2010 maatschappelijk financieel
Jaarverslag
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 1
12-05-11 13:27
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 2
12-05-11 13:27
2010 maatschappelijk financieel
Jaarverslag
Jaarverslag 2010 | 3
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 3
12-05-11 13:27
Inhoud
01
Voorwoord
02
Visie
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 4
Kerncijfers
pag. 07
Profiel
pag. 08
Woord van de directie
pag. 11
Emissieloos openbaar vervoer
pag. 18
Tolliusprijs 2010
pag. 20
Haagse Kamers
pag. 22
Bankcare
pag. 24
12-05-11 13:27
03 04
Maatschappelijk Inleiding
pag. 26
Markt
pag. 30
Medewerkers
pag. 38
Duurzaamheid
pag. 42
Samenleving
pag. 48
Over dit verslag
pag. 54
Assurance - rapport
pag. 56
Financieel Resultaat 2010
pag. 58
Balans
pag. 59
Resultaat
pag. 60
Liquiditeit
pag. 61
Bijlage GRI-tabel
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 5
pag. 62
12-05-11 13:27
01
Voorwoord
Voor u ligt het maatschappelijk financieel jaarverslag van Twynstra Gudde. Het is de eerste keer dat we ons maatschappelijk verslag combineren met de belangrijkste onderdelen van het financieel jaarverslag. De informatie in dit verslag is bovendien beoordeeld door onze externe accountant.
Dit verslag vloeit voort uit onze wens om onze maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen en om aan onze medewerkers, opdrachtgevers en aandeelhouders duidelijk te maken wat de resultaten zijn van het gevoerde beleid. Door op deze manier met onze stakeholders te communiceren dragen we bovendien bij aan de openheid en transparantie die Twynstra Gudde voorstaat, en die past in deze tijd. De huidige directieperiode van vier jaar loopt eind 2011 af. Begin dit jaar heeft Jan de Jeu aangegeven niet beschikbaar te zijn voor een tweede termijn. In goed overleg heeft hij zijn rol als statutair directeur neergelegd. Carol Lemmens, Ellen Peper en ondergetekende zijn benoemd voor een volgende termijn. Omdat dit verslag in 2011 is geschreven, hebben we ervoor gekozen om de huidige directie aan het woord te laten. Met dit ge誰ntegreerde jaarverslag zetten we een belangrijke stap vooruit in het nemen van onze publieke verantwoordelijkheid voor alle aspecten van onze bedrijfsvoering. We hopen dat u dit verslag met interesse zult lezen en zijn benieuwd naar uw reactie. Namens de directie, Marcel de Rooij
6 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 6
12-05-11 13:27
Kerncijfers x â‚Ź 1.000
2010
2009
2008
2007
2006
59.314
65.048
71.102
64.724
58.544
101%
111%
121%
111%
100%
56.975
61.604
66.425
60.387
54.537
Bedrijfsresultaat
2.339
3.444
4.677
4.337
4.007
Netto resultaat
1.498
2.519
3.093
2.958
2.426
19.676
22.210
23.400
22.283
20.968
Groepsvermogen
7.121
7.943
8.317
7.983
7.249
Solvabiliteit (%)
36,2%
35,8%
35,5%
35,8%
34,6%
1.641
6.204
5.071
1.714
1.062-
1.73
1.73
1.86
1.97
2.11
Netto omzet in % van omzet 2006
Bedrijfslasten
GeĂŻnvesteerd vermogen Balanstotaal
Liquiditeit Kasstroom uit operationele activiteiten Current ratio (%) *
Medewerkers gemiddeld op basis van fulltime gedurende het boekjaar (fte) In opdrachten
343
350
349
322
285
Totaal. inclusief interne medewerkers
448
457
450
415
375
*
Vlottende activa/kortlopende schulden
Data 2010
Onderwerp
Data 2009
CO2 NS business card Lease
72.977 kg
79.743 kg
1.800.240 kg
1.890.335 kg
Jaarverslag 2010 | 7
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 7
12-05-11 13:27
Profiel
Onze kerncompetenties
Integraal onderdeel bedrijfsvoering
Twynstra Gudde is een onafhankelijk en toonaangevend
Maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft bij
organisatieadviesbureau. Onze kerncompetenties
Twynstra Gudde een integrale plek in de adviespraktijk
zijn project- en programmamanagement, veranderkunde,
en de bedrijfsvoering. Adviseurs verankeren het thema
organisatiekunde en samenwerkingskunde.
in hun advies aan opdrachtgevers, en als organisatie kijkt Twynstra Gudde kritisch naar de gevolgen van de eigen
Spraakmakende projecten
bedrijfsactiviteiten.
Dagelijks doen het bedrijfsleven en de publieke sector een beroep op onze adviseurs en buigen we ons over uitdagende,
Eigendom medewerkers
veelal complexe vraagstukken. Al ruim 45 jaar adviseert
Twynstra Gudde is eigendom van partners en medewerkers.
ons bureau een veelheid aan gerenommeerde opdrachtgevers.
Waar alle partners van het bureau verplicht aandeelhouder
Onze naam is verbonden aan een groot aantal spraakma-
zijn, hebben adviseurs en interne medewerkers de mogelijk-
kende projecten in Nederland en daarbuiten.
heid om certificaten van aandelen aan te schaffen. Hiermee wordt een extra binding met Twynstra Gudde gecreĂŤerd.
Multidisciplinair Twynstra Gudde biedt plaats aan professionals met uiteen-
ROA
lopende expertise die, ieder vanuit hun eigen vakgebied en
Twynstra Gudde is aangesloten bij de Raad van Organisatie-
perspectief, gezamenlijk opereren. Door onze multidiscipli-
Adviesbureaus (ROA), de belangrijkste vereniging voor
naire aanpak zijn we in staat anders tegen onze adviesopga-
organisatieadviesbureaus in Nederland.
ven aan te kijken en kunnen we onze kennis en ervaring op een unieke manier productief inzetten.
Highland Worldwide Als partner van Highland Worldwide maken wij deel uit van een vooraanstaande, internationale groep adviesbureaus. Dat geeft ons werk, waar nodig, internationale kracht en kleur.
8 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 8
12-05-11 13:27
Twynstra Gudde Project Executives BV
core counsellors BV
100%
Twynstra The Bridge BV
100%
Twynstra Gudde Opleidingen en Trainingen BV
70%
Advies Talent BV
70%
95%
Twynstra Gudde Adviseurs en Managers BV
100%
YNNO BV
20%
Twynstra Gudde Interim Management BV
100%
Twynstra Gudde Nederland BV
100%
Twynstra Gudde Holding BV
TOELIcHTING ORGANOGRAM Alle aandelen in het kapitaal van Twynstra Gudde Holding B.V. worden gehouden door Twynstra Gudde Ondernemers B.V. De partners van Twynstra Gudde zijn met Stichting Administratie-kantoor Twynstra Gudde de enige aandeelhouders van Twynstra Gudde Ondernemers B.V. Het bestuur van Twynstra Gudde Holding B.V. wordt gevormd door een drie hoofdige directie (zie uittreksel handelsregister).
Dochterondernemingen Twynstra Gudde heeft een aantal dochterondernemingen waaronder: Adviestalent, The Bridge business innovators en Twynstra Gudde Interim Management. Adviestalent heeft dertig
De adviseurs van The Bridge opereren altijd op het grensge-
jonge, breed inzetbare, we-
bied tussen wat bestaand is en wat nieuw, in de overtuiging
tenschappelijk opgeleide adviseurs in dienst die gedurende
dat wie de markt wil verrassen de traditionele vormen van
drie jaar worden opgeleid in het adviesvak. In die drie jaar
strategieformulering moet durven verlaten.
voeren de adviseurs tijdelijke opdrachten uit bij opdrachtge-
www.thebridge.nl
vers, en volgen ze opleidingen en trainingen van adviseurs van Twynstra Gudde in organisatieadvies en management. Adviestalent helpt (semi-)overheden en bedrijven met tijde-
Twynstra Gudde Interim Management
Twynstra Gudde Interim Management (TGIM) bemiddelt bij de invulling
lijke ondersteuning, management en advies. De adviseurs
van hogere managementfuncties in het bedrijfsleven en de
van Adviestalent zijn werkzaam in projecten en program-
publieke sector. De interimmanagers van Twynstra Gudde
ma’s, strategietrajecten, bedrijfsvoering- en omgevings-
bestrijken de volle breedte van de advies- en management-
vraagstukken, waarbij zij volledig meewerken binnen de
markt.
organisatie van de opdrachtgever. www.adviestalent.nl Dankzij permanente scholing van onze ‘interimmers’ en The Bridge business innova-
vernieuwing in de dienstverlening is TGIM uitgegroeid tot
tors heeft zich als zelfstandig
preferred supplier voor veel overheidsinstanties, bedrijven
onderdeel van Twynstra Gudde
en not-for-profitorganisaties. www.tgim.nl
gespecialiseerd in business innovation. The Bridge helpt organisaties bij het uitwerken van hun groeistrategie, het versterken van de innovatiekracht en het succesvol in de markt zetten van nieuwe producten en diensten.
Jaarverslag 2010 | 9
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 9
12-05-11 13:27
Marcel de Rooij
Ellen Peper
Carol Lemmens
10 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 10
12-05-11 13:27
‘Twynstra Gudde bruist van ideeën, die ook nog eens realistisch ontwikkeld worden’
Marcel de Rooij: “Ik ben trots op wat we dit jaar met z’n allen hebben bereikt, ondanks de moeilijke start. Omdat de vooruitzichten voor onze markt niet goed waren, hebben we het bureau bijeengeroepen en de handen ineengeslagen. Het waren spannende en vaak intense bijeenkomsten, waar we ondanks alles met elkaar toch de beweging naar voren hebben kunnen maken. Dan zie je de betrokkenheid van de medewerkers bij het bureau en wat er aan krachten kan loskomen. Die ervaring kleurt mijn blik op het afgelopen jaar en mijn perspectief voor de komende jaren.”
“Maatschappelijke betrokkenheid speelt binnen ons bureau altijd een rol van betekenis”, zegt De Rooij. “Met dit gecombineerde (financieel en maatschappelijk) jaarverslag willen we onze stakeholders duidelijk maken wat de resultaten zijn van ons gevoerde beleid.” Ook probeert Twynstra Gudde duurzaamheid te bevorderen en zo meerwaarde te leveren aan zowel opdrachtgevers als de Nederlandse samenleving als geheel: “We spelen een bijzonder prominente rol op het gebied van duurzame energie, duurzaam bouwen, gezonde gebouwen en duurzame mobiliteit, watermanagement en leefbaarheid in wijken. Over deze onderwerpen heeft Twynstra Gudde in de loop der jaren veel kennis vergaard en we hebben een uitgebreid netwerk opgebouwd om duurzame ideeën te helpen verwezenlijken. Uiteraard verliezen we daarbij de bedrijfsresultaten niet uit het oog.”
Jaarverslag 2010 | 11
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 11
12-05-11 13:27
Met z’n allen verder
Nieuwe kansen
De bedrijfsresultaten maken duidelijk dat Twynstra Gudde
Vooruitblikkend op het jaar 2011 zegt Ellen Peper: “Het
ook dit jaar positief afsluit, zij het met een lagere winst dan
blijft een turbulente periode. Twynstra Gudde haalt 60
het jaar ervoor: € 1,5 miljoen tegen € 2,4 miljoen euro in
procent van de omzet uit de overheidsbranche en de non-
2009. Carol Lemmens noemt daarvoor twee redenen. “We
profitsector, waar het effect van de overheidsbezuinigingen
zitten in een markt die echt in een overgangsfase verkeert.
groot is. Het aantal vraagstukken wordt complexer en
Er worden ons andere vragen gesteld, maar potentiële op-
neemt niet af, maar we zien wel een extra vertraging ont-
drachtgevers doen ook meer zelf. Door de recessie hebben
staan. Tegelijkertijd zie je bij de overheid de laatste jaren
we ook gezien dat er vraaguitval was, en dat reeds lopende
een uitstroom van mensen en dus van kennis. De markt
projecten vertragen. Dat is één. De tweede reden dat we
verwacht echter wel een steeds hoger tempo met betrek-
minder winst maken, is dat we geen mensen willen ont-
king tot vernieuwing van producten en diensten. De markt
slaan vanwege de recessie. Als we daarvoor moeten inleve-
vraagt om onderscheid en snelheid. Wij vertalen dat als
ren, dan doen we dat. Omdat we weten hoe schaars arbeid
ondernemen. Dat begint met onze marktsensitiviteit, voel-
de komende jaren wordt, zetten we in op vernieuwing. En
sprieten waarmee we kansen lokaliseren. Altijd vanuit een
dat doen we bij voorkeur en van harte met de mensen die
brede scope: strategie, politiek, contracteren en expertise.”
we nu hebben.”
Ruimtelijke investeringen en Zorg zijn voorbeelden van snel renderende markten waarin Twynstra Gudde traditie-
Omgaan met onzekerheid
getrouw aanwezig is en de impact zou kunnen vergroten.
“We hebben een keuze gemaakt die bij ons past, sociaal en
“Invloedrijker en groter worden we op de nieuwe markten
financieel. Als je alles bij elkaar optelt, dan ben ik tevreden
zoals de energie-, water-, wonen- en veiligheidsmarkt. Met
over waar we nu staan en wat we met elkaar in de afgelopen
gericht investeren en de juiste activiteiten kunnen we in
periode hebben bereikt.” De Rooij constateert dat ‘het
de diverse marktsectoren verder groeien. Dáár liggen voor
nieuwe normaal’ – de periode na de financieel-economische
ons dus veel kansen. Weliswaar is men bij de overheid
crisis – nog wel even zal duren. “We moeten leren meer
kritischer op de inhuur van externe adviseurs, en krijgen
onzekerheid te accepteren. Dat is niet altijd makkelijk,
de inkoopafdelingen meer macht. Dat maakt de toegang tot
maar al met al vind ik dat we er op een goede manier mee
die markt voor ons moeilijker. Maar als we de goede kwa-
omgaan.”
liteit houden, en die hebben we, dan kunnen we zeker top of mind blijven. Zeker nu publiek en privaat naar elkaar toekomen. Dat biedt voor Twynstra Gudde reële kansen, omdat we juist op dat snijvlak van publiek-privaat heel goed zijn. Daarin zijn wij echt onderscheidend.
12 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 12
12-05-11 13:28
‘We spelen een bijzonder prominente rol op het gebied van duurzame energie, duurzaam bouwen, gezonde gebouwen en duurzame mobiliteit, watermanagement en leefbaarheid in wijken.’ Jaarverslag 2010 | 13
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 13
12-05-11 13:28
‘De opgave van Impact is dat we met elkaar een instelling ontwikkelen, een bepaald gedrag, waarbij we voorop willen lopen, de opdrachtgever willen helpen en ook echt met elkaar samenwerken om er meer uit te halen.’ 14 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 14
12-05-11 13:28
Mooi aanbod aan bedrijfsleven
Highland Worldwide
Ook bij het bedrijfsleven ziet De Rooij nieuwe kansen
Sinds februari 2008 is Twynstra Gudde een partner in de
opkomen. “Bij het bedrijfsleven zien we overal signalen dat
Highland Worldwide (HWW) alliantie. Lemmens: “Via
de vraag weer geleidelijk aantrekt. Er is vooral behoefte om
HWW beschikken wij over de kennis en kunde van meer
lessen te trekken uit de afgelopen periode, om resultaatge-
dan 2.200 collega’s, met 47 kantoren in 17 landen. We zijn
richt te blijven, tegelijk de menselijke maat te introduceren
ons steeds meer bewust van HWW en het potentieel daar-
en het werkend te krijgen. Je ziet dat bijvoorbeeld bij het
van. Onze klanten opereren steeds meer in een internatio-
beloningssysteem van bedrijven. Die zeggen: het gaat niet
nale context of spiegelen zich aan ontwikkelingen buiten
alleen meer over de korte termijn, het gaat nu ook over
Nederland. Een internationale oriëntatie versterkt ons
ándere waarden. Daar komen boeiende en belangrijke
imago, zeker gezien het toenemend belang van referenties
vragen uit, vragen die bij Twynstra Gudde passen. Wij
en ervaringen met opdrachten in een internationale con-
zijn een van de weinige bureaus die partijen nog integraal
text. We willen nadrukkelijk versterken in het bedrijfs-
helpen om hun strategie ook daadwerkelijk tot uitvoering
leven, maar ook bij werving & selectie is het bieden van
te brengen. Als wij het bedrijfsleven in kunnen vanuit onze
internationale kansen een pré.”
mensgedreven instelling, met de resultaatgerichte aanpak die ons kenmerkt, dan hebben we echt iets te pakken.
