Je bent begaafd2
31-01-2007
13:43
Pagina 1
Nynke Dijkstra-Algra Jongeren zijn op zoek Die identiteit heeft te maken met je ‘nest’: je ouderlijk huis, je omgeving, de gemeente, de manier waarop je opgroeit. Je identiteit heeft ook met je Schepper van doen. Je bent door Hem ‘in de moederHem ontvang je ook je gaven en mogelijkheden.
Wat zijn jouw gaven en hoe kun je die inzetten in de gemeente en daarbuiten? Aan de orde komen achtereenvolgens:
je bent uniek je bent verbonden met anderen je interesses je gaven / gaventest je stijl van werken Gods liefde als de Bron. ‘Je bent begaafd’ kun je gewoon voor jezelf lezen, invullen en overdenken. Maar beter en leuker is
Wanneer het gaat over
het met een groep te doen, zodat
de gaven van de Geest,
je er ook over door kunt praten en
is de vraag al snel:
zo met elkaar kunt ontdekken wat
welke zijn dat en welke
jouw plek kan zijn.
Je bent begaafd
schoot geweven’. Van
gespreksboek.
Nynke Dijkstra-Algra
naar hun identiteit.
‘Je bent begaafd’ is een werk- en
Je bent begaafd gaven van de Geest je identiteit
gaven heb ik? Om daar achter te komen, is in het boek als hulpmiddel een uitgebreide gaventest opgenomen.
Nynke Dijkstra-Algra werkt als
je roeping en bestemming
toeruster voor pastoraat en gemeenteopbouw in de Samen op Wegkerken, provincie Utrecht. Haar eerdere boek over de gaven van de Geest voor volwassenen (‘Verscheidenheid van gaven’) is al een paar keer herdrukt.
Met gaventest
NUR 711
www.uitgeverijboekencentrum.nl
ISBN 978-90-23913-48-1
binnenwerk begaafd 2e druk:binnenwerk begaafd
01-02-2007
14:29
Pagina 2
binnenwerk begaafd 2e druk:binnenwerk begaafd
01-02-2007
14:29
Pagina 3
Nynke Dijkstra-Algra
Je bent begaafd gaven van de Geest je identiteit je roeping en bestemming
Met gaventest
2e druk
Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer
binnenwerk begaafd 2e druk:binnenwerk begaafd
01-02-2007
14:29
Pagina 4
www.uitgeverijboekencentrum.nl
De handleiding voor gespreksleiders bij Verscheidenheid van gaven & Je bent begaafd is verkrijgbaar bij de uitgeverij onder ISBN 978 90 239 0662 9 Ontwerp omslag: Mirella Dijkerman, Den Haag Illustratie omslag: Henk de Graaff fotografie, Leiderdorp Lay-out binnenwerk: Studio Anton Sinke, Nieuwerkerk a/d IJssel Illustraties binnenwerk: Lex Dirkse, Zwolle ISBN 978 90 239 1348 1 NUR 711 Tweede druk 2007 © 2003 Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974 St.b. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, St.b. 471 artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.
binnenwerk begaafd 2e druk:binnenwerk begaafd
01-02-2007
14:29
Pagina 5
Inhoud
Inleiding ...................................................................................................................................7 Programmaoverzicht ........................................................................................................11 1.
2.
3.
Op zoek naar jezelf, verbonden met anderen.........................................................13 1.1
Jij en je omgeving................................................................................................13
1.2
Je bent uniek .........................................................................................................14
1.3
Gaven, taken en interesses...............................................................................16
Gaven van de Geest...........................................................................................................20 2.1
Verschillende gaven ...........................................................................................20
2.2
De gaventest..........................................................................................................21
2.3
De gavenlijst: kenmerken, aandachtspunten, mogelijke taken ........37
Manier van werken en gerichtheid .............................................................................56 3.1
4.
