9
789023 923640
opmk.ExamenSamen
01-07-2009
11:02
Pagina 4
Uitgeverij Jes! is een samenwerking tussen Uitgeverij Boekencentrum en de HGJB. Zie voor meer informatie www.jesvoorjou.nl.
Ontwerp omslag: Margreet Kattouw (www.studiovrolijk.nl) Ontwerp binnenwerk: Gerard de Groot Illustraties binnenwerk: Paul Haring De bijbeltekst in deze uitgave is ontleend aan de Herziene Statenvertaling.
ISBN 978 90 239 2364 0 NUR 100 © 2009 Uitgeverij Jes! · Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
opmk.ExamenSamen
01-07-2009
11:02
Pagina 5
Inhoud
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Woord vooraf Jij en zo’n 200.000 lotgenoten Eerst oefenen, dan scoren Een beetje stress helpt Probeer (niet) je decaan te ontlopen Ouders heb je nu eenmaal‌ nodig He is in control (Studie)stof voor elke dag Over de auteurs
7 9 14 23 32 43 52 61 94
5
opmk.ExamenSamen
01-07-2009
11:02
Pagina 6
opmk.ExamenSamen
01-07-2009
11:02
Pagina 7
Woord vooraf
Waarom deze survivalgids voor examenkandidaten? Omdat ik denk dat jij als examenkandidaat daar ĂŠcht iets aan kunt hebben. Ooit slaagde ik voor de havo, maar ik zakte later voor het vwo. En toch is het allemaal goed gekomen... Maar ik weet nog van de spanning en hoe blij ik was en hoe teleurgesteld. Ik weet nog hoe moeilijk het was om een beroep te kiezen en een vervolgopleiding. Kortom, uit eigen ervaring weet ik hoe lastig de examentijd is. Door mijn werk aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) heb ik te maken met leerlingen die in deze periode van hun leven zitten. Ze staan, net als jij, voor het examen en moeten definitief een beroeps- en studiekeuze maken. Ze bezoeken de CHE om een beter beeld te krijgen van beroep en opleiding. Wat is dĂĄt lastig. Er zijn onnoemelijk veel opleidingen. En bovendien weten ze nog niet eens zeker of ze het examen wel halen. Het is een onzekere tijd in hun en jouw leven. Dat merk ik ook als jeugdouderling in mijn contacten met jongeren in de kerkelijke gemeente waartoe ik behoor. Nadat de uitslagen bekend zijn geworden, krijgen de examenkandidaten een boekje als felicitatie of als troost. Uit de gesprekken die ik dan heb, blijkt dat jongeren in deze periode veel vragen heb-
7
opmk.ExamenSamen
01-07-2009
11:02
Pagina 8
ben en ook op zoek zijn naar antwoorden van God. Ze zijn bezig met wat het geloof voor hen persoonlijk betekent. Al deze ervaringen brachten me op het idee om een boek te maken, speciaal voor jou als examenkandidaat. Ik ben blij dat ik een aantal deskundigen op verschillende terreinen heb gevonden die aan dit boekje wilden meewerken. Hierdoor is Examen doe je samen een afwisselend, leuk en leerzaam boek geworden.
8
Alle medewerkers aan dit boekje willen je helpen om te ‘overleven’ in je examentijd. Ik hoop dat je echt iets aan deze survivalgids hebt en dat God je zegent.
Arjan van Vugt Lienden, mei 2009
opmk.ExamenSamen
01-07-2009
11:02
Pagina 9
1. Jij en zo’n 200.000 lotgenoten je doet het niet alleen Door Arjan van Vugt
Dit schooljaar is het zover. Je doet examen. Dat betekent dat je kennis en vaardigheden worden onderzocht. Je hebt al heel wat cijfers gehaald die meetellen voor je eindexamen, maar het spannendste komt nog. Tijdens het centraal schriftelijk examen moet je in een paar uur laten zien wat je allemaal in huis hebt. Misschien heb je er zin in en kijk je uit naar de volgende fase in je leven. Misschien zie je er als een berg tegenop. Hoe dan ook; met dit boekje wil ik je helpen om de examentijd te ‘overleven’. Het belangrijkste advies is: doe het niet alleen, want je doet het niet alleen.
Met 200.000 anderen Oké, je moet het zelf doen. Jij zelf moet met je neus in de boeken. Jij zit in je eentje achter dat tafeltje in die (gym)zaal. Maar troost je. Je bent niet de enige die dit meemaakt. Per jaar zijn er in Nederland zo’n 200.000 lotgenoten die
9
opmk.ExamenSamen
01-07-2009
11:02
Pagina 10
in het examenjaar van het voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo) zitten. Je doet het dus letterlijk niet alleen.
Met jezelf
10
Je wilt straks de vlag uitsteken. Daarvoor moet je nu presteren. Je zult ontdekken dat examen doen ook betekent dat je jezelf tegenkomt. Je krijgt met jezelf te maken. Kun je leren, weet je hoe dat moet? Heb je genoeg discipline? Ben je in staat om je voldoende te ontspannen? Kun je met spanning omgaan? Kortom, ken jezelf en houd je zwakke plek in de gaten. Thuis of op school willen ze je daar natuurlijk bij helpen.
