Een hellehond van pluche

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 1

Een hellehond van pluche

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 2

Voor die ene onbekende en voor Paul, mijn ‘jij’

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 3

Een hellehond van pluche Mijn verhaal van een transplantatie Godfried Beumers

Uitgeverij Meinema

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 4

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 5

Liefde is sterk als de dood, hard als de hel.

Meister Eckhart, Duits mysticus Uit preek: Eeuwige geboorte

Per slot van rekening weet iedereen dat alles – alles – over liefde gaat.

Bart Moeyaert Gedichten voor gelukkige mensen Uitgeverij Querido 2008

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 6

Inhoudsopgave

8 Proloog 9 Een mailtje aan vrienden 12 13 15 20 23 27 30 33 35 38 40 44 47 50 52 55 58 61 63 65 68 70 73 76 78 80 83 86

Een dagboek achteraf Winterwende Kramp Het stukschieten van witte ballonnen Woorden als wapens Niet bestaan Een bed bij een benzinepomp Wij Een vroege kerst Litanie van geluk De nachthonden komen De buitenwereld is te groot Zingen voor stront Het verdrijven van boze geesten Het temmen van de nachthond Firma Sorgdrager & co Jij Ontbijt Kijken Driekoningen Leren lopen Steeds meer Thuis is ver Een wereld vol beelden Een drijvende vader Liggen, zitten, lopen De wereld is vol nachthonden Leren omgaan met tijd

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 7

89 92 95 98 101 105 108 111 115 117 121 123 125 127 131 133 137 140 143 146

Bezorgde zus Briefjes aan mezelf Een gevederde sjamaan op een wolkentroon Delirium Een laat gesprek Kwijt Krammen uit mijn buik Antipsychoticum PoĂŤzie Annie, Annemarie en ik Hoeveel kraanvogels Alles in verhouding Appelgebak en chocomel Slow motion Taart met bewijs Een weddenschap Als je bloed spuugt Een rode bruid op leeftijd Wilt u geboren worden?

Als kralen

148 149 152 153

Epiloog Twee brieven Alsof Brief aan een onbekende

157 Drie zussen en jij 158 Waarom is die jongen toch altijd zo moe?

167 Een ijle brug door de winter 174 Verantwoording

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 8

Proloog een e-mail

8

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 9

Een mailtje aan vrienden 21 december 2009 – de vroege ochtend

Lieve lezer, Allereerst mijn excuses voor het feit dat mijn bericht via deze weinig persoonlijke weg tot je komt, maar belemmeringen door mijn gezondheid dwingen mij daartoe.

Op donderdag 10 december aanvaardde ‘mijn’ Paul het professoraat ‘Aziatische Religies met name Hindoeïsme en Boeddhisme’ aan de Radboud Universiteit in Nijmegen; hij hield een gloedvolle oratie voor een overvolle aula met honderden toehoorders.

Tegen het eind van zijn betoog deed hij enkele opmerkelijke uitspraken: ‘Heel opvallend is het bijvoorbeeld dat boeddhisten in Azië binnen de discussie over orgaandonatie naar jãtaka’s* zoals het verhaal van koning Sivi verwijzen. In deze jãtaka biedt koning Sivi een valk, die een duif heeft verwond, vlees van zijn eigen lichaam aan om het leven van de duif te redden. Binnen het westers boeddhisme gaat de discussie, als deze al gevoerd wordt, vaak over ethische kwesties als karma, abhidhamma en of het al dan niet terecht is een persoon op deze wijze te genezen. Zo concreet als de voorbeelden van de jãtaka’s wordt de discussie niet.’

En hij besloot zijn rede met de woorden: ‘Godfried, we maken op het moment moeilijke tijden door, we gaan proberen er het beste van te maken, daar ligt voor ons de uitdaging.’

Die woorden riepen bij een aantal van jullie vragen op. In deze mail zal ik een en ander verduidelijken.

De zondag na zijn inauguratie werd ik namelijk voor een ‘screening’ van een week opgenomen in het UMC te Groningen.

In het late voorjaar van 2009 werd bij mij een forse leverkwaal geconstateerd die werd veroorzaakt door twee verschillende genetisch be-

9

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 10

paalde afwijkingen: ijzerstapeling en eiwitstapeling. Deze hebben gezamenlijk een forse aanval op de lever ingezet, waardoor ik met de week qua gezondheid achteruitga. Sinds september heb ik de meeste werkzaamheden afgebouwd, terwijl ik op 10 oktober werd opgenomen in het ziekenhuis te Nijmegen met hoge koorts en een forse infectie van het vocht dat zich in mijn lijf verzamelde en dat ik niet kwijt kon.

