Wat gebeurt er
in de kerkdienst?
Voor jongeren van 12 tot 16 jaar
dr. M. van Campen
Vierde, herziene druk
Zoetermeer
www.uitgeverijboekencentrum.nl www.reflector.nu
Vierde, herziene druk 2007 Ontwerp omslag: Mirella Dijkerman, Den Haag Vormgeving: Anton Sinke, Nieuwerkerk a/d IJssel Illustraties: Roel Ottow, Diemen ISBN 978 90 239 3006 8 NUR 746 © 2007 Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974 St.b. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, St.b. 471 artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.
1.
Wat doe je in de kerk? - de orde van dienst
6
2.
God wil ons ontmoeten - het geheim van de kerkdienst
10
3.
Zijn we er klaar voor? - de voorbereiding
14
4.
De groeten van God - votum en groet
17
5.
Het hoogste lied - het zingen van de gemeente
21
6.
Spiegel en richtingwijzer - de Wet van God
25
7.
Op toonhoogte?! - de geloofsbelijdenis
30
8.
Laten wij bidden - de gebeden
34
9.
De Bijbel open - Schriftlezing en preek
39
10.
Offer of fooitje? - de collecte
43
11.
Gezegend gezonden - de zegen
48
12.
Je bent getekend - de Heilige Doop
52
13.
Aan Gods tafel - het Heilig Avondmaal
57
14.
Van feest tot feest - het kerkelijk jaar
61
15.
Tot Uw dienst - de ambten
65
Bijlage
70
INHOUD
Inhoud
5
LES
1
Wat doe je in de kerk? DE ORDE VAN DIENST VERKENNING Mirjam van 13 krijgt een brief van haar vriendin Inge. Ze hebben samen op de christelijke school gezeten. De ouders van Inge zijn niet kerkelijk, maar toch ging zij vaak met Mirjam mee naar de kerk. Intussen is Inge verhuisd. De meisjes schrijven elkaar nog regelmatig. Na een half jaar vertelt Inge eerlijk aan Mirjam dat ze ’s zondags uitslaapt. Ze heeft geen behoefte meer aan de kerkdienst. Ze gelooft nog wel, maar daar heeft ze de kerk niet voor nodig, vindt ze. Als jij Mirjam was, wat zou je dan terugschrijven?
BIJBELSTUDIE: Lukas 4:16-21 Herziene Statenvertaling 16
17
18
19
20
21
En Hij kwam te Nazareth, waar Hij opgevoed was, en ging naar Zijn gewoonte op de dag van de sabbat naar de synagoge, en Hij stond op om te lezen. En aan Hem werd het boek van de profeet Jesaja gegeven, en toen Hij het boek opengedaan had, vond Hij de plaats waar geschreven stond: De Geest van de Heere is op Mij, omdat Hij Mij gezalfd heeft; Hij heeft Mij gezonden om aan armen het Evangelie te verkondigen, om te genezen die gebroken van hart zijn, Om aan gevangenen vrijlating te prediken en aan blinden het gezichtsvermogen, om verslagenen weg te zenden in vrijheid, om het aangename jaar van de Heere te prediken. En toen Hij het boek dichtgedaan en aan de dienaar teruggegeven had, ging Hij zitten, en de ogen van allen in de synagoge waren op Hem gevestigd. Hij begon tegen hen te zeggen: Heden is deze Schrift in uw oren in vervulling gegaan.
1 In welke plaats gaat Jezus naar de
‘kerk’?
6
Nieuwe Bijbelvertaling 16
17
18
19 20
21
Hij kwam ook in Nazaret, waar hij was opgegroeid, en volgens zijn gewoonte ging hij op sabbat naar de synagoge. Toen hij opstond om voor te lezen, werd hem de boekrol van de profeet Jesaja overhandigd, en hij rolde hem af tot de plaats waar geschreven staat: ‘De Geest van de Heer rust op mij, want hij heeft mij gezalfd. Om aan armen het goede nieuws te brengen heeft hij mij gezonden, om aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken en aan blinden het herstel van hun zicht, om onderdrukten hun vrijheid te geven, om een genadejaar van de Heer uit te roepen.’ Hij rolde de boekrol op, gaf hem terug aan de dienaar en ging weer zitten; de ogen van alle aanwezigen in de synagoge waren op hem gericht. Hij zei tegen hen: ‘Vandaag hebben jullie deze schrifttekst in vervulling horen gaan.’
2 Hoe wordt de ‘kerk’ genoemd waar
3 Op welke dag gaat Jezus naar de
‘kerk’? 4 Hoe vaak gaat Jezus naar de ‘kerk’?
1 LES
Jezus heen gaat?
