De kerk redt het niet...:Opmaak 1
22-05-2008
12:15
Pagina 1
Met dit boek wil de auteur een bijdrage leveren aan het Bijbels onderwijs over Israël in relatie tot de gemeente van Jezus Christus. Hij doet dat aan de hand van de brief van Paulus aan de Romeinen. In een aantal hoofdstukken worden de belangrijkste gedeelten van deze brief behandeld. Daarna bespreekt de auteur in een vijftal excursen thema’s die relevant zijn voor de opdracht van de kerk in relatie tot Israël en de christenPalestijnen. Een helder boek dat de lezer in kort bestek een Bijbelse richting geeft in de vragen rond Israël.
GIJS LAMMERTS VAN BUEREN
MO REEKS
Near East Ministry
www.uitgeverijboekencentrum.nl www.nemnieuws.nl
Israël in de Romeinenbrief
ISBN 978 90 239 2300 8
9 7 8 9 0 2 3 9 23 0 0 8
NUR 700 / 716
De Midden-Oosten reeks is een gezamenlijke uitgave van Near East Ministry en Uitgeverij Boekencentrum waarin informatie gegeven wordt over ontwikkelingen op geestelijk, sociaal, politiek en cultureel terrein in het MiddenOosten.
GIJS LAMMERTS VAN BUEREN
DE KERK REDT HET NIET ZONDER ISRAËL
Ds. Gijs Lammerts van Bueren studeerde theologie in Londen en Utrecht en is directeur van de Near East Ministry.
De kerk redt het niet zonder Israël
M I D D E N - O O S T E N
R E E K S
De kerk redt het niet...:binnenwerk-de kerk redt het niet
19-05-2008
15:30
Pa
De kerk redt het niet...:binnenwerk-de kerk redt het niet
19-05-2008
De kerk redt het niet zonder IsraĂŤl IsraĂŤl in de Romeinenbrief Herziene en uitgebreide uitgave
Gijs Lammerts van Bueren
Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Near East Ministry, Voorthuizen
15:30
Pa
De kerk redt het niet...:binnenwerk-de kerk redt het niet
19-05-2008
www.uitgeverijboekencentrum.nl www.nemnieuws.nl
Boekverzorging: Studio Anton Sinke Illustratie omslag: Grieks-orthodoxe kerk op de Olijfberg en de Hof van Getsemane. Foto’s: Anton Sinke Foto’s binnenwerk: Alfred Muller, m.u.v. pagina 18 Martin Verhoef, pagina 69 Nes Amin, pagina 78 NEM. De kaart op pagina 15 is gemaakt door Karl Elliger en herzien door Siegfried Mittmann. Uitvoering door het Duits Bijbelgenootschap, Stuttgart en Kartografisch Instituut Helmut Fuchs, Leanberg, © 1963 en 1978 Duits Bijbelgenootschap, Stuttgart. ISBN 978 90 239 2300 8 NUR 700 / 716 © 2008 Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
15:30
Pa
De kerk redt het niet...:binnenwerk-de kerk redt het niet
19-05-2008
Inhoud
7
Woord vooraf bij de herziene en uitgebreide uitgave
9
Inleiding
11
I. Het belang, de aanleiding en indeling van de Romeinenbrief
15
2. De Jood als eerste, het toonaangevende voorbeeld
20
3. De voorrechten van de Jood: Romeinen 3:1-4 en 9:4, 5
27
4. Meer dan persoonlijk voordeel: Romeinen 8:28
32 32 39 43 50
5. Het mysterie van het evangelie: Romeinen 9-11 - Het mysterie van de verharding van Israël - Het mysterie van de redding van heidenen - Het mysterie van de redding van Israël - Het antwoord op het mysterie van het evangelie
52
6. De zwakken en de sterken: Romeinen 15:8-13
58 64 70 74
Excurs 1 Excurs 2 Excurs 3 Excurs 4
86
101 105 108 110
Wie is Jood? Eerst de Jood: dus toch Jodenzending? Het geestelijk Israël Solidariteit met Israël: een praktische handreiking voor de gemeente Excurs 5 Solidariteit met Palestijnse geënte takken en het conflict met het christenzionisme Apendix: vijf stellingen voor evangelisten Literatuurverwijzing Algemene informatie over de Near East Ministry Uitgaven in de MO-reeks tot 2008
5
15:30
Pa
De kerk redt het niet...:binnenwerk-de kerk redt het niet
19-05-2008
15:30
Pa
De kerk redt het niet...:binnenwerk-de kerk redt het niet
19-05-2008
Woord vooraf bij de herziene en uitgebreide uitgave
Tijdens mijn theologiestudie in Engeland bezocht ik eens met een groep studenten Gold Hill Baptist Church. Op die avond sprak David Pawson. Tijdens de Schriftlezing van Jeremia 31:3137 die hij met aandacht las, werd ik diep getroffen door Gods trouw aan Israël dat zelfs door zonde van het volk niet ophoudt te bestaan. Vanaf dat moment ben ik op zoek gegaan naar Gods ondoorgrondelijke weg met zijn verbondsvolk en wat dat voor de rest van de wereld betekent. Mijn studie van Gods weg met Israël en de volken kreeg vervolgens een stimulans door de vraag van de NEM in de jaren tachtig om in Nederland en België onderwijs te geven over Romeinen 9-11. In 2001 werd ik – inmiddels directeur van de NEM – in de gelegenheid gesteld een brochure in de MO-reeks te schrijven over Israël in de Romeinenbrief. Deze brochure is reeds enkele jaren uitverkocht, maar ik koos voor de uitgave van een herziene en uitgebreide versie. Het resultaat is deze brochure, die opnieuw de titel draagt: De kerk redt het niet zonder Israël. In deze herziene uitgave heb ik de NBV als standaardvertaling gebruikt. Vervolgens heb ik een inleiding over de titel en hier en daar een alinea of een voetnoot toegevoegd. De belangrijkste wijziging en uitbreiding is het volledig herschreven hoofdstuk 5 over het belangrijke gedeelte Romeinen 9-11. Daarnaast heb ik vijf excursen aan het eind van de brochure toegevoegd over onderwerpen die naar aanleiding van de tekst van de Romeinenbrief aan de orde komen en die relevant zijn voor de kerk in haar verbondenheid met Israël en met de christenen in het MiddenOosten.