Doen waar je goed in bent
Ook bij het bedrijfsleven ligt dus een deel van onze markt,
Is de organisatie klaar voor de toekomst? Lemmens: “Er is
omdat we hun veel te bieden hebben.”
het afgelopen jaar intern een doorbraak geweest. Mensen zijn weerbaarder en assertiever geworden op die markt. Ze zijn er meer op uit getrokken, ze zijn meer open die markt ingegaan. Daarin hebben we een belangrijke stap gezet! Geprikkeld door de omstandigheden hebben we onze focus weer scherp gericht op onze basis, op onze kernkwaliteiten, de dingen waar we echt goed in zijn en de toegevoegde waarde die we daarmee in huis hebben. En dan hebben we als Twynstra Gudde vanouds én voor de toekomst heel veel te bieden.”
Jaarverslag 2010 | 15
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 15
12-05-11 13:28
‘Impact’ voor de komende jaren
Integrale afwegingen
In het meerjarenwerkplan Impact komen al deze ontwik-
Marcel de Rooij legt nog even heel bewust het accent op
kelingen in hun samenhang en in het juiste perspectief aan
het zogenoemde stakeholderdenken dat de richting bij
de orde. “Onze markt gaat veranderen, de adviesvraag ver-
Twynstra Gudde mede bepaalt. “We hebben dit jaar voort-
andert, bij Twynstra Gudde sturen we op het ‘mensen bij
durend inzet getoond en keuzes gemaakt om onze stakehol-
hun kracht brengen’ en zorgen dat dát naar de markt wordt
ders in gelijkwaardigheid te ontwikkelen en te bedienen.
gebracht. Dat zit achter Impact”, vat Ellen Peper de inzet
Stakeholder 1 is onze opdrachtgever – die mag het aan niets
van het meerjarenwerkplan samen. “Dat vraagt tegelijker-
ontbreken c.q. die moeten we heel scherp helpen en onder-
tijd om het verder vergroten van onze marktassertiviteit,
steunen. Stakeholder 2 zijn onze mensen. Aanvankelijk
dat we iets meer lef durven te tonen. Het besef en de uit-
hebben we even een pas op de plaats gemaakt, onder het
straling dat we echt iets te betekenen, iets te vertellen heb-
motto ‘eerst verdienen, dan uitgeven’, we hebben een aan-
ben – dus vertel het dan ook. We hebben kwaliteit in huis
tal zaken gecentraliseerd, maar we zijn al snel doorgegaan
waarmee je je voordeel, je winst kunt halen. De slag op
met het investeren in opleidingen van mensen, in het groot
de adviesmarkt gaat de komende jaren echt om kwaliteit,
en in het klein. Stakeholder 3 zijn onze aandeelhouders,
om toegevoegde waarde. Daarvoor is het wat onze mensen
eigenaren, en stakeholder 4 ten slotte is het bureau. We
betreft ‘alle hens aan dek’. Daarom gaat Impact ook over
investeren in mensen, producten en diensten – het is alle-
talenten hebben en talenten behouden. Als wij het bureau
maal doorgegaan, maar wel allemaal scherper aan de wind.
en de mensen de komende jaren in de staat kunnen bren-
We kijken eerst heel goed wat het waard is. Zo maken we
gen dat ze goed in die markt zitten en er lol in hebben om
ook elke keer als we bijvoorbeeld een salarisronde doen
in die markt te opereren en te vernieuwen, dat we top of
eerst een integrale afweging.”
the bill zijn in kwaliteit en dat we aantrekkelijk zijn voor talent – dan hebben we daarmee een heel goede toekomst
Carol Lemmens constateert tot slot dat er ontzettend veel
voor het bureau. Dan kiest het bureau zijn eigen markten
vernieuwing in het bureau zit: “We zijn in 2010 gestart
en dan kiest het bureau zijn eigen producten, omdat we die
met de adviesgroep woningcorporaties omdat het een heel
markt kennen en de talenten hebben en de nodige kwali-
interessante markt is, we zijn begonnen met sport, met
teiten. Dus de opgave van Impact is dat we met elkaar een
operational excellence (Opex), we hebben een uitgebreid
instelling ontwikkelen, een gedrag waarbij we voorop wil-
leiderschapsonderzoek gedaan, de Tolliusprijs uitgereikt,
len lopen, de opdrachtgever willen helpen en ook echt met
het onderwijsimpressariaat opgezet, en we hebben een
elkaar samenwerken om er meer uit te halen.”
prachtige nieuwe dienst: het ‘boundary spanners network’, die ook letterlijk de grenzen opzoekt. Al met al vind ik Twynstra Gudde bruisen van ideeën. Ideeën die ook nog eens realistisch ontwikkeld worden in de zin dat we er rekening mee houden of we er de opdrachtgevers mee kunnen helpen en of we er geld mee kunnen verdienen. Zo liggen we scherp op koers.”
16 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 16
12-05-11 13:28
‘Onze klanten opereren steeds meer in een internationale context of spiegelen zich aan ontwikkelingen buiten Nederland. Via Highland Worldwide beschikken wij over de kennis en kunde van meer dan 2.200 collega’s, met 47 kantoren in 17 landen.’ Jaarverslag 2010 | 17
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 17
12-05-11 13:28
02
Visie
Twynstra Gudde ijvert voor emissieloos openbaar vervoer Met ING als partner heeft Twynstra Gudde zich op eigen initiatief gebogen over duurzaam en betaalbaar busvervoer. Momenteel wordt het programma ‘Zero Emissie Transitie OV’ gedefinieerd, geheel in lijn met de recente EU-richtlijn die een van fossiele brandstoffen onafhankelijke transportsector beoogt. Ellen Lastdrager, partner bij Twynstra Gudde: “We zijn bezig om die ambitie vorm te geven op het gebied van openbaar vervoer, en dat gaat voorspoedig. Wij verwachten dat er op een effectieve manier versneld vorm kan worden gegeven aan de verduurzaming van het openbaar vervoer. We willen er een voor vervoerders en opdrachtgevers kosten- en opbrengstenaantrekkelijk model van maken.”
18 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 18
12-05-11 13:28
luchtkwaliteit en de financierbaarheid van het busvervoer, zonder dat de betaalbaarheid voor de reiziger en de kwaliteit van het vervoer daaronder lijden. Dat vraagt om een innovatieve aanpak met alle partijen in de keten.” De huidige praktijk van aanbestedingen in het openbaar vervoer leidt tot een suboptimale benutting van materieel. Deze conclusie is getrokken op een door ING georganiseerd congres op 10 februari jl. Alle betrokkenen bij het OV waren daar aanwezig. De te korte looptijd van de concessie ten opzichte van de afschrijftermijn van het materieel werkt kostenopdrijvend. Vanuit de overheid is enthousiast gereageerd op het initi-
Door vernieuwend te kijken naar de verduurzamings-
atief van ING en Twynstra Gudde. Ellen Lastdrager: “Het
opgave, de wijze van concessieverlening en de beschikbare
wordt op prijs gesteld dat wij vanuit Twynstra Gudde onze
middelen is er een oplossingsrichting gedefinieerd die
verantwoordelijkheid nemen en het zelf oppakken. We
uitgaat van de energiecomponent. Een zogeheten service
hebben de implementatie van de OV Chipkaart gemanaged
provider zou de energie moeten gaan leveren aan de ver-
en hebben gezien hoe moeilijk het is om innovaties in deze
voerder, los van de looptijd van de OV-concessie. Hierdoor
sector goed te laten landen. Omdat er altijd marktonvol-
ontstaat ruimte in de financiering van de verduurzaming en
komenheden zijn, omdat de relatie tussen Rijk en regio
de bijbehorende infrastructuur.
ingewikkeld is. Zonder goede procesintegrator zijn innovaties in de OV-sector moeizaam door te voeren. Bij de OV
De ambitie van Twynstra Gudde is het managen van zowel
Chipkaart zijn wij pas in een later stadium betrokken; we
de stuurgroep, met vertegenwoordigers van onder meer
vonden het onze maatschappelijke opgave om bij deze tran-
vervoersbedrijven, decentrale overheden, bussenbouwers
sitie niet te wachten of we misschien een opdracht zouden
en het ministerie van I&M, als het uitvoeringsprogramma
krijgen, maar om vanuit ondernemerschap en betrokkenheid
en de beoogde pilots. “Het is belangrijk om het uitvoerings-
zelf actief aan de slag te gaan. We zetten naast onze kennis
programma met respect voor decentralisatie aan te pakken”,
over CO2-uitstoot en duurzaamheid uiteraard ook onze
aldus Ellen Lastdrager. “Zorgen dat het past in de regionale
kennis op het gebied van veranderkunde en publiek-private
context, maar dat tegelijkertijd de landelijke afspraken
samenwerking in.”
die gemaakt moeten worden in het kader van concessieverlening en normering goed worden aangepast.”
Emissiedoelstellingen op tijd en binnen budget halen In het voorstel wordt aangegeven hoe vanuit een publiekprivate samenwerking, door vanuit de energie-infrastructuur te werken, duurzaamheid (zero emissie zelfs) kan worden bereikt in het busvervoer. “Juist in het busvervoer kan een optimalisatieslag worden gemaakt door het beperkte aantal spelers. Daarbij gaat het om verbetering van de
Jaarverslag 2010 | 19
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 19
12-05-11 13:28
Tolliusprijs 2010 De Tolliusprijs is de jaarlijks door Twynstra Gudde uitgereikte innovatieprijs aan eigen medewerkers. Annick de Vries en Marc Paats zijn door de jury aangewezen als winnaars van de Tolliusprijs 2010. Annick en Marc faciliteren bestuurders om, met behulp van een procesmodel, evenwichtiger en transparanter om te gaan met onzekere risico’s.
De manier waarop nu wordt omgegaan met risico’s waar-
dreigingen, hoe moet er dan een besluit genomen worden?
van nog veel aspecten onduidelijk zijn, moet veranderen,
Hoe moet er gereageerd worden op een nieuwe dierziekte
vinden de winnaars van de Tolliusprijs 2010, Annick de
die in het buitenland al slachtoffers heeft geëist? Hoe kan
Vries en Marc Paats. “Er gebeuren veel dingen in onze
er een nieuwe technologie worden geïmplementeerd, zonder
maatschappij”, zegt Marc Paats. “Grenzen vervagen, tech-
dat met zekerheid te zeggen is dat die geen schadelijke
nologieën worden complexer, industrieën raken met elkaar
gezondheidseffecten heeft?
verweven, de burger wordt mondiger en de wetenschap geniet minder vertrouwen.”
Onzekerheid is onvermijdelijk Iedereen heeft zijn eigen manier om met onzekerheid om
Onzekere risico’s
te gaan. “We zien echter wel een rode draad: onzekerheid
Dit leidt ertoe dat we steeds meer onzekerheid ervaren.
wordt nog altijd gezien als iets lastigs, iets engs, dat het
Door toegenomen discussies, onenigheid tussen experts
liefst uit de weg wordt gegaan”, legt Annick de Vries uit.
en wantrouwen in de wetenschap wordt deze onzekerheid
“Dit heeft ertoe geleid dat we onze adviseurs, de experts en
steeds manifester. Annick de Vries: “De risico’s die voort-
wetenschappers om advies vragen over complexe beleids-
vloeien uit deze nieuwe ontwikkelingen, zoals nieuwe
problemen en onzekere risico’s. Nu zij ook steeds meer on-
dierziektes, nieuwe epidemieën en klimaatverandering,
zekerheid ervaren, wordt het tijd voor een nieuwe manier
noemen we daarom ‘onzekere risico’s’.”
van risico- en onzekerheidsdenken.”
Dilemma
Door het winnen van de prijs hebben Annick de Vries
Voor bestuurders is dit een dagelijks dilemma: als er geen
en Marc Paats de financiële middelen gekregen om hun
zekerheid is over lastige beleidskwesties en potentiële
gedachtegoed in de markt te zetten.
Juryvoorzitter Paul Smits onderstreepte dat het procesmodel van Annick de Vries en Marc Paats ‘morgen extern inzetbaar is’. “De Tolliusprijs is inmiddels een belangrijk onderdeel van de bedrijfsvoering”, aldus Smits. “De tijd nemen om over de schutting te kijken, om het ándere denken los te maken, geeft Twynstra Gudde een grote voorsprong in een tijdperk waarin de wereld sneller dan ooit verandert.”
20 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 20
12-05-11 13:29
Jaarverslag 2010 | 21
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 21
12-05-11 13:29
Haagse Kamers bruist van activiteit Het team van Haagse Kamers, het pand van Twynstra Gudde aan de Herengracht in de Hofstad, heeft in 2010 flink aan de weg getimmerd. Dankzij diverse activiteiten die er vaak meerdere keren per jaar plaatsvinden, is Haagse Kamers letterlijk een herkenbare plek in Den Haag geworden: een ontmoetingsplaats die uitdaagt en inspireert tot creatieve dialogen, tot een grensverleggende aanpak en tot verrassende oplossingen voor verschillende vraagstukken. Twynstra Gudde zit inmiddels ruim 25 jaar in Den Haag.
dat slimme mensen wegzet tegen een bepaald uurtarief is
Joost Voerman, verantwoordelijk partner voor Haagse
achterhaald, in mijn ogen. We moeten als Twynstra Gudde
Kamers: “We hebben altijd een ‘gewoon’ kantoor gehad,
herontdekken wat onze toegevoegde waarde is, nadenken
geen plaats waar we heel uitnodigend naar de klant toe
over hoe wij bij verschillende projecten vorm en inhoud
konden zijn. Dat is in 2008 veranderd, toen we de stap
samenbrengen en wat onze succesvolle interventies zijn in
naar de Herengracht hebben gezet. Haagse Kamers wil een
veranderprojecten, in organisatievraagstukken, in beleids-
huiskamer zijn, een plek waar adviseurs en relaties elkaar
opgaven en in maatschappelijke opgaven. Haagse Kamers
ontmoeten, waar goede gesprekken plaatsvinden. Ook om-
kan daarbij de plek zijn waar we experimenteren en de weg
dat ons advieswerk aan het veranderen is. Dat wordt steeds
verkennen naar andere vormen om het adviesvak uit te
tastbaarder en zichtbaarder. Het idee van een adviesbureau
oefenen.”
