြားေရးမွီခိုမွုအခ်ိဳးႏွင့္ အေၾကြးတင္ျခင္း ဆက္စပ္မွု မရွိ။ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္လည္း ဆက္စပ္မွု မရွိ။ ၄င္းတို႔၏ ရာသီခ်ိန္ တစ္လ ပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြႏွင့္လည္း ဆက္စပ္မွုမရွိ။ အေၾကြးတင္ရျခင္း၏ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားကို ေမးခြန္းလႊာျဖင့္ ဆန္းစစ္ျခင္း မျပဳႏိုင္ေသာ္ လည္း အဆိုပါမိသားစုမ်ား၏ မိသားစုအသံုးစရိတ္ပံုသ႑ာန္သည္ အျခားေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားႏွင့္ မတူ၊ တမူထူးေနလိမ့္မည္ဟု ေျပာ 82
လို႔ရပါသည္။ တမူထူးေနေသာ မိသားစုအသံုးစရိတ္ပံုသ႑ာန္သည္ ဖိအားတစ္ခုခုေၾကာင့္ အကုန္အက်မ်ားျခင္း (သို႔မဟုတ)္ အေလ အလြင့္ မ်ားျခင္းေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ဖိအားတစ္ခုခုေၾကာင့္ဆိုလွ်င္ အဆိုပါမိသားစု၏ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းဘ၀သည္ ေရရွည္တည္တ့ံသည့္လကၡဏာ (sustainability) မရွိပါ။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ အဆိုပါမိသားစုအတြက္ ေရရွည္တည္တံ့ သည့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းတစ္ခု မျဖစ္ေတာ့ပါ။ Key Informant Interview အရဆိုလွ်င္ ထိုသို႔အေၾကြးတင္ရျခင္းမွာ ဖိအားထက္ အေလအလြင့္မ်ားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ရသည္ကို ေတြ႔ရရ ွိ ပါသည္။ ၁၃။ ၿခံဳငံ၍ ု ေဖာ္ျပရလွ်င္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားအတြက္ အလုပ္အကိုင္လုံၿခံဳမွုႏွင့္ ၀င္ေငြလံုၿခံဳမွု ေပးႏိုင္ စြမ္း ရွိပါသည္။ ေရႊခတ္သည့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းလုပ္ငန္းသည္ ၄င္းတို႔အတြက္ ေရရွည္တည္တံ့သည့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း (sustainable livelihood) ျဖစ္ပါသည္။ ၁၄။ ေလ့လာခံေရႊျပင္အလုပ္သမအုပ္စုတြင္ အသက္အပိုင္းအျခားအုပ္စုအလိုက္ ပ်ံ႔ႏွံ႔မွု အမ်ားဆံုးအုပ္စုမ်ားမွာ အသက္ (၂၆-၃၅) ႏွင့္ (၃၆-၄၅) တို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။ အမ်ားစု၏ ပညာေရးအေျခအေနမွာ အလယ္တန္းဆင့္ ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ားစုမွာ အိမ္ေထာင္မရွ၊ိ အ မ်ားစုသည္ မိဘေမာင္ဘြားမ်ားႏွင့္အတူ ကိုယ္ပုိင္မိသားစုဘ၀တြင္ ေနထိုင္ၾကပါသည္။ တနယ္တေက်းမွ လာေရာက္ၿပီး ေဆြမ်ိဳး သားခ်င္းအိမ္မ်ားတြင္ ေနထိင ု ္သူဦးေရသည္လည္း မနည္းလွပါ။ စုစုေပါင္းလွ်င္ ၄င္းတို႔၏ ကိုယ္ပိုင္မိသားစုတြင္ ပွ်မ္းမွ်မိသားစု၀င္ဦး ေရ (၄.၃၉) ေယာက္၊ မိသားစုတြင္ စီးပြားေရးမွီခိုမွုအခ်ိဳးမွာ (၀.၃၉) ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္သားမိသားစုမ်ားထက္ မွီခိုမွုအခ်ိဳး အ နည္းငယ္ နိမ့္ပါသည္။ ၁၅။ ေရႊျပင္လပ ု ္ငန္းသည္ အလုပ္ရွင္မ်ား၏ မိဘဘိုးဘြားဇာတိ ေက်းလက္ေဒသမွ အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ားကို အသံုးျပဳမွုမ်ားပါသည္။ ေသြး သားအရ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္သည္လည္း ရွိသည္။ ရြာေဆြမ်ိဳး၊ ရပ္ေဆြမ်ိဳး ေတာ္စပ္သည္လည္း ပါပါသည္။ ေနထိုင္မွုတြင္ ေဆြမ်ိဳးသား ခ်င္းမိသားစုႏွင့္ အတူေနသူ (၃၂.၁၆%) မွ အားလံုးနီးပါးသည္ ေက်းလက္ေဒသမွ မိန္းကေလးမ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး အလုပ္ရွင္၏ ေနအိမ္ တြင္ ေနထိုင္ၾကသူမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းသည္ ေက်းလက္လုပ္သားအင္အားကို အ သံုးခ်ႏိုင္မွု ပိုေကာင္းပါသည္။ ၁၆။ ပွ်မ္းမွ်အလုပ္သင္ကာလမွာ (၂.၃) ႏွစ၊္ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုတြင္ ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုအရ လုပ္သက္ (၁)ႏွစ္မွ (၇)ႏွစ္ၾကားတြင္ ကၽြမ္း က်င္မွုနိမ့္ အုပ္စု၊ လုပ္သက္ (၆)ႏွစ္မွ (၁၃)ႏွစ္ၾကားတြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုအလယ္အလတ္အဆင့္အုပ္စု၊ လုပ္သက္ (၁၁)ႏွစ္မွ (၂၈)ႏွစ္ ၾကားတြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုျမင့္အုပ္စု အမ်ားစုအျဖစ္ ပ်ံ႔ႏပ ွံ႔ ါသည္။ အလုပ္သင္ကာလသည္ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားထက္ ပိုရွည္ၿပီး ကၽြမ္းက်င္မွုအဆင့္ တက္ဖို႔ ျမွဳပ္ႏွံရသည့္အခ်ိန္သည္လည္း ပိုၾကာပါသည္။ ၁၇။ လုပ္ခကို ထုတ္လုပ္ႏိုင္ေသာ ထုတ္ကုန္ပမာဏႏွင့္ သင္၍ ့ ေပးၿပီး အလုပ္သင္ဘ၀မွ လြတ္သည္ႏွင့္ လုပ္ခ ခံစားရပါသည္။ အလုပ္ သင္ဘ၀တြင္ လုပ္ခဟု အမည္တပ္၍ မေပးေသာ္လည္း အလုပ္သင္ရင္း တစ္ေန႔တာထုတ္လုပ္လိုက္သည့္ ကုန္ပမာဏႏွင့္ အၾကမ္း ဖ်ဥ္းခ်ိန္ကာ မုန္႔ဘိုးဆိုၿပီး ေပးပါသည္။ အလုပ္သင္ဘ၀တြင္ ေနထိုင္မွုႏွင့္ စားေရးေသာက္ေရး၊ ၀တ္ဆင္ေရးတို႔ကို အလုပ္ရွင္က တာ၀န္ယူပါသည္။ ကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္ ထုတ္ကုန္ပမာဏ၊ ကၽြမ္းက်င္မွုႏင ွ ့္ လုပ္ခ ဆက္ႏႊယ္ေသာ္လည္း အလုပ္ရွင္၏ အလုပ္ရွာႏိုင္စြမ္း ရည္ႏွင့္ အလုပ္ေပးႏိုင္သည့္ လအေရအတြက္တို႔က ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ား၏ ၀င္ေငြကို ပိ၍ ု လႊမ္းမိုးပါသည္။ ၁၈။ အလုပ္အကိုင္ရရွိမွုအေနအထားတြင္ ေလ့လာခံအုပ္စု၏ (၅၀%)ခန္႔သည္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ၁၀ လႏွင့္ ၁၀ လအထက္ ေန႔စဥ္အလုပ္ ရ ၾကပါသည္။ က်န္ထက္၀က္ခန္႔မွာ ၆ လမွ ၉ လ အထိ ေန႔စဥ္အလုပ္ရၾကပါသည္။ ရာသီခ်ိန္ႏွင့္ ရာသီပ၊ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းခြင္၏ ရာ သီအေပၚ မွီခိုမွုသည္ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းထက္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းအေပၚ ပိ၍ ု သက္ေရာက္ပါသည္။ ရာသီအေပၚ မွီခိုျခင္း၊ ကၽြမ္းက်င္လုပ္ သား ရွားပါးျခင္း၊ ကၽြမ္းက်င္လပ ု ္သား ေမြးထုတ္မွု နည္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ အလုပ္ရုံတစ္ခုတည္းတြင္ စြ၍ ဲ မလုပ္ေတာ့ဘဲ ခ်ီေကာက္ လုပ္ကိုင္မွု ေခတ္စားလာပါသည္။ ခ်ီေကာက္လုပ္ျခင္းျဖင့္ အလုပ္ရွင္၏ စီးပြားေရးစြမ္းေဆာင္ရည္ နိမ့္ျခင္းကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ၿပီး တစ္ လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြအေပၚ သက္ေရာက္ေနသည့္ ျခင္းရာကို ဖယ္ရွားလိုက္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ေလ့လာခံအုပ္စုတြင္ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္ကိုင္သူ 83
ဦးေရသည္ မေရႊ႔ေျပာင္းဘဲ အလုပ္ရုံတစ္ခုတည္းတြင္ စြဲလုပ္သူဦးေရ၏ (၂၇%) ရွိပါသည္။ ေလ့လာခံအုပ္စု၏ ေလးပံုတစ္ပံုခန္႔ သည္ အလုပ္ေရႊ႔လုပ္ျခင္း ရွိ၊ မရွိ ဆိုသည့္ေမးခြန္းကို မတုန္႔ျပန္ၾကပါ။ ေျပာင္းေရႊ႔ျခင္းအေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ဆန္းစစ္ရာတြင္လည္း အဆိုပါ ေမးခြန္းကို ေျပာင္းေရႊ႔ဖူးသူအမ်ားစုက မတုန္႔ျပန္ၾကေတာ့ပါ။ အလုပ္ေျပာင္းေရႊ႔ျခင္းကိစၥသည္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းေလာက၌ အ ကဲဆတ္သည့္ ကိစၥတစ္ခု ျဖစ္သည္ဟု ယူဆဖြယ္ရာ ရွိပါသည္။ အလုပ္ရွင္မ်ားက အလုပ္သင္မ်ား ေမြးရာတြင္ ေက်းလက္ေဒသမွ အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ားကို အိမ္မွာေခၚ၍ သင္ေပးျခင္း၊ ပညာေရးအေျခခံအျဖစ္ အလယ္တန္းဆင့္၊ အသက္အရြယ္အရလည္း အလယ္ တန္းဆင့္ တက္ေရာက္သည့္ အရြယက ္ ို ပိုမိုေရြးခ်ယ္ၾကျခင္းသည္ ၄င္းတို႔ အလုပ္ရုံတြင္ အလုပ္သမၿမဲေအာင္ အားထုတ္မွု ျဖစ္ပါ သည္။ အလုပ္သမေစ်းကြက္သည္ တဖက္တြင္ လြတ္လပ္လာၿပီး အျခားတဖက္တြင္ မိသားစု ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း သံေယာဇဥ္ျဖင့္ တုတ္ေႏွာင္ရန္ အားထုတ္လာၾကပါသည္။ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ မက္လံုးနည္းျခင္းေၾကာင့္ အလုပ္ရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားရဖို႔ ပိ၍ ု ရုန္းကန္ရပါသည္။ ငယ္ေမြးၿခံေပါက္ တပည့္မက အိမ္ေထာင္က်ၿပီး ေရႊျပင္လုပ္ငန္းခြင္ကို စြန္႔ခြာသြား လွ်င္ ၄င္းတို႔အတြက္ ဆံုးရွုံးမွုျဖစ္ၿပီး ထိုတပည့္မက လက္ေ၀ခံအျဖစ္ လုပ္ငန္းခြဲေထာင္လွ်င္ ၄င္းတို႔အတြက္ အုပ္စ၀ ု င္တစ္ဦးတိုး လာၿပီး အားကိုးရာ ျဖစ္လာပါသည္။ ထိုတပည့္မက ႀကီးထြားလာၿပီး ၄င္းတို႔ႏွင့္ ယွဥ္လာလွ်င္ ၿပိဳင္ဖက္ျဖစ္လာေပမည္။ ၁၉။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ား၏ အနာဂတ္သည္ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစားအထိ တက္လွမ္းႏိုင္ခြင့္ ရွပ ိ ါသည္။ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအရင္း အျမစ္မ်ားကို အသံုးခ်ႏိုင္စြမ္း စြမ္းရည္ျမင့္သည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား လုပ္ငန္းရွင္မ်ား ျဖစ္လာၾကပါသည္။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းေလာက ကား အမ်ိဳးသမီးမ်ား လႊမ္းမိုးေသာေလာက (သို႔မဟုတ)္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္ ယွဥ္ေဘာင္တန္းေသာ ေလာကတစ္ ခု ျဖစ္ပါသည္။ လုပ္ငန္းကို အေမြခံရာတြင္ သားေယာက်ၤားထက္ သမီးမိန္းကေလးကို ဦးစားေပး စဥ္းစားတတ္ၿမဲ ျဖစ္ပါသည္။ ရုိး ရာအရ အမ်ိဳးသားမ်ား ႀကီးစိုးသည့္ ျမန္မာ့လူ႔အဖြ႔အ ဲ စည္းတြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းေလာက၏ အသြင္သ႑ာန္သည္ ဤေနရာ၌ ရုိး ရာမဆန္ပါ။ မ်က္ပါးရပ္ ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္တြင္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းသည္ ဗဟိုခ်က္တြင္ အထိုင္ခ်ထားသည္ျဖစ္၍ ေရွ႔ႏွင့္ေနာက္ အခ်ိတ္ အဆက္မ်ားကို ထိန္းေက်ာင္းရပါသည္။ ေရွ႔ေနာက္ အခ်ိတ္အဆက္မ်ားသည္ အမ်ိဳးသားမ်ား အုပ္စီးေသာ ေလာကမ်ားျဖစ္ၿပီး ထို ေလာကမ်ားကို အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ထိန္းေက်ာင္းေနသည္မွာ စိတ၀ ္ င္စားဖြယ္ အျခင္းအရာတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ား၏ ရာသီခ်ိန္ ပွ်မ္းမွ်တစ္ေန႔အလုပ္ခ်ိန္နာရီသည္ (၉.၆)နာရီႏွင့္ ရာသီပတြင္ (၆.၉)နာရီ ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊခတ္ လုပ္သားမ်ားထက္ အလုပ္ခ်ိန္ နည္းပါသည္။ ထံုးစံသတ္မွတ္ခ်က္ တစ္ေန႔အလုပ္ခ်ိန္ (၈)နာရီႏွင့္ မတိမ္းမယိမ္း လိုက္ပါသည္။ ၂၁။ ကၽြမ္းက်င္မွုအဆင့္အားလံုးကို ၿခံဳ၍ ေရႊျပင္အလုပ္သမတစ္ဦး၏ ရာသီခ်ိန္ တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြသည္ (၈၅,၇၅၃) က်ပ္ ျဖစ္ပါသည္။ အနိမ့္ဆံုး၀င္ေငြသည္ (၅၀,၀၀၀) က်ပ္ေအာက္၊ အျမင့္ဆံုး၀င္ေငြသည္ (၂၀၀,၀၀၀)က်ပ္ႏွင့္ (၂၅၀,၀၀၀)က်ပ္အၾကား ျဖစ္ပါသည္။ ၂၂။ ေရႊဆိုင္းေလာက၌ လက္ခႏွုန္းထားမ်ား သတ္မွတ္ရာတြင္ ေရႊခတ္လက္ခႏွုန္းထားကို စံအျဖစ္ယူ၍ အျခားလက္ခႏွုန္းထားမ်ားကို သတ္မွတ္ၾကပါသည္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ အျခားလက္ခႏွုန္းထားမ်ားကို ေရႊခတ္လက္ခ၏ သံုးခ်ိဳးတစ္ခ်ိဳးခန္႔ ရေစပါသည္။ တဖက္ တြင္ အေျခခံစားေသာက္ကုန္ ဆန္၏ လက္ရွိေပါက္ေစ်းႏွင့္ ခ်ိန္ပါေသးသည္။ ဆန္ေစ်းသည္ အတက္လမ္းေၾကာင္းေပၚတြငခ ္ ်ည္း ရွပ ိ ါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လက္ခအေပၚမွ ထြက္လာသည့္ ၀င္ေငြသည္ အခ်ိန္တစ္ခ်ိန္ေရာက္လွ်င္ ဆန္ေစ်းကို လုိကမ ္ မီေတာ့၊ ထိုအခါ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္ လက္ခႏွုန္းထား ျပန္သတ္မွတ္ၾကပါသည္။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားတြင္ သက္ႀကီး၀ါႀကီး အမ်ိဳးသမီး ႀကီးမ်ားက ေရွ႔ေဆာင္၍ ေရႊခတ္ဆရာႀကီးမ်ားႏွင့္အတူ ရပ္ကြက္ရုံးသို႔ လာပါသည္။ လက္ခႏွုန္းထား တိုးျမွင့္ေပးရန္ ရပ္ကြက္အုပ္ ခ်ဳပ္ေရးမွဴးကို အကူအညီေတာင္းပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးက လုပ္ငန္းရွင္မ်ားကို ေခၚပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ အလုပ္သမားမ်ား လက္ခႏွုန္းထားမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ စကားေျခတင္ ေဆြးေႏြးၾကပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးက အားလံုး၏ သေဘာတူညီမွုကို ရယူ ကာ လက္ခႏွုန္းထားမ်ားကို အတည္ျပဳ သတ္မွတ္ေပးပါသည္။ ထိုလက္ခႏွုန္းထားမ်ားသည္ ေရႊဆိုင္းေလာကအတြက္ တေျပးညီ အတည္ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလတြင္ လက္ခႏွုန္းထား ေနာက္ဆံုးသတ္မွတ္ခဲ့ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းေလာကတြင္ ေျပာင္း လဲသည္ဆိုလို႔ လက္ခႏွုန္းထားမ်ားသာ ရွိသည္ဟု ေျပာတတ္ၾကပါသည္။ 84
၂၃။ ေလ့လာခံေရႊျပင္အလုပ္သမအုပ္စ၌ ု မိသားစုတြင္ အေၾကြးတင္သ(ူ ၁၅.၉၁%)၊ အေၾကြးလည္းမတင္ ေငြလည္းမစုႏိုင္သ(ူ ၄၇.၇၃%)၊ ေငြစုႏိုင္သူ (၃၆.၃၆%) ရွိပါသည္။ ဆက္စပ္၍ ရႏိုင္သမွ် ဆက္စပ္ၾကည့္ရာ စီးပြားေရးမွီခိုမွုအခ်ိဳးႏွင့္ အေၾကြးတင္ျခင္း ဆက္စပ္မွု မရွိပါ။ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုအဆင့္ႏွင့္ အေၾကြးတင္ျခင္း ဆက္စပ္မွု မရွိပါ။ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္ ေငြစုႏိုင္ျခင္း ဆက္စပ္မွု မရွိပါ။ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္ ရာသီခ်ိန္ တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြ ဆက္စပ္မွု မရွိပါ။ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုႏွင့္ တစ္ေန႔တာအလုပ္ခြင္တြင္ ထုတ္ လုပ္ႏိုင္သည့္ ထုတ္ကုန္ပမာဏ ဆက္စပ္မွု မရွိပါ။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမိသားစုမ်ားတြင္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းတစ္ခုတည္းကို လုပ္ကိုင္ သည့္ မိသားစု အေရအတြက္သည္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းႏွင့္ အျခားအသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းလုပ္ငန္းမ်ား တြဲဖက္လုပ္ကိုငသ ္ ည့္ မိသားစု အေရအတြက္၏ ထက္၀က္ခန္႔ ရွိပါသည္။ အျခားအသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းႏွင့္ တြဲဖက္လုပ္ကိုင္ေသာ မိသားစုမ်ားတြင္ ေရႊျပင္လုပ္ ငန္းသည္ အဓိက ၀င္ေငြရလမ္းေၾကာင္း မဟုတ္ပါ။ ၂၄။ ၿခံဳငု၍ ံ ေဖာ္ျပရလွ်င္ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားအတြက္ အလုပ္အကိုင္လံုၿခံဳမွု ေကာင္းသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ အလုပ္သမားေစ်းကြက္ အေျပာင္းအလဲကို လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုအေပၚ အေျချပဳ၍လည္းေကာင္း၊ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားရွားပါးမွုအေပၚ အေျချပဳ၍လည္းေကာင္း ၄င္းတို႔ကိုယ္တုိင္ ပါ၀င္ဖန္တီးႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ရုိးရာထံုးတမ္းက တုတ္ေႏွာင္ထားဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ မိသားစု၀င္ေငြလံုၿခံဳမွုတြင္ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ ထည္၀ ့ င္ႏိုင္စြမ္း အားနည္းပါသည္။ မိသားစု အမ်ားစုအတြက္ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းသည္ ေရရွည္ တည္တသ ံ့ ည့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း မျဖစ္ပါ။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ မိသားစု၀င္ေငြအတြက္ လုပ္ငန္းအေပၚ မွီခို မွု နိမ့္ပါသည္။ မိသားစုတြင္ အေၾကြးတင္မွုအေျခအေန၌ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားႏွင့္ ကြာဟမွု မႀကီးပါ။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားက ေရႊ ခတ္လုပ္သားမ်ားထက္ အနာဂတ္ ပိုေကာင္းပါသည္။ သို႔ေသာ္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအရင္းအႏွီးတစ္ခုျဖစ္ေသာ လုပ္ငန္းကၽြမ္း က်င္မွုကို ထိေရာက္စြာ အသံုးခ်ႏိုင္ရန္ အခြင့္သာသည့္ အေျခအေနတစ္ရပ္ ၾကားျဖတ္ေပၚလာမွသာ ျဖစ္ႏိုင္ေပလိမ့္မည္။
(ဌ) ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ အားသာခ်က္မ်ားႏွင့္ အားနည္းခ်က္မ်ား ၁။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ အားသာခ်က္မ်ားႏွင့္ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ ရွုေထာင့္အေပၚ မူတည္၍ အျမင္ကြဲျပား ပါလိမ့္မည္။ ရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းအေသးစားကို ေခတ္သစ္စီးပြားေရးႏွင့္ တိုက္ၾကည့္လွ်င္ ကုန္ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ေရာင္း၀ယ္ျခင္း၊ ကုန္ထုတ္လုပ္မတ ွု ြင္ ကုန္က်စရိတ္၊ ကုန္ပစၥည္း၏ ေစ်းႏွုန္း၊ ကုန္ပစၥည္း၏ အရည္အေသြး၊ ေစ်းကြက္၊ နည္းပညာ၊ တီထြင္ဖန္တီး ႏိုင္စြမ္း၊ စြန္႔ဦးတီထြင္မွုအေလ့အထ စသည့္က႑မ်ားမွ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားသည္ အားနည္းခ်က္မ်ားခ်ည္း ျဖစ္ေနပါလိမ့္မည္။ စက္မွုလုပ္ငန္းႏွင့္ လက္မွုလုပ္ငန္းယွဥ္လွ်င္ ထိုက႑အားလံုးတြင္ လက္မွုလုပင ္ န္းက ရွုံးၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ သြင္ျပင္လကၡဏာတစ္ခု ခ်င္းအလိုက္ အေထြအထူး တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးေနစရာပင္ မလိုပါ။
၂။
အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္ဆိုသည္မွာ အႏွုိင္းခံႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥ္မွသာ ထြက္လာသည့္ ရလာဒ္အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါသည္။ ႏွုိင္းယွဥ္လွ်င္ မည္သည့္အရာက မည္သည့္ေနရာမ်ားတြင္ ပိုသာသည္ (comparative advantage) ဆိုသည္မွာ ဗီဇအေျခခံတူသည့္ အရာႏွစ္ခု ကို ႏွုိင္းယွဥ္ရာတြင္သာ အသံုးတည့္သည္ဟု သေဘာရပါသည္။ ဗီဇအေျခခံမတူလွ်င္ အသံုးတည္ႏ ့ ိုငမ ္ ည္ မဟုတ္ပါ။
၃။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းကို စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းႏွင့္ ႏွုိင္းယွဥစ ္ ရာ လိုသည္ဟု မထင္ပါ။ ဗီဇအေျခခံခ်င္း မတူသည့္အတြက္ မႏွုိင္း အပ္ဟု ျမင္ပါသည္။ ရပ္တည္မွု သီးျခားစီ ျဖစ္သည္ဟု ယူဆပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ထုတ္စရာ မ လိုေတာ့ပါ။
(ဍ) ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ တန္ဘိုးျမွင့္တင္ေရးလွုပ္ရွားမွု (value-oriented movement) ၁။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ျပႆနာသည္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္မွုစြမ္းရည္ နိမ့္သည့္ျပႆနာမဟုတ္၊ ရပ္တည္မွု ျပႆနာ ဟု ယူဆပါသည္။ 85
၂။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းသည္ စက္မွုႏိုင္ငံထူေထာင္ျခင္းကို ေရွ႔ရွုေနသည့္ မူ၀ါဒလမ္းေၾကာင္း၊ စက္မွုယဥ္ေက်းမွုကို ခံုမင္လာသည့္ လူအ ႔ ဖြဲ႔ အစည္း၊ ရုိးရာ၏ တန္ဖိုးကို ပစ္ပယ္လာသည့္ စားသံုးသူမ်ား၊ ရုိးရာကို ၀အီေနၿပီျဖစ္သည့္ စားသံုးသူမ်ား၊ ရုိးရာကို ထည့္သြင္း မစဥ္း စားႏိုင္ေလာက္ေအာင္ထိ ခၽြတ္ခ်ံဳက်ေနသည့္ စားသံုးသူမ်ား စသည္တို႔ေပၚတြင္ ရပ္တည္ေနပါသည္။
၃။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ျဖတ္ေသာ တန္ဘိုးပိုင္းတြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း နိမ့္က်ခဲ့သည္ကို ႀကံဳခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ အနာဂတ္တြင္လည္း ဆက္၍ တန္ဘိုးျဖတ္ခံရပါဦးမည္။ ဆက္လက္ၿပီး နိမ့္ဖို႔သာ ရွိသည္။ ျမင့္လာစရာ အေၾကာင္းမျမင္ပါ။ တန္ဘိုးဆိုသည္မွာ လူမ်ားၾကားတြင္ ဘံုအျဖစ္ ဘ၀င္က် လက္ခံထားသည့္ ယဥ္ေက်းမွုနယ္ပယ္မွ အျခင္းအရာတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ဘ၀င္က် လက္ခံၾကရာ၌ ေကာင္း သည္၊ လိုလားဖြယ္ျဖစ္သည္၊ တယ္ဟုတ္ပါလားဟု အထင္ေရာက္ေနသည့္ အျခင္းအရာ (သို႔မဟုတ)္ မေကာင္းဘူး၊ မယူအပ္ဘူး၊ တယ္စုတ္ျပတ္ပါလားဟု ပစ္ပယ္ထားသည့္ အျခင္းအရာလည္း ျဖစ္ပါသည္။ တန္ဘိုးပိုင္းတြင္ အေျပာင္းအလဲျဖစ္လွ်င္ ရုတ္ခ်ည္း တဟုန္ထိုး မေျပာင္းလဲတတ္၊ တေရြ႔ေရြ႔ ေျပာင္းလဲလာသည့္ သဘာ၀ရွိၿပီး ထိုအေျပာင္းအလဲသည္ မ်ိဳးဆက္ တဆက္စာေလာက္ ေတာ့ တည္တံ့သည္။ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း ျဖဳတ္ကနဲ ေပ်ာက္ကြယ္သြားတတ္မည္မ်ိဳး မဟုတ္ပါ။ အေျပာင္းအလဲသည္ မသိသာ၊ လူ တို႔အေနႏွင့္လည္း မသိမသာ မသိမသာႏွင့္ လက္ခံလာၾကသည္။ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္၍ ေရွးေခတ္ႏွင့္ တိုက္ၾကည့္လိုက္မွ ေျပာင္းလဲမွု သည္ ထင္ရွားလာေတာ့သည္။
၄။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္သြားသင့္သည့္ လုပ္ငန္းတစ္ခု မဟုတ္ပါ။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းကို တန္ ဘိုးျမွင့္သည့္ လွုပ္ရွားမွု (value-oriented movement) ျပဳလုပ္ရန္ လုိအပ္ေနပါသည္။ ၄င္းသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းေလာက လက္ရွိရင္ဆိုင္ေနရသည့္ အၾကပ္အတည္းမွ လြတ္ေအာင္ရုန္းသည့္ ထြက္ေပါက္မဟာဗ်ဴဟာ (exit strategy) ျဖစ္သလို ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုး တက္ေအာင္ တြန္းပို႔ေပးႏိုင္သည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးမဟာဗ်ဴဟာ (development strategy) လည္း ျဖစ္ပါသည္။
၅။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းသည္ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ အမ်ိဳးသားအဆင့္ ယဥ္ေက်းမွုဆိုင္ရာ တန္ဘိုးတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာလူမ်ိဳး ပတ္၀န္းက်င္၌သာ ကြက္၍ တန္ဘိုးရွိသည္ မဟုတ္ဘဲ လူသားကို ကိုယ္စားျပဳႏိုင္စြမ္းရွိသည့္တန္ဘိုး (universal value) သက္၀င္ ေနျခင္း ရွိ၊ မရွိ အစစ္ေဆးခံဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းသည္ ျမန္မာမ်ားႏွင့္သာ သက္ဆိုင္သည္မဟုတ္ဘဲ ကမၻာအ ၀ွမ္းမွ လူအေပါင္းတို႔ႏွငလ ့္ ည္း သက္ဆိုင္ေနျခင္း ရွိ၊ မရွိ၊ တဆင့္တက္၍ သက္ေတာ့ သက္ဆိုင္ပါသည္၊ သို႔ေသာ္ မမွုေလာက္ (သို႔ မဟုတ)္ သက္ဆိုင္သည္၊ မွုေလာက္ေအာင္ သက္ဆိုင္သည္ (outstanding universal value)၊ ထိုကဲ့သို႔ မွုေလာက္သည့္ အေနအ ထား ရွိ၊ မရွိ အစစ္အေဆးခံဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္းမရွ၍ ိ ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပန္ဖ်က္ဆီးေနၿပီျဖစ္၍ ျမန္မာ့ ရုိးရာေရႊဆိုင္းကို ျမန္မာ့၀န္းက်င္ ကြက္ကြက္ေလး၌သာ ေလွာင္မေနေစေတာ့ဘဲ ကမၻာ့နယ္ပယ္သို႔ ဆြဲထုတ္ျခင္း (သို႔မဟုတ)္ ကမၻာ့ နယ္ပယ္ကို ျမန္မာ့နယ္ပယ္သို႔ ဆြဲသြင္းျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
၆။
ကမၻာက မွုေလာက္သည့္ အေနအထား ရွိ၊ မရွိကုိ စစ္ေဆးရန္ စံႏွုန္းရွိၿပီးျဖစ္ၿပီး စစ္ေဆးသည့္တာ၀န္ကို အဖြ၀ ဲ႔ င္အျဖစ္ ျမန္မာ ႏိုငင ္ ံအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံေပါင္း (၁၉၅)ႏိုင္င၊ံ ပူးတြဲအဖြ၀ ဲ႔ င္ (associate member) အျဖစ္ ႏိုင္ငံေပါင္း (၉)ႏိုင္ငံႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) (ကမၻာ့ကုလသမဂၢပညာေရး၊ သိပၸံႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွုအဖြ)ဲ႔ က တာ၀န္ယပ ူ ါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ UNESCO အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံအျဖစ္ (၂၇၊ ၆၊ ၁၉၄၉) တြင္ ျဖစ္ပါသည္။
၇။
(၂၉၊ ၉၊ ၂၀၁၃) မွ (၁၇၊ ၁၀၊ ၂၀၁၃) အထိ ပဲရစ္ၿမိဳ႔တြင္ က်င္းပခဲ့သည့္ (၃၂) ႀကိမ္ေျမာက္ UNESCO အေထြေထြကြန္ဖရင့္တြင္ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးကြန္ဗင္းရွင္း(၂၀၁၃) (Convention for Safeguarding Intangible Cultural Heritage 2013) ကို ျပ႒ာန္းခဲ့ပါသည္။ ျပ႒ာန္းရျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားမွာ (က) ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္မ်ားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရန္၊
86
