Klassieke Zaken Magazine Maart 2012

Uitgave van de vereniging klassieke zaken 32ste jaargang maart 2012 nr. 2

Een gratis tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

Chinees pianowonder verovert de wereld

yuja wang

exclusieve aanbieding

500 jaar Clemens non papa Jacob clément is bij ons beter bekend als clemens non Papa. of hij niet verward moest worden met de grote Papa, de Paus, of om zich te onderscheiden van Jacobus Papa, de dichter uit zijn geboorteplaats – we kunnen het hem niet meer vragen.

Zeker is dat zijn muziek de afgelopen 500 jaren glansrijk heeft overleefd.toch zijn er nog werken die niet eerder werden vastgelegd op cd, bedachten Paul van nevel en zijn Huelgas ensemble. Deze specialisten op het gebied van de muziek uit de middeleeuwen en de renaissance eren de 500ste geboortedag van clemens met ontroerend mooie opnamen van drie van de souterliedekens en andere vocale meerstemmige hoogtepunten uit het werk van de vlaamse renaissancemeester.

Jacob clément Jacob clément vocal works

Huelgas Ensemble o.l.v. Paul van Nevel dHm 88697780692 / 122 576 vKZ

KLASSIEKEZaKen adviesprijs*

22,95

14

nU sleCHTs

95 ,

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 25 mei 2012.

OLOFON klassieke zaken

32e jaargang, nummer 2 - maart 2012 Winkelprijs € 3,25

Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

deze maand

Hoofdredacteur

Biëlla Luttmer

aan deze aflevering werkten mee

Marcel Bijlo, Joep Christenhusz, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Merlijn Kerkhof, Doron Nagan, Andrew van Parijs, Jan Peter Raat, Katja Reichenfeld, Wenneke Savenije, Jos van der Zanden

pianowonder YuJa wang

eindredactie

6

Guido van Oorschot en Biëlla Luttmer vormgeving

Marjanne Gielen, Sandra Koopmans, Nicole Lennards, Lianne Evers, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot, Rik Janssen

14

ivÁn fiscHers stravinskY

cover

Esther Haase

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 45.000 stuks.

Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden. ledenadministratie

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 0900-2022708 (€ 0,10 per minuut) www.bcm.nl

21

bram van sambeeks zingende fagot

stopzetten abonnement

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

olga peretYatko, nu al een fenomeen

Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

nieuw: van baerle trio

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. ©2012 Vereniging Klassieke Zaken.

Het volgende magazine verschijnt: 25 mei 2012

4

maart 2012

22

zeldzame opera’s van emi

26

exclusieve aanbieding

3

Clemens non PaPa P Pa

van de redactie Foto: peter arno broer

en verder

Mistige meren

klassieke zaken aanraders

10 • Graupner,een ontdekkinG

• praetorius’paasmis

150 jaar geleden werd in Frankrijk Claude Debussy geboren, een componist die de geschiedenis een nieu-

11 • paasoratorium p paasoratorium bach

we wending zou geven. Het muziekleven cirkelde

destijds rond Beethovens symfonieën en Wagners

• passione met sterrencast

muziektheaterwerken en toen hij in 1888 in Bayreuth

boxaanbieding

kwam, raakte ook de jonge Debussy betoverd door de

51 mendelssohns G endelssohns eestelijke werk endelssohns G

wereld van Parsifal, Kundry en Klingsor. Een jaar

52 debussy,een monument

later maakte hij kennis met muziek uit Java en Vietnam tijdens de wereldtentoonstelling in Parijs: exoti-

artikelen

sche klanken die zich niet lieten vangen in het wes-

6

terse notatiesysteem. Zij vormden een geheimzinnige

yuja wanG speelt haar lie G G speelt haar lie VelinGsstukken

12 orfeo opnieuw in paleistuin soestdijk 14 iVÁn fischers aV aVonturen Vonturen met straV tra insky traV 18 nieuw seizoen bij de nederlandse opera 21 bram Van V sambeek,doorbraak op de faG Van fa ot 22 olGa G peretyatko, Ga eretyatko meer dan een nachte eretyatko, , , meer dan een nachte G Gaal 25 parsifal bij jariG label pentatone 26 emi operaserie met unieke opnamen 29 V Van baerle trio an baerle trio nieuwe kamermuzieksensatie an baerle trio, , , nieuwe kamermuzieksensatie

wereld die paste in de sfeer van de dichter Mallarmé, die verkondigde: ‘Alles wat heilig is en wil blijven, moet zich in mysteriën hullen.’ Hij ging op zoek naar zijn eigen imaginaire land, ‘dat niet op de kaart te vinden is.’ De reis naar dat land loopt via mistige meren en een verzonken kathedraal. Wie hem eenmaal heeft

de exotische klankwereld van claude debussy

rubrieken

gemaakt, loopt het

4

colofon

risico dat hij voor altijd verknocht is aan Pelléas et

5

Van de redactie V

Mélisande, de Préludes, La mer.

9

berichten

Heerlijk dat die verre werelden worden ontsloten door

30 de beste klassieke cd’s

de superieure cd-box die bij uw Klassieke Zaken vak-

48 hans heGs column

handel te koop is voor een prijs die in geen verhouding

49 puzzel

staat tot de ervaring die de muziek teweeg brengt –

50 klassieke zaken specialisten

zeker in de uitvoeringen van Pierre Boulez en het Cleveland Orchestra, Bernard Haitink en het Concertgebouworkest, Krystian Zimerman en Arturo Benedetti Michelangeli.

Op vertoon van de clubledenpas krijgen clubleden extra korting.

www.klassiekezaken.nl

Exotisch luistergenot verzekerd!

Biëlla Luttmer maart 2012

5

Yuja Wang:

‘ik heb een emotio Rachmaninov, albéniz, SchubeRt, SkRjabin, bizet: zomaaR een handvol componiSten die Yuja Wang op haaR nieuWe album Fantasia Speelt. de chineSe pianiSte heeft vooR deutSche gRammophon een gReep gedaan uit haaR favoRiete Stukken.

6

maart 2012

interview

nele reis gemaakt’ Yuja Wang zoekt na een virtuoos pianoconcert het liefst de intimiteit van de Mélodie de Gluck – een bewerking van een fragment uit Glucks opera Orfeo ed Euridice – of de Wals in cis opus 64 nr. 2 van Chopin. Een toegift is voor haar niet per definitie een showstuk.

“Vaak wil ik na een pianoconcert van Prokofjev een moment creëren waarop ik in mijn eentje ingetogen tot het publiek spreek.” Die momenten heeft ze samengebracht op haar nieuwe cd Fantasia.

Zo speelt ze haar eigen bewerking van Paul Dukas’ L’apprenti sorcier, die ze instudeerde voor haar debuut in Carnegie Hall, New York afgelopen oktober.

Ze hoorde het origineel voor het eerst in de Disneyf ilm Fantasia, een van de connecties met de naam van haar nieuwe album. Een andere: “Bij veel van de opgenomen composities kun je je gedachten laten gaan, ze zijn fantasie-achtig of vormen een soort reisverslag. Ik ben vaak onderweg in verschillende landen. De componisten op de cd komen uit Polen, Frankrijk, Duitsland, Italië, noem maar op. Ik heb een geografische reis vastgelegd, maar ook een emotionele.”

schikbaar in Tel Aviv, waar ze een stuk of tien keer het Derde pianoconcert van Rachmaninov speelt met het Israel Philharmonic Orchestra. Een componist op wie ze gek is, net als op de pianist Rachmaninov. Fantasia opent met een viertal stukken van de Rus. Pas een paar jaar geleden ontdekte Wang hem als pianist, in uitvoeringen van zijn eigen composities. “Een schok, wow! Zijn ideeën zijn zo duidelijk, zijn interpretatie en geluid zo eerlijk en nobel, en tegelijkertijd is hij erg gevoelig.”

Wangs vorige album was helemaal gewijd aan Rachmaninov. En als we teruggaan in haar vrij prille opnamegeschiedenis komen we onder meer Stravinsky, Chopin en Liszt tegen, en twee sonates van Domenico Scarlatti. Speelt ze ook meesters als Bach en Beethoven? “Jazeker, maar dat houd ik nog privé.

Om ze uit te voeren heb ik meer tijd en ervaring nodig. Ik moet leren ademen met een werk, de noten laten bezinken en een deel van me laten worden, eer ik ze uit kan voeren. Ik ben een beetje bang Bach nu al voor publiek te spelen.”

Angst is wel het laatste waar we Yuja Wang mee associëren. Ze lacht: “Ja, maar niemand weet wat ik denk. Als ik precies weet wat ik moet zeggen, ben ik niet bang maar bij Bach weet ik dat nog niet goed. Toen ik klein was, speelde ik zijn muziek al. Die voelt heel persoonlijk. Ik ben er nog niet aan toe hem met anderen te delen.”

“Bach en Beethoven houd ik nog privé”

Vijfentwintig jaar jong en fulltime pianist: Yuja Wang deelde het podium met grote dirigenten als Claudio Abbado, Daniel Barenboim, Lorin Maazel en Antonio Pappano. Ze heeft een appartement in New York, maar leeft overal. Ze vliegt rond als het meisje met de zwart gevederde vleugels op de cover van haar cd. Voor het interview is ze telefonisch bewww.klassiekezaken.nl

“Iemand als Rachmaninov is in zekere zin makkelijker, met heerlijke melodieën en weelderige harmonieën. Makkelijker, zoals het eenvoudiger is om door te dringen tot de filmversie van The lord of the rings dan tot een toneelstuk van Shakespeare. En nu,

met de concerten hier in Tel Aviv, merk ik dat het Derde pianoconcert steeds mooier wordt. Ik kom er steeds meer achter hoe goed en slim de compositie is geschreven.”

Ook de legendarische pianist Vladimir Horowitz is iemand die bovenaan haar lijstje met helden staat. Van hem heeft ze de Variaties op een thema van Bizets Carmen en Saint-Saëns’ Danse macabre vastgelegd. “Horowitz is een tovenaar achter de piano. Hij kan alle mogelijke kleuren laten opbloeien en echt fantaseren op het instrument.”

Hoe is het om een toegift op te nemen zonder de adrenaline van een net gespeeld concert?

“Heel lastig! Ik zat in een koude winter in een Berlijnse opnamestudio. Voor een concert ben ik gespannen, maar ik weet hoe ik daarmee om moet gaan. Daar ben ik nu al zo lang aan gewend. Maar dat rode lampje in de studio, daar word ik bloednerveus van, alleen al het idee dat wat ik op dat moment speel voor altijd op een schijfje komt te staan!”

“De cd heeft de opzet van een popalbum, met al die korte stukken”, zegt Wang. “Iedereen zal z’n eigen favorieten hebben. De luisteraar heeft de keuze!”

Frederike Berntsen

rachmaninov, Gluck, Bizet, schuBert, scriaBin e.a.

FANTASIA

YujaWang, piano deutsche Grammophon dG 479 0052

maart 2012

7

Opera in en op de vijver van ★★★★★

Paleis Soestdijk

���

‘Fraai, zuiver en ontroerend’ ������

ORFEO EURIDICE ed

vanaf

25 mei

www.deutrechtsespelen.nl Busarrangementen via www.orfeo.theater-express.nl

Berichten

Bijzondere Mahleroogst Foto: esther haase

Eveline Nikkels en andere deskundigen hebben Gustav Mahlers geschiedenis in Nederland in een boek vastgelegd.

De rol van Willem Mengelberg in de carrière van de componist was groot. Met zijn Concertgebouworkest kon hij de destijds ongewoon grillige muziek zo meeslepend uitvoeren en zo vaak op het programma zetten dat er op den duur begrip voor ontstond. Bij het boek is een cd verschenen van Mahlers Zevende symfonie, een niet eerder gepubliceerde opname van een concert van Eduard van Beinum en het Concertgebouworkest op 4 juni 1958. Anders dan de vrij interpreterende Mengelberg volgt Van Beinum de partituur op de voet. De cd doet daardoor, ondanks een enkele kraak, actueel aan. Mahler in Nederland Uitgever: Gustav Mahler Stichting Nederland

lagere prijzen serie Meesterpianisten

jaMes ehnes in den haag en heerlen James Ehnes komt naar Nederland. De Canadese violist speelt op 23, 24 en 25 maart met het Residentieorkest onder leiding van Claus Peter Flor het Vioolconcert van Beethoven in Den Haag en Heerlen. Ehnes begon op zijn vierde met viool spelen en trad op zijn dertiende op met het Orchestre symphonique de Montréal. Hij bespeelt de Stradivarius Marsick uit 1715. Ehnes is veelzijdig: kort na elkaar nam hij beide vioolconcerten van Bartók op én het altvioolconcert van dezelfde componist met het BBC Philharmonic en Gianandrea Noseda (Chandos 10690).

Met het Sidney Symphony Orchestra onder leiding van Vladimir Ashkenazy legde hij het Vioolconcert van Tsjaikovski vast (Onyx 4076).

Foto: Ben ealovega

Concertorganisator Marco Riaskoff heeft voor het volgende seizoen de prijzen van zijn serie Meesterpianisten verlaagd. Daarmee wordt de prestigieuze concertreeks in het Amsterdamse Concertgebouw toegankelijk voor een groter publiek. Met Yuja Wang, Denis Matsuev en Paul Lewis heeft Riaskoff boeiende nieuwe namen in huis gehaald.

Daarnaast spelen coryfeeën als Krystian Zimerman, Nelson Freire, Mitsuko Uchida, het duo Katia en Marielle Labèque, G r igor i Sokolov en Si mon Tr pcesk i.

Krystian Zimerman wijdt zijn recital volledig aan Claude Debussy, de componist die 150 jaar geleden werd geboren. De Brit Paul Lewis, voor zijn interpretaties van sonates van Schubert bekroond met een Edison, speelt de laatste sonates van de vroeg-romantische meester.

Informatie op www.meesterpianisten.nl

Foto: torsten hemke

Wie gaat naar haMBurg?

Het Steinway Pianoconcours nadert zijn ontknoping. Op 15 april moeten de juryleden Jan Wijn (voorzitter), Marlies van Gent, Nata Tsverel i, Yor a m Is h -Hu r w it z en Ton Demmers beslissen welke jonge klavierleeuw de prijs op zijn naam mag schrijven. In het Amsterdamse Concertgebouw strijden de pianotalenten in drie leeftijdscategorieën: A (t/m 10 jaar), B (t/m 13 jaar) en C (t/m 16 jaar). Degene die de wedstrijd wint, mag spelen op het Inter nationaal Steinway Festival in Hamburg, de stad waar ’s werelds

beroemdste pianobouwer is gevestigd. Als vertegenwoordiger van Nederland treedt hij of zij samen met winnaars uit andere landen op in de Grote Zaal van de fraaie Laeiszhalle.

Naar verwachting zullen 2000 mensen dit concert bijwonen.

Finale Steinway Pianoconcours Kaarten via www.concertgebouw.nl.

