101
101
die je moet doen voordat je afstudeert
Je kunt niet wachten
Ben jij al wat langer aan het studeren, en kijk je stiekem erg uit naar het moment dat je je bul krijgt? Lijkt het in de collegezaal of de tijd kruipt? Laat je niet gek maken door de klok. Het leven gaat sneller voorbij dan je lief is, je studententijd is afgelopen voor je het weet. Dus haal er het beste uit!
Vertaald en bewerkt voor Nederlandse studenten door IFES-Nederland, onder redactie van Riejanne Wolswinkel-Pors.
NUR 713
www.jesvoorjou.nl 9
101 dingen_omslag COMPLEET.indd 1
789023 924326
David Bordon, Tom Winters en Riejanne Wolswinkel-Pors (red.)
De ideeĂŤn in dit boek moedigen je aan om deze bijzondere tijd te vieren. Maar ook om een stevige basis te leggen voor de volgende fase in je leven. Wacht niet langer, begin er vandaag nog mee!
die je moet doen voordat je afstudeert
Wat een vrijheid en kansen heb je als student! Met de handige, grappige en inspirerende ideeĂŤn in dit boek kun je die mogelijkheden goed benutten. Wil je alle 101 dingen kunnen doen, zorg dan liefst dat je er in je eerste studiejaar al mee begint, anders kom je misschien tijd tekort.
101
rt e e d tu fs a je t a rd o o v n e o d t e o m die je Jes!
David Bordon, Tom Winters en Riejanne Wolswinkel-Pors (red.) 06-10-2009 10:48:00
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 2
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 3
Uitgeverij Jes! 路 Zoetermeer
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 4
Uitgeverij Jes! is een samenwerking tussen Uitgeverij Boekencentrum en de HGJB. Zie voor meer informatie www.jesvoorjou.nl.
Ontwerp omslag: Studio Vrolijk Ontwerp binnenwerk: Gerard de Groot De bijbeltekst in deze uitgave is ontleend aan De Nieuwe Bijbelvertaling, © Nederlands Bijbelgenootschap 2004. Deze uitgave is oorspronkelijk verschenen onder de titel 101 things you should do before you graduate bij Time Warner Trade Publishing te New York. Vertaling: Annelies Buit-Kooiman, Maarten Borgdorff, Willemijn Felten, Sifra Geijtenbeek, Mieke Groenewegen en Eliane Sterkenburg In samenwerking met IFES-NEDERLAND
ISBN 978 90 239 2432 6 NUR 713 © 2009 Uitgeverij Jes! · Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 5
Inhoud Voorwoord 1. Maak van sporten een gewoonte 2. Lach veel! 3. Bedank je docent 4. Verf je fiets in een hippe kleur 5. Aarzel niet, introduceer jezelf 6. Verwelkom ochtenden 7. Drink veel water 8. Proef iets nieuws 9. Spaar je adem 10. Vorm je mening 11. Vergooi je dag zo mooi mogelijk 12. Coach iemand 13. Volg ergens anders colleges 14. Sluit vriendschap met iemand buiten je vriendenkring 15. Eet een ijsje als ontbijt 16. Probeer een andere haarkleur – voor één dag 17. Kijk in de spiegel en zeg: ‘Hallo meesterwerk!’ 18. Vul een kamer met ballonnen 19. Schrijf een mission statement voor je leven 20. Vergeet je mobiel 21. Plan een maandelijks vriendenuitje 22. Houd een pyjamadag 23. Organiseer een StudentAlpha 24. Maak heel veel foto’s! 25. Stel een goede garderobe samen 26. Eet niet alleen friet 27. Ga op een blind date zonder hooggespannen verwachtingen
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 6
28. Bel aan bij de buren 29. Trakteer jezelf na je afstuderen op een vakantie 30. Ga voor maximaal resultaat 31. Kweek spierballen 32. Vermijd uitstelgedrag 33. Reis licht bepakt 34. Neem gebed serieus 35. Omarm diversiteit 36. Lees je Bijbel 37. OriĂŤnteer je op de arbeidsmarkt 38. Ontwikkel je gaven en talenten 39. Neem een abonnement op een vakblad 40. Varieer je gewoonten 41. Luister naar mensen met levenservaring 42. Maak een begroting 43. Deel je geloof 44. Neem je verantwoordelijkheid 45. Bezoek het culturele hoogtepunt van je stad 46. Vier het leven 47. Leer de basis van koken 48. Schat je vrijheid op waarde 49. Zie het gewone als buitengewoon 50. Wees vriendelijk 51. Blog je laatste studiejaar 52. Zoek drie mogelijke werkgevers 53. Zie tijd als investering 54. Vertel je dromen 55. Ken jezelf 56. Slaap eens een lange nacht 57. Update je adresboek 58. Lees voor de lol 59. Neem een kijkje in de politiek