(ခ) ျပည္သူလူထုမ်ား၊ လူအုပ္စုမ်ား၊ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္မ်ားကို ေလးစားတန္ဘိုးထားျခင္း ဧကန္ရွိေစရန္၊ (ဂ) ေဒသႏၲရအဆင့္၊ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္၊ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မ်ားတြင္ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္မ်ား၏ အေရးပါမွႏ ု ွင့္ ေဖာ္ျပပါ အဆင့္မ်ားတြင္ အျပန္အလွန္တန္ဘိုးထားျခင္း ဧကန္ရွိ၊ မရွိ တို႔ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏိုးႏိုးၾကားၾကားရွိမွုကို ျမွင့္တင္ရန္၊ (ဃ) ႏိုင္ငံတကာပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွုႏွင့္ အေထာက္အကူမ်ား ေပးရန္၊ (Article 1, Convention for Safeguarding Intangible Cultural Heritage 2013) ၈။
ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွအ ု ေမြအႏွစ္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးကြန္ဗင္းရွင္း(၂၀၁၃)၏ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္အရ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ ဆိုသည္မွာ ျပည္သူမ်ား၊ လူအုပ္စုမ်ား၊ အခ်ိဳ႔ျဖစ္ရပ္မ်ားအတြက္ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းက ၄င္းတို႔၏ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳထားသည့္ ကာယကံေျမာက္အျပဳအမူမ်ား (practice)၊ ကိုယ္စားျပဳမွမ ု ်ား (representations)၊ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ား (expression)၊ အသိဗဟုသုတမ်ား (knowledge)၊ ကၽြမ္းက်င္မွုမ်ား (skills) ပါ၀င္သလို ကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ား (instruments)၊ ၀တၳဳပစၥည္းမ်ား (objects)၊ သမိုင္းဆိုင္ရာ စိတ၀ ္ င္စားဖြယ္ျဖစ္သည့္ ပစၥည္းကိရိယာမ်ား (artefacts)၊ ယဥ္ေက်းမွုနယ္ပယ္မ်ား (cultural spaces) ပါ၀င္သည္။ အဆိုပါ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္သည္ မ်ိဳးဆက္တစ္ဆက္မွ တစ္ဆက္သို႔ စီးကူးခဲ့သည္။ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ လူ အုပ္စုမ်ားက က်င္လည္ရာ ပတ္၀န္းက်င္ကို တုန္႔ျပန္၍လည္းေကာင္း၊ သဘာ၀တရားႏွင့္ ၄င္းတို႔ျဖတ္သန္းခဲ့သည့္ သမိုင္းကို တုန္႔လွည့္ ဆက္ဆ၍ ံ လည္းေကာင္း ျပန္လည္ဖန္ဆင္းမွု တေလ်ာက္လံုး လုပ္ခဲ့သည္။ ၄င္းတို႔အတြက္ အမွတ္သရုပ္ (identity) ႏွင့္ စဥ္ဆက္မ ျပတ္ ျဖစ္တည္မွု (continuity) ကို ရခဲ့သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ လူသား၏ ဖန္တီးႏိုင္စြမ္းႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွုမတူ ကြဲျပားျခင္းတို႔အေပၚ အေလးအ ျမတ္ျပဳျခင္းကို ျမွင့္တင္သည္။ (Paragraph 1, Article 2, Convention for Safeguarding Intangible Cultural Heritage 2013)။
၉။
ေအာက္ေဖာ္ျပပါ နယ္ပယ္မ်ားတြင္ အထက္ပါ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ ေပၚလြင္သည္။ (က) ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ကို သယ္ပ႔ေ ို ပးသည့္ ယာဥ္သဖြယ္ျဖစ္သည့္ ဘာသာစကားအပါအ၀င္ ႏွုတ္ယဥ္ေက်းမွုမ်ား၊ ႏွုတ္ ျဖင့္ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ား၊ (ခ) အႏုပညာသရုပ္ေဖာ္မ်ား (ဂ) လူမွုေရးဆိုင္ရာ အေလ့အက်င့္မ်ား၊ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ပူေဇာ္မွုမ်ားႏွင့္ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ား၊ (ဃ) သဘာ၀တရားႏွင့္ စၾကၤာ၀ဠာဆိုင္ရာ အသိဗဟုသုတမ်ားႏွင့္ အေလ့အက်င့္မ်ား၊ (င) ရိုးရာလက္မအ ွု တတ္ပညာမ်ား (Paragraph 2, Article 2, Convention for Safeguarding Intangible Cultural Heritage 2013)။
၁၀။ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေအာက္ပါတို႔ ပါ၀င္ပါသည္။ (က) ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္း (safeguarding) ဆိုသည္မွာ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ ရပ္တည္ရွင္သန္ႏိုင္ေရးအတြက္ ေရေရရာရာရွိသည့္ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို ဆိုလိုပါသည္။ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုကို ဘက္ေပါင္းစံုမွ ျပန္လည္ရွင္သန္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္သလို ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္မ်ားကို သတ္မတ ွ ္ျခင္း၊ မွတ္တမ္းတင္ျခင္း၊ သုေတသနျပဳျခင္း၊ ထိန္းသိမ္းျခင္း၊ ကာကြယ္ျခင္း၊ ျမွင့္တင္ျခင္း၊ တိုးပြားေစျခင္း၊ ျဖန္႔ျဖဴးျခင္း စသည္တို႔ကိုပါ ေဆာင္ရြက္ရပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ပညာေရးစံနစ္ အတြင္းမွ ပညာေပးျခင္းႏွင့္ ပညာေရးစံနစ္ျပင္ပမွ ပညာေပးျခင္းတို႔ ပါ၀င္ပါသည္။ (Paragraph 3, Article 2, Convention for Safeguarding Intangible Cultural Heritage 2013)။
87
(ခ) အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံတိုင္းသည္ (ခ-၁)
၄င္းတို႔ ႏိုင္ငံနယ္နမိတ္အတြင္းရွိ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္မ်ား ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မွု ေရေရရာရာရွိေစဖို႔ လို အပ္သည္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ရပါမည္။
(ခ-၂)
ပုဒ္မ ၂၊ အပိုဒ္ ၃ ပါ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွ ႏိုင္ငံနယ္နမိတ္အတြင္းမွ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ အ မ်ိဳးမ်ိဳးကို သတ္မွတ္ျခင္းႏွင့္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုျခင္း ျပဳလုပ္ရာတြင္ ျပည္သူမ်ား၊ လူအုပ္စုမ်ား၊ အစိုးရမဟုတ္ေသာ လူမွု ေရးအဖြ႔အ ဲ စည္းမ်ား၏ ပူးေပါင္းပါ၀င္မွု ရွိရမည္။ (Article 11, Convention for Safeguarding Intangible Cultural Heritage 2013)။
(ဂ) အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံတိုင္းသည္ (ဂ-၁)
ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအျမင္ႏွင့္ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္မ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ေၾကာင္း ေသခ်ာမွုရွိေစရန္ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္စာရင္း (inventory) တစ္ခု (သို႔မဟုတ)္ တစ္ခုထက္ပ၍ ို ျပဳစုရမည္။ အဆိုပါ စာရင္း မ်ားကို ေျပာင္းလဲမွုႏွင့္အညီ အခ်ိနမ ္ ွန္မွန္ မြမ္းမံေနရမည္။
(ဂ-၂)
ပုဒ္မ ၂၉ အရ ေကာ္မီတီသို႔ ကာလအလိုက္ အစီရင္ခံရာတြင္ အဆိုပါစာရင္းမ်ား၌ ဆီေလ်ာ္သည့္ သတင္းအခ်က္ အလက္မ်ား ပါ၀င္ရမည္။ (Article 12, Convention for Safeguarding Intangible Cultural Heritage 2013)။
၁၁။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးကြန္ဗင္းရွင္း(၂၀၁၃)၏ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအ ေမြအႏွစ္ အဓိပၸါယ္ဖြငဆ ့္ ိုခ်က္မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီမွုရွိသည္ဟု ယူဆပါသည္။ အထက္ပါ အမွတ္စဥ္(၁၄)တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ UNESCO ၏ သတ္မွတန ္ ယ္ပယ္မ်ားမွ အကၡရာစဥ္(င)တြင္ အက်ံဳး၀င္ပါသည္။ အကၡရာစဥ္(ဂ)ႏွင့္လည္း ဆက္စပ္မွု အားေကာင္းပါသည္။ ၁၂။ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအတြက္ အစိုးရမ်ားအၾကား ေကာ္မီတီ (intergovernmental Committee) တစ္ရပ္ကို UNESCO ၏ ေအာက္တြင္ ဖြဲ႔စည္းပါသည္။ လူသားတို႔၏ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ ကိုယ္စားျပဳစာရင္း (Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Hummanity) တြင္ စာရင္းတင္ႏိုငရ ္ န္ ေရြးခ်ယ္ျခင္းစံမ်ားကို သတ္မွတခ ္ ဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၀၊ ဇြန္လတြင္ က်င္းပခဲ့သည့္ အေထြေထြညီလာခံတြင္ ကြန္ဗင္းရွင္း၏ အမည္ေပါက္စာရင္းတြင္ မွတ္တမ္း၀င္ရန္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ ငန္းစဥ္မ်ားႏွင့္ ေရြးခ်ယ္သည့္စံမ်ားကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၃။ အမည္ေပါက္စာရင္းတင္ရန္ အဆိုျပဳရာတြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္ စံမ်ားမွာ (က) ကြန္ဗင္းရွင္း ပုဒ္မ(၂)မွ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ႏွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ပစၥည္း (element) ျဖစ္ရမည္။ (ခ) ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအျဖစ္ ထူးျခားမွုသည္ ျမင္သာသည္၊ သတိလည္း ျပဳမိၾကသည္။ ျမင္သာေၾကာင္း သတိျပဳမိၾကေၾကာင္း ေသ ခ်ာရမည္။ သို႔မွသာ ေျပာ၍ဆိ၍ ု ေကာင္းသည္။ သို႔မွသာ ကမၻာအ၀ွမ္း ယဥ္ေက်းမွုမ်ား မတူကြဲျပားျခင္း (cultural diversity) ကို ေရာင္ျပန္ဟပ္ႏိုင္မည္။ လူသား၏ ဖန္တီးႏိုင္စြမ္းကို ခိုင္ခိုင္မာမာ ျပႏိုင္မည္။ (ဂ) အဆိုပါပစၥည္း (element) ကို ကာကြယ္ရန္၊ ျမွင့္တင္ရန္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မွုေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား ေပၚလြင္ရမည္။ (ဃ) ျပည္သမ ူ ်ားႏွင့္ လူအုပ္စုမ်ား၊ တင္ျပႏိုင္စြမ္းရွိလွ်င္ သက္ဆိုင္သူ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီမွ တင္ကူး၍ အသိေပးၿပီး လြတ္ လြတ္လပ္လပ္ ရယူထားသည့္ သေဘာတူညီခ်က္မ်ား (free, prior and informed consent) ျဖင့္ အဆိုျပဳၿပီး ျဖစ္ရမည္။ 88
(င) ကြန္ဗင္းရွင္း ပုဒ္မ (၁၁)ႏွင့္ (၁၂)တို႔တြင္ သတ္မွတ္ထားသည္အ ့ တိုင္း တင္ျပသည့္ အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံ၏ နယ္နမိတ္အတြင္းမွ ျဒပ္မဲ့ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္သတ္မွတ္ခ်က္စာရင္းတြင္ ပါ၀င္ရမည္။ (Criteria and Timetable of Inscription on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Hummanity, UNESCO) ၁၄။ အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံမ်ားသည္ မိမိတို႔ႏိုင္ငံမွ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ကို UNESCO ရုံးအဖြသ ဲ႔ ို႔ အဆိုျပဳတင္သြင္းၾကပါသည္။ လူသားတို႔ ၏ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွု အေမြအႏွစ္ ကိုယ္စားျပဳစာရင္းတြင္ ကမၺည္းတင္ႏိုင္ရန္အတြက္ ျဖစ္ပါသည္။ ရုံးအဖြဲ႔က သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရႏွင့္ ညွိႏွုိင္း၍ သက္ဆိုင္ရာအစိုးရကို ျပဳျပင္စရာ၊ ျဖည့္စြက္စရာ၊ ေဆာင္ရြက္စရာမ်ား ၿပီးျပည့္စံုသည္အထိ ေဆာင္ရြက္ေစပါသည္။ ၿပီးလွ်င္ အဆိုျပဳသည့္ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုကို ဆန္းစစ္ပါသည္။ ၿပီးလွ်င္ စစ္ေဆးၿပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ပါသည္။ အဆိုျပဳသည့္အဆင့္၊ အဆိုျပဳ လႊာကို ဆန္းစစ္ျခင္း၊ ကြင္းဆင္းစစ္ေဆးျခင္း စသည္ျဖင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း အဆင္(့ ၃)ဆင့္ ထားပါသည္။ အဆင့္တိုင္းအတြက္ ၿပီး စီးရမည့္ ေန႔ရက္ကို သတ္မွတ္ပါသည္။ ၁၅။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းကို ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ စာရင္း၀င္ဖို႔ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက အားထုတ္ေနသည္ဟု ၾကားသိရပါသည္။ ေရႊ ဆိုင္းေလာကမွ လုပ္ငန္းရွင္အခ်ိဳ႔က ထိုသို႔ ေျပာျပၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ မည္သို႔မည္ပံု ေဆာင္ရြက္ေနသည္၊ မည္သည့္အဆင့္ ေရာက္ေနသည္ ဆိုသည္ကိုေတာ့ မည္သူမွ် ေရေရရာရာ မသိၾကပါ။ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ ျပဳစုသည့္စာရင္း (inventory list) တြင္ စာ ရင္းေကာက္ထားသည္မ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ထိုထက္လည္း ပိုလုပ္ႏိုင္စရာ အေၾကာင္းမရွိေခ်။ UNESCO သို႔ အဆိုျပဳတင္သြင္းသည့္ အဆင့္သို႔ တက္လွမ္းႏိုင္ရန္ ျပည့္စုံမွု မရွိေသးသည္မွာ ေသခ်ာပါသည္။ နံပါတ္စဥ္(၁၈)တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ UNESCO မွ သတ္ မွတ္ထားသည့္ စံႏွုန္း(၅)ခုမွ အစိုးရ၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားႏွင့္ အဓိကသက္ဆိုင္သည့္ ေနာက္ဆံုးစံႏွုန္း(၃)ခု (ဂ)(ဃ)(င)တို႔ကို အစိုးရက ေဆာင္ရြကႏ ္ ိုင္ျခင္း မရွိေသးေခ်။ ၁၆။ အကၡရာစဥ္(ဂ)ပါ စံႏွုန္းအရဆိုလွ်င္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းကို ကာကြယ္ရန္၊ ျမွင့္တင္ရန္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မွုေဆာင္ရြက္ခ်က္ မ်ား ေပၚလြင္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရသည္ ကြန္ဗင္းရွင္း ပုဒ္မ (၂) ပါ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္းလုပ္ငန္းမ်ားကို ကြန္ဗင္းရွင္း ပုဒ္မ(၂)၊ အပိုဒ(္ ၃)တြင္ သတ္မွတ္ၿပီး ျဖစ္ ပါသည္ (၄င္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဤေခါင္းစဥ္ေအာက္မွ နံပါတ္စဥ္ ၁၅-က တြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္)။ ၁၇။ အကၡရာစဥ္(ဃ)ပါ စံႏွုန္းအရဆိုလွ်င္ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္ႏွင့္ ဆက္စပ္နယ္ပယ္မ်ားမွ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ အလုပ္သမားမ်ား၊ ျပည္သူလူထုႏွင့္ လူအုပ္စုမ်ား စသည္တို႔ကို အသိေပးၿပီး၊ သေဘာတူညီမွုယူၿပီး ျဖစ္ရပါမည္။ အျခားႏိုင္ငံမ်ား၏ လုပ္ေဆာင္မွုမ်ား ကို ေလ့လာခ်က္အရ သက္ဆိုင္ရာလုပ္ငန္းႏွင့္ ထဲ၀င္ပတ္သက္ေနသူမ်ားက သေဘာတူညီေၾကာင္း ျပသသည့္ လက္မွတ္မ်ားကို စုစည္း၍ တင္ျပၾကသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္တြင္ ထိုသို႔ေဆာင္ရြကသ ္ ည္ကိုလည္း မေတြ႔ျမင္ရ၊ ထိုသို႔ ေဆာင္ရြကႏ ္ ိုင္သည့္အဆင့္သလ ို႔ ည္း မေရာက္ေသးပါ။ ၁၈။ အကၡရာစဥ္(င)သည္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ၏ တာ၀န္ကို သတ္မွတ္သည့္ ကြန္ဗင္းရွင္း ပုဒ္မ(၁၁)ႏွင့္ ပုဒ္မ(၁၂)တို႔ကို ရည္ညႊန္းသည့္ စံ ႏွုန္းသတ္မွတ္ခ်က္ ျဖစ္ပါသည္ (ပုဒ္မမ်ားအေၾကာင္းကို ဤေခါင္းစဥ္ေအာက္မွ နံပါတ္စဥ္ ၁၅-ခ ႏွင့္ ၁၅-ဂ တြင္ ေဖာ္ျပထားပါ သည္)။ ၁၉။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ စံႏွုန္းသတ္မွတ္ခ်က္ (က)၊ (ခ)မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီၿပီးျဖစ္သည္ဟု ယူဆပါသည္။ ေရွ႔ပိုင္းက႑မ်ား တြင္ အဆိုပါစံႏွုန္းမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီမွုရွိေၾကာင္း အလ်ဥ္းသင့္သလို တင္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ မကိုက္ညီသည္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရမွ တာ၀န္ခံမွုအပိုင္းတြင္ ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရအေနႏွင့္ တာ၀န္ခံရမည့္ တာ၀န္ရွိရုံသက္သက္မကေတာ့ဘဲ မျဖစ္မေန တာ ၀န္ခံရမည့္ အေနအထားတြင္ ရိွပါသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ တိမ္ေကာ 89
ေပ်ာက္ကြယ္ႏိုင္သည့္ လမ္းေၾကာင္းေပၚသို႔ ေရာက္ရွိေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ သာမန္အားျဖင့္ဆိုလွ်င္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း(၃) ဆင့္ျဖစ္ေသာ အဆိုျပဳလႊာတင္ျခင္း၊ ဆန္းစစ္ျခင္း၊ စစ္ေဆးျခင္းတို႔ကို Year 1 ႏွင့္ Year 2 ဟု အခ်န္ကာလ (၂)ႏွစ္ သတ္မွတ္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ပါသည္။ ထိုကာလအတြင္း ႏိုင္ငံေတာ္ဖက္မွလည္း ၿပီးျပည့္စံုေအာင္လုပ္ရၿပီး UNESCO ႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာဖက္မွလည္း ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း ျပဳၾကပါသည္။ အကယ္၍ ေပ်ာက္ကြယ္ရန္ ၿခိမ္းေျခာက္ခံေနရပါက အေရးေပၚထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ လိုအပ္သည္ (in need of urgent safeguarding) ဟု သတ္မွတ္ထားၿပီး အဆိုျပဳလႊာတင္ရာတြင္ အဆိုပါေခါင္းစဥ္ျဖင့္ တင္ သြင္းရပါသည္။ အဆိုပါအေနအထားတြင္ အေရးေပၚထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္းလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြကရ ္ န္ UNESCO မွ တိုက္ တြန္းထားၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါစာရင္းတြင္ ကမၺည္းတင္ၿပီး ျဖစ္ပါက ႏိုင္ငံတကာမွ အကူအညီမ်ား ေရာက္လာပါသည္။ အေမြအ ႏွစ္ကို ရွင္သန္ေနေအာင္ လိုအပ္ေနသည့္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္သည့္လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေတာ့သည္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ အတြင္း UNESCO က အဆိုပါ အေရးေပၚစာရင္းတြင္ အေမြအႏွစ္ (၃၅)ခု ကမၺည္းတင္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္း အေရးေပၚထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖို႔လိုအပ္ေနသည္ဟု စာရင္းေပါက္သည့္ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ (၄)ခု ရွိပါသည္။ အဇာဘိုင္ဂ်န္မွ ရုိးရာ ကာရာဘာ့ခ္ (karabakh) ျမင္းစီးကစားခုန္ကစားနည္း၊ ယူဂန္ဒါမွ အင္ပါကို (Empaako) ယဥ္ ေက်းမွု၊ မြန္ဂိုလီးယားမွ လက္ေရးစာေရးနည္း (calligraphy)၊ ဂြာတီမာလာမွ ပါ့ (Paah) ပြဲသဘင္ တို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။ ၂၁။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ အတြင္း UNESCO က အေမြအႏွစ(္ ၁၉၂)ခုကို လူသားမ်ိဳးႏြယ္၏ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ ကိုယစ ္ ား ျပဳစာရင္းတြင္ စာရင္းေပါက္အသစ္မ်ားအျဖစ္ ကမၺည္းတင္ခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါစာရင္းတြင္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြက္ အေမြအႏွစ္ (၂၅)ခု စာရင္းေပါက္ခဲ့ၿပီး အခ်ိဳ႔ကို ေဖာ္ျပရလွ်င္ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာႏိုင္ငံမွ ေရွးေဟာင္းရိုးရာ ဗီဗရီ (Qvevri) ၀ိုင္လုပ္နည္း၊ တရုတ္ႏိုင္ငံမွ ေပသီး တြက္ပညာႏွင့္ တြက္ပံုတြက္နည္း၊ ေတာင္ဗီယက္နမ္မွ ဒြန္ကတိုင္တူ (Don ca tai tu) ဂီတႏွင့္ သီခ်င္း၊ ေတာင္ကိုရီးယားမွ ကင္ခ်ီ လုပန ္ ည္း၊ အိႏၵယ ိ ႏိုင္ငံ၊ မဏိပူရမွ ဘာသာေရးေတးဆို၊ ဗံုတီး၍ ကေသာ ဆန္ကာတာနာ (Sankirtana)၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ ရုိးရာ ဂ်န္ ဒါနီ (Jamdani) ယကၠန္းခတ္ျခင္းပညာ စသည္တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၂။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၃ ခုႏွစအ ္ ထိ လူသားမ်ိဳးႏြယ္၏ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ ကိုယ္စားျပဳစာရင္းတြင္ ကမၺည္းတင္ခံၿပီးျဖစ္သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားမွာ အိႏၵယ ိ ၊ တရုတ္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ကေမၻာဒီယား၊ ဗီယက္ နမ္၊ ဖိလစ္ပိုငႏ ္ ိုင္ငံတို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကား ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္တြင္ ကမၺည္းတင္ခံရသည့္ အေမြအႏွစ္ တစ္ခု မွ် မရွိေသးပါ။ ၂၃။ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစက ္ ြန္ဗင္းရွင္းကို ျပ႒ာန္းေသာအခါ ျပ႒ာန္းရသည့္ အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုအျဖစ္ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြ အႏွစ္ထိန္းသိမ္းျခင္းျဖင့္ ေရရွည္တည္တံသည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မွု (sustainable development) ကို အာမခံႏင ို ္သည္ဟု UNESCO က စဥ္းစားခဲ့ပါသည္။ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ကို ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္းတို႔တြင္ ေဒသခံ႒ာေနလူထု၏ အေရးပါမွုႏွင့္ ၄င္းတို႔၏ အခန္းက႑ကို အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ပါသည္။ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုႏွင့္ ျဒပ္ရွိယဥ္ေက်းမွုအၾကား နက္နက္ရွိုင္းရွုိင္း အျပန္အလွန္ အမွီသဟဲျပဳေနပံုကိုလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူမ်ားၾကားတြင္လည္း အဆိုပါအ ေၾကာင္းအရာမ်ားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားလွ်င္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း တိမ္ေကာသြားစရာ အေၾကာင္းမရွိပါ။ ၂၄။ (၁၇၊ ၁၀၊ ၁၉၇၂) မွ (၁၆၊ ၁၁၊ ၁၉၇၂) အထိ ပဲရစ္ၿမိဳ႔တြင္ က်င္းပသည့္ ၁၇ ႀကိမ္ေျမာက္ UNESCO အေထြေထြကြန္ဖရင့္တြင္ ကမၻာ့ ယဥ္ေက်းမွုႏွင့္သဘာ၀အေမြအႏွစ္မ်ား ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေရးဆိုင္ရာ ကြန္ဗင္းရွင္းကို ျပ႒ာန္းခဲ့ပါသည္။ ထိုကြန္ဗင္းရွင္းသည္ ၁၉၇၅၊ ဒီဇင္ဘာ(၁၇)ရက္ေန႔မွစ၍ အာဏာသက္၀င္ခဲ့ပါသည္။ (၂၉၊ ၄၊ ၁၉၉၄)တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ (၁၃၇) ႏိုင္ငံေျမာက္ ကြနဗ ္ င္း ရွင္း အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ၂၅။ ကြန္ဗင္းရွင္းတြင္ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ႏွင့္ သဘာ၀အေမြအႏွစ္ဆိုၿပီး အေမြအႏွစ္ကို အဓိကအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲျခား သတ္မွတ္ပါသည္။ ကမၻာ့အေမြအႏွစ(္ World Heritage)ကို ယဥ္ေက်းမွအ ု ေမြအႏွစႏ ္ ွင့္ သဘာ၀အေမြအႏွစ္၊ ယဥ္ေက်းမွအ ု ေမြအႏွစႏ ္ ွင့္ သဘာ၀အေမြအ 90
ႏွစ္ အေရာအစပ္၊ ယဥ္ေက်းမွုဆိုင္ရာေျမျပင္မ်ား (cultural landscapes)၊ ေရႊ႔ေျပာင္းႏိုင္သည့္အေမြအႏွစ္ (Movable Heritage) ဟုဆိုၿပီး ထပ္စိတ္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစန ္ ယ္ပယ္တြင္ အက်ံဳး၀င္သည္ျဖစ္၍ ယဥ္ေက်းမွု အေမြအႏွစ္ သတ္မွတ္ခ်က္ရွုေထာင့္မွ ခ်ဥ္းကပ္ပါမည္။ ၂၆။ ကြန္ဗင္းရွင္း ပုဒ္မ(၁)အရ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုရာတြင္ အထိမ္းအမွတ္သရုပ္သကန္မ်ား (monuments)၊ အ ေဆာက္အဦးအစုအေ၀းမ်ား (groups of buildings)၊ ေနရာမ်ား (sites) ဟု အုပ္စ(ု ၃)စုဖြဲ႔ကာ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆပ ို ါသည္။ ျမန္မာ့ရုိး ရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ အထိမ္းအမွတ္သရုပ္သကန္မ်ားအုပ္စုတြင္ အက်ံဳး၀င္ပါသည္။ ၂၇။ အထိမ္းအမွတ္သရုပ္သကန္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုရာတြင္ သမိုင္း၊ အႏုပညာ (သို႔မဟုတ)္ သိပၸံပညာရပ္ဆိုင္ရာရွေ ု ထာင့္ မွၾကည့္လွ်င္ ထင္ရွားသည့္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာဘံုတန္ဘိုး (outstanding universal value) သက္၀င္ေနသည့္ ဗိသုကာလုပ္ရပ္မ်ား၊ အထိမ္းအမွတ္သရုပ္သကန္သေဘာသက္၀င္သည့္ ပန္းပုႏွင့္ ပန္းခ်ီ၊ ေရွးေဟာင္းသဘာ၀ (archaeological nature) ရွိသည့္ ပစၥည္း မ်ား (သို႔မဟုတ)္ တည္ေဆာက္ဖစ ြဲ႔ ည္းမွုမ်ား၊ ေက်ာက္စာမ်ား၊ လူေနဂူမ်ား၊ ေဖာ္ျပပါအျခင္းအရာမ်ား တစ္ခုမက ေပါင္းစပ္ေနသည့္ အရာမ်ား စသည္တို႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ လုပ္ရပ္မ်ား ပါ၀င္ပါသည္။ ၂၈။ ကြန္ဗင္းရွင္း၏ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္သည္ ပစၥည္း (element) ကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုသည္ မဟုတ္၊ ထိုပစၥည္းျပဳလုပ္သည့္ လုပ္ရပ္ (work) ကိုသာ ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၂၉။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ကမၻာ့ယဥ္ေက်းမွုႏွင့္သဘာ၀အေမြအႏွစ္မ်ား ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေရးကြန္ဗင္းရွင္းတြင္ အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ခဲ့သည့္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွစ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ယဥ္ေက်းမွုႏွင့္ သဘာ၀အေမြအႏွစမ ္ ်ားကို ကမၻာအဆင့္တြင္ မွတ္တမ္း၀င္ ေအာင္ အားထုတ္ခဲ့ပါသည္။ အားထုတ္ခဲ့သမွ် လ်ာထားစာရင္း၀င္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမွုႏွင့္သဘာ၀အေမြအႏွစ္မ်ားႏွင့္ UNESCO သို႔ လ်ာထားစာရင္း၀င္ရန္ တင္ျပခဲ့ေသာ ခုႏွစ္သကၠရာဇ္မ်ားကို ယွဥ္တြဲေဖာ္ျပလိုပါသည္။ (က) ပုဂံေရွးေဟာင္းနယ္ေျမႏွင့္ ေရွးေဟာင္းအမွတ္သရုပ္မ်ား (၁၉၉၆) (ခ) ပ်ဴၿမိဳ႔ေဟာင္းမ်ား (ဗိႆႏိုး၊ ဟန္လင္း၊ သေရေခတၱရာ) (၁၉၉၆) (ဂ) ကုန္းေဘာင္ေခတ္မွ သစ္သားဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေဆာင္မ်ား (အံုဒုံ၊ ပခန္းႀကီး၊ ပခန္းငယ္၊ လယ္ကိုင္း၊ စကု၊ စလ၊ ေရႊေက်ာင္းမႏၲေလး) (၁၉၉၆) (ဃ) ျဗဒါးလင္းလွုိဏ္ဂူမ်ား (၁၉၉၆) (င) အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႔ေတာ္မ်ား (အင္း၀၊ အမရပူရ၊ စစ္ကိုင္း၊ မင္းကြန္း၊ မႏၲေလး) (၁၉၉၆) (စ) ေျမာက္ဦးေရွးေဟာင္းနယ္ေျမႏွင့္ ေရွးေဟာင္းအမွတ္သရုပ္မ်ား (၁၉၉၆) (ဆ) အင္းေလးကန္ (၁၉၉၆) (ဇ) မြန္ၿမိဳ႔ေတာ္မ်ား (ပဲခူး၊ ဟံသာ၀တီ) (၁၉၉၆) (စ်) ဧရာ၀တီျမစ္စႀကၤန္ (၂၀၁၄) (ည) ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းမွ သစ္ေတာမ်ား (၂၀၁၄) (ဋ) အင္းေတာ္ႀကီးကန္ ေတာရုိင္းသဘာ၀ထိန္းသိမ္းေရးနယ္ေျမ (၂၀၁၄) (ဌ) နတ္မေတာင္အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္ (၂၀၁၄) (ဍ) ၿမိတ္ကၽြန္းစုေလးမ်ား (၂၀၁၄) (ဎ) ဟူးေကာင္းခ်ိဳင္၀ ့ ွမ္း ေတာရုိင္းသဘာ၀ထိန္းသိမ္းေရးနယ္ေျမ (၂၀၁၄) 91