7
15:30
Pa
De kerk redt het niet...:binnenwerk-de kerk redt het niet
19-05-2008
Het bestuur van de NEM ben ik zeer dankbaar voor het studieverlof waarin ik deze brochure heb kunnen schrijven. De inspiratie heb ik in de eerste plaats ontvangen door nieuwe studie in de Bijbel. Daarnaast heb ik de belangrijkste laatst uitgegeven theologische literatuur over de relatie IsraĂŤl en de gemeente kunnen lezen. Maar het mooiste was de gelegenheid die ik kreeg om samen met mijn vrouw Diny christelijke leiders in IsraĂŤl en de Palestijnse gebieden te ontmoeten. Deze keer niet tijdens een conferentie of op een kantoor voor werkdoeleinden. Nu was het bij hen thuis of daar vlakbij, en we kregen de tijd om vrijuit te horen over wat Gods Geest in deze regio gedaan heeft, en de verwachtingen voor de toekomst te zien. Het is een rijke tijd geweest en ons gebed is dat deze brochure velen mag inspireren om naar het evangelie te leven en te verwachten in de kracht Gods tot behoud, eerst voor de Jood, maar ook voor de Palestijn en de andere volken. Gijs Lammerts van Bueren Jeruzalem, 30 januari 2008
8
15:30
Pa
De kerk redt het niet...:binnenwerk-de kerk redt het niet
19-05-2008
1 Het belang, de aanleiding en indeling van de Romeinenbrief
Het belang e brief van Paulus aan de Romeinen is een van de belangrijkste geschriften voor de gemeente van Jezus Christus. De meeste Bijbelscholen en theologische opleidingen besteden er ruime aandacht aan. De bijzondere plaats die deze brief inneemt, dateert al van de samenstelling van de canon in de vierde eeuw. Niet voor niets is dit Bijbelboek in het Nieuwe Testament vooraan geplaatst, direct na de evangeliĂŤn en de Handelingen der apostelen. Deze keus ligt voor de hand: de kerk van Rome genoot veel respect onder christenen in het Westen. Ze stond bekend als een gemeente die zorg droeg voor de armen en het evangelie actief en met veel vrucht verkondigde. Uit correspondentie van gemeenten in Griekenland kunnen wij ook opmaken dat de leiders bekendstonden om hun wijsheid en inzicht. Een onderwijzende brief van een van haar grondleggers vraagt derhalve om zorgvuldige aandacht. Maar het belang van deze brief ligt nog meer in de diepgaande uitleg van Gods heilsweg voor de mens. Nergens in het Nieuwe Testament wordt het evangelie zo duidelijk verkondigd. Dit Bijbelboek was essentieel ten tijde van de Reformatie. Luther werd gegrepen door de inhoud van deze brief: de nadruk op de rechtvaardiging door het geloof alleen.
D
Wij volgen in deze brochure zo veel mogelijk het gebruik van de namen en termen zoals wij die in het Grieks hebben overgeleverd gekregen. Dit betekent dat wij schrijven over Christus en niet over Messias, zoals gangbaar is onder de gelovigen uit de heidenen die hun wortels in het Jodendom ontdekken. Ook gebruiken wij IsraĂŤl als aanduiding van het Joodse volk als geheel
11
15:30
Pa
De kerk redt het niet...:binnenwerk-de kerk redt het niet
19-05-2008
en we wijken daarvan alleen af als de tekst er aanleiding toe geeft. Verder komt het woord ‘heiden’ veelvuldig voor in de Romeinenbrief en dus ook in deze brochure. Het gaat daarbij om de niet-Joden, om mensen uit de volken. Zo mogen wij in deze brief van Paulus ook de Griek als vertegenwoordiger van die niet-Jood zien.