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 7
60. Drink een biertje in Polen 61. Ga vrijwillig oppassen 62. Volg een cursus cv schrijven 63. Open een spaarrekening 64. Doe vrijwilligerswerk 65. Blijf een nacht op om te praten 66. Zeg tegen je ouders: ‘Bedankt, ik houd van jullie!’ 67. Begin je eigen bibliotheek 68. Prik een datum voor een reünie 69. Kom in actie 70. Vorm een gebedsgroepje 71. Gebruik je creditcard slim 72. Draai je dag eens om 73. Doe een werkvakantie 74. Benadruk het positieve 75. Huur een stapel klassiekers 76. Las een chocoladedag in 77. Ga ‘mensen kijken’ 78. Ga picknicken 79. Word vaste klant van de kringloopwinkel 80. Verwen jezelf eens! 81. Geef complimenten 82. Houd je aan je woord 83. Praat een avond over seks 84. Wees assertief 85. Geef 86. Beleef dit moment 87. Wees je bewust van belangrijke leermomenten 88. Voel de wind door je haren 89. Wees het antwoord op iemands gebed 90. Doe mee aan een schrijfwedstrijd 91. Leg je herinneringen vast
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 8
92. Geniet van andermans muziek 93. Ga met een vriend mee naar de kerk 94. Geef een eerlijk buffet 95. Zie de zon opkomen 96. Volg een spoedcursus goede manieren 97. Draag kleding die lekker zit 98. Bekijk het leven van een andere kant 99. Ga op pad zonder geld 100. Ontdek kunst 101. Jaag dĂŠ schat na
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 9
Voorwoord Iedere student kijkt uit naar het moment dat de bul of het diploma getekend wordt. Dat is immers het hoogtepunt van jaren hard werken en studeren. Je hebt het volbracht en staat op het punt om in een volgend tijdperk te stappen. Maar heb je al je kansen, vrijheid en mogelijkheden benut, als dat moment aanbreekt? Met 101 dingen die je moet doen voordat je afstudeert haal je meer uit je studententijd. Het geeft je oog voor humor, inspiratie en inzichten die deze bijzondere periode verrijken. Ter ere van het vijftigjarig bestaan van IFES-Nederland is deze Nederlandse uitgave gemaakt van het oorspronkelijk Amerikaanse boek. Al een halve eeuw is IFES ook in Nederland een netwerk van christenstudenten. En dat is belangrijk, want deze levensfase is het moment waarop je een fundament legt voor de rest van je leven. Je verdiept je geloof in God. Gebruik ook daarbij deze tips! Zes (oud-)studenten vertaalden een groot deel van het boek: Annelies Buit-Kooiman, Maarten Borgdorff, Willemijn Felten, Sifra Geijtenbeek, Mieke Groenewegen en Eliane Sterkenburg, enorm bedankt! Omdat niet alle oorspronkelijke tips passen bij onze studentencultuur, is er een aantal herschreven of vernieuwd. Bijzondere dank aan Eveline de Boer, Frank Mulder en Herman van Wijngaarden voor hun ideeĂŤn en constructieve hulp in dit proces. November 2009 Riejanne Wolswinkel-Pors
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 10
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 11
1
Maak van sporten een gewoonte Fietsen of rennen van en naar je colleges is meestal voldoende om alle ongezonde pizza’s en frisdranken te compenseren. Maar, er komt een tijd dat je niet meer zo actief bent; dan zit je misschien elke dag achter een computer in een klein kantoortje. Tegen die tijd heb je geen energie of motivatie meer om van bewegen een gewoonte te maken. Voor de meeste mensen begint dan het gevecht tegen het uitdijen. Daarom moet je nú van bewegen een gewoonte maken! Zelfs als je geen ‘fitnesstype’ bent. Begin met twintig minuten wandelen per dag. Doe daarna de jog-loopmethode – jog een rondje, loop een rondje, jog een rondje enzovoorts. Werk toe naar een afstand van