(ဏ)တနသၤာရီသစ္ေတာစႀကၤန္ (၂၀၁၄) (UNESCO World Heritage Centre, 2014) ၃၀။ အထက္ပါေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို ေလ့လာလွ်င္ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ႏွစ္သုတ္ခ၍ ြဲ အားထုတ္သည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ပံုမွန္ ၀တၱရားကို ေဆာင္ရြက္ပံုထက္ ရံဖန္ရံခါ ထ၍ အံုလိုက္က်င္းလိက ု ္ (campaign) သေဘာမ်ိဳး ေဆာင္ရြက္သည့္ပံုစံမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ကာလမ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ပိတ္ဆို႔ခံ တိုင္းျပည္တစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ထိုႏွစ္မွာပင္ ျမန္မာခရီးသြားႏွစ္ ၁၉၉၆ (Visit Myanmar Year 1996) လွုပ္ရွားမွုကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ လ်ာထားစာရင္းတြင္ အဆိုျပဳထားသည့္ အေမြအႏွစ္မ်ားမွာ ယဥ္ေက်း မွုအေမြအႏွစ္အုပ္စ၀ ု င္ အထိမ္းအမွတ္သရုပ္သကန္မ်ား (monuments)၊ အေဆာက္အဦးအစုအေ၀းမ်ား (groups of buildings)၊ ေနရာမ်ား (sites) ျဖစ္ၾကၿပီး သဘာ၀အေမြအႏွစ္မ်ား မပါ၀င္ပါ။ ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား လာေရာက္လည္ပတ္မွုအ မ်ားဆံုး ဆိုက္ေရာက္ေနရာမ်ား (destination sites) အက်ံဳး၀င္ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ သဘာ၀ယဥ္ေက်းမွု အေမြအႏွစ္နယ္ပယ္ကိုသာ အဆိုျပဳပါေတာ့သည္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္သည္လည္း ယို႔ယြင္းလာခဲ့ၿပီ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္း သိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး အသံေတြလည္း က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ထြက္ေပၚလာခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္း က်င္နယ္ပယ္ကိုသာ ကိုင္တြယ္လာခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ၏ ယဥ္ေက်းမွုႏွင့္ သဘာ၀အေမြအႏွစ္မ်ား ထိန္း သိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးစီးပြားေပၚတြင္ မွီခိုေနသည္ဟု ယူဆပါသည္။ ၃၁။ လတ္တေလာကာလေလးမွာပင္ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္က လ်ာထားစာရင္းတင္ခဲ့သည့္ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္မ်ားမွ ပ်ဴၿမိဳ႔ေဟာင္းမ်ားျဖစ္ ေသာ ဗိႆႏိုး၊ ဟန္လင္း၊ သေရေခတၱရာ ၿမိဳ(႔ ၃)ၿမိဳ႔ကို UNESCO က ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္း၀င္မ်ားအျဖစ္ ကမၺည္းတင္လိုကပ ္ ါၿပီ။ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္း၀င္မ်ားအျဖစ္ ကမၺည္းတင္ရာတြင္ အဆိုပါ အေမြအႏွစ္မ်ားတြင္ ထင္ရွားသည့္ တစ္ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ဘုံ တန္ဘိုးရွိျခင္း၊ မရွိျခင္းအျပင္ ထိုဘံုတန္ဘိုး ပ်က္စီးမွုႏွင့္ ဖ်က္ဆီးမွမ ု ်ားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္စြမ္း ရွိျခင္း၊ မရွိျခင္းကိုလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားပါသည္။ အေမြအႏွစ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ UNESCO ၏ မူမွာ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံကို မူပိုငအ ္ ခြင့္အေရး (Property Right) ေပးပါသည္။ ၄င္းတို႔အေနႏွင့္ အျမင္မေတာ္သည္ကို ေတာ္၏၊ မေတာ္၏ အေ၀းမွ သတိေပးရုံမွအပ ဘာမွ်တတ္ႏိုင္သည္ မဟုတ္ပါ။ UNESCO အေနျဖင့္ ထဲထဲ၀င္၀င္ စြက္ဖက္ပိုင္ခြင့္ မရွိေခ်။ UNESCO က ကြန္ဗင္းရွင္းမ်ားကို ေရးဆြဲရာတြင္ လမ္းညႊန္ သေဘာတရားမ်ားအျဖစ္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ကမၻာ့လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း (Universal Declaration on Human Rights of 1948)၊ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္ စီးပြားေရး၊ လူမွုေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွု အခြင့္ အေရးမ်ားဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္ (International Covenant for Economic, Social and Cultural Rights of 1966)၊ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံသားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ားဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္ (International Covenant for Civil and Political Rights of 1966) တို႔ကို ကိုးကားေရးဆြဲပါ သည္။ ထင္ရွားသည့္ တစ္ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ဘုံတန္ဘိုး (Outstanding Universal Value) ဟု ကမၺည္းတင္ခံရဖို႔အေရးသည္ အတိတ္ ကလူမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္မွုမ်ားသက္သက္ကိုသာ အမွီျပဳေနသည္ မဟုတ္ဘဲ ပစၥဳပၸါန္ကာလ လူတို႔၏ စြမ္းေဆာင္မွုမ်ားအေပၚတြင္လည္း အမွီျပဳပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အတိတ္သည္ မည္မွ် ေကာင္းမြန္ခဲ့သည္ျဖစ္ေစ၊ ပစၥဳပၸါန္က ညံ့ဖ်င္းေနလွ်င္ အတိတ္ကာလ လူတို႔၏ ေျပာင္ေျမာက္ေသာ စြမ္းေဆာင္ရည္တသ ို႔ ည္ ကမၻာ့လူသားထုကို ကိုယ္စားျပဳခြင့္ မရေတာ့ပါ။ ၃၂။ UNESCO သို႔ လ်ာထားစာရင္းတင္ရာတြင္ အေမြအႏွစ္သည္ outstanding universal value ရွိရပါမည္။ outstanding universal value အတြက္ သတ္မွတ္ထားေသာ စံ (၁၀) ခ်က္ ရွိပါသည္။ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္နယ္ပယ္အတြက္ (၆)ခ်က္ႏွင့္ သဘာ၀အေမြအႏွစ္ နယ္ပယ္အတြက္ (၄)ခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။ သက္ဆိုင္ရာနယ္ပယ္အတြက္ သတ္မွတ္ထားေသာ စံမ်ားမွ အနည္းဆံုး (၁)ခ်က္ႏွင့္ ျပည့္မီဖို႔ လိအ ု ပ္ပါသည္။ စံမီရုံမက အစစ္အမွန္တန္ဘိုး (authenticity)၊ ႀကံ့ခိုင္မွု (integrity)၊ ကာကြယ္မွု (protection)၊ စီမံခန္႔ခြဲမွု (management) တို႔ကိုလည္း အေရးႀကီးသည့္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားအျဖစ္ စဥ္းစားပါသည္။ (operational guideline for implementation of the world heritage convention, 2012) 92
၃၃။ outstanding universal value ရွိ၊ မရွိ ဆန္းစစ္သည့္ စံ (၁၀) ခ်က္မွ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္နယ္ပယ္ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ စံ (၆) ခ်က္၊ ၄င္း (၆)ခ်က္မွ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္ဟု ယူဆရသည့္ အခ်က္အလက္(၄)ခုကို ေကာက္ယ၍ ူ UNESCO ၏ ပံုစံက် အမွတ္စဥ္မ်ားအတိုင္း ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ (၁) လူသား၏ တီထြင္ဖန္တီးႏိုငမ ္ ွု ရွားပါးသဘာ၀အရည္အေသြး (human creative genius) ၏ အေျပာင္ေျမာက္ဆံုးလက္ရာတစ္ ခုအျဖစ္ ကိုယ္စားျပဳသည္။ (၂) ရွည္လ်ားသည့္ ကာလတေလ်ာက္ (သုိ႔မဟုတ)္ ကမၻာေလာကမွ ယဥ္ေက်းမွုနယ္ပယ္တစ္ခုတြင္ လူသားတန္ဘိုးမ်ား အေရးပါစြာ အလဲအလွည္ျပဳရာအျဖစ္ ေဖာ္ျပသည္။ (၃) ရွိေနဆဲျဖစ္သည့္ (သို႔မဟုတ)္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီးျဖစ္သည့္ ယဥ္ေက်းမွုရုိးရာ (cultural tradition) (သို႔မဟုတ)္ ယဥ္ေက်းမွု (civilization) ၏ အေထာက္အထားသေဘာေဆာင္သည္။ ထိုသို႔ အေထာက္အထားသေဘာ ေဆာင္ရာတြင္ ဇေ၀ဇ၀ါေဆာင္ သည္မဟုတ္၊ ေသေသခ်ာခ်ာ ေဆာင္သည္ (testimony)။ အေထာက္အထားသည္ အျခားမည္သည့္အရာႏွင့္မွ် မတူ၊ သီးသီး သန္႔သန္႔ ထီးတည္းသေဘာ (unique) ရွိသည္ (သို႔မဟုတ)္ အဖ်င္းဆံုးအေနႏွင့္ ျခြင္းခ်က္သေဘာေတာ့ (exceptional) ေဆာင္ သည္။ (၆) ထင္ရွားသည့္ တစ္ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ဘံုသေဘာေဆာင္သည့္ အေရးပါမွု (outstanding universal significance)မ်ား ျဖစ္ၾကေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ား (သို႔မဟုတ)္ ရွင္သန္ဆဲ ရုိးရာမ်ား၊ အေတြးအႀကံမ်ား (သို႔မဟုတ)္ ယံုၾကည္မွုမ်ား၊ အႏုပညာေျမာက္သည့္ အလုပ္မ်ား၊ စာေပဖန္တီးမွုမ်ား စသည္တို႔ႏွင့္ တိုက္ရုိက္ေသာ္လည္းေကာင္း (သို႔မဟုတ)္ ဆုပ္ဆုပ္ကိုင္ကိုင္ ျပႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ဆက္ႏႊယ္ ေနသည္။ (ေကာ္မီတီက ဤစံႏွုန္းကို အျခားစံႏွုန္းမ်ားႏွင့္ တြဲဖက္၍ အသံုးျပဳသင့္သည္ဟု စဥ္းစားသည္)။ (operational guideline for implementation of the world heritage convention, 2012) ၃၄။ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္နယ္ပယ္ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ စံ(၆)ခ်က္ (အမွတ္စဥ္အရ ၁ မွ ၆ အထိ) သည္ အစစ္အမွန္ (authenticity) အ ေျခအေနႏွင့္ ျပည့္မီဖို႔ (သို႔မဟုတ)္ အရပ္သံုးစကားႏွင့္ဆိုရလွ်င္ စစ္စစ္ျမည္ေနဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ အေမြအႏွစ္တစ္ခု၏ တန္ဘိုးကို သိရွိ နားလည္ႏိုင္ရန္ ထိုတန္ဖိုးအေၾကာင္း ေဖာ္ျပသည့္ သတင္းရင္းျမစ္မ်ား လိုအပ္ပါသည္။ နားလည္ႏိုငမ ္ ွု အတိုင္းအတာ အေလးအေပါ့ သည္ ထိုသတင္းရင္းျမစ္မ်ား ခုိင္လံုမွုရွိ၊ မရွိႏွင့္ အားေကာင္းမွု ရွိ၊ မရွိေပၚတြင္ မူတည္ပါသည္။ စစ္စစ္ျမည္၊ မျမည္ ေထာင့္ေပါင္းစံမ ု ွ စစ္ ေဆးရန္ သတင္းရင္းျမစ္မ်ားမွ အသိဗဟုသုတမ်ားကို သံုးစြဲပါသည္။ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္၏တန္ဘိုးႏွင့္ သတင္းရင္းျမစ္မ်ား ယံု ၾကည္ေလာက္ဖြယ္ ရွိ၊ မရွိ အကဲျဖတ္ရာတြင္ ေနာက္ခံယဥ္ေက်းမွုနယ္ပယ္ေပၚတြင္ မူတည္၍ အကဲျဖတ္ခ်က္မ်ား ကြဲလြဲႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ ေၾကာင့္ သက္ဆိုင္ရာလူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ ယဥ္ေက်းမွုေနာက္ခံေပၚ တင္၍သာ အကဲျဖတ္ပါသည္။ (operational guideline for implementation of the world heritage convention, 2012) ၃၅။ လ်ာထားစာရင္းတြင္ တင္ေသာ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္သည္ စစ္စစ္မည္၊ မမည္ ဆံုးျဖတ္ရန္ ယဥ္ေက်းမွုတန္ဘိုးကို ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အျခင္းအရာမ်ားတြင္ တကယ္ဓမၼစစ္ ေဖာ္၊ မေဖာ္ စစ္ေဆးပါသည္။ (က) ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႔စည္းမွုႏွင့္ ဒီဇိုင္း (form and design) (ခ) သာမာန္ႏွင့္ သာမာန္မဟုတ္သည့္ ရုပ၀ ္ တၳဳပစၥည္းမ်ား (materials and substance) (ဂ) အသံုးခ်မွုႏွင့္ အသံုး၀င္မွု (use and function) 93
(ဃ) ရုိးရာမ်ား၊ နည္းစံနစ္မ်ားႏွင့္ စီမံခန္႔ခြဲမွုစံနစ္မ်ား (traditions, techniques and management systems) (င) ပထ၀ီဆိုငရ ္ ာ တည္ေနရာႏွင့္ ေနရာခ်ထားမွုပံုစံ (location and setting) (စ) ဘာသာစကားႏွင့္ အျခားျဒပ္မဲ့အေမြအႏွစ္ပံုစံဖြဲ႔စည္းမွုမ်ား (language, and other forms of intangible heritage) (ဆ) ၀ိဥာဥ္ပိုင္းႏွင့္ ခံစားမွုမ်ား (spirit and feeling) (ဇ) အတြင္းႏွင့္ အျပင္မွလာ၍ သက္ေရာက္ေသာ အျခားအျခင္းအရာမ်ား (other internal and external factors) (operational guideline for implementation of the world heritage convention, 2012) ၃၆။ ႀကံ့ခိုင္မွု (integrity) အေျခအေနကို စစ္ေဆးရာတြင္ (က) outstanding universal value ကို ေဖာ္ျပသည့္ အျခင္းအရာတိုင္းကို စစ္ေဆးသည္။ (ခ) အေမြအႏွစ္၏ အေရးပါမွုကို ေဖာ္က်ဴးသည့္ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား၊ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ၿပီးျပည့္စံုေအာင္ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္သည္ဟု ေသခ်ာေအာင္ အေမြအႏွစ္၏ ပမာဏကို ယူသည္၊ စစ္ေဆးသည္။ (ဂ) ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ား အေမြအႏွစ္အေပၚ သက္ေရာက္ျခင္း ရွိ၊ မရွိႏွင့္ အေမြအႏွစ္ကို လ်စ္လ်ဴျပဳထားျခင္း ရွိ၊ မရွိ စစ္ေဆးသည္။ (operational guideline for implementation of the world heritage convention, 2012) ၃၇။ ကာကြယ္မွုအပိုင္းတြင္ အေမြအႏွစ္ကို ကာကြယ္သည့္ ဥပေဒမ်ား၊ နည္းဥပေဒမ်ား၊ မူ၀ါဒမ်ား စသည္တို႔ကို စစ္ေဆးပါသည္။ အထက္ တြင္ ေဖာ္ျပၿပီးျဖစ္သည့္ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္မ်ားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သည္ႏွင့္ အလားသ႑ာန္တူပါသည္။ ၃၈။ အဖြ၀ ဲ႔ င္ႏိုင္ငံမ်ားက ၄င္းတို႔ႏိုင္ငံမွ ယဥ္ေက်းမွုႏွင့္ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားကို ကမၺည္းထိုးႏိုင္ရန္ UNESCO သို႔ လ်ာထားစာရင္း တင္ၾကရာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ကာလအတြင္း တစ္ႏွစ္လွ်င္ အနည္းဆံုးသည္ (၅၃)ခု၊ အမ်ားဆံုးသည္ (၈၁)ခု ရွိပါသည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ေနရာ (site) က႑ကိုသာ လ်ာထားစာရင္း တင္ပါသည္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ကမူ အထိမ္းအမွတ္သရုပ္ သကန္မ်ား (monuments)၊ အေဆာက္အဦးအစုအေ၀းမ်ား (groups of buildings)၊ ေနရာမ်ား (sites) ဟု အုပ္စ(ု ၃)စုလံုးတြင္ လ်ာထားစာရင္း တင္ခဲ့ပါသည္။ ၃၉။ လူသားမ်ိဳးႏြယ္၏ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွု ကိုယ္စားျပဳစာရင္းတြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို ကမၺည္းတင္ရန္ အပ္စပ္ေသာ္လည္း အထိမ္းအမွတ္သရုပ္သကန္မ်ား (monuments)၊ အေဆာက္အဦးအစုအေ၀းမ်ား (groups of buildings)၊ ေနရာမ်ား (sites) စသည့္ အုပ္စ(ု ၃)စုတြင္ ကမၻာ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ လ်ာထားစာရင္းတင္ရန္မူ အပ္စပ္မည္ မဟုတ္ပါ။ သို႔ေသာ္ ဤေခါင္းစဥ္ငယ္ ေအာက္မွ အမွတ္စဥ္(၅)ပါ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ outstanding universal value ရွိ၊ မရွိ စစ္ေဆးလိလ ု ွ်င္ UNESCO ၏ စံႏွုန္းမ်ားႏွင့္ တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးျခင္းသည္ အသင့္ေတာ္ဆံုး ျဖစ္ပါသည္။ ဤေခါင္းစဥ္ငယ္ေအာက္မွ အမွတ္စဥ္(၃၃)ပါ outstanding universal value ၏ အျခင္းအရာမ်ားတြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ `ထင္ရွားသည္´ (outstanding) ဆို သည့္ ၀ိေသသတြင္ ဒီကရီနိမ့္ျမင့္ ရွိမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း universal value အေနႏွင့္ ရွိၿပီး ျဖစ္သည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ အမွတ္စဥ္(၃၄)ပါ အစစ္အမွန္ျဖစ္မွု (authenticity)ကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၏ အရင္းအျမစ္ ခိုင္မာမွုႏွင့္ ယံုၾကည္ေလာက္ဖြယ္ျဖစ္မွုတို႔ႏင ွ ့္ ပတ္သက္၍ သမိုင္းဆိုင္ရာအခ်က္အလက္မ်ား ျပည့္စံုမွု ရွိ၊ မရွိ စကားေျပာလာမည္ ျဖစ္ပါသည္။ 94
အမွတ္စဥ္(၃၅)ပါ ယဥ္ေက်းမွုတန္ဘိုး ဓမၼစစ္ေဖာ္၊ မေဖာ္ စစ္ေဆးရန္ တင္ၾကည့္သည့္ အျခင္းအရာမ်ားတြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း သည္ ယဥ္ေက်းမွုတန္ဘိုး ဓမၼစစ္ေဖာ္ႏိုင္စြမ္းရွိသည္ဟု ယူဆပါသည္။ အမွတ္စဥ္(၃၆)ပါ ႀကံ့ခိုင္မွုကား ယို႔ယြင္းလာခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါ သည္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားႏွင့္ လ်စ္လ်ဴရွုမွုမ်ား၏ သက္ေရာက္မွုမ်ားက အားႀကီးေသာေၾကာင့္ ယူဆပါသည္။ ၄၀။ အထက္ပါ ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားအရ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းသည္ လူသားမ်ိဳးႏြယ္၏ ျဒပ္မယ ဲ့ ဥ္ေက်းမွု အေမြအႏွစ္ ကိုယ္စားျပဳစာရင္းတြင္ ကမၺည္းတင္ တန္း၀င္ဖို႔ ပင္ကိုအေျခခံအားျဖင့္ လံုေလာက္မွုရွိသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ပင္ကိုအေျခခံကို ထပ္ပိုး၍ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ ၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား ထည္၀ ့ င္လိုက္လွ်င္ ၿပီးျပည့္စံုမွု ရွိသြားေပမည္။ တန္ဘိုးကို ေဇာင္းေပးသည့္ လွုပ္ရွားမွု (value-oriented movement) လုပ္ရာတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရအေနႏွင့္ ျဖည့္စြက္ပံ့ပိုးသည့္ အခန္းက႑တြင္ တာ၀န္ရွိပါသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက UNESCO ႏွင့္ ဆက္ဆံရာတြင္ ျပည္သူကို တာ၀န္ခ၍ ံ ဆက္ဆံရၿပီး ဆက္ဆံေရးပံုသ႑ာန္ကိုလည္း ထိုသို႔အက်ံဳး၀င္ေအာင္ UNESCO က တည္ေဆာက္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မွု တာ၀န္ယူျခင္းသည္ ျပည္သူကို တာ၀န္ခံျခင္းျဖစ္ၿပီး ထိုသို႔တာ၀န္ခံျခင္းကို ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ ကိုယ္စားျပဳစာရင္း ကမၺည္းတင္ရာတြင္ လိုအပ္ ခ်က္တစ္ခအ ု ျဖစ္ UNESCO က ထည့္သြင္းေရးဆြထ ဲ ားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ၄၁။ ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း လက္ရွိရင္ဆိုင္ေနရေသာ ရပ္တည္မွုျပႆနာကို တန္ဘိုးကိုေဇာင္းေပးသည့္ လွုပ္ရွားမွုကသာ အ ေကာင္းဆံုးေျဖရွင္းေပးႏိုင္စြမ္းရွိသည္ဟု ယူဆပါသည္။ ထိုသို႔ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ ႏိုင္ငံအတြင္းတြင္ တန္ဘိုးျမင့္ၿပီးျဖစ္သလို ႏိုင္ငံ တကာနယ္ပယ္တြင္လည္း တန္ဘိုးျမင့္ၿပီး ျဖစ္ေတာ့သည္။ သို႔ေသာ္ တန္ဘိုးကို ေဇာင္းေပးသည့္ လွုပ္ရွားမွုတြင္ အားနည္းခ်က္ ရွိပါသည္။ အားနည္းခ်က္မွာ ေဇာင္းေပးသည့္ နယ္ပယ္သည္ ဘာသာေရးကို အေျခခံၿပီး ေပါင္းရုံးကိုယ္စားျပဳသည့္ (collective representations) နယ္ပယ္အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ေနပါသည္။ ဘာသာေရးကို အေျခမခံလွ်င္ေတာင္မွ ထိုကဲ့သို႔ေသာနယ္ပယ္ကို ျမွင့္ တင္ျခင္းတြင္ တြဲ၍ပါလာတတ္သည္မွာ ဘာသာေရးအေျခခံ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ (religious nationalism) ျဖစ္ပါသည္ (Roger Friedland, 2001)။ ၄၂။ UNESCO ၏ မူျဖစ္ေသာ ပိုင္ဆိုင္မွုအခြင့္အေရး (property right) ကို ကာယကံရွင္ႏိုင္ငံအား အပ္ႏွင္းသကဲ့သို႔ ယခုအဆိုျပဳသည့္ လွုပ္ရွားမွုကိုလည္း ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ ထဲ၀င္ပတ္သက္ေနသူမ်ားအား အပ္ႏွင္းသင့္ပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ မူလပိုင္ ရွင္သည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္ႏွင့္ ထဲ၀င္ပတ္သက္သူမ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး က်န္သူမ်ားအေနႏွင့္ ဆိုင္ေတာ့ဆိုင္သည္၊ မပိုင္၊ ထို႔ ေၾကာင့္ လုပ္သမွ် ကိုင္သမွ်သည္ ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္မွ လူအမ်ားစု၏ သေဘာညီညြတ္စြာ ပူးေပါင္းပါ၀င္မွုကို ရယူရန္ လိုအပ္ပါ သည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ ရုိးစင္းသည့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ စီးပြားေရးသြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားႏွင့္ ရွုပ္ေထြးသည့္ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္း၏ စီးပြားေရးသြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား စပ္ၾကားက်ေနသည့္ လုပ္ငန္းတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ စီးပြားေရးအျပဳအမူ (economic activity) သည္ ေလာကုတၱရာဆန္ၿပီး ဘာသာေရးအေတြးအႀကံမ်ား လႊမ္းမိုးေနဆဲ ျဖစ္သလို ေလာကီလည္းဆန္ၿပီး လက္ေတြ႔ျဖစ္ ရပ္မ်ား၏ အေၾကာင္းအက်ိဳးမ်ားေပၚတြင္ ဆင္ျခင္မွု တည္ေဆာက္ကာ ေဆာင္ရြက္ၾကသည္လည္း ရွိပါသည္။ ဤအေျခခံေပၚတြင္ ၄င္းတို႔ကို ပိုင္ဆိုင္မွုအခြင့္အေရး ႏွင္းအပ္ျခင္းျဖင့္ တန္ဘိုးကိုေဇာင္းေပးသည့္ လွုပ္ရွားမွု၏ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္လိမ့္ မည္ဟု ယူဆလွ်င္ ျဖစ္ႏိုငပ ္ ါသည္။
(ဎ) ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ စီးပြားေရးတန္ဘိုး ျမွင့္တင္ျခင္းကိစၥ ၁။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း၏ ရုိးရာယဥ္ေက်းမွုကို တန္ဘိုးျမွင့္ၿပီးသည္ႏွင့္ ေဘာဂေဗဒတန္ဘိုးကိုလည္း လိုက္ပါျမွင့္တင္ဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ ရိုးရာတန္ဘိုး၊ ယဥ္ေက်းမွုတန္ဘိုး၊ လက္မွုပညာတန္ဘိုး ျမင့္လာသည္ႏွင့္ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ ေကာင္းေကာင္းကပ္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ေဘာဂေဗဒတန္ဘိုးတက္လာရန္ အခက္ႀကီးခက္လိမမ ့္ ည္ မဟုတ္ဟု ယူဆပါသည္။ `ရိုးရာမပ်က္ စီးပြားတက္´ သည္ ျမန္မာ့ရုိးရာ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ ပန္းတိုင္သဖြယ္ ျဖစ္သင့္သည္ဟု ယူဆပါသည္။
95
၂။
ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းကို ႏိင ု ္ငံအတြင္း၌သာ ေလွာင္မေနေစဘဲ ႏိုင္ငံတကာနယ္ပယ္သို႔ ဆန္႔ထုတ္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားရန္ လိုအပ္သည္ဟု ယူဆပါသည္။ ျပည္တြင္းေစ်းကြက္ကို စြန္႔ခြာရမည္ဟု မဆိုလိုပါ။ တန္ဘိုးကို ေဇာင္းေပးသည့္ လွုပ္ရွားမွုမ်ား ေအာင္ျမင္ျဖစ္ထြန္း လာသည္ႏွင့္ ျပည္တြင္းေစ်းကြက္တြင္လည္း မ်က္ႏွာပန္းလွၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ျပည္တြင္းမွ စားသံုးသူမ်ားအေနႏွင့္ စက္မွုထုတ္ကုန္ ေရႊဆိုင္းကို စားသံုးမည္လား၊ လက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းကို စားသံုးမည္လား၊ ႏွစ္သက္ရာ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ ရွိပါသည္။ တဖက္တြင္ ျမန္ မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းအေနႏွင့္လည္း စားသံုးသူမ်ားအၾကား ေၾကာ္ျငာလို႔ ေကာင္းလာပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းသည္ သီးျခားအမွတ္ သရုပႏ ္ ွင၊့္ စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းသည္လည္း သူ႔သီးျခားအမွတ္သရုပ္ႏွင၊့္ အေရာေရာအေထြးေထြး မျဖစ္ေတာ့ပါ။ ဆိုလိုသည္မွာ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းကို စက္မွုထုတ္ကုန္ေရႊဆိုင္းႏွင့္ ယွဥ၍ ္ ယွဥ၍ ္ အစဥ္းစားခံရသည့္ဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္လာမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအခါ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းအတြက္ သီးသီးျခားျခား၊ ထီးထီးမားမားျဖစ္သည္ဟုပင္ ဆိုႏိုင္ေလာက္သည့္ ရပ္တည္မမ ွု ်ိဳး ရလာပါ လိမ့္မည္။ အနိမ့္ဆံုးအေနႏွင့္ ေျပာရလွ်င္ ထိုအေျခအေနမ်ိဳးေရာက္လွ်င္ တိမ္ေကာစရာအေၾကာင္း မရွိႏိုင္ေတာ့ပါ။ စက္မွုထုတ္ကုန္ ေရႊဆင ို ္းႏွင့္ အေရာေရာအေထြးေထြး မျဖစ္ေတာ့ဘဲ ခြာထြက္လာႏိုင္ျခင္းသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းကို ေစ်းကြက္တင္ရာတြင္ အား ေကာင္းခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ထုိအားေကာင္းခ်က္ကို ေစ်းကြက္ခ်ဲ႔ထြင္ရာတြင္ အသံုးခ်ႏုိင္ပါသည္။
