Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 1
VAN ROME NAAR MEKKA
Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 2
Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 3
Van Rome naar Mekka Een fietstocht als brug tussen culturen en religies
Frank Elshof
Uitgeverij Meinema, Zoetermeer
Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 4
www.uitgeverijmeinema.nl
Bij de vormgeving van dit boek is dankbaar gebruik gemaakt van de vele foto’s die onderweg door de deelnemers aan de tocht gemaakt zijn.
boekverzorging: Studio Anton Sinke
ISBN 978 90 211 4268 5 NUR 508 © 2010 Uitgeverij Meinema, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 5
Inhoud
7
Inleiding
9
Hoofdstuk 1: Italië en Griekenland De boodschap van het Vaticaan
24
Hoofdstuk 2: Turkije Van Paulus tot Atatürk
64
Hoofdstuk 3: Syrië Historische plaatsen en ontmoetingen
102
Hoofdstuk 4: Jordanië Adembenemend
138
Hoofdstuk 5: Saoedi-Arabië De Emir van Mekka en de Sjeik van Bisha
173
Epiloog
177
Geraadpleegde en aanbevolen literatuur
179
Deelnemers aan de fietstocht Rome-Mekka, 22 september – 30 oktober 2009
5
Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 6
6
De haven van Piraeus
Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 7
Inleiding
e toenemende immigratie van bewoners
D
gen over de toenemende invloed van de islam
uit islamitische landen naar Europese lan-
haaks op elkaar staan. Samuel Huntington schreef in
den leidt in westerse landen tot een steeds
1996 nog, in zijn The Clash of Civilizations and the
scherpere discussie over de zogenoemde islamise-
Remaking of World Order, dat het probleem voor het
ring van Europa en de controverses worden in toon
Westen niet het islamitische fundamentalisme was
en toonhoogte steeds scherper.
maar de islam – een andere beschaving wier volke-
In Zwitserland stemde de bevolking in novem-
ren overtuigd zijn van de superioriteit van hun cul-
ber 2009 per referendum voor een verbod op het
tuur en die geobsedeerd zijn door de inferioriteit
bouwen van moskeeën met minaretten. België
van hun macht. Hier tegenover staat de in Oxford
heeft een boerkaverbod ingesteld in openbare
docerende hoogleraar Eugene Rogan, die in een
scholen, in Frankrijk is dit door het hoogste
interview in NRC Handelsblad (2 april 2010) vertelt
gerechtshof afgewezen. En in Nederland leidt de
over de historische aanwezigheid van de islam in
wijze waarop Geert Wilders de toon zet in het debat
Europa. ‘De islam is niet wezensvreemd aan Europa,’
over de islam en Nederland tot een karikatuur van
stelt hij. ‘We hebben het bestaan van de islamitische
de islam, tot het opzetten van bevolkingsgroepen
eeuwen in Europa uit de geschiedenis geschreven.
tegen elkaar, en tot het uitsluiten van groepen.
Dit creëert een groot deel van de huidige misver-
Leidt deze islamdiscussie tot een zogenoemde ‘botsing van beschavingen’ of is zij een gevolg van de toenemende globalisering van de wereld? Ook
standen. Men dient niet te spreken van islam in Europa, maar een islam van Europa.’ Hoe dat ook zij, een groep fietsers uit Nederland
in de academische wereld worden boekenkasten
en Duitsland, tweeëntwintig mannen en twee vrou-
vol geschreven over deze vraag, waarbij de menin-
wen, heeft in het najaar van 2009 een fietstocht
7
Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 8
gemaakt van Rome naar Mekka. Onderweg sloten zich andere fietsers aan bij de groep, zoals in Turkije en Jordanië. Waarom per fiets? In de eerste plaats omdat de deelnemers liefhebbers zijn van het fietsen van lange afstanden. Waarom van Rome naar Mekka? Omdat de fietsers zich schaarden achter het doel van deze tocht: het overbruggen van de afstand tussen verschillende culturen en religies en het bevorderen van een dialoog, vooral die tussen islam en christendom. De symboliek van deze fietstocht kreeg gestalte in een brief die de fietsers meebrachten van de voor-
8
zitter van de Vaticaanse commissie van interreligieuze betrekkingen, kardinaal Walter Kasper, voor de Emir van Mekka en gouverneur van de heilige stad Mekka, prins Khalid Al-Faisal bin Abdul Aziz Al-Saoed. Dit boek doet verslag van deze bijzondere fietstocht, die ons door de prachtige landschappen van Italië, Griekenland, Turkije, Syrië, Jordanië en SaoediArabië voerde. De tocht volgde voor een belangrijk
Dit boek zou niet tot stand gekomen zijn zonder
deel de route die de kruisvaarders tien eeuwen
steun van de Rotary Club Drechterland, in het bij-
geleden volgden. Veel plaatsen werden bezocht die
zonder Leo Schmidt en Catrien Eggens, zonder wier
Paulus tijdens de eerste kerstening op zijn reizen aan-
enthousiasme en doorzettingsvermogen deze
deed. Bovendien werden veel plaatsen aangedaan
tocht niet had kunnen worden gemaakt.
waar nog sporen van het Romeinse Rijk te bezichti-
Een bijzonder woord van dank ben ik verschul-
gen zijn. Kortom, in dit boek komen de natuur, de
digd aan alle medefietsers die van deze fietstocht
godsdienst en de cultuurgeschiedenis tot leven.
een onvergetelijke reis hebben gemaakt.
Van Rome naar Mekka_Van Rome naar mekka-binnenwerk 09-09-10 18:53 Pagina 9
Hoofdstuk 1
Italië en Griekenland: de boodschap van het Vaticaan 23 september 2009:
maken, een tocht van Rome naar Mekka. Waarom
audiëntie bij Paus Benedictus XVI
deze route? Wel, het is een van de oudste pelgrimsroutes die er bestaat, van Rome naar Jeruzalem en
De spanning neemt merkbaar toe in de grote
Mekka. In deze tijd, nu in westerse landen de groei
audiëntiehal van het Vaticaan als het tegen half elf
van de islam en de immigratie van moslims gepro-
in de ochtend loopt. Deze grote zaal links van de
blematiseerd wordt en soms ook in heftige bewoor-
Sint Pieter heeft zich gevuld met ruim 3000 men-
dingen wordt gesteld dat de zogenaamde
sen, allen in afwachting van de paus. Voordat ze
islamisering een halt moet worden toegeroepen,
naar binnen konden, zijn ze allemaal gescreend via
leek het deze groep fietsers van belang om vanuit
een stuk of vijf detectiepoortjes. De mensen komen
een andere optiek contacten met de islam en de
vanuit de hele wereld, je hoort alle talen om je
moslims te leggen. Wat is er beter dan om in direct
heen.
contact met de bevolking van een aantal islamiti-
De tweede en derde rij zijn voor ons gereser-
sche landen met elkaar in gesprek te raken? Deze
veerd en zelf wachten we ook in spanning af wat er
fietstocht van zes weken
komen gaat. We zijn gekleed in ons officiële tenue:
onder het motto ‘People for
blauwe broek en groen poloshirt met daarop in
People’ zal de fietsers via Italië,
geel gestikt: Cycletour Rome-Mecca 2009. We vor-
Griekenland, Turkije, Syrië en
men als het ware een ‘groene golf’, daar op de
Jordanië naar Saoedi-Arabië
tweede en derde rij.
voeren, waar uiteindelijk
Dit is het echte begin van de fietstocht die tweeentwintig fietsers uit Nederland en Duitsland gaan
getracht zal worden een brief van het Vaticaan te overhandi-
9