22 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 22
12-05-11 13:29
Broedplaats voor vernieuwing Daarnaast wil Haagse Kamers duidelijk zichtbaar zijn in het
Joost Voerman: “Verder hebben we natuurlijk de Dag van
Haagse. In 2010 is daartoe een helder concept ontwikkeld.
de Dialoog en zijn we vorig jaar gestart met het organiseren
“Ik vergelijk Haagse Kamers graag met iets als Paradiso:
van een Prinsjesdagontbijt met klanten. Daar maken we op
we willen een plek zijn waar mensen graag komen, waar-
de derde dinsdag van september een traditie van.” Al deze
bij men nieuwsgierig is naar wat er op het programma
activiteiten spelen nadrukkelijk in op de wens om zicht-
staat.” Dat programma is te volgen via het Affiche Haagse
baar te zijn en het gesprek aan te gaan met de klant. “We
Kamers. Zo vindt er drie keer per jaar een Kamergesprek
willen ons kunnen verplaatsen in onze relaties. Er is geen
plaats met bekende namen uit politiek en bedrijfsleven,
standaard format voor elk vraagstuk. Discussies, gevoed
die worden geïnterviewd over hun ambities op professio-
door vraagstukken die leven in de maatschappij en bij onze
neel en persoonlijk vlak en over de keuzes die ze hebben
adviseurs, gaan we niet uit de weg.” De drie speerpunten
gemaakt in hun leven en loopbaan. Sinds 2008 hebben
die Haagse Kamers daarbij voor ogen heeft, zijn de Fysieke
er mooie bijeenkomsten plaatsgevonden met gasten als
inrichting van Nederland, Veiligheid en Zorg. “In 2010
Mark Rutte, Alexander Pechtold en Marianne Thieme. De
hebben we een bureaubrede analyse gemaakt van de impact
zogeheten Zolderkamersessies dienen om klanten en hun
van het regeerakkoord en de Miljoenennota. Over de drie
vraagstukken in contact te brengen met bijzondere denkers
genoemde domeinen heen zouden we zichtbaar moeten
en doeners, om zo een broedplaats en laboratorium voor
zijn op de gebieden Leiderschap, Bestuurlijke inrichting van
vernieuwing te zijn.
Nederland en Controle en verantwoording. Die bepalen de agenda in Den Haag.”
Tijdens de Haagse Dossiers wordt aan de hand van een actueel thema samen met de klant gereflecteerd op het
Het concept van Haagse Kamers, overigens ontwikkeld ten
verleden, het heden en de mogelijkheden voor de toekomst.
dienste van Twynstra Gudde als geheel, slaat aan. “Haagse
Haagse Meesters is het leiderschapsprogramma van Haagse
Kamers is als plek ongelooflijk populair bij opdrachtgevers,
Kamers, bestaand uit workshops met toonaangevende
maar eveneens bij medewerkers. Het is een locatie waar
Haagse gastsprekers. In samenwerking met het Nederlands
mensen graag komen – ook om te innoveren.”
Debat Instituut en de Campus Den Haag worden ook open debatavonden gehouden voor een breed publiek. Het programma Boek & Trainer stelt mensen in staat de inhoud van een bepaald boek te leren toepassen in de praktijk en zich met één van de schrijvers te verdiepen in de inhoud.
Jaarverslag 2010 | 23
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 23
12-05-11 13:29
Banken helpen om de mens centraal te stellen Banken willen graag de klant centraal stellen, maar worden in dat streven tegengewerkt door de nadruk die er ligt op het voldoen aan de almaar groeiende hoeveelheid regels en procedures. Dat leidt tot een patstelling, die alleen maar kan worden doorbroken als banken hun focus verleggen en gaan investeren in houding en gedrag van medewerkers. Dat is althans de mening van Wout IJzerman, die als adviseur is verbonden aan de bancaire advies- en managementpraktijk van Twynstra Gudde.
Over de relatie die banken met hun klanten hebben – of beter gezegd niet hebben – is de laatste tijd veel te doen en nog meer gezegd. “De afgelopen jaren zijn banken (noodgedwongen) vooral bezig geweest om de almaar uitdijende regelgeving door hun organisatie te duwen”, zegt Wout IJzerman. “En aan die stortvloed van regels komt voorlopig nog geen eind. De achterliggende gedachte is dat je met regels problemen voorkomt. Het is misschien een begrijpelijke schrikreactie op de achterliggende periode, maar de hele operatie schiet zijn doel – de klant centraal – voorbij.”
80 procent papier “De regeldruk heeft bankmedewerkers namelijk vooral opgezadeld met richtlijnen, protocollen en afvinklijstjes”, aldus Wout IJzerman. “Inmiddels bestaat elke transactie voor 80 procent uit papierwerk, en voor 20 procent uit klantcontact! Dat levert het plaatje op van een cultuur waarin relaties met klanten volledig in het teken staan van regels. Daar moet snel verandering in komen. Want het leidt er onvermijdelijk toe dat werkelijke aandacht voor de klant – en zeker de individuele klant – onhaalbaar wordt.”
Leren met regels om te gaan Wat moeten banken dan wel doen om hun klanten te behouden? Wout IJzerman doet een paar suggesties.
24 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 24
12-05-11 13:29
“De bestaande regelgeving terzijde schuiven is geen optie.
Verdienmodel niet houdbaar
Regels zijn een noodzakelijk gegeven. Ik pleit ervoor dat
Wout IJzerman is ervan overtuigd dat banken alles te win-
banken hun medewerkers de vaardigheden, de competen-
nen hebben bij deze aanpak. “De huidige situatie, waarin
ties aanleren om op een vruchtbare manier met de regels
de klant op afstand staat en blijft staan, is op termijn funest
om te gaan. De kunst van een goed klantcontact is te leren
voor het verdienmodel van de relatiebank. Dat verdienmodel
inzien dat regels er zijn voor de mens en niet andersom.
staat nu al onder druk. De meeste banken proberen hun
Die vrijheid, die banken overigens ook van de toezichthou-
marges op peil te houden door hun operational excellence
der moeten krijgen, creëert de ruimte om niet enkel naar
steeds verder aan te scherpen. Daar zijn zeker mogelijkheden
de letter, maar ook naar de geest van regels te handelen.
toe, maar er zitten ook grenzen aan.”
Juist die vrijheid zet de klant weer als mens centraal. Wie begrijpt waar de regels voor bedoeld zijn, kan zich ook de
Vertrouwen en openheid
creativiteit permitteren om het optimale uit het klant-
Een goed klantcontact is eenvoudigweg een kwestie van
contact te halen.”
werkelijk contact maken met die klant. Wout IJzerman: “Er werken bij banken hele populaties medewerkers die
cultuur, houding en gedrag
nog nooit een klant in levende lijve hebben gezien. Wat
Dat wil zeggen dat banken die hun klanten beter willen be-
er moet gebeuren is dat die medewerkers opnieuw – en
dienen, ook hun eigen medewerkers centraal moeten stellen.
letterlijk – kennis gaan maken met hun klanten. Zodat zij
“Het is mijn stellige overtuiging dat banken meer moeten
op een ándere manier naar ‘de klant’ leren kijken: niet als
investeren in het gedrag en de houding van hun mensen, hun
dossier, maar als mens van vlees en bloed. Relatiebankieren
human capital. De afgelopen vijf jaar hebben banken weinig
veronderstelt immers een echte verbinding met de klant,
kunnen doen om mensen in staat te stellen het woud aan
een relatie van vertrouwen en openheid. Als de aandacht
regelgeving op een verstandige manier te pareren. Terwijl
op deze manier is verlegd van regel naar relatie, is de basis
het toch echt alleen de medewerkers zijn die een werkelijke
gelegd voor een vorm van relatiebankieren die zijn naam
band met de klant kunnen opbouwen, en die klant mee kun-
werkelijk eer aandoet: een gelijkwaardige ontmoeting tussen
nen laten ontwikkelen. Dat is geen kwestie van opleiding,
mensen die allebei wat te winnen hebben.”
wetten of regels, maar van cultuur, houding en gedrag.” Jaarverslag 2010 | 25
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 25
12-05-11 13:29
03
Maatschappelijk
Inleiding Maatschappelijk verantwoord ondernemen neemt bij Twynstra Gudde een centrale plaats in. We zetten menselijk en intellectueel kapitaal in voor het creĂŤren van waarde voor onze cliĂŤnten, onze medewerkers en andere stakeholders. Het doel is daarbij altijd om een actieve, positieve bijdrage te leveren aan de maatschappij, waarbij we onze footprint, onze invloed op het milieu, op bedrijfseconomisch verantwoorde wijze zo veel mogelijk reduceren.
26 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 26
12-05-11 13:29
Onze stakeholders Ons MVO-beleid is bedoeld om tegemoet te komen aan
ambities te delen op het gebied van duurzame adviezen
de behoeften van al onze stakeholders. Opdrachtgevers,
aan opdrachtgevers. Op de agenda staan onderwerpen als
medewerkers, aandeelhouders, eigenaren en het bureau
marktontwikkeling, interessante duurzaamheidsthema’s en
hebben allemaal baat bij een organisatie die zo schoon en
duurzaamheidsopdrachten. Verder ontwikkelt de Initiatief-
duurzaam mogelijk werkt en maatschappelijk verantwoord
groep nieuwe marktproposities die inspelen op de groeiende
ondernemen (MVO) in het algemeen zo veel mogelijk
behoefte aan integrale oplossingen. Twynstra Gudde onder-
bevordert.
scheidt zich door kennis over duurzaamheidsvraagstukken zo breed mogelijk toegankelijk te maken en daardoor
Initiatiefgroep Duurzaamheid
toegevoegde waarde te bieden.
De directie is verantwoordelijk voor het MVO-beleid. Zij stuurt onder meer de Initiatiefgroep Duurzaamheid aan
Structureren doelstellingen
die het overkoepelend duurzaamheidsbeleid ontwikkelt en
De afgelopen twee jaar hebben we onze activiteiten geĂŻn-
implementeert. De directie draagt de verantwoordelijkheid
ventariseerd op een aantal gebieden: de omgang met onze
voor verslaggeving en de betrouwbaarheid van de gepubli-
medewerkers, onze maatschappelijke rol, onze interne
ceerde data ten behoeve van dit verslag.
milieuzorg en de verhouding met onze opdrachtgevers. In 2010 is specifiek aandacht besteed aan het structureren
De Initiatiefgroep Duurzaamheid bestaat sinds januari 2009
van onze inspanningen op het gebied van maatschappelijk
en fungeert als een center of excellence. De adviseurs die
verantwoord ondernemen.
deel uitmaken van deze groep komen regelmatig bijeen om
Jaarverslag 2010 | 27
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 27
12-05-11 13:29
Strategiekaart De inspanningen die wij verrichten voor maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn samengevat in een strategiekaart. Deze strategie stelt ons in staat ons nog sterker te concentreren op de doelstellingen die voor ons het belangrijkst zijn. Concreet gaat het dan om de invloed die het werk van de adviseurs en managers van Twynstra Gudde heeft op het maatschappelijk leven. In dit verslag wordt die invloed behandeld op vier gebieden: Medewerkers, Markt, Duurzaamheid en Samenleving. In 2011 werken wij aan het verder concretiseren en kwalificeren van deze doelstellingen.
28 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 28
12-05-11 13:29
Strategiekaart Doelstelling
KPI
Activiteiten
Markt Als kennisleider lopen we voorop met het leveren van maatschappelijk relevante diensten
Maatschappelijk relevante projecten
Binnenhalen van meer maatschappelijk relevante opdrachten
Kennisleiderschap Ruimte voor nieuwe business en innovatieve initiatieven
Het streven is bij alle opdrachten de duurzaamheidsaspecten mee te nemen in het advies
Medewerkers Twynstra Gudde behoort tot de beste werkgevers van Nederland en biedt een cultuur waarin mensen geïnspireerd worden, kunnen samenwerken en hun talent ontplooien
Ontwikkeling van medewerkers
Kritisch blijven investeren in de ontwikkeling van onze medewerkers
Betrokkenheid Aantrekkelijk werkgever
Wervingsbeleid focussen op junioren
Duurzaamheid Wij nemen het initiatief tot en nemen deel aan duurzame ontwikkelingen en willen zowel onze opdrachtgevers als medewerkers inspireren tot duurzaam gedrag. Duurzame ontwikkeling en mobiliteit is een integraal onderdeel van onze bedrijfsvoering
Papier-, energieverbruik en catering Lease- en treinkilometers CO2-uitstoot Netwerk
CO2-uitstoot reduceren door te verbeteren over de hele linie door: - thuiswerken te bevorderen; - te werken vanuit vestigingen dichtbij de klanten; - treinreizen te stimuleren; - het gebruik van duurzame energie te bevorderen
Samenleving Wij initiëren en ondersteunen maatschappelijke initiatieven
Persoonlijke initiatieven Twynstra Gudde initiatieven
Inventariseren van maatschappelijk relevante doelen die ‘geadopteerd’ kunnen worden Bezien of er structureel tijd beschikbaar kan worden gesteld voor vrijwilligerswerk
Jaarverslag 2010 | 29
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 29
12-05-11 13:29
Markt
Twynstra Gudde staat midden in de maatschappij. Aan die maatschappij en – als onderdeel daarvan – de markt willen we in dit jaarverslag laten zien wat we doen, hoe we dat doen en welke afwegingen we daarbij maken. Maatschappelijk verantwoord of duurzaam ondernemen is iets waar we bij Twynstra Gudde oprecht in geloven, en is een essentieel onderdeel van onze bedrijfscultuur. Het is voor ons ook dé manier om een zichtbare bijdrage te leveren aan de samenleving. De maatschappelijk relevante en impactvolle opdrachten die we mogen en willen uitvoeren, en het kennisleiderschap dat we doelbewust nastreven, maken daarvan een centraal onderdeel uit. Omdat Twynstra Gudde zich betrokken voelt bij actuele vraagstukken, proberen we via kennisleiderschap een inspirerende en zinvolle bijdrage te leveren aan maatschappelijke discussies. Waar mogelijk zetten we daartoe onze specifieke kennis, ervaring en deskundigheid in.
30 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 30
12-05-11 13:30
Maatschappelijk relevante projecten Strategisch OmgevingsManagement: SOM
SOM voor Grenscorridor N69
Strategisch OmgevingsManagement, kortweg SOM, is een
De N69 is een drukke weg die van de Belgische grens naar
specifiek door het Mutual Gains Adviesteam (MGA) van
Eindhoven loopt, door het gebied dat ook wel de Grenscor-
Twynstra Gudde ontwikkeld instrument. De inzet is om
ridor wordt genoemd. De N69 is een veelgebruikte route
een duurzame dialoog met de omgeving op te zetten of
voor internationaal (vracht)verkeer. Dat komt de leefbaar-
problemen van een organisatie met haar omgeving proactief
heid en ontsluiting van de omringende gemeenten niet ten
het hoofd te bieden. De kerngedachte van SOM is dat een
goede. De provincie wil de leefbaarheid en bereikbaarheid
zorgvuldige voorbereiding van een dialoog of onderhande-
van de grenscorridor N69 vergroten. Bij dit omvangrijke
ling met de omgeving een cruciale factor is voor succes.
project zijn ruim twintig partijen betrokken.
SOM helpt bij het structureren van het omgevingswerk,
Twynstra Gudde adviseert de provincie Noord-Brabant
het stellen van de juiste prioriteiten en het aanbrengen van
strategisch bij de oplossing voor de leefbaarheid- en be-
continuïteit.
reikbaarheidsproblemen en het versterken van de ruimtelijke kwaliteit van het gebied, volgens de SOM-aanpak
Strategisch OmgevingsManagement op basis van Mutual
en het MGA-model. Op basis daarvan heeft de provincie
Gains wordt door Twynstra Gudde toegepast bij de Tweede
gekozen voor de Brede Belangen Benaderingsmethode.