Na deze opname moest ik ook stoppen met de laatste voorbereidingen voor de première van De Stad, De Brug en Het Verlangen, een vreselijke beslissing voor een regisseur.

De onderzoeken in het UMCG leverden, behalve veel spanning en pijn, in elk geval het volgende op: de afbraak van de lever is in volle gang.

Een transplantatie mag niet te lang op zich laten wachten. Gelukkig is aan een aantal randvoorwaarden voldaan. Ik ben dan ook met ingang van vandaag op de wachtlijst gezet en sta nu op de derde plaats.

Een en ander betekent dat ik binnen nu en naar verwachting hooguit twee maanden in Groningen zal worden opgenomen. Afhankelijk van eventuele complicaties zal ik daar twee tot zes weken verblijven. Het herstel zal een forse periode in beslag nemen, en natuurlijk krijg ik vervolgens veel medicijnen opdat het lichaam die nieuwe lever accepteert.

In Groningen zijn de beste resultaten op dit gebied geboekt omdat de ervaring daar veelvuldig en langdurig is. Ook is er een goede medische lijn tussen Nijmegen en Groningen en word ik zowel hier als in Groningen door uiterst bekwame artsen begeleid. Genoeg reden tot vertrouwen.

In afwachting van de oproep probeer ik zo veel mogelijk de dagelijkse zaakjes te blijven doen. Alles kost meer tijd en energie, maar bijkomend voordeel is wel dat de dagen van wachten op deze wijze gauw gevuld zijn. Er zijn in onze directe omgeving veel lieve en behulpzame mensen die ons steunen en concreet met zaken helpen. Waar iemand denkt hulp te kunnen bieden, horen we dat graag. Ook Paul heeft in de komende periode veel support nodig, want naast een drukke baan is er natuurlijk zijn zorg om mij.

10

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 11

Gezien de grote hoeveelheid vrienden en bekenden die wij hebben en aan wier liefde en toewijding we ons mogen toevertrouwen, zal het in de nabije toekomst waarschijnlijk niet steeds lukken jullie persoonlijk op de hoogte te houden. Voor Paul zal het ondoenlijk zijn om iedereen te bellen of op andere wijze bij te ‘praten’. Dus zal ik jullie zo veel mogelijk per mail op de hoogte houden van ontwikkelingen.

Rest mij, mede namens Paul, jullie allen heel goede feestdagen en een gloedvol 2010 toe te wensen, met voor alles veel gezondheid.

Heel veel liefs en graag tot zo gauw het maar weer kan.

Godfried *) Jãtaka’s zijn boeddhistische verhalen waarin steeds een vorig leven van de laatste Boeddha, Siddharta Gautama, centraal staat. Er zijn 547 jãtaka’s, waarin de hoofdpersoon soms een mens, soms een god en soms een dier is.

11

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 12

Een dagboek achteraf 21 december 2009 – 26 januari 2010

12

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 13

Winterwende 21 december – nacht

Het is al dagen stervenskoud.

De wereld was vandaag, op de kortste dag van het jaar, wit en stil.

De lucht hing te laag en bleef te grijs, de zon wilde maar niet tevoorschijn komen. Er was chronisch gebrek aan licht. Over alles lag een rouwsluier. Lampen brandden daarom in het hele huis.

Naar buiten gaan durfde ik niet. Te koud. Te glad.

Een enkeling die zich wel in die barre wereld waagt, ploetert zich moeizaam een weg door de scheenhoge sneeuw. De wereld achter mijn ramen is onveilig.

Jij hebt voor ons beiden een mobieltje aangeschaft. De nummers heb ik vanmorgen doorgegeven aan het ziekenhuis. Sinds vandaag sta ik op de wachtlijst. Hoge prioriteit. De specialist moet ons vanaf nu dag en nacht kunnen bereiken.

Ik had alvast een koffertje willen pakken met toiletspullen, een pyjama, wat ondergoed, een boek, maar heb er de energie niet voor. Trouwens, het kan evengoed nog een week of vijf duren voor er een lever beschikbaar is. Het grootste deel van de dag lig ik uitgeput in bed.

Vannacht, de langste nacht van het jaar, draag ik thermisch ondergoed. Onder twee donzen dekbedden, met de elektrische onderdeken op de hoogste stand en een kruik tegen mijn voeten, lig ik te klappertanden. IJzingwekkend koud.

Tijdens de winterwende wijkt het duister voor de onoverwinnelijke lichtgod. Net als de midzomernacht is ook deze nacht vol krachtige geheimen.

