Van Rome naar mekka

Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 1

VAN ROME NAAR MEKKA

Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 2

Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 3

Van Rome naar Mekka Een fietstocht als brug tussen culturen en religies

Frank Elshof

Uitgeverij Meinema, Zoetermeer

Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 4

www.uitgeverijmeinema.nl

Bij de vormgeving van dit boek is dankbaar gebruik gemaakt van de vele foto’s die onderweg door de deelnemers aan de tocht gemaakt zijn.

boekverzorging: Studio Anton Sinke

ISBN 978 90 211 4268 5 NUR 508 © 2010 Uitgeverij Meinema, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 5

Inhoud

7

Inleiding

9

Hoofdstuk 1: Italië en Griekenland De boodschap van het Vaticaan

24

Hoofdstuk 2: Turkije Van Paulus tot Atatürk

64

Hoofdstuk 3: Syrië Historische plaatsen en ontmoetingen

102

Hoofdstuk 4: Jordanië Adembenemend

138

Hoofdstuk 5: Saoedi-Arabië De Emir van Mekka en de Sjeik van Bisha

173

Epiloog

177

Geraadpleegde en aanbevolen literatuur

179

Deelnemers aan de fietstocht Rome-Mekka, 22 september – 30 oktober 2009

5

Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 6

6

De haven van Piraeus

Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 7

Inleiding

e toenemende immigratie van bewoners

D

gen over de toenemende invloed van de islam

uit islamitische landen naar Europese lan-

haaks op elkaar staan. Samuel Huntington schreef in

den leidt in westerse landen tot een steeds

1996 nog, in zijn The Clash of Civilizations and the

scherpere discussie over de zogenoemde islamise-

Remaking of World Order, dat het probleem voor het

ring van Europa en de controverses worden in toon

Westen niet het islamitische fundamentalisme was

en toonhoogte steeds scherper.

maar de islam – een andere beschaving wier volke-

In Zwitserland stemde de bevolking in novem-

ren overtuigd zijn van de superioriteit van hun cul-

ber 2009 per referendum voor een verbod op het

tuur en die geobsedeerd zijn door de inferioriteit

bouwen van moskeeën met minaretten. België

van hun macht. Hier tegenover staat de in Oxford

heeft een boerkaverbod ingesteld in openbare

docerende hoogleraar Eugene Rogan, die in een

scholen, in Frankrijk is dit door het hoogste

interview in NRC Handelsblad (2 april 2010) vertelt

gerechtshof afgewezen. En in Nederland leidt de

over de historische aanwezigheid van de islam in

wijze waarop Geert Wilders de toon zet in het debat

Europa. ‘De islam is niet wezensvreemd aan Europa,’

over de islam en Nederland tot een karikatuur van

stelt hij. ‘We hebben het bestaan van de islamitische

de islam, tot het opzetten van bevolkingsgroepen

eeuwen in Europa uit de geschiedenis geschreven.

tegen elkaar, en tot het uitsluiten van groepen.

Dit creëert een groot deel van de huidige misver-

Leidt deze islamdiscussie tot een zogenoemde ‘botsing van beschavingen’ of is zij een gevolg van de toenemende globalisering van de wereld? Ook

standen. Men dient niet te spreken van islam in Europa, maar een islam van Europa.’

Hoe dat ook zij, een groep fietsers uit Nederland

in de academische wereld worden boekenkasten

en Duitsland, tweeëntwintig mannen en twee vrou-

vol geschreven over deze vraag, waarbij de menin-

wen, heeft in het najaar van 2009 een fietstocht

7

Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 8

gemaakt van Rome naar Mekka. Onderweg sloten zich andere fietsers aan bij de groep, zoals in Turkije en Jordanië.

Waarom per fiets? In de eerste plaats omdat de deelnemers liefhebbers zijn van het fietsen van lange afstanden.

Waarom van Rome naar Mekka? Omdat de fietsers zich schaarden achter het doel van deze tocht: het overbruggen van de afstand tussen verschillende culturen en religies en het bevorderen van een dialoog, vooral die tussen islam en christendom.

De symboliek van deze fietstocht kreeg gestalte in een brief die de fietsers meebrachten van de voor-

8

zitter van de Vaticaanse commissie van interreligieuze betrekkingen, kardinaal Walter Kasper, voor de Emir van Mekka en gouverneur van de heilige stad Mekka, prins Khalid Al-Faisal bin Abdul Aziz Al-Saoed.

Dit boek doet verslag van deze bijzondere fietstocht, die ons door de prachtige landschappen van Italië, Griekenland, Turkije, Syrië, Jordanië en SaoediArabië voerde. De tocht volgde voor een belangrijk

Dit boek zou niet tot stand gekomen zijn zonder

deel de route die de kruisvaarders tien eeuwen

steun van de Rotary Club Drechterland, in het bij-

geleden volgden. Veel plaatsen werden bezocht die

zonder Leo Schmidt en Catrien Eggens, zonder wier

Paulus tijdens de eerste kerstening op zijn reizen aan-

enthousiasme en doorzettingsvermogen deze

deed. Bovendien werden veel plaatsen aangedaan

tocht niet had kunnen worden gemaakt.

waar nog sporen van het Romeinse Rijk te bezichti-

Een bijzonder woord van dank ben ik verschul-

gen zijn. Kortom, in dit boek komen de natuur, de

digd aan alle medefietsers die van deze fietstocht

godsdienst en de cultuurgeschiedenis tot leven.

een onvergetelijke reis hebben gemaakt.

Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 9

Hoofdstuk 1

Italië en Griekenland: de boodschap van het Vaticaan 23 september 2009:

maken, een tocht van Rome naar Mekka. Waarom

audiëntie bij Paus Benedictus XVI

deze route? Wel, het is een van de oudste pelgrimsroutes die er bestaat, van Rome naar Jeruzalem en

De spanning neemt merkbaar toe in de grote

Mekka. In deze tijd, nu in westerse landen de groei

audiëntiehal van het Vaticaan als het tegen half elf

van de islam en de immigratie van moslims gepro-

in de ochtend loopt. Deze grote zaal links van de

blematiseerd wordt en soms ook in heftige bewoor-

Sint Pieter heeft zich gevuld met ruim 3000 men-

dingen wordt gesteld dat de zogenaamde

sen, allen in afwachting van de paus. Voordat ze

islamisering een halt moet worden toegeroepen,

naar binnen konden, zijn ze allemaal gescreend via

leek het deze groep fietsers van belang om vanuit

een stuk of vijf detectiepoortjes. De mensen komen

een andere optiek contacten met de islam en de

vanuit de hele wereld, je hoort alle talen om je

moslims te leggen. Wat is er beter dan om in direct

heen.

contact met de bevolking van een aantal islamiti-

De tweede en derde rij zijn voor ons gereser-

sche landen met elkaar in gesprek te raken? Deze

veerd en zelf wachten we ook in spanning af wat er

fietstocht van zes weken

komen gaat. We zijn gekleed in ons officiële tenue:

onder het motto ‘People for

blauwe broek en groen poloshirt met daarop in

People’ zal de fietsers via Italië,

geel gestikt: Cycletour Rome-Mecca 2009. We vor-

Griekenland, Turkije, Syrië en

men als het ware een ‘groene golf’, daar op de

Jordanië naar Saoedi-Arabië

tweede en derde rij.

voeren, waar uiteindelijk

Dit is het echte begin van de fietstocht die tweeentwintig fietsers uit Nederland en Duitsland gaan

getracht zal worden een brief van het Vaticaan te overhandi-

9