Manier van werken: gestructureerd of ongestructureerd? .................56
3.2
Gerichtheid: taakgericht of relatiegericht?................................................59
3.3
Motieven .................................................................................................................63
Leven uit de Bron ...............................................................................................................65 4.1
Beelden....................................................................................................................65
4.2
Als de liefde ontbreekt ......................................................................................68
4.3
Het vervolg: zoek een coach............................................................................69
5
binnenwerk begaafd 2e druk:binnenwerk begaafd
01-02-2007
14:29
Pagina 6
binnenwerk begaafd 2e druk:binnenwerk begaafd
01-02-2007
14:29
Pagina 7
Inleiding
Dit is een werkboek, bedoeld voor een gespreksgroep van jongeren vanaf ongeveer 16 jaar. Het is een hulpmiddel bij het ontdekken van je gaven en mogelijkheden. Ook al is het mogelijk dit boek persoonlijk te bestuderen en in te vullen, de bedoeling is dat anderen (in de groep) je leren kennen, je bevestigen, stimuleren en op ideeën brengen. Waar pas ik het beste? Als je nadenkt over je toekomst en je plek in deze samenleving is het belangrijk dat je je gaven en mogelijkheden leert kennen. Soms word je op een bepaald spoor gezet zonder dat er echt over je is nagedacht. ‘Jij bent goed in wiskunde, word maar wiskundeleraar, net als je vader.’ Of de maatschappij zit zo in elkaar dat er behoefte is aan mensen die goed zijn in techniek. Scholen worden dan door de politiek aangemoedigd om mensen min of meer die kant op te sturen.Terwijl jij liever op het toneel wilt. Ook in de kerk kan het zo gaan: jongeren kunnen wel op kleine kinderen passen, zo denkt men - en dus mag je meedraaien in de crèche, terwijl je veel liever je gitaar eens zou willen laten horen. Maar ja, dat orgel… Zo proberen we elkaar in een vorm te krijgen waar we niet in passen. Dat is het beeld van de bol op het omslag. Als je het goed doet, kijk je eerst naar het vormpje (de persoon om wie het gaat) en zoek je naar een bijpassend ‘gaatje’ (taak, beroep). Dat kost meer tijd en aandacht, maar is wel de moeite waard. Uiteindelijk gaat het sneller en beter. Het is minder frustrerend en pijnlijk, dan wanneer je ‘zomaar’ wat probeert of mensen uitsluitend voor één gat probeert te ‘vangen’. Gave In dit boek wordt het woord ‘gave’ gebruikt. Dat klinkt voor sommigen wat zweverig, zeker als er dan ook nog ‘geestelijk’ voor staat.Toch is met opzet voor ‘gave’ gekozen, omdat het wijst op de Gever, God zelf. In dit boek wordt uitgegaan van de gaven zoals die in de bijbel genoemd worden. Paulus noemt een aantal in 1 Korintiërs 12 en Romeinen 12. Ook in Efeziërs 4 kom je een verscheidenheid aan gaven tegen. Daarnaast worden op andere plaatsen gaven genoemd, die terugkeren in dit boek. De lijst die zo ontstaat, heeft iets toevalligs. De gaven zijn ook ongelijksoortig. Een andere mogelijkheid is een nieuwe lijst ‘vanuit het niets’ te maken. In de praktijk is al ervaring opgedaan met de ‘bijbelse’ lijst.Voor de kerkelijke gemeente ligt het ook voor de hand deze lijst als uitgangspunt te nemen. Met de gavenlijst wordt vrij omgegaan. De invulling en toepassing is vooral toegesneden op jongeren. Daarom wordt er ook niet alleen gekeken naar mogelijke taken
7
binnenwerk begaafd 2e druk:binnenwerk begaafd
01-02-2007
14:29
Pagina 8
in een kerkelijke gemeente, maar ook naar beroepen. In de gaventest wordt daarnaast gevraagd naar mogelijke gaven die in de test niet voorkomen. In de proefkringen die gedraaid zijn, werden onder meer genoemd: gaven op het gebied van financiële administratie, spreken in het openbaar en humor. Deskundigheid op het gebied van financiën, administratie en computers is nu ondergebracht in ‘vakmanschap’, te onderscheiden van ‘handvaardigheid’. Ook wordt een onderscheid gemaakt tussen ‘organisatie’ en ‘bestuur’ (in ander materiaal zijn deze twee ineen geschoven). Bijzondere gaven? Er wordt in dit boek geen onderscheid gemaakt tussen ‘gewone’ en ‘buitengewone’ gaven. Gaven zijn scheppingsgaven, die later kunnen worden ontwikkeld tot deskundigheid. Ze kunnen al dan niet bewust in dienst van God gesteld worden. Het komt ook voor dat iemand een gave op latere leeftijd ontvangt (tongentaal bijvoorbeeld) of voor/in een bepaalde situatie. Het is een dynamisch proces. Gaven als ‘spreken in tongen’, ‘genezingen’, ‘profetie’, ‘evangelisatie’ en ‘gebed’ kunnen vreemd overkomen of weerstanden oproepen. Sommige gaven veronderstellen geloof in God, andere niet per se. In elk geval is de ene gave niet ‘hoger’ dan de andere. Dienen en geven Iedereen wordt geroepen tot dienst. De gave van het dienen betekent hier: voorwaarden scheppen, die anderen in staat stellen hun werk te doen.