‘ALLAH
WEET HET
BETER’
‘Hot Items’ is een serie van uitgeverij Jes! De serie is speciaal bedoeld voor christelijke jongeren die eerlijke antwoorden op eerlijke vragen willen – en dan niet met allerlei grote verhalen, maar kort en krachtig.
In deze serie verschenen ook: Jaap Haasnoot Mijn God is uniek – Over het hoe en waarom van zending Ds. Laurens Jan Vogelaar Van bidden word je altijd beter Herman van Wijngaarden (red.) Leer Me Lezen Ds. Wim Markus Watermerk – Jij en je doop Harmen van Wijnen en Herman van Wijngaarden Gereformeerd? Ik?
Monique Samuel en ds. Cees Rentier
‘ALLAH
WEET HET
BETER’ oet? moslims ontm je ls a je n e b Wie
Uitgeverij Jes! • Zoetermeer
Uitgeverij Jes! is een samenwerking tussen Uitgeverij Boekencentrum en de HGJB. Voor deze uitgave is er samengewerkt met de stichting Evangelie & Moslims. Kijk voor meer informatie op www.jesvoorjou.nl.
Layout en illustratie binnenwerk: Gerard de Groot De bijbeltekst in deze uitgave is ontleend aan De Nieuwe Bijbelvertaling, © Nederlands Bijbelgenootschap 2004/2007. ISBN 978 90 239 2464 7 NUR 717/712 © 2010 Uitgeverij Jes! • Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
INHOUD
1. Inleiding
7
2. Maak kennis met de Nederlandse poldermoslim
10
3. Bijbel of Koran: welk boek komt van God?
22
4. Als ik bad, bleef het stil
29
5. Wie is Jezus in de islam – en wie is Hij voor jou?
36
6. Kop in het zand of getuigen van Jezus?
43
Boeken
51
1. INLEIDING
As-salaamoe aleikoem: de vrede (zij) met jullie De kans is groot dat je de groet die boven dit hoofdstuk staat, regelmatig hoort – op straat, in de bus of in de trein. Sinds in de jaren zestig en zeventig de eerste grote migrantengolven naar Nederland op gang kwamen, is er veel veranderd. Nederland is een bonte multiculturele samenleving geworden, met nieuwe culturen, vreemde talen en andere godsdiensten. Dat ging lange tijd goed, maar leidde op een gegeven moment tot spanningen. Vooral sinds 11 september 2001 vinden veel mensen de groei van de islam in Nederland zorgwekkend. Of je nu een krant openslaat, de radio aanzet of het journaal kijkt, het lijkt wel alsof moslims en de islam voortdurend in het nieuws staan. En niet alleen dat, ook het Nederlandse straatbeeld is door de jaren heen veranderd. Denk maar aan de komst van hoofddoekjes, islamitische supermarkten en moskeeÍn. Veel Nederlanders, onder wie ook bepaalde politici, zien dat als een bedreiging. Toch zal ook jij vroeg of laat persoonlijk met moslims in contact komen (als dat al niet gebeurd is); op school of op de sportclub, tijdens je studie of op je werk. En de vraag is dan: hoe ga je met ze om? Je kunt ze negeren of bestrijden, je kunt vriendschap met ze sluiten of proberen van je eigen geloof te getuigen. Durf jij de uitdaging van een veranderd Nederland aan te gaan?
BIDDEN
In dit boekje willen we je helpen om na te denken over je houding tegenover moslims. Uit eigen ervaring weten we dat dit niet altijd gemakkelijk is. Daarom willen we
GETUIGEN
7
onze ervaring en kennis met je delen. Moslims geloven net zoals christenen dat er een God is die de wereld geschapen heeft en op een dag over ons zal oordelen. Hun geloof heeft dus overeenkomsten met het christelijk geloof. Tegelijkertijd zijn er ook veel verschillen. Zo denken moslims heel anders over wie Jezus is en wat Hij voor ons gedaan heeft. Buitenstaanders vinden christenen soms veel op moslims lijken, terwijl het voor moslims niet altijd duidelijk is wat het verschil is tussen christenen en de rest van de samenleving. Dat daagt ons als christen uit om na te denken over onze eigen identiteit. Wie zijn wij als we moslims ontmoeten? De titel van dit boekje luidt: Allah weet het beter. Deze uitdrukking is een vertaling van het Arabische spreekwoord ‘(lakin) Allah wa a’lam’, wat letterlijk ‘(maar) God weet het beter’ betekent. Gelovige moslims gebruiken deze uitspraak vaak in gesprekken en discussies over de islam. Want of je de leefregels van de islam nu begrijpt of niet, uiteindelijk weet Allah (het Arabische woord voor God) het beter, ook als dingen raar of haast onbegrijpelijk zijn. Christenen geloven ook dat we als mensen in dit leven uiteindelijk nooit alles compleet zullen kunnen weten of begrijpen, simpelweg omdat God veel te groot is voor ons. Maar we geloven ook dat God door middel van de Bijbel, getuigenissen en inspiratie van de Heilige Geest heel veel over zichzelf bekend heeft gemaakt. En: dat wij in Jezus Gods hart hebben gezien, Zijn radicale liefde voor alle mensen. God is zo oneindig goed voor ons! Daarom dagen wij jou in dit boekje uit om naar moslims te kijken zoals dat God naar hen kijkt.