Zegt het volksgeloof.

Ruim een week eerder. Naar de kliniek, opname voor een week, screening. Kom ik wel of niet in aanmerking voor een nieuwe lever? Zo ja, met welke prioriteit, en op welke termijn?

13

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 14

Mijn conditie verslechtert met de dag. De onderzoeken vergen al mijn krachten. Na een maag- en darmonderzoek lig ik uren totaal verkrampt in bed, te ziek om me te kunnen afvragen of ik aan het doodgaan ben. Vrienden zitten machteloos aan het voeteneind. Artsen lopen af en aan. Ja, een transplantatie is absoluut noodzakelijk. Nee, er kan niet lang meer gewacht worden. Als het aan de specialist zelf ligt nog voor de kerst. Maar of er op zo’n korte termijn een lever beschikbaar zal zijn, is zeer de vraag.

Of jij voor je werk weg kunt naar Birma? De specialist kan niet voor je beslissen.

‘Wie weet is er pas eind januari een orgaan beschikbaar,’ zeg ik, ‘dan ben jij allang terug.’

In deze barre nacht opent de hel piepend en krassend haar poorten. Ik maak een duivelse rit op de rug van een vogel langs de stormachtige hemel waar de doden roepen. Eén brandende pijl doorboort beide oogjes van het beest. Een majestueus schot. Als Ikaros tuimel ik uit de hemel het dodenrijk binnen. Ik heb geen geld om Charoon, de veerman, te betalen.

Er volgt een barre tocht over een halfbevroren dodenrivier, ik dool verder door de onderwereld, word achtervolgd door de hijgende hellehond Kerberos, probeer me te warmen aan koud vuur en glijd weg in een diepe zwarte kuil.

Eindeloos vallen. Zoveel tinten grauw en zwart. Nergens een uitweg. Gefladder van schroeiende vleugels. Nergens een streepje licht. Snerpende stemmen.

Ik kreun mezelf wakker. Een ijskoud tranenspoor langs mijn neus. Een lichaamstemperatuur van amper 35 graden. Ik weet niet of ik het red als jij met een groep naar Birma vertrekt. Ik weet niet of ik het red als je blijft. Ik weet niets. De lakens stinken naar ziekte en angst. Zelfs in mijn dromen ben ik niet veilig.

Later, veel later, als alles voorbij is, zul jij vertellen dat je die nacht bang was dat ik de ochtend niet halen zou.

14

Een hellehond van pluche Boek_Layout 2 05-01-11 12:49 Pagina 15

Kramp 22 december – middag

Het antieke tafelblad, rood Chinees lakwerk, gebarsten als een opengekrabde huid, is te groot voor mij. De rinkelende telefoon, ginds aan het eind van de tafel achter een hooggebergte van niet gelezen boeken en kranten, is buiten bereik. Jij kunt niet opnemen, je bent op de universiteit en regelt van alles. De begeleiding van de reis naar Azië – je zou tweede kerstdag vertrekken, maar durft mij in deze conditie niet alleen te laten – heb je af moeten zeggen. Goddank is er een vervanger voor jou gevonden.

Koffie staat koud te worden. De beker is te zwaar, mijn handen beven te erg. Mijn ogen tranen als ik probeer ze scherp te stellen.

Letters laten los van het krantenpapier, dwarrelen over de rode vlakte voor me als vlinders en krijgen geen betekenis.

Ik duik onder in het verleden. Ergens in het land, een vrijdagmiddag, twee muzikanten, ik als verteller. We spelen De Liefde voor de Drie Sinaasappelen. Het is de laatste voorstelling van die week.

‘Plots! Een meid bij de bron, wervelend als een zandstorm. Ze is zwart als de nacht en dof van viezigheid en voze gedachten. Ze is duister, vanbinnen en vanbuiten, zwart van jaloezie en nijd en lelijke woorden! Inktzwart omdat ze altijd in de schaduw leeft. Het heksenkind, want dat is ze, lijkt nog het meest op een verdwaalde vleermuis, verblind door het daglicht.’

De accordeonist en klarinettist fluisteren hun noten, het publiek luistert met ingehouden adem. Ogen fonkelen. Ik houd mijn adem in en neem een korte pauze. Achter in mijn keel lijkt iets te knappen. Niemand die het merkt.

Schor vervolg ik mijn tekst: ‘Het vreemde kind bukt zich bij de bron om water te putten. Ze ziet niet haar eigen spiegelbeeld in het koele, donkere water, maar het ragfijne gezicht van de Sinaasappelfee die zich tussen de groene bladeren heeft verstopt en de heksendochter 15