Maasvlakte, het project Grenscorridor N69, bij tal van
Want, aldus de provincie: “Pas wanneer partijen oog heb-
rijkswegen, bij politiekorpsen en andere grote projecten.
ben voor elkaars belangen en zich herkennen in de aanpak,
Maar op het schaalniveau van een winkelcentrum is SOM
kan er gewerkt worden aan een breed gedragen voorkeurs-
bijvoorbeeld evengoed toepasbaar.
oplossing.” Op 10 februari 2010 is het Afsprakenkader Gebiedsopgave Grenscorridor N69 getekend.
Jaarverslag 2010 | 31
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 31
12-05-11 13:30
SOM voor voor de Eemsdelta Twynstra Gudde ondersteunde de Provincie Groningen bij
issues. Basisvoorwaarde voor dit proces, is vertrouwen
de uitrol van het Project Ecologie & Economie in Balans
tussen belanghebbenden. Juist aan dit punt is ĂŠn wordt veel
(Project E&E) voor de Eemsdelta. Doel van het project is,
zorg besteed.
dat overheden, bedrijfsleven en natuur & milieu-organisaties gezamenlijk, een balans weten te vinden tussen de
In onze coaching en advisering maken wij gebruik van vier
economische ontwikkeling in de Eemshaven en Chemie-
bouwstenen:
park Delfzijl in relatie tot de omliggende omgeving en in
1. het gedachtegoed van Mutual Gains;
het bijzonder tot Wadden als werelderfgoed gebied.
2. de structurele aanpak van Strategisch Omgevings-
Zoals ook elders in Nederland vaak het geval is, frustreer-
3. houding en gedrag in SOM-gesprekken;
den ook hier de betrokken stakeholders de ontwikkeling
4. SOM borgen in organisaties.
Management (SOM);
doordat partijen te veel oog hadden voor zijn eigen belang en gewin. Doordat wij als adviseurs en managers op afstand
Zo ontstaat er met een faciliterende rol van de provincie
staan, kunnen wij het proces goed in perspectief plaatsen
ruimte voor creativiteit en andere oplossingsrichtingen
en meer van buiten naar binnen kijken. Samen met de
welke balans brengen tussen economie en ecologie. Ge-
projectteamleden van de Provincie, focussen wij ons op wat
deelde belangen geven energie en vaart. Het is een aanpak
er in de Eemsdelta nodig is om tot een duurzame regio te
die zorgt voor gedragen oplossingen, die daarom ook langer
komen. Daarbij richten wij ons als adviseurs vooral op de
standhouden. Kortom, aanvankelijke frustraties worden
inrichting van het proces, een proces waar belanghebben-
omgezet in plezier tot samenwerken.
den structurele oplossingen weten vinden voor prioritaire
32 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 32
12-05-11 13:30
Uniek projectmanagement ‘Maaskoudenet’
Ondersteuning gemeente bij inzet straatcoaches
Rotterdam
De uitdaging van een grote gemeente in Nederland was
Twynstra Gudde is door Eneco Warmte & Koude gevraagd
om de overlast door groepen jongeren nog effectiever aan
voor een plan van aanpak, de implementatie en het project-
te pakken door de inzet van straatcoaches. Straatcoaches
management van de aanleg van een zogenoemd ‘koudenet’
spreken de jongeren aan op hun gedrag en confronteren als
in het centrum van Rotterdam. Het is een uniek project,
dat nodig is ook de ouders met het gedrag van hun kind.
zowel voor Eneco, Rotterdam als Nederland. Met de aanleg
Zonodig brengen de straatcoaches jonge kinderen ’s avonds
van dit koudenet wordt de mogelijkheid gecreëerd om ca. 1
naar huis. Een projectleider van Twynstra Gudde heeft de
miljoen m2 voornamelijk kantooroppervlakte van duur-
gemeente ondersteuning geboden bij het formuleren van
zame koeling te voorzien door middel van rivierwater. Het
de strategie en het opstellen van een plan van aanpak. Ook
koudenet zal door middel van Maaswater worden gekoeld,
hebben we de aanbestedingsprocedure begeleid en het aan-
waarbij ook de nodige buffercapaciteit via Warmte Koude
sturings- en informatiemodel voor de straatcoaches samen
Opslag (WKO) zal worden benut. Met dit project kan de
met de gemeente ontwikkeld. Inmiddels worden de straat-
uitstoot van CO2 substantieel verminderen ten opzichte
coaches met succes ingezet als vliegende brigades op plaat-
van traditionele compressiekoeling en individuele WKO-
sen in de gemeente waar jongeren overlast veroorzaken.
installaties. Het project is een complexe opgave met tal van
Het aantal meldingen van overlast door jongeren is gedaald.
externe partijen, waarbij een goede samenwerking tussen de gemeente Rotterdam (de belangrijkste stakeholder voor dit project) en de projectontwikkelaars een cruciale succesfactor is.
Jaarverslag 2010 | 33
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 33
12-05-11 13:30
Kennisleiderschap Onze kennis, inzichten en ervaringen uit de praktijk willen we delen en verrijken. Dat doen we onder meer met verwante kennispartners, en met samenwerkingspartners, met name universiteiten en hogescholen. Een aantal van onze adviseurs is actief als hoogleraar of lector bij een universiteit of hogeschool.
Kennispartners
Twynstra Gudde Kennisbank
- YNNO B.V.
Met de Kennisbank laten we zien dat Twynstra Gudde een
- Multividuals B.V.
organisatie is die kennis heeft én deelt. Via de Kennisbank
- Hutspot B.V.
wordt de verzamelde kennis toegankelijk voor collega’s en voor (potentiële) opdrachtgevers. Op de Kennisbank staat
Samenwerkingspartners
informatie over onze kerncompetenties, waaronder veran-
- Vrije Universiteit Amsterdam
derkunde, projectmanagement, organisatiekunde, program-
- Radboud Universiteit Nijmegen
mamanagement, risicomanagement, communicatie en
- Hogeschool Utrecht
leiderschap. Het aanbod groeit nog steeds. Daarnaast delen
- Hanzehogeschool Groningen
we via de Twynstra Gudde Kiosk onze brochures en actuele
- Stoas Hogeschool
artikelen, onderzoeken en whitepapers. Deze delen wij via de Issuu-site. Zie: http://www.twynstragudde.nl/kiosk.
TcU: Twynstra corporate University Twynstra Gudde heeft een eigen Corporate University
Twynstra Gudde organiseert cursussen en seminars waarin
sinds 2000. De TCU (Twynstra Corporate University) heeft
we elk volgens een geheel eigen opzet en leerweg kennis,
als centrale opgave het ondersteunen van collega’s bij het
inzicht en vaardigheid aanbieden. In de opleidingen leren
met én van elkaar leren. Naast een pakket interne oplei-
mensen van de docent en van elkaar, aan de hand van
dingen organiseert de TCU ook ‘open’ opleidingen voor
verschillende inleidingen, discussies, cases, praktische
individuele deelnemers van opdrachtgevers. Denk hierbij
oefeningen en besprekingen van eigen praktijksituaties.
bijvoorbeeld aan de open training projectmanagement en de open training programmamanagement. Deze worden meermalen per jaar aangeboden.
34 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 34
12-05-11 13:30
Voorbeelden van kennisleiderschap Onze adviseurs en managers laten zien waar ze voor staan. Met boeken, artikelen, casebeschrijvingen en ideeën, en soms via de toegevoegde waarde van een (neven)functie elders. Wij willen onze kennis delen én verrijken.
Lectoraat ‘Regisseren van ondernemende netwerken’ Frank Willems, partner regie en sourcing bij Twynstra
sourcingoplossingen, zoals outsourcing en Shared Services,
Gudde, werd in 2010 geïnstalleerd als lector ‘Regisseren
als de meest moderne, zoals crowdsourcing, co-creatie en
van ondernemende netwerken’ bij Hanze University of
de inzet van social media. Daarbij speelt regie de rol als
Applied Sciences Groningen. Frank Willems’ lectoraat richt
verbindende schakel tussen vraag en aanbod. Regisserend
zich op praktijkgericht onderzoek, onderwijs en innovatie
leiderschap is een belangrijke voorwaarde om dit succesvol
rond de wijze waarop regie effectief kan worden ingezet.
te kunnen doen.
Bij de aanvaarding van zijn lectoraat sprak Frank Willems
Het lectoraat maakt deel uit van het Kenniscentrum
een rede uit over zijn opdracht. Samengevat komt het hier
Ondernemerschap en ondersteunt de Hanzehogeschool
op neer: door de ontwikkeling van de Nederlandse econo-
Groningen in haar ambitie om uit te groeien tot een toon-
mie als transactie-economie, de inzet van internettech-
aangevende European University of Applied Sciences.
nologie hierbij en de groei van social communities, is er behoefte aan regisserend vermogen. Sourcing ondersteunt hierbij door te zorgen voor de juiste inzet van de benodigde
De installatierede is te downloaden via:
capaciteit. Regie en sourcing hebben een sterke verbinding
www.twynstraguddeblog.nl/frankwillems.
met elkaar en zijn van toepassing op zowel de traditionele
Zie de posting van 23 november 2010.
Jaarverslag 2010 | 35
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 35
12-05-11 13:30
Boek van het Jaarprijs voor Hans Vermaak “Een voortreffelijke analyse, van een vooraanstaand vak-
Strategisch OmgevingsManagement was de Tweede Maas-
genoot”, aldus de lovende woorden van de jury van de
vlakte er in zijn huidige vorm niet gekomen.
Orde van Organisatiekundigen en -Adviseurs (OOA). Hans Vermaak, partner bij Twynstra Gudde, ontving in
‘Samenwerkingsmonitor Energiemarkt’
november 2010 de OOA-prijs voor zijn ‘onontkoombare’
Om de knel- en knooppunten in de strategische samenwer-
vakboek Plezier beleven aan taaie vraagstukken. In het
king tussen Nederlandse energiebedrijven boven water te
boek worden de belangrijkste inzichten stap voor stap
krijgen, hielden Twynstra Gudde en internetnieuwsdienst
uiteengezet, rijkelijk geïllustreerd met praktijkvoorbeel-
Energia samen een enquête. De ‘Samenwerkingsmonitor
den. Het biedt uitstapjes naar verschillende theorieën en is
Energiemarkt’ werd uitgevoerd onder 2.300 managers en
geschikt gemaakt als praktisch naslagwerk. De jury: “Het
andere professionals in de Nederlandse energiemarkt, van
boek schoolt ons bij in het hart van het vak, we zullen er
leveranciers tot netbeheerders, van handelaren tot (duur-
nog jaren profijt van hebben.”
zame) producenten, en van grote concerns tot het kleinbedrijf. Uit het onderzoek komt naar voren dat Nederlandse
Handboek Strategisch OmgevingsManagement
energiebedrijven zijn gespitst op strategische samenwerkin-
Het Handboek Strategisch OmgevingsManagement (Kluwer,
gen. Ze werken met verrassend veel andere partijen samen,
2010) biedt een innovatieve en proactieve aanpak van
zowel binnen als buiten de sector. Al wordt veel tijd en
projecten die niet alleen conflicten voorkomt of oplost,
moeite gestoken in het begin van zo’n samenwerking, juist
maar ook de basis legt voor een duurzame dialoog en relatie
door miscommunicatie in de startfase mislukken samen-
met de omgeving. Neem de A4 bij Delft, de kabinetsfor-
werkingsverbanden toch nogal eens. Daar liggen dus dui-
matie, de discussie over de AOW-leeftijd, de Betuwelijn, de
delijk verbeterpunten en –trajecten om mee aan de slag te
hypotheekrenteaftrek en de Amsterdamse Noord-Zuidlijn.
gaan. Want om bijvoorbeeld de transitie naar een duurzame
Allemaal voorbeelden van onderhandelingssituaties over
energiehuishouding te maken en innovatief te blijven, vin-
grote projecten met op zijn minst discutabele resultaten.
den energiebedrijven samenwerking een absolute noodzaak.
Auteur Marc Wesselink durft de stelling wel aan: zonder
36 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 36
12-05-11 13:30
Integrale duurzaamheidsenquête Twynstra Gudde heeft onderzoek verricht naar de mate van
Waar het gaat om kostenoptimalisatie toont het onder-
integrale verankering van duurzaamheid in het Nederlandse
zoek dat in het ‘ruimtegebruik’ nog stevige besparingen te
bedrijfsleven en bij de lokale en rijksoverheid. Daaruit
behalen zijn: 95 procent geeft aan nog grotendeels persoons-
blijkt dat 80 procent beleid heeft gevormd ten aanzien van
gebonden werkplekken te hebben. Ook bij de werving en
duurzaamheid. Maar een overgrote meerderheid van deze
selectie van nieuwe medewerkers speelt duurzaamheid nau-
organisaties en bedrijven blijkt niet te toetsen of het vast-
welijks een rol, terwijl vooral jongere medewerkers graag bij
gestelde beleid ook waargemaakt wordt.
een organisatie gaan werken die duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan. En zo liggen er meer verbeterpunten.
De maatregelen richten zich vooral op energie- en CO2reductie en ruimtebesparing bij huisvesting. Daarmee ver-
De visie van Twynstra Gudde op integrale duurzaamheid is
wachten bedrijven en organisaties in de toekomst een betere
dat duurzaamheid inderdaad op álle niveaus in een organi-
concurrentiepositie te hebben, om zo hogere omzetten te
satie verankerd zou moeten zijn. En dan niet alleen beleid
behalen. De belangrijkste drijfveer om duurzaamheid door
maken, maar ook toetsen op naleving, én organiseren dat
te voeren is de te verwachten kostenbesparing, zo blijkt.
het er komt.
Daar duikt een opmerkelijke tegenstrijdigheid op, want het besparen op kosten was eerder juist genoemd als belangrijk-
De integrale duurzaamheidsenquête is in oktober en
ste drijfveer om duurzaamheid te organiseren. Het lijkt dat
november 2010 uitgevoerd door drs. Andrea de Vaal -
hier de aloude discussie zichtbaar wordt over investerings-
van Hooren, ir. Saskia Rijgersberg en ir. Its Bakker van de
kosten versus exploitatiekosten.
vakgroep Huisvesting & Vastgoed van Twynstra Gudde.
Ruimte voor nieuwe business- en innovatie-initiatieven De markt verwacht een steeds hoger tempo in het ver-
De dynamiek die uitgaat van de initiatieven, ideeën en net-
nieuwen van producten en diensten. De markt vraagt om
werken van onze adviseurs, product-marktcombinaties en
snel en onderscheidend resultaat. En om ondernemende
partners zijn de basis voor onze vernieuwingskracht en in-
adviseurs en managers. Om kansen te lokaliseren is een
novaties. Vernieuwing van producten en diensten vindt bij
grotere mate van sensitiviteit nodig voor de vraagstukken,
Twynstra Gudde continu en op alle niveaus plaats, gericht
de problemen van de opdrachtgevers waar zij wakker van
op zowel interne als externe doelstellingen.
liggen en de kunde om die vervolgens perfect te vertalen naar kennis en ervaringen om daadwerkelijk oplossingen te realiseren. Het betekent binnen Twynstra Gudde ook keuzes maken voor initiatieven waar ambitie, talent en nieuwe marktkansen bij elkaar komen. Data 2009
Data 2010
Kennisdocenten
Niet gemeten
3 hoogleraren 1 lecoraat 7 promovendi
Publicaties
165
156
Nieuwe boeken uitgegeven
5
8
Aantal maatschappelijke projecten
Niet gemeten, wel voorbeelden in MVOverslag vermeld
Niet gemeten, wel voorbeelden in MVOverslag vermeld
Onderwerp Kennisleiderschap
Maatschappelijk relevante projecten
Doelstelling 2011
In 2011 code invoeren om maatschappelijke projecten te duiden
Jaarverslag 2010 | 37
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 37
12-05-11 13:30
Medewerkers Onze 490 medewerkers vormen met hun specialismen, kwaliteit, betrokkenheid en enthousiasme het hart van onze organisatie. De kwaliteit van onze medewerkers waarborgt de kwaliteit van onze dienstverlening. Twynstra Gudde heeft een kenmerkende bedrijfscultuur. Wij worden geïnspireerd door een open en creatieve werksfeer, waarin de beste mensen met plezier samenwerken en waar voortgaande professionele ontwikkeling en nieuwe initiatieven gestimuleerd worden.