Amsterdam, Concertgebouw, Kleine Zaal Zondag 15 april, 14.00 uur, aansluitend prijsuitreiking

WWW.klassiekezaken.nl

maart 2012

9

LE cLub

dE n

10% I Kort

AANrAdErs

nieUwe Paasmis PraeToriUs

ng

na hun succesvolle cd met advents- en kerstmuziek van de vroegbarokke componist michael Praetorius (1571-1621) presenteren manfred cordes en zijn schitterende ensemble Weser renaissance Bremen een Paasmis van dezelfde componist. het werk is gereconstrueerd uit een aantal afzonderlijke stukken van de hofkapelmeester uit Wolfenbüttel. dankzij de overgeleverde kirchenordnung van die plaats was het mogelijk te achterhalen hoe de Paasmis in de tijd van de componist zal zijn gevierd. deze cd is de eerste in een boeiende nieuwe serie, ‘renaissance im norden’, waarop werken van componisten uit de Weser renaissance worden uitgebracht.

cLu

10% bLEd

En

Kor tIng

GraUPner, oPera- én kerkComPonisT christoph graupner (1683-1760) is een van de vele componisten die in de schaduw van de grote Bach leefden. hij werd ingewijd in de compositiekunst door Johann kuhnau aan de thomaskirche in leipzig en bracht zijn jeugd dus ook nog door in de buurt van zijn beroemde tijdgenoot. graupner trok naar hamburg en darmstadt. aan het hof van de muzikale landgraf ernst ludwig ontplooide hij zich als componist van opera’s én gewijde werken. Zo schreef hij in een periode van 50 jaar meer dan 1400 kerkcantates. het verbluffend hoge niveau ervan blijkt uit deze cd, waarop vier van deze werken voor het eerst zijn vastgelegd.

95 15,

95 15,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

22,95

22,95

nU sleCHTs

christoPh GrAuPNEr WO gehet Jesus hin – PassiOnskantaten

Anton-Webern-Chor Freiburg, Ensemble Concerto Grosso o.l.v. Hans Michael Beuerle cArus 83.457 / 122 579 VKZ

10 maart 2012

nU sleCHTs

MichAEl PrAEtorius Ostermesse, renaissance im nOrden,vOl. 1

Weser Renaissance Bremen o.l.v. Manfred Cordes cPo 9999532 / 122 580 VKZ

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 25 mei 2012. www.klassiekezaken.nl

priJSpaKKer

sterrencast in Passione Wat EMI aan coryfeeën samenbrengt op deze cd-box is spectaculair: de sopranen Véronique Gens, Sandrine Piau en Patricia Petibon, de alt Nathalie Stutzmann en de countertenors Michael Chance en Gérard Lesne zingen werken van Niccolò Jommelli, Michel Lambert, Alessandro Stradella, Antonio Caldara en Johann Adolf Hasse. We horen hun nog jonge stemmen, die al vooruitwijzen naar grote carrières. Alle composities op de box staan in het teken van de Goede Week, de week die voorafgaat aan Pasen. Lamentazioni, Leçons de Ténèbres, een passie, cantates en motetten – het internationale gezelschap aan componisten eert de Allerhoogste met de allermooiste noten.

oP =

feestelijk Paasoratorium

oP

c

LubL Het Orkest van de achttiende eeuw en E dE n Cappella Amsterdam hebben met hun dirigenten Frans Brüggen en Daniel Kor Reuss een schitterende paas-cd opgetIng nomen. Vanuit het Muziekgebouw aan ’t IJ (Amsterdam) en Vredenburg Leidsche Rijn (Utrecht) spelen en zingen ze live het Paasoratorium van Johann Sebastian Bach, BWV 249. Het is compositie waarin ook de orkestmusici een solistische rol spelen. Het feestelijke openingsdeel heeft de vorm van een concerto con molti stromenti, een concert voor vele instrumenten. Het Paasoratorium wordt vooraf gegaan door een bijzonder orgelconcert dat is samengesteld uit de instrumentale delen uit cantates BWV 35 en 156.

Pieter-Jan Belder speelt de solopartij.

10%

95 15,

KLASSIEKEZaKen adviesprijs*

22

,95

nu slecHts

Johann SebaStian bach EASTER ORATORIO, BWV 249 ORGAN CONCERTO, AFTER BWV 35 & 156

Cappella Amsterdam o.l.v. Daniel Reuss, Orchestra of the Eighteenth Century o.l.v. Frans Brüggen, metIlse Eerens (sopraan), Michael Chance (alt), Markus Schäfer (tenor), David Wilson-Johnson (bas), Pieter-Jan Belder (orgel) GloSSa 921115/ean 842456221115 / 122 581 VKZ

www.klassiekezaken.nl

00 15,

KLASSIEKEZaKen adviesprijs*

6 cd’s BePerkte oPlaGe

lambert, Stradella, caldara, haSSe, Jommelli PASSIONE – MUzIEk IN DE GOEDE WEEk

Véronique Gens, Sandrine Piau, Patricia Petibon, Nathalie Stutzmann, Michael Chance, Gérard Lesne, Europa galante o.l.v. Fabio Biondi, Il seminario musicale e.a. emi 50999 0279192 0 / 112 537 VKZ

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs.

Beperkte oplage, op is op.

IntervIew

Jos Thie:

De vijver van Paleis Soestdijk is dit voorjaar opnieuw het decor voor de betoverende muziektheaterproductie Orfeo ed Euridice door De Utrechtse Spelen. Vorig jaar zagen 42.000 toeschouwers Orfeo in de onderwereld verdwijnen, op zoek naar zijn lief Euridice. Alle reden voor een reprise.

De regisseur Jos Thie (58) heeft weinig hoeven veranderen aan zijn voorstelling in de tuin van Paleis Soestdijk. Opnieuw zullen de le den v a n ba rokorke st Conce r to d’Amsterdam plaatsnemen op de rots in het water, opnieuw zal de countertenor Gary Boyce (Orfeo) vechten met het wapen dat zelfs een godenhart week maakt: muziek.

Voor zijn enscenering is hij uitgegaan van de muziek van Christoph Willibald Gluck (1714-1787). Thie legt uit: “Barokmuziek was de popmuziek van die tijd. Als je die zo theatraal gebruikt als wij hier doen, wordt het heel toegankelijk. Dan bereik je ook mensen die gewoonlijk niet naar de opera gaan. Ik heb geprobeerd me een voorstelling te maken van de godenwereld en kwam er steeds meer achter dat de vogels symbool moesten staan voor dat goddellijke. Op zo’n

12

maart 2012

lokatie als deze, met al die geluiden van lijsters en uilen, kun je daar niet omheen. Ik heb gezocht naar een manier om dat in de productie te verwerken - met de projectie van een grote vogel op het paleis, maar ook met een levende, getrainde uil. Als het goed is, zal die tijdens de voorstelling landen op de hand van Orfeo. Zo proberen we een wondertje te creëren.”

Thie is een specialist als het gaat om lokatietheater. Voor zijn productie Abe liet hij een historische voetbalwedstrijd naspelen en in een eerdere versie van Orfeo trotseerde hij de elementen in het Friese land-

schap. Dat was tien jaar geleden, op een open meer bij zonsopkomst. Nu zoekt hij de beschutting van de koninklijke tuinen in de avond. Links en rechts zijn de contouren zichtbaar van meter shoge rodo dendrons. In de verte verrijst statig de witte achterkant van het koninklijk paleis.

“Gluck zocht in zijn muziek naar natuurlijk heid. Hij wilde eenvoud en betekenis, in tegenstelling tot de meer spectaculaire, acrobatische stemvirtuositeit die destijds populair was. Daar heeft hij boeken over vol geschreven. Niet voor niets koos hij als thema het verhaal van Orpheus,

“Mijn OrfEO is een persoonlijk eerbetoon aan juliana”

foto’s: Leo van veLzen

“de vogels zingen mee”

de halfgod die een sterke relatie had met de natuur. Daar sluit deze productie op aan.

Het is niet een concept wat ik eroverheen leg. Het idee komt uit het werk zelf voort.

Ook de vogelgeluiden heeft Gluck zelf gecomponeerd. Daar voegen wij iets aan toe.

Ik heb er een componist bij gehaald, Sytse Pruiksma, een echte vogelkenner die ik al van eerdere producties kende. We hebben in de partituur gekeken hoe we de omgeving aan het stuk kunnen verbinden. Uiteindelijk is er een soundscape van vogelklanken ontstaan die een verbinding maakt met de vogels in de omgeving. Dat kun je letterlijk opvatten: de vogels in de paleistuin horen het getjilp uit de geluidsboxen en kwetteren terug.”

Wat Jos Thie in de paleistuin van zijn zangers vraagt, is niet mis. Ze moeten fietsen, roeien en op weg naar de onderwereld zelfs het koude water in, zingend en wel. Onder hun kleding een wetsuit. Daaroverheen komen straks de kostuums van nimfen, herders, furiën en zalige geesten. Met de liefdesgodin Amore verwijst Thie naar de vroegere bewoonster van het paleis, Koningin Juliana.

“Het mooiste locatietheater vertelt ook het verhaal van de locatie. Hier is dat het pa-

www.klassiekezaken.nl

leis, zijn bewoners, de geschiedenis die zich daar heeft afgespeeld. Die voel je zodra je het terrei n op komt en daar laat ik af en toe ook iet s va n zien in de voorstelling. De opera gaat niet over de Oranjes, maar je moet het gegeven niet negeren. Er is ook aan zo’n koningshuis iets onwerkelijks. Op een bepaalde manier kun je daar een relatie met de godenwereld in zien, al moet je niet suggereren dat het Huis van Oranje dit soort goddelijke dingen zou kunnen bestieren.

Voor mijn generatie staat Paleis Soestdijk voor Juliana, een heel liefdevolle vorstin.

Met dit stuk breng ik haar een persoonlijk eerbetoon. Amore heeft van Gluck een eigen toon, een eigen temperament heeft gekregen. Ik heb die gedachte overgenomen. Aan het slot van de avond pakt Amore of Juliana haar fiets en rijdt ze weg over het water.” Het verhaal, de entourage, het decor van de opera zijn vrijwel identiek aan de versie van 2011. Ook de solisten, het koor en het orkest keren terug. De counter-

tenor Gary Boyce zingt opnieuw Orfeo, de sopraan Stefanie True Euridice en de sopraan Ilse Van De Kasteelen Amore. De solisten worden op authentieke instrumenten begeleid door het barokorkest Concer to d’A msterdam onder leiding van Hoite Pruiksma.

Chris Zuiderhout

Orfeo, vanaf 25 mei 2012 op dinsdag, woensdag, vrijdag en zaterdag in de tuin van Paleis Soestdijk. Aanvang: 21.30 uur. Kaarten via www.deutrechtsespelen.nl

maart 2012

13

INTErvIEw

Iván Fischer:

“Muziek begint wanneer je stopt Met tellen”

FOTO: CHANNEL CLASSICS

14

maart 2012

Op zijn nieuwe cd dansen Iván Fischer en zijn Boedapest Festival Orkest op een onnavolgbare manier door Stravinsky’s Le sacre du printemps en de suite uit De vuurvogel. De dirigent aan het woord.

De Hongaars dirigent Iván Fischer is vorig jaar gelauwerd met de Ovatie (voorheen de VSCD Klassieke Muziekprijs) – de onderscheiding die de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties jaarlijks uitreikt. Het juryrapport vermeldt: ‘Programmatisch vernuft gaat bij Fischer gepaard met eclatante en fijnbesnaarde uitvoeringen’. Aan die kwalificaties voldoet ook de nieuwe cd die Fischer maakte met zijn eigen Boedapest Festival Orkest.

Het schijfje is geheel gewijd aan werken van Igor Stravinsky. Hoofdmoot: Le sacre du printemps en de suite uit De vuurvogel. Als toetje klinken het Scherzo à la Russe en de Tango uit 1940.

Waaruit bestaat uw affiniteit met de muziek van Stravinsky en wat betekenen de composities op de cd voor u?

“Ik hou van Stravinsky’s buitengewone fantasie, zijn eenvoud gecombineerd met complexiteit, zijn verbazingwekkende frisheid. De vuurvogel is zeer lyrisch, het werk heeft de schoonheid van het Russische sprookje. Le sacre du printemps is een revolutionair meesterwerk, radicaal, innovatief, provocerend.

Hoewel er een overeenkomst in taal bestaat tussen beide stukken – zoals het gebruik van eenvoudige, veelal uit reeksen van vijf tonen

Alle eerder verschenen titels van Iván Fischer met het Boedapest Festival Orkest bij het label Channel Classics zijn in de aanbieding tot 1 juni 2012.

www.klassiekezaken.nl

opgebouwde melodieën – is de essentie van deze twee werken compleet verschillend.”

Voor iedere jonge dirigent, en voor iedere orkestmusicus, is het een mijlpaal om de Sacre voor het eerst op de lessenaar te krijgen. De instrumentatietechniek die Stravinsky in De vuurvogel ontwikkelde, wordt in de Sacre verder doorgevoerd. De grenzen van wat mogelijk is worden afgetast. Geen fagottist die niet wakker ligt van de hoge c waarmee hij het bal mag openen.

Wanneer dirigeerde u de Sacre voor het eerst?

“Ik kan me herinneren dat ik eraan heb gewerkt toen ik student was in Wenen. In de eerste plaats was het een kwestie van de innerlijke logica, de ritmes begrijpen, en van het oplossen van de directieproblemen. Het werk leek het moeilijkste wat er bestond. Ik heb veel tijd genomen om het te analyseren en van buiten te leren. Pas na vele, vele uitvoeringen ben ik gestopt met tellen, gestopt met denken aan het ritme, en heb ik me geconcentreerd op de betekenis van de compositie: het ritueel, de extatische kracht, de eenheid met de aarde en de kracht van de lente.”

door geen romantische schoonheid te bieden, maar een down-to-earth choreografie.”

Een musicus die De vuurvogel en Le sacre du printemps uitvoert, moet volgens de dirigent goed in gedachten houden dat deze werken geschreven zijn voor een ballet, en wel een

Fischer geeFt knisperfrisse visie op stravinsky heel moder ne vor m van danst heater.

Fischer: “Ik vertel mijn spelers in het Boedapest Festival Orkest altijd: muziek begint, wanneer je stopt met tellen.”

Dat hij met de dames en heren in zijn equipe kan lezen en schrijven, horen we aan de knisperfrisse weergave van Stravinsky’s muziek. Het geheim: muzikaliteit, creativiteit en ritmische vrijheid.

Frederike Berntsen

In het cd-boekje schrijft u over de Sacre: “Honderd jaar later klinkt het werk nog steeds fris, heidens, angstaanjagend, nieuw en prachtig”. Wat vraagt de muziek van dirigent en orkestmusici om deze conclusie waar te maken?

“Le sacre du printemps is een bijzonder meesterwerk met ongelofelijke krachten, een echt heidens ritueel. Om dit stuk goed uit te voeren moet je het zó goed kennen dat je de moeilijkheden ervan vergeet. Dit geldt voor zowel dirigenten als orkestmusici.”

Welk klankbeeld streefde u na?

“In De vuurvogel heb je schoonheid nodig, maar ook moet je het beeld voor ogen houden van de duivelse held, een heel dunne, gevaarlijke man, gekleed in een glanzend harnas. De Sacre is aards. Nijinsky schokte het publiek

igor stravinsky RItE OF SPRING, FIREBIRDSuItE, SCHERzO à lA RuSSE,tANGO NR. 72

Boedapest Festival Orkest o.l.v. Iván Fischer Channel ClassiCs CCs sa 32112 (saCd)

maart 2012

15

podium

Schatgraven bij De NeDerlaNDse Opera

O

Het nieuwe seizoen van De Nederlandse Opera is gedurfd en een tikje apart. Fans van het genre kunnen direct met elkaar in duel: te veel moderne muziek? Te weinig Italiaans? Een overmaat aan Wagner?