GENADE
Monique Samuel & Cees Rentier
8
ISLAM
De doorlopende tekst is geschreven door Monique Samuel (1989). Zij is politicoloog en volgde vakken bij islamologie aan de Universiteit Leiden. Op dit moment volgt ze de master international relations and diplomacy. Bij uitgeverij Jes! verscheen eerder van haar het boek Bruiswater – mijn ontdekkingen met God. Ds. Cees Rentier (1963) schreef de theologische kaders. Hij is predikant-directeur van de stichting Evangelie & Moslims en is onder meer auteur van het boek Europa, het Mekka van de islam?
JEZUS/ISA 9
2. MAAK KENNIS MET DE NEDERLANDSE POLDERMOSLIM
RESPECT
Als je in het centrum van Rotterdam loopt, kan het niet anders of je zintuigen worden geprikkeld door al die kleuren en geuren. Je ziet aparte kleding, hoofddoekjes en kroeshaar, baardjes en gladgeschoren gezichten, blauwe ogen, bruine ogen, sari’s en sluiers ... Je kunt het zo gek niet bedenken. Maar wat schuilt er achter al die verschillende gezichten? Is elke allochtoon een moslim en zo ja, zijn alle moslims hetzelfde? Nederland is een multiculturele samenleving met migranten uit de hele wereld. De grootste minderheden in Nederland komen uit Suriname en de Antillen, Indonesië, Turkije en Marokko, al zijn er in de grote streden tegenwoordig honderden verschillende nationaliteiten te vinden. Al die verschillende mensen zijn niet over één kam te scheren. Zo kan een Surinamer een christelijke Creool zijn, een islamitische Javaan (Nederland haalde veel slaven uit Indonesië, het grootste moslimland ter wereld) of een Hindoestaan (de naam zegt het al: deze mensen zijn hindoes en komen oorspronkelijk uit India). Hetzelfde geldt voor de diversiteit van andere etnische groepen in Nederland. Zo zijn Turkse Nederlanders lang niet allemaal moslim en behoren ze (wanneer ze wel moslim zijn) ook niet allemaal tot dezelfde stroming. Want net zoals er in de protestantse kerken veel verdeeldheid is, zo zijn er ook veel verschillende stromingen binnen de islam.
GENADE
10
Ontstaan en ontwikkeling van de islam Volgens moslims was Adam de eerste profeet van de islam. In de loop van de tijd zouden de mensen van het ‘ware’ geloof zijn afgedwaald. Om de mensheid weer op het rechte pad te krijgen, zond God de profeet Mohammed. Zo proberen moslims te zeggen dat hun religie de enige juiste is en dat de andere godsdiensten op een dwaalspoor zijn beland. Historisch gezien is het duidelijk dat de islam begint met het optreden van Mohammed, die leefde aan het begin van de zevende eeuw na Christus. • 570 Geboorte van Mohammed te Mekka. • 610 Eerste mystieke ervaring waarna Mohammed profeet wordt genoemd. • 610-622 Steeds meer volgelingen, maar toenemende onderdrukking door de Arabische machthebbers. • 622 Mohammed en zijn volgelingen emigreren naar Medina; hier wordt hij ook politiek leider. • 622-632 Mohammed wint met een succesvolle militaire campagne het Arabische schiereiland voor de islam. • 632 Dood van Mohammed te Medina. • 632-661 Verovering van het Midden-Oosten door moslims. • 661-750 Verovering van Noord-Afrika en Spanje door moslims. • Na 750 groeit de islam minder snel. De moslims worden geleidelijk weer uit Spanje verdreven. • Ca. 1326-1918 Osmaanse Rijk, geleid door Turkse moslims. Het rijk strekte zich uit van Iran tot Wenen en Marokko. • Ca. 1880-1945 Osmaanse Rijk gaat onder en bijna de hele moslimwereld komt onder Europees koloniaal bestuur. Na deze diepe vernedering proberen moslims op allerlei manieren de islam opnieuw inhoud en invloed te geven.