Ontwikkeling eigen medewerkers
Verloop
De cultuur waarin Twynstra Gudde-medewerkers hun
Personeelsverloop geeft bij Twynstra Gudde een wisselend
werk doen, samenwerken en zich kunnen ontplooien, kan
beeld te zien en maakt zichtbaar waar onbalans dreigt. Het
nader worden geduid vanuit het trefwoord ‘ruimte’. Uit
segment senioren vertoont een stabiel beeld, maar er moet
ons rapport Top Talent (2010) komt duidelijk naar voren
meer werk van worden gemaakt om medioren en junioren
dat deze voor ons kenmerkende cultuur van de ruimte ver-
aan boord te houden. Deels is dat een compliment voor
schillend wordt ingevuld. De ruimte die we als organisatie
het hoge niveau waarop we onze medewerkers opleiden.
bieden, werkt als kwaliteit zeer positief voor ondernemen-
Medewerkers die een aantal jaren bij Twynstra Gudde wer-
de mensen die iets met die ruimte kunnen en willen. Onze
ken, leren alle aspecten van hun vak kennen. Dat maakt ze
medewerkers kunnen zich heel snel ontwikkelen en in
veelgevraagd op de arbeidsmarkt. Met die realiteit moeten
contact komen met prachtige projecten, rollen en mensen,
we rekening houden. Ons doel is om (nieuwe) medewer-
omdat we een groot netwerk hebben. Het vraagt echter ook
kers niet alleen langer, maar ook intensiever aan Twynstra
om extra aandacht bij de werving en selectie van nieuwe
Gudde te verbinden.
medewerkers en bij voorkeur (top)talenten, evenals bij het binnenboord houden van onze medewerkers.
Instroom/Uitstroom
2009
39
2010
38 12
27 12
42 16
15
Adviseur Interne medewerkers
Instroom
Uitstroom
Instroom
Uitstroom
38 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 38
12-05-11 13:30
Leeftijdopbouw
170
0 80 < 28
160 29 – 36
164 37 – 49
86 50 >
Talent niet leeftijdgebonden
Aantrekkelijke werkgever
Omdat het aantal jonge mensen binnen Twynstra Gudde
In 2011 gaan we een uitgebreid medewerkerstevreden-
beperkt is – de gemiddelde leeftijd ligt op bijna 40 jaar –
heidsonderzoek (MTO) verrichten. Voor het verslagjaar
moeten we bewuster omgaan met de ontwikkeling en
2010 is dat niet gebeurd, zodat we ons hier baseren op het
waardering van nieuwkomende medewerkers. We heb-
Intermediair Beste Werkgevers Onderzoek 2010. De onder-
ben een start gemaakt om ‘Adviestalent’, een dochter van
zoekers combineerden twee onderzoeken: naar de arbeids-
Twynstra Gudde, in te zetten als wervingskanaal voor
voorwaarden en naar de tevredenheid onder werknemers.
starters bij Twynstra Gudde.
Op de lijst met 50 beste werkgevers in 2010 staat Twynstra
Ook ‘Talent naar de Top’, een diversiteitsplatform onder-
Gudde op de respectabele zevende plaats. Daarmee zijn we
steund door Twynstra Gudde, willen we meer generatiebe-
ook nog eens twee plaatsen gestegen ten opzichte van het
wust inzetten, met als kanttekening dat talentontwikkeling
jaar daarvoor. Bij het onderdeel ‘beste arbeidsvoorwaarden’
niet alleen voor jongeren is, maar voor talent – en talent is
staan we op de zeventiende plaats en in het lijstje ‘beste
niet leeftijdgebonden. In 2010 hebben we aandacht besteed
werkgevers profit’ bekleden we de zesde positie.
aan bewustwording omtrent dit onderwerp. Onze relatief hoge score is toe te schrijven aan de ont-
Alumnibeleid – blijvende betrokkenheid
zorgende arbeidsvoorwaarden, de veilige werkomgeving,
Twynstra Gudde vindt het belangrijk om een goed en actief
de doorgroeimogelijkheden en opleidingen, onze centrale
contact met alumni te onderhouden. De activiteiten die we
locatie in Nederland en de grote mate van autonomie die
voor onze oud-collega’s organiseren, zijn erop gericht om
onze medewerkers genieten in het indelen van hun werk
onze wederzijdse en gezamenlijke netwerken te versterken,
en tijd. Wij hanteren het model van collegiale besturing,
om kennis en informatie met elkaar te delen en om elkaar,
praktiseren collectief leiderschap en staan met beide benen
waar mogelijk, te helpen bij adviesopdrachten. Al onze
in de markt.
oud-medewerkers kunnen op die manier blijven delen in de trots die we voor onze organisatie voelen. Een SWOTanalyse die is uitgevoerd voor ons meerjarenwerkplan wijst onder meer uit dat 90 procent van de alumni met trots terugkijkt op hun tijd bij Twynstra Gudde.
Jaarverslag 2010 | 39
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 39
12-05-11 13:30
casus ‘Plug de dag’ Je dagelijkse routines doorbreken. Inspirerende mensen ontmoeten. En werken op de plek waar spannende opgaven en kansen zich voordoen. Dat waren de gedachten toen Maya Savelkoul en Martine de Jong het initiatief namen voor Plug de dag. Bijna honderd professionals waren enthousi-
Wasstraat De CommerCiële
van Twynstra Gudde
ast en hebben zich aangesloten bij een LinkedIn-groep die elkaar online en offline ontmoet. Elke woensdag werken zij
commerciële Wasstraat
in een leegstaand gebouw: van een oude loods tot aan een
Om hun commerciële inzichten, vaardigheden en slag-
speelparadijs. Tijdens de lunch helpen zij de eigenaar van
kracht te vergroten, kunnen medewerkers gebruikmaken
het pand. Zo combineren de pluggers Het Nieuwe Werken
van de zogenoemde Commerciële Wasstraat. Deze activi-
met de aanpak van leegstaande kantorenpanden in Amster-
teit omvat een breed aanbod van programma’s die gericht
dam. Zelfs de burgermeester is al op bezoek geweest. Zie
zijn op het beter in de markt zetten van een Twynstra
ook www.plugdedag.nl.
Gudde-dienst. Medewerkers van Twynstra Gudde kunnen er alles leren over de winnende offerte, over inspirerende en succesvolle marktacties, over de kracht van personal branding, de beste manier van acquireren enzovoort. De Commerciële Wasstraat heeft twee niveaus: een Medium Wash-bijeenkomst en een Full Wash-training van een dag. Bovendien zijn er wekelijkse lunchbijeenkomsten voor medewerkers die over dit thema op een wat luchtiger manier willen leren.
40 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 40
12-05-11 13:30
economische situatie stelt ons alleen wel voor het dilemma
129
of we met het investeren in opleidingen ook doorgaan of
82
58
partner
senior adviseur
den en ontwikkelen van onze medewerkers. De huidige
medior adviseur
Als kennisintensieve organisatie geloven wij in het oplei-
junior adviseur
Investeren in medewerkers
interne medewerker
Dilemma’s
76
145
tijdelijk even wachten. We maken nu een kritische afweging per verzoek en gaan door met het investeren in onze
Functieschaal verdeling
medewerkers.
Uitstroom Werving & selectie
Bespaar je in economisch moeilijke tijden op de kosten en
Kies je in deze tijd voor groei of wacht je de markt af?
snijd je in je personeelsbestand, of ga je door met de huidige
Twynstra Gudde heeft een bewuste afweging gemaakt en
bezetting? Het is een dilemma waar ook andere bureaus
heeft gekozen voor groei. Groei in kennis en talent, dus
voor staan, maar Twynstra Gudde kiest er in elk geval voor
we blijven werven.
om vast te houden aan de huidige bezetting.
Data 2009
Data 2010
Doelstelling 2011
Interne medewerker
129
Junior adviseur
58
Wervingsbeleid focussen op junioren
Medior adviseur
82
Senior adviseur
145
Onderwerp Aantrekkelijk werkgever
Verdeling functieschaal*
Partner
76 Opleiding
Ontwikkeling van medewerkers
Via Twynstra Corporate University TOP-training (21 dagen)
1,7 dagen per mw
1,2 dagen per mw
TOP-trainingen
32 mw’s
13 mw’s
Commerciële Wasstraat
n.v.t
365 mw’s
Instroom/uitstroom
Instroom
Uitstroom
Instroom
Uitstroom
Adviseurs
39
38
27
42
Interne medewerkers
12
12
16
15
Kritisch blijven investeren in de ontwikkeling van onze medewerkers
Betrokkenheid
*
Alumninetwerk
675
690
LinkedIn-leden
Niet gemeten
635
LinkedIn-collega’s
Niet gemeten
444
Cijfers zijn incl. dochters
Jaarverslag 2010 | 41
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 41
12-05-11 13:30
Duurzaamheid Al is onze ecologische voetafdruk als zakelijke dienstverlener relatief klein, toch wil Twynstra Gudde ook op dit punt zijn verantwoordelijkheid nemen. Daarom voeren we in eigen huis al geruime tijd een strikt duurzaamheidsbeleid. Medewerkers van Twynstra Gudde spannen zich in om op onze kantoren zo min mogelijk energie en materiaal te verspillen en zo veel mogelijk alternatieven en innovaties te benutten. Met concepten als ‘Het Nieuwe Werken’ en ‘duurzame mobiliteit’ zijn hier nog substantiële verbeteringen te halen.
Duurzame bedrijfsvoering Papierverbruik Papier scheiden van het overige afval doen
zonder verpakking aangeleverd, en vanaf januari 2011
we al heel lang. We gebruiken uitsluitend papier met het
werken we met glazen kannen en drinkglazen in plaats van
FSC-keurmerk (waarbij de grondstof voor papier afkomstig
losse verpakkingen. Koffie- en theebekertjes worden apart
is uit verantwoord beheerde bossen) en het ECF-keurmerk
verwerkt via speciaal hiervoor ontwikkelde afvalbakken.
(voor chloorvrij geproduceerd papier). En we gebruiken zo
Het streven is om ook plastic afval te gaan scheiden. We
min mogelijk papier. De cijfers tonen een sterk afnemend
willen naar de situatie toe dat ook op de werkplek zelf
volume in een achtereenvolgende reeks van jaren. We
al meer wordt gescheiden, bijvoorbeeld door per vleugel
stimuleren onze medewerkers om zo mogelijk dubbel-
enkele bakken voor plastic afval neer te zetten. Met dit
zijdig printen. Bovendien schaft Twynstra Gudde steeds
soort initiatieven willen we de medewerkers ervan bewust
geavanceerde apparatuur aan, bijvoorbeeld multifunctionele
maken dat het belangrijk is om zorgvuldig met afval om te
kopieerapparaten met opties voor scannen of printen. Maar
gaan.
ook een verminderd energie- of tonerverbruik zijn duurzaamheidsaspecten van nieuw aan te schaffen apparatuur.
Kca Het apart houden en afvoeren van klein chemisch afval (kca) zoals batterijen, accu’s, elektr(on)ische appara-
Afvalscheiding In het bedrijfsrestaurant van Twynstra
tuur etc. gebeurt consequent. Het verdient aanbeveling om
Gudde worden de verpakkingen gescheiden van de overige
in de toekomst ook het volume afgevoerd kca-materiaal te
materialen. Maar we willen het aantal verpakkingen nog
registreren.
verder terugbrengen. Het broodbeleg wordt bijvoorbeeld
42 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 42
12-05-11 13:30
Voorkeur voor Mijnboer Twynstra Gudde is een afnemer van Mijnboer-producten. Wat betreft aardappelen, groenten en fruit wil Mijnboer een duurzaam alternatief kunnen bieden. Voor elk product zoekt Mijnboer een teler die in zowel teeltwijze als in ondernemerschap past bij Mijnboer. De producten worden steeds rechtstreeks ingekocht bij eigen telers. Ook daar waar ingekocht wordt via verpakkers wordt gestuurd op inkoop van eigen telers. Een Mijnboer-product voldoet altijd aan een van de volgende criteria: milieukeur (MK), biologisch (EKO, organic), erkend streekproduct (ES) en fairtrade (FT). Het Nederlands product heeft bij dit alles nadrukkelijke voorkeur. Er wordt pas uitgeweken naar een duurzaam alternatief uit het buitenland als de eigen teler door zijn oogst heen is. Een netwerk van telers in het buitenland is volop in ontwikkeling.
Energieverbruik
*
Amersfoort
2008
2009
2010
m3
gas
204.385
210.224
267.471
%
Eco gas
0%
0%
0%
KWh
elektra
1.671.381
1.627.262
1.618.682
%
Eco stroom
0%
0%
0%
m3
water
8.936
8.971
9.499*
Den Haag
2008
2009
2010
m3
gas
6.204
5.733
7.018
%
Eco gas
0%
100%
100%
KWh
elektra
71.324
71.055
79.169
%
Eco stroom
0%
100%
100%
m3
water
145
109
111
geschatte eindstand
Duurzaam inkoopbeleid Een aandachtspunt voor de
instelling ten behoeve van dak- en thuislozen gebracht. Bij
toekomst is om ook onze leveranciers en klanten in de sup-
de catering wordt sowieso weinig eten weggegooid; als er
plychain aan te spreken op een verantwoord en duurzaam
vleeswaren over zijn, worden die de volgende dag verwerkt
gebruik van middelen en energiebronnen. Bevorderen van
in een salade.
duurzaam ketenmanagement doen we al door:
Het aandeel ‘biologisch’ is in 2010 gestegen van 6 naar 10
- zo mogelijk biologisch in te kopen;
procent, dit geschatte percentage is exclusief het gebruik
- alleen geavanceerde printers te kopen die ook
van fairtrade-koffie.
kunnen scannen; - uitsluitend auto’s te leasen met A-, B- of C-label;
Energiegebruik Als we verbouwen, kiezen we standaard
- te zoeken naar nieuwe alternatieven voor
voor energiezuinige verlichting. Met de eigenaar van ons
mobiliteit, zoals de elektrische auto.
bedrijfsverzamelgebouw zijn we in onderhandeling over groene stroom. Aangezien we niet de enige gebruiker zijn
Voedsel De keuze voor zo veel mogelijk biologisch voed-
van het pand kunnen we de keus voor groene stroom alleen
sel van goede kwaliteit blijft onverminderd van kracht.
gezamenlijk maken, en daar zijn onze inspanningen op
Een steeds groter deel van het lunchassortiment is van
gericht. Daarnaast onderhandelen we over contractverlen-
biologische herkomst en voorzien van het ‘Mijnboer-label’
ging. Als die er komt willen we een investeringsbudget
(zie kader). In 2011 gaat het bedrijfsrestaurant de dinerser-
reserveren voor het op verschillende plekken energiezuini-
vice uitbreiden, zodat werknemers hier ook ’s avonds een
ger maken van het pand. Met name op de verlichting kan
hapje kunnen eten. Ons streven is om zo min mogelijk
energie worden bespaard. Op enkele plaatsen zijn experi-
voedsel te verspillen. Brood dat overblijft wordt naar een
menten gaande met inloopverlichting en sensoren.