vijf kilometer en houd dit vol totdat je het zonder nadenken doet. Laat je niet afleiden door gedachten aan afvallen of snelheid. Focus op het vinden van een comfortabel tempo en zorg ervoor dat de oefening onderdeel wordt van je mentale en psychische routine. Het belangrijkste is dat je het elke dag doet. Zie het als een investering in een gelukkig, gezond leven. Wandelen of joggen zijn gemakkelijke manieren om regelmatig te bewegen. Maar er zijn veel meer manieren om fit te blijven; denk aan krachttraining en fitness bij de sportschool om de hoek. Of bezoek het plaatselijke zwembad. Zorg ervoor dat je plezier hebt in wat je doet. Dat houdt je in beweging, ook als tijd en energie kostbaar worden. God wil dat je een gezond leven leidt. Eer Hem door van bewegen een prioriteit te maken voordat je afstudeert – en daarna.
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 12
2 Lach veel!
Lachen is een van Gods grootste cadeaus aan de mensheid. Een kleuter lacht ongeveer driehonderd keer per dag. Hoe vaak lach jij? Als jij zoals de meeste volwassenen bent, lach je maar zeventien keer per dag. Dat is niet genoeg. Want regelmatig lachen is goed voor iedereen. In Spreuken 17:22 staat: ‘Een vrolijk hart bevordert een goede gezondheid.’ Met andere woorden: lachen is goed voor je lichaam. Lachen stimuleert je bloedcirculatie, zorgt voor een geluksgevoel, brengt beweging in je gezicht en in de spieren in je onderlichaam, stimuleert de productie van endorfine (je natuurlijke antidepressivum) en levert zuurstof aan je hersenen. En dit zijn nog maar enkele voordelen. Nog meer redenen waarom je elke dag zou moeten lachen? Lachen verbrandt calorieën, net zo veel als na enkele minuten trainen op een roeimachine. En wat is nu leuker – roeien of lachen? Lachen reduceert stress. En welke student heeft er tegenwoordig geen last van stress? Lachen vermindert de stress en de spanning in je spieren. Lachen houdt je hersenen alert. Een hartelijke lach is ook goed voor je hart. Volgens onderzoek van de University of Maryland Medical Center helpt lachen zelfs hartkwalen voorkomen. Het onderzoek wees uit dat mensen met hartkwalen in verschillende situaties veertig procent minder lachten dan mensen van dezelfde leeftijd zonder hartkwalen. En bovendien: lachen maakt je mooier. Echt waar! Begin er daarom direct mee!
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 13
3
Bedank je docent Laten we eerlijk zijn: lesgeven is, voor het grootste gedeelte, een ondankbare baan. Het gebeurt niet vaak dat een student tegen zijn docent zegt: ‘Heel erg bedankt voor al die fantastische opdrachten. Ik vond het geweldig! Ik worstelde me door alle boeken en onderzoeken heen en ik ben er een beter persoon door geworden.’ Nee, wanneer een docent een ‘dankjewel’ krijgt, is het meestal in de trant van ‘Hé, bedankt voor deze 9!’ Of, wat vaker voorkomt: ‘Bedankt dat u mij geen beurt gaf; ik dacht echt dat ik er geweest was.’ Na je afstuderen begin je te begrijpen dat onderwijs meer is dan de cijfers op je diploma. Zo veel kleine dingen hebben bijgedragen aan die cijfers – de aha-erlebnissen toen je je door de oneindige hoeveelheid opdrachten worstelde, en de veelbetekenende inzichten waardoor je groeide als persoon. Als je het zo bekijkt, waarom bedank je jouw docenten dan niet direct? Nu heb je er de mogelijkheid voor en komen zij te weten dat hun onderwijs wordt gewaardeerd. Laat je docenten weten dat je hun dankbaar bent voor de manier waarop ze je aanmoedigden op onderzoek uit te gaan en je vooroordelen te laten varen. Bedank hen voor de nieuwe inzichten die ze je hebben gegeven. Bedank je docenten voor al dat vervelende werk, de tentamens, de uitdagingen die je aan moest gaan. Zeg: ‘Bedankt dat u me hebt geleerd hoe ik mijn hersenen moet gebruiken. Bedankt dat u me aan het denken hebt gezet!’
