Museumtijdschrift 7 - 2023

DE AAIBARE WEZENS van Tom Claassen

Den Haag, Museum Beelden aan Zee

Tom Claassen in Museum Beelden aan Zee (foto: Gerrit Schreurs)

Tal R, ‘Hond, zien en Odessa’, 2022

Jan Sluijters, ‘Portret van mevrouw S.’, 1922, part. coll.

15-22

MUSEUM - KORT

Museumtijdschrifttips:

De mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland

73-81

MUSEUM & MEER

het atelier

Joyce Overheul

een dag uit het leven van Rob Voerman

boeken

recensies en tips varia

museumnieuws

lezerspagina

‘de bezoeker’, reacties

50

INTERVIEW

40

57

COLUMNS Pauline Broekema

De trots van de bankier

Musea in beweging

Verduurzaming

24 30 36 44 50 58 62 68

Tom Claassen

Met zijn aimabele beesten wil de beeldhouwer ons land een beetje opfleuren door Stefan Kuiper

MODERNE & HEDENDAAGSE KUNST

Waanzinnige kunstenaar

Twee Scandinavische grootheden voelen zich geïnspireerd door C.F. Hill door Edo Dijksterhuis

ARCHEOLOGIE

Het jaar 1000

Schatten van de metaaldetector verrijken blik op de Middeleeuwen door Theo Toebosch

MODERNE KUNST

Propagandakunst

Een ongemakkelijke expositie over het nationaalsocialistische gedachtegoed door Mieke Rijnders

OUDE & HEDENDAAGSE KUNST

Vrouwelijke visioenen

Droombeelden uit verleden en heden in jubilerend Museum Krona door Joke de Wolf

HEDENDAAGSE KUNST

Sol LeWitt

Oervader van de conceptuele kunst vond zijn heilige graal in de geometrie door Jaron Beekes

OUDE KUNST

Weergaloos en frivool

Begin zestiende eeuw beleefde het Duitse

Augsburg een ongekende bloei door Erik Spaans

MODERNE & HEDENDAAGSE KUNST

Tonia Stieltjes

Singer Laren haalt de zwarte muze en activiste uit de vergetelheid door Kees Keijer

Tom Claassen

‘Dieren zijn het perfecte alibi’

n Tom Claassens borst huizen twee zielen. Enerzijds is hij de ultieme spelende kunstenaar, een beeldhouwer die wil laten zien wat er allemaal mogelijk is in zijn kunstvorm. Zo toont Claassen (Heerlen, 1964) dat het realiseerbaar is om een op z’n rug liggende auto van gips te maken of om het uitvergrote kapsel van Spinoza te gieten in brons. Twee hangende toilethokjes van rubber produceren, blijkt ook mogelijk. Maar het zijn niet deze uitdagende, primair om vorm en ruimtelijkheid draaiende ontwerpen waarvoor zijn opdrachtgevers Claassen graag in de arm nemen. Zij willen zijn dierenbeelden – een verzoek waaraan de kunstenaar graag gehoor geeft. Wat ons brengt bij zijn tweede persona: de mensenman. De beeldhouwer voelt, zoals

hij zelf zegt, een sterke drang om ‘zijn kijkers gelukkig te maken’. Wordt zijn publiek blij van dieren, dan geeft hij het dieren. En dus kleide, sneed en smeedde hij de afgelopen twintig jaar een volwaardige beeldenmenagerie bijeen. Overal in ons land tref je zijn aimabele beesten. Langs de A6 bij knooppunt Almere bijvoorbeeld waar een groep olifanten boven het talud uitsteekt. Of op het grasveldje naast de Kunsthal waar drie konijnen permanent het lot van de verderop gelegen dijk tarten. En ook in het Noord-Brabantse Best waar een zeven meter hoge mol zich uit de onderliggende spoortunnel omhoog heeft gegraven. Wie met Claassen praat krijgt de indruk dat de beesten een beetje met hem aan de haal zijn gegaan, wat niet automatisch betekent dat hij ze beu is. Zolang hij in de beesten nieuwe vormen kwijt kan, maakt hij ze graag.

Een groep olifanten langs de A6 bij Almere, drie konijnen naast de Kunsthal, overal in het land tref je de aimabele beesten van Tom Claassen. De beeldhouwer maakt ze graag. “Ik hou niet per se van dieren, maar veel andere mensen doen dat wel.”

DOOR STEFAN KUIPER

INTERVIEW-

Tom Claassen in de omgeving van Museum Beelden aan Zee (foto: Gerrit Schreurs)

FAVORIETEN VAN DE FÜHRER

Van meet af aan zetten Adolf Hitler en Joseph Goebbels schilder- en beeldhouwkunst in als marketinginstrument voor hun politieke idealen. Museum Arnhem houdt juist die werken tegen het licht, waarin het nationaalsocialistische gedachtegoed duidelijk zichtbaar is. Een beladen primeur. DOOR

MIEKE RIJNDERS

Al direct na zijn machtsovername in 1933 zag Hitler de voordelen van een strakke regie op de beeldvorming van het nieuwe regime en zijn leider. Alle kunstvormen werden ingezet om het Duitse volk te overtuigen van het wenselijke en aantrekkelijke van de nationaalsocialistische heilstaat en zich achter de Führer te scharen. Eind 2019 werd in Design Museum Den Bosch al het design van het Derde Rijk getoond. Museum Arnhem laat nu met circa negentig kunstwerken van zo’n zestig kunstenaars museumbezoekers kennismaken met het propagandistische element in de schilder- en beeldhouwkunst van het

Ivo Saliger, ‘Oordeel van Paris’, 1939, olieverf op doek, 170 x 210 cm, Deutsches Historisches Museum, Berlijn

I have a dream

Hoe onzeker de toekomst ook is, visioenen geven houvast. Al eeuwenlang blijven ze bewaard in schilderijen, tekeningen en beelden. Het jubilerende Museum Krona in Uden toont droombeelden van vrouwen, uit verleden én heden.