Jaarverslag 2010 | 43
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 43
12-05-11 13:30
Duurzame mobiliteit Intern voert Twynstra Gudde al decennialang een ruimhartig, stimulerend en vooral duurzaam mobiliteitsbeleid. Per slot van rekening kun je andere organisaties pas echt goed adviseren over het thema als je zelf daarin het goede voorbeeld geeft. carol Lemmens, directeur Twynstra Gudde, was keynote-spreker op vakbeurs Ecomobiel 2010 ‘Van hype naar business’, waar Twynstra Gudde met een eigen stand stond en verschillende workshops en verdiepingssessies over het thema hield. Met het onderzoek over duurzame mobiliteit in Nederland hebben wij meer inzicht gekregen in de mate waarin organisaties mobiliteitsbeleid hebben ontwikkeld en wat het oplevert.
Twynstra Gudde in de buurt
Thuiswerken
Sinds jaar en dag hanteert Twynstra Gudde in zijn milieu-
Thuiswerken wordt actief gestimuleerd. De paradox van
beleid de splitsing auto en OV. Al onze adviseurs beschik-
duurzame mobiliteit is ‘niet-rijden’, thuisblijven c.q.
ken over een NS Business Card. Hierdoor kunnen zij
thuiswerken. Wie daarvoor kiest wordt maximaal gefacili-
bewust kiezen hoe zij naar hun opdrachtgevers of naar kan-
teerd met IT-applicaties, met name door de toepassing van
toor gaan. We overwegen de mogelijkheid om verschillende
het zogeheten ‘always online-principe’ op de laptops van
kleine vestigingen van Twynstra Gudde te openen, zodat
onze adviseurs en managers. Deze ‘always online-faciliteit’
we letterlijk dichter bij onze opdrachtgevers en bij onze
hebben we als innovatie doorgevoerd en we zijn daarmee
werknemers komen. Dat kan het aantal gereden kilometers
redelijk uniek in de Nederlandse advieswereld. Toch
aanzienlijk reduceren. De keuze voor dergelijke decentrale
blijven we voortdurend zoeken hoe we de nieuwe gene-
locaties zal strategisch moeten zijn, dus ook in de buurt
ratie IT-apparatuur slim kunnen inzetten om duurzame
van OV-stations en -haltes. Het succes van onze Haagse
mobiliteit te bevorderen. Tegelijk willen we onze adviseurs
Kamers wordt mede bepaald door de beloopbare afstand
‘verleiden’ om daar nog slimmer mee om te gaan. Ook
tot Den Haag CS.
video-conferencing en conference calls werken uitstekend. Op verzoek faciliteren we mensen die thuiswerken op ARBO-gebied.
44 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 44
12-05-11 13:30
Mobiliteit
2009
2010
10.564.998
10.280.385
Totaal km’s per leaseauto
28.173
27.414
Trein km’s Business card
2.044.697
1.871.206
5.776
5.619 *
79.743 kg
72.977 kg
1.890.335 kg
1.800.240 kg
74
72
Totaal km’s leaseauto’s
Trein km’s Business card / per gebruiker cO2 Business card cO2 lease Trajectkaarten *
invloed economische situatie
Reductie cO2-uitstoot
of als een stimulans om reizen nog doelmatiger te plannen.
We proberen de medewerkers van Twynstra Gudde steeds
De eerste reacties op de elektrische auto zijn positief, maar
bewuster te maken van de voordelen van duurzaamheid.
aan het fenomeen zitten veel haken en ogen. We willen hoe
Eerder noemden we al de NS Business Card die al onze
dan ook vermijden dat we kiezen voor een symbooloplossing.
adviseurs hebben en het stimuleren van thuiswerken. Flexibele werktijden maken het daarnaast mogelijk buiten
Verschuiving naar A- en B-labels
de files om te rijden. Adviseurs worden maandelijks op
Met betrekking tot de leaseregeling hebben medewerkers
individuele basis geïnformeerd over hun reisgedrag, zowel
de keuze uit drie energielabels: A, B of C. We zien een dui-
in kilometers per auto of trein als in uitstoot (kgton CO2/
delijke, deels financieel gedreven verschuiving naar A- en
aantal bomen).
B-labels. Medewerkers kiezen liever auto’s met een lagere fiscale bijdrage en dus ook een lager energieverbruik en
Elektrische auto
CO2-uitstoot. Dat is een substantiële ontwikkeling in ons
We zijn de mogelijkheden van elektrisch vervoer aan het
wagenpark. We willen naar de situatie toe dat we gaan stu-
testen en doen mee aan landelijke acties. Na de aanschaf
ren op absolute CO2-uitstoot. De voorbereidingen daartoe
van twee elektrische steps begin 2010, is eind 2010 ook een
worden in 2011 gestart.
elektrische auto aangeschaft. Dat zou het begin kunnen
Projecten om de uitstoot te compenseren, zoals het Climate
zijn van een geheel groen wagenpark. Een elektrische auto
Neutral Fund, zijn in onderzoek.
kan wellicht fungeren als een tussenstation tussen een ‘echte’ lease-auto en het gebruik van het openbaar vervoer,
Jaarverslag 2010 | 45
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 45
12-05-11 13:30
Netwerk Duurzaamheidsconvenanten Op het gebied van bereikbaarheid en CO2-uitstoot heeft Twynstra Gudde duurzaamheidsconvenanten afgesloten met de regioâ&#x20AC;&#x2122;s Amersfoort en Haaglanden en de provincie Utrecht. Met deze convenanten gaan partijen een inspanningsverplichting aan om gezamenlijk toe te werken naar een duurzame en bereikbare regio.
B50 Twynstra Gudde is betrokken bij de zogenoemde B50: vijftig beeldbepalende werkgevers in Nederland die impulsen willen geven aan bereikbaarheid, ontstaan uit de Taskforce Mobiliteit. Wij verlenen onze expertise aan dat platform.
Dutch Green Building council Als participant van de Dutch Green Building Council (DGBC) praten we mee over een duurzamer gebouwd Nederland. De Dutch Green Building Council is een onafhankelijke non-profitorganisatie die streeft naar blijvende verduurzaming van de bebouwde omgeving in Nederland. Daartoe ontwikkelt de organisatie keurmerken voor een onafhankelijke beoordeling van gebouwen (zowel nieuw als bestaand) en gebieden op het gebied van duurzaamheid. Met de ontwikkelde keurmerken, zoals BREEAM-NL, worden ontwerpen van nieuw te bouwen kantoren, winkels, scholen en industriĂŤle gebouwen getoetst.
46 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 46
12-05-11 13:31
Data 2009
Onderwerp
Data 2010
Papierverbruik (Kg)
Bedrijfsvoering
Doelstelling Verminderen van papiergebruik
Centraal
7.400
6.800
Decentraal
12.100
10.500 Energie
Amersfoort m3
gas
210.224
267.471
%
Eco gas
0%
0%
KWh
elektra
1.627.262
1.618.682
%
Eco stroom
0%
0%
m3
water
8.971
9.499*
m3
gas
5.733
7.018
%
Eco gas
100%
100%
KWh
elektra
71.055
79.169
%
Eco stroom
100%
100%
m3
water
109
111
Stimuleren en investeren in energiezuinig werken, zodra de verhuurder in Amersfoort gespecificeerde doorbelasting mogelijk maakt
Den Haag
Catering
Biologische
6%
10%
Mobiliteit
Totaal kmâ&#x20AC;&#x2122;s
10.564.998
10.280.385
Km per leaseauto
28.173
27.414
Treinkm's Business Card
2.044.697
1.871.206
Trajectkaarten
74
72
Conference calls (minuten)
Niet gemeten
20.142
Deelnemers conference calls
Niet gemeten
688
Videoconference**
-
26
Always online
-
1.251.935 Mb
CO2 Business Card
79.743kg
72.977kg
CO2 lease
1.890.335kg
1.800.240kg
CO2
*
Verminderen van aantal leasekilometers
Meer benutten alternatieven voor vergaderen
geschatte eindstand
** In 2010 ingebruik genomen
Jaarverslag 2010 | 47
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 47
12-05-11 13:31
Samenleving Naast onze reguliere en professionele inzet voor maatschappelijke projecten en kwesties onderscheiden we not-for-profit-activiteiten op hetzelfde vlak. Het betreft activiteiten die we als individuele medewerker of als organisatie ontplooien zonder enig commercieel oogmerk. Als vrijwilliger ontplooien medewerkers van Twynstra Gudde naast hun werk ook maatschappelijk relevante activiteiten. Vaak benutten ze daarbij de competenties en vaardigheden die ze ook voor en in hun reguliere werk inzetten. We constateren met genoegen dat veel van onze medewerkers zich graag nuttig maken voor de maatschappij. Dit type maatschappelijk betrokken medewerkers past goed in onze organisatie. Daarom faciliteren we het vrijwilligerswerk graag.
In dit jaarverslag willen we in kaart brengen wat individuele medewerkers aan dit soort activiteiten ontplooien. Daarnaast hebben we de schijnwerper gezet op enkele nonprofitactiviteiten die Twynstra Gudde voor de samenleving onderneemt. Op dit moment stimuleert de directie vooral op individueel niveau vrijwilligerswerk. Gezien het grote enthousiasme van onze medewerkers gaan we komend jaar onderzoeken hoe we dat formeel en organisatiebreed het beste kunnen organiseren. Daarbij kan gedacht worden aan een x-aantal uren of dagen die vrij invulbaar zijn voor vrijwilligerswerk. Bovendien gaan we zoeken naar specifieke projecten die we als organisatie kunnen adopteren. Veel van onze collegaâ&#x20AC;&#x2122;s zijn actief in de samenleving, en als organisatie zijn wij bijzonder trots op die onvoorwaardelijke en vrijblijvende inzet. Voor ons reden om hier een aantal van die collegaâ&#x20AC;&#x2122;s te noemen.
48 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 48
12-05-11 13:31
Eric van capelleveen ondersteunt het Waterschap Rijn en IJssel, het recreatieschap Achterhoek Liemers en de gemeente Lochem bij het maken van plannen voor een gecombineerde vis- en kanopassage in de Berkel en Oude IJssel.
Saskia Olsthoorn - Schalekamp verzorgt jaarlijks een week zeilles voor lichamelijk gehandicapten op zeilschool ’t Vossenhol.
Bianca Buts is actief als buddie voor een rolstoelgebonden mevrouw.
Ellen Peper is voorzitter van de Raad van Toezicht van het Landschap Erfgoed Utrecht en lid van de Commissie Regionaal Economische Ontwikkeling, een onafhankelijke adviescommissie in de regio Amersfoort die gevraagd en ongevraagd de gemeente adviseert over de economische ontwikkeling.
Roelof Benthem en Theo van der Tak zijn lid van Matchpoint Betrokken Ondernemen. Matchpoint Betrokken Ondernemen is een intermediair zonder winstoogmerk. Sinds 2001 faciliteren en initiëren zij Betrokken Ondernemen en Maatschappelijke Stages in de regio Amersfoort.
Nicolet Luisman verzorgt met ‘Koken in een andere Keuken’ warme maaltijden voor dak- en thuislozen van de nachtopvang in Amsterdam.
Gerhard Schwarz is voorzitter/bestuurslid van de Stichting Takrouna, ontwikkelingswerk in Tunesië.
Stan Duifhuizen is voorzitter van het Landschapsfonds Eem en Vallei, oprichting van Klompenpaden.
Meryem Kilic - Karaaslan is lid van de Raad van Toezicht van het museum voor volkenkunde.
Pauline Jansen heeft via Sharepeople een school in Kenia geholpen met het opstellen van een langetermijnbusinessplan en heeft daarnaast lesgegeven op die school.
Annette Bosman zorgt er dagelijks voor dat alle overgebleven broodjes van de lunch via hulporganisatie Motiva in Amersfoort terecht komen bij dak- en thuislozen.
Jaarverslag 2010 | 49
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 49
12-05-11 13:31
casus ‘Kinderen mogen zich voor één dagje de koning te rijk voelen’
50 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 50
12-05-11 13:31
De cijfers liegen er niet om: in Nederland leeft anno 2011
direct toegang tot de doelgroep. Maar de samenwerking zit
ongeveer 7 procent van de huishoudens onder de armoede-
hem ook in de uitjes zelf. Zo zijn er veel locaties waar we
grens. Dan gaat het om bijna een miljoen mensen, van wie
gratis of voor een klein bedrag terecht kunnen om de kinde-
ongeveer 311.000 kinderen tot 17 jaar.
ren een leuk uitje te bezorgen. Dit varieert van filmtheaters
“Alleen al in onze hoofdstad leven 40.000 kinderen en jon-
en pretparken tot chique hotels. De overige kosten worden
geren onder de in Nederland getrokken armoedegrens”, ver-
gedekt door verschillende sponsors. Lekker onbezorgd spe-
telt Susan van Hees, adviseur bij Twynstra Gudde. Susan
len is eigenlijk altijd het hoogtepunt van de dag, waar dan
werkt sinds 2009 als vrijwilliger bij de Stichting Laat Ze
ook”, aldus de Twynstra Gudde-adviseur. “Wij hebben zelf
Maar Lachen. Deze stichting organiseert vrolijke, creatieve
ook altijd enorm veel lol met de kids tijdens de uitjes.”
en leerzame uitjes voor kinderen van 4 tot 12 jaar die door hun thuissituatie vrijwel nooit eens lekker een dagje weg-
Support
gaan. Dat kan zijn omdat er geen geld voor is of omdat er
Susan van Hees is sinds 2010 voorzitter van de Stichting
thuis andere problemen zijn.