‘Dienen’ komt dus in twee betekenissen voor. Hetzelfde geldt voor ‘geven’. Je bent als mens een gave voor een ander, je mag je tijd geven en een bijdrage hebben in overeenstemming met je gaven. De gave van het geven wordt in dit materiaal in materiële zin ingevuld. Een andere term hiervoor is ‘gave der armoede’. Lichaam van Christus In dit boek gaan we uit van het beeld van de gemeente als ‘lichaam van Christus’. De leden hebben elk hun plaats en unieke bijdrage. Ze zijn als unieke mensen gaven voor elkaar, in verbondenheid. Mensen worden geroepen hun gaven in te zetten voor elkaar, voor de kerk, voor de wereld. Doel Doel van dit materiaal is niet een uitvoerige (bijbel) studie. Het gaat erom dat je in vier dagdelen - in gesprek met elkaar - meer ontdekt over je eigen gaven en mogelijkheden. Voor wie Het boek is bedoeld voor jongeren vanaf ongeveer 16 jaar, die willen nadenken over hun mogelijke bijdrage binnen of buiten de kerk. Daarbij gaan we niet uit van bestaande taken en beroepen, maar van hún gaven en mogelijkheden. Als je je bewust wordt van jezelf en je eigen mogelijkheden, kun je beter kiezen. Dat geeft ruimte. Natuurlijk betekent dat niet dat je alleen maar gaat doen waar je ‘zin’ in hebt. Soms moeten er klussen gebeuren die voor iedereen vervelend zijn. Dan help je
8
binnenwerk begaafd 2e druk:binnenwerk begaafd
01-02-2007
14:29
Pagina 9
elkaar. Soms moet je wel eens iets doen wat je minder goed op het lijf is geschreven. Dat hoeft niet erg te zijn.Trouwens, ook de taken die goed bij je passen, kunnen best veel van je vragen. Het gaat erom dat je leert ontdekken, gaandeweg, waar je het beste iets kunt betekenen. Dat is natuurlijk niet ‘af’ na de bespreking van dit boekje. Het gaat om een proces, waar de gesprekken rondom dit materiaal een stap in kunnen zijn. In de kleine groep Dit boek is, zoals gezegd, opgezet voor gesprekken in de kleine groep. Het is slim als je in vaste groepen werkt. Zo leer je elkaar kennen en kun je elkaar het beste op weg helpen. Gaventest Het boek bevat een gaventest. De test is een hulpmiddel, niet meer en niet minder. De uitslag is een momentopname, bedoeld als een stimulans om verder na te denken en erover in gesprek te zijn. Pin jezelf er niet op vast! Het is nadrukkelijk niet de bedoeling de test ‘los’ te gebruiken. Kopiëren is uiteraard verboden. Begeleiding Het is van belang dat de groep begeleid wordt door een volwassene, die vertrouwd is met het materiaal. De jongeren zijn in gesprek met elkaar, maar moeten ook een beroep kunnen doen op volwassenen om door te praten, bijvoorbeeld in een persoonlijk gesprek. Aan het eind van het boek wordt dan ook de suggestie gedaan om een coach te zoeken. Het is belangrijk deze mogelijkheid te benoemen. Als jongere ben je volop in ontwikkeling. Je kunt nog niet teruggrijpen op een jarenlange ervaring in allerlei taken. Blijf daarom open voor allerlei mogelijkheden. Durf ook eens iets te proberen, om te kijken of het wat voor je is. Experimenteerruimte moet er blijven. Een jongere van 16 jaar scoorde bijvoorbeeld op onderricht, terwijl hij daar geen enkele ervaring in had. Hij was verbaasd.Terugkijkend naar de vragen bleek dat hij vooral hoog scoorde op de vragen die geen ervaring veronderstellen. Hij werd aangemoedigd om, als het geval zich eens voordeed, te oefenen met deze gave. Misschien als gespreksleider van een groep of bij het geven van een presentatie. Zo kan iemand zelf ontdekken of ‘onderricht’ wat voor hem is. Ten slotte Dit boek is een bewerking van Verscheidenheid van gaven dat vooral op volwassenen in de kerkelijke gemeente is gericht. Er zijn positieve ervaringen opgedaan met dat materiaal in een aantal gereformeerde kerken en hervormde gemeenten. Als het boek in de kerk wordt gebruikt is het van belang dat een kerkenraad deze opzet steunt en dat er na de avonden gelegenheid wordt geboden voor nagesprekken. Er is een aparte handleiding voor gespreksleiders beschikbaar (zie colofon). Verscheidenheid van gaven werd ook in groepen voor jongeren gebruikt. Dat vroeg van de gespreksleiders en de jongeren enig aanpassingsvermogen. Vandaar deze bewerking, waarbij gebruik is gemaakt van de ervaringen die zijn opgedaan in jon-
9
binnenwerk begaafd 2e druk:binnenwerk begaafd
01-02-2007
14:29
Pagina 10
gerengroepen. Het materiaal is ook geschikt gemaakt voor jongeren die een ‘tussenjaar’, oriëntatiejaar of diaconaal jaar doen voordat ze een definitieve keuze voor een vervolgopleiding maken. Daarom zijn bij de gaven ook mogelijke beroepen toegevoegd.