Groots en meeslepend zijn in elk geval volop aanwezig.

Foto’S: hanS van den bogaard

Operafanaat zijn is een vreselijke gemoedstoestand: een engeltje fluistert je in het ene oor wat je allemaal mooi moet vinden, terwijl een duiveltje in het andere oor tettert wat er

18

maart 2012

allemaal niet deugt aan een productie. Operafanaten herken je aan hun pauzegedrag bij voorstellingen: ze laten hun koffie koud worden door onafgebroken opinies te ventileren.

Ik vind het een vermoeiende bezigheid en ben ermee gestopt operafanaat te zijn. Sedert enige jaren ben ik slechts operaliefhebber, die

alles met grote ogen tot zich neemt en de mond van het duiveltje heeft dichtgeplakt met krachtlijm. Derhalve hoort u mij niet zeggen dat er met een enkele La Traviata te weinig Verdi en te veel Wagner in het nieuwe seizoen van De Nederlandse Opera zit. Ik wacht vol spanning op wat Michel van der Aa mij gaat

brengen met Sunken Garden en wat die verfijnde George Benjamin in petto heeft met Written on Skin.

En ik verbaas mij vrolijk over de grote hoeveelheid spektakel in deze povere tijden.

Neem Rossini’s heerlijke Guillaume Tell, met dat opzwepende bijrollenensemble aan het eind van het eerste bedrijf. Of Der Ring des Nibelungen. De Wagneriaanse publieksfavoriet is voor de helft weer terug: Das Rheingold en Die Walküre laten ons zien hoe het Rijngoud gestolen wordt e n g o de n do c ht e r Brünnhilde voor straf vroeg naar bed moet omdat ze zich met grotemensenzaken bemoeit. Spectaculaire toneelbeelden en technische snufjes overdonderen, maar er is ook plaats voor ontroerende karakterisering. Regisseur Pierre Audi is misschien een beetje al te dol op esthetische plaatjes – het duiveltje vond de Walkürenritt net een

barbecue van het damesbobsleeteam – maar de voorstelling ziet er origineel en exotisch uit, het orkest en de zangers zijn één en alles staat zo dicht mogelijk bij de toeschouwer, waar je ook zit in de zaal. Voor wie brandt van Wagneriaanse nieuwsgierigheid maar het zitvlees eraf heeft getraind in de sportschool: trek kind, kleinkind of neefje met kracht achter de Nintendo vandaan voor Ringetje, de mini-Ring voor zes jaar en ouder die, net als de meeste goede kinderprogramma’s op televisie, net zo leuk is voor volwassenen.

Nu we het toch over jongere mensen hebben: een paar jaar geleden deed ik een interview over klassieke mu z iek met een paar eersteklassers van een middelb a r e s c ho ol. He t verscheen onder de titel Gastje redt prinses, waarin de invoelende lief hebber direct de visie van een twaalfjarige op het plot van Mozarts Die

Wat een feest dat dirigent albrecht een werk van Franz Schreker meebrengt

www.klassiekezaken.nl

Zauberflöte herkent. Met Simon McBurney als regisseur – hij is de man die zo’n dynamische en levensechte voorstelling wist te maken van Raskatovs A Dog´s Heart twee seizoenen geleden – wordt deze opera ongetwijfeld een kijk- en luisterspektakel voor jong en oud. In diezelfde categorie valt Prokofievs L’amour des trois oranges dat in datzelfde interview door een tweedeklasser als niet te missen spektakel naar voren werd gehaald: het verhaal van de prins die niet kan lachen zit vol muzikale kleuren die je in de productie van Laurent Pelly weerspiegelt ziet in de karakters op het podium.

Over muzikale kleuren gesproken: wat een feest dat Marc Albrecht, de nieuwe chefdirigent, het werk van Franz Schreker mee heeft gebracht naar DNO. Der Schatzgräber, een opera vol klank en broeierige sensualiteit, smeult al even vervaarlijk als hekkensluiter Death in Venice van Benjamin Britten. Van die twee werken zijn het engeltje en het duiveltje het meest onder de indruk. Ze worden er allebei helemaal stil van. Heerlijk.

Hein van eekert maart 2012

19

NIEUWE RELEASES

G.F. HANDEL: Deidamia ‘Deidamia’, de laatste opera van Handel, speelt vanaf 15 maart in DNO te A’dam én is weer op CD verkrijgbaar! Deze opname won de Handel Recording Prize én is een voorproefje voor de EMI Opera-campagne die tot eind juni zal duren!

Rundfunkchor Berlin & CBSO Youth Chorus, Simon HALSEY K. JENKINS: The Peacemakers

Wim MERTENS

STRUGGLE FOR PLEASURE 30 year Anniversary Edition Ancienne Belgique te Brussel nodigt gerenommeerde musici uit hun pièce de résistance opnieuw uit te voeren. Voor Wim Mertens is dit ‘Struggle for Pleasure’. Daarom ook op CD een unieke heruitgave!

Joyce DiDONATO, Juan Diego FLOREZ, Diana DAMRAU, Metropolitan Orchestra, Maurizio BENINI G. ROSSINI: Le Comte Ory

Het spectaculaire trio Flórez, Damrau en DiDonato zorgden er voor dat Rossini’s laatste komische opera ‘Le Comte Ory’ een weergaloze indruk maakte in de eerste productie ooit in de Met.

L. VAN BEETHOVEN: Piano Concertos 3 & 4

Geniet van de levende pianolegende Aldo Ciccolini in deze live-opname uit de Thessaloniki Concert Hall in Griekenland.

Various Artists

DREAMS OF NATURE

‘Dreams of Nature’ (Van Gogh Museum, tot 17 juni 2012) is de eerste expositie in Europa gewijd aan landschapsschilderijen in het Symbolisme, een stroming nauw verwant aan muziek. Ontdek met deze luxe uitgevoerde CD op welke manier!

6020942 – 2CD

0709599 - 2DVD

Na zijn bestseller ‘The Armed Man’ schreef Karl Jenkins opnieuw een indrukwekkend, groots koorwerk. ‘The Peacemakers’ is gebaseerd op teksten van o.a. Gandhi, Mandela, de Dalai Lama én Anne Frank.

Aldo CICCOLINI Thessaloniki State Symphony Orchestra, Myron MICHAILIDIS

4630782 (digi)

0843782 (digi)

Twee Franse topmusici – sopraan Dessay en pianist Cassard – brengen op dit album vocale werken uit de jonge jaren van Claude Debussy, die dit jaar zijn 150ste verjaardag viert, incl. vier nog niet eerder uitgebrachte liederen!

Anna BONITATIBUS, e.a.

Il Complesso Barocco, Alan CURTIS

6790182

C. DEBUSSY: Clair de lune

6217892 - 2CD (digi)

Natalie DESSAY, Philippe CASSARD

0275982

7307682 (digi)

4409262 - 3CD + 1 CDrom

NU VERKRIJGBAAR

Hermann MAX, Martina LINS, Ralf POPKEN, e.a.

Xufei YANG ELIAS STRING QUARTET

Deze ‘Passion Pasticcio’ gebaseerd op een cantata van Graun, bevat naast koordelen van Telemann, Altnikol en Kuhnau drie orginele delen van J.S. Bach zelve. Een van de highlights uit de legendarische Electrola-serie is met deze uitgave weer beschikbaar. Fijn voor Pasen!

Xufei Yang is de eerste én enige vrouwelijke Chinese klassieke gitariste met een internationale concert- en opname-carrière.

Dit is de eerste CD die zij uitbrengt met Barokmuziek.

PASSION PASTICCIO

J.S. BACH: Guitar Concertos

emiclassics.com | youtube.com/emiclassics | twitter.com/emiclassics | facebook.com/emivirginclassics | spotify:user:emivirginclassics

Portret

De fagot als verleiDer Bram van SamBeek laat op zijn nieuwe cd BaSSoon kaleidoScope horen dat de fagot alS volwaardig Solo-inStrument kan meedraaien op de podia. een ontdekking!

2009 was een historisch jaar voor de Nederlandse Muziekprijs. Voor het eerst in de geschiedenis stond een fagottist op het podium om de belangrijkste staatsonderscheiding op het gebied van de muziek in ontvangst te nemen. Bram van Sambeek (1980) heet hij en al bij de uitreiking van de prijs werd duidelijk: met zo’n ambassadeur zwaaien de deuren voor de reus onder de houtblaasinstrumenten open.

Het Fagotconcert van Sofia Goebajdoelina stond op de lessenaar. Van Sambeek werd begeleid door het luxe-equipe van Yannick Nézet-Séguin, het Rotterdams Philharmonisch Orkest en de journalisten juichten: ‘Hij hanteert zijn instrument frank en vrij als een spreekbuis, tovert de fraaiste timbres te voorschijnen kan ook in technisch opzicht alles.’

Op zijn nieuwe cd Bassoon Kaleidoscope speelt Van Sambeek opnieuw een compositie van de Russisch-Duitse componiste, Duo sonata, voor zelfs twee fagotten. Samen met Joost Bosdijk laat hij de instrumenten weerbarstig tegen elkaar aan schuren.

Voor een solo-fagottist als Bram van Sambeek is er een wereld te winnen. Tot een eeuw geleden haalden componisten het intrigerende houten instrument binnen als een genoeglijk bassend pompompom op de achterste rijen van het symfonieorkest. Dat imago veranderde op slag toen Igor Stravinsky de eerste magische maten van Le sacre du printemps voor de fagot reserveerde. Het ongewoon hoge, zangerige register van het instrument, waarin tegelijkertijd de kastanjebruine diepte mee resoneert, zet de toon.

Van Sambeek gaat nog een stap verder. Als www.klassiekezaken.nl

liefhebber van rockmuziek speelt hij Earle Hagens Harlem Nocturne, in de bewerking van het jong gestorven gitaarwonder Danny Gatton. Ook hier schittert de fagot in een overwachte, hoge ligging, maar nu in een compleet andere context van contrabas, hammond orgel en drums. En ineens krijgt het instrument de jankende trekjes van een elektrische gitaar.

Het publiek van De wereld draait door heeft Van Sambeek met de pianist Hans Eijsackers zien los gaan in een swingende uitvoering van de Sonatine Tango van Pierre Max Dubois.

Wie het gemist heeft, kan het fragment terugzien op YouTube maar wie de complete versie wil horen, kan niet buiten de cd.

Bassoon Kaleidoscope omspant een periode van 350 jaar. De aftrap is voor de Sonate sopra Monica, een van de eerste solostukken voor fagot, geschreven door de barokcomponist Philip Friedrich Böddecker (1607-1683).

Ook Camille Saint-Saëns (1835-1921) werd verliefd op de fagot en zette in zijn Sonate vooral het melodieuze karakter in de schijnwerpers. Zelfs opera is Bram van Sambeek niet te dol. Zijn persoonlijke samenvatting van Rossini’s Il barbiere di Siviglia transformeert zangerscapriolen in fagotacrobatiek.

Zijn succesverhaal gaat door. Dankzij de Borletti-Buitoni Trust Award die hij als eerste fagottist heeft gewonnen, heeft Van Sambeek een opdracht kunnen geven aan de Finse componist Sebastian Fagerlund. Met diens nieuwe fagotconcert gaat hij de komende seizoenen de podia op. En inmiddels lonkt in New York het Lincoln Center.

Doe net als Bram van Sambeek toen hij als jong ventje op de muziekschool een instrument ging uitkiezen: sluit de ogen en laat de klank van het instrument zijn betoverende werk doen. Bij Van Sambeek leidde het tot een liefde die nooit is over gegaan.

Chris Zuiderhout

BöddeCker, rossini, saint-saëns, GuBaidulina, PiaZZolla, duBois, Corea, haGen BASSOON KALEIDOSCOPE

Bram van Sambeek, Joost Bosdijk, Ellen Corver, Rick Stotijn, Izhar Elias, Marieke Schneemann e.a.

Brilliant ClassiCs 9252

maart 2012

21

interview

olga pErEtyatko:

‘ROSSINI IS GOED ’En opEEns was daar olga pErEtyatko. dE russischE sopraan dEbutEErdE in januari in De Nachtegaal eN aNDere fabels bij dE nEdErlandsE opEra. in april komt zE tErug in il turco iN italia. onlangs vErschEEn haar dEbuut-cd La beLLezza DeL caNTo. EEn ravissantE vErschijning diE‘nog mooiEr zingt dan zE Er uit ziEt.’

,,Ik raad je met klem aan om mij ook live te horen. Het is altijd beter om een stem live mee te maken.’’ Zo. De toon is gezet.

Zonder reclamepraat, zonder opscheppen en ook zonder va lse bescheiden heid relativeert de Russische sopraan Olga Peretyatko haar debuut-cd La bellezza del canto. ,,Ik heb de cd opgenomen in 2010.

Mijn stem verandert en groeit en ook ik ben veranderd. Ik heb meer levenservaring, meer podiumervaring. Bovendien kan een microfoon nooit alle nuances vatten die je in de muziek wilt leggen.’’

Wat de flamboyante dertiger eigenlijk wil zeggen is dat ze een op en top theaterdier is. ,,Ik ben geboren in het theater’’, lacht ze. ,,Mijn vader zong in het koor van het Mariinsky en ik was daar al kind aan huis toen ik drie jaar oud was. Ik ben gewoon vergiftigd met de geur van het podium. Heerlijk!’’

Haar weg naar het podium liep via het kinderkoor van datzelfde Mariinsky Theater. Al moest ze daarmee geduld hebben tot haar vijftiende. ,,De eerste keer dat ik werkelijk op het podium stond was in een produc t ie va n Bi zets car men. A n na Netrebko zong toen de rol van Micaëla. Ik vind het nog steeds verbazingwekkend dat we nu gewoon collega’s zijn.’’

22 maart 2012

Wie haar warme stem met de uitstekend ontwikkelde laagte hoort, zal het niet verbazen maar voor een meisje dat hooguit koordirigent wilde worden is de gang van de afgelopen jaren op zijn minst verrassend. ,,Ik zong op de positie van tweede alt en dacht helemaal niet aan een solocarrière.

Ooit eens Carmen zingen, in elk geval gewoon voor mijzelf, verder reikte mijn ambitie niet.’’

Tot een docent bij het Mariinsky Theater haar vroeg hoe ze erbij kwam dat ze een mezzosopraan was. ,,Hij benadrukte dat ik echt een sopraanstem had en dat ik er iets mee moest gaan doen.’’

Ze had inmiddels een cursus koordirectie voltooid en wilde in die richting verder.

Toch luisterde ze naar zijn wijze raad. Op haar tweeëntwintigste meldde ze zich als sopraan bij de Hanns Eisler Hochschule in Berlijn. ,,Dat is laat. En eigenlijk is dat heel goed geweest. Niemand, ook ik zelf niet, had mijn hoogste register nog gehoord, mijn topnoten waren helemaal vers. Bovendien had ik een goede basis door mijn opleiding als koordirigent. Nu zeggen veel mensen dat het opeens snel is gegaan met mijn carrière, maar ik weet wat voor investeringen eraan vooraf zijn gegaan. Ik heb in Hamburg bij de operastudio een flink aantal kleine rollen gespeeld en gezongen en daar ben ik heel dankbaar voor. Daar heb ik

geleerd hoe het operatheater werkt.’’