Laat Ze Maar Lachen. Gemiddeld besteedt ze een aantal uren tot een halve dag per week aan haar vrijwilligerswerk. Susan is daarbij zeer te spreken over de support die ze van haar werkgever Twynstra Gudde krijgt. “Wat ik zo bijzonder vind van Twynstra Gudde is dat we zoveel ruimte voor dit vrijwilligerswerk krijgen. Niet alleen in de vorm van morele steun – ik ervaar steeds een bijzonder enthousiaste response – maar ook als concrete hulp bij allerlei zaken, zoals bijvoor-
Sociale uitsluiting
beeld het drukken van badges, die we nodig hebben om de
“Sociale uitsluiting is een van de ernstigste gevolgen van
kinderen tijdens de uitjes niet kwijt te raken… Dat gaat al-
weinig geld hebben”, legt Susan direct de vinger op de zere
lemaal zo gemakkelijk. Je hoeft zogezegd niet alles in drie-
plek. “Kinderen worden bijvoorbeeld gepest, schamen zich,
voud aan te vragen.”
durven thuis geen vriendjes uit te nodigen om te komen spelen en kunnen niet meepraten over vakanties of uitjes. Bij
Stichting Laat Ze Maar Lachen is in 2006 begonnen in Am-
dat laatste helpen wij een beetje. Onze stichting probeert
sterdam en is inmiddels uitgebreid naar de stad Utrecht.
ervoor te zorgen dat deze kinderen zich voor één dagje de
Den Haag en Rotterdam zullen binnen afzienbare tijd vol-
koning te rijk kunnen voelen!”
gen. Per stad blijven het zelfstandige organisaties zonder landelijke koepel, al heeft Amsterdam hierin vanouds een
Samenwerken
voortrekkersrol. Susan: “Waar mogelijk werken we samen,
Om zeker te weten welke kinderen echt een gratis dagje uit
want de organisaties kunnen elkaar stimuleren en verster-
nodig hebben, benaderen de vrijwilligers van de Stichting
ken. Maar we werken allemaal low key, met een focus op de
Laat Ze Maar Lachen de kinderen via de Voedselbank of
gezellige uitjes voor de kinderen – dat is en blijft het aller-
crisisopvang. “Deze efficiënte samenwerking met genoem-
belangrijkste.”
de organisaties is voor onze stichting onontbeerlijk. Ze biedt
Jaarverslag 2010 | 51
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 51
12-05-11 13:31
casus ‘De Mooiste Dag’ bij Stichting Live Life
Eén keer per jaar start en eindigt in Kampen een motortoertocht die speciaal bedoeld is om
mensen met een verstandelijke of geestelijke beperking een onvergetelijke dag te bezorgen. Het is ‘De Mooiste Dag’, georganiseerd door de Stichting Live Life. Als fervent motorrijder vond Migiel Gloudemans dit een prachtige kans om een ander mee te laten genieten van een mortorrit, en hij reed mee met deze 15de editie. “Niet iedereen die fan van motorrijden is heeft de mogelijkheid om ook daadwerkelijk te rijden; dit was mijn kans om iets terug te geven.” Met 250 motoren en zijspannen en een busje voor mensen die zelf niet op een motor kunnen rijden, toerden ze naar het natuurgebied de Weerribben. Daar krijgt het programma een feestelijk vervolg met eten, muziek en allerlei activiteiten. De rit terug eindigt met een warm onthaal in Kampen. Een topdag, met ook nog prachtig mooi weer. Migiel is er volgend jaar weer bij.
Leesouder in multiculturele wijk Medewerkers van Twynstra
De Amsterdamse Joop Westerweel-basisschool zat te springen om ‘leesouders’ die de leer-
Gudde werken niet alleen
lingen wilden begeleiden tijdens de leesochtenden. Het is een zogenoemde zwarte school,
op individuele basis mee
en de ouders van de leerlingen zijn de Nederlandse taal vaak onvoldoende machtig om hun
aan maatschappelijk ver-
kinderen hiermee te helpen. Nicolet Luisman pakte de kans om haar buren beter te leren
antwoorde projecten. Ook
kennen met beide handen aan en meldde zich aan als ‘leesouder’. Inmiddels heeft zij vele
vanuit de organisatie wor-
vrijwilligers bereid gevonden om een uur per week vrij te maken voor dit project. Taal, reke-
den initiatieven genomen
nen, aardrijkskunde – de leerlingen die wat extra begeleiding kunnen gebruiken, waar de juf
en gesteund die in dienst
of meester niet aan toe komt, krijgen een extra steuntje in de rug. Daarnaast is een initiatief
staan van een betere samen-
gestart waarbij vrijwilligers thuiskomen bij gezinnen die aangeven dat de kinderen moeilijk
leving.
mee kunnen komen op school.
Programma Leadership Experience Ghana Social Corporate Development (SCD) is een initiatief van Stichting ImproveGhana en Twynstra Gudde. SCD staat voor het ontwikkelen van mens, organisatie en het land Ghana. Via het programma ‘Leadership Experience’ in Ghana stelt SCD bedrijven in staat om hun professionals versneld te laten groeien. Zij gaan werken aan zichzelf, buiten hun eigen comfortzone in een divers samengestelde groep, in samenwerking met de lokale bevolking van Ghana. De opbrengst van SCD gaat naar Stichting ImproveGhana. De stichting heeft als doel het bevorderen van educatie in Ghana.
52 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 52
12-05-11 13:31
Dag van de Dialoog Zo’n vijftienduizend Nederlanders voerden tussen 1 en 6 november 2010 een gesprek met een tafel vol ‘vreemden’. Tien jaar geleden begon Rotterdam met de Dag van de Dialoog, nu worden in ruim zestig plaatsen dialoogtafels georganiseerd. Zo ook in de Haagse Kamers, waar tien Hagenaren op woensdagavond 3 november een paar uur met elkaar in dialoog zijn gegaan over het thema ‘Ik en de stad’ op het gebied van veiligheid. Bianca Buts en Timon Sibma (beiden van Adviestalent) werden gevraagd een dialoogtafel te leiden. “Haagse Kamers wil meer doen op maatschappelijk gebied”, aldus Bianca. “We willen de deur openzetten voor de buurt en daar sluit dit initiatief perfect op aan.” En dus werd een divers palet aan Hagenaren – buurtbewoners, psychologen, kroegbazen, medewerkers van het Ministerie van Justitie en Veiligheid en een politieman – uitgenodigd om vanuit hun eigen invalshoek mee te praten. “Het onderwerp ‘veiligheid’ bleek zeer in de belangstelling te staan, ik had binnen no time de tafel vol.” Open, eerlijk en nieuwsgierig Om de dialoog centraal te stellen, werd van tevoren afgesproken om volgens het ‘OENprincipe’ te spreken: Open, Eerlijk en Nieuwsgierig. “Dat is volgens mij gelukt. Al snel spraken veel mensen, zowel mannen als vrouwen, openlijk over het feit dat ze zich onveilig voelen op straat en dat ze soms zelfs ’s avonds niet meer de deur uit gaan. Terwijl onderzoek aantoont dat de stad 23 procent veiliger is geworden ten opzichte van 2007. Veiligheid is naast harde cijfers een gevoel dat leeft onder de deelnemers.” Tijdens de dialoogsessie is onder andere nagedacht over ‘jouw droom op het gebied van veiligheid’, om vervolgens te bespreken wat iedereen hier zelf aan zou kunnen doen. Om het gevoel van onveiligheid te verminderen, zijn verschillende suggesties gedaan: mensen op straat bewuster gedag zeggen, het organiseren van een buurtborrel of de buren uitnodigen voor een etentje. De coffeeshop in de buurt levert volgens de buurtbewoners geen positieve bijdrage aan het gevoel van veiligheid. “Gedurende het gesprek is het idee ontstaan om vanuit Twynstra Gudde te bekijken of we bijvoorbeeld met buurtbewoners, de gemeente en met de coffeeshopeigenaar in dialoog kunnen gaan over het gevoel van onveiligheid dat er heerst. We zijn de mogelijkheden aan het onderzoeken.”
Onderwerp Persoonlijke initiatieven
Aantal initiatieven
Data 2009
Data 2010
Doelstelling 2011
Niet gemeten
Inventarisatie per mail
Zichtbaar maken waar collega’s voor de samenleving actief zijn
Jaarverslag 2010 | 53
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 53
12-05-11 13:40
Over dit verslag
Reikwijdte, informatiesystemen en verslaggevingproces Over ons MVO-beleid leggen we verantwoording af in dit
en raad van commisarissen. Met hen hebben wij regelmatig,
maatschappelijk jaarverslag. Met de eerste twee maatschap-
op individuele basis, contact om onze rol verder in te kun-
pelijk jaarverslagen hebben we ervaring opgedaan in de
nen vullen. In 2010 zijn we begonnen met het intern com-
beste manier om doelstellingen te formuleren en gegevens
municeren van ons beleid naar verschillende stakeholders.
te verzamelen. Dit verslag geldt als de eerste nulmeting.
In de loop van 2011 werken wij eraan om hun feedback en
Het verslag schetst de voortgang die wij hebben geboekt op
ideeën in kaart te brengen. In ons volgende verslag zullen we
het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen,
aandacht besteden aan de wijze waarop we aan hun behoef-
ofwel ‘corporate social responsibility’. Het heeft betrek-
ten tegemoet zijn gekomen. Tot slot hebben we in dit ver-
king op alle activiteiten van Twynstra Gudde van 1 januari
slag enkele dilemma’s geformuleerd, met een toelichting op
2010 tot en met 31 december 2010. Als gegevens betrek-
de keuze die we in die gevallen hebben gemaakt.
king hebben op een andere periode, of als gegevens uit het verleden zijn bijgesteld, is dit expliciet vermeld in de tekst.
Internationale richtlijnen en gedragscodes
Het verslag is opgebouwd volgens de vier doelstellingen op
Twynstra Gudde hanteert een eigen gedragscode. Deze
het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
code is opgenomen in onze personeelsgids en is ook online
Aan elk van deze vier doelstellingen: medewerkers, markt,
beschikbaar. Wij zijn ook bezig om onze leveranciers te
duurzaamheid en samenleving is een hoofdstuk gewijd.
vragen om onze waarden te onderschrijven.
Deze onderwerpen liggen dicht bij onze activiteiten en zijn van belang voor onze stakeholders.
Twynstra Gudde volgt de richtlijnen van de Global Reporting Initiative en neemt acht van de criteria van de
Onze activiteiten hebben invloed op de markt waarin wij
TransparantieBenchmark. Twynstra Gudde bekijkt ook of
werken en daarmee op onze stakeholders. Tot onze stake-
hij externe richtlijnen, zoals de Global Compact van de
holders behoren onze opdrachtgevers, onze huidige en toe-
Verenigde Naties, wil ondertekenen.
komstige medewerkers, aandeelhouders, raad van bestuur
54 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 54
12-05-11 13:31
De Sustainability Reporting Guidelines van de Global
len door een externe partij, om de betrouwbaarheid en vol-
Reporting Initiative (GRI) uit 2006 vormen het uitgangs-
ledigheid ervan te garanderen. Onze accountant PwC heeft
punt voor dit verslag. De GRI-tabel is te vinden op pagina
daarom de data en informatie over onze mvo-activeiten
62. De GRI-tabel geeft weer welke onderwerpen wel en
beoordeeld. Het assurance-rapport van PwC is te vinden op
niet zijn opgenomen in het verslag en verwijst eventueel
pagina 56.
naar andere bronnen. Voor de GRI-richtlijnen zijn diverse toepassingsniveaus mogelijk. Ons toepassingsniveau is C+. Wij verzorgen de vereiste profielinformatie, een overzicht van de managementbenadering en ten minste 10 performance indicators. De HR-informatie is ontleend aan ons geĂŻntegreerde ERPinformatiesysteem. De overige informatie is verzameld in de verschillende onderdelen van de organisatie. Voor de gegevens ten behoeve van het hoofdstuk Duurzaamheid hebben we gebruik gemaakt van de gegevens zoals aangeleverd door onze toeleveranciers. Onze verslaggevingscriteria hebben inherente beperkingen. In enkele gevallen zijn conversiefactoren gebruikt en was volledige brondocumentatie niet voorhanden. Daardoor worden sommige indicatoren gecalculeerd (CO2), geschat of geĂŤxtrapoleerd (op basis van gemeten data). Waar van toepassing wordt dit toegelicht in het verslag. Wij hechten eraan onze data te laten beoorde-
Jaarverslag 2010 | 55
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 55
12-05-11 13:31
Assurance-rapport Aan de Directie van Twynstra Gudde Holding B.V.
Rapport betreffende het Maatschappelijk Jaarverslag Opdracht en verantwoordelijkheden
Verslaggevingscriteria
Wij zijn door de Directie van Twynstra Gudde Holding B.V.
TG heeft verslaggevingscriteria ontwikkeld die zijn geba-
te Amersfoort (hierna: ‘TG’) aangesteld om het Maatschap-
seerd op de G3 Richtlijnen van het Global Reporting Initi-
pelijk Jaarverslag opgenomen in pagina 1 t/m pagina 55
ative (‘GRI’). Deze criteria kunnen inherente beperkingen
te beoordelen waarin TG rapporteert over het beleid, de
bevatten die de betrouwbaarheid van de informatie kunnen
activiteiten en de resultaten van de onderneming in relatie
beïnvloeden. Dit is adequaat toegelicht in het Verslag op
tot duurzaamheid in 2010 (hierna: ‘het Verslag’).
pagina 54. Wij achten de verslaggevingscriteria relevant en geschikt voor ons onderzoek.
Een beoordeling is gericht op het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid op basis van werkzaamheden
Reikwijdte en werkzaamheden
die minder diepgaand zijn dan bij een controleopdracht.
Wij hebben onze beoordeling verricht in overeenstem-
De mate van zekerheid die wordt verkregen naar aanlei-
ming met Nederlands recht, waaronder Standaard 3410N
ding van beoordelingswerkzaamheden is daarom ook lager
‘Assurance-opdrachten inzake maatschappelijke verslagen’.
dan de zekerheid die wordt verkregen naar aanleiding van
De volgende informatie in het Verslag valt buiten de reik-
controlewerkzaamheden.
wijdte van onze opdracht: - Wij geven geen zekerheid bij de vooronderstellingen en
De Directie van TG is verantwoordelijk voor het opstellen
de haalbaarheid van toekomstgerichte informatie in het
van het Verslag. Wij zijn verantwoordelijk voor het ver-
Verslag, zoals doelstellingen, verwachtingen en ambities.
strekken van een assurance-rapport inzake het Verslag.
- Omdat dit het eerste jaar is dat het Verslag wordt beoordeeld, zijn de vergelijkende cijfers voor eerdere jaren door ons niet onderzocht.
56 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 56
12-05-11 13:31
Onze uitgevoerde werkzaamheden hebben in hoofdzaak
Aanbeveling
bestaan uit:
Ons onderzoek heeft geleid tot aanbevelingen aan het
- het uitvoeren van een omgevingsanalyse en het verkrijgen
management voor het Verslag. Zonder dat deze aanbeve-
van inzicht in de branche, relevante maatschappelijke
lingen de strekking van onze conclusie aantast verdient
themaâ&#x20AC;&#x2122;s en kwesties, relevante wetten en regels en de
het volgende naar onze mening aandacht. TG voert een
kenmerken van de organisatie;
vooruitstrevend beleid op het gebied van duurzaamheid en
- het beoordelen van de aanvaardbaarheid van het verslag-
heeft nu voor de derde keer een maatschappelijk verslag
gevingsbeleid van TG en de consistente toepassing
gemaakt. De onderwerpen in het Verslag zijn bepaald op
hiervan, in relatie tot de informatiebehoeften van
basis van een eigen inschatting door TG van wat stake-
stakeholders;
holders belangrijk vinden. Wij raden TG aan het duur-
- het beoordelen van de systemen en processen voor data-
zaamheidsbeleid en het Verslag actief onder de aandacht te
verzameling en de aggregatie van gegevens tot informatie
brengen bij stakeholders en voor het Verslag van volgend
zoals opgenomen in het Verslag;
jaar een dialoog met stakeholders te voeren. Daarbij is het
- het beoordelen van de interne en externe documentatie
onze aanbeveling om in het Verslag expliciet aandacht te
om te bepalen of de informatie in het Verslag adequaat is
besteden aan de beoogde groepen van stakeholders, de wijze
onderbouwd;
waarop de stakeholderdialoog is uitgevoerd en hoe deze
- het evalueren van het algehele beeld van het Verslag in lijn met TGâ&#x20AC;&#x2122;s verslaggevingscriteria;
voor het Verslag heeft geleid tot de keuze van onderwerpen van materieel belang.
- het beoordelen van het toepassingsniveau volgens de G3 Richtlijnen van GRI. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen assurance-
Amsterdam, 20 april 2011
informatie voldoende en geschikt is als basis voor onze
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.
conclusie. F. van der Ploeg RA
conclusie Op grond van ons onderzoek hebben wij geen reden te concluderen dat het Verslag geen, in alle van materieel belang zijnde opzichten, betrouwbare en toereikende weergave bevat van het duurzaamheidsbeleid van TG, alsmede van de bedrijfsvoering en de resultaten van de onderneming in 2010 ten aanzien van duurzaamheid, in overeenstemming met de verslaggevingscriteria van TG.