၃။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေရႊဆိုင္း၀ယ္လိုအားသည္ အျမင့္ဆံုးျဖတ္မွတ္သို႔ ေရာက္ေနၿပီလားဟု ယူဆဖြယ္ရာ ရွပ ိ ါသည္။ လူမွုေဗဒရွေ ု ထာင့္မွ ယူဆျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္အလိုက္ လူတစ္ဦးခ်င္း ေရႊဆိုင္းစားသံုးမွုႏွုန္းကို တြက္ခ်က္ႏွုိင္းယွဥ္ရန္ မွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ား မရပါ။ ရႏိုင္ စရာလည္း အေၾကာင္းမရွိပါ။ ေရႊဆိုင္းအသံုးခ်မွုသည္ ဘာသာေရးနယ္ပယ္၌သာ ေလွာင္ေနၿပီး အျခားေနရာမ်ားတြင္ အသံုးခ်မွုမွာ မေျပာပေလာက္၊ မ်က္ႏွာေရႊသြင္းရာတြင္ ခ်ဲ႔ထြင္သံုးစြဲလာသည္မွအပ အသစ္ထြန္းကားလာသည့္ သံုးစြဲမွု မရွိခဲ့ပါ။ ႏိုင္ငံျခားသား ခရီးသြားဧည့္သည္မ်ားအတြက္ ၄ လက္မပတ္လည္ ဒီဇိုင္းအသစ္ ထုတ္လာသည္မွအပ ထုတ္ကုန္အမ်ိဳးအစားႏွင့္ ထုတက ္ ုန္ အ မယ္မ်ားမွာ ေရွးကအတိုင္းျဖစ္ၿပီး တိုးလာျခင္း၊ ေလ်ာ့သြားျခင္း မရွိခဲ့ပါ။ ေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္မွ စုစုေပါင္း ထုတ္လုပ္မွုပမာဏသည္ ေရွးကထက္စာလွ်င္ တိုးလာခဲ့သည္မွာ ေသခ်ာေသာ္လည္း တဖက္တြင္ လူဦးေရတိုးႏွုန္း၊ အထူးသျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္လူဦးေရတိုး ႏွုန္းႏွင့္ ခ်ိန္ၾကည္ဖ ့ ို႔ လိုအပ္ပါသည္။ န၀တႏွင့္ နအဖ အစိုးရလက္ထက္တြင္ ဘာသာေရးကို ျပယုဂ္တစ္ခုအျဖစ္ ျမွင့္တင္ေရးလွုပ္ ရွားမွု ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရာ ေရႊဆိုင္းစားသံုးမွု တက္လာခဲ့သည္ကေတာ့ အမွန္ပင္ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထို႔ထက္လည္း ပိတ ု က္လာျခင္း မရွိေတာ့၊ ယေန႔ကာလ ေရႊဆိုင္းထုတ္လုပ္မွုသည္ ထိုေခတ္ကာလက ထုတ္လုပ္မွုထက္ သိသိသာသာ ပိ၍ ု တက္လာျခင္းမ်ိဳး မေတြ႔ ရပါ။
၄။
ျမန္မာျပည္မွ စားသံုးသူမ်ားၾကားတြင္ ေရႊဆိုင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ စားသံုးမွုပံုသ႑ာန္သည္ အျခားလူသံုးကုန္ပစၥည္းမ်ား စားသံုးမွပ ု ံု သ႑ာန္ႏွင့္ တူႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ အျခားကုန္ပစၥည္းမ်ားက ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ လိုအင္ႏွင့္ အၿမဲတြယ္ဆက္ေနပါသည္။ စားသံုးမွု၏ အ က်ိဳးရလာဒ္က ခ်က္ခ်င္းေပၚသည္။ ထို႔ျပင္ သိလည္းသိသာပါသည္။ ေရႊဆိုင္းစားသံုးမွုမွာ ထိုသို႔မဟုတ္ပါ။ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာလိုအင္ ႏွင့္သာ စြဲစြဲၿမဲၿမဲ တြယ္ဆက္ထားသည္။ အက်ိဳးရလာဒ္သည္ ခ်က္ခ်င္းမေပၚ။ ေပၚလွ်င္လည္း သိသာသည္ မဟုတပ ္ ါ။ သို႔ျဖစ္ျငား လည္း စားသံုးပါသည္။ ေရႊဆိုင္းစားသံုးမွအ ု မူအက်င္သ ့ ည္ လူမွုေဗဒရွုေထာင့္မွၾကည့္လွ်င္ တူေအာင္လုပ္ျခင္း (conformity) ႏွင့္ စံေသြျခင္း (deviance) ကိစၥမ်ားသာ ျဖစ္သည္ဟု ယူဆပါသည္။
၅။
မိရုိးဖလာ ဗမာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြက္ ဘာသာေရးသည္ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ တူေနေအာင္လုပ္ျခင္း(conformity) ျဖစ္ၿပီး တဖက္တြင္ ထိုသတ ို႔ ူေအာင္လုပ္ျခင္း (conformity) ႏွင့္ မတူသည့္ အျခင္းအရာမွန္သမွ်ကို စံေသြျခင္း (deviance) ဟု သတ္မွတပ ္ ါ သည္။ ေရႊဆိုင္းစားသံုးသူအမူအက်င့္သည္ တူေအာင္ျပဳျခင္းဟု သာမာန္အားျဖင့္ ထင္ရွားၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ စံေသြျခင္းကို တူေအာင္ျပဳျခင္းႏွင့္ ေရာေႏွာေစကာ စံေသြျခင္းကို ေဖ်ာက္သည့္ စားသံုးသူအမူအက်င့္ကိုေတာ့ အလြယ္တကူ မျမင္ႏိုင္ပါ။ အမူအ က်င္ဟ ့ ုဆိုရာတြင္ ျပဳလုပ္မွု (action) ကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ၿပီး လူအေရအတြက္ (head count) ႏွင့္ မသက္ဆိုင္ပါ။ လူတစ္ဦးတစ္ ေယာက္တည္းတြင္ ေဖာ္ျပပါ ျပဳလုပ္မွု ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ရွိေနႏိုင္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းသည္ ထိုအမူအက်င့္နွစ္မ်ိဳး၏ နယ္ပယ္မ်ားတြင္ က်င္
96
လည္က်က္စားပါသည္။ မည္သည့္နယ္ပယ္သည္ ေရႊဆိုင္းအတြက္ ေစ်းကြက္အရြယ္အစား ပိုႀကီးသည္ကို မွန္းဆလုိပါသည္။ တနည္းဆိုလွ်င္ မည္သည့္တြန္းအားသည္ ေရႊဆိုင္း၀ယ္လိုအားအတြက္ အဓိကက်သနည္းဆိုသည္ကို ဆန္းစစ္လိုပါသည္။ ၆။
မိရုိးဖလာ ဗမာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္ ေငြႏွင့္တိုင္းတာ၍ လူ႔ဘ၀၏ေအာင္ျမင္မွုကို သတ္မွတ္ျခင္းသည္ တူေအာင္ျပဳျခင္း မဟုတ္ပါ။ ၄င္းသည္ စံေသြျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ တူေအာင္ျပဳျခင္းအတြက္ စံေသြျခင္းသည္ လက္ခံႏိုင္စရာ မဟုတ္ပါ။ ေလာဘသကၠာယႀကီး သည္၊ ေသရင္ကိုယ့္ေနာက္ ပါမွာက်ေနတာဘဲဟုဆိုကာ ဖယ္ထုတ္တတ္ၾကပါသည္။ မိရုိးဖလာ ဗမာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္ အလုပလ ္ ုပ္ ျခင္းသည္ ဘ၀ေနနည္းတစ္ခုသာျဖစ္ၿပီး အလုပ္လုပ္ျခင္းကို ေအာင္ျမင္မွုပန္းတိုငႏ ္ ွင့္ တြယဆ ္ က္ထားျခင္းမရွိပါ။ ပရုိတက္စတင့္ဘာ သာက အရင္းရွင္စံနစ္၏ ၀ိဥာဥ္ျဖစ္ေသာ အရင္းအႏွီးစုေဆာင္းျခင္းႏွင့္ အလုပ္ႀကိဳးစားလုပ္ကိုင္ျခင္းတို႔ကို ေဘးထြက္ထုတ္ကုန္ အျဖစ္ ထုတ္လုပသ ္ ည္ (Max Weber)။ ဗုဒၶဘာသာသည္ ထိုကဲ့သို႔ေသာ ေဘးထြက္ထုန္ကုန္မ်ိဳးကို ထုတ္လုပ္ျခင္း မရွိပါ။
၇။
ယေန႔အခ်ိန္တြင္ မိရုိးဖလာသည္ ခ်ိနလ ဲ႔ ာခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ခ်မ္းသာၾကြယ၀ ္ ျခင္းသည္ ေအာင္ျမင္မွု ျဖစ္လာပါသည္။ အလုပ္လုပ္ျခင္း ကို ခ်မ္းသာၾကြယ၀ ္ ျခင္းဆိုသည့္ ေအာင္ျမင္မွုပန္းတိုင္ႏွင့္ တြယဆ ္ က္ထားပါသည္။ ထိုပန္းတိုင္သို႔ အေရာက္သြားသည့္ နည္းလမ္း (means) သည္ အလုပ္ႀကိဳးစားျခင္းေလာ။ မဟုတ္ပါ။ အခြင့္အေရးယူျခင္း (အမ်ားသံုးေ၀ါဟာရႏွင့္ဆိုလွ်င္ ဂြင္ဖန္ျခင္း) ျဖစ္ပါ သည္။ ၄င္းသည္ စံေသြျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ အခြင့္အေရးယူျခင္းကို အင္စတီးက်ဴးရွင္းေဘာင္သြင္းခဲ့ၿပီး အခြင့္အေရးယူျခင္းသည္ အင္စတီးက်ဴးရွင္းေဘာင္သြင္းထားသည့္ ေအာင္ျမင္မွုဆီအေရာက္ပို႔ေပးသည့္နည္းလမ္း (institutionalized means) ျဖစ္လာပါခဲ့ သည္။ ထိုပန္းတိုငႏ ္ ွင့္ ထိုနည္းလမ္းသည္ လူအမ်ားအတြက္ လိုလားဖြယ္၊ တူေအာင္လိုက္တုစဖြယ္ ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ထိုနည္းလမ္းႏွင့္ ခ်မ္းသာၾကြယ၀ ္ မွူသည္ ဗမာလူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ လူမွုဆိုင္ရာပန္းတိုင္ (social goal)၊ အခြင့္အေရးယူျခင္းသည္ institutionalized means၊ ထိိုအျခင္းအရာ ႏွစ္ခုသည္ တူေအာင္လုပ္ျခင္း (conformity) ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။
၈။
ထိုသို႔ဆိုလွ်င္ အသစ္ျဖစ္ထြန္းလာသည့္ conformity သည္ မူလလက္ေဟာင္း conformity ႏွင့္ တိုးတိုက္မိစရာ ရွိပါသည္။ သို႔ ေသာ္ မတိုးမတိုက္၊ အဆင္ေျပပါသည္။ လူတို႔က မူလလက္ေဟာင္း conformity ႏွင့္ အဆင္ေျပေအာင္၊ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ ေအာင္ ဖန္တီးယူလိုကပ ္ ါသည္။ အသစ္ျဖစ္ထြန္းလာသည့္ conformity ကို မူလလက္ေဟာင္း conformity ထဲသို႔ခ်၍ အင္စတီ က်ဴးရွင္းေဘာင္သြင္းလိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းသည္ မ်က္ေမွာက္ကာလ လူတို႔၏ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ တူေအာင္လုပ္ နည္း ျဖစ္ပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ခံျပည္သူမ်ား အားလံုးအက်ံဳး၀င္သည့္ လူတို႔၏ စံေသြျခင္းကို ေဖ်ာက္ဖ်က္နည္း ျဖစ္ပါ သည္။ မိရုိးဖလာသည္ ေခတ္သစ္ႏွင့္ ေရာေထြးသြားပါသည္။ ေရႊဆိုင္းအတြက္မူ မိရုိးဖလာေရာ၊ ေခတ္သစ္ေရာ ေစ်းကြက္ႏွစ္ခု ရခဲ့ ပါသည္။ ေနာက္ေပၚေစ်းကြက္သည္ မူလလက္ေဟာင္း ေရွးရိုးေစ်းကြက္ထက္ ပိုေကာင္းပါသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေစ်း ကြက္အသစ္တြငလ ္ ည္း ျပည္သူလူထု ထုႏွင့္ထည္ႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းထားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျဖဳန္းအားလည္း ပိုေကာင္း သည္။ မ်က္ေမွာက္ကာလ ေရႊဆိုင္း၀ယ္လိုအားအတြက္ အင္အားေကာင္းသည့္ တြန္းအားဟု ယူဆရပါသည္။
၉။
ထိုတြန္းအား ေရရွည္ခ၊ံ မခံ စစ္ေဆးလိုပါသည္။ ခံလိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။ ရွိရင္းစြဲ conformity ကို ေျပာင္းပစ္လိုသည့္ ျပဳလုပ္မွု (action) မ်ား ရွိေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုျပဳလုပ္မွုကို သူပုန္ထျခင္း (rebellion) ဟု တင္စား၍ ေခၚေ၀ၚပါသည္ (Robert Merton, 1968)။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရအပါအ၀င္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုသူမ်ား၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလွုပ္ရွားမွုမ်ားကို ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။ ထိုသသ ို႔ ူပုန္ထျခင္းသည္ စံေသြျခင္းျဖစ္ၿပီး ျပဳလုပ္သူမ်ားသည္လည္း စံေသြသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ရွိရင္းစြဲ conformity မွ ေသြဖီေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ conformity အသစ္ေပၚထြန္းလာလိမ့္မည္ဟုလည္း ယူဆပါသည္။ အသစ္ေပၚထြန္းလာမည့္ conformity သည္ ေရႊဆိုင္းေလာကအတြက္ လက္ရွိအေျခအေနထက္ အခြင့္အလမ္း ပိသ ု ာလိမ့္မည္ဟု မထင္ပါ။ ပန္းတိုင္ကို အေရာက္သြားသည့္နည္းလမ္း (means) ေျပာင္းသြားပါလိမ့္မည္။ ထိုနည္းလမ္းေပၚတြင္ ေလွ်ာက္ေနသည့္ စားသံုးသူမ်ား၏ အမူအက်င့္မ်ားသည္လည္း ေရြ႔ေလ်ာသြားေပလိမ့္မည္။ စားသံုးသူအမူအက်င့္ အဆင္အကြက္မ်ား မည္သုိ႔ျဖစ္လာ မည္ဟု မွန္းဆ၍ မရပါ။ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္မွာ ဘာသာေရးက စားသံုးသူမ်ားကို မက္လံုးမ်ားမ်ားေပးရသည့္ အေျခအေနမ်ိဳးသို႔ ဆိုက္လာ တတ္ပါသည္။ 97
၁၀။ အထက္ေဖာ္ျပပါ အေျခအေနမ်ားသည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္ ခ်ဲ႔ထြင္ေရးအတြက္ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ျပည္ တြင္းသို႔ ေရာက္လာသည့္ ႏိုင္ငံတကာစားသံုးသူမ်ား၊ ျပည္ပရွိ ႏိုင္ငံတကာစားသံုးသူမ်ားသို႔ ေစ်းကြက္ခ်ဲ႔ထြင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ထိုသို႔ ခ်ဲ႔ထြင္ရာတြင္ ဖြဲ႔စည္းမွုဆိုင္ရာ အတားအဆီးမ်ား (structural barriers) ရွိေနလွ်င္ ထိုအတားအဆီးမ်ားကို ဖယ္ရွားသင့္ ေၾကာင္း၊ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းကို ျပည္ပပို႔ကုန္အျဖစ္ ျမွင့္တင္ေပးသင့္ေၾကာင္း အေၾကာင္းအက်ိဳးျပလိုပါသည္။ ၁၁။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းေစ်းကြက္၏ ဖြံ႔ၿဖိဳးမွုအဆင့္မ်ား (market growth stages) ကို တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးလိုပါသည္။ ထိုသို႔ စစ္ေဆးရာ၌ ျပည္တြင္းအေျခအေနကို ေနာက္ခံထား၍ စစ္ေဆးျခင္းမဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံတကာနယ္ပယ္တြင္ ၀င္ဆန္႔ၿပီးျဖစ္သည့္ လက္ မွုထုတ္ကုန္လုပ္ငန္းမ်ား၏ ေစ်းကြက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမွုအဆင့္မ်ားႏွင့္ တင္ၾကည့္လိုပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာသို႔ ျဖန္႔က်က္ၿပီးျဖစ္သည့္ လက္မွု ထုတ္ကုန္မ်ား၏ ေစ်းကြက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမွုသည္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ပံုျပ(၁၁)အတိုင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပံုျပ(၁၁)။ လက္မွုထုတ္ကုန္မ်ား၏ ေစ်းကြက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမွုအဆင့္မ်ား
Source: Handicraft Market Opportunity Assessment, 2012, Embassy of India, Soul, South Korea. ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းအပါအ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္မ်ား၏ ေစ်းကြက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမွုသည္ အဆိုပါပံုျပဂရပ္၏ အစပ်ိဳးအဆင့္ (introduction)
အဆင္၌ ့ သာ
ရွိပါေသးသည္။
ရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္
လုပ္ငန္းအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
(industrial
definition) ပီသရွင္းလင္းျခင္း မရွိေသး၊ လက္လီႏွင့္လကၠားေရာင္းခ်မွုတြင္ ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္လမ္းေၾကာင္းမ်ားလည္း မပြင့္ ေသး၊ ေစ်းကြက္သည္ ျပည္တြင္း၌သာ ေလွာင္ေနၿပီး အကန္႔အသတ္ႀကီးမားသည့္ စားသံုးသူမ်ားအေပၚ မွီခိုေနရသည္။ ကုန္ထုတ္ လုပ္ျခင္း၊ ျဖန္႔ျဖဴးျခင္း၊ ေရာင္းခ်ျခင္းတို႔တြင္ ထဲ၀င္ေဆာင္ရြက္သူမ်ား၏ အေရအတြက္မွာ အင္တိုက္အားတိုက္ မရွိပါ။ ႏိုင္ငံတကာ စံႏွုန္းႏွင့္ တင္ၾကည့္လွ်င္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆုိင္းလုပ္ငန္းသည္ အခ်ီးအဆင့္မွ်သာရွိၿပီး ျပည္တြင္းမွ စားသံုးသူမ်ားၾကားတြငမ ္ ူ ေစ်း ကြက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမွု ထပ္မံျမင့္တက္လာျခင္း မရွိေတာ့သည့္အျပင္ အက်ပိင ု ္းသို႔ပင္ ခ်ဥ္းနင္း၀င္ေရာက္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၂။ ျမန္မာ့ရိုးရာေရႊဆိုင္းတြင္ ထုတ္ကုန္အမယ္ျဖန္႔က်က္မွု (product range) က်ဥ္းေျမာင္းပါသည္။ ျပည္တြင္းတြင္ ခ်ဲ႔ထြင္ရန္ ေနရာမရွိ ရုံမက ေရွးကတည္းက ရွိခဲ့သည့္ အျခားလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ တြယ္ဆက္အသံုးျပဳမွုမ်ားလည္း တိမ္ေကာလာခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ဤေနရာ၌ ထိုင္းႏိုင္ငံမွ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းမ်ား၏ product range ခ်ဲ႔ထြင္ပံုကို ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ တစ္ရြာလွ်င္ ထုတ္ ကုန္တစ္ခုထုတ္လုပ္ (One Tambon One Product or OTOP) စီမံခ်က္ရွိရာ ၄င္းတို႔က ၄င္းတို႔ထုတ္လုပ္သည့္ ေရႊဆိုင္းကို OTOP မွ လက္မွုထုတ္ကုန္မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္သည္။ ထို႔ေနာက္ ေစ်းကြက္တင္ပါသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ အမွတ္တရပစၥည္းေစ်းကြက္ (souvenir market) က က်ယ္ျပန္႔သည္ျဖစ္ရာ ၄င္းတို႔ထုတ္ကုန္ကို souvenir market တြင္တင္ရုံမက ႏိုင္ငံတကာလက္မွုထုတ္ ကုန္ေစ်းကြက္သို႔လည္း တင္ပို႔ေရာင္းခ်ပါသည္။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ပံုျပ(၁၂)တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ထုတ္ကုန္ ေရႊဆိုင္း၏ product range က်ယ္ျပန္႔ပံုကို ျမင္ႏိုင္ပါသည္။
98
ပံုျပ(၁၂)။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း၏ ထုတ္ကုန္အမယ္ ျဖန္႔က်က္မွု
99
၁၃။ ထိုင္းတို႔က ျဖာထြက္ေနေသာ အသံုးျပဳမွုမ်ားတြင္ ေရႊဆိုင္းကို လိုက္ထည့ပ ္ ါသည္။ ေရႊဆိုင္းကို ဘုရားဆင္းတုေတာ္(သို႔မဟုတ)္ ေစ တီကို ေရႊခ်ရန္သက္သက္ ရည္ရြယ္ၿပီး ထုတ္လုပ္သည္ မဟုတ္ေခ်။ ထိုသို႔လိုက္ထည့္ရာတြင္ အျခားလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ လုိက္ ကပ္ပါသည္။ အျခားလက္မွုလပ ု ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ေရာေႏွာပါသည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႔သည္ ျမန္မာ့ရုိးရာလက္မွုအႏုပညာ ထြန္းကားေသာ ၿမိဳ႔ တစ္ၿမိဳ႔ ျဖစ္ပါသည္။ မင္းေနျပည္ေတာ္ျဖစ္ခ၍ ဲ့ လည္းေကာင္း၊ ေရွ႔ပိုင္းက႑တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ မင္းတုန္းမင္းႀကီး၏ အားထုတ္မွု ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ရုိးရာလက္မွုအႏုပညာမ်ား ထြန္းကားဖိ႔ု အေၾကာင္းဖန္ခဲ့ပါသည္။ ယခုအခါ အခ်ိဳ႔ရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းေလး မ်ား ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႔ရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားမွာမူ ဦးေမာ့လာသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ သစ္သားပန္းပုလုပ္ငန္း ဦးေမာ့လာပါသည္။ ေက်ာက္ဆစ္လုပ္ငန္း ဦးေမာ့လာပါသည္။ ပန္းတေမာ့လုပ္ငန္းတြင္ ပံုခက ြ ္မ်ားႏွင့္ ပံုေလာင္းၿပီး ထုတ္လုပ္မွုကို ျမွင့္တင္လာခဲ့ပါသည္။ ပန္းတဥ္းလုပ္ငန္းသည္ ငုပ္လည္းမငုပ၊္ ဦးလည္းဦးေမာ့မလာဟု သံုးသပ္ၾကပါသည္။ တရုတ၀ ္ ယ္လက္ ေၾကာင့္ ပန္းပုႏွင့္ ေက်ာက္ဆစ္လုပ္ငန္း ဦးေမာ့လာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ တရုတ္တို႔က ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ကုန္ပစၥည္းကို ၄င္းတိ႔က ု ိုယ္တုိင္ သံုးစြဲသလို ၄င္းတို႔ထံုးစံအတိုင္း အနည္းငယ္ျပဳျပင္မြမ္းမံ၍ ကမၻာ့ေစ်းကြက္သို႔ လက္လႊဲေရာင္းခ်ၿပီး အျမတ္အစြန္းႀကီးႀကီး ရယူ ၾကပါသည္။ ကမၻာ့လက္မွုထုန္ကုန္ေစ်းကြက္တြင္ တရုတ္တို႔ ရရွိထားသည့္ ေစ်းကြက္ေ၀စုသည္ အႀကီးဆံုး ျဖစ္ပါသည္။ ၁၄။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆင ို ္းကို မႏၲေလးၿမိဳ႔တြင္ ထြန္းကားဆဲျဖစ္ေသာ ပန္း(၁၀)မ်ိဳး လက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ တြဲစပ္၍ ႏိုင္ငံတကာ ေစ်းကြကတ ္ င္လွ်င္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိသည္ဟု ယူဆပါသည္။ ထိုသို႔အတြဲအစပ္ျပဳ၍ ျပည္ပပို႔ကုန္အျဖစ္ ဖန္တီးလွ်င္ ေရႊဆိုင္းေစ်းကြက္ က်ယ္ျပန္လ ႔ ာေပမည္။ ပန္း(၁၀)မ်ိဳးလုပင ္ န္းမ်ား တစ္မ်ိဳးႏွင့္တစ္မ်ိဳး ခ်ိတ္ဆက္မိၿပီး တစ္ခုအေပၚတစ္ခု အျပန္အလွန္ အက်ိဳးျပဳ၊ အျပန္အလွန္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းမွုမ်ားလည္း ရရွိလာမည္ ျဖစ္ပါသည္။ မင္းတုန္းမင္းႀကီး၏ အစုအဖြဲ႔ျပဳခင္းက်င္းျခင္း (cluster approach) သည္လည္း ျပန္လည္ အသက္၀င္လာစရာ အေၾကာင္းရွိပါသည္။ တဖက္တြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာလက္မွုအႏုပညာမ်ား တိမ္ ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္ျခင္း မျဖစ္ေအာင္လည္း ကာကြယ္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ လက္ရွိကာလ မႏၲေလးၿမိဳ႔တြင္ ၾကြင္းက်န္ဆဲျဖစ္ေသာ ရုိးရာ လက္မွုလုပ္ငန္းေလးမ်ားကို ေလ့လာဆန္းစစ္ၿပီး ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို အဆိုပါလုပ္ငန္းေလးမ်ားႏွင့္ တြဖ ဲ က္၍ မည္သုိ႔ မည္ပံု အတူရုန္းၾကမည္ဆိုသည္ကို သိရွိေအာင္ လုပ္ဖို႔ေကာင္းပါၿပီ။ ၁၅။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းသည္ အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲၿပီးျဖစ္သလို ႏိင ု ္ငံျခားသားခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား စိတ၀ ္ င္စားၾကေသာ လုပ္ ငန္း ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ အမွတ္တရပစၥည္းအျဖစ္ ေရႊဆိုင္းရြက္ (၁)ရြက္၊ (၂)ရြက္ေလာက္သာ ၀ယ္ယူၾကသည္မ်ိဳးရွိၿပီး ၀ယ္လို အားမေကာင္းဟု ေျပာၾကပါသည္။ ေရႊသည္ ပို႔ကုန္အမ်ိဳးအစားတြင္ တားျမစ္ကုန္ (prohibited item) အမ်ိဳးအစား၌ အက်ံဳး၀င္ သည္ျဖစ္၍ ဥပေဒေၾကာင္းအရ အတားအဆီးရွိ၍ေလာဟု မသိရပါ။ ေသခ်ာသည္မွာ အမွတ္တရပစၥည္းအျဖစ္ ရည္ရြယ္ၿပီး ၀ယ္ယူ လွ်င္ တစ္ရြက္ ႏွစ္ရြက္မွ်ဆို လံုေလာက္ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ အကယ္၍ ေရႊဆိုင္းကို အျခားရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္းတစ္ခုခုႏွင့္ တြဲ ဖက္ၿပီး ေရာင္းခ်လွ်င္ ေရႊဆိုင္းရြက္ေရ ပိုထြက္လာႏိုငစ ္ ရာ အေၾကာင္းရွပ ိ ါသည္။ ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသြားဧည့္သည္မ်ားအေနျဖင့္ ရုိး ရာလက္မွုပညာကို ျမတ္ႏိုးၿပီး၊ ႏွစ္ခ်ိဳက္ၿပီး ျဖစ္သည္မွာ ေသခ်ာပါသည္။ ရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္စစ္စစ္ျဖစ္ေသာ ေရႊဆိုင္းကို အျခား ရုိးရာလက္မွုထုတ္ ကုန္စစ္စစ္တစ္ခု (သို႔မဟုတ)္ တစ္ခုထက္မက ပိုမိုတြဲစပ္၍ ေရာင္းခ်လွ်င္ စားသံုးသူကို ပိုမိုဆြဲေဆာင္ႏိုင္လိမ့္ မည္ဟု ယူဆပါသည္။ ၁၆။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းကို ျမွင့္တင္ဖို႔ စဥ္းစားရာတြင္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑ (tourism sector) သည္ အေရးပါ သည္ဟု ယူဆပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑ကို ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ အၾကပ္အတည္း၏ ထြက္ ေပါက္တစ္ခုအျဖစ္ ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္စရာ အေၾကာင္းရွပ ိ ါသည္။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းႏွင့္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပင ္ န္းမ်ား ဆက္ ႏႊယ္မွုသည္ အားေကာင္းၿပီး က႑နွစ္ရပ္သည္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု အျပန္အလွန္ အက်ိဳးျပဳပါသည္။ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ႏိုင္ငတ ံ ကာခရီးသြားလုပ္ငန္း ဖြံ႔ၿဖိဳးမွထ ု ိပ္ဆံုးတြင္ရွိသည့္ ထိုင္းႏိုင္ငက ံ သက္ေသျပၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ ငန္းက႑သည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအပါအ၀င္ အေသးစားရိုးရာလက္မွုလုပ္ငန္းေလးမ်ားအတြက္ ထြက္ေပါက္တစ္ခု ျဖစ္ ႏိုင္၊ မျဖစ္ႏိုင္ ဆန္းစစ္လိုပါသည္။ 100