Met je ouders Je ouders leven vast met je mee. Op jouw leeftijd kan de relatie met je ouders lastig zijn. Je ontwikkelt je immers tot een zelfstandig denkend mens. Wees slim en houd ze juist in deze examenperiode te vriend. Dat geeft een stukje ontspanning en bovendien kunnen ze je een beetje verwennen. Maak gebruik van ze. Laat je overhoren. Vertel wat je meemaakt. Laat ze je adviseren. Zij kennen je tenslotte erg goed. Als het bij jou anders is, omdat je geen ouders hebt of omdat de relatie met je ouders slecht is, probeer dan anderen te vinden bij wie je je hart kunt luchten. Misschien zijn er familieleden, vrienden of gemeenteleden bij wie je je veilig voelt.
Met God Je bent door God geschapen. Hij weet van je bestaan. Hij stelt geen eisen. In je leven zal dit niet het eerste examen zijn. Je zwemdiploma was al zo’n moment waarop je moest presteren. Na dit examen zullen nog veel momenten volgen waar-
opmk.ExamenSamen
01-07-2009
11:02
Pagina 11
op je je moet bewijzen. Voor God ben je waardevol omdat Hij je geschapen heeft. Het maakt Hem niet uit of je succes hebt of niet. Het maakt Hem wel uit of je Hem betrekt in je leven of niet. Erken je God als Degene die jou heeft gemaakt? Erken je Hem als Degene die niet wil dat je verloren gaat, maar dat je leeft, eeuwig? Als Degene die alle macht heeft in de hemel en op de aarde? Vraag om Zijn hulp. Daarmee belijd je namelijk dat Hij er is en dat Hij de macht heeft je te helpen. Als je weet dat Hij voor je zorgt, geeft dat rust.
Zin en onzin Op zichzelf is examen doen een rare bezigheid. In één keer moet je laten zien wat je allemaal in huis hebt. Als het goed is heb je eerder ook al laten zien dat je het kunt. Maar toch, het is een serieuze zaak. Als je uiteindelijk zakt, baal je als een stekker. Je bent dan gelukkig niet de enige die z’n diploma niet haalt, want van de leerlingen die aan het examenjaar begonnen, halen er jaarlijks 20.000 geen diploma. Maar toch, het is niet goed voor je zelfvertrouwen. Bovendien is het
11
opmk.ExamenSamen
01-07-2009
11:02
Pagina 12
onhandig als je geen diploma hebt. Je zult dan op een andere manier moeten laten zien waartoe je in staat bent.
12
Examen doen en slagen heeft dus wel zin. Als het geen serieuze zaak was, zou dit boekje niet zijn geschreven en zou jij het niet in handen hebben. Toch wil ik benadrukken dat het ook maar relatief is. Het is ergens ook onzin. Er zijn veel belangrijkere dingen in het leven. Bovendien kennen we allemaal wel mensen die het zonder diploma maatschappelijk gezien goed doen. Als je slaagt mag je dankbaar zijn en ervan genieten. Als je zakt heb je iets te verwerken. Vraag je maar eerlijk af waardoor het kwam. Als er geen bijzondere omstandigheden waren, is het vreemd als je zakt. Je was namelijk al wel in het examenjaar gekomen. Heb je er echt helemaal niets aan gedaan of liet school een steekje vallen? Het doet er eigenlijk niet toe. Je mag hoe dan ook weten dat je waardevol bent. Uiteindelijk maakt dat papiertje je toch niet ĂŠcht gelukkig. Wist je dat: 1. van de 200.000 leerlingen die in het examenjaar zitten er 10.000 niet aan het centraal schriftelijk examen meedoen? En dat van degenen die wel meedoen 95% slaagt? 2. 36% van de examenkandidaten op het vmbo (basisgerichte, kaderberoepsgerichte of gemengde leerweg, ofwel bl, kl of gl) zit, 23% de theoretische leerweg (tl) op het vmbo doet, 24% op de havo zit en 17% het vwo volgt? 3. je eindexamen bestaat uit het schoolexamen en het centraal schriftelijk examen? Het laatste examen is overal in Nederland hetzelfde, het eerste wordt opgesteld door je school.
opmk.ExamenSamen
01-07-2009
11:02
Pagina 13
4. het centraal schriftelijk examen drie keer wordt aangeboden: in mei voor alle leerlingen, in juni de herkansingen en in augustus nog een ronde voor inhalers? 5. je ouders en je opa en oma waarschijnlijk ook examen deden? Vraag maar eens of zij het hebben gehaald en hoe ze het vonden.
Achtergrondinfo voor een praatje met je ouders Als je het vmbo doet, kunnen je ouders niet weten hoe het is om daarvoor examen te doen. Het vmbo is namelijk in 1999 ontstaan toen de mavo en het lbo op de schop gingen. In de tijd van je opa en oma was het waarschijnlijk helemaal anders. Voor 1968 had je de ambachtsschool, de huishoudschool, de ulo, de mulo (meer uitgebreid lager onderwijs), de middelbare meisjesschool (mms) en de hogere burgerschool (hbs). Mulo, mms en hbs werden toen vervangen door mavo, havo en vwo. De andere opleidingen gingen over in het lbo. Als je opa dus zegt dat hij examen op de mulo deed of je moeder zat op de mavo, dan is dat een beetje vergelijkbaar met het vmbo (theoretische leerweg).
13