Jaarverslag 2010 | 57
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 57
12-05-11 13:31
04
Financieel
Resultaat 2010
Kasstroom In het aanhoudende economische klimaat blijft kasstroom
Omzet
management van grote betekenis. Op Twynstra Gudde
De geconsolideerde omzet van Twynstra Gudde Holding
Holding BV niveau daalde de operationele kasstroom van
B.V. is in 2010 uitgekomen op € 59,3 mln. en is daarmee
€ 6,2 mln. in 2009 naar € 1,6 mln. in 2010. De daling van de
circa 9% lager dan 2009 (€ 65,0 mln.). Met uitzondering van
kasstroom wordt veroorzaakt door de afname van het be-
The Bridge Business Innovators B.V., is deze omzetdaling
drijfsresultaat en hogere betaalde vennootschapsbelasting.
zichtbaar bij alle Twynstra Gudde onderdelen. Afname van de omzet is grotendeels toe te schrijven aan de lastige
Horizontaal toezicht
marktomstandigheden en daarnaast door een beperkte
Twynstra Gudde is momenteel bezig een convenant met
krimp van het aantal medewerkers.
de Belastingdienst te sluiten in het kader van Horizontaal toezicht. Naar verwachting zal dat medio 2011 worden
Bedrijfsresultaat
afgerond. Mede gezien de ervaringen met de Belastingdienst
Het bedrijfsresultaat daalde van € 3,4 mln. in 2009 naar
inzake het eigendomsdossier, hecht Twynstra Gudde eraan
€ 2,3 mln. in 2010. Deze afname is volledig te verklaren
om de relatie met de Belastingdienst te verbeteren.
door de daling van de omzet en doorgevoerde kostenreducties. Daarnaast stond de bijdrage ook onder druk als gevolg
Samenvattend
van lagere resultaten van de dochterondernemingen en
2010 is een lastig jaar geweest. Omzet en resultaat hebben
deelnemingen.
onder druk gestaan vooral als gevolg van de economische crisis en de afnemende vraag van met name de Rijksover-
Afschrijvingen
heid. Mede dankzij interne kostenreducties en doorlopende
In 2010 bedroegen de afschrijvingen op de materiele vaste
marktaandacht is het netto resultaat positief uitgekomen.
activa € 0,7 mln.; een lichte stijging ten opzichte van 2009 o.a. als gevolg van huisvestingsinvesteringen in 2010. Op
De geconsolideerde balans, winst- en verliesrekening en
de immateriële vaste activa werd duidelijk meer afgeschre-
kasstroomoverzicht zoals vermeld op pagina 11-13 van de
ven dan in 2009. Afschrijvingen kwamen uit op € 0,4 mln.;
jaarrekening, zijn gecontroleerd door PwC. De goedkeu-
een stijging van ruim € 0,3 mln. als gevolg van een impair-
rende accountantsverklaring voor Twynstra Gudde Holding
ment op de aanwezige goodwill van Core Counsellors B.V.
B.V. is opgenomen in de jaarrekening 2010.
Balansratio’s Het balanstotaal komt uit op € 19,7 mln. Solvabiliteit van
Vooruitzichten 2011
Twynstra Gudde Holding B.V. bedraagt per ultimo 2010
De vooruitzichten voor 2011 zijn terughoudend. Twynstra
36% en is daarmee in lijn met voorafgaande jaren. Dat
Gudde verwacht dat de aanhoudende bezuinigingen bij
geldt ook voor de ratio’s die door ABN AMRO Bank zijn ge-
vooral de Rijksoverheid een behoorlijke impact zullen hebben
steld ten aanzien van de financiering van de vennootschap.
op de omzet van diverse bedrijfsonderdelen. Tegelijkertijd
De debt/ebitda ratio en Debt Service coverage ratio voldoen
ziet zij voldoende kansen in andere marktsegmenten. Voor
op het niveau van Twynstra Gudde Ondernemers B.V. aan
2011 wordt een groei verwacht in de Zorg- en Energie-
de gestelde voorwaarden.
sector en het Bedrijfsleven. Thema’s als duurzaamheid, samenwerken en organisatieveranderingen zullen daarbij centraal staan.
58 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 58
12-05-11 13:31
Balans Geconsolideerde balans voor verwerking voorstel winstbestemming (€) 31-12-2010
31-12-2009
Activa Vaste activa - Immateriële vaste activa - Materiële vaste activa - Financiële vaste activa
942.425
1.347.241
1.448.898
1.946.478
511.796
550.857 2.903.119
3.844.576
Vlottende activa - Lopende opdrachten - Vorderingen - Liquide middelen
1.235.413
2.512.724
12.481.410
11.827.890
3.055.833
4.024.351
Totaal
16.772.656
18.364.965
19.675.775
22.209.541
Geconsolideerde balans voor verwerking voorstel winstbestemming ( € ) 31-12-2010
31-12-2009
Passiva Eigen vermogen
7.121.454
7.942.885
Minderheidsaandeel derden
102.420
100.268
Voorzieningen
127.659
156.960
Langlopende schulden
2.583.000
3.381.000
Kortlopende schulden
9.741.242
10.628.428
19.675.775
22.209.541
Totaal
Jaarverslag 2010 | 59
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 59
12-05-11 13:31
Resultaat Geconsolideerde winst en verliesrekening (€) 2010
2009
Netto omzet
59.314.322
65.048.000
Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten
20.220.732
25.051.181
Lonen en salarissen
28.729.332
29.142.655
Sociale lasten
3.120.203
3.053.839
Pensioenlasten
3.796.047
3.604.764
Vaste activa
704.420
661.075
Afschrijvingen op immateriële vaste activa
404.816
89.816
Afschrijvingen op materiële
Som der bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten
- 56.975.550
- 61.603.330
2.338.772
3.444.670
75.829
180.132
152.286
319.315
Som der rentebaten en rentelasten
- 76.457
- 139.183
2.262.315
3.305.487
- 693.252
-- 769.309
Resultaat deelnemingen
- 32.584
- 9.395
Aandeel derden
- 38.881
- 7.754
1.497.598
2.519.029
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belasting resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
Resultaat na belastingen
Netto omzet Netto omzetverdeling naar categorie (€ mln.)
Bedrijfsleven
Zakelijke dienstverlening
Ruimtelijke ontwikkeling
7
10
Zorg
7
12
11
10
Rijksoverheid
2
Veiligheid
Lokale overheid
60 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 60
12-05-11 13:31
Liquiditeit Geconsolideerd kasstroomoverzicht (€) 2010
2009
Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat
2.338.772
3.444.670
Aanpassingen voor: - Afschrijvingen - Mutatie voorzieningen
1.109.236 - 29.301
750.891 24.997
Veranderingen in werkkapitaal : - Vorderingen - Lopende opdrachten - Kortlopende schulden
- 653.520 1.277.311 - 1523.128
Kasstroom uit bedrijfsoperaties Rentebaten en soortgelijke opbrengsten
2.649.391 749.975 - 1.339.052 - 899.337
2.060.314
2.519.370
6.280.872
75.830
175.732
Rentelasten en soortgelijke kosten
- 314.344
- 332.807
Vennootschapsbelasting
- 651.477
40.025
12.115
40.380
Ontvangen dividend
Kasstroom uit operationele activiteiten
- 877.876
- 76.670
1.641.494
6.204.202
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen immateriële vaste activa
-
- 9.091
Investeringen materiële vaste activa
- 206.840
- 737.180
Investeringen financiële vaste activa
-
81.050
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
- 206.840
- 665.221
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Dividend Dividend en overige betalingen aan minderheidsaandeelhouders Kasstroom uit financieringsactiviteiten
- 2.319.029
- 2.892.798
- 84.142
- 257.813 - 2.403.172
- 3.150.611
- 968.518
2.388.370
Stand per 1 januari
4.024.351
1.635.981
Stand per 31 december
3.055.833
4.024.351
Netto kasstroom
- 968.518
2.388.370
Netto kasstroom Liquide middelen
Jaarverslag 2010 | 61
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 61
12-05-11 13:31
Bijlage In deze Global Reporting Initiative-tabel (GRI) rapporteert Twynstra Gudde alleen over de indicatoren die in dit verslag zijn opgenomen.
GRI-tabel
Strategie en analyse
Verwijzing/toelichting
Pagina
1.1
Verklaring van de directie
Woord van de directie
11-16
1.2
Beschrijving van gevolgen, risicoâ&#x20AC;&#x2122;s en mogelijkheden
Niet gerapporteerd
Organisatieprofiel
Verwijzing/toelichting
Pagina
2.1
Naam van de organisatie
Profiel
8/9
2.2
Voornaamste merken, producten en/of diensten
Profiel
8/9
2.3
Operationele structuur
Profiel
8/9
2.4
Locatie van het hoofdkantoor
Profiel, Contact
8, 67
2.5
Aantal landen met vestiging
Profiel
8/9
2.6
Eigendomsstructuur en de rechtsvorm
Profiel
8/9
2.7
Markten
Kerncijfers, Profiel
7, 8/9
2.8
Bedrijfsomvang
Kerncijfers, Profiel
7, 8/9
2.9
Organisatieveranderingen
Profiel, geen verandering
8/9
2.10
Onderscheidingen
Kennisleiderschap
34
Verslagparamaters
Verwijzing/toelichting
Pagina
3.1
Verslagperiode
Over dit verslag
54/55
3.2
Datum van het meest recente verslag
Over dit verslag
54/55
3.3
Verslaggevingscyclus
Over dit verslag
54/55
3.4
Contactpunt voor vragen over het verslag of de inhoud ervan
Colofon
67
3.5
Proces voor het bepalen van de inhoud van het verslag
Inleiding maatschappelijk
26-29
3.6
Afbakening van het verslag
Over dit verslag
54/55
3.7
Eventuele specifieke beperkingen voor de reikwijdte of afbakening van het verslag
Over dit verslag
54/55
3.8
Basis voor verslaggeving over samenwerkingsverbanden
Profiel
8/9
62 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 62
12-05-11 13:31
Verslagparamaters
Verwijzing/toelichting
Pagina
3.9
Technieken en berekeningsgrondslagen voor gegevensmetingen
Over dit verslag
54/55
3.10
Eventuele herformuleringen van eerder verstrekte informatie
Over dit verslag, geen veranderingen
54/55
3.11
Significante veranderingen t.o.v. vorige verslagperiodes
Over dit verslag, geen veranderingen
54/55
3.12
Standaardonderdelen van de informatievoorziening
Deze GRI-index
62-64
3.13
Beleid externe assurance
Over dit verslag, Assurance-report
54-57
Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid
Verwijzing/toelichting
Pagina
4.1
Bestuursstructuur van de organisatie
Profiel
8/9
4.2
Voorzitter van het hoogste bestuurslichaam
Profiel
8/9
4.3
Onafhankelijkheid hoogste bestuursorgaan
Profiel
8/9
4.4
Mechanismen voor aandeelhouders en medewerkers
Profiel
8/9
4.5
Beloning topkader
Niet gerapporteerd
4.6
Processen die waarborgen dat strijdige belangen worden vermeden
Niet gerapporteerd
4.7
Expertise van de leden van het hoogste bestuurslichaam
Niet gerapporteerd
4.8
Intern ontwikkelde missie- of beginselverklaringen
Inleiding maatschappelijk
26-29
4.9
Procedures van het hoogste bestuurslichaam
Niet gerapporteerd
4.10
Prestaties van het hoogste bestuurslichaam
Niet gerapporteerd
4.11
Voorzorgsprincipe door de verslaggevende organisatie
Niet gerapporteerd
4.12
Niet verplichte externe initiatieven
Niet gerapporteerd
4.13
Lidmaatschap van verenigingen
Profiel, Samenleving
8/9, 48-53
4.14
Lijst van groepen belanghebbenden
Woord van de Directie, Inleiding maatschappelijk
16, 27
4.15
Inventarisatie en selectie van belanghebbenden
Profiel, Over dit verslag
8/9, 54/55
4.16
Benadering van het betrekken van belanghebbenden
Profiel, Over dit verslag
8/9, 54/55
4.17
Onderwerpen door de betrokkenheid van belanghebbenden
Niet gerapporteerd
Legenda Volledig gerapporteerd Gedeeltelijk gerapporteerd Niet geraporteerd
Jaarverslag 2010 | 63
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 63
12-05-11 13:31
Economische prestatie-indicatoren
Verwijzing/toelichting
Pagina
Directe economische waarden
Kerncijfers en financieel
7, 58
Milieu prestatie-indicatoren
Verwijzing/toelichting
Pagina
EN 4
Indirect energieverbruik
Duurzame bedrijfsvoering
42/43
EN 16
Emissie van broeikasgassen
Duurzame bedrijfsvoering
42-47
EN 26
Initiatieven ter compensatie van de milieugevolgen
Duurzame bedrijfsvoering
42-47
EN 29
Milieugevolgen van het transport
Duurzame bedrijfsvoering
44-47
Arbeidsomstandigheden en volwaardig werk
Verwijzing/toelichting
Pagina
LA 1
Profiel personeelsbestand
Kerncijfers, Medewerkers
7, 38-41
LA 2
Personeelsverloop per leeftijdsgroep, geslacht en regio
Medewerkers
38-41
LA 10
Gemiddeld aantal uren aan opleidingen en trainingen
Medewerkers
38-41
LA 11
Programmaâ&#x20AC;&#x2122;s voor competentiemanagement en levenslang leren
Medewerkers
38-41
Ec 1
Mensenrechten Wij hebben alle indicatoren die vallen onder deze categorie doorgenomen en beoordeeld op of zij van toepassing zijn op onze organisatie. Onze conclusie is dat zij voor dit verslag niet van toepassing zijn op Twynstra Gudde.
SO 1
Maatschappelijke prestatie-indicatoren
Verwijzing/toelichting
Pagina
Maatschappelijke activiteiten
Samenleving
48-53
Prestatie-indicatoren productverantwoordelijkheid Wij hebben alle indicatoren die vallen onder deze categorie niet gemeten voor dit verslag, zodoende wordt hierover niet gerapporteerd.
64 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 64
12-05-11 13:31
Jaarverslag 2010 | 65
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 65
12-05-11 13:31
66 | Twynstra Gudde
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 66
12-05-11 13:31
cOLOfON Tekst
Arjan Gras (Gras communicatie)
Redactie
Myrthe Honingh
Ontwerp
Stephanie Gijsen (Studio Twynstra Gudde)
Drukker
NPN drukkers Breda
Fotografie Wiep van Apeldoorn cONTAcT Bent u naar aanleiding van dit verslag ge誰nteresseerd in onze activiteiten, of wilt u uw mening over dit verslag met ons delen? Neem dan contact op via mpe@tg.nl. Jaarverslag 2010 | 67
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 67
12-05-11 13:31
Samen met onze opdrachtgevers komen tot nieuwe antwoorden op vragen, tot het creĂŤren van kansen. Dat betekent goed luisteren, durven doorvragen en kritisch blijven. Eigenschappen die onze adviseurs en managers kenmerken. Zodat u de juiste strategische keuzes kunt maken. Resultaat: een andere, verfrissende kijk op uw vraagstuk, met oplossingen die echt werken. Onze mensen staan u terzijde. Twynstra Gudde staat erachter.
Twynstra Gudde
Tel 033 4677777
Stationsplein 1
fax 033 4677610
3818 LE Amersfoort
info@tg.nl
Postbus 907
www.twynstragudde.nl
3800 AX Amersfoort
651601_TWY_MVO_Jaarverslag.indd 68
12-05-11 13:31