၁၇။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းႏွင့္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ဆက္ႏႊယ္မွုပံုစံႏွငပ ့္ တ္သက္၍ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးကမၻာႏ ့ ိုင္ငံမ်ားတြင္ ဆက္ ႏႊယ္မွု၏ ေယဘူယ်လမ္းေၾကာင္း ေပၚလြငခ ္ ဲ့ၿပီးလည္း ျဖစ္ပါသည္။ တိင ု ္းျပည္ကို ေခတ္မီေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚသို႔ ဆြဲတင္သည့္အခါ ကနဦး ဖြ႔ံၿဖိဳးမွုအဆင့္မ်ား၌ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ထြန္းကားၿမဲ ျဖစ္ပါသည္။ ေႏွာင္းေသာ္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္း ေလးမ်ားကို စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအႀကီးစားႀကီးမ်ားက ၀ါးၿမိဳသြားၿမဲ ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑တြင္ က႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးလာေစရန္ ရည္ရြယ္၍ ကနဦးကာလမ်ားတြင္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းေလးမ်ားကို ပစားေပးတတ္ပါသည္။ ေနာင္ေသာ္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားသည္ က႑ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အာေကာင္းေမာင္းသန္ ျဖည့္ဆည္းေပးေနသည္ဟု ျမင္ သည္ထက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အေႏွာက္အယွက္ဟု ထင္ျမင္လာၾကပါသည္။ ထိုအေျခအေနမ်ိဳးတြင္ အစိုးရသည္ ေရွာင္ ဖယ္ေရွာင္ဖယ္ျဖစ္လာၿပီး အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ စီးပြားေရးေဆာင္ရြက္မွုမ်ားကို အေထာက္အပံ့ျပဳသည့္ မူ၀ါဒမ်ား သည္လည္း ဆိတ္သုဥ္းလာပါသည္။ အစိုးရ၏ အေပၚပိုင္းတြင္ ထိန္းေက်ာင္းမွုကို လႊတ္ေပးျခင္း၊ ေျဖေလ်ာ့ျခင္းမ်ား ျပဳေသာ္လည္း ေအာက္ေျခတြင္ မူ၀ါဒမ်ားကို တင္းၾကပ္ေစၿပီး ပိုမိုထိန္းေက်ာင္းမွု ျပဳလာပါသည္။ အေပၚပိုင္းတြင္ ႏိုင္ငံတကာရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံျဖတ္ေက်ာ္စီးပြားေရးအုပ္စုႀကီးမ်ားကို ထိန္းေက်ာင္းမွု ေလ်ာ့ခ်ပစ္လုိက္ၿပီး ေအာက္ေျခမွ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ဥပေဒေဘာင္သြင္းသည့္ အားထုတ္မွုမ်ား ပိုမိုေဆာင္ရြက္လာၾကပါသည္။ ယင္းသည္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑ႏွင့္ အ ငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ဆက္ဆံေရးသမိုင္းမွ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္လမ္းေၾကာင္း ျဖစ္ပါသည္ (Jon-Hans Coetzer, 2001)။ ၁၈။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑ကို ေလ့လာမွုျပဳရာတြင္ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒသီအရ ို ီမ်ားတြင္ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္ေသာ အမွီအခိုသီအိုရီကို ျပန္ေကာက္လိုပါသည္။ အမွီအခိုသီအိုရရ ီ ွုေထာင့္မွ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကို ရွုျမင္ပံုမွာ ဆင္ျခင္ဖြယ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံ တကာခရီးသြားလုပ္ငန္းစီးပြားေရးသည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးေဒသမ်ားႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲေဒသမ်ားအၾကား၊ တနည္းဆိုလွ်င္ ႒ာပနာ (core) ႏွင့္ ေဘး သား (periphery) တို႔၏ မမွ်တသည့္ ခ်ိတ္ဆက္မွုမ်ားမွ တစ္ခုျဖစ္သည္ဟု အမွီအခိုသီအိုရီတြင္ မွတ္ယပ ူ ါသည္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲေဒသ မ်ားမွ စီးပြားေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးအင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ေပါင္းစပ္၍ အရင္းရွင္စီးပြားေရးကို ဖြဲ႔စည္းၿပီး ျဖစ္သည္။ အရင္းရွင္က႑သည္ ႏိုင္ငံတြင္းစီးပြားေရးႏွင့္ နက္နက္ရွုိင္းရွုိင္း ေပါင္းစည္းခဲ့ၿပီးျဖစ္သလို အရင္းရွင္က႑မဟုတ္သည့္ ရုိးရာအသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးအေထြေထြႏွင့္လည္း အခ်ိတအ ္ ဆက္ ျပဳထားပါသည္။ အရင္းရွင္က႑ႏွင့္ ရုိးရာအသက္ ေမြး၀မ္းေက်ာင္းမ်ား ခ်ိတ္ဆက္မွုသည္ အရင္းရွင္က႑ ခ်ဲ႔ထြငမ ္ ွု ျမန္ဆန္ေစရန္ လိုအပ္ခ်က္အရ ခ်ိတ္ဆက္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေဘးသားတိုင္းျပည္မ်ား၏ စီးပြားေရးဆိုသည္မွာ အရင္းရွင္ႏွင့္ အရင္းရွင္၏ လႊမ္းမိုးမွုေအာက္တြင္ရွိေနသည့္ အရင္းရွင္မဆန္သည့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွု ျဖစ္ပါသည္။ ေဘးသားတုိင္းျပည္မ်ားမွ အစိုးရမ်ားသည္ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ရန္ လႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္း အား ေကာင္းသည့္ အရင္းရွင္က႑ကို မွီခရ ို သည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အဆိုပါအရင္းရွင္မ်ား၏ စီးပြားေရးေဆာင္ရြက္မမ ွု ်ားႏွင့္ ခ်ဲ႔ထြင္မွုမ်ား ကို အခ်ဳပ္အေႏွာင္မဲ့ လႊတ္ထားရပါသည္။ ေငြေၾကးအေထာက္အကူမ်ားေပးျခင္း၊ အေျခခံအေဆာက္အဦမ်ား ဖြဲ႔စည္းေပးျခင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲယား၏ မ်က္ႏွာသာေပးမွုမ်ား၊ လိုင္စင္ခ်ထားေပးျခင္း၊ အလုပ္သမားႏွင့္ ေစ်းကြက္ကို ထိန္းေက်ာင္းျခင္း စသည့္ ကိစမ ၥ ်ားကို ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ လႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္း အားေကာင္းသည့္က႑၏ အလိုက်အတိုင္းသာ ျဖစ္ေစပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာ ခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑၏ထုတ္ကုန(္ tourism product)ႏွင့္ ဆိုက္ေရာက္ေနရာမ်ား၏ ၀န္ေဆာင္မွုလုပ္ငန္းမ်ားကို အရင္းရွင္မ်ား ကသာ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုၾကၿပီး ပိုင္ဆိုင္မွုကိုလည္း ၄င္းတို႔၏ လက္တြင္သာ ဆုပ္ကိုင္ထားၾကပါသည္။ ၄င္းတို႔၏ ေအာင္ျမင္မွု (သို႔မ ဟုတ)္ ဆံုးရွုံးမွုတို႔၏ ျဖတ္မတ ွ ္အျဖစ္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ျပင္ပမွလာေသာအားမ်ားသဖြယ္ ကန္႔သတ္ထားသည္ (သို႔မဟုတ)္ ေဘးထုတ္ထားပါသည္။ အဆိုပါအခင္းအက်င္းႏွင့္ အႀကီးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ ခ်ဳပ္ကိုင္မွုေအာက္တြင္ အငယ္ စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ရႏိုင္စရာရွိသည့္ ေလွာင္ေနသည့္ေစ်းကြက္ (niche market) သံုးမ်ိဳးရွိသည္ဟု သတ္မွတပ ္ ါသည္။ (က) လႊမ္းမိုးထားသည့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားအျပင္ဖက္တြင္ရွိေသာ ၀န္ေဆာင္မွုလုပ္ငန္းမ်ား၊ ဥပမာ- ရုိးရာ လက္မွုကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္ျခင္း၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး၊ ေစ်းခ်ိဳသည့္ ၀န္ေဆာင္မွုအမ်ိဳးအစားမ်ား စသည္တို႔ပါ၀င္သည့္ ၀န္ ေဆာင္မွုေစ်းကြက။္
101
(ခ) အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားက အႀကီးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ား၏ ၀န္ေဆာင္မွုမ်ိဳးကို ေပးဖို႔ ႀကိဳးစားေကာင္း ႀကိဳးစား မည္။ ဥပမာ - ေစ်းခ်ိဳသည့္ တည္းခိုေဆာင္မ်ား၊ ေဒသခံမိသားစုအိမ္တြင္ အတူေနသည့္ပံုစ၊ံ ေစ်းခ်ိဳေသာအမွတ္တရပစၥည္းမ်ား လက္လီေရာင္းခ်ျခင္း၊ ေဒသႏၲရတြင္း ခရီးလွည့္လည္ျခင္းအစီအမံမ်ား စသည္ျဖင့္ ၀န္ေဆာင္မွုမ်ားေပးရန္ ႀကိဳးစားေကာင္း ႀကိဳးစားမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္တတ္၊ ကန္႔သတ္ခံရတတ္ပါသည္။ (ဂ) အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားက အႀကီးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ား၏ ၀န္ေဆာင္မွုမ်ားကို ျဖည့္ဆည္းေဆာင္ရြက္ေပး သည့္ အလုပ္မ်ိဳး လုပ္ရသည္။ ဥပမာ-အႀကီးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ားက ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို လက္လီ ေရာင္းခ်ေပးျခင္းမ်ိဳး။ (Britton, 1989) ၁၉။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑အေၾကာင္း ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အစိုးရသစ္တက္လာသည္ႏွင့္ ႏိုင္ငံ တကာခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑
ဖြံ႔ၿဖိဳးလာခဲ့ပါသည္။
အစိုးရသစ္တက္လာသည္ႏွင့္
ျမန္မာႏိုင္ငံကို
ေခတ္မီဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေသာ
ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံအျဖစ္ ထူေထာင္ရန္ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမွုေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွုမူေဘာင္ကို ဖြစ ဲ႔ ည္းရာတြင္ ဦးစားေပးမူ၀ါဒနယ္ပယ္ မ်ားကို သတ္မွတ္ခဲ့ပါသည္။ ပုဂၢလိကက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးမူ၀ါဒနယ္ပယ္ေအာက္တြင္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းကို ေသာ့ ခ်က္က်သည့္ စီးပြားေရးေဆာင္ရြက္မတ ွု စ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ပါသည္ (Ministry of Hotels and Tourism, 2013)။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ တြင္ ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသြားဧည့္သည္၀င္ေရာက္မွု ရုတ္ျခည္းျမင့္တက္လာခဲ့ၿပီး ဆိုက္ေရာက္အေရအတြက္ (၁,၀၅၈,၉၉၅) ထိ တိုးတက္လာခဲ့ပါသည္ (Ministry of Hotels and Tourism, 2012)။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ကိန္းဂဏန္း (၈၁၆,၃၆၉) မွ ခုန္တက္လာျခင္း ျဖစ္၍ သမိုင္းတင္ေလာက္သည့္ မွတ္တိုင္ျဖစ္သည္ဟု အေကာက္အယူ ျပဳၾကပါသည္ (Ministry of Hotels and Tourism, 2013)။ သို႔ေသာ္ ထိုပမာဏသည္ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအားလံုးကို ေပါင္းရုံးတြက္ခ်က္ထားေသာ ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား ၀င္ေရာက္မွု စုစုေပါင္း၏ (၁.၂%) သာ ရွိပါသည္ (Ministry of Hotels and Tourism, 2013)။ ျမန္မာႏိုင္ငံခရီးသြားလုပ္ငန္းမဟာ စီမံကိန္း (၂၀၁၃-၂၀၂၀) (Myanmar Tourism Master Plan 2013-2020) ကို ေရးဆြခ ဲ ဲ့ပါသည္။ မဟာစီမံကိန္းတြင္ ႏိုင္ငံျခားသား ခရီးသြားဧည့္သည္ ဆိုက္ေရာက္အေရအတြက္ ပစ္မွတ္ကို သတ္မွတ္ပါသည္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ အျမင့္ပစ္မွတ္အေနႏွင့္ ဧည့္သည္ (၃.၀၁)သန္း ဆိုက္ေရာက္ရမည္။ ၂၀၂၀ တြင္ (၇.၄၈)သန္း ဆိုက္ေရာက္ရမည္။ ခရီးသြားလုပ္ငန္းမွ ၀င္ေငြ အေျခခံႏွုန္းထားျဖစ္ သည့္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွ ၀င္ေငြ အေမရိကန္ေဒၚလာ(၅၃၄)သန္းမွ ၂၀၂၀ ေရာက္လွ်င္ အေမရိကန္ေဒၚလာ(၁၀.၁၈)ဘီလီယံသို႔ တက္ လာရမည္။
ခရီးသြားလုပ္ငန္းႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္သည့္ အလုပ္အကိင ု ္ေပါင္း
(၂၉၃,၇၀၀)မွ
(၁.၄၉)သန္းအထိ
တက္လာရမည္
(Myanmar Tourism Master Plan 2013-2020)။ မဟာစီမံကိန္းကို ထိုသို႔ ေရးဆြဲထားပါသည္။ မဟာစီမံကိန္းတြင္ မဟာဗ်ဴ ဟာမံခ်က္ (strategic programs) (၆)ခု ထည့္သြင္းေရးဆြပ ဲ ါသည္။ ထိုမဟာဗ်ဴဟာစီမံခ်က္(၆)ခုမွ စတုတၳေျမာက္ မဟာဗ်ဴဟာစီမံ ခ်က္သည္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအပါအ၀င္ ရုိးရာကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ တိုက္ရုိက္ပတ္သက္ေနပါသည္။ စတုတၳေျမာက္ မဟာစီမံခ်က္သည္ အရည္အေသြးျမင့္ ထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မွုမ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ေရးဟု ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀။ စတုတၳေျမာက္ မဟာဗ်ဴဟာစီမံခ်က္၏ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္သည္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ေနသည့္ ေထာက္ပ့ံ ေရးကြင္းဆက္မ်ားကို အားျဖည့္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းႏွင့္ ေဒသခံ ကုန္ထုတ္လုပ္သူမ်ားအၾကား ခ်ိတ္ဆက္ မွု ျမွင့္တင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးထုတ္ကုန္မ်ား၊ လက္မွုထုတက ္ ုန္ပစၥည္းမ်ား၊ စားေသာက္ကုန္မ်ား၊ ယဥ္ေက်းမွုသရုပ္ေဖာ္ ကြက္မ်ား၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး၀န္ေဆာင္မွုလုပ္ငန္းမ်ား စသည္တို႔ကို ထုတ္လုပ္သည့္ ေဒသခံလူထုႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြား လုပ္ငန္းအၾကား သုေတသနျဖင့္ အခ်ိတ္အဆက္ ျပဳလုပ္မည္။ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာေတြ႔ရွိမွုမ်ားအေပၚ အေျခခံ၍ ပေရာဂ်က္ဒီ ဇိုင္း ဆင္မည္၊ ေရွ႔ေျပးပေရာဂ်က္မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မည္။ ခရီးသြားလုပ္ငန္း၏ ေထာက္ပံ့ေရးကြင္းဆက္မ်ားကို မည္သို႔ မည္ပံု လက္လွမ္းမီႏိုင္ေၾကာင္း ေဒသခံထုတ္လုပ္သူမ်ားႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မွုေပးသူမ်ားကို လက္ေတြ႔မ်က္ေတြ႔ ျပသမည္။ ေရွ႔ေျပးစီမံ ခ်က္ (၆)ခု ေဆာင္ရြက္မည္။ ခရီးသြားလုပ္ငန္း၏ ေထာက္ပံ့ေရးကြင္းဆက္မ်ားကို ပိုမိုလက္လွမ္းမီေစျခင္းျဖင့္ စြန္႔ဦးတီထြင္သူ 102
ေဒသခံ(၅,၀၀၀)အတြက္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစရမည္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္မည့္ကာလမွာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္အထိ ျဖစ္ပါ သည္။ ကုန္သြယ္ေရး၀န္ႀကီး႒ာန၊ သမ၀ါယမ၀န္ႀကီး႒ာန၊ ဟုိတယ္ႏွင့္ခရီးသြား၀န္ႀကီး႒ာန၊ စုိက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ဆည္ေျမာင္း၀န္ႀကီး႒ာန မ်ားက ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳမည္ဟု တာ၀န္သတ္မွတ္ပါသည္။ ၂၁။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းမူ၀ါဒကား တာ၀န္ခံသည့္ခရီးသြားလုပ္ငန္းမူ၀ါဒ (responsible tourism policy) ျဖစ္ပါ သည္။ တာ၀န္ခံရမည္အ ့ ပိုင္းတြင္ အစိုးရသာမက ျပည္သူလူထု၏ ပူးေပါင္းပါ၀င္မွုကို ဖိတ္ေခၚထားပါသည္။ တာ၀န္ခံသည့္ ႏိုင္ငံတ ကာခရီးသြားလုပ္ငန္းမူ၀ါဒကို ရည္ရြယ္ခ်က္ (၉)ခုျဖင့္ ၾကပ္မတ္ထားသည္။ (၉)ခုအနက္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအပါအ၀င္ ရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္ဟု မွတယ ္ ူဖြယ္ျဖစ္သည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားမွာ ေဒသတြင္း လူမွုေရးႏွင့္ စီးပြားေရး က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဖြ႔ံၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ယဥ္ေက်းမွုမ်ား ျဖာထြက္ေနျခင္းႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွုအစစ္အမွန္မ်ားကို ထိန္းသိမ္းျခင္း၊ ေဒသ တြင္း ထုတ္ကုန္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ေစ်းႏွုန္းမွ်သာမက ထုတ္ကုန္မ်ား ၾကြယ၀ ္ မွု၊ ထုတ္ကုန္အမယ္မ်ား ျဖာထြက္ေနမွု၊ ထုတ္ကုန္ မ်ား၏ အရည္အေသြးပိုင္း စသည့္က႑မ်ားတြင္ပါ ၿပိဳင္ဆိုင္ႏိုင္ျခင္း တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ အေရအတြက္ (၃)ခု ထည့္ သြင္းထားသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္ (Myanmar Responsible Tourism Policy, Ministry of Hotels and Tourism)။ ၂၂။ မူ၀ါဒကို ရုပ္လံုးေဖာ္မည့္ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို ဦးစားေပးအဆင့္အတန္း ျမင့္၊ လတ္၊ နိမ့္ အလိုက္ ဖြဲ႔စည္းထားပါသည္။ လက္မွု ထုတ္ကုန္မ်ား ထုတ္လုပ္ျခင္းျဖင့္ ေဒသႏၲရစီးပြားေရးကို ျဖာထြက္ေစမည္။ ေဒသခံလက္မွုပညာသည္မ်ားကို ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေအာင္ ေထာက္ပ့ံမည္။ လက္မွုထတ ု ္ကုန္ တင္ေရာင္းသည့္ ေစ်းဆိုင္မ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးလာေအာင္ ေထာက္ပံ့မည္။ အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ လူငယ္မ်ား ပါ၀င္ေနလွ်င္ ပိမ ု ဥ ို ီးစားေပးမည္။ ထိုလပ ု ္ငန္းမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ ဦးစားေပးအဆင့္အတန္းသည္ အ လယ္အလတ္၊ ထိုသို႔ သတ္မွတထ ္ ားပါသည္။ ေနာက္ထပ္ ဦးစားေပးအဆင့္အတန္း အလယ္အလတ္က်သည့္ ေဆာင္ရြက္မတ ွု စ္ခု မွာ အငယ္စားႏွင့္ အေသးစား စက္မွုလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဒသႏၲရအဆင့္၊ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္၊ ႏိုင္ငတ ံ ကာအဆင့္မ်ားတြင္ မိတ္ ဖက္ျပဳ ေဆာင္ရြက္ႏိုငစ ္ ြမ္းရည္ကို ျမွင့္တင္ျခင္းျဖင့္ ေဒသခံထုတ္လုပ္မ်ားၾကားတြင္ စြန္႔ဦးတီထြင္မွုကို ျမွင့္တင္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ တာ၀န္ခံသည့္ခရီးသြားလုပ္ငန္းမူ၀ါဒ၏ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ (vision) သည္ ျပည္သူျပည္သားအားလံုး အလုပ္အကိုင္ပိုမို ရရွိေစေရးႏွင့္ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းမ်ား ပိုမိုဆုပ္ကိုင္ႏိုင္ေစေရးတို႔ ျဖစ္ပါသည္ (Myanmar Responsible Tourism Policy, Ministry of Hotels and Tourism)။ ၂၃။ အထက္ေဖာ္ျပပါ မဟာဗ်ဴဟာမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ႏွင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္မွုကို ေစာင့္ၾကည့္အကဲျဖတ္မည့္ ေအဂ်င္ စီမ်ားကိုလည္း ဖြဲ႔စည္းပါသည္။ ေစာင့္ၾကည့္အကဲျဖတ္ျခင္း (monitoring) ကို တာ၀န္ခံမည့္ ေအဂ်င္စသ ီ ည္ ဟုိတယ္ႏွင့္ခရီးသြား ၀န္ႀကီး႒ာန ျဖစ္ပါသည္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္မည့္ ေအဂ်င္စမ ီ ်ားမွာ ၀န္ႀကီး႒ာနမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရမဟုတ္သည့္ အဖြဲ႔အ စည္း(၁၁)ဖြဲ႔ႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ျမန္မာခရီးသြားဖက္ဒေရးရွင္း (Myanmar Tourism Federation) လည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ မည့္ ေအဂ်င္စီမ်ားတြင္ တစ္ခအ ု ပါအ၀င္ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၄။ ခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑တြင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုသည္ အစိုးရႏွင့္ ပုဂၢလိကက႑ႏွစ္ရပ္လံုးမွ လာပါသည္။ ခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား လည္ ပတ္ရာေဒသမ်ားတြင္ အေျခခံအေဆာက္အဦမ်ား ေဆာက္လုပ္ရန္ ဘတ္ဂ်က္တိုးျမွင့္ခ်ထားေပးပါသည္။ ခရီးသြားလုပ္ငန္းတြင္ ပုဂၢ လိကရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုမ်ား တိုးျမင့္လာရန္ ဘ႑ာေရးက႑ မဟာစီမံကိန္းကို ျပင္ဆင္ပါသည္။ ဟိုတယ္ႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းသံုး အ ေဆာက္အဦးမ်ား ေဆာက္လုပ္ရန္ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွု (၃၆)ခု ၀င္ပါသည္။ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွု ပမာဏမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ(၁.၄၁) ဘီလီယံ ျဖစ္ပါသည္ (Myanmar Tourism Master Plan, 2013)။ ၂၅။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ ႏိ၀ ု င္ဘာႏွင့္ ဒီဇင္ဘာလမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား၏ ပံုရိပ္ကို တေစ့တေစာင္းေဖာ္ၾကည့္ရန္ အား ထုတ္သည့္ သုေတသနတစ္ခုကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ သုေတသန၏ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအရ စံေကာက္လူအုပ္စုတြင္ တည္းခိုခမပါ တစ္ေန႔တာ ပွ်မ္းမွ်အသံုးစရိတ္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ(၁၀၀)၊ ထိုေဒၚလာ(၁၀၀)တြင္ လွည့္ပတ္ၾကည့္ရွုျခင္းအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ 103
သည္ (၄၃%)၊ ေစ်း၀ယ္ျခင္းအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ (၂၃%)၊ အစားအေသာက္အတြက္ ကုန္က်စရိတ္ (၇%) ရွိပါသည္။ တစ္ည တာတည္းခိုရန္အတြက္ ပွ်မ္းမွ်ကုန္က်စရိတ္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ(၁၂၉)၊ စံေကာက္လူအပ ု ္စု၏ (၂၅%)သည္ ရန္ကုန္တြင္ တစ္ ညတာ တည္းခိုမွုအတြက္ တည္းခိုစရိတ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ(၂၀၀)မွ (၂၉၉)အၾကား ကုန္က်သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ စံေကာက္ လူအုပ္စု၏ (၉၈%)သည္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမွုႏွင့္ ျမန္မာ့သမိုင္းကို ပိုမိုနားလည္ခ်င္သည္ဟု တုန္႔ျပန္ၾကပါသည္။ ဧည့္သည္မ်ား၏ ျမန္မာႏိုငင ္ ံတြင္ ပွ်မ္းမွ်ေနေသာကာလသည္ cohort အုပ္စုသံုးခု၌ (၁၃.၈)ည၊ (၁၅.၁)ည၊ (၆.၃)ည တို႔ အသီးသီးျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ ရွိရပါသည္ (Myanmar Tourism Master Plan, 2013)။ ၂၆။ ျမန္မာႏုိင္ငံ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းမွ အေကာင္းဆံုးဆိုက္ေရာက္ေနရာ (၆)ခုကို ျမင့္ရာမွ နိမ့္ရာသို႔ အစဥ္အတိုင္း ေဖာ္ျပရ ရင္ က်ိဳက္ထီးရုိး၊ ရန္ကုန္၊ မႏၲေလး၊ ပုဂံ၊ အင္းေလး၊ ေခ်ာင္းသာ၊ ေငြေဆာင္၊ ငပလီ တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ မႏၲေလးၿမိဳ႔ သို႔ ဧည့္သည္ (၂၉၉,၈၃၃) ဆိုက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး ထိုအေရအတြက္တြင္ တစ္ႏိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာ ႏိုင္ငံတကာဧည့္သည္ဆိုက္ေရာက္ မွု၏ (၂၇.၁%) ရွိပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းတြင္ ႏိုင္ငံႏွင့္ ဆိုက္ေရာက္ေဒသမ်ားကို ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ကဲ့သို႔ တံဆိပ္ ကပ္ၿပီး ျမွင့္တင္ၾကရာ မႏၲေလးၿမိဳ႔၏ တံဆိပ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ယဥ္ေက်းမွုအေမြအႏွစ္ႏွင့္ ေတာ္၀င္အေမြအႏွစ္မ်ားကို ေဖြရွာျခင္း (exploring cultural and royal heritage) ဟု သတ္မွတ္ပါသည္ (Kyaw Soe, 2013)။ ၂၇။ အထက္ပါေပးထားခ်က္မ်ားကို ၾကည့္လွ်င္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလာလုပ္ငန္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမွုတြင္ အလားအလာ ေကာင္းေသာ လုပ္ငန္းတစ္ခုအျဖစ္ ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ အာဆီယံႏိုင္ငံအခ်ိဳ႔က ၄င္းတို႔ႏိုင္ငံမွ အမ်ိဳးသားစီးပြား ေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမွုတြင္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္း၏ တိုက္ရုိက္ထည္၀ ့ င္မွုႏွင့္ ဆင့္ပြားထည္၀ ့ င္မ်ားကို က်က်နန မွတ္တမ္းျပဳ၍ စစ္တမ္း ထုတ္ၾကပါသည္။ မွတ္တမ္းမွတ္ရာပိုင္းတြင္ အားနည္းသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္မူ ထိုသို႔စံနစ္တက် တိတိပပ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ျခင္း မရွိ ေသးပါ။ အျခားတိုင္းျပည္မ်ား၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို ေလ့လာမွုအရ အလုပ္အကိုင္ရရွိေရးႏွင့္ တိုင္းျပည္ဂ်ီဒီပီတိုးတက္ေရးတြင္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္း၏ တိုက္ရုိက္ထည္၀ ့ င္မွုမ်ားႏွင့္ ဆင့္ပြားထည္၀ ့ င္မွုမ်ားက တိုင္းျပည္၏ အမ်ိဳးသားစီးပြားေရးဖြၿံ႔ ဖိဳးမွုကို သိသိသာသာ အေထာက္အကူျပဳေၾကာင္း ေတြ႔ရပါသည္ (United Nations Economic and Social Comission for Asia and the Pacific, 2009)။ ၂၈။ မဟာစီမံကိန္းေရးဆြဲရာတြင္ မည္သည့္က႑မွ ေငြမည္မွ်၀င္မည္ဟု ဆန္႔ထုတ္တြက္ခ်က္ျခင္း ရွိႏိုင္ေပမည္။ ထိုသို႔တြက္ခ်က္မွုတြင္ အေသးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ အခန္းက႑မွ ၀င္ေငြမည္မွ် ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္သည္ဟု ဆန္႔ထုတ္တြက္ခ်က္ျခင္း ရွိႏိုင္ပါမည္။ မရွ၍ ိ လည္း မရစေကာင္းပါ။ အေသးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားက ပထမအဆင့္အရင္းအျမစ္မ်ား (first order resources) ကို ကိုင္ ထားၿပီး ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑တြင္ ထည္၀ ့ င္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ယဥ္ေက်းမွုခရီးသြားလုပ္ငန္း (cultural tourism) တြင္ ပထမအဆင့္အရင္းအျမစ္မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ အေသးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားသည္ ပိ၍ ု ပင္ အေရးပါပါ သည္။ ယဥ္ေက်းမွုတံဆိပ္ကပ္ၿပီး အေရာင္းျမွင့္တင္ေရးလုပ္ထားသည့္ မႏၲေလးၿမိဳ႔ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းတြင္ မႏၲေလးၿမိဳ႔မွ အေသးစားရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ား၏ အခန္းက႑ မည္မွ်အေရးပါေၾကာင္း ေဖာ္ျပလိုရင္း ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွု မ်ား၊ ျပည္တြင္းမွ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ႀကီးမ်ား၏ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုမ်ားက ပထမအဆင့္အရင္းအျမစ္မ်ားကို ကိုင္ထားသည့္ အေသး စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကုိ မွီခိုေနရသည္ဟု ယူဆလွ်င္ မွားႏိုင္ဖြယ္ မရွိပါ။ ၂၉။ ဟိုတယ္ႏွင့္ခရီးသြား၀န္ႀကီး႒ာန၏ သုေတသနေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအရ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းမွ ဓနခြဲေ၀မွုသည္ အႀကီးစားစီးပြား ေရးလုပ္ငန္းရွင္ႀကီးမ်ားဖက္သို႔ ပိုမိုစီးဆင္းေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ တဖက္တြင္ အေသးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ျမွင့္တင္ ေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားသည္ မူ၀ါဒအေကာင္အထည္ေဖာ္မွုအပိုင္းတြင္ ဦးစားေပးအဆင့္အတန္း အလယ္အလတ္မွ်သာ သတ္မွတ္ ထားသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ အႀကီးစားစီးပြားေရးရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုမ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကိုမူ ဦးစားေပးအဆင္(့ ၁)အ ျဖစ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ သတ္မွတ္ထားသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ 104