Haar internationale doorbraak kwam in 2010 met De nachtegaal en andere fabels in Aix-en-Provence, een voorstelling die meteen op tv werd uitgezonden. ,,Ik vond mijn debuut in Italië in 2007 eigenlijk veel belangrijker’’, relativeert ze. ,,Als je als Russische zangeres in Italië wordt geaccepteerd met Italiaans repertoire móét je iets goed doen.’’

Toch maakte Peretyatko in januari van dit jaar haar debuut bij De Nederlandse Opera met diezelfde Nachtegaal, de briljante bewerking van regisseur Robert Lepage van een aantal Stravinsky-fabels. De dag voor de première was ze snipverkouden. Ze deed er niet zo moeilijk over. ,,De verkoudheid zat in mijn neus. Zolang hij niet in mijn keel zit, kan ik zingen. Dat is wat ik in de studio in Hamburg geleerd heb: zingen onder alle mogelijke condities.’’

Dat heeft ze dan goed geleerd, want haar performance was om door een ringetje te halen en de recensies unaniem lovend. De sopraan zal er niet lang bij stil staan. Zij kijkt al weer vooruit naar haar volgende optreden in Amsterdam. In april is ze Donna Fiorilla in Rossini’s Il Turco in Italia. ,,Ik ben zo blij dat ik deze rol mag zingen’’, zegt ze spontaan. ,,Rossini is mijn grote liefde.

Ik heb Donna Fiorilla al vaak gezongen en ik kan er geen genoeg van krijgen. Vooral omdat de hele opera zo speciaal is. Een

Peretyatko is een op en top theaterdier

VOOR DE STEM’

www.klaSSIEkEzakEN.Nl

schien heb ik daar over vijf jaar wel genoeg van, al denk ik daar nu absoluut nog niet aan.

Ik doe mijn werk met plezier en wat er gebeurt, gebeurt. Ik houd enorm van de muziek die ik zing en ik heb veel respect voor de componisten. Dat is mijn leidraad. Ik dien de muziek. En daarbij gaat het niet om mij, maar om de muziek in mij.’’

Paul Janssen

Rossini, massenet,veRdi, dvoRák e.a. la BEllEZZa DEl caNtO

Olga Peretyatko, Münchner Rundfunkorchester o.l.v. Miguel Gómez-Martinez sony 7785442

Foto: uwe aRens

beetje Mozart, geestig met een serieuze, zelfs sombere ondertoon. Bovendien zijn Rossini’s noten heel gezond voor de stem.’’

Vandaar ook dat ze haar debuut-cd opent met de aria ‘Non si dà follia maggiore’ uit Il Turco in Italia. Een binnenkomer die staat als een huis. ,,Ik wilde eigenlijk de hele cd met Italiaans repertoire vol zingen’’, bekent ze. ,,In overleg met Sony heb ik uiteindelijk toch besloten om het meer af te wisselen en met deze cd te laten horen wat ik kan met mijn stem. Nu is het een mooi boeket van verschillende stijlen en verschillende talen en kan ik me heerlijk uitleven in de lyrische kant van mijn stem.’’

Ondanks de aanbeveling haar vooral live te horen, staat ze volledig achter de cd. Een enkele track prijst ze zelfs met onverholen trots aan. ,,De waanzinaria uit Lucia di Lammermoor hebben we in één take opgenomen. En dat nog wel in de originele toonsoort.’’

Ze glimlacht. Genoeg reclame. Over naar de nuchterheid. ,,We zijn in gesprek over een tweede cd. Die wordt vast beter. Ik heb nu ervaring en weet wat het is om in mijn eentje in een studiosituatie voor een orkest van honderd man te staan.’’

Veel verder dan deze constatering gaat haar toekomstverwachting niet, al voorziet haar contract vooralsnog in drie cd’s. ,,Je kunt niets plannen in dit vak. Ik heb na mijn tijd bij de operastudio in Hamburg gekozen voor een freelance bestaan, waarin ik veel moet reizen zonder dat ik een echt thuis heb. Mis-

maart 2012 23

Advertorial

24 maart 2012

profiel

Het walHalla van

Pentatone

Het label PentaTone bestaat tien jaar. Hoogste tijd voor een standbeeld: een serie van tien Wagneropera’s met de dirigent Marek Janowski.

Marek Janowski is een zeer ervaren Wagnerdirigent. Al in het begin van de jaren tachtig nam hij voor RCA de hele Ring op, met de Staatskapelle Dresden en de beste Wagnerzangers uit die tijd. Voor de Nederlandse label PentaTone Classics is hij nu bezig aan een serie van maar liefst tien Wagner opera’s, met het Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin.

Wagner wordt volgend jaar tweehonderd en PentaTone bestaat nu tien jaar – reden voor een feestje! De krachten achter het jarige label hebben besloten om zichzelf een cadeau te schenken met dit enorme project en in één klap wordt zo ook de verjaardag van de Maestro gevierd. Het is de bedoeling om alles in tussenpozen van plusminus dr ie maanden op de markt uit brengen.

Het Berlijnse orkest is in 2010 begonnen met het verzorgen van de ‘cyclus’, verspreid over een periode van drie jaar. Niet niets, als je bedenkt dat je er niet alleen tien avonden voor moet reserveren, maar dat er voorafgaande aan de opvoering (en de opnames, want alles wordt live opgenomen!) ook een paar dagen van repetities aan vooraf moeten gaan en dat men al die zangers bij elkaar moest zien te krijgen. Zonder keelpijn, griepjes of ander ongemak.

Als eerste werd in november 2010 Der fliegende Holländer opgenomen, met onder anderen Matti Salminen, Ricarda Merbeth, Robert Dean Smith en Albert Dohmen, gevolgd door Parsifal in april 2011. Die in alle opzichten prachtige opname belandde nu in mijn speler. Ik heb geen SACD-speler, maar

zelfs via cd’s komt het geluid grandioos je kamer in. Alsof je erdoor omringd bent, zeer natuurlijk en met een prachtige dynamiek.

De uitvoering vind ik, met een paar kleine kanttekeningen, prachtig.

De ouverture begint langzaam. Heel erg langzaam. Vind ik mooi. Klinkt poëtisch, romantisch en zeer veelbelovend. Ook de blazers komen langzaam op gang. Het geluid is onsterfelijk mooi en zo hoort dat, zeker in Parsifal. Vol bewondering ben ik voor Eike Wilm Schulte (Klingsor), hij klinkt lekker gemeen. Franz Josef Selig beschikt over een groot geluid met een prachtige laagte. Dat is vanzelfsprekend zeer imponerend, maar bij vlagen ook ontroerend. Michelle deYoung (Kundry) is een kwestie van smaa k . Per soon l ijk hoor ik in die rol liever een voller geluid met een betere hoogte, minder borsttonen en iets minder vibrato, maar ze weet mij toch te overtuigen.

Zo ook de gekwelde Amfortas van de nog jonge Russische bariton, Evgeni Nikitin. Ik moet toegeven dat ik wat moeite heb met de vertolker van de titelrol, Christian Elsner.

Hij doet mij een beetje denken aan de Wagner-tenoren van vroeger (een van de redenen waarom ik zo laat aan Wagner toekwam). Ik vind zijn stem scherp en hij heeft de neiging tot schreeuwen en dat vind ik niet mooi. Een kwestie van smaak.

De uitgave is meer dan verzorgd. De vier schijfjes zijn verpakt in een prachtig boek, met veel informatie, de synopsis is in drie

Het geluid in parsifal is onsterfelijk mooi

www.klassiekezaken.nl

talen en het volledige libretto in het Duits en het Engels. Het wachten is nu op rest. Die Meistersinger von Nürnberg werd in juni opgenomen en Lohengrin in november. Wat kunt u er nog meer verwachten? Tristan, Tannhaüser en - het kan natuurlijk niet anders – de complete Ring.

Basia Jaworski

richard wagner PARSIFAl

Christian Elsner, Franz-Josef Selig, Michelle deYoung, Evgeni Nikitin, EikeWilm Schulte, Dimitry Ivashschenko; RundfunkSinfonieorchester Berlin olv Marek Janowski pentatone classics ptc 5185 401 (4 sacd’s)

maart 2012 25

Operatijd

opera

bij EMi

Nieuwe opNameN vaN opera’s wordeN spaarzaam, maar heruitgaveN hebbeN huN eigeN charme: het is eeN weerzieN met oude eN soms zelfs verloreN gewaaNde vrieNdeN. emi heeft eeN grootscheepse actie op stapel staaN roNd zijN uitgebreide operacatalogus.

Als u bij de voorstellingreeks van De Nederlandse Opera ontdekt dat Deidamia helemaal niet die een beetje mislukte laatste opera van Handel is (zoals enkele elkaar napratende operaboekjes ons willen doen geloven), maar juist een sprankelend en pittig werk vol ondeugend elan, is het heerlijk om daarvan met een cd thuis na te kunnen genieten. Tot voor kort was dat een beetje een probleem, want de mooie opname die dirigent Alan Curtis van deze opera maakte, met Simone Kermes en Anna Bonitatibus, was enigszins uit het zicht verdwenen. Platenmaatschappij EMI brengt hem weer terug, in zijn serie The Home of Opera, die vanaf april tot eind juni voor een speciale prijs te koop is. Het is de heruitgavenserie van crèmekleurige doosjes met de hoes van de oorspronkelijke cd of lp schuin afgebeeld. Het libretto en toelichtende teksten worden meegeleverd op een extra cd.

The Home of Opera loopt al een tijdje en wordt steeds uitgebreid: men kan er de uitvoering van Rossini’s Guillaume Tell door Lamberto Gardelli vinden en tussen alle befaamde Callas-uitgaven komt nu ook Il Turco in Italia van dezelfde componist terug, waarin de goddelijke Maria zichzelf van een komische kant laat zien. Dat sluit lekker aan op de uitvoering van het werk door De Nederlandse Opera. De heruitgave van Handels Deidamia stond door EMI oorspronkelijk voor juni gepland, maar in verband met de productie bij DNO wordt die vooruitgeschoven.

Het aardige is dat de serie voorziet in de behoeften van de beginnende verzamelaar en www.klassiEkEzakEn.nl

de kenner. Bekende succesnummers als Klemperers uitvoering van Beethovens Fidelio, Karl Böhms interpretatie van Così fan tutte met Elisabeth Schwarzkopf en Alfredo Kraus en Robert Hegers spetterend leuke kijk op Lortzings Zar und Zimmermann met Hermann Prey en Gottlob Frick staan er naast Glucks Armide met Felicity Palmer en Anthony Rolfe Johnson en Prokofievs L’amour des trois oranges. Het gezamenlijke oeuvre van Angela Gheorgiù en Roberto Alagna is ook ruim vertegenwoordigd.

En wanneer hoorde u voor het laatst A village Romeo and Juliet van Frederick Delius? De componist geeft het trieste lot van de jongelingen Sali en Vrenchen een Wagneriaanse grandeur, waarmee vertolkers Robert Tear en de smeltend mooi zingende Elizabeth Harwood prachtig uit de voeten kunnen.

Dietrich Fischer-Dieskau toont nog eens zijn bijzondere klasse in Hindemiths zeer persoonlijke Mathis der Maler: ook al een opera die spaarzaam uitgevoerd wordt maar die door Rafael Kubelik met vastbesloten kracht op de geluidsdrager is vereeuwigd, met

de imposante tenor James King als FischerDieskaus tegenspeler en een supporting cast met Rose Wagemann, Trudeliese Schmidt, Donald Grobe en Peter Meven. Dit zijn twee indrukwekkende opera’s die wel varen bij een serie als deze, omdat ze meer aandacht verdienen dan ze doorgaans krijgen en niet snel op het repertoire van de grote operahuizen komen te staan.

Zeldzaamheden waar u de komende maanden naar kunt uitkijken zijn onder meer Magnards Guercoeur – een groots en meeslepend Frans operadrama - met Hildegard Behrens en José van Dam, de complete opname van Richard Strauss’ Die schweigsame Frau onder Marek Janowski en de eerste versie van zijn Ariadne auf Naxos met de vorig jaar overleden Dame Margaret Price. Dezelfde Dame Margaret zal ook te horen zijn op een heruitgave van Così fan tutte.Ze maakt daarin de langzame tempi van maestro Klemperer helemaal goed. Als dat geen heerlijke lente wordt….

Hein van eekert

maart 2012 27

Advertorial

VIOOLCONCERT VAN MACMILLAN VOOR REPIN

TWEE MEESTERS VINDEN ELKAAR IN DE MATINEE DE SCHOTSE COMPONIST JAMES MACMILLAN (1959) IS NIET ONDER ÉÉN NOEMER TE VANGEN. HIJ HEEFT EEN GROTE LIEFDE VOOR SCHOTLAND, MAAR MOET NIETS HEBBEN VAN KORTZICHTIG NATIONALISME. HIJ IS EEN DIEPGELOVIGE ROOMS-KATHOLIEK, MAAR ZOEKT VOORTDUREND DE DIALOOG MET ANDERE GODSDIENSTIGE STROMINGEN. HIJ IS EEN OVERTUIGD SOCIALIST, MAAR VERWOORDT ZIJN IDEEËN NOOIT OP EEN DRAMMERIGE MANIER.

28 maart 2012

MacMillan is de eerste om te erkennen dat al zijn overtuigingen en passies doorwerken in zijn muziek. In ‘splendid isolation’ gelooft hij niet en hij kiest ervoor muziek te schrijven die niet alleen in esthetische zin overtuigt, maar die ook nauw verbonden is met de sociale en politieke problemen van onze tijd. Een prachtig voorbeeld is zijn eerste pianoconcert, The Berserking.

‘Berserkers’ waren in oude Keltische tijden krijgers die zichzelf tot razernij brachten door middel van alcohol, paddenstoelen en hyperventilatie. Hun strijdbaarheid en moed waren legendarisch, maar hun overmoedigheid maakte hen ook kwetsbaar voor valstrikken en verraad. MacMillan: “mij als moderne Schot is dit gedrag maar al te bekend. Het lijkt op het schijnbare gemak waarmee de Schotten zich vandaag de dag voortdurend buiten spel zetten in politieke, maar ook in sportieve ondernemingen. De eerste inspiratiegolf voor The Berserking kwam in 1989, na het zien van een voetbalwedstrijd waarin Glasgow Celtic typisch gepassioneerd en furieus, maar uiteindelijk nutteloos krachtsvertoon tegen Partizan uit Belgrado liet zien!”

Ook in muzikaal opzicht is MacMillan uiterst veelzijdig. Aanvankelijk was hij in de ban van het modernisme, maar eind jaren tachtig kreeg hij er behoefte aan muziek te schrijven die niet alleen specialisten, maar ook het grote publiek bereikt. Sindsdien streeft MacMillan naar een balans tussen vernieuwing en traditie, diepgang en ‘fun’. Dat hij hier voorbeeldig in slaagt blijkt wel uit zijn wereldwijde succes bij zowel kenners als liefhebbers.

MacMillan schreef zijn Vioolconcert voor de Russische meesterviolist Vadim Repin, mede in opdracht van de NTR ZaterdagMatinee. De invloed van de Schotse volksmuziek is regelmatig in het Vioolconcert te horen. De componist zegt hierover: “Schotse ‘fiddle music’ zit mij in het bloed... Die traditie is voortgekomen uit het lied en de dans en deze aloude manieren van zich uiten en verhalen vertellen vormen de basis van mijn nieuwe werk.” De Schotse fiddle-klanken zijn vooral te beluisteren in het eerste deel, genaamd ‘Dance’. In het tweede deel (‘Song’) klinkt de klaaglijke toon van veel oude Schotse en Keltische gezangen door. In het derde en laatste deel (‘Song and Dance’) wisselen lied en dans elkaar in hoog tempo af en lijkt de muziek van energie bijna uit elkaar te spatten. In alle delen krijgt de solist alle gelegenheid zijn virtuositeit en muzikaliteit ten toon te spreiden.