11
Verschillende categorieën De meeste moslims in Nederland komen uit het MiddenOosten en Noord-Afrika. We hebben het dus over een gebied dat zich uitstrekt van Marokko tot en met Iran en van Turkije tot Soedan. Aan de hand van een aantal profielen willen we je een idee geven van de veelzijdigheid van migranten uit deze regio. Mahmoed (18) ‘Mijn opa en oma komen uit Marokko, maar ik ben in Nederland geboren. Met mijn hele familie gaan we elk jaar bij onze familie in Marokko op bezoek. Dat is wel eens lastig, want waar hoor ik nou thuis? In Marokko of in Nederland? Voor mij is de islam iets wat bij mijn identiteit hoort. Met feestdagen ga ik naar de moskee, maar verder niet. Of ik de Koran wel eens heb gelezen? Nee joh, veel te moeilijk. Zo goed is m’n Arabisch echt niet! Maar ik ben wel moslim en voel me verbonden met andere moslims! Als ik later kinderen heb, zal ik ze zeker als moslim opvoeden.’
GETUI GEN
Esra (19) ‘Ik ben Turkse en studeer aan de Islamitische Universiteit in Rotterdam. Voor mij betekent de islam echt alles. Ik draag bewust een hoofddoek en wil Allah zo goed mogelijk dienen. Vroeger was de islam niet zo belangrijk voor mij, maar sinds ik studeer voel ik me echt helemaal bekeerd. Op dit moment studeer ik Koranwetenschappen en islamitisch recht. Dat helpt mij om de islam beter te begrijpen en mijn godsdienst beter te verdedigen, want helaas denken veel mensen heel negatief over de islam.’ Maral (17) ‘Hallo, ik ben Maral en ik kom uit Iran. Toen ik drie jaar oud was, zijn mijn ouders gevlucht en
12
sindsdien ben ik niet meer terug geweest. Iran is een islamitische republiek en daar hebben we echt vreselijke herinneringen aan. Er was geen vrijheid, niets! Ik ben blij dat ik in Nederland woon en gewoon helemaal vrij kan zijn. Wel vind ik het vervelend dat veel mensen denken dat ik een moslim ben, want dat is helemaal niet zo! Ik ben atheïst en wil niets te maken hebben met welke godsdienst dan ook. Het idee van God wordt gebruikt om mensen dom te houden, zodat politieke en religieuze leiders gewoon lekker hun gang kunnen gaan.’
ISLAM
Gül (16) ‘Ik ben een aleviet. Het alevitisme is een spirituele stroming die in Turkije best groot is. Wij zijn moslims, maar ook weer niet, omdat wij alle heilige boeken accepteren en openstaan voor alle godsdiensten. Soms ga ik met mijn ouders naar de cemevi, een speciale ruimte voor bijeenkomsten, waar mannen en vrouwen liederen zingen en dansen. Zo komen we dichter bij God. Wij zijn heel humanistisch en willen slechts vrede en verdraagzaamheid. Vrouwen zijn gelijk aan mannen en wij dragen geen hoofddoekjes of zoiets. Voor mij is God een diepe kracht, die via allerlei wegen ontdekt kan worden.’ Ramy (20) ‘Oorspronkelijk kom ik uit Irak. Daar was ik moslim en heette ik Ramy Mohammed Youssouf Ismaïl. Nu heet ik gewoon Ramy en ben ik christen. Het is niet gemakkelijk om een christen met een islamitische achtergrond te zijn. Vaak word ik bedreigd als ik op straat loop; en mijn familie wil niets meer van mij weten. Soms bel ik stiekem met mijn moeder, maar als mijn vader erachter komt dat ze met mij spreekt, schreeuwt hij en gooit de hoorn erop. Toch ben ik blij dat ik christen ben, want Jezus is de Weg, de Waarheid en het Leven! Hij heeft mij verlost van mijn zonden en bracht eindelijk rust na jarenlange twijfels. Toen ik moslim
BIDDEN
13
JEZUS/ISA
was, kende ik God niet, Allah liet nooit iets van zich horen. Mijn geloof was compleet onpersoonlijk. Ik bad en vastte alleen omdat het moest, niet omdat ik het gevoel had dat het me dichter bij God bracht. Maar nu hoor ik bij Jezus, God is groot!’ George (15) ‘Toen ik twee was, vluchtten mijn ouders uit Libanon. De situatie was na de burgeroorlog onhoudbaar geworden. Steeds meer christenen trokken weg, zodat mijn ouders zich meer en meer bedreigd voelden. Als één van de laatste christelijke gezinnen in het dorp zijn wij vertrokken. Gelukkig kregen we asiel in Nederland. Mijn familie is sinds mensenheugenis maroniet. Het maronitisme is een speciale katholieke stroming in Libanon. Ik hoop dat ik ooit terug kan naar Libanon om daar in vrede met mijn volksgenoten te leven. Maar Libanon blijft onrustig. Het is niet makkelijk om met zoveel verschillende etnische en religieuze groepen een land te delen.’ Mohammed (18) ‘As-salaamoe aleikoem. Drie jaar geleden kwam ik aanraking met een bekende imam in Den Haag. Ik ging naar een koranschool en ontmoette daar veel vrome broeders. Dat was echt een opluchting voor mij. Ik werd zo moe van al die jongeren die wel zeggen moslim te zijn, maar helemaal niet weten wat ze eigenlijk geloven! Moslim zijn is niet iets voor erbij. Het is iets voor iedere dag! Het vraagt discipline, toewijding en geloof. Sommige mensen vinden mij eng, omdat ik een djelaba (lang gewaad) draag en een sikje heb. Maar ik ben geen terrorist. Ik ben een vrome moslim die de profeet Mohammed, vrede zij met hem, na wil volgen. Sommige van mijn broeders geloven wel dat we door jihad (heilige strijd/oorlog) de islam moeten verspreiden. Maar voor mij is jihad een spirituele strijd, in mijzelf, om een steeds betere moslim te worden.’