၃၀။ ရုိးရုိးရွင္းရွင္း စဥ္းစားရလွ်င္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား ဘာ့ေၾကာင့္ မႏၲေလးကို လာသည္မွာ ပထမအဆင့္ျဖစ္ၿပီး ေနေရး ထုိင္ေရး၊ သြားေရးလာေရးမ်ားႏွင့္ အေျခခံအေဆာက္အဦမ်ား အဆင္ေျပေျပရွိ၊ မရွိဆိုသည့္ကိစၥမ်ားသည္ လာၿပီးမွ ထပ္ဆင့္ေပၚ လာသည့္ ကိစၥမ်ားသာ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ မဟာစီမံကိန္းတြင္ ေျပာင္းျပန္စဥ္းစားေနသည္ဟု ယူဆပါသည္။ အႀကီးစားစီးပြားေရး လုပ္ငန္းႀကီးမ်ား၏ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုက မက္ေမာစဖြယ္ ျဖစ္ပါသည္။ ပက္ကနဲ၀င္သည္။ ၄င္းတို႔က ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ဆန္သည္။ တရား ၀င္စီးပြားေရးက႑တြင္ လွုပ္ရွားသည္။ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွု ဆာေလာင္ေနသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရအတြက္ အႀကီးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္း မ်ားဖက္သို႔ ညႊတ္ခ်င္စရာခ်ည္း ျဖစ္ပါသည္။ ညႊတ္လည္းညႊတ္သည့္အေလ်ာက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွုမ်ားအတြက္ စခန္းသာေအာင္ ဥပ ေဒပိုင္း အခင္းအက်င္း ဖန္တီးေပးပါသည္။ တဖက္တြင္ အေသးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ျမွင့္တင္သည့္ ဗ်ဴဟာမ်ား ခင္းထားပါ သည္။ သို႔ေသာ္ ၄င္းသည္ နမူနာသေဘာ အားထုတ္မွုမ်ိဳးထက္ မပိုပါ။ ျပည္သူလူထု၏ ပူးေပါင္းပါ၀င္မွုကို ဖိတ္ေခၚပါသည္။ Community Involvement in Tourism ဟု အသံထုတ္ပါသည္။ ပူးေပါင္းပါ၀င္မွုကို ဖိတ္ေခၚရုံမက တာ၀န္ပါခံခုိင္းၿပီး Responsible Tourism ဟု မူ၀ါဒကို ခ်မွတ္ပါသည္။ လက္ေတြ႔တြင္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑ကို ေမွ်ာ္ျမင္ျခင္း၊ ထိန္း ေက်ာင္းျခင္း၊ စီမံခန္႔ခြဲျခင္း၊ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွုျခင္း စသည့္ အလုပ္မ်ားကား အစိုးရ၏ တာ၀န္လံုးလံုးသာျဖစ္ၿပီး စီးပြားေရးဇာတ္ လိုက္သည္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အႀကီးစားႀကီးမ်ားသာျဖစ္သည္ဟုဆိုလွ်င္ မွားႏိုင္စရာ အေၾကာင္းမရွပ ိ ါ။ ၃၁။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္း ဖြံ႔ၿဖိဳးလာပါသည္။ ၄င္းႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္ရြက္လွ်င္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္း အပါအ၀င္ မႏၲေလးၿမိဳ႔မွ အၾကြင္းအက်န္ ရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းေလးမ်ားအတြက္ ရွင္သန္မွုထြက္ေပါက္တစ္ခုအျဖစ္ ရွုျမင္ႏိုင္မည္ လားဟု ဆန္းစစ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းတြင္ ဤေခါင္းစဥ္ငယ္ အမွတ္စဥ္(၁၈)တြင္ ခင္းထား ခဲ့သည့္ အမွီအခိသ ု ီအိုရီပါ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားကို ေတြ႔ေနရပါသည္။ အေသးစားလက္မွုလုပ္ငန္းေလးမ်ားကို ေလွာင္ေနသည့္ ေစ်းကြက္မွ ဆြဲထုတ္ဖို႔ အစီအမံမ်ား ခ်ထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္မွာ လိုလားဖြယ္ ျဖစ္ပါသည္။ ဟိုတယ္ႏွင့္ခရီးသြား၀န္ႀကီး႒ာနက ေခါင္းတည္ေရးဆြဲထားသည့္ မူ၀ါဒတြင္ ဤမွ်ေလာက္ပါလွ်င္ပင္ မဆိုးဟု မွတ္ယူႏိုင္ပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းကို စီး ပြားေရးရွုေထာင့္မွ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုရာတြင္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္သူမ်ား၏ စီးပြားေရး (tour operator business)၊ ခရီးသြား လုပ္ငန္းေအဂ်င္စီမ်ား၏ စီးပြားေရး (travel agency business)၊ ခရီးသြားဧည့္သည္မ်ားသယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္း၏ စီးပြားေရး (tourist transport business)၊ ခရီးသြားလမ္းညႊန္မ်ား၏ စီးပြားေရး (tour guide business) စသည္တို႔သာ အက်ံဳး၀င္ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္ (ဟိုတယ္ႏွင့္ခရီးသြားလာေရးဥပေဒ၊ ၁၉၉၃)။ မ်က္ေမွာက္ကာလ မဟာဗ်ဴဟာမ်ားသည္ ဥပေဒပါ အ၀န္းအ၀ိုင္း ေသးေသးေလးကို ေက်ာ္လြန္ၿပီး ခ်ဲ႔ထြင္ထားေသာေၾကာင့္ အတိတ္ႏွင့္ယွဥ္လွ်င္ တိုးတက္လာသည့္လကၡဏာ ေဆာင္ပါသည္။ မူ၀ါ ဒေရးဆြဲၾကရာတြင္ ထံုးစံအတိုင္း ပါၿမဲျဖစ္ေသာ သက္ဆိုင္ရာ၀န္ႀကီး႒ာနမ်ားႏွင့္ ညွိႏွုိင္းေပါင္းစပ္ေဆာင္ရြက္မည္ဆိုသည့္ မူသည္ လည္း ပါမည္ဧကန္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ညွိႏွုိင္းေပါင္းစပ္၍ မူ၀ါဒအခင္းအက်င္းကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္ ဆန္႔ထုတ္ႏိုင္ျခင္းရွိလွ်င္ ျမန္ မာႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းကို ရွင္သန္မွုထြက္ေပါက္တစ္ခုအျဖစ္ ရွုျမင္ရန္ ထိုက္တန္ပါသည္။ တဖက္တြင္ အငယ္စား စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေလွာင္ေနသည့္ေစ်းကြက္မွ ဆြဲထုတ္ရာတြင္ ဆြဲထုတ္လိုက္ပါသည္ဆိုသည့္ အျပဳအမူ (action) ထက္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို မည္သို႔သေဘာထားၿပီး ခ်ဥ္းကပ္မည္ဆိုသည့္ သေဘာထား (attitude) က ပိ၍ ု အခရာက် သည္ဟု ယူဆပါသည္။ ျပည္သူလူထုအေျချပဳ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္း (community-based tourism) ဆိုသည္မွာ တာ၀န္ခံ ခိုင္းသည့္အေဘာမ်ိဳးဖက္ ပိုယိမ္းၿပီး ျပည္သူလူထု၏ ပါ၀င္မွုကို ေဇာင္းေပးသည့္ (inclusive tourism) သည္ ျပည္သူလူထုကို တာ ၀န္လည္းခံေစ၊ အက်ိဳးအျမတ္ကိုလည္း ခံစားေစဆိုသည့္ မွ်ေ၀သည့္ အေနအထားကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံ တကာခရီးသြားလုပ္ငန္းသည္ inclusive tourism အေနအထားသို႔ေရာက္ေအာင္ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္သည္ဟု ယူဆပါသည္။ ၃၂။ ပထမအဆင့္အရင္းအျမစ္မ်ားကို ကိုင္စြဲထားသည့္ အေသးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားသည္ တရား၀င္က႑မွ မဟုတ္၊ သို႔ေသာ္ တ ရား၀င္က႑မွ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ားႏွင့္အၿပိဳင္ စီးပြားေရးက႑ႀကီးတစ္ခုကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့ၿပီး အျပိဳင္စံနစ္ (dual system) ျဖစ္ေန သည္၊ တရား၀င္က႑မွ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ားႏွင့္ ကြဲထြက္ေနသည္၊ ႏွစ္ခြျဖစ္ေနသည္ဟု စဥ္းစားတတ္ၾကပါသည္။ ထိုသို႔ ခြဲျခားစဥ္းစားၿပီးသည့္ေနာက္၀ယ္ ေဘာင္မ၀င္သည့္ ေဆာင္ရြက္မွုမ်ားကို ကန္႔သတ္ဖ႔ို (သို႔မဟုတ)္ ဖယ္ရွားဖို႔ (သို႔မဟုတ)္ ေဘာင္ 105
၀င္ေအာင္လုပ္ဖို႔ အားထုတ္လာတတ္ၾကပါသည္။ အမွန္တကယ္တြင္ တရားမ၀င္က႑မွ ေစ်းကြက္သည္ အရင္းရွင္တို႔၏ ကုန္ ထုတ္လုပ္ေရးလမ္းေၾကာင္းမွ လြတ္ထြက္ေနသည့္အရာမဟုတ္၊ အရင္းရွင္စီးပြားေရးက႑မွ လက္က်န္အစိတ္အပိုင္းႏွင့္ ခ်ိတဆ ္ က္ ေနသည္၊ ထို႔ေၾကာင့္ အစိုးရအခ်ိဳက ႔ ၄င္းတို႔ႏိုင္ငံတြင္ စီးပြားေရးခ်ဲ႔ထြင္မမ ွု ်ား ျပဳၾကရာ၌ တရားမ၀င္က႑ကို အတားအဆီး အေႏွာင့္အယွက္သဖြယ္ မျမင္ၾက၊ အဆိုပါက႑က ကုန္ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း ျမင့္မားသည္ကို အသိအမွတ္ျပဳလာၾကသည္၊ အစိုးရ၏ စြက္ဖက္မွု အနည္းအက်ဥ္းမွ်သာ သက္ေရာက္ေစၿပီး အဆိုပါက႑၏ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္း ဖန္တီးေပးႏိုင္စြမ္းကို ျမွင့္တင္ လာၾကပါသည္ (Hart, 1993)။ ၃၃။ ရာသီစာျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္း၊ စားသံုးသူမ်ား၏ ျဖတ္ကနဲေပၚ၊ ျဖတ္ကနဲေပ်ာက္ ေရြးခ်ယ္မွုပံုစံ (volatile preference)၊ အတက္အက်မ်ားႏွင့္ လွုပ္ခါေနသည့္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားေစ်းကြက္၊ အဆိုပါလကၡဏာမ်ားကို တုန္႔ျပန္ၾကရာတြင္ အားသာခ်က္မ်ားက အႀကီးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားထက္ ပိုမိုေပ်ာ့ေျပာင္းသည့္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားဖက္တြင္ ရွိၿပီးျဖစ္ပါ သည္ (Jon-Hans Coetzer, 2001)။ ၃၄။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းမူ၀ါဒသည္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားအေပၚ မိတ္ဖက္အျဖစ္ မလိုလားသည့္ သ ေဘာထား အလ်င္းမရွိပါ။ တရား၀င္က႑ႏွင့္ အၿပိဳင္ထြန္းကားေနျခင္းမ်ိဳးကိုမူ အစိုးရအေနႏွင့္ သေဘာေတြ႔ႏိုင္လိမ့္မည္ဟု မထင္ ပါ။ တရားမ၀င္ျဖစ္မွုက တရား၀င္ျဖစ္မွုကို ယွဥ္ၿပိဳင္လာလွ်င္ တရား၀င္ျဖစ္မွုကိုသာ ပစားေပးတတ္ၿမဲျဖစ္ၿပီး ထိုသို႔ပစားေပးျခင္းသည္ အစိုးရ၏ တရား၀င္မွုအတြက္ အေထာက္အကူအျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ ထိုသေဘာကို ေဆာင္ခဲ့သည့္ အတိတ္သည္လည္း ကာလအား ျဖင့္ ျပတ္က်န္ေနျခင္း မရွိေသးပါ။ ဤအေျခခံတြင္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို တရား၀င္ေအာင္ျပဳျခင္းသည္ လိုလားဖြယ္ လိုလို အေၾကာင္းျပလာႏိုင္စရာရွိပါသည္။ တရား၀င္ျဖစ္မွု၊ မျဖစ္မွုထက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးလာမည့္ အရိပ္အေရာင္ရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံတ ကာခရီးသြားလုပ္ငန္းတြင္ ၀င္ဆန္႔ႏိုင္ရန္ အငယ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ ရွိရင္းစြဲ နရီစည္း၀ါး မပ်က္ဖို႔က ပု၍ ိ အေရးႀကီးေၾကာင္း တင္ျပလိုရင္းပါသည္။ ၃၅။ ၿခံဳ၍ သံုးသပ္ရလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းသည္ အမွတ္စဥ္(၁၈)ပါ ဆင္ျခင္ဖြယ္ရာ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားျဖင့္ လႊမ္းေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ အဆိုပါအခင္းအက်င္းတြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအပါအ၀င္ မႏၲေလးၿမိဳ႔မွ ရုိးရာလက္မွုလုပ္ ငန္းမ်ားကို ေပါက္ေပါက္ေျမာက္ေျမာက္ျဖစ္ေအာင္ တြန္းတင္ေပးႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ေသခ်ာေပါက္ မွတ္ယူ၍ မရေခ်။ ႏိုင္ငံတကာခရီး သြားလုပ္ငန္းသည္ လြတ္လပ္သည့္ေစ်းကြက္ အေျခခံသေဘာတရားမ်ားအေပၚ လံုးလံုးပံ၍ ု မမွီခိုႏိုင္ဟု ဆိုၾကပါသည္။ အစိုးရ၏ အ ေထာက္အပံ့ႏွင့္ အစိုးရက အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ ထိန္းခ်ဳပ္သည္မ်ိဳး လိုအပ္သည္။ အစိုးရ၏ ပ့ံပိုးမွုမ်ားက ေဒသႏၲရစီးပြားေရး လုပ္ငန္းအငယ္စားေလးမ်ား၏ ပါ၀င္ႏိုင္မွုကို ျမွင့္တင္မေပးႏိုင္ေလ ႏိုင္ငံတြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာမွ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ားက ႏိုင္ငံ တကာခရီးသြားလုပ္ငန္းနယ္ပယ္ကို ပိုမိုလႊမ္းမိုးေလ ျဖစ္ပါသည္ (Jon-Hans Coetzer, 2001)။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းကို တံ ဆိပ္ကပ္ထားသည္က ေဒသထုတ္ကုန္ယဥ္ေက်းမွု၊ တာ၀န္ခံရသူမ်ားစာရင္းတြင္ ထည့္သြင္းထားသည္က ျပည္သူလူထု၊ အက်ိဳးအ ျမတ္ကို အမ်ားဆံုးခံစားသူမ်ားက ႏိုင္ငံတြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ား၊ ၄င္းစီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ား၏ ေအာင္ ျမင္မွု (သို႔မဟုတ)္ က်ဆံုးမွုတို႔ကို တာ၀န္ခံရသည္မွာ ေဒသခံယဥ္ေက်းမွု (သို႔မဟုတ)္ ေဒသခံျပည္သူလူထု၊ ထိုအေျခအေနမ်ိဳးသို႔ ေရာက္ေနလွ်င္ တရားမွ်တမွု မရွိ၊ တိုးတက္သည္ဟုလည္း ထင္ျမင္စရာ အေၾကာင္းမရွိေခ်။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအပါအ၀င္ မႏၲေလးၿမိဳ႔မွ ရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းေလးမ်ားကို ဖြံ႔ၿဖိဳးလာၿပီျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္၍ တုိးတက္ေအာင္ ေဆာင္က်ဥ္းေပးရာတြင္ ထိုက္တန္သည့္ေနရာေပး၍ ေခၚေဆာင္သြားသင္ပ ့ ါသည္။ ၃၆။ အစိုးရအေနႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းႏွင့္ ရုိးရာလက္မွုကုနထ ္ ုတ္လုပ္ငန္းကို တြယ္ဆက္ၿပီး ေရွ႔ေျပးစီမံခ်က္မ်ား ေဆာင္ရြက္ ရန္ အစီအစဥ္ျပဳထားသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ေရွ႔ေျပးစီမံခ်က္မ်ား ေဆာင္ရြက္ရျခင္း၏ အေျခခံသေဘာတရားမွာ ေရွ႔ေျပးစီမံခ်က္ မ်ားမွ ရရွိသည့္ အေတြ႔အႀကံဳမ်ားကို ပြားႏိုင္သည္။ ထိုအေတြ႔အႀကံဳမ်ားကို အသံုးခ်ၿပီး ႀကီးႀကီးမားမား အက်ိဳးသက္ေရာက္မွုရွိသည့္ စီမံခ်က္အသစ္မ်ားကို ေရးဆြဲႏိုင္သည္။ ထိုမွ်ေလာက္သာ ျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရက ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္အထိ အခ်ိန္ယ၍ ူ ေရွ႔ 106
ေျပးစီမံခ်က္မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံအတြင္း ေရွ႔ေျပးေဆာင္ရြက္ၿပီး အေတြ႔အႀကံဳ ရွာႏိုင္သလို မိမိႏိုင္ ငံထက္ ေရွ႔ေရာက္ႏွင့္ေနၿပီးျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံတကာမွ အေတြ႔အႀကံဳမ်ားကိုလည္း ယူလွ်င္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ၃၇။ ႏိုင္ငံတကာအေတြ႔အႀကံဳမ်ားအရ ရိုးရာလက္မွုထုတ္ကုန္ ေရာင္းခ်ျခင္းကို ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္း၏ အဓိကတန္ဘိုးကြင္း ဆက္မ်ားမွ တစ္ခုအျဖစ္ ပါ၀င္ေအာင္ ဖန္တီးၾကပါသည္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ အီသီယိုးပီးယားသို႔ ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသြားဧည့္သည္ (၂၅၀,၀၀၀) လာေရာက္လည္ပတ္ပါသည္။ ဧည့္သည္တစ္ဦးလွ်င္ ပွ်မ္းမွ်အေနျဖင့္ အေမရိကန္ေဒၚလာ(၅၀)သံုးစြဲၿပီး အီသီယိုးပီး ယားရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္မ်ားကို ၀ယ္ပါသည္။ အဆိုပါသံုးစြဲမွုသည္ မိုဇမ္ဘစ္တြင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ(၂၀)၊ ကင္ညာႏွင့္ တန္ ဇန္နီးယားတြင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ(၇၉) ျဖစ္ပါသည္ (International Finance Corporation Report, 2007)။ လာအိုႏိုင္ငံမွ လန္ပရာဘန္(Luang Prabang)ၿမိဳ႔သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ မႏၲေလးၿမိဳ႔ကဲ့သုိ႔ ေရွးၿမိဳ႔ေတာ္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသြားဧည့္သည္ မ်ားကို ယဥ္ေက်းမွုရွုေထာင့္မွ ဆြဲေဆာင္မွု အားေကာင္းသည့္ ၿမိဳ႔တစ္ၿမိဳ႔ ျဖစ္ပါသည္။ လန္ပရာဘန္တြင္ ႏွစ္စဥ္ ရုိးရာလက္မွုထုတ္ ကုန္ ေရာင္းခ်ရမွုမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၄.၄) သန္း ရွိပါသည္။ ႏွစ္စဥ္ ပွ်မ္းမွ် ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားဧည့္သည္အေရအတြက္ (၁၃၅,၀၀၀) ေယာက္ လာေရာက္လည္ပတ္ၾကၿပီး ရိုးရာလက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္း ၀ယ္ယူမွုႏွုန္းသည္ တစ္ဦးလွ်င္ ပွ်မ္းမွ် အေမရိ ကန္ေဒၚလာ (၃၃)ေဒၚလာ ရွိပါသည္။ လန္ပရာဘန္သို႔ လာေရာက္လည္ပတ္ေသာ ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသြားဧည့္သည္မ်ားတြင္ ငယ္ ရြယ္သူ၊ ပိုက္ဆံေပါေပါ မသံုးႏိုင္သူ၊ အိတ္ပိုးဧည့္သည္မ်ား(backpackers)က အမ်ားစု ျဖစ္ပါသည္။ အိတ္ပိုးဧည့္သည္မ်ား၏ ရုိးရာ လက္မွုထုတ္ကုန္ ၀ယ္လိုအားသည္ ခ်မ္းသာၾကြယ၀ ္ သည့္ ဧည့္သည္မ်ား၏ ၀ယ္လိုအားထက္ သံုးပံုတစ္ပံုမွ်သာရွိသည္ဟု ဆိုပါ သည္ (Ashley, 2006)။ လန္ပရာဘန္မွ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္း၏ တန္ဘိုးကြင္းဆက္တြင္ တည္းခိုေရး၊ အစားအေသာက္၊ ရုိး ရာလက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္း၊ လွည့္လည္ၾကည့္ရွုျခင္းဟု အဓိက(၄)ဆင့္ ခ်ိတ္ဆက္ေနရာ ေငြရွာရာတြင္ ရိုးရာလက္မွုထုတ္ကုနပ ္ စၥည္း ေရာင္းခ်ျခင္းသည္ ဒုတိယခ်ိတ္ပါသည္။ ရိုးရာလက္မွုထုတ္ကုနပ ္ စၥည္း ေရာင္းခ်ျခင္းမွ ရရွိေသာ၀င္ေငြ၏ (၄၀%)သည္ ဆင္းရဲသား အက်ိဳးျပဳ၀င္ေငြ (pro-poor income) ျဖစ္ၿပီး အဆိုပါ၀င္ေငြသည္ ဆင္းရဲသည့္ လူမ်ိဳးစုငယ္မ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးအုပ္စုမ်ားလက္၀ယ္သို႔ တိုက္ရုိက္ေရာက္ရွိသည့္ ၀င္ေငြအမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါသည္ (International Trade Centre, 2012)။ ၃၈။ ေဒသခံရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္ထုတ္လုပ္ျခင္းလုပ္ငန္းအား ႏိုင္ငတ ံ ကာခရီးသြားလုပ္ငန္းခြင္တြင္ တြင္က်ယ္ေအာင္ မည္သို႔ျပင္ဆင္၍ ေနရာခ်ထားသည္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံထက္ ေရွ႔ေရာက္ႏွင့္ၿပီးျဖစ္ေသာ လာအိုႏိုင္ငံ၊ လန္ပရာဘန္ၿမိဳ႔မွ ေဆာင္ရြက္မွုကို နမူနာအျဖစ္ အ က်ဥ္းသေဘာ ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ အာဆီယံေဒသႀကီးတြင္ လာအိုႏိုင္ငံသည္ စီးပြားေရးအရ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ မနီးရုိးစြဲ အဆင့္အတန္း ရွ၍ ိ လည္းေကာင္း၊ လန္ပရာဘန္ၿမိဳ႔သည္ မႏၲေလးၿမိဳ႔ကဲ့သုိ႔ ယဥ္ေက်းမွုနယ္ပယ္ကို အားျပဳ၍ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္း ျဖစ္ထြန္း ၍လည္းေကာင္း အေျခခံခ်င္း မကြာျခားလွသည့္ ျဖစ္ရပ္ကို နမူနာအျဖစ္ တင္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံထက္ ေရွအ ႔ ေတာ္ႀကီး ေရာက္ႏွင့္ေနၿပီျဖစ္သည့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို ေလ့လာလွ်င္ ျဖစ္ႏိုင္ေသာ္လည္း သူမ်ားေတြ လုပ္သည္ကို ပါးစပ္အ ေဟာင္းသားႏွင့္ ေငးေမာအံ့ၾသေနရုံသာ ရွိေပမည္။ စႏိုင္သည့္အမွတ္က စႏိုင္ရန္ နမူနာအျဖစ္ လာအိုကို ယူျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၃၉။ လန္ပရာဘန္ ႏိင ု ္ငံခရီးသြားလုပ္ငန္းက ယူဆသည္မွာ ယဥ္ေက်းမွုႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းတြင္ ရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္း ေရာင္းခ်ျခင္းဆိုသည္မွာ ဧည့္သည္၏ လက္ေတြ႔မ်က္ေတြ႔ အေတြ႔အႀကံဳကို တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္းျဖစ္ၿပီး ေဒသခံလူထုၾကားတြင္ ဧည့္ သည္၏ အသံုးစရိတ္ကို ခ်ဲ႔ထြင္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အရပ္သံုးစကားႏွင့္ ေျပာရလွ်င္ ဧည့္သည္ထံမွ ပိုက္ဆံပိုက်ေအာင္ လုပ္ယူျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေဒသႏၲစီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမွုအတြက္ ေဒသႏၲရခ်ဥ္းကပ္မွုကို အသံုးျပဳပါသည္။ ေဒသခံဆင္းရဲသားျပည္သူလူထုကို ႏိုင္ငံတ ကာခရီးသြားလုပ္ငန္းမွ တန္ဘိုးကြင္းဆက္၏ ပင္မစီးေၾကာင္းတြင္ ထည့္ပါသည္ (mainstreaming)။ ထိုလုပ္ရပ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ တိမ္းညႊတ္ေနေသာ ျပည္သူလူထုအေျချပဳ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းႏွင့္ ကြာျခားခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။ ဆင္းရဲသားျပည္သူလူထုႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားဧည့္သည္မ်ားကို နီးနီးစပ္စပ္ ထိေတြ႔ေစၿပီး ဧည့္သည္၏ လက္ေတြ႔မ်က္ေတြ႔ ယဥ္ေက်းမွုအေတြ႔အႀကံဳကို အား ေကာင္းေအာင္ ဖန္တီးေပးပါသည္။ ဧည့္သည္က ရုိးရာလက္မွုကုန္ထုတ္လုပ္သည့္ ေနအိမ္တြင္ ေနထိုင္ပါသည္။ အတူေန၊ အတူ စား၊ အလုပ္အတူ ၀င္လုပ္ပါသည္။ ဟိုတယ္ခ သက္သာပါသည္။ တဖက္တြင္ ၄င္းတို႔အတြက္ ယဥ္ေက်းမွုအေတြ႔အႀကံဳ အျပည့္အ 107
၀ ရရွိပါသည္။ ထိုအေတြ႔အႀကံဳႏွင့္အတူ ၀ယ္လိုအားက ေနာက္က ထပ္ခ်ပ္လိုက္လာပါသည္။ အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ လက္ ေတြ႔မ်က္ေတြ႔ အေတြ႔အႀကံဳကို တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္းဆိုသည္မွာ ထိုကဲ့သို႔ လုပ္ေဆာင္မွုမ်ိဳးကို ဆိုလိုပါသည္။ ေဒသခံဆင္းရဲသား ကုန္ ထုတ္လုပ္သမ ူ ်ားအၾကား ပိုက္ဆံက်ပါသည္။ ေဒသခံဆင္းရဲသားမ်ားတြင္ ဆင္းရဲသည့္အေလ်ာက္ ကပ္ပါေနတတ္သည့္ ရာဇ၀တ္ သင့္သည့္ စိတ္ေနစိတ္ထားမ်ိဳး (criminality) ေလ်ာ့က်သြားပါသည္။ ေဒသခံတို႔၏အျမင္တြင္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားဧည့္သည္ကို ျမင္သည့္အျမင္ တိုးတက္လာပါသည္။ ရာဇ၀တ္သင့္သည့္ စိတ္ေနစိတ္ထားမ်ိဳးဆိုသည္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီးျဖစ္သည့္ ႏိုင္ငတ ံ ကာဧည့္သည္ကို သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ မုဒိန္းက်င့္ျခင္း၊ ပစၥည္းလုျခင္းမွသည္ အမ်ားသံုးစကားႏွင့္ ေဖာ္ျပရလွ်င္ ႏိုင္ငံတကာဧည့္ သည္ႏွင့္ ဆက္ဆံရသည္ႏွင့္ ရိတ္လိုက္မည္၊ လွီးလိုက္မည္ဆိုသည့္ စိတ္ေနစိတ္ထားမ်ိဳးကို ဆိုလိုပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံ တကာခရီးသြားလုပ္ငန္းမူ၀ါဒမ်ားတြင္ ဆင္းရဲသားေဒသခံလူထုကို ထိုကဲ့သို႔ ပင္မစီးေၾကာင္းထဲ မထည့္ေသးပါ။ အေယာင္ျပ ေလာက္ေတာ့ ခင္းထားပါသည္။ ထည္၀ ့ ံ့၊ မထည့၀ ္ ံ့ဆိုသည္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ၀ံ့၀ံ့စားစား အခင္းအက်င္းမ်ိဳးကို လာအိုက ခင္းထားပါ သည္။ လာအိုႏိုင္ငံႏွင့္ ကြာျခားခ်က္မ်ားတြင္ ထိုအခ်က္သည္ ႀကီးမားေသာ ကြာျခားခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ၄၀။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားေစ်းကြက္တြင္ ေရာင္းခ်ရန္ ရုိးရာထုတ္ကုန္ကို စားသံုးသူအႀကိဳက္ တန္ဘိုးျမွင့္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း ကဲ့သို႔ ေရႊျပင္အလုပ္ရုံမွ ထုတ္ပိုးျခင္းၿပီးဆံုးသည္ႏွင့္ တန္ဘိုးျမွင့္လုပ္ငန္း ၿပီးဆံုးသြားသည္ မဟုတ္ပါ။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ပံုျပ(၁၃)မွ တန္ဘိုးကြင္းဆက္တြင္ လုပ္ကိုင္သူအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ သြင္းအားစုအမ်ိဳးမ်ိဳးအေပၚမူတည္၍ တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္းအဆင့္ဆင့္ကို ေတြ႔ႏိုင္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းအတြက္ ထပ္မံလိုအပ္သည့္ တန္ဘိုးျမွင့္လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပံုျပ(၁၃)။ တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္း
မူလထုတ္လုပ္သူမ်ား
ထုတ္ကုန္ဖန္တီးသူမ်ား
ကုန္သည္မ်ား
စားသံုးသူမ်ား
တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္း တန္ဘိုးကြင္းဆက္မွ
တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္း
ေဆာင္က်ဥ္းသည့္ တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္း
တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္း
သြင္းအားစုသြင္းသူမ်ား မွ ေဆာင္က်ဥ္းသည့္
လတ္တေလာထုတ္ကုန္
စုစုေပါင္းစားသံုး မွု လတ္တေလာထုတ္ကုန္
တန္ဘိုး
အျခားသြင္းအားစု အျခားသြင္းအားစု
တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္း
လုပ္ငန္း/သြင္းအားစု
လုပ္ငန္း/သြင္းအားစု
တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္း
တန္ဘိုးျမွင့္ျခင္း
ထည့္၀င္သူ
ထည့္၀င္သူ
အရင္းအျမစ္ - Springer-Heinze, 2007. ၄၁။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းေစ်းကြက္တြင္ ၀င္ဆန္႔ႏိုင္ရန္ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ကို ဖြဲ႔စည္းဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ ေအာက္ပါပံုျပ(၁၄) သည္ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းေစ်းကြက္တြင္ ရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္း ေရာင္းခ်ရန္ လိုအပ္သည့္ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ျပ ေျမပံု ျဖစ္ပါသည္။ 108
ပံုျပ(၁၄)။ ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းမွ ရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္း တန္ဘိုးကြင္းဆက္ေျမပံု
ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား
စားသံုးျခင္း
လက္လီ
ေရာင္းခ်ျခင္း
ထုတ္လုပ္သူမ်ား၏ ေစ်းကြက္
လမ္းေဘးေစ်းသည္မ်ား
တံခါးေပါက္မ်ား
ထုတ္လုပ္သူမ်ား
ၿမိဳ႔/ရြာ၊ဟိုတယ္၊ေစ်း၊ ေလဆိပ္ေစ်းဆိုင္မ်ား
အဖြဲ႔အစည္း ၏ ေစ်းကြက္ တံခါးေပါက္မ်ား
ပံ့ပိုး
လကၠား ေရာင္းခ်ျခင္း
အင္စတီ
အလယ္လူ ထုတ္လုပ္သူမ်ား
က်ဴးရွင္း ၂
အဖြဲ႔အစည္း ထုတ္လုပ္ျခင္း
ပံ့ပိုး
လက္မွုပညာသည္
အင္စတီ က်ဴးရွင္း ၁
သြင္းအားစု ေထာက္ပံ့ျခင္း
ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား
အရံပစၥည္း မ်ား
ေထာက္ပံ့သူ
ေထာက္ပံ့သူ
လမ္းေၾကာင္း (၁)
လက္နက္ကိရိယာ ေထာက္ပံ့သူ
လမ္းေၾကာင္း (၂)
အရင္းအျမစ္ - International Trade Centre, 2012.