James MacMillan is behalve componist ook dirigent. Al sinds enkele jaren vervult hij bij de Radio Kamer Filharmonie de positie van vaste gastdirigent.

IN DE NTR ZATERDAGMATINEE VAN 28 APRIL 2012 IN HET CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM DIRIGEERT MACMILLAN ‘ZIJN’ ORKEST IN EEN PROGRAMMA MET WERKEN VAN BARTÓK, SJOSTAKOVITSJ EN ZIJN EIGEN VIOOLCONCERT. KAARTEN: € 36,50/€ 31,50 CONCERTGEBOUWLIJN 0900 6718345 (€ 1,- P.G.)

portret

Hollandse nieuwe:

het Van Baerle trio Kleine Zaal van het Concertgebouw inmiddels met het Van Baerle Trio vertrouwd: in 2011 wonnen ze er het Vriendenkrans Concours.

Het Van Baerle trio komt eraan. Hannes minnaar, maria milstein en Gideon den Herder spelen op Hun eerste cd loeVendie, saint-saëns en... de autHentieke Versie Van raVels pianotrio.

In het eerste jaar van haar conservatoriumstudie kreeg violiste Maria Milstein (1985) de opdracht een kamermuziekensemble te vormen. Vanwege haar liefde voor het pianotriorepertoire besloot ze op zoek te gaan naar een cellist en een pianist. De Russische benaderde cellodocent Dmitri Ferschtman, die haar adviseerde om Gideon den Herder (1986) te vragen. Den Herder had eerder pianist Hannes Minnaar (1984) leren kennen bij een theorieles en stelde Milstein voor om Minnaar erbij te halen.

Lang was hun trio een studieproject, maar dat veranderde in 2008. Niemand minder dan Menahem Pressler, pianist van het befaamde Beaux Arts Trio, zou een serie masterclasses geven in Amsterdam. Hoewel het trio al meer dan een jaar nauwelijks had samengespeeld, overtuigde Minnaar de andere leden om zich op te geven. De ontmoeting met Pressler was beslissend. Hij maakte de jonge musici duidelijk wat er wordt verlangd als je op topniveau kamermuziek wil maken: naar elkaar luisteren, elkaars partijen kennen, het beste van jezelf vragen en een gemeenschappelijke visie vinden op de stukken die je speelt.

Ook individueel is het de musici goed vergaan, de afgelopen jaren.

Den Herder, Milstein en Minnaar studeerden af met de hoogste onderscheiding. Milstein kreeg vorig jaar de tweede prijs op het internationale concours Rodolfo Lipizer. Minnaar won in 2010 tijdens de loodzware Koningin Elisabeth Wedstrijd in Brussel een glorieuze derde prijs en ontving een jaar later het prestigieuze Borletti-Buitoni Trust Fellowship. Vorig jaar bracht hij zijn eerste solo-cd uit, die goed ontvangen werd.

Naar verwachting blijft het nog wel even prijzen regenen, gezien de kakelverse debuut-cd van het Van Baerle Trio. Hierop staan het Pianotrio nr. 1 in F van Camille Saint-Saëns, Ackermusik van Theo Loevendie en het Pianotrio van Maurice Ravel. Loevendies Ackermusik is een regelrechte ontdekking: het is een spannend, eendelig werk met verwijzingen naar volksmuziek. Saint-Saëns’ trio krijgt een boeiende vertolking, waarin opvalt hoe volwassen het jonge ensemble klinkt. Maar het hoogtepunt is het sprookjesachtige, kleurrijke meesterwerk van Ravel. Het trio speelt het met veel passie, weet op een fijnzinnige manier details uit te lichten en de instrumenten zijn perfect in balans.

Loevendies ackermusik is een regeLrechte ontdekking

Het trio besloot om door te zetten, maar dat betekende ook dat er een geschikte naam moest worden gevonden. Er werd niet voor gekozen om het trio te vernoemen naar een componist of schilder, maar naar de Van Baerlestraat, waar het Conservatorium van Amsterdam gevestigd was en waar ook het Concertgebouw te vinden is. Naast het oude conservatoriumgebouw, dat nu dienst doet als hotel, is ook de www.klassiekezaken.nl

Bijzonder is dat het Van Baerle Trio speelt uit een recente kritische uitgave van het Pianotrio, die Ravels manuscript op de voet volgt. Omdat sommige maten in het stuk door de eerste uitvoerenden als onspeelbaar werden bestempeld, waren er wijzigingen doorgevoerd, met name in het tweede deel en aan het eind van de finale. Die wijzigingen zijn in de nieuwe uitgave ongedaan g em a a k t , z o d at we nu de authentieke noten van Ravel Saint-SaënS, loevendie, ravel PIANOTRIO NR. 1 IN F, ACKERMuSIK, kunnen horen.

PIANOTRIO IN A

Van Baerle Trio Merlijn KerKhof

etcetera Ktc 1438

maart 2012 29

cdBesprekingen orkest

orkest

dmitri sJostakovitsJ

Johann Baptist vanhaL

Pianoconcerten 1 en 2, Vioolsonate

Symfonieën in C en e, Celloconcert in C

IstvánVárdai (cello), Camerata Schweiz o.l.v. Howard Griffiths

Alexander Melnikov (piano), Isabelle Faust (viool), Mahler Chamber Orchestra o.l.v.Teodor Currentzis

Cpo 777 612-2

HArmoniA munDi HmC 902104

Er gaan geruchten dat Johann Baptist Vanhal (1739-1813) van Nederlandse afkomst was. Helaas is er geen bewijs voor, in de muziekgeschiedenis geldt Vanhal gewoon als een Bohemer. Maar wát voor een: een componist van topniveau. De symfonieën in C en e (twee van de 77) en het Celloconcert in C zijn werken van zeer hoge kwaliteit, die de vergelijking met het oeuvre van de zeven jaar oudere Haydn kunnen doorstaan. Neem de Symfonie in C: achttien minuten puur plezier, kolkende kwaliteit vol magische momenten. Onbegrijpelijk dat deze muziek niet regelmatig in de concertzaal klinkt. Het eerste deel is puur Sturm und Drang, vol muzikale energie en zwanger van ideeën. Hierop volgen een bekoorlijk Cantabile en een swingende finale. Natuurlijk, Vanhal lijkt zoveel op Haydn dat je zou kunnen opperen: weinig origineel. Maar probeer eens zo ‘weinig origineel’ als Vanhal te zijn – dat lukte in zijn tijd geen enkele andere componist. Zijn Celloconcert, voortreffelijk gespeeld door István Várdai, is erg aantrekkelijk. Het is duidelijk dat Camerata Schweiz o.l.v.

Howard Griffiths (de man die ook de symfonieën van Ries zo voortreffelijk opnam) zin had in deze opname. doron nagan

De Russische pianist Alexander Melnikov is niet alleen muzikaal de protagonist van deze cd, hij laat ook tekstueel zijn licht schijnen over Sjostakovitsj.

Was de componist communist of dissident? Angsthaas of held? Revolutionair of populistische slijmer? Het tweede deel van het Tweede pianoconcert, schrijft Melnikov, hoor je soms op luchthavens. Als feel good muziek. Zoveel kanten kun je dus op met Sjostakovitsj, die weigert zich te laten etiketteren. Melnikov: ‘Sjostakovitsj lacht om onze hulpeloosheid.’ Hij lacht zelf ook, maar dan aan de piano. De luisteraar wordt van de ene stemming in de andere gesleurd, klankexplosies wisselen af met momenten van ultiem sentiment. Melnikov ironiseert eenvoud en weet complexe passages juist transparant te maken. Die aanminnigheid van het Tweede pianoconcert mijdt hij zoveel mogelijk en hier en daar bouwt hij opzettelijk weerhaakjes in. Zo zet de Rus meesterlijke vertolkingen neer en bewijst hij hoeveel interpretatieve speelruimte Sjostakovitsj biedt. Tussen de twee pianoconcerten door klinkt de Vioolsonate, een werk waarin ‘het absolute einde en het begin van het niets’ klinkt, zoals Sjostakovitsj de dood omschreef. IJzingwekkend mooi gespeeld door Isabelle Faust.

Jos van der Zanden

Kolkende kwaliteit bij de Bohemer Johann Baptist Vanhal

orkest

Melnikovs meesterlijke Sjostakovitsj

orkest

ottorino respighi

Louis spohr

Orkestmuziek, Suite voor strijkers en orgel

Symfonieën 7 en 9

Orchestra della Svizzera Italiana o.l.v. Howard Shelley

Orchestra Sinfonica di Roma o.l.v.Francesco LaVecchia, Antonio Palcich (orgel)

Hyperion CDA 67939

BrilliAnt ClAssiCs 94392 (2 CD’s)

Dit is de vijfde en laatste cd van Hyperion in de reeks symfonieën van Louis Spohr. Een man die zich ontpopte als een rasechte romanticus, getuige zijn aanstekelijke programmamuziek. Als een tweede Berlioz zocht hij naar overkoepelende thema’s die van zijn symfonieën een organische geheel moesten maken. Bij de Zevende uit 1841 was dat ‘de ontwikkeling van de mens van naief kind tot godvrezend volwassene’ - je moet er maar op komen. Ries gebruikt de dialoogvorm door het orkest in tweeën te splitsen. Met vraag-en-antwoord spelletjes en curieuze echo’s bereikt hij effecten die bijzonder werden gewaardeerd door Schumann, die deze muziek in zijn tijdschrift aanprees. De Negende is van later datum en heet ‘Jahreszeiten’: van de bittere winterse kou - pizzicati als ijspegels, tremolo’s als rillerigheid - naar de zomer. Chromatiek doet ijs smelten, houtblazers introduceren vogeltjes, enzovoort.

Leuk en onderhoudend. Dirigent Howard Shelly zoekt al decennia lang naar dit soort muziek waar eens de concertzalen voor volliepen, maar die langzaam uit de geschiedenisboekjes is verdrongen. Een verdienstelijk streven, want het verruimt onze blik op het muziekleven uit die dagen.

Spohrs vakmanschap - hij was een groot orkestrator - is nog volop genietbaar.

Jos van der Zanden

Het lichtblauwe artwork van deze cd is een perfecte keuze. Het doet denken aan het zomerse Rome en het is ook echt de kleur van Respighi’s muziek: luchtig, transparant, optimistisch, frivool. Deze dubbel-cd dompelt je onder in mediterrane onbekommerdheid. Alle toppers van de componist zijn vertegenwoordigd, zoals Gli Ucceli, Feste Romane, Fontane di Rome en Pini di Roma.

Maar ook de minder bekende Suite voor strijkers uit Respighi’s jeugd komen we tegen, alsmede een curieuze Suite voor strijkers en orgel, die vol verwijzingen zit naar Italiaanse barokmuziek. Na het beluisteren van deze cd’s heb je het gevoel dat je zowat heel Rome hebt gezien, op verschillende momenten van de dag en met soms een stevige duik in het verleden, tot aan het Romeinse imperium toe. Fonteinen, vogels, catacomben, fresco’s, optochten - en alles Italiaans. Geen wonder dat Respighi in het interbellum als een nationale held werd vereerd. Het Orchestra Sinfonica di Roma lijkt met deze muziek te zijn vergroeid en dirigent Francesco La Vecchia maakt er een waar feest van. Al is hij voorzichtig met zijn tempi, die hij wat langzamer neemt dan menig collega.

Jos van der Zanden

De smeltende ijspegels van Louis Spohr

30 maart 2012

Alle toppers van Ottorino Respighi verzameld op één cd

cdBesprekingen orkest

orkest

pjotr iljitsj tsjaikovski

ludwig van Beethoven

James Ehnes (viool), Sydney Symphony o.l.v. Vladimir Ashkenazy

Nederlands Symfonieorkest, ConsensusVocalis en solisten o.l.v. Jan Willem deVriend

Onyx 4076

Challenge ClassiCs CC72550 (6 saCd’s)

Vier instrumentale tophits van Tsjaikovski, met een van ’s werelds grootste viooltalenten: daar ga je voor zitten. Zo’n vijfentwintig cd’s heeft James Ehnes inmiddels gemaakt, met repertoire variërend van Bach tot Adams. Internationale prijzen te over. En hij maakt de verwachtingen ook hier weer meer dan waar. De virtuositeit, de nuances en de zuiverheid maken het Vioolconcert tot een belevenis. In het exuberante openingsdeel is Ehnes een tovenaar. Feilloos en moeiteloos klinken de lastige dubbelgrepen en intervalsprongen. Na de machtige solocadens denk je: die had wel dubbel zo lang mogen duren.

Het tweede deel is een zwoele, ingetogen cantilene. Dan is daar als klap op de vuurpijl de bruisende, van Oost-Europese folklore doordrenkte finale met van die stevige, typische Tsjaikovskitutti. Hier merk je dat er niet alleen een topsolist maar ook een toporkest aan het werk is. Vladimir Ashkenazy weet machtige climaxen te ontvouwen, om bijtijds weer gas terug te nemen zodat de balans met de solist niet wordt verstoord. In de Sérénade en Souvenir geeft Ehnes een demonstratie van wat hij allemaal kan met het fluisterzachte pianissimo: zo ingetogen en verstild dat je als luisteraar op het puntje van je stoel zit. jos van der Zanden

De afgelopen anderhalf jaar rolden de opnamen van Beethovens negen symfonieën in de uitvoering van het Nederlands Symfonieorkest (voorheen het Orkest van het Oosten) gestaag van de persen. Onlangs heeft het gezelschap de cyclus voltooid, nu ligt er een boxje van zes cd’s met bekwame uitvoeringen onder leiding van chef Jan Willem de Vriend. Het moderne instrumentarium van het orkest is gedeeltelijk aangepast: de klank van natuurtrompetten en natuurhoorns is volgens de dirigent zo wezenlijk anders dan die van de hedendaagse varianten, dat je ze bij Beethoven zeker nodig hebt. De spelers hebben zelfs speciaal les genomen om de kopieën van authentieke exemplaren optimaal te kunnen hanteren. Ook zijn er oude pauken ingezet. Met welke instrumenten dan ook: de orkestleden gaan zeer voortvarend te werk, en laten horen hoeveel lol ook niet-gespecialiseerde musici kunnen beleven aan een historisch geïnspireerde uitvoeringspraktijk. Fris en energiek komen de gouden meesterwerken onder de baton van De Vriend tot klinken. In de Negende is het koor Consensus Vocalis van de partij en horen we prima solistische bijdragen van onder anderen tenor Marcel Reijans en sopraan Annemarie Kremer. Extra pluspunt is de ruimtelijke klankkwaliteit van de opnames.