Aanleiding Waarom heeft Paulus deze brief geschreven? Er zijn verschillende redenen. Zo lijkt hij antwoord te geven op de klacht van mensen die vinden dat zijn evangelieprediking tot wetteloosheid leidt.1 Hij zegt zich niet te schamen voor het evangelie. Werd hij dan soms beschuldigd van een beschamende boodschap? In een duidelijk betoog weerlegt hij die klacht in hoofdstuk 6: het evangelie leidt juist tot de heiliging. Maar ook het gemeenteleven van de kerk te Rome lijkt aanleiding te hebben gegeven om de pen ter hand te nemen. Paulus geeft aan dat hij hen al eerder heeft willen bezoeken2 en spreekt de wens uit tijdens zijn voorgenomen reis naar Spanje deze gemeente aan te doen.3 De traditie vertelt ons dat de gemeente in Rome door Petrus en Paulus gesticht is. Hoewel hiervoor geen sluitend bewijs is, zien wij geen aanleiding te twijfelen aan een fundamentele inbreng van Paulus bij de start van deze gemeente. Uit zijn brief blijkt dat hij hen goed kende. Verschillende leden noemt hij bij name4 en de problematiek waarmee de gemeente worstelt, is hem niet ontgaan. Hoe is de relatie tussen de gelovigen uit de Joden en die uit de Grieken? Hoe gaan ze met elkaar om in een gemengde gemeente zoals die van Rome? Paulus spreekt beide groepen aan in deze brief. In hoofdstuk 11:13 worden de gelovigen uit de heidenen specifiek aangesproken. In hoofdstuk 15:7-12 richt hij zich tot Joden én heidenen, en ook
1 2 3 4
Zie bijv. Rom. 3:8, 31 en 6:1, 15. Rom. 1:12, 13. Rom. 15:23vv, 28. Zie Rom. 16.
12
15:30
Pa
De kerk redt het niet...:binnenwerk-de kerk redt het niet
19-05-2008
uit de begroetingen in hoofdstuk 16 wordt duidelijk dat gelovigen van zowel Joodse als niet-Joodse afkomst deel uitmaakten van de kerk te Rome.
Indeling Door de helderheid van Paulus’ betoog lijkt het eenvoudig de indeling in hoofdlijnen vast te leggen. Echter, deze indeling wordt evenzeer bepaald door vooronderstellingen. Zo hanteert men in vele opleidingen de indeling in de hoofdstukken 1-8, 9-11 en 1216, waarbij de studie van hoofdstuk 1-8 meestal verplicht is en die van de overige hoofdstukken facultatief. Maar deze indeling is vaak gebaseerd op de gedachte van de vervangingsleer. Ook Johannes Calvijn had moeite het verband tussen de hoofdstukken 1-8 en 9-11 te zien en gebruikte 9-11 vooral om zijn uitverkiezingsleer Bijbelse grond te geven. Toch ligt het voor de hand een indeling 1-11 en 12-16 te hanteren. Deze herkent men dankzij het prachtige aanbiddingslied in 11:33-36 als afsluiting van elf hoofdstukken systematisch onderwijs over het evangelie. Direct hierna lezen wij een duidelijke aanhef voor een nieuw onderwerp, met het oog op wat in de voorafgaande elf hoofdstukken door Paulus uiteengezet is: ‘Broeders en zusters, met beroep op Gods barmhartigheid’5 slaat ongetwijfeld op het gehele evangelie van hoofdstuk 1-11 en niet op het probleem van de gedeeltelijke verharding van Israël, waar Paulus in de hoofdstukken 9-11 over schrijft. Het nieuwe onderwerp dat hij in hoofdstuk 12 aansnijdt, is de praktijk van het christenleven in de gemeente. Een leven uit het evangelie van de genade, waaraan zowel Jood als Griek deel heeft, geworteld in de beloften aan Israël.
5
Rom. 12:1a.
13
15:30
Pa
De kerk redt het niet...:binnenwerk-de kerk redt het niet
19-05-2008
Een indeling die de opbouw van de brief in grote lijnen laat zien, is: 1:1-7
Opschrift, aanhef en groet
1:8-16a
Paulus en de kerk te Rome
1:16b-17
Het thema van de brief
1:18-4:25
Uiteenzetting van het evangelie als de openbaring van de gerechtigheid van God door het geloof alleen
5:1-8:39
Het geestelijk leven van hen die gerechtvaardigd zijn door het geloof
9:1-11:36
Het mysterie van het evangelie
12:1-15:13
De praktijk van het leven in de gemeente van Jezus Christus
15:14-16:27 Conclusie en slot
14
15:30
Pa