၄၂။ ေဖာ္ျပပါ တန္ဘိုးကြင္းဆက္ေျမပံုသည္ ရုိးစင္းေသာ ေျမပံုမွ်သာျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းႏွင့္ ရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္ ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း အခ်ိတ္အဆက္ျပဳရာတြင္ အနည္းဆံုးလိုအပ္ခ်က္ကို ေဖာ္ျပျခင္းလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္း လုပ္ငန္းအတြက္ဆိုလွ်င္ ထိုထက္မက ျဖည့္ဆည္းရန္ လိုအပ္ပါသည္။ အျခားရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ရန္ လိုအပ္ ပါမည္။ အျခားရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားမွ အသင္းအဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ရန္ လိုအပ္ပါမည္။ ပံ့ပိုးအင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားတြင္လည္း ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းနယ္ပယ္အတြက္ သီးသန္႔သက္ဆိုင္သည့္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားသာမက အျခားရုိးရာထုတ္ကုန္နယ္ပယ္မ်ားႏွင့္ သီးသန္႔သက္ဆိုင္သည့္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားႏွင့္လည္း ဆက္ႏႊယ္ပတ္သက္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊဆိုင္းထုတ္ကုန္သည္ မိမိနယ္ ပယ္တြင္ ကုန္ေခ်ာျဖစ္ရုံမက အျခားနယ္ပယ္မ်ားအတြက္ ကုန္ၾကမ္း (သို႔မဟုတ)္ အရံပစၥည္းအျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ေဖာ္ျပပါေျမပံုအရ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ ျဖည့္ဆည္းစရာမ်ား မ်ားျပားပါသည္။ လက္မွုပညာသည္၊ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္း ေထာက္ပံ့သူ၊ လက္နက္ကိရိယာေထာက္ပံ့သူ၊ လတ္တေလာဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္း တို႔မွ အပ အျခားလိုအပ္ခ်က္မ်ား ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းတြင္ မရွိပါ။ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား၏ ပံ့ပိုးမွုႏွင့္ ထုတ္လုပ္သူအုပ္စု (သို႔မ
109
ဟုတ)္ ထုတ္လုပ္သူမ်ားအသင္းအဖြဲ႔သည္ ဤေျမပံုတြင္ အခရာၾကၿပီး ထိုႏွစ္ခု၏ စြမ္းေဆာင္မွု အားေကာင္းမွသာ ႏိုင္ငံတကာခရီး သြားလုပ္ငန္းေစ်းကြက္တြင္ ၀င္ဆန္႔ႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ၄၃။ ႏိုင္ငံတြင္းသို႔ အလည္ေရာက္လာသည့္ ႏိုင္ငံတကာမွ ေဖာက္သည္မ်ားကို ေစ်းကြက္အျဖစ္ ပစ္မွတ္ထားႏိုင္လွ်င္ ႏိုင္ငံတကာေစ်း ကြက္ကိုလည္း ပစ္မွတ္ထားလွ်င္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆင ို ္းတစ္ခုတည္းသက္သက္မဟုတ္ဘဲ အျခားရုိးရာလက္မွု ထုတ္ ကုန္မ်ားႏွင့္ တြဲဖက္၍ ေစ်းကြက္တင္လွ်င္ ျဖစ္ႏိုင္စရာ အေၾကာင္းရွိပါသည္။ ကမၻာ့ေစ်းကြက္ေလာကတြင္ လက္မွုထုတ္ကုန္မ်ားကို တင္ေရာင္းရန္ အိမ္သံုးပစၥည္းပစၥယေစ်းကြက္ (home accessory market) ရွိၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ အိမ္သံုးပစၥည္းပစၥယေစ်းကြက္တြင္ လက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ား၊ လက္တပိုင္း စက္တပိုင္း ထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ စက္ထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ား ဟူ၍ ကုန္ပစၥည္းသံုးမ်ိဳး သံုးစား ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားၾကပါသည္။ ထိုေစ်းကြက္ကို ဖက္ရွင္လမ္းေၾကာင္း၊ စားသံုးသူတို႔၏ ၀ယ္ယူမွုပံုသ႑ာန္အဆင္အ ကြက္မ်ား၊ အဆံုးသတ္ေစ်းကြက္၏ စီးပြားေရးအေျခအေနမ်ားက လႊမ္းမိုးပါသည္။ အဆိုပါေစ်းကြက္တြင္ မည္သည့္လက္မွုထုတ္ ကုန္ပစၥည္းသည္ စားသံုးသူမည္မွ်အၾကား မည္မွ်၀ယ္လိုအားျမင့္ႏိုင္သည္ဟု ခန္႔မွန္းရန္ ခက္ခဲၿပီး ထုတ္ကုန္တစ္ခု ေစ်းကြက္ေပါက္ သြား၍ အျခားထုတ္ကုန္တစ္ခုကို အလားတူေစ်းကြက္ေဖာက္လွ်င္လည္း ေအာင္ျမင္ခ်င္မွ ေအာင္ျမင္တတ္ပါသည္။ ေရာင္းအား ေကာင္းေသာေၾကာင့္ ထိုထုတ္ကုန္ႏွင့္ပတ္သက္သည္မ်ားကို သုေတသနျပဳၿပီး ေတြ႔ရွိခ်က္ကို ေယဘူယ်သေဘာယူကာ အသံုးခ်၍ မျဖစ္ႏိုင္ဟလ ု ည္း ဆိုၾကပါသည္။ စားသံုးသူမ်ားက ရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္မ်ားကို စားသံုးၾကသည္။ အဘယ္ေၾကာင္ဆ ့ ိုေသာ္ ကုန္ ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ တင္းၾကမ္းျပည့္ေနၿပီး ကုန္ေစာ္နံေနသည့္ ေလာကႀကီးတြင္ ကမၻာ့တစ္ေနရာရာမွ ေဒသခံတုိင္းရင္းသားတစ္စုစု၏ မိ ရုိးဖလာယဥ္ေက်းမွုတစ္ခုခုႏွင့္ ထိေတြ႔ခံစားရသည္ကို ႏွစ္သက္ၾကေသာေၾကာင့္ဟု ဆိုပါသည္ (Mimi Robinson, 2006)။ ၄၄။ အဆိုပါေစ်းကြက္တြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာေရႊဆိုင္းအပါအ၀င္ ရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္မ်ားသည္ မရွိမျဖစ္ သံုးစြဲရသည့္ ကုန္ပစၥည္းအမ်ိဳးအ စား (essential item) မဟုတ္ပါ။ သို႔ေသာ္ အဆိုပါေစ်းကြက္တြင္ ရႏိုင္စရာေနရာက က်ယ္ျပန္႔ပါသည္။ မ်က္ေမွာက္ကာလတြင္ အိမ္သံုးပစၥည္းပစၥယေစ်းကြက္သည္ ႀကီးထြားလွ်က္ရွိၿပီး လက္မွုပညာသည္မ်ားအတြက္ ေစ်းကြက္အသစ္တြင္ ေျခခ်စရာအခြင့္အ လမ္း ပိုမိုရရွိလာၾကပါသည္။ လက္မွုထုတ္ကုန္မ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ထုတ္လုပ္လာၾကသလို တဖက္မွ စားသံုးသူမ်ားၾကားတြင္ `လက္မွုထုတ္ကုန္ဆိုသည္မွာ ဘယ္အရာကို ဆိုလိုသည္´ ဟူေသာ တေျပးညီအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ကို ေတာင္းဆိုလာၾကပါသည္။ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုမွုဆိုင္ရာ အေျခအတင္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားတြင္ အဓိကဦးတည္ေဆြးေႏြးေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ ကုန္ပစၥည္းကို မည္သို႔ထုတ္လုပ္သနည္း၊ လက္လုပ္ႏွင့္စက္လုပ္ ကြာျခားမွု၏ အေရးႀကီးပံု၊ သာမန္လက္မွုထုတ္ကုန္အမ်ိဳးအစားႏွင့္ အႏုပညာအ ေငြ႔အသက္ပါေသာ လက္မွုထတ ု ္ကုန္အမ်ိဳးအစား ကြာျခားပံု၊ ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္ျခင္း၏ ေနာက္ကြယ္တြင္ ကိန္း၀ပ္ေနသည့္ လူ႔ ဆႏၵေဇာမ်ား၊ အဆိုပါဆႏၵေဇာမ်ားသည္ ေငြရလိုမွုသက္သက္အတြက္လား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ယဥ္ေက်းမွု၊ ထံုးတမ္းဓေလ့၊ ရုိးရာတို႔ တြင္ အျမစ္တြယ္ေနသည္လား စသည္တို႔ကို ေဆြးေႏြးလာၾကပါသည္။ လက္မထ ွု ုတ္ကုန္ ထုတ္လုပ္ရာတြင္ တရုတ္ႏိုင္ငံက စက္ယႏၲ ယားအသံုးျပဳမွု တိုးျမွင့္လာခဲၿ့ ပီး လက္မွုထုတ္ကုန္ကို `ကုန္ေရာင္း၊ ေငြရ´ ဆိုသည့္ ကုန္ပစၥည္းသက္သက္ သေဘာထားမ်ိဳးႏွင့္ ထုတလ ္ ုပ္ေရာင္းခ်လာေသာေၾကာင့္ `လက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္းဆိုသည္မွာ ဘာ´ ဆိုသည့္ က်နသည့္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆမ ို ွုကို တေျပး ညီ သတ္မွတ္ႏိုင္ရန္ ကမၻာ့လက္မွုထုတ္ကုန္ေစ်းကြက္တြင္ အေရးတႀကီး ေဆြးေႏြးလာခဲ့ၾကပါသည္ (USAID, 2006)။ ၄၅။ စားသံုးသူမ်ား၏ သေဘာထားမွာ လက္မွုထုတ္ကုန္ဆိုသည္မွာ `ကုန္ပစၥည္းတစ္ခုသည္ လက္မွုပညာပိုင္း၊ ယဥ္ေက်းမွုပိုင္း၊ ရုိးရာ ပုိင္းႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္သာမက ေဒသတြင္း ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားကိုသာ အသံုးျပဳထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ထုတ္လုပ္သည့္ ႏိုင္ငံ၏ အမွတ္သရုပ္ ထင္ရွားသည္´ ဟု သေဘာထားရွိၾကပါသည္။ တရုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ ထုတ္လုပ္ပံု ထုတ္လုပ္နည္းကို တုပ၍ ထုတ္လုပ္ၾကသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားမွ ထုတ္ကုနအ ္ မယ္အမ်ားစုသည္ လက္ခ်ည္းသက္သက္ႏွင့္ ထုတ္လုပ္ထားသည္ဆိုလွ်င္ေတာင္မွ လက္မထ ွု ုတ္ကုန္ မမည္ဟု ေစ်း၀ယ္မ်ားက ေစာဒကတက္ၾကပါသည္။ ခင္ဗ်ားဘာဘဲမွာမွာ တရုတ္က ထုတ္လုပ္ေပးလိမ့္မည္။ အျခားသူမ်ားထက္ သာေအာင္လည္း ထုတ္လုပ္ေပးလိမ့္မည္။ ေစ်းကလည္း ခ်ိဳဦးမည္။ သို႔ေသာ္ ၄င္းတို႔၏ ထုတ္ကုန္မ်ားသည္
110
အျခားတိုင္းျပည္မ်ားမွ ထုတ္ကုန္မ်ားကဲ့သို႔ တသီးတျခား သြင္ျပင္လကၡဏာသေဘာ သက္၀င္သည့္ လက္မွုထုတ္ကုန္ (unique handicraft) မဟုတ္ဟု စားသံုးသူမ်ားက ေ၀ဖန္ၾကပါသည္ (Ernest Owen, 2006)။ ၄၆။ ကမၻာ့လက္မွုထုတ္ကုန္ေစ်းကြက္တြင္ တရုတ္ႏိုင္ငံ ရရွိသည့္ ေ၀စုက ႀကီးမားလွသည္။ ႀကီးမားေသာေစ်းကြက္ေ၀စုကို ဆုပ္ကိုင္မိ ေအာင္ အားထုတ္၊ ဆက္လက္ၿပီးလည္း အားထုတ္ရင္း၊ ေစ်းကြက္၏ ေတာင္းဆိုမွုကလ ို ည္း မရအရ ျဖည့္ဆည္းရင္း ကမၻာ့လက္မွု ထုတ္ကုန္ေစ်းကြက္မွ လက္မွုထုတ္ကုန္၏ မူလအႏွစ္သာရ ပ်က္ျပားသြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ကိန္းဂဏန္းအရ ကမၻာ့ အိမ္သံုးပစၥည္းပစၥယေစ်းကြက္၏တန္ဘိုး (global market value)သည္ အနည္းဆံုး အေမရိကန္ေဒၚလာ(၁၀၀)ဘီလီယံရွိသည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကပါသည္။ အဓိကေစ်းကြက္မ်ားသည္ အေမရိကန္၊ ဂ်ာမဏီ၊ ျပင္သစ္၊ အဂၤလန္၊ စပိန္၊ နယ္သာလန္၊ ဂ်ပန္၊ ေဟာင္ေကာင္၊ ထို႔ေနာက္တြင္မူ အေနာက္ဥေရာပမွ အျခားႏိုင္ငံမ်ား လုိက္ပါသည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ အႀကီးဆံုးေစ်းကြက္ျဖစ္ၿပီး ၄င္းတို႔ႏိုင္ငံ အတြင္း အိမ္သံုးပစၥည္းပစၥယေရာင္းခ်ရမွုတန္ဘိုးသည္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ(၆၇.၅)ဘီလီယံ ရွိပါသည္။ ဒုတိယအႀကီးဆံုးေစ်း ကြက္မွာ ဥေရာပသမဂၢ၀င္ႏိုင္ငံမ်ား ေစ်းကြက္ျဖစ္ပါသည္။ တင္ပို႔မွုတြင္ အေမရိကန္အိမ္သံုးပစၥည္းပစၥယေစ်းကြက္မွ ထုတ္ကုန္မ်ား ၏ ၇၀% ကို တရုတ္ႏိုင္ငံမွ ထုတ္လုပ္ပါသည္။ ေစ်းကြက္ေ၀စု အႀကီးမားဆံုး ရထားသည့္ တရုတ္ႏိုင္ငံက ကၽြမ္းက်င္လုပ္သား ရွားပါးမွုျပႆနာကို ေျဖရွင္းရန္ ဗီယက္နမ္ကဲ့သုိ႔ေသာ အာရွႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ၄င္းတို႔စက္ရုံမ်ားကို ေရႊ၍ ႔ ကုန္ထုတ္လုပ္ခဲ့ပါသည္။ ကမၻာ့ လက္မွုထုတ္ကုန္ေစ်းကြက္ကို တရုတ္၏ ဦးေဆာင္မွုက လက္မွုထုတ္ကုန္ထုတ္လုပ္သည့္ ႏိုင္ငံအသစ္မ်ား အာရွတြင္ ေပၚထြန္းလာ ေစခဲ့ပါသည္။ ေစ်းကြက္တြင္ တရုတ္ႏိုင္ငံထုတ္ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို မႏွစ္ၿမိဳ႔သည့္လမ္းေၾကာင္း ေပၚထြန္းလာသည္ျဖစ္ရာ စားသံုးသူ မ်ားက တရုတ္ႏိုင္ငံျပင္ပမွ ထုတက ္ ုန္မ်ားကို ေတာင္းဆိုလာခဲ့ၾကပါသည္။ စားသံုးသူမ်ားက တရုတ္ကို အစားထိုးရန္ ဗီယက္နမ္ကို ေရြးခ်ယ္လာၾကပါသည္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္တြင္ ဗီယက္နမ္မွ အေမရိကန္သို႔ လက္မွုထုတ္ကုန္တင္ပို႔မွုသည္ အေမရိကန္ေဒၚလာ(၃၀၀) သန္း ရွိခဲ့ရာမွ ေနာင္(၅)ႏွစ္အတြင္း (၁.၅)ဘီလီယံအထိ တက္လာလိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္မွန္းခဲ့ၾကပါသည္။ လက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္း တင္ပို႔မွုတြင္ တိုးျမွင့္ေနရာယူလာေသာ အာဆီယံေဒသတြင္းမွ အျခားႏိုင္ငံမ်ားမွာ ထိုင္း၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ဖိလစ္ပိုင္ တို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။ အာဖရိကမွ ဂါနာ၊ ေတာင္အာဖရိက၊ မိုဇမ္ဘစ္၊ မာလာ၀ီ၊ ကင္ညာ၊ တန္ဇန္နီးယား၊ လက္တင္အေမရိကမွ ပီရူး၊ မကၠဆီကို၊ ကိုလမ္ဘီယာ၊ ဟြန္ဒူရပ္၊ ဂြာတီမာလာ၊ ဘိုလစ္ဗီးယား၊ အယ္လ္ဆာေဗဒိုႏိုင္ငံမ်ားသည္ ထင္ရွားသည့္ လက္မွုထုတ္ ကုန္ပစၥည္း တင္ပို႔သည့္ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္ (USAID, 2006)။ ၄၇။ လက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို UNESCO က ကုန္ၾကမ္းကို အေျခခံ၍ အတန္းအစားခြပ ဲ ါသည္။ ေစ်းကြကတ ္ င္ရာတြင္မူ ေစ်းကြက္ ၏ အဆစ္အပိုင္း (market segment) ႏွင့္ ကုန္ပစၥည္း၏ ေစ်းႏွုန္းအဆစ္အပိုင္း (price segment) မ်ားကို အေျခခံ၍ အတန္းအ စားခြဲၾကပါသည္။ ေစ်းကြက္၏ အဆစ္အပိုင္းအေနျဖင့္ လက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ားသည္ အိမသ ္ ံုးပစၥည္းပစၥယေစ်းကြက္တြင္ အက်ံဳး ၀င္ပါသည္။ ထိုေစ်းကြက္တြင္ လက္လုပ္ႏွင့္ စက္ထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ား ေရာေထြးမွုရွိေသာ္လည္း သတင္းအခ်က္အလက္ရႏိုင္မွုအ ေပၚ အေျခခံၿပီး အိမသ ္ ံုးပစၥည္းပစၥယေစ်းကြက္ကို လက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ားအတြက္ အကိုးအကား (proxy) သဖြယ္ ျပဳပါသည္။ အိမသ ္ ံုးပစၥည္းပစၥယေစ်းကြက္ကို အုပ္စင ု ယ္(၁၀)ခု ထပ္မံခြဲျခားပါသည္။ တိုလီမိုလီတန္ဆာဆင္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ လက္ေဆာင္ပစၥည္း မ်ား (accessories and gifts)၊ ရွုိးျပပရိေဘာဂ (accent furniture)၊ ေရႊ႔ႏိုင္ေျပာင္းႏိုင္သည့္ အလင္းသြယ္ပစၥည္းမ်ား (portable lamps)၊ မ်က္ႏွာျပင္ဖံုးပစၥည္းမ်ား (area rugs)၊ အခန္းအလွဆင္ပစၥည္းမ်ား (wall dėcor)၊ မေရႊ႔ေျပာင္းႏိုင္သည့္ အလင္းသြယ္ ပစၥည္းမ်ား (lighting fixture)၊ စားပြဲတင္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ စားပြဲတင္ပစၥည္းတိုလီမိုလမ ီ ်ား (tabletop and tabletop accessories)၊ အစုအ ေဆာင္းျပဳပစၥည္းမ်ား (collectibles)၊ အေပ်ာ့စားပစၥည္းမ်ား (soft goods)၊ ပန္းအတုသစ္ပင္အတုမ်ား (permanent botanicals)၊ စုစုေပါင္း အုပ္စ(ု ၁၀)ခု ျဖစ္ပါသည္။ ေစ်းႏွုန္းအဆစ္အပိုင္းအေနျဖင့္ ဇိမ္ခံပစၥည္း (သို႔မဟုတ)္ တန္ဘိုးအျမင့္စားပစၥည္းမ်ား (luxury/ high-end) (အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၀၀ မွ ၁,၀၀၀ ၾကား)၊ တန္ဘိုးအလယ္အလတ္ (middle)(အေမရိကန္ေဒၚလာ ၇၅ မွ ၂၀၀ ၾကား)၊ တန္ဘိုးအနိမ့္စားပစၥည္းမ်ား (low-end) (အေမရိကန္ေဒၚလာ ၇၅ ေအာက္) ဟု သံုးမ်ိဳးခြဲထားပါသည္ (USAID, 2006)။
111
၄၈။ ကမၻာ့လက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္းေစ်းကြက္သို႔ ၀င္ဆန္႔ၿပီးျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ ၄င္းတို႔၏ လက္မွုထုတ္ကုန္မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီ မည့္ ေစ်းကြက္လမ္းေၾကာင္းမ်ားကုိ ရွာေဖြၿပီး ေစ်းကြက္တင္ၾကပါသည္။ ေစ်းကြက၀ ္ င္ရန္ အလားအလာရွိသည့္ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္သည္။ ေစ်းကြက္၏ ေတာင္းဆိုမွုကိုအေျခခံၿပီး ထုတ္ကုန္၏ ဒီဖိုင္းကုိ မြမ္းမံၾကပါသည္။ ေယဘူယ်အားျဖင့္ ရုိးရာႏွင့္ ေခတ္သစ္ ႏွစ္ခုကို ညီညြတ္ေအာင္ ေပါင္းစပ္၍ ဒီဇင ို ္းဆင္ၾကပါသည္။ စြန္႔ဦးတီထြင္မွုအေလ့အထ၊ အင္စတီးက်ဴးရွင္းမ်ား၏ ပံ့ပိုးမွု အလြန္လိုအပ္ပါသည္။ ကမၻာ့ေစ်းကြက္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ရုိးရာလက္မွုထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ား ၀င္ဆန္႔ႏိုင္ျခင္း မရွိေသးပါ။ ႏိုင္ငံအ တြင္း အျမင့္ဆံုးလုပ္ႏိုင္သည္မွာ တရုတ္ႏိုင္ငံသို႔ အၾကမ္းထည္လက္မွုထုတ္ကုန္မ်ား တင္ပို႔ျခင္းႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငမ ံ ွ လက္မွုကုန္ ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အသံုးျပဳရန္ သဘာ၀ထြက္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားကို တင္ပို႔ျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ ၄၉။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ရုိးရာထုတ္ကုန္မ်ားသည္ ရုိးရာအေငြ႔အသက္၊ ယဥ္ေက်းမွုအေငြ႔အသက္၊ လက္မွုပညာအေငြ႔အသက္မ်ားျဖင့္ လွုိင္ေန ပါသည္။ ကမၻာ့ေစ်းကြက္က ေတာင္းဆိုသည့္ စံခ်ိန္စံညႊန္းအျပည့္ရွိၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည့္ ေစ်းကြက္အ ဆစ္အပိုင္း၊ ေစ်းႏွုန္းအဆစ္အပိုင္းမ်ားတြင္ တန္း၀င္သည့္ ကုန္ပစၥည္းမ်ားထုတ္လုပ္မွုလည္း ရွိေနပါသည္။ သို႔ေသာ္ ကမၻာ့ေစ်း ကြက္သို႔ေရာက္ဖို႔ အားထုတ္ႏိုင္စြမ္း မရွိပါ။ ကမၻာ့ေစ်းကြက္ကို စားသံုးႏိုင္ျခင္း မရွိပါ။ ရုိးရာလက္မွုပညာသည္မ်ားအေနျဖင့္ အေျပာ က်ယ္သည့္ ကမၻာ့ေစ်းကြက္ႀကီးသုိ႔ ၄င္းတို႔ကိုယ္တုိင္ မလွမ္းႏိုင္ပါ။ ရုိးရုိးစင္းစင္း တင္ျပရလွ်င္ တရုတ္ပြဲစားက အိမ္တိုင္ယာေရာက္ လာေကာက္မွ ျမန္မာႏိင ု ္ငံျပင္ပသို႔ ၄င္းတို႔၏ထုတ္ကုန္ ေရာက္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၄င္းတို႔၏ထုတ္ကုန္ကို ကမၻာ့ေစ်းကြက္မွ မည္ သည့္ေနရာသို႔ မည္သည့္လမ္းေၾကာင္းႏွင့္သြားၿပီး မည္သည့္ေစ်းႏွုန္းႏွင့္ မည္သို႔ေရာင္းခ်လိုက္မွန္း သိၾကသည္ မဟုတ္ပါ။ မိမိ ကိုယ္တိုင္က ကမၻာ့ေစ်းကြက္ကို စားသံုးႏိုင္ျခင္း မျပဳႏိုင၍ ္ မိမိကုိ လာ၍ စားသုံးျခင္းကို ခံရပါသည္။ တရုတ္ႏိုင္ငံက ၄င္းတို႔၏ လက္ မွုထုတ္ကုန္လုပ္ငန္းကို အျခားႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ေရႊ၍ ႔ လုပ္ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ေရႊ၍ ႔ လုပ္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။ အျခားႏိုင္ငံမ်ားတြင္ တ ရုတ္ႏိုင္ငံ၏ ကုန္ထုတ္လုပ္မွုႏွင့္ ကုန္သြယ္မအ ွု ရင္းအႏွီးမ်ား တင္က်န္ခဲ့ၿပီး ထိုႏိုင္ငံမ်ားက ၄င္းတို႔ကိုယ္တိုင္ ကမၻာ့ေစ်းကြက္သို႔ ထိုးေဖာက္၍ ကိုယ္ပိုင္ရပ္တည္မရ ွု ေအာင္ ႀကိဳးစားလာခဲ့ၾကရုံမက ပံုရိပ္က်ဆင္းလာသည့္ တရုတ္ႏုိင္ငံမွ လက္မွုထုတ္ကုန္ကို အ စားထိုးလာႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။ ေႏွာင္းပိုင္းေရာက္ေသာ္ ဗီယက္နမ္က တရုတ္စက္ရုံမ်ားကို ၄င္းတို႔ႏိုင္ငံမွ ေမာင္းထုတ္သည္အထိ ျဖစ္ လာခဲ့ၾကပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကား ယေန႔အခ်ိန္အထိ တရုတ္ႏိုင္ငံသို႔ ကုန္ၾကမ္းပံ့ပိုးေပးရသည့္ အေနအထားမွ တက္မလာခဲ့ပါ။ ၅၀။ အဓိကလိုအပ္ခ်က္မွာ ရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းေလးမ်ားကို တိတိပပ တာ၀န္ခံမည့္ အစိုးရေအဂ်င္စီ၊ စံနစ္တက် ေရးဆြဲထားသည့္ စီမံ ကိန္း၊ မည္သုိ႔မည္ပံု တိုးတက္ထြန္းကားေအာင္လုပ္မည္ဆိုသည့္ မဟာဗ်ဴဟာအခင္းအက်င္း ျဖစ္ပါသည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႔မွ ျမန္မာ့ရုိးရာ ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ အျခားရုိးရာလက္မွုလုပ္ငန္းေလးမ်ား တၿပိဳင္နက္ ရုန္းၾကြလာေစမည့္ မဟာဗ်ဴဟာအခင္းအက်င္း ရွိဖို႔ေကာင္းၿပီ ဟု ယူဆပါသည္။ အျခားတဖက္မွ ဆင္ျခင္ရန္ရွိသည္မွာ ႏိုင္ငံတစ္ခု၏ စီးပြားေရး သာသာယာယာရွိမွုသည္ အမ်ိဳးသားေရးလကၡ ဏာေဆာင္သည့္ အစိုးရ၏ ဥပေဒမ်ား၊ နည္းဥပေဒမ်ားႏွင့္ အစိုးရ၏ ထိန္းေက်ာင္းမွုမ်ားျဖင့္သာ လံုၿခံဳေစႏိုင္ဆိုသည့္ ယံုၾကည္မ၀ ွု ါဒ (mercantilism) (UNESCO definition) သည္ ယေန႔ကမၻာတြင္ ဆုတ္ယုတ္ေနပါၿပီ။ ထိုစံနစ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနျခင္းမွ ေပါက္ ဖြားလာသည့္ စီးပြားေရးနယ္ပယ္မွ ပဋိပကၡအမ်ားစုကို ထိုစံနစ္ျဖင့္ ညီညီညြတ္ညြတ္ျဖစ္ေအာင္ မေပါင္းစည္းႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ဆုတ္ ယုတ္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆိုပါသည္ (Hernando De Soto, 1989)။ အစိုးရ၏႒ာနဆိုင္ရာက႑ႏွင့္ ပုဂၢလိကကုတ္ထုတ္လုပ္ ေရးက႑တို႔အၾကား တသီးတျခားစီကြဲေနကာ ႏွစ္ခအ ြ သြင္ေဆာင္ေနျခင္းက အဆိုပါစံနစ္၏ အဓိကအားနည္းခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။ အုပ္စိုးသူမ်ားသည္ ဓနထုတ္လုပ္သူမ်ား မဟုတ္ပါ။ ၄င္းတို႔က ရုံးစားပြဲတြင္ ထုိင္ပါသည္။ မိန္႔ခြန္းမ်ား ေခၽြသည္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်သည္။ မွတ္တမ္းမွတ္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားကို စီကာစဥ္ကာ ျပဳသည္။ စစ္ေဆးသည္။ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွုသည္။ အခြန္ေကာက္ သည္။ သို႔ေသာ္ မည္သည္အ ့ ခါမွ် ဓနထုတ္လုပ္ျခင္း မျပဳပါ။ ဓနထုတ္လုပ္သူမွာ ျပည္သူမ်ားသာ ျဖစ္ပါသည္ (Hernando De Soto, 1989)။ ဓနထုတ္လုပ္သူ ျပည္သူမ်ားအၾကား အၿပိဳင္ထြန္းကားလာသည္က ကိုယ့္ကိုယ္ကိုမွီခိုျခင္း (self-reliance) ျဖစ္ပါ သည္။ ထိုျဖစ္ရပ္အေပၚ အေကာက္အယူျပဳ၍ ဖက္ရွင္သဖြယ္ ေခတ္စားလာေသာ ေခတ္မီေရးေမာ္ဒယ္ (modernization model) အေပၚ အေျချပဳထားသည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးမဟာဗ်ဴဟာမ်ားကို ေ၀ဖန္မွုမ်ား ေပၚထြက္ခဲ့ပါသည္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုမွီခိုျခင္းဆိုသည္ မွာ လူမဆန္သည့္ေလာကႀကီးအတြက္ ေျဖေဆးျဖစ္ပါသည္။ လူတစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦးၾကား တြယ္ဆက္မွုမ်ားႏွင့္ အျပန္အလွန္ခြဲေ၀မွု 112
မ်ား ထြန္းကားလာသည္ႏွင့္ အရင္းရွင္စံနစ္၏ နမူနာျပပံုစံျဖစ္သည့္ ျပင္းထန္ေသာ ၿပိဳင္ဆိုင္မွု၊ ရံဖန္ရံခါဆုိသလို ေၾကာင္းက်ိဳးမႏႊယ္၊ ယုတၱိသေဘာမေဆာင္သည့္ ၿပိဳင္ဆိုင္မွုမ်ား ေလ်ာ့က်လာပါသည္။ အေထာက္အပံ့ကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုရာတြင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုမွီခို ျခင္းကို ျဖည့္ဆည္းေပးသည့္ ဓနအေရႊ႔အေျပာင္း ဖန္တီးေပးမွက ု ို ဆိုလိုသင့္သည္ဟု ျငင္းခုန္ၾကပါသည္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို မွီခိုျခင္း သည္ ကိုယ့္မင္းကုိယ့္ခ်င္း ထီးတည္းသေဘာမ်ိဳး (autarky) မဟုတ္၊ ယဥ္ေက်းမွုကို မၿပိဳမလဲေအာင္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ျခင္း၊ စီးပြားေရး ဂုတ္ေသြးစုတ္မွုကို ကာကြယ္ျခင္း၊ ေဒသတြင္း ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေနကို ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ျခင္းတို႔အတြက္ မဟာဗ်ဴ ဟာျဖစ္သည္ ဟု အေၾကာင္းျပၾကပါသည္ (Mary Clark, 1989)။ ေဖာ္ျပပါ အခ်က္အလက္မ်ားသည္ အျခားတဖက္မွ ဆင္ျခင္ရန္ ရွိသည္မ်ားကို ေထာင့္စံုေအာင္ တင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေခတ္မီေရးကို ကိုင္စြဲလုိက္ရုံႏွင့္ ေခတ္ေဟာင္းကုိ စြန္႔ၿပီးျဖစ္သည္ဟု ဆုိလို ရာ မေရာက္ပါ။ ေခတ္ေဟာင္း၏ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားက တန္းလန္းပါလွ်က္ ရွိေနမည္ျဖစ္ၿပီး အဆိုပါသြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားမွ ေဖ်ာက္ပစ္ရန္လိုအပ္သည့္ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားကို ေဖ်ာက္ပစ္၍ အေရာင္တင္ေပးရမည့္ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားကို အေရာင္တင္ ဖို႔ လုိအပ္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
113
ေနာက္ဆက္တြဲ ဇယား ၁။ အသက္အပိုင္းအျခားအလုိက္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ပ်ံ႔ႏွံ႔မွု စဥ္
အသက္အုပ္စု
လုပ္ငန္းရွင္ဦးေရ
ရာခိုင္ႏွုန္း
၁
၁၅-၂၅
၃
၄.၅၅
၂
၂၆-၃၅
၁၁
၁၆.၆၇
၃
၃၆-၄၅
၁၈
၂၇.၂၇
၄
၄၆-၅၅
၁၇
၂၅.၇၆
၅
၅၆-၆၅
၉
၁၃.၆၄
၆
၆၆ ႏွင့္အထက္
၈
၁၂.၁၂
၆၆
၁၀၀.