Frederike Berntsen

Vioolconcert, Sérénade mélancholique, Valse-scherzo, Souvenir d’un lieu cher

Symfonieën 1 t/m 9

James Ehnes tovert met Tsjaikovski

orkest

Complete Beethoven uit Enschede

concert

Manuel de Falla

El sombrero de tres picos, Noches en los jardines de España, Homenajes Jean-Efflam Bavouzet (piano), Raquel Lojendio (sopraan), BBC Philharmonic o.l.v Juanjo Mena

sjostakovitsj, Britten Eerste celloconcert, Cellosymfonie

Johannes Moser (cello),WDR Sinfonieorchester Köln o.l.v. Pietari Inkinen

ChandOs Chan10694

hänssler ClassiC Cd 98.643

Wie ooit ‘s zomers in Spanje is geweest, en dan bedoel ik niet aan de door Nederlandse toeristen veroverde stranden, weet wat een betovering er uitgaat van dit land vol geschiedenis, cultuur en geurende natuur. Die betovering wordt tot klinken gebracht in Manuel de Falla’s muziek, zoals het beeldschone Noches en los jardines de España (Nachten in de tuinen van Spanje) uit 1916, en het meeslepende ballet El sombrero de tres picos (De driekanten steek). Vooral in Noches en Los jardines voor piano en orkest kunnen wij de zoete geur van citrusbloesem bijna ruiken. De warme Andalusische nacht laat een spoor van mijmering en verleiding achter. De Moorse cultuur dringt zich op in deze muziek met zijn quasi-Arabische intervallen en oriëntaalse sfeer vol mysterieuze opwinding. Pianist JeanEfflam Bavouzet speelt de pianopartij vol bezieling en gepaste nuancering. Hij wordt uitstekend begeleid door het BBC Philharmonic Orchestra onder leiding van hun chef-dirigent, de Spanjaard Juanjo Mena. In Falla’s ballet El sombrero laat Mena zijn orkest uiterst homogeen, precies, genuanceerd en beschaaf klinken. De cd wordt mooi aangevuld met het fraaie en zelden uitgevoerde Homenajes. doron nagan

Er zijn van die stukken die zo nauw verbonden zijn met een musicus, dat het voor andere uitvoerenden een uitdaging is om zich in hun interpretatie niet te laten beïnvloeden. Het Eerste celloconcert van Sjostakovitsj en Brittens Cellosymfonie zijn zulke stukken. Ze hebben gemeen dat ze werden opgedragen aan de Russische meestercellist Mstislav Rostropovitsj. Wie kan iets toevoegen aan de lezingen van de autoriteit die deze werken niet alleen in première bracht, maar die ook nog eens met beide componisten bevriend was? De Duits-Canadese cellist Johannes Moser weet zich verrassend goed aan de invloed van deze reus te onttrekken. Moser, die Sjostakovitsj’ concert eerder met het Concertgebouworkest heeft gespeeld, manifesteert zich in deze opname als een intelligent musicus van grote klasse. Zijn spel is beheerst en vrij van pathos. In het weerbarstige, lange solodeel van het celloconcert – de uitgeschreven cadens – weet Moser de spanning op formidabele wijze vast te houden. Ook Brittens Cellosymfonie krijgt een boeiende uitvoering, al is het solo-instrument in de mix iets te veel op de voorgrond geplaatst. Het WDR Sinfonieorchester Köln en dirigent Pietari Inkinen zijn waardige begeleiders.

Merlijn kerkhoF

Manuel de Falla, of de zoete geur van citrusbloesem

www.klassiekezaken.nl

Johannes Moser volgt het spoor van Rostropovitsj

maart 2012

31

cdBesprekingen concert

concert

sjostakovitsj, sjtsjedrin Pianoconcerten nr.1 en 2, Pianoconcert nr.

5 (Rodion Sjtsjedrin) Denis Matsuev (piano), Mariinsky Orchestra o.l.v. Valery Gergiev

anton eBerl

Pianoconcerten op. 32 en op. 40 Paolo Giacometti en Riko Fukuda (fortepiano), Kölner Akademie o.l.v. Michael Alexander Willens CPO 777 354-2

Mariinsky Mar 0509 (saCD)

Tussen de twee pianoconcerten van Dmitri Sjostakovitsj zit een wereld van verschil. Het eerste, gecomponeerd in 1933, is een concert vol muzikale extremen en humor. De pianopartij is vooral gestoeld op percussieve harmonieën, melodie is vrijwel absent. Een bijrol als tweede solo-instrument is weggelegd voor de trompet. Sjostakovitsj’ Tweede pianoconcert, uit 1957, is een optimistisch stuk in driedelige barokke vorm. De vele lyrische passages maken het tot een veel toegankelijker stuk dan zijn voorganger. Beide concerten zijn vastgelegd door de Russische pianist Denis Matsuev, die wordt begeleid door het Mariinski-orkest van Valery Gergiev. Matsuevs spel bewijst dat de klassieke klavierleeuw nog niet uitgestorven is. Elke noot is raak en krachtig, maar de pianist weet ook uitstekend lijn te maken.

Met de technische capriolen in de snelle delen oogst hij lof, toch komt Matsuev pas echt tot zijn recht in het bloedmooie Andante van het Tweede pianoconcert. De balans tussen piano en orkest is uitstekend. Als dessert is er nog een pianoconcert van Rodion Sjtsjedrin toegevoegd. Dat mag er zijn, maar kan zich niet meten met Sjostakovitsj’ partituren.

Merlijn kerkhof

Dennis Matsuev, de klassieke klavierleeuw

concert

Wie van Mozart houdt zal ook van Anton Eberl houden. Eberl was negen jaar jonger dan Wolfgang Amadé en bovendien met hem bevriend. Zo schreef hij een cantate bij de dood van de grote meester. De muziek van de tot voor kort onbekend gebleven Eberl is een aangename verrassing.

Niet voor niets waardeerde Mozart zijn pianowerken, waaronder de twee aantrekkelijke Pianoconcerten opus 32 en 40. Eberls muzikale idioom in deze werken neigt inderdaad eerder naar Mozart dan naar de vier jaar jongere Beethoven. Van Mozarts psychologische diepgang is evenwel geen sprake. Na een stevige orkestrale inleiding vol rijke thematiek parafraseren de solisten (Paolo Giacometti in op.

40 en Riko Fukuda in op. 32, beiden spelend op fortepiano) deze thema’s op parelende wijze. Het daaropvolgende Andante in op. 40 is lyrisch en zangerig van aard, vol expressie gespeeld, en het laatste deel is een vrolijk Rondo waarin Giacometti’s lichte spel de nodige joie de vivre uitstraalt. Riko Fukada doet in op. 32 niet onder voor Giacometti. Beide werken worden door Die Kölner Akademie o.l.v. Michael Alexander Willens levendig begeleid. doron nagan

Aangename verrassingen bij Mozarts vriend Anton Eberl

concert

friedrich kalkBrenner Pianoconcerten

ruBinstein, rachManinov Pianoconcerten

Howard Shelley (piano, dirigent), Tasmanian Symphony Orchestra

Joseph Moog (piano), Deutsche Staatsphilharmonie Rheinland-Pfalz o.l.v. Nicholas Milton

HyPeriOn CDa 67843

Onyx 4089

Friedrich Kalkbrenner (1785-1849) was in zijn tijd een beroemde pianovirtuoos en componist. Daarnaast stond hij bekend als pompeuze snob. Talrijke anekdotes over zijn zelfingenomenheid circuleerden in Parijs, waar hij de tweede helft van zijn leven woonde en werkte. Zoals veel pianisten in de 18de en 19de eeuw componeerde hij vooral muziek voor eigen gebruik.

Hij werd rijk van zijn optredens (en dankzij een huwelijk met een jonge aristocrate), en was daarnaast een ondernemer pur sang die onder meer partner werd van pianofabrikant Pleyel. De komst van Liszt naar Parijs stootte hem van de troon en daarmee verdween met zijn naam ook zijn muziek. Gelukkig zet pianist en dirigent Howard Shelley Kalkbrenners pianoconcerten op cd. Want al gaat het hier niet om muziek met de kwaliteit van een Beethoven, Kalkbrenners concerten klinken aangenaam. Invloeden van Beethoven en Hummel zijn onmiskenbaar, daarnaast is sprake van virtuoos vertoon – zij het niet leeg.

Shelley speelt de moeilijke Pianoconcerten op. 85 en op. 107 met veel expertise en muzikaliteit. Als dirigent van achter de vleugel inspireert hij het Tasmanian Symphony Orchestra tot expressief en warm spel. doron nagan

Moedige combinatie van pianist Joseph Moog: pianoconcerten van Sergej Rachmaninov en Anton Rubinstein. Immers, de relatief onbekende Rubinstein moet het met zijn Vierde pianoconcert uit 1872 opnemen tegen het 37 jaar later geschreven, legendarische Derde pianoconcert van Rachmaninov.

Oneerlijke concurrentie zou je denken. Toch staan de twee werken en hun Russische componisten dichter bij elkaar dan je zou vermoeden. Rubinsteins pianoconcert is een mooi werk vol melodische en harmonische rijkdom. Bovendien heeft de componist destijds een verpletterende en beslissende indruk gemaakt op de twaalfjarige Rachmaninov. De jonge Duitse pianist Joseph Moog houdt met zijn strelende en virtuoze spel een mooi pleidooi voor Rubinsteins werk, dat zich staande houdt tegenover Rachmaninov. Met Rachmaninovs Derde pianoconcert bewijst de 23-jarige Moog wat een talent hij is.

Het concert klinkt onder zijn handen als nieuw. De snelle tempokeuze voor het eerste deel is een verademing, veel pianisten spelen dit te langzaam. Nu ademt het en komt de beeldschone lyriek van Rachmaninov echt tot leven. Door zijn fenomenale techniek die volledig in dienst van zijn muzikaliteit staat heeft Moog geen enkel probleem met het tempo. Tellen we de prachtige begeleiding door het Duitse orkest uit Rheinland-Pfalz hierbij op, dan komen we tot een grootse ervaring van zeldzame perfectie. doron nagan

Friedrich Kalkbrenner, componist en snob

32 maart 2012

Het jonge talent Joseph Moog

cdBesprekingen concert/dvd

concert

Frédéric chopin Werken voor piano en orkest

Nelson Goerner, Kevin Kenner en Janusz Olejniczak (fortepiano), Orkest van de Achttiende Eeuw o.l.v. Frans Brüggen

WolFgang amadeus mozart

Pianoconcerten KV 466 en KV 467 Arthur Schoonderwoerd (fortepiano, dirigent), Ensemble Cristofori

Glossa GVD 921114 (2 DVD’s)

accent acc 24265

In 2010 vierden we het 200ste geboortejaar van Frédéric Chopin. Het Orkest van de Achttiende Eeuw speelde toen met drie pianisten in de Philharmonie van Warschau het volledige oeuvre voor piano en orkest. Daarvan zijn de twee pianoconcerten (opus 11 en opus 21) ongetwijfeld het beste, maar de Fantasie op Poolse melodieën (opus 13) en de Variaties op ‘La ci darem la mano’ (opus 2) zijn evenmin te versmaden. Het is de jonge Chopin - circa 1830 - die hier aan het woord is, maar hij is al helemaal zichzelf. Alle werken ontstonden nog in Polen. De componist was later in Parijs vaak solist in zijn eigen concerten en speelde dan op een Erard, maar voor zijn meer intieme werken verkoos hij de zoetere en warmere Pleyel. De briljantie van Erard, ook bij de vleugel uit 1849 (Chopins sterfjaar!) die voor deze opnamen is gebruikt, overtuigt moeiteloos.

Het sterke instrument kan makkelijk mét het orkest zijn weg vinden in de grote akoestiek van de zaal.

In de zachte solistische passages charmeert de glasachtige, waterige klokjesklank. Van de pianisten staat Olejniczak wel het dichtst bij de ziel van Chopin.

Zijn toegift (Mazurka opus 30 nr. 4) snoert de keel.

JurJen Vis

Arthur Schoonderwoerd leidt vanachter zijn fortepiano (kopie naar een Weens origineel uit 1782) het kleine ensemble Cristofori (zestien musici).

Hun uitgedunde klank is op zijn plaats, vooral vanwege de dialoog met het delicate solo-instrument dat anders zou worden overstemd. Wie de concerten kent van de grote Mozartpianisten uit de 20ste en 21ste eeuw, zal hier veel aan klank en instrumentale warmte missen. Daar staat tegenover dat er aan helderheid en transparantie is gewonnen. Een olieverfschilderij werd een aquarel. Schoonderwoerds fijnzinnige betoog brengt ons dichter bij de Mozart van 1785. De fortepianist heeft ook de begeleidende teksten geschreven en gaat daarbij niet over één nacht ijs. Voor hem is de wankelmoedigheid van het eerste deel van KV 466 metaforisch voor de inwijding van de vrijmetselaar Mozart (januari 1785), die geblinddoekt zijn weg zoekt en steeds opnieuw valt en opstaat. De zekere toon van de twee andere delen zou verwijzen naar de opbouw van de tempel en de tevredenheid over het verkregen meesterschap. Het is allemaal niet onmogelijk, maar onzekerheid en zelfvertrouwen zijn unversele thema’s. Het ‘begrip’ van Mozart kan het heel goed stellen zonder dit soort suggesties.

JurJen Vis

Frans Brüggen scoort met drie solisten en één Chopin

concert

Mozart wint aan helderheid en transparantie

vocaal

hahn, roussel

hector Berlioz

Concerten en kamermuziek Alexandre Tharaud (piano), Jean-Guihen Queyras (cello), Quatuor Parisii, Ensemble Orchestral de Paris o.l.v. David Stern

Les nuits d’été, Harold en Italie, Le roi de Thulé

naïVe nc40013 (boek en 2 cD’s)

Anne Sofie von Otter (mezzosopraan), Antoine Tamestit (altviool), Les Musiciens du Louvre o.l.v. Marc Minkowski - naïVe V 5266

Alleen al voor de fraai vormgegeven uitgave, inclusief informatief boekwerkje, zou je deze dubbel-cd met werken van Reynaldo Hahn (1875-1947) en Albert Roussel (1869-1937) moeten aanschaffen. Maar daarmee begint het avontuur pas. Want nog veel interessanter is de kennismaking met de onstuimige, frisse, tussen laatromantiek en impressionisme in zwevende kamermuziek van de in Caracas geboren Franse componist Reynaldo Hahn. Niemand minder dan Marcel Proust dweepte met dit ‘muzikale instrument van de genialiteit’.

Volgens hem kon Hahn met zijn muziek elk hart raken, in ieder oog een traan opwekken en zijn publiek doen trillen van bewondering. Pianist Alexandre Tharaud en het Quatuor Parisii storten zich in het Pianokwintet en twee strijkkwartetten vol overgave op Hahns elegante noten en zwierige arcades. Over de levendigheid, originaliteit en neoklassieke diepzinnigheid van de muziek van Roussel, die zijn loopbaan bij de marine liet schieten voor een leven als componist, is het laatste woord nog lang niet geschreven. Aan zijn relatief onbekende werken is de tweede cd gewijd, met daarop hoogtepunten als het Concertino voor cello en orkest op. 57, ijzersterk uitgevoerd door cellist Jean-Guihen Queyras.

Wenneke saVeniJe

Omdat Paganini zo’n prachtige altviool bezat, een Stradivarius, ging hij naar Berlioz en vroeg hem om een compositie voor het instrument. Berlioz antwoordde dat alleen iemand die de alt zelf beheerste een werk kon schrijven voor zo’n virtuoos speler. Toch ging de componist aan de slag, maar bij het zien van de vele maten rust in het eerste deel reageerde Paganini teleurgesteld: hij wilde de hele tijd spelen!

Tot zover een vrije weergave van Berlioz’ eigen aantekeningen. Paganini vertrok en Berlioz componeerde Harold en Italie, dat de violist vervolgens nooit heeft uitgevoerd.