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 14
4
Verf je fiets in een hippe kleur Je kent vast de beelden van grijze mensenmassa’s in een grote stad. In de winter is de somberte het ergst, want dan hullen de meeste mensen zich in zwart en grijs. Zodra echter de lente begint, is de grijsheid verdwenen. Het geroezemoes op straat is weer aan de orde van de dag. De vrolijke kleren komen uit de kast, gelach schalt over de grachten als er een boot voorbij vaart. Hoe houd je die zomerse vrolijkheid vast? Breng kleur in je leven! Het recept is simpel: verf je fiets in een blije kleur! - Kies de kleur die jou het allervrolijkst maakt. Toevallig lid van een studentenvereniging of dispuut? Kies de kleur van jullie huisstijl. Hip groen of stijlvol goud. Handig voor je vrienden, die zien precies of jij toevallig ook op die borrel bent. - Koop een spuitbus in jouw kleur. Bijvoorbeeld bij de Action, de Hema of een bouwmarkt. - Raap wat oude kranten bij elkaar en zet je fiets erop. - Schuur het frame en ontvet het met water en ammonia. - Spuit de verf in dunne laagjes op het frame. Beter drie heel dunne laagjes dan één dikke, want dan krijg je druipers. - Detail: vergeet niet je fiets goed te laten drogen! Is het jou nooit vrolijk genoeg? Doe dan rond de spaken allerlei gekleurde rietjes. Haal het buigbare stukje er vanaf en knip het rietje over de lengte door. Als je op de fiets stapt, kom je ergens. Maar met een blije fiets bereik je meer dan je bestemming. Het maakt niet alleen jezelf blij. Terwijl jij onderweg bent, geniet het andere verkeer van jouw vrolijke uitstraling.
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 15
5
Aarzel niet, introduceer jezelf Is er iemand die je graag wilt leren kennen? Iemand die opvalt tijdens een van je colleges? Iemand die indruk op je maakt door pientere vragen te stellen en rake antwoorden te geven? Misschien wisselde je al stiekem een blik met haar tijdens het college, of zei je een keer ‘hoi’ toen je hem tegenkwam in de gang. Maar je hebt nog niet de moed gehad om op haar of hem af te stappen en jezelf voor te stellen. Trek dan nu de stoute schoenen aan! Natuurlijk gaat dit de ene persoon gemakkelijker af dan de andere. Jezelf introduceren of een gesprek beginnen met iemand die je niet kent, voelt altijd een beetje gewaagd. Toch is het een essentiële vaardigheid die je telkens weer nodig zult hebben. In de toekomst zul je nog vaak je hand uitsteken en jezelf aan allerlei soorten mensen voorstellen – aan hoogleraren, adviseurs, potentiële werknemers, klanten, collega’s, vreemden in allerlei soorten en maten. En misschien – kijk uit! – aan personen van het andere geslacht. En dan wil je natuurlijk niet timide en zenuwachtig overkomen! Nee, je begroet mensen met een stevige handdruk, een zelfbewuste blik in je ogen en een glimlach. Wanneer kun je deze vaardigheid beter aanleren dan nu, in je eigen vertrouwde omgeving? Stap daarom af op degene die je graag wilt leren kennen, steek je hand uit en maak kennis. Het kan zijn dat het daarbij blijft, maar de kans is groter dat het tot vriendschap leidt. Een vriendschap die niet alleen jouw leven verrijkt, maar ook het leven van die ander. Zo groeit je zelfvertrouwen en doe je een belangrijke vaardigheid op.