စုစုေပါင္း
ဇယား ၂။ ပညာအရည္အခ်င္းအလိုက္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ပ်ံ႔ႏွံ႔မွု စဥ္
ပညာအရည္အခ်င္း
လုပ္ငန္းရွင္ဦးေရ
ရာခိုင္ႏွုန္း
၁
ေရးတတ္ဖတ္တတ္
၆
၉.၀၉
၂
ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းသင္ပညာေရး
၁
၁.၅၂
၃
မူလတန္း
၂
၃.၀၃
၄
အလယ္တန္း
၁၈
၂၇.၂၇
၅
အထက္တန္း
၁၂
၁၈.၁၈
၆
ဘြဲ႔ရ
၄
၃၇.၈၈
၇
ဘြဲ႔လြန္
၂
၃.၀၃
၆၆
၁၀၀.၀၀
စုစုေပါင္း
ပံုျပ ၁။ လုပ္ငန္းတည္ေထာင္သည့္ ခုႏွစ္အလိုက္ လုပ္ငန္းအေရအတြက္ (cumulative total number of enterprise)
114
ပံုျပ(၂)။ လုပ္ငန္းတည္ေထာင္ေသာခုႏွစ္အလိုက္ အေသးစား၊ အလတ္စား၊ အႀကီးစား လုပ္ငန္းရွင္မ်ား ပ်ံ႔ႏွ႔ံတည္ရွိမွု
ဇယား(၃)။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအၾကား အရင္းအျမစ္မ်ားအလုိက္ လုပ္ငန္းမတည္ေငြႏွင့္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေငြ အဓိကရယူမွု အေျခအေန စဥ္
အေၾကာင္းအရာ
လုပ္ငန္းမတည္ေငြ
လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေငြ
လုပ္ငန္းရွင္ဦးေရ
ရာခိုင္ႏွုန္း
လုပ္ငန္းရွင္ဦးေရ
ရာခိုင္ႏွုန္း
၁
မိမိကုိယ္ပုိင္ေငြေၾကး
၅၉
၈၉.၄%
၅၁
၇၇.၃%
၂
ေဆြမ်ိဳး/မိတ္ေဆြမ်ား
၆
၉.၁%
၈
၁၂.၁%
၃
အျပင္ေခ်းေငြ
၁
၁.၅%
၅
၇.၆%
၄
ဘဏ္ေခ်းေငြ
၀
၀.၀%
၀
၀.၀%
၅
ပံ့ပိုးေပးသည့္လုပ္ငန္းရွင္ (ထုတ္လုပ္သူလုပ္ငန္းရွင္/ကုန္ၾကမ္း သြင္းသူ/
၀
၀.၀%
၀
၀.၀%
၀
၀.၀%
၀
၀.၀%
၀.၀%
ကုန္သည္ စသည္ျဖင့္) ၆
အေထာက္အကူျပဳအဖြဲ႔အစည္းမ်ား
(အစိုးရ႒ာန/စီးပြားေရးအသင္းအဖြဲ႔/သမ၀ါယမ/အစိုးရမဟုတ္ေသာ လူမွုေရးအဖြဲ႔အစည္း စသည္ျဖင့္)
၇
အျခား
၀
၀.၀%
၀
၈
မေျဖဆိုသူ
၀
၀.၀%
၂
၃.၀%
၆၆
၁၀၀.၀%
၆၆
၁၀၀.၀%
စုစုေပါင္း
ဇယား(၄)။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအၾကား အုပ္စုအလိုက္ လုပ္ငန္းမတည္ေငြႏွင့္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေငြ ရယူမွု အေျခအေန စဥ္
လုပ္ငန္းရွင္ အုပ္စု
၁
အုပ္စု(က) (အုပ္စုတြင္းရာႏွုန္း)
၂
အုပ္စု(ခ) (အုပ္စုတြင္းရာႏွုန္း)
၃
အုပ္စု(ဂ) (အုပ္စုတြင္းရာႏွုန္း) စုစုေပါင္း
လုပ္ငန္းမတည္ေငြ မိမိကုိယ္ပုိင္ ၁၀
ေဆြမ်ိဳး/
စုစုေပါင္း အျပင္ေခ်းေငြ
မိတ္ေဆြမ်ား
လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေငြ မိမိကုိယ္ပုိင္
ေဆြမ်ိဳး/
စုစုေပါင္း
အျပင္ေခ်းေငြ
မေျဖဆိုသူ
၂
၀
၀
၁၂
မိတ္ေဆြမ်ား
၂
၀
၁၂
၁၀
၈၃.၃%
၁၆.၇%
၀.၀%
၁၀၀.၀%
၈၃.၃%
၁၆.၇%
၀.၀%
၀.၀%
၁၀၀.၀%
၃၅
၄
၀
၃၉
၂၉
၆
၃
၁
၃၉
၈၉.၇%
၁၀.၃%
၀.၀%
၁၀၀.၀%
၇၄.၄%
၁၅.၄%
၇.၇%
၂.၆%
၁၀၀.၀%
၁၄
၀
၁
၁၅
၁၂
၀
၂
၁
၁၅
၉၃.၃%
၀.၀%
၆.၇%
၁၀၀.၀%
၈၀.၀%
၀.၀%
၁၃.၃%
၆.၇%
၁၀၀.၀%
၅၉
၆
၁
၆၆
၅၁
၈
၅
၂
၆၆
115
ေငြေၾကးအခက္အခဲႏွင့္ ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ မွတ္ယူခ်က္ (perception) ကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာျခင္း ပံုျပ(၃)။ ေငြအ ရင္းအႏီွးမရွိျခင္း
ပံုျပ(၄)။ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေငြေခ်းယူရန္ လက္လွမ္းမမီျခင္း
ပံုျပ(၅)။ လုပ္ငန္းရင္းႏွီး ေငြေခ်းယူရန္ လက္လွမ္းမမီျခင္း
ပံုျပ(၆)။ ေငြေခ်းရာတြင္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ရွုပ္ေထြးေပြလီျခင္း
ပံုျပ(၇)။ အတိုးႏွုန္းႀကီးျခင္း
ပံုျပ(၈)။ ဘဏ္ႏွင့္ အဆက္အသြယ္ မရွိျခင္း
116
ဇယား(၅)။ ထုတ္ကုန္ပစၥည္းကို ေရာင္းခ်သည့္ ေစ်းကြကမ ္ ်ား စဥ္
လုပင ္ န္းရွင္ အုပ္စု
၁
၂
၃
မႏၲေလးေဒသအတြင္း
စုစုေပါင္း
ေရာင္းခ်သည္
မေရာင္းခ်ပါ
၃
၉
၂၅.၀၀%
ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပား
စုစုေပါင္း
ေရာင္းခ်သည္
မေရာင္းခ်ပါ
၁၂
၉
၃
၇၅.၀၀%
၁၀၀.၀၀%
၇၅.၀၀%
၁၅
၂၄
၃၉
၃၈.၄၆%
၆၁.၅၄%
၇
ျပည္ပေစ်းကြက္
စုစုေပါင္း
ေရာင္းခ်သည္
မေရာင္းခ်ပါ
၁၂
၀
၁၂
၁၂
၂၅.၀၀%
၁၀၀.၀၀%
၀.၀၀%
၁၀၀.၀၀%
၁၀၀.၀၀%
၃၅
၄
၃၉
၁
၃၈
၃၉
၁၀၀.၀၀%
၈၉.၇၄%
၁၀.၂၆%
၁၀၀.၀၀%
၂.၅၆%
၉၇.၄၄%
၁၀၀.၀၀%
၈
၁၅
၁၃
၂
၁၅
၀
၁၅
၁၅
၄၆.၆၇%
၅၃.၃၃%
၁၀၀.၀၀%
၈၆.၆၇%
၁၃.၃၃%
၁၀၀.၀၀%
၀.၀၀%
၁၀၀.၀၀%
၁၀၀.၀၀%
၂၅
၄၁
၆၆
၅၇
၉
၆၆
၁
၆၅
၆၆
၃၇.၈၈%
၆၂.၁၂%
၁၀၀.၀၀%
၈၆.၃၆%
၁၃.၆၄%
၁၀၀.၀၀%
၁.၅၂%
၉၈.၄၈%
၁၀၀.၀၀%
အုပ္စု(က)
အုပ္စု(ခ)
အုပ္စု(ဂ)
စုစုေပါင္း
ပံုျပ(၉)။ အုပ္စုအလိုက္ အဓိကထုတ္ကုန္ပစၥည္းကို ေရာင္းခ်သည့္ ေစ်းကြက္မ်ား (n=66)
ဇယား(၆)။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ကုန္ထုတ္လုပ္မွု အေျခအေန စဥ္
လုပ္ငန္းရွင္ အုပ္စု
၁
အုပ္စု(က)
၂
အုပ္စု(ခ)
၃
အုပ္စု(ဂ)
စုစုေပါင္း
ေအာ္ဒါ ထုတ္
မထုတ္
လုပ္
လုပ္
စုစု မေျဖဆို
မိမိကိုယ္ပုိင္ထုတ္လုပ္သည္
ေပါင္း
ထုတ္
မထုတ္
လုပ္
လုပ္
စုစု
မေျဖဆို
ကိုယ္ပိုင္ေစ်းဆိုင္ရွိသည္
ေပါင္း
ရွိ
မရွိ
စုစု
မေျဖဆို
ေပါင္း
၁၀
၁
၁
၁၂
၄
၇
၁
၁၂
၂
၉
၁
၁၂
၈၃.၃%
၈.၃%
၈.၃%
၁၀၀%
၃၃.၃%
၅၈.၃%
၈.၃%
၁၀၀%
၁၆.၇%
၇၅.၀%
၈.၃%
၁၀၀%
၃၁
၈
၀
၃၉
၁၉
၂၀
၀
၃၉
၅
၃၄
၀
၃၉
၇၉.၅%
၂၀.၅%
၀.၀%
၁၀၀%
၄၈.၇%
၅၁.၃%
၀.၀%
၁၀၀%
၁၂.၈%
၈၇.၂%
၀
၁၀၀%
၈
၇
၀
၁၅
၁၄
၁
၀
၁၅
၁
၁၄
၀.၀%
၁၅
၅၃.၃%
၄၆.၇%
၀.၀%
၁၀၀%
၉၃.၃%
၆.၇%
၀.၀%
၁၀၀%
၆.၇%
၉၃.၃%
၀
၁၀၀%
၄၉
၁၆
၁
၆၆
၃၇
၂၈
၁
၆၆
၈
၅၇
၀.၀%
၆၆
၇၄.၂%
၂၄.၂%
၁.၅%
၁၀၀%
၅၆.၁%
၄၂.၄%
၁.၅%
၁၀၀%
၁၂.၃%
၈၇.၇%
၁.၅%
၁၀၀%
117
ပံုျပ(၁၀)။ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ ကုန္ထုတ္လုပ္မွု အေျခအေန (n=65)
ဇယား(၇)။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ေစ်းကြက္လမ္းေၾကာင္းမ်ား
စဥ္ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စု (က)
(ခ)
၁ အုပ္စု( က) ၂ အုပ္စု( ခ) ၃ အုပ္စု( ဂ) စုစုေပါင္း
ကုိယ္ပိုင္ဆိုင္/ ကိုယ္ပုိင္
ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ
ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ
အလုပ္ရုံမွ စားသံုးသူသို႔
အျခားထုတ္လုပ္သူမ်ားသို႔
လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစားမ်ား၊ေစ်းကြက္အက်ိဳးေဆာင္မ်ား၊
(ဂ)ႏွင့္(ဃ)မ်ားသို႔
တိုက္ရုိက္ေရာင္းခ်သည္
ေရာင္းခ်သည္
ၾကားခံပြဲစားမ်ား၊ျပည္ပတင္ပို႔သူမ်ားသို႔ေရာင္းခ်သည္။
(ဂ)
(ဃ)
(င)
ဆတူေရာင္းခ်သည္ မေျဖဆိုသူ (စ)
(ဆ)
၆
၄
၂
၀
၅၀.၀၀%
၃၃.၃၃%
၁၆.၆၇%
၀.၀၀%
၂၁
၉
၅
၃
၅၃.၈၅%
၂၃.၀၈%
၁၂.၈၂%
၇.၆၉%
၆
၅
၁
၃
၄၀.၀၀%
၃၃.၃၃%
၆.၆၇%
၂၀.၀၀%
၃၃
၁၈
၈
၆
၅၀.၇၇%
၂၇.၆၉%
၁၂.၃၁%
၉.၂၃%
ပံုျပ(၁၁)။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ေစ်းကြက္လမ္းေၾကာင္းမ်ား (n=66)
118
စုစုေပါင္း (ဇ)
၀
၁၂
၀.၀၀% ၁၀၀.၀၀% ၁
၃၉
၂.၅၆% ၁၀၀.၀၀% ၀
၁၅
၀.၀၀% ၁၀၀.၀၀% ၀
၆၆
၀.၀၀% ၁၀၀.၀၀%
အညႊန္း (A) = မိမိကုိယ္ပိုင္ဆိုင/္ ကိုယ္ပိုင္အလုပ္ရုံမွ စားသံုးသူသို႔ တုိက္ရုိက္ေရာင္းခ်သည္။ (B) = ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွ အျခားထုတ္လုပ္သူမ်ားသို႔ ေရာင္းခ်သည္။ (C) = ေရႊဆိုင္းလုပ္ငန္းနယ္ပယ္အတြင္းမွ လုပ္ငန္းရွင္အႀကီးစားမ်ား၊ ေစ်းကြက္အတြင္းရွိ လုပ္ငန္းအက်ိဳးေဆာင္မ်ား၊ ၾကားခံပြဲစား မ်ား၊ ျပည္ပတင္ပို႔သူ ကုန္သည္မ်ားသို႔ ေရာင္းသည္။ (D) = (B) ႏွင့္ (C) သို႔ ဆတူေရာင္းခ်သည္။ ပံုျပ(၁၂)။ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ ေရာင္းခ်ရာတြင္ ေငြေခ်သည့္စံနစ္ (n=66)
ပံုျပ(၁၃)။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအၾကား ေစ်းကြက္လမ္းေၾကာင္းမွ ေအာ္ဒါအျပင္ ထပ္ေဆာင္း၍ ရရွိသည့္ အျခင္းအရာမ်ား (n=51)
119
ဇယား(၈)။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအၾကား ေစ်းကြက္လမ္းေၾကာင္း အေျပာင္းအလဲ အေတြ႔အႀကံဳ (n=66) ေစ်းကြက္လမ္းေၾကာင္းတြင္ ထုတ္ကုန္ႏွင့္ စဥ္
လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စု
ႀကံဳခဲ့သည္ ၁
အုပ္စု(က)
၂
အုပ္စု(ခ)
၃
အုပ္စု(ဂ) စုစုေပါင္း
အဓိကအေျပာင္းအလဲသည္ ထုတ္ကုန္အမ်ိဳးအစား၊
ပတ္သက္ေ သာအေျပာင္းအလဲ ႀကံဳေတြ႔ျခင္း ၆
၅၀.၀%
မႀကံဳခဲ့ပါ ၃
၂၅.၀%
မေျဖဆို
ထုတ္ကုန္၏သတ္မွ တ္ခ်က္စံတို႔ႏွင့္ သက္ ဆိုင္ျခင္း
စုစုေပါင္း ၃
၂၅.၀%
၁၂
၁၀၀%
သက္ ဆိုင္သည္ ၂
၃၃.၃%
မသက္ဆိုင္ပါ
မေျဖဆို ၄
၆၆.၇%
စုစုေပါင္း ၀
၀.၀%
၆
၁၀၀%
၃၀
၇
၂
၃၉
၉
၁၉
၂
၃၀
၇၆.၉%
၁၇.၉%
၅.၁%
၁၀၀%
၃၀.၀%
၆၃.၃%
၆.၇%
၁၀၀%
၁၀
၆၆.၇%
၅
၃၃.၃%
၀
၀.၀%
၁၄
၁၀၀%
၄
၄၀.၀%
၅
၅၀.၀%
၁
၁၀.၀%
၁၀
၁၀၀%
၄၆
၁၅
၅
၆၆
၁၅
၂၈
၃
၄၆
၆၉.၇%
၂၂.၇%
၇.၆%
၁၀၀%
၃၂.၆%
၆၀.၉%
၆.၅%
၁၀၀%
ပံုျပ(၁၄)။ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ အဓိကၿပိဳင္ဖက္မ်ား သတ္မွတ္ခ်က္ (n=56)
ပံုျပ(၁၅)။ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုအလိုက္ စားသံုးသူကုိ ဆြဲေဆာင္ျခင္း ႏွုိင္းယွဥ္ခ်က္ (n=64)
120
ေစ်းကြက္ျပႆနာႏွင့္ ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ မွတ္ယူခ်က္ (perception) ကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာျခင္း (n=48) ပံုျပ(၁၆)။ ေစ်းကြက္တင္ရန္ မကၽြမ္းက်င္ပါ။
ပံုျပ(၁၇)။ ေစ်းကြက္ကို လက္လွမ္းမမီပါ။
ပံုျပ(၁၈)။ ေစ်းကြက္တြင္ တင္ထားသည့္ မိမိထုတ္ကုန္ကို ၀ယ္လုိအားနည္းသည္။
ပံုျပ(၂၀)။ ေစ်းကြက္ေ၀စုကို ဆက္ကိုင္ထားႏိုင္ဖို႔၊ ၿပိဳင္ဖက္ကို
ပံုျပ(၁၉)။ ေစ်းကြက္က ရာသီအေပၚ မူတည္သည္။
ပံုျပ(၂၁)။ ေစ်းကြက္သတင္းအခ်က္အလက္မရပါ။
ထိန္းထားႏိုင္ဖို႔ ခက္သည္။
121
ပံုျပ(၂၂)။ ေစ်းကြက္တင္ရာတြင္ ကုန္ပစၥ ည္းအမ်ိဳးအစားကို အကန္႔အသတ္
ပံုျပ(၂၃)။ ထုတ္ကုန္၏ အရည္အေသြး ညံ့ဖ်င္းသည္။
ႏွင့္သာတင္ႏိုင္သည္။
ပံုျပ(၂၄)။ ကိုယ့္ထုတ္ကုန္ေနရာကို အစားထိုး၀င္ေရာက္ၿပီး ၿပိဳင္ဆိုင္ လာၾကသည္။
ဇယား(၉)။ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုမ်ားအလိုက္ ၄င္းတို႔၏ လုပ္ငန္းတြင္ လြန္ခဲ့ေသာ ၅ ႏွစ္အတြင္း လုပ္သားအင္အား အေျပာင္းအလဲ ႀကံဳေတြ႔မွု အေျခအေန (n=60) စဥ္
လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စု
၁
အုပ္စု(က)
၂
အုပ္စု(ခ)
၃
အုပ္စု(ဂ) စုစုေပါင္း
လြန္ခဲ့သည့္ ၅ႏွစ္အတြင္း လုပ္သားအင္အားတြင္ သိသာေသာ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ခဲ့သည္
မျဖစ္ခဲ့ပါ
စုစုေပါင္း
၁
၈
၉
၁၁.၁၁%
၈၈.၈၉%
၁၀၀.၀၀%
၁၃
၂၃
၃၆
၃၆.၁၁%
၆၃.၈၉%
၁၀၀.၀၀%
၆
၉
၁၅
၄၀.၀၀%
၆၀.၀၀%
၁၀၀.၀၀%
၂၀
၄၀
၆၀
၃၃.၃၃%
၆၆.၆၇%
၁၀၀.၀၀%
122
ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းဆိုင္ရာ အခက္အခဲႏွင့္ ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ မွတ္ယူခ်က္ (perception) ကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာျခင္း (n=53) ပံုျပ(၂၅)။ ကုန္ၾကမ္းပစၥ ည္းမ်ား မရႏိုင္ျခင္း
ပံုျပ(၂၇)။ ကုန္ၾကမ္းပစၥ ည္းမ်ား၏ အရည္အေသြး နိမ့္က်ျခင္း
ပံုျပ(၂၆)။ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္း မ်ားအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ ႀကီးျမင့္ျခင္း
ပံုျပ(၂၈)။ အရည္အေသြးျမင့္ ကုန္ၾကမ္းပစၥ ည္းမ်ား ၀ယ္ယူရန္ ေငြအင္အား မရွိျခင္း
လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုဆိုင္ရာ အခက္အခဲႏွင့္ ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ မွတ္ယူခ်က္ (perception) ကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာျခင္း (n=49) ပံုျပ(၂၉)။ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားမရွိျခင္း
ပံုျပ(၃၀)။ ကုန္ထုတ္လုပ္သည့္ နည္းပညာပိုင္းတြင္ ကၽြမ္းက်င္မွုမရွိျခင္း
123
ပံုျပ(၃၁)။ ကုန္ပစၥ ည္းထုတ္ပိုးမွုႏွင့္ အျမင့္တင့္တယ္မွုအ ပိုင္းတြင္ အားနည္းျခင္း
ဇယား(၁၀)။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ား၏ အေျခခံအခ်က္အလက္မ်ား အိမ္ေထာင္ေရးအေျခအေန အေၾကာင္းအရာ
ပညာေရးအေျခအေန
ဦးေရ
ရာခုိင္ႏွုန္း
အေၾကာင္းအရာ
အိမ္ေထာင္ရွိ
၄၈
၆၂.၃၄%
အိမ္ေထာင္မရွိ
၂၅
၃၂.၄၇%
ကြာရွင္း
၃
၃.၉၀%
ကြဲကြာ
၁
၁.၃၀%
၇၇
၁၀၀.၀၀%
စုစုေပါင္း
ရာခုိင္ႏွုန္း
အေၾကာင္းအရာ
ဦးေရ
ရာခုိင္ႏွုန္း
ေရးတတ္ဖတ္တတ္
၁
၁.၃၂%
ကိုယ္ပိုင္မိသားစု
၃၈
၄၉.၃၅%
ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းသင္ပညာေရး
၃
၃.၉၅%
ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းမိသားစု
၃၀
၃၈.၉၆%
မူလတန္း
၁၈
၂၃.၆၈%
တစ္ဦးတည္း
၅
၆.၄၉%
အလယ္တန္း
၃၃
၄၃.၄၂%
အျခား
၄
၅.၁၉%
အထက္တန္း
၁၇
၂၂.၃၇%
စုစုေပါင္း
၇၇
၁၀၀.၀၀%
၃
၃.၉၅%
တကၠသိုလ္တက္ဆဲ ဘြဲ႔ရ စုစုေပါင္း
ပံုျပ(၃၂)။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ား၏ လုပ္သက္အလိုက္ ပ်ံ႔ခ်က္ 25
20
15
frequency
10
5 Std. Dev = 8.31 Mean = 9.3 N = 73.00
0 0.0
5.0
ေနထိုင္မွုအေျခအေန
ဦးေရ
10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0
year of employment 124
၁
၁.၃၂%
၇၆
၁၀၀.၀၀%
ပံုျပ(၃၃)။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားအၾကား လုပ္သက္ႏွစ္ကာလႏွင့္ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွု (နိမ့္၊ လတ္၊ ျမင္)့ ပ်ံ႔ခ်က္
ပံုျပ(၃၄)။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားအၾကား လုပ္သက္ႏွစ္ကာလႏွင့္ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွု (နိမ့္၊ လတ္၊ ျမင္)့ ပ်ံ႔ခ်က္ 50 45
years of employment
40
33
35 30 25 20 15
48 49 50
10
72 63
5 0 -5 N=
30
28
15
high
medium
low
level of skill
125
ပံုျပ(၃၅)။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားအၾကား ရာသီခ်ိန္ တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြ ပ်ံ႔ခ်က္ (n=50) 30
20
frequency
10
Std. Dev = 119015.7 Mean = 288400.0 N = 50.00
0 200000.0
400000.0
300000.0
600000.0
500000.0
800000.0
700000.0
average monthly income during seasonal period
ဇယား(၁၁)။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားအၾကား မွီခိုမွုအခ်ိဳးအုပ္စုအလိုက္ ရာသီခ်ိန္တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြ dependency ratio gp * average monthly income during seasonal period Crosstabulation
dependency ratio gp
1
2
3
4
Total
Count % within dependency ratio gp % within avg mntly income % of Total Count % within dependency ratio gp % within avg mntly income % of Total Count % within dependency ratio gp % within avg mntly income % of Total Count % within dependency ratio gp % within avg mntly income % of Total Count % within dependency ratio gp % within avg mntly income % of Total
150,000 2 22.2% 25.0% 4.0% 2 9.1% 25.0% 4.0% 4 25.0% 50.0% 8.0% 0 .0% .0% .0% 8 16.0% 100.0% 16.0%
200,000 1 11.1% 25.0% 2.0% 3 13.6% 75.0% 6.0% 0 .0% .0% .0% 0 .0% .0% .0% 4 8.0% 100.0% 8.0%
240,000 1 11.1% 33.3% 2.0% 1 4.5% 33.3% 2.0% 1 6.3% 33.3% 2.0% 0 .0% .0% .0% 3 6.0% 100.0% 6.0%
126
average monthly income (Ks.) 250,000 300,000 350,000 3 2 0 33.3% 22.2% .0% 30.0% 15.4% .0% 6.0% 4.0% .0% 4 6 3 18.2% 27.3% 13.6% 40.0% 46.2% 50.0% 8.0% 12.0% 6.0% 3 4 3 18.8% 25.0% 18.8% 30.0% 30.8% 50.0% 6.0% 8.0% 6.0% 0 1 0 .0% 33.3% .0% .0% 7.7% .0% .0% 2.0% .0% 10 13 6 20.0% 26.0% 12.0% 100.0% 100.0% 100.0% 20.0% 26.0% 12.0%
450,000 0 .0% .0% .0% 2 9.1% 50.0% 4.0% 1 6.3% 25.0% 2.0% 1 33.3% 25.0% 2.0% 4 8.0% 100.0% 8.0%
600,000 0 .0% .0% .0% 0 .0% .0% .0% 0 .0% .0% .0% 1 33.3% 100.0% 2.0% 1 2.0% 100.0% 2.0%
800,000 0 .0% .0% .0% 1 4.5% 100.0% 2.0% 0 .0% .0% .0% 0 .0% .0% .0% 1 2.0% 100.0% 2.0%
Total 9 100.0% 18.0% 18.0% 22 100.0% 44.0% 44.0% 16 100.0% 32.0% 32.0% 3 100.0% 6.0% 6.0% 50 100.0% 100.0% 100.0%
ပံုျပ(၃၆)။ ေရႊခတ္လုပ္သားမ်ားအၾကား မွီခိုမွုအခ်ိဳးအုပ္စုအလိုက္ ရာသီခ်ိန္တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြ ပ်ံ႔ခ်က္
ဇယား(၁၂)။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားအၾကား အသက္အပိုင္းအျခား၊ အိမ္ေထာင္ေရးအေျခအေန၊ ပညာေရးအေျခအေန၊ ေနထိုင္ေရးအ ေျခအေန ပ်ံ႔ခ်က္ စဥ္
အသက္အုပ္စု
လူဦးေရ
ရာခုိင္ႏွုန္း
စဥ္
အိမ္ေထာင္ေရးအေျခအေန
၂
၁.၇၇%
၁
အိမ္ေထာင္ရွိ
လူဦးေရ
ရာခိုင္ႏွုန္း
၅၈
၃၂.၇၇%
၁
၆ ႏွစ္မွ ၁၅ ႏွစ္
၂
၁၆ ႏွစ္မွ ၂၅ ႏွစ္
၃၇
၃၂.၇၄%
၂
အိမ္ေထာင္မရွိ
၁၀၄
၅၈.၇၆%
၃
၂၆ ႏွစ္မွ ၃၅ ႏွစ္
၄၅
၃၉.၈၂%
၃
ကြာရွင္းျပတ္စဲ
၄
၂.၂၆%
၄
၃၆ ႏွစ္မွ ၄၅ ႏွစ္
၁၆
၁၄.၁၆%
၄
ကြဲကြာ
၁
၀.၅၆%
၅
၄၆ ႏွစ္မွ ၅၅ ႏွစ္
၆
၅.၃၁%
၅
မုဆိုးမ
၁၀
၅.၆၅%
၆
၅၆ ႏွစ္မွ ၆၅ ႏွစ္
၇
၆.၁၉%
၁၇၇
၁၀၀.၀၀%
၁၁၃
၁၀၀.၀၀%
စုစုေပါင္း စဥ္
ပညာေရးအေျခအေန
စုစုေပါင္း
လူဦးေရ
ရာခိုင္ႏွုန္း
စဥ္
၁၂
၆.၆၇%
၁
၁
၀.၅၆%
ေနထိုင္မွုအေျခအေန
လူဦးေရ
ရာခိုင္ႏွုန္း
မိမိကိုယ္ပိုင္မိသားစု
၉၈
၅၇.၃၁%
၂
ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းမိသားစု
၅၅
၃၂.၁၆%
၂
၁.၁၇%
၁၆
၉.၃၆%
၁၇၁
၁၀၀.၀၀%
၁
စာတတ္ရုံ
၂
ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းသင္ပညာေရး
၃
မူလတန္းပညာေရး
၄၆
၂၅.၅၆%
၃
တစ္ဦးတည္း
၄
အလယ္တန္းပညာေရး
၈၀
၄၄.၄၄%
၄
အျခား
၅
အထက္တန္းပညာေရး
၂၇
၁၅.၀၀%
၆
တကၠသိုလ္တက္ဆဲ
၄
၂.၂၂%
၇
ဘြဲ႔ရ
၉
၅.၀၀%
၈
ဘြဲ႔လြန္
၁
၀.၅၆%
၁၈၀
၁၀၀.၀၀%
စုစုေပါင္း
စုစုေပါင္း
127
ဇယား(၁၃)။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားအၾကား မိသားစု၀င္အုပ္စုအလိုက္ မွီခိုမွုအခ်ိဳး ပ်ံ႔ခ်က္ စဥ္
မိသားစုအုပ္စု
မွီခိုသူမိသားစု၀င္အခ်ိဳး
၁
မိသားစု၀င္ (၁ ေယာက္မွ ၃ ေယာက္အထိ )
၀.၃
၂
မိသားစု၀င္ (၄ ေယာက္မွ ၆ ေယာက္အထိ )
၀.၄၂
၃
မိသားစု၀င္ (၇ ေယာက္မွ ၉ ေယာက္အထိ )
၀.၅၁
၄
မိသားစု၀င္ (၁၀ ေယာက္ႏွင့္ ၁၀ ေယာက္အထက္ )
၀.၅၂
၆
ပွ်မ္းမွ်အခ်ိဳး
၀.၃၉
ဇယား(၁၄)။ ေရႊျပင္လုပ္ငန္းကို ေရြးခ်ယ္လုပ္ကိုင္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ား ပ်ံ႔ခ်က္ စဥ္
ေရႊျပင္လုပ္ငန္းကို ေရြးခ်ယ္ရျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းရင္းမ်ား
လူဦးေရ
ရာခိုင္ႏွုန္း
၁
စား၀တ္ေနေရးလိုအင္ကို ျဖည့္ဆ ည္းရန္ ရည္ရြယ္ျခင္း
၄၄
၃၆.၀၇%
၂
ရိုးရာယဥ္ေက်းမွုကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးျခင္း
၃၇
၃၀.၃၃%
၃
ဘိုးဘြားမိဘ၏ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းကို အေမြခံျခင္း
၁၃
၁၀.၆၆%
၄
ႏိွုင္းယွဥ္ျခင္းအရ အခြင့္လမ္းသာသည့္ အလုပ္အကိုင္တစ္ခုျဖစ္ျခင္း
၉
၇.၃၈%
၅
မိသားစုအၾကပ္အတည္း ၏ ထြက္ေပါက္တစ္ခုအျဖစ္ ရွုျမင္ျခင္း
၈
၆.၅၆%
၆
အတတ္ပညာတစ္ခုကို တတ္ေျမာက္လိုျခင္း
၇
၅.၇၄%
၇
ပညာေရးစရိတ္ရွာ ေဖြျခင္း
၃
၂.၄၆%
၈
အျခားသူ၏ တိုက္တြန္း မွုအတိုင္း လိုက္ေလ်ာက္ျခင္း
၁
၀.၈၂%
၁၂၂
၁၀၀.၀၀%
စုစုေပါင္း ဤေမးခြန္းကို မတုန္႔ျပန္သူ = ၆၂ ေယာက္
ပံုျပ(၃၇)။ ေရႊျပင္အလုပ္သမ်ားတြင္ လုပ္သက္ႏွစ္ကာလႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္မွုအဆင္(့ ၃)ဆင့္ ပ်ံ႔ခ်က္
128
ပံုျပ(၃၈)။ ေရႊျပင္အလုပ္သမ်ားတြင္ လုပ္သက္ႏွစ္ကာလႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္မွုအဆင္(့ ၃)ဆင့္ ပ်ံ႔ခ်က္ 60 42
55 50 45 40 35 61 63
year of employment
30 25 20 15 10 5 0 N=
64
57
11
high
medium
low
level of skill
ဇယား(၁၅)။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားတြင္ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွုအလိုက္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ေသာ ထုတ္ကုန္ပမာဏ စဥ္
ပွ်မ္းမွ်ထုတ္လုပ္ေသာေရႊဆိုင္းအေရအတြက္ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္မွု အဆင့္အတန္း
၁
နိမ့္
၂
လတ္
၃
၁ ဆိုင္းမွ
၄ ဆိုင္းမွ
၆ ဆိုင္းမွ
၈ ဆိုင္းမွ
၁၀ ဆိုင္း ႏွင့္ ၁၀ ဆိုင္းအထက္
၃ ဆိုင္း
၅ ဆိုင္း
၇ ဆိုင္း
၉ ဆိုင္း
(လူဦးေရ)
(လူဦးေရ)
(လူဦးေရ)
(လူဦးေရ)
စုစုေပါင္း
(လူဦးေရ)
(လူဦးေရ)
၆
၃
၀
၀
၀
၉
၆၆.၆၇%
၃၃.၃၃%
၀.၀၀%
၀.၀၀%
၀.၀၀%
၁၀၀.၀၀%
၄
၁၈
၅
၄
၉
၄၀
၁၀.၀၀%
၄၅.၀၀%
၁၂.၅၀%
၁၀.၀၀%
၂၂.၅၀%
၁၀၀.၀၀%
၂
၂၆
၁၉
၄
၁
၅၂
၃.၈၅%
၅၀.၀၀%
၃၆.၅၄%
၇.၆၉%
၁.၉၂%
၁၀၀.၀၀%
၁၂
၄၇
၂၄
၈
၁၀
၁၀၁
၁၁.၈၃%
၄၆.၃၂%
၂၃.၇၈%
၇.၉၈%
၁၀.၁၀%
၁၀၀.၀၀%
ျမင့္ စုစုေပါင္း
ဇယား(၁၆)။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားတြင္ လုပ္ငန္းရာသီခ်ိန္ အနိမ့္ဆံုးတစ္လ၀င္ေငြ၊ အျမင့္ဆံုးတစ္လ၀င္ေငြ၊ ပွ်မ္းမွ်တစ္လ၀င္ေငြ ပ်ံ႔ခ်က္ စဥ္
တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြပမာဏ
အနိမ့္ဆံုးတစ္လ၀င္ေငြ
အျမင့္ဆံုးတစ္လ၀င္ေငြ
ပွ်မ္းမွ်တစ္လ၀င္ေငြ
(အုပ္စ)ု
(လုပ္သားဦးေရ)
(လုပ္သားဦးေရ)
(လုပ္သားဦးေရ)
၁
၅၀၀၀၀ က်ပ္ေအာက္
၁၂၅
၁၄
၁၇
၂
၅၀၀၀၀ က်ပ္မွ ၉၉၉၉၉ က်ပ္
၀
၅၄
၇၈
၃
၁၀၀၀၀၀ က်ပ္မွ ၁၄၉၉၉၉ က်ပ္
၀
၃၈
၂၅
၄
၁၅၀၀၀၀ က်ပ္မွ ၁၉၉၉၉၉ က်ပ္
၀
၁၅
၅
၅
၂၀၀၀၀၀ က်ပ္မွ ၂၄၉၉၉၉ က်ပ္
၀
၄
၀
၁၂၅
၁၂၅
၁၂၅
စုစုေပါင္းလုပ္သားဦးေရ
129
ဇယား(၁၇)။ ေရႊျပင္အလုပ္သမမ်ားတြင္ တစ္လပွ်မ္းမွ်၀င္ေငြအုပ္စုအလိုက္ ေငြစုေဆာင္းႏိုင္သူ၊ အေၾကြးတင္သူ၊ အေၾကြးမတင္ ေငြမစု ႏိုင္သူ အလုပ္သမ အေရအတြက္ ပ်ံ႔ခ်က္ (n=88) စဥ္
ပွ်မ္းမွ်တစ္လ၀င္ေငြအုပ္စု
၁
၅၀၀၀၀ က်ပ္ေအာက္
၂
၅၀၀၀၀ က်ပ္မွ ၉၉၉၉၉ က်ပ္
၃
ေငြစုေဆာင္းႏိုင္သူ
အေၾကြးတင္သူ
အေၾကႊးမတင္
ဦးေရ
ဦးေရ
ေငြမစုႏင ို ္သူဦး ေရ
ဦးေရ
၃
၁
၇
၁၁
၂၇.၂၇%
၉.၀၉%
၆၃.၆၄%
၁၀၀.၀၀%
၁၆
၈
၁၄
၃၈
၄၂.၁၁%
၂၁.၀၅%
၃၆.၈၄%
၁၀၀.၀၀%
၁၀၀၀၀၀ က်ပ္မွ ၁၄၉၉၉၉ က်ပ္
၄
စုစုေပါင္း
၁၁
၃
၁၅
၂၉
၃၇.၉၃%
၁၀.၃၄%
၅၁.၇၂%
၁၀၀.၀၀%
၁၅၀၀၀၀ က်ပ္မွ ၁၉၉၉၉၉ က်ပ္
၂
၂
၆
၁၀
၂၀.၀၀%
၂၀.၀၀%
၆၀.၀၀%
၁၀၀.၀၀%
စုစုေပါင္း(လူဦး ေရ)
၃၂
၁၄
၄၂
၈၈
၃၆.၃၆%
၁၅.၉၁%
၄၇.၇၃%
၁၀၀.၀၀%
ဇယား(၁၈)။ ေရႊလက္ဆန္႔လုပ္ငန္း၊ ေရႊျပင္လုပ္ငန္း၊ ေရႊခတ္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္ လက္ခႏွုန္းထားမ်ား (သတ္မွတ္သည့္ ရက္စြဲ - ၁၊ ၂၊ ၂၀၁၄) စဥ္
လက္ခအမ်ိဳးအစား
ယူနစ္
လက္ခႏွုန္း(က်ပ္)
၁
ေရႊခတ္ခ
၁၃,၀၀၀
၂
အခ်မ္းခတ္ခ
၁၃,၀၀၀
၃
ပဇခတ္ခ
၄,၃၀၀
၄
ေရႊလက္ဆန္႔ခ
၄,၃၀၀
၅
ေရႊေလွာင္အပါးျဖတ္ခ
၃,၀၀၀
၆
ေရႊေလွာင္အထူျဖတ္ခ
၆,၅၀၀
၇
၂ ၁/၄" ေရႊျပင္လက္ခ
၆၀၀
၈
၂" မွ မူးတင္းအထိ ေရႊျပင္လက္ခ
၅၅၀
၉
မူးတင္းေအာက္မွ ၁ ၁/၂" အထိ ေရႊျပင္လက္ခ
၄၅၀
၁၀
၁ ၁/၂" ေအာက္ ေရႊျပင္လ က္ခ
၃၅၀
၁၁
ငါးျပားခြဲထုတ္ခ
၁၂
၁ ျပားဆိုင္းတုတ္ခ
၇၅ ၃၅၀
130