5 Wat gebeurt er in deze ‘kerkdienst’? 6 Wat is de boodschap van de preek in
deze ‘kerkdienst’?
INFORMATIE 1 Iedere zondag luiden in ons land de kerkklokken. Ze roepen ons op om naar de
kerk te komen. Is dat verplicht? Waar staat in de Bijbel dat je ’s zondags twee keer naar de kerk moet? Kun je niet evengoed geloven zonder de kerkdienst? En waarom doen we de dingen tijdens de dienst zoals we ze doen? Mag het ook anders?
7
LES
1
Om zulke vragen te kunnen beantwoorden, moeten we weten wat er precies gebeurt in de kerkdienst. Daarover gaat het in deze catechisatielessen. We willen met elkaar nadenken over de eredienst van de gemeente. Stap voor stap gaan we zien wat er in de kerkdienst allemaal gebeurt en wat het betekent. 2 Het woord kerkdienst komen we in de Bijbel niet tegen. In de Griekse taal van het
Nieuwe Testament lezen we wel het woord leitourgia, dat zoiets als dienst betekent. Ons woordje liturgie is daarvan afgeleid, dat we vaak gebruiken als het gaat om de eredienst van de gemeente. De gang van zaken tijdens een kerkdienst is niet toevallig. Ieder onderdeel heeft een bedoeling. Er is ook een bepaalde volgorde. We noemen dat wel de orde van dienst. Deze is niet altijd en overal hetzelfde. Een protestantse dienst ziet er bijvoorbeeld heel anders uit dan een rooms-katholieke. Ook tussen protestantse kerkdiensten zijn de verschillen soms groot. Tijdens vakanties kunnen we ineens ontdekken, dat dingen in een bepaalde gemeente anders toegaan dan we in onze eigen kerk gewend zijn. Het is belangrijk goed na te denken over de invulling van de kerkdienst. Hoe meer je ervan weet en hoe beter je de gang van zaken begrijpt, des te meer kun je meedoen. 3 Lang niet alles wat wij in onze kerkdiensten doen, hebben we zelf verzonnen. Het
meeste hebben we ‘geleend’ van de joodse eredienst. Al eeuwen lang staat in de synagoge het Woord van God centraal. We zagen in de bijbelstudie dat Jezus de profeet Jesaja voorlas en er daarna een ‘preek’ over hield. Ook het bidden en het zingen nemen in de joodse eredienst een grote plaats in. De gebeden en liederen in de synagoge zijn bijna allemaal psalmen. Wie nadenkt over de christelijke eredienst kan niet om het joodse volk heen. Daar liggen onze wortels. Juist tijdens de kerkdienst weten we ons heel erg verbonden met Israël.
VERWERKING 1 Waarom zou je naar de kerk gaan? Zet een 1 bij de zin die jou erg aanspreekt en een 0 bij de zin die je helemaal niets
zegt. Praat er daarna met elkaar over door. Ik ga naar de kerk...
■ Om vrienden en vriendinnen te ontmoeten. ■ Om bekeerd te worden. ■ Om de Bijbel beter te kunnen begrijpen.
■ Omdat het moet van thuis. ■ Om God te loven. ■ Om stil te worden van binnen.
2 Reageer op de volgende uitspraken. Als je vóór een uitspraak bent, steek je een hand op. Ben je tegen, dan doe je niets.
Bij iedere uitspraak mogen twee voorstanders en twee tegenstanders vertellen waarom ze voor of tegen zijn. • Als je uit gewoonte naar de kerk gaat, kun je evengoed thuis blijven. • Als je niet regelmatig naar de kerk gaat, komt het er op den duur helemaal niet meer van. • Als Jezus het al nodig had om naar de synagoge te gaan, kunnen wij de kerkdienst zeker niet missen.
8
gemeente er uit? Haal de onderdelen uit de muur van de kerk en zet die in de goede volgorde (er zijn tien onderdelen).
1 2 3 4 5
1 LES
3 Hoe ziet een kerkdienst in jullie
6 7 8 9 10
• Welk onderdeel spreekt jou het meest aan en waarom? • Welk onderdeel spreekt jou het minst aan en waarom? 4 Stel je voor dat jullie de liturgie voor de dienst van komende zondag mogen opstellen. Hoe zou deze er uitzien?
Eventueel kun je deze opdracht uitvoeren in kleine groepjes. Daarna volgt bespreking in de hele groep. a. Bedenk een thema voor de dienst.
a
b. Kies een bijbelgedeelte.
b
c. Zoek een tweede Schriftlezing uit die bij de eerste past.
c
d. Schrijf op wat je wilt laten zingen.
d
e. Stel de volgorde van de liturgie vast.
e
9