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 16
6
Verwelkom ochtenden Word jij wakker en roep je uit: ‘Goedemorgen Heer’? Of word je wakker en mompel je: ‘O Heer, het is weer ochtend’? Zelf weet je waarschijnlijk precies bij welke categorie jij hoort. Ochtenden kunnen een aanvechting zijn. Je kunt gemakkelijk de gewoonte ontwikkelen om weer in slaap te vallen en pas na 10.00 uur op te staan. Maar waarschijnlijk werkt dit niet nu je studeert, en het werkt zeker niet wanneer je eenmaal aan het werk bent en probeert te functioneren in de echte wereld. Ochtenden zijn simpelweg wat ze zijn – vroeg! Veel hangt af van je eigen instelling. Je kunt jammeren bij het geluid van je wekker om 6.00 uur, maar je kunt de morgen ook begroeten met een gebed: ‘Heer, dank U wel voor deze nieuwe dag waarop ik mag leven, lachen en leren. Dank U voor de zegeningen die me staan te wachten – vriendschap, begrip, liefde, hoop, vrede. En dank U voor de mogelijkheden die U op mijn weg plaatst. Maak mij scherp, Heer, zodat ik de wereld zie zoals U die vandaag ziet.’ Het verschil tussen een ochtendmens en een avondmens is fysiologisch; het heeft te maken met de manier waarop je interne klok is afgesteld. Verricht je ’s avonds altijd het meeste werk en zijn ochtenden een aanvechting voor je? Dat kan. Maar je kunt leren juist ’s ochtends helder te zijn en daarvan te genieten. Als je bereid bent om de ochtenden te verwelkomen, dan kunnen ze een prachtig deel van je dag worden – precies zoals God het heeft bedoeld.
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 17
7
Drink veel water Aqua. H2O. Water. Het maakt niet uit hoe je het noemt, als je er maar veel van drinkt. De meeste mensen drinken niet genoeg water. Studenten behoren meestal ook tot deze groep. Om energie op te doen, drinken studenten gewoonlijk koffie of zoete drankjes zoals Redbull. Doe jij dat ook? Verander dan nu je strategie en stap over op water. Je zult versteld staan van het verschil. De voordelen? Water onderdrukt je eetlust op een natuurlijke manier en zorgt voor de verbranding van opgeslagen vet. Simpel gezegd: water helpt je om gewicht te verliezen. En dat is nog maar het begin. Water zorgt voor transport van de benodigde voedingsstoffen door je lichaam en transport van ongewenst afval uit je lichaam. Water smeert en masseert de verbindingen in je lichaam en treedt op als een schokdemper voor je ogen en ruggengraat. Water houdt het bloedvolume in stand. Water verbetert je huid en verscherpt je verstand. En water doet nog veel meer... Zes tot acht glazen water per dag drinken is een goede maatstaf. Neem een fles met water mee in je tas, zet hem naast je computer en op alle andere plaatsen waar je tijdens de dag bent. Veel water drinken is een stap in de richting van een gezond, sterk en energiek lichaam. Om Gods plan voor jouw leven te vervullen, moet je op je best zijn. En waarom begin je daar niet vandaag al mee? Op je plaats, klaar, drink!
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 18
8
Proef iets nieuws Heb je ooit inktvis gegeten? Kumquat? Of wijngaardslak? En heb je wel eens de kop van een kreeft uitgezogen? Niet? Dan is het nu tijd om dat te proberen! Iets nieuws proeven helpt je om jezelf open te stellen voor nieuwe dingen – mensen, ideeën, inzichten. Je bereidt je in zekere zin voor op de wereld buiten de muren van je universiteit of hogeschool. Kijk verder dan je eigen, veilige eetgewoonten. De volgende tips tillen je naar nieuwe culinaire hoogten: - Benader elke nieuwe soort voedsel positief. Vel geen oordeel op basis van structuur, kleur of zelfs geur. - Als je voor het eerst met bepaald voedsel in aanraking komt, verplicht jezelf dan niet het direct te proberen. Wil je geen inktvis proeven tijdens het diner van vanavond, wacht dan tot een volgende keer dat er inktvis wordt geserveerd. - Sta niet afwijzend tegenover voedsel. Misschien heb je slechte ervaringen gehad met bepaald eten. Bedenk dan dat zelfs voedsel een tweede kans verdient. - Probeer iets nieuws als je trek hebt. Het kan zijn dat je iets echt niet lekker vindt. Je smaakpapillen vinden sommige dingen nu eenmaal niet aantrekkelijk. Probeer maar één nieuw soort voedsel tegelijk. Overlaad jezelf niet met te veel nieuwe ervaringen in één keer. Nu iets nieuws proeven, helpt je na je afstuderen bij het ontdekken van grotere en belangrijke dingen. Als je openstaat voor nieuw voedsel, zul je ook sneller openstaan voor andere dingen. Eet smakelijk!