RESPECT
14
Maar wie is dan wel moslim? Lang niet alle allochtonen zijn moslim. En als iemand wel moslim is, kan dat nog in allerlei vormen en gradaties! Maar kun je dan helemaal niet van ‘moslims’ spreken? Natuurlijk wel. Iemand is moslim als hij of zij gelooft dat Mohammed (die van 570-632 in de Arabische steden Mekka en Medina leefde) de laatste en belangrijkste profeet van God is en dat hij, in de vorm van de Koran, Gods openbaringen op aarde bracht. Moslims geloven dat de Koran het letterlijke woord van God is. Kortweg kunnen we stellen dat iedereen moslim is die de islamitische geloofsbelijdenis (shahada) onderschrijft.
GENADE
Asjhadoe al-laa ilaaha ill(a) Allah wa asjhadoe anna Moehammad rasoel Allah. Dat betekent: ik getuig dat er geen god is dan God en ik getuig dat Mohammed de boodschapper is van God.
Zijn moslims familie van ons? Bono, de lead singer van de band U2, zong: ‘Jesus, Jew, Mohammed… it’s true, all sons of Abraham’. Het is een populaire gedachte dat jodendom, christendom en islam drie religieuze families zijn die van Abraham afstammen en daarom veel op elkaar lijken. Toch klopt dat verhaal niet helemaal. Het christendom en de islam zijn op heel verschillende manieren ontstaan en dat heeft niet met Abraham te maken. Het christelijk geloof is ontstaan binnen het joodse volk als reactie op de komst van Jezus Christus en daarom aanvaarden christenen het (joodse) Oude Testament. Mohammed stamt waarschijnlijk via Ismaël van Abraham af, maar de islam als godsdienst is pas zesentwintighonderd jaar na Abraham ontstaan. De islam is een combinatie van verschillende religieuze tradities die Mohammed in zijn omgeving tegenkwam. Deze
15
godsdienst is een religieuze stroming die wel erkent dat er maar één God is, maar zich sterk verzet tegen de erkenning van Jezus als Redder en Heer. Ook wijst de islam zowel het Oude als het Nieuwe Testament af als onbetrouwbaar en presenteert het de Koran daarvoor in de plaats. Inhoudelijk is de islam dus een heel ander geloof.
Verschillende stromingen: soennieten versus sji’ieten Zoals je eerder hebt kunnen lezen, zijn er verschillende stromingen en trends binnen de islam. Het grootste onderscheid binnen de islam is dat tussen de soennieten en sji’ieten. Dit zijn de twee hoofdstromen binnen de islam die ontstonden na de eerste grote splitsing in de islamitische geschiedenis. Het sji’isme ontstond naar aanleiding van een opvolgingskwestie na de dood van Mohammed. Sji’ieten geloven dat alleen Ali (de schoonzoon van Mohammed) en zijn nakomelingen door God waren aangewezen als leider(s) van de oemma, de islamitische gemeenschap. Maar de soennieten geloven dat de keuze van een leider niet op basis van afkomst, maar op grond van persoonlijke kwaliteiten moest gebeuren. Ook binnen het sji’isme en soennisme zijn later weer allerlei splitsingen geweest. In de loop van de tijd zijn sji’ieten en soennieten theologisch gezien steeds verder uit elkaar gegroeid. Wereldwijd is zo’n 90% van de moslims soenniet, terwijl zo’n 10% sji’iet is. In Nederland komen niet zoveel sji’ieten voor. Wel kun je ze vinden onder moslims met een Iraanse, Syrische of Libanese achtergrond. Ook Turkse alevieten hebben sji’itische wortels. Ongeveer een derde van de migranten uit Turkije is aleviet. Dat is dus een flinke groep met een afwijkende mening.
GETUIGEN
16