Ik hoop van harte, dat dit materiaal een bijdrage zal zijn aan het leven van jongeren, met zichzelf, elkaar en met God. Mijn dank gaat uit naar de Charismatische Werkgemeenschap en met name de jongeren die meededen aan de workshops over ‘verscheidenheid van gaven’, naar Youth for Christ en naar het Amersteijn College. Hun tips en adviezen zijn waardevol geweest. Ten slotte dank ik Frank en de kinderen. Hun steun kan ik niet missen. Nynke Dijkstra-Algra
10
binnenwerk begaafd 2e druk:binnenwerk begaafd
01-02-2007
14:29
Pagina 11
Programmaoverzicht voor vier dagdelen van twee uur 1. Eerste dagdeel: Je bent uniek - Je bent verbonden met anderen - Je interesses en je passie • Kennismaking in kleine groepen • Je bent uniek en je bent verbonden met anderen Introductie en gesprek in kleine groepen • Gaven, taken en interesses: waar ga je voor? Wat vind je leuk om te doen? Wat is je passie? Introductie en gesprek in kleine groepen 2. Tweede dagdeel: Gaven van de Geest • Opening • Verschillende gaven Introductie • De gaventest invullen • De gavenlijst: kenmerken, aandachtspunten, mogelijke taken en beroepen Introductie en gesprek in kleine groepen 3. Derde dagdeel: Manier van werken en jouw unieke combinatie • Opening • Jouw stijl van werken Introductie en gesprek in kleine groepen, maken van testjes • Jouw unieke combinatie van interesse, gaven en stijl van werken. Wat zijn jouw mogelijkheden? Welke taken of beroepen zijn daar bij te bedenken? Introductie en gesprek in kleine groepen 4. Vierde dagdeel: Leven uit de Bron • Opening • Beelden Introductie en gesprek in kleine groepen • ‘Als de liefde ontbreekt’ Introductie en gesprek in kleine groepen • Het vervolg: plenair gesprek • Evaluatie, mogelijkheid voor vervolggesprek, zoeken van een coach Het materiaal is goed te behandelen en te bespreken in vier avonden. Uiteraard kun je er ook meer tijd voor nemen.
11
binnenwerk begaafd 2e druk:binnenwerk begaafd
01-02-2007
14:29
Pagina 12
Bronnen Het materiaal over gaven dat tot nu toe verschenen is, is afkomstig uit de evangelische beweging. Voor het schrijven van dit boek heb ik veel te danken aan De gaventest van Christian Schwarz en het materiaal Netwerk van Willow Creek. Literatuur - Bruce Bugbee e.a., Netwerk, deelnemersgids en handboek voor leiders, Willow Creek Nederland. - Michael J. Cole, Geestelijke gaven, Stichting ‘Vuur’, 1995. - Jan Hendriks e.a., Met liefde en beleid, Ekklesia, 1999, 83-97. - Peter Hocken, Eén Heer, één Geest, één lichaam, Stichting ‘Vuur’, 1994. - Geestelijke gaven voor de opbouw van de gemeente, deel 8 uit de serie Gemeente en evangelisatie - uitgave van de Unie der Baptisten in Nederland, 1992. - J.J. Suurmond, Geestesgaven zijn gewone mensen, Ten Have, Baarn 1995. - Christian Schwarz, De gaventest, Gideon, 1993; hernieuwde gaventest, 1998. - P. Wagner, De geestelijke gaven voor de opbouw van de gemeente, Gideon, 1990.
12