DOOR JOKE DE WOLF

Het visioen is al eeuwenlang een uitdaging geweest voor zowel kunstenaars als geestelijken. Want hoe maak je een beeld van iets dat vaak weinig meer is dan een gevoel, een subjectieve, niet zintuiglijk waarneembare ervaring?

De resultaten van die uitdaging zijn nu te zien op de jubileumtentoonstelling van Museum Krona, dat vijftig jaar bestaat. ‘Aan de rand van de hemel – Visioenen’ toont het werk van en over acht vrouwelijke visionairs uit het (verre) verleden, en van maar liefst dertig hedendaagse kunstenaars.

Het onderwerp ligt voor de hand: het grootste deel van het abdijcomplex waarin Museum Krona is gevestigd, wordt nog steeds bewoond door zusters van de orde van de Birgittinessen. Je kunt zeggen dat deze orde haar bestaan dankt aan visioenen. Birgitta van Zweden, die de orde in de veertiende eeuw in Zweden stichtte, ontving tijdens haar leven maar liefst zevenhonderd visioenen. Die deelde ze met haar biechtvader en ze schreef ze op – bij de entree van de tentoonstelling ligt een getijdenboek uit 1457, waarin Birgitta schrijvend is afgebeeld.

MATRIARCHAAL

Deze teksten hadden ook invloed op de kunst. De geboorte van Jezus werd traditioneel afgebeeld met Maria in een bed met een ingebakerde Jezus in haar armen. Tijdens haar pelgrimsreis naar het Heilige Land in 1372 beleefde Birgitta een visioen waarin ze een ander beeld zag. Maria knielde voor haar nieuwgeboren kind, dat naakt op de grond lag. Dankzij Birgitta’s visioen begonnen kunstenaars Jezus soms ook naakt en los van Maria af te beelden.

Peter Danielszn, Getijdeboek met miniatuur ‘Birgitta van Zweden schrijft aan haar Revelationes’, 1457, Museum Krona, Uden

Sister Gertrude Morgan, ‘New Jerusalem’, 1955, gemengde technieken, Gallery of Everything, Londen

Brueghels en de context waarin zij werkdeze welvarende familie en wat verbond hun uiteenleidde hun fascinatie voor het lokale landschap tot nieuwe te geven? Wat vertellen hun kunstwerken over de gevolEuropese kolonisatie? Ook wordt voor het eerst aandacht rol die vrouwen in het familiebedrijf speelden. een boek dat net zo uitbundig gestoffeerd is als Brueghels en ontrafelt het geheim van een eeuwenlang kunstenaarsfamilie.

Kinderen, stillevens en hedendaagse mythologie

Haagse School

Meer

lezen? Kijk op www.museumtijdschrift.nl voor actuele informatie, tips, recensies en interviews

Museumtijdschrift nummer 8

ligt op 28 november in de winkel

Museumtijdschrift verschijnt 8x per jaar (om de 6 weken en tijdens zomer en winter om de 8 weken)

Een prachtig welkomstcadeau voor nieuwe abonnees

Brueghel | De familiereünie

De kunstenaarsfamilie Brueghel speelde tussen 1550 en 1700 een vooraanstaande rol in de Europese kunst. Tot op de dag van vandaag worden ze bewonderd om hun geestige en onderhoudende compositie, uitzonderlijk vakmanschap en tijdloze, universele boodschap. In het boek kijken we met nieuwe ogen naar de Brueghelfamilie, de tijd en de context waarin zij werkten.

128 pagina’s, gebonden, 22,5 x 27 cm, ISBN 978 94 625 8571 3 € 29,95

Fenomenale Vrouwen in de Schilderkunst

Fenomenale vrouwen in de schilderkunst is precies wat de titel doet vermoeden: een royaal overzicht van meer dan 300 vrouwelijke schilders en hun werk, dat zich uitstrekt over bijna 5 eeuwen. Dit baanbrekende boek vertelt een rijker en meer divers verhaal over de schilderkunst dan tot voor kort werd gedaan. Met kunstenaars van over de hele wereld, bekende vrouwelijke schilders uit de geschiedenis en de meest spraakmakende rijzende sterren van vandaag.

348 pagina’s, gebonden, 25 x 29 cm, ISBN 978 94 625 8558 4 € 69,95

Ellen Gallagher

James Ensor-jaar

Ellen Gallagher, ‘Ecstatic Draught of Fishes’, 2022

James Ensor, ‘Roses’ (detail), 1892, KMSK, Brussel

Hendrik Willem Mesdag, ‘Vrouw en kind in interieur’ (detail), 1868, Museum Panorama Mesdag, Den Haag