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 19
9 Spaar je adem
Als student raak je soms gestrest. Je hebt niet altijd genoeg tijd om je to do-lijst af te werken. Je leest honderden pagina’s voor je tentamen en je schrijft tientallen onderzoeksverslagen – het is een drukke, intense tijd. Daarom heb je ontspanning nodig: ontspanningsoefeningen die je nu kunt doen en die je ook in de toekomst kunt gebruiken. Want, wie je ook bent en waar je ook heengaat, stress blijft je achtervolgen. Een bubbelbad nemen is een goede manier om te ontspannen, maar is een beetje lastig als je midden in een college zit. En een uitje naar het strand is ook een prima ontspanning, maar je hebt niet altijd tijd of de mogelijkheid om aan zo’n opwelling toe te geven. Om altijd en overal te kunnen ontspannen heb je een praktische oefening nodig. Welke? Het antwoord is net zo dichtbij als je volgende ademhaling! Plaats je linkerhand op je buik en je rechterhand op je borst. Let op hoe je handen bewegen bij elke ademhaling. Vul je longen zo dat je linkerhand omhoog gaat als je inademt, terwijl je rechterhand stil blijft liggen. Adem altijd in door je neus en adem uit door je mond. Doe dit acht tot tien keer. Als je uitademt door je mond, maak dan een zuchtend geluid terwijl je eerst je linkerhand en daarna je rechterhand laat zakken. Voel hoe de spanning je lichaam verlaat. Doe deze oefening vijf minuten. Zorg ervoor dat de bewegingen van je buik en borst voelen als deinende golven die opkomen en wegrollen in een rustig ritme. Denk aan prettige dingen terwijl je deze ademhalingsoefening doet en bedenk: ‘Ik ben te gezegend om gestrest te zijn.’
opmk.101afstudtips
16-09-2009
13:34
Pagina 20
10 Vorm je mening
Van de Nederlanders is ongeveer dertig procent hoogopgeleid. Jij hoort daarbij. Benut dat voorrecht en grijp je kans om je brein te gebruiken! Naast je studie is het interessant om je kennis en inzichten te verbreden, je mening te vormen en standpunten in te nemen. In alle studentensteden worden hiervoor lezingen en debatten georganiseerd, bijvoorbeeld door Studium Generale en Veritas. Vaak kun je er gratis naartoe. Op alle universiteiten en op sommige hogescholen organiseert Studium Generale lezingen, discussies en cursussen over wetenschap, kunst en cultuur. Veritas-Nederland is een project van IFES en Navigators. In debatten stelt Veritas de grote levensvragen scherp. Je kunt natuurlijk ook zelf iets organiseren! Er zijn allerlei interessante onderwerpen te bedenken. Een paar ideetjes: - Zet schijnbare tegenstrijdigheden tegenover elkaar. Onderwerpen als wetenschap en geloof, psyche en brein of evolutie en schepping. Stel een panel samen van mensen met uiteenlopende meningen en je kunt verzekerd zijn van een interessant debat. - CreĂŤer op je studie- of studentenvereniging een debat Ă la het Lagerhuis, waarin twee groepen een stelling moeten verdedigen. - Regel een gerenommeerde spreker. Een wetenschapper, politicus of iemand met een boeiend levensverhaal. Een mond vol tanden is fijn. Zorg wel dat je er niet alleen mee staat, maar ook mee praat!