Les Musiciens du Louvre – het prachtgezelschap van Marc Minkowski is momenteel een van de boeiendste orkesten op historische instrumenten – bracht het werk uit met altist Antoine Tamestit: een mooie combinatie, want de solist en Minkowski zijn beiden klankkleurtovenaars met een knap gevoel voor nuance. De andere hoofdmoot op de cd, door het orkest een fractie geslepener aangepakt: Berlioz’ bloedmooie cyclus Les nuits d’été, gezongen door een al even bijzondere musicienne, de mezzosopraan Anne Sofie von Otter. Breed ademend, krachtig van toon, intens, gevoelvol, ontroerend. De uitgave is smaakvol verzorgd door het label Naïve. Om kort te gaan: koop die cd!

Frederike Berntsen

Hahn & Roussel, onstuimig en fris

www.klassiekezaken.nl

Ook in Berlioz blijft Anne Sofie von Otter een bijzondere mezzo

maart 2012 33

cdBesprekingen vocaal

vocaal

Franz schuBert

c.p. e. Bach

Werner Güra (tenor), Christoph Berner (fortepiano)

Julian Redlin (bas), Jörn Boysen (klavecimbel)

Harmonia mundi HmC 902112

Brilliant ClassiCs 94309

Als één componist de dolende mens in al zijn levensfasen heeft weten te verklanken, dan is dat wel Schubert. Zijn liederen ademen zonder uitzondering de sfeer van de fascinerende schilderijen van de romantische Duitse schilder Caspar David Friedrich, van de emotionele poëzie van Heinrich Heine en Jean Paul, of juist van de evenwichtige ‘beschouwingen’ van Goethe, wiens Willkommen und Abschied (1822) tot cd-titel werd verkozen. Op zoek naar zichzelf, naar eenheid met de natuur, naar liefde en eeuwige schoonheid, naar alles wat ontsnapping bood aan een steeds lelijker wordende wereld, intens verlangend naar het sublieme, kwam Schubert steeds weer uit op een eenzame conclusie: ‘Ich bin ein Fremdling überall’. Vanuit dit existentiële perspectief kozen tenor Werner Güra en pianist Christoph Berner de mooiste ‘levensliederen’ van Schubert uit, waarbij niet de ontstaansperiode maar de inhoud bepalend werd voor de chronologie.

De cd begint met het optimistische ‘Heidenröslein’ en eindigt met het weemoedige en desolate ‘Nachtstück.’ In het totaal zingt Güra, transparant en sensitief begeleid op de fortepiano door Berner, negentien Schubertliederen. Beeldend en vol empathie brengt hij Schubert tot leven als een echo uit vervlogen tijden, met imposante ingetogenheid, vocale verfijning en noblesse.

Wenneke savenije

‘Erwacht zum neuen Leben’: voor een repertoire dat zich mag verheugen in toenemende interesse, is een betere titel niet te bedenken. Na een opname uit de jaren zeventig met Dietrich Fischer-Dieskau werden Carl Philipp Emanuel Bachs liederen pas rond 2000 definitief uit hun winterslaap gewekt door achtereenvolgens Klaus Mertens en Dorothee Mields, met in beide gevallen Ludger Rémy achter de fortepiano. Overigens heb ik zelden zulke smaakvolle opnames gehoord en daarom getuigt deze cd van bas Julian Redlin en klavecinist Jörn Boysen zich met Carl Philipp in te laten al bij voorbaat van moed. Het gaat immers om een type kamermuziek dat al in Bachs eigen tijd als veel te artistiek werd aangemerkt, vanwege ingewikkelde harmonieën en dito versieringen. Wie het karakter van deze werken weet te treffen, legt evenwel een wereld bloot. Dat doen Redlin en Boysen, bijvoorbeeld wanneer ze het apocalyptische ‘Der Tag des Weltgerichts’ aanheffen. Op de dreigende, licht overgepuncteerde achtsten klinkt het naderende onheil nog net iets angstaanjagender. Al met al een adembenemende selectie van een reeks delicate werken. andreW van parijs

Willkommen und Abschied

Erwacht zum neuen Leben

Werner Güra portretteert de eenzame Schubert

vocaal

De delicate liedkunst van Carl Philipp Emanuel Bach

vocaal

hahn, deBussy e.a.

strauss, Wagner, mahler

Sophie Karthäuser (sopraan), Cédric Tiberghien (piano)

Chor des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Peter Dijkstra

Cypres Cyp 1664

BayerisCHe rundfunk 900503

“Ik heb altijd graag in het Frans gezongen, vooral liederen”, zegt de Belgische sopraan Sophie Karthäuser. Op haar cd Green – Visages de Verlaine vormt de dichter Paul Verlaine de rode draad. ‘Green’ uit diens Romances sans paroles is op muziek gezet door componisten als Debussy en Fauré, die Karthäuser al met regelmaat op haar lessenaar had staan. Voor de opname bracht de zangeres liederen van deze meesters bijeen én stofte ze minder vaak uitgevoerd repertoire af. Ook zingt ze werken van de hedendaagse toondichters Bernard Foccroulle en Benoît Mernier – met de laatste twee hebben Karthäuser en haar begeleider, de pianist Cédric Tiberghien, tijdens de repetities samengewerkt. Mooi hoe de verschillende idiomen elkaar afwisselen. ‘L’heure exquise’ van Reynaldo Hahn, ‘Chevaux de bois’ van Debussy, ‘Cythère’ van Mernier, ‘Mandoline’ van Eugène Lacroix: de zangeres duikt gericht in ieder lied met een vrij direct stemgeluid en een keurige uitspraak – tikkeltje streng ook, maar met inlevingsvermogen.

Karthäuser en Tiberghien verstaan elkaar zonder veel woorden, aldus de zangeres. Wat vooral opvalt en een verrijking is voor de uitgave: Tiberghien houdt van mysterie en vlecht dat door zijn fijnzinnige begeleiding.

Frederike Berntsen

De liefhebber van overrijpe koormuziek kan met volle teugen het smachtende hart ophalen! Het koor van de Beierse Omroep begeeft zich onder artistiek leider Peter Dijkstra (Maris Jansons is sinds 2003 de chef-dirigent) in de wondere wereld van Strauss, Mahler en Wagner. Strauss was de enige van dit drietal die meesterwerken naliet voor onbegeleid koor.

Zijn 16-stemmige ‘Der Abend’ schildert Schillers mythologische verbeelding van zonsondergang en zwangerende nacht met muzikale olieverf van magistraal gehalte. ‘Hymne’ verklankt Rückerts ongrijpbare gedicht over aartsvader Jacob die zijn favoriete zoon Jozef moest missen. De dubbelkorigheid is vast geen toeval en Strauss verliest zich, in navolging van het gedicht, niet zelden in abstractie. Dankzij de bemoeienissen van dirigent en arrangeur Clytus Gottwald kunnen de betere koren tegenwoordig ook orkestliederen van Mahler en zelfs Isoldes Liebestod van Wagner zingen. Onmiskenbaar fraaie bewerkingen, maar de valkuil is dat de expressie van solozang tegenover orkest ten onder gaat in het weldadige bad van gemengde zang, zelfs al is die nog zo mooi als bij dit koor uit München. Peter Dijkstra betoont zich een meester in het controleren van dynamische contrasten maar brengt grote offers op het altaar van de verstaanbaarheid. Raadselachtig op dit niveau. arjan van dijk

Green –Visages deVerlaine

Koormuziek

Exquise noten op de poëzie van Paul Verlaine

34 maart 2012

Smachten in koor, met Peter Dijkstra

cdBesprekingen vocaal

vocaal

Johann seBastian Bach

Bernardo pasquini

Hohe Messe, BWV 232

Passiecantates

Dorothee Mields, Hana Blaziková, Damien Guillon,Thomas Hobbs, Peter Kooij, CollegiumVocale Gent o.l.v. Philippe Herreweghe

Sharon Rostorf-Zamir (sopraan), Furio Zanasi (bariton), Capella Tiberina o.l.v. Giovanni Caruso

PHI LHP 004 (2 cd’s)

BrILLIant cLassIcs 94225

Zelfs de meest onwrikbare agnosticus of atheïst gaat bij het horen van Bachs ‘Hohe Messe’ door de knieën: hier moet sprake zijn van goddelijke inspiratie!

Er zijn mensen die tijdens hun uitvaart alleen BWV 232 willen laten horen.

Mocht u ook ambities in die richting hebben, overweeg dan zeker deze nieuwe versie door Philippe Herreweghe. In 1989 nam hij Bachs hoogmis met zijn Collegium Vocale Gental eens op voor Virgin Classics, grotendeels met andere solisten. Destijds was het een mijlpaal, maar de vergelijking met nu is onvermijdelijk en de uitkomst eigenlijk zoals te verwachten. Herreweghe is ruim twintig jaar ouder en een internationaal gevierd dirigent, de tempi zijn minder op de spits gedreven, het geheel beluistert zonder meer gemoedelijker. Het koor heeft ondertussen vele extra kilometers Bach in de kelen en heeft met deze mis vaak opgetreden. De vocale beheersing is buitengewoon, zij het dat de sopranen soms wat meer hadden mogen uitpakken.

Als u nu meteen bij een van de Klassieke-Zakenwinkels langsgaat, vraag dan naar track 5 van cd 1, met daarop een schrijnend fraai uitgevoerd ‘Et in terra pax’. U komt de zaak voorlopig niet meer uit – en zeker niet met lege handen. arJan van diJk Adv.BC. Bram van Sambeek 05-03-2012 15:16 Pagina 1

Herreweghes nieuwe kijk op de ‘Hohe Messe’

Bij de zoektocht naar onbekend gebleven passiemuziek in archieven en bibliotheken worden soms nog kleine juweeltjes opgediept. Toen twee jaar geleden de Italiaanse barokcomponist Bernardo Pasquini zijn jubileum vierde (hij stierf in 1710) pakten overheden en instituten flink uit om dit in Rome voor Giovanni Borghese werkzame genie van alle kanten in het zonnetje te zetten. Het resulteerde onder meer in de twee hier gepresenteerde passiecantates, waarvan bij toeval de verstofte handschriften werden teruggevonden.

Het is wonderlijk mooie muziek. Die Italianen wisten van wanten als het ging om de uitbeelding van extreme natuurverschijnselen (op het moment van Jezus’ dood) en felle hartstochten en affecten.

Ofschoon we weten dat Borghese graag uitpakte met grote bezettingen en weelderige aankledingen, is hier gekozen voor intimiteit. De Capella Tiberina bestaat uit slechts een dozijn musici, het is wat men destijds een Convivium Musicum noemde. Daardoor valt des te meer licht op de vocale solisten, maar die kunnen dat uitstekend hebben. Sharon Rostorf-Zamir en Furio Zanasi zijn trefzeker en zingen geëngageerd-expressief, met name hun duetten zijn een feest. Onbekend repertoire én ook nog eens fraai uitgevoerd - meer kun je niet wensen.

Jos van der Zanden

Pasquini’s passiejuweel

advertentie

BASSOON • KALEIDOSCOPE Een nieuw hoogtepunt in de carrière van fagottist Bram van Sambeek Bram van Sambeek - Winnaar: - Nederlandse Muziekprijs 2009 - Borletti-Buitoni Trust Award 2011 Bram van Sambeek fagot m.m.v. Joost Bosdijk fagot, Ellen Corver piano, Rick Stotijn contrabas, Izhar Elias gitaar, Marieke Schneemann fluit, Sven Figee Hammond orgel, Maria-Paula Majoor viool, Marijn Korff de Gidts drums.

"Hij hanteert zijn instrument frank en vrij als een spreekbuis, tovert de fraaiste timbres te voorschijn en kan ook in technisch opzicht alles."

De Telegraaf

www.brilliantclassics.com

www.bramvansambeek.com

cdBesprekingen vocaal

vocaal

claudio Monteverdi

toMkins, Byrd e.a.

Odhecaton o.l.v. Paolo da Col

Stile Antiquo, Fretwork

RiceRcaR Ric 322

HMU 807554

Toen de jonge Claudio Monteverdi rond 1590 werd aangesteld als ‘vedelaar’ in de kapel van Vincenzo I van Gonzaga te Mantua, was de uit Vlaanderen afkomstige Giaches de Wert er kapelmeester. In het hertogelijk paleis bevindt zich nog steeds de toenmalige werkplek van beide heren, de Basilica Palatina di Santa Barbara, waar het Italiaanse ensemble Odhecaton vorig jaar introk voor de opname van deze heerlijke cd. De Nederlandse organist Liuwe Tamminga speelde een van De Werts orgelfantasieën in, maar veel indrukwekkender zijn de larmoyante motetten Vox in Rama en Adesto dolori meo, waarin De Wert duidelijk raakt aan de chromatiek die zijn tijdgenoot Gesualdo veel verder doorvoerde. Centraal staat de Missa In Illo Tempore, die Monteverdi pas decennia later voor de San Marco in Venetië componeerde. Er is geen enkel raakvlak met zijn madrigalen en opera’s, maar Monteverdi sloot meesterlijk aan bij het strenge contrapunt dat nog hoogtij vierde in de kerk en dat door Odhecaton met gepaste verve wordt gebracht. Musicoloog Ian Fenlon vertelt in zijn toelichting over de twee Salve Regina’s en het Regina caeli die onlangs zijn ontdekt en onmiskenbaar van Monteverdi zijn. Ontdek het zelf! arjan van dijk

Kerken, universiteiten, hoven: een groot deel van de overlevering van oude muziek hebben we aan dergelijke instellingen te danken. Maar wie denkt dat het muziekleven zich alleen daar afspeelde heeft het mis. Integendeel: ook het musiceren in huiselijke kring kent een lange traditie, zeker in Engeland, en het niveau was hoog. Het repertoire bevatte vooral geestelijke muziek, aanvankelijk in het Latijn, onder invloed van de reformatie steeds vaker in het Engels. De zangers van Stile Antiquo en de gambisten van Fretwork stelden een bloemlezing samen met als zwaartepunt de 16de eeuw. Inderdaad: een boeiend tijdperk, gekleurd door het ontstaan van de Anglicaanse Kerk en een toenemende invloed van Italië als cultureel gidsland. Maar Engeland zou Engeland niet zijn zonder een of meer opmerkelijke tradities, in dit geval de In Nomine-zetting. De cantus firmus van het ‘In nome Domini’ uit John Taverner’s Missa Gloria tibi Trinitas heeft talloze componisten geïnspireerd tot bewonderenswaardige contrapuntische toeren. Behalve het voorbeeldfragment van Taverner presenteert het gezelschap twee In Nomines van Robert Parsons, te midden van een aantal gezangen, waarvan je bijna zou vergeten dat ze zo’n vijfhonderd jaar terug al dagelijks werden gezongen. andrew van parijs

Missa In Illo Tempore

Heerlijke Monteverdi vanuit de Basilica Palatina in Mantua

vocaal

carl philipp eManuel Bach Die Israeliten in derWüste

Gudrun Sidonie Otto, Nele Gramß, Hermann Oswald, Michael Schopper, Salzburger Hofmusik o.l.v. Wolfgang Brunner

Tune thy Musicke to thy Hart

Engelse traditie, met zang en gamba

kamermuziek

kodály, ravel, schulhoff Duo voor viool en cello op. 7, Sonate voor viool en cello, Duo voor viool en cello Liza Ferschtman (viool), Dmitri Ferschtman (cello)

cPO 777 560-2

cHallenge classics cc72542 (sacD)

Leopold Mozart mag een tirannieke vader en begenadigd violist zijn geweest, Wolfgang Amadeus kan onmogelijk moeite gehad hebben zich als componist van zijn vader te onderscheiden. Maar dan: je zal de zoon van Bach zijn, Telemann als peetvader hebben en als componist verder willen. Carl Philipp Emanuel kreeg er geen adhd van, maar richtte zich in eerste instantie op zijn rechtenstudie, die hij voltooide. Wellicht mede vanwege deze distantie kon hij zich ontwikkelen tot de grote ster van de zogeheten ‘gevoelige stijl’, waarmee de barokke muziek zich ontwikkelde tot de klassiek-romantische muziek. Maar waren de passies van vader Bach eigenlijk niet al de vingerwijzing voor Die Israeliten in der Wüste? Luister naar het openingskoor van de Israëlieten, ergens tijdens die beruchte veertig dagen in de overdag snikhete en ‘s nachts ijskoude Egyptische woestijn, en het antwoord is wel duidelijk. Mozes, Aäron en de toornige God, voor je het weet is er serieus strijd.

Gelukkig wordt een belangrijk deel van het oratorium gedomineerd door twee Israëlische dames, hier verrukkelijk gezongen door de sopranen Gudrun Sidonie Otto en Nele Gramß. Mogen wij Wolfgang Brunner vragen nog veel meer uit Salzburg te laten komen? arjan van dijk

‘De hemel verliest heel wat van zijn aantrekkelijkheid voor een man wiens dochter harplessen neemt’, beweerde ooit de Amerikaanse columnist Earl Wilson. Maar voor de Russische cellist Dmitri Ferschtman, die in de jaren zeventig naar Nederland emigreerde, moet er juist een stukje hemel open zijn gegaan toen hem duidelijk werd hoeveel muzikaal talent er in zijn jongste dochter schuilde. Nog goed kan hij zich herinneren hoe de kleine Liza lang geleden, bij terugkeer van een vakantie, haar viooltje pakte om in het licht van de volle maan een nachtconcert in hun tuin te geven. Toen wist hij het zeker: mijn tweede dochter wordt later violiste. En wat voor een! Onder de jongere generatie violisten behoort Liza Ferschtman tot de meeste muzikale, ondernemende en avontuurlijke. Liza staat voor bezieling, intensiteit en sensitiviteit, of ze nu solo speelt of kamermuziek. De duo’s van Kodály, Ravel en Schulhoff, die ze met haar van nature ingetogen musicerende vader vertolkt, getuigen van een gelukkige wederzijdse kruisbestuiving. Vader Ferschtman laat zich door zijn expressief spelende dochter verleiden tot grotere spontaniteit, terwijl de sensitieve Liza zich door haar ervaren vader op uitgebalanceerde wijze door partituren laat leiden. wenneke savenije

C.P.E. Bach volgt de Israëlieten in de woestijn

36 maart 2012

Dmitri en Liza Ferschtman spelen sensitief en spontaan

advertentie

kamermuziek

Douwe eisenga House of mirrors

Piccola Accademia degli Specchi Zefir records Zef 9627

De Nederlandse componist Douwe Eisenga is pas gaandeweg boven komen drijven. Hij leerde zichzelf in eerste instantie componeren en ging het vak pas in de jaren negentig, rond zijn dertigste, studeren. Nadat hij in 2003 een Requiem had geschreven voor de vijftigste herdenking van de Watersnoodramp, klonk zijn naam vaker en vaker.

Inmiddels is zijn stijl uitgekristalliseerd en is hij ook over de grenzen een gewilde componist.

Dat blijkt uit zijn samenwerking met het Italiaanse ensemble Piccola Accademia degli Specchi. De afgelopen jaren bewerkte Eisenga ouder werk en schreef hij een aantal nieuwe stukken op het lijf van het gezelschap dat met twee piano’s, fluit, saxofoon, viool en cello een atypische bezetting kent. De chemie werkt, want de stukken van Eisenga op de cd die deze samenwerking nu heeft opgeleverd zijn sterk. Eisenga put uit de minimal music en zit daarmee ergens tussen Philip Glass en Michael Nyman in, maar hij kent ook een stevig verleden in de popwereld. Het resultaat: pakkende stukken die zich laten beluisteren als uitgebreide songs. En die zoals de melancholische Passacaglia of het springerig opzwepende Kick ook bij herhaald luisteren uitstekend overeind blijven.

Paul Janssen

Douwe Eisenga, tussen Glass en Nyman in

kamermuziek

giovanni Bottesini Grand Duo Concertant e.a.

Rick Stotijn, Liza Ferschtman, Christianne Stotijn, Hans Eijsackers, Monika Leskovar, Amsterdam Sinfonietta o.l.v. Candida Thompson channel classics ccs sa 32612 (sacd)

Sinds Giovanni Bottesini (1821-1889) zich met de contrabas is gaan bemoeien, werd de brombeer van het symfonieorkest ook solist. Tenminste: in de handen van de Italiaanse componist, dirigent en strijker Bottesini zelf. Hij ontwikkelde nieuwe speeltechnieken, beheerste het hoogste register tot in de puntjes en schreef prachtige, meeslepende romantische werken waarin hij het begrip belcanto zonder problemen vertaalde naar deze basso profundo onder de strijkinstrumenten. Het probleem van deze ‘Paganini van de contrabas’ was dat hij weinig navolging kreeg. Het instrument verdween daarom na Bottesini’s dood weer goeddeels naar de krochten van het orkest. Waarschijnlijk zit de Italiaan nu lachend op een wolk, want er gloort hoop voor de contrabas. De nieuwe Bottesini luistert naar de Hollandse naam Rick Stotijn. En met deze cd, uiteraard geheel gewijd aan het werk van Bottesini, geeft hij zijn visitekaartje af. Meteen al het Grand Duo Concertant met violiste Liza Ferschtman op viool is een goede reden om de contrabas als solo-instrument te omarmen. En na de liederen met Stotijns zus, de mezzosopraan Christianne, is het een voldongen feit: er is geen mooier solo-instrument dan de contrabas van Rick Stotijn.

Paul Janssen

De contrabas zingt bij Bottesini en Stotijn

www.klassiekezaken.nl

maart 2012 37

cdBesprekingen kamermuziek

kamermuziek

Franz schuBert

anton Wranitzky

Fantasie, Rondo, Sonate

Strijkkwintet, Strijksextet

Carolin Widmann (viool), Alexander Lonquich (piano)

Ensemble Cordia

ECM NEw SEriES 2223 476/4546

BrilliaNt ClaSSiCS 94168

De Fantasie in C voor viool en piano uit 1827 behoort tot de lichtvoetiger werken van Schubert. Maar onder violisten is dit relatief schaduwloze duo, dat gebaseerd is op het Rückertlied ‘Sie mir gegrüsst!’, berucht. Want boven golvende tremolo’s van de piano, die geïnspireerd zijn op cimbaloneffecten uit de Hongaarse zigeunermuziek, opent de viool met een angstaanjagende lange noot, die tot overmaat van ramp pianissimo begint, om langzaam op te zwellen naar een mezzoforte. Als er één passage uit de literatuur voor viool en piano is die aanleiding geeft tot een bibberstok, dan is het wel deze opening, waar nog altijd menig aankomend viooltalent over struikelt. Zo niet de Duitse violiste Carolin Widmann, die met de suggestief begeleidende pianist Alexander Lonquich kiest voor een robuuste benadering van Schuberts tedere muziek voor viool en piano. Dat geldt niet alleen voor de Fantasie, maar ook voor de andere werken op deze cd: het opgewekte Rondo uit 1826 en de lieflijke, al in 1819 gecomponeerde Sonate voor viool en piano. Widmann en Lonquich geven er ‘no nonsense’ uitvoeringen van, waarbij de onderliggende structuur van Schuberts werken overtuigend wordt blootgelegd.

Wenneke savenije

Tegen 1800 was Wenen een kweekvijver van talent. De grootsten zochten de stad op, zoals Anton Wranitzy, die er onder de vleugels kwam van Haydn. De twee kamermuziekstukken op deze cd schreef hij op het hoogtepunt van zijn carrière. De muziek van deze publiekslieveling werd omschreven als melodieus, gracieus, een tikje pikant en nooit aanstootgevend. Nog steeds kunnen we genieten van die volgroeide, uitgebalanceerde Weense klassieke stijl die hij zo feilloos in de vingers had. Wranitzky’s strijkkwintet is niet zoals te verwachten geschreven voor twee violen, maar voor twee altviolen, net als Schubert dat later zou doen. Het kleurt het werk donker, maakt het een beetje melancholiek. Opmerkelijk aan beide kamermuziekwerken is dat de finale wordt ingeleid door een langzame inleiding, een merkwaardig contrast met alle speelvreugde en vrolijkheid. Het ensemble Cordia uit Tirol kennen we nog niet zo goed, maar het krijgt absoluut een ruime voldoende.

De musici spelen op oude instrumenten, de cello is zelfs van 1695. Brilliant Classics verdient een pluim voor deze ‘first recordings’, maar ze zouden wel wat moeten doen aan de slappe doosjes, die snel breken. jos van der zanden

Geen bibberstok bij Carolin Widmann

kamermuziek

Welkome ‘first recordings’ van Anton Wranitzky

kamermuziek

eduard Franck Meijering, nyMan e.a.

Strijkkwintetten

Andrea Ritter (blokfluit), Daniel Koschitzki (piano)

Christiane Edinger,Tassilo Kaiser (viool), Rainer Kimstedt, Uwe Martin Haiberg (altviool), Katharina Maechler (cello)

arS 39 098 (SaCd)

auditE 92578

We dromen weg op de Sicilienne van Lev Ljova Zhurbin en swingen mee met de prikkelende ritmes van Chiel Meijering – maar om te beginnen horen we vogelgeluidjes op de uitgave Echoing Voices van Andrea Ritter. De blokfluitiste heeft muziek van de laatste vijfentwintig jaar vastgelegd; de twee jongste stukken uit 2011 zijn geschreven door Johannes Motschmann. Haar begeleider Daniel Koschitzki is niet alleen blokfluitist, maar ook pianist en heeft voor de opname plaatsgenomen achter het klavier. Ritter en Koschitzki kennen elkaar langer dan vandaag: ze waren lid van het Amsterdam Loeki Stardust Quartet en zijn de oprichters van het barokensemble Koschitzki & Ritter. Ook spelen ze in Spark, een gezelschap dat zich beweegt in het barokke veld én romantische en minimalistische noten op zijn repertoire heeft. Ritters cv geeft al aan dat ze divers te werk gaat. Om een waaier aan timbres te etaleren switcht de Duitse op haar eerste soloalbum moeiteloos tussen niet minder dan twaalf blokfluiten en blaast ze op ieder instrument even handig. Koschitzki sluit zich vlot aan bij Ritter, en treedt óók makkelijk op de voorgrond. Het gaat uiteraard om wat er klinkt, maar toch: jammer dat het cd-boekje geen informatie geeft over de werken.

Frederike Berntsen

De muziek van de componist Eduard Franck (1817-1893) is een ontdekking.

Het is vreemd dat een componist van dit niveau volkomen vergeten is. Gelukkig is het platenlabel Audite bezig zijn muziek op cd te zetten. Na enkele orkest- en kamermuziekwerken staan nu zijn twee Strijkkwintetten opp. 15 en 51 op cd. Eduard Franck is misschien geen vernieuwer, een romanticus pur sang is hij wel. Hij schrijft oprecht, zonder enige opsmuk, zonder effectbejag, zonder vals sentiment. Het eerste deel van op. 15 bijvoorbeeld begint met een soort statement: een melodieus thema dat eensgezind door het kwintet wordt gespeeld. Daarna ontvouwt het deel zich in aantrekkelijke melodielijnen, rijk aan muzikaal materiaal en pakkende harmonieën. Hoewel de invloed van zijn leraar Mendelssohn niet helemaal te negeren is, spreekt Eduard Franck een eigen taal. Het kwartet op. 51 is romig van aard, met volle, warme thematiek. Francks muziek komt gestroomlijnd en natuurlijk over. Het ad-hockwintet met Christiane Edinger aan de eerste viool, speelt uitstekend. De klank is vol, homogeen, zuiver en het spel trefzeker. Eduard Franck hoort zonder meer in de concertzaal. doron nagan

EchoingVoices

Andrea Ritter presenteert 25 jaar blokfluitmuziek

38 maart 2012

Ook Eduard Franck hoort thuis in de concertzaal

cdBesprekingen kamermuziek

kamermuziek

Josquin, koolmees e.a.

Dutch diversity - 6 Centuries recorder music from the Low Counries Brisk Recorder Quartet Amsterdam

Bach, raVel e.a.

Amstel Quartet

GLO 5250

chaLLenGe cLassics cc 72534

Naast het vermaarde Amsterdam Loeki Stardust Quartet (1978) heeft de afgelopen kwarteeuw ook het Brisk Recorder Quartet Amsterdam naam gemaakt.

Beide blokfluitensembles zijn afkomstig uit dezelfde stal: het Sweelinckonservatorium in Amsterdam. Wie de blokfluit ziet als een tuttig of treurig instrument moet eens luisteren naar de nieuwste cd van Brisk met ‘Nederlandse’ muziek uit zes eeuwen. Bij nadere beschouwing gaat het om de 15de, 16de, 20ste en 21ste eeuw. Barok en romantiek ontbreken.

Renaissancisten als Josquin en Isaac staan schouder aan schouder met moderne Nederlanders als Guus Janssen en Hans Koolmees. Modernen worden weleens tussen ouden geprogrammeerd om het publiek de oren te wassen. Op deze cd geldt het omgekeerde evenzeer. Bij Janssen en Koolmees wordt het instrumentarium uitgebreid met klavecimbel, slagwerk en xylofoon. Janssen is helemaal in zijn element: hij verstoort en bevestigt de traditie. Briljante, maar dwarse blokfluitkoortjes wisselt hij af met ruis. Koolmees laat de verschillende groepen een dialoog aangaan. Als hij de xylofoon laat zingen, nemen de blokfluiten met stugge begeleidingsfiguurtjes de percussie voor hun rekening. De omgekeerde wereld, leerzaam en vermakelijk.

JurJen Vis

Het Amstel Quartet bestaat vijftien jaar en ter ere daarvan vullen de vier saxofonisten een prachtige cd met toegiften. Bijna allemaal stukken die ze zelf hebben gearrangeerd en die er ook werkelijk toe doen, geen niemendalletjes. Van piano- of orgelcomposities als Bachs Nun komm’ der Heiden Heiland, Sweelincks Chromatische fantasie en Ravels Pavane pour une infante défunte ben je geneigd te denken ‘dat lukt ze nooit’. Maar ze doen het, en al na een paar maten voel je je in veilige handen en ben je om. Zelfs een kwetsbaar stuk als het Adagio voor strijkers (1938) van Barber gedijt heel goed met de levende lucht van het kwartet met zijn iets vochtige klank. De impact is hartstochtelijker, want warmer en sensueler. En wat een wonder als je de vier bezig hoort; net of er een heel orkest zit te spelen. Puristen zullen zeggen dat renaissance- en barokmuziek de Music Hall niet overleeft. Waarom niet? Sweelinck en Bach kunnen wel een stootje hebben en blijven glorieus overeind.

JurJen Vis

Brisk jubileert met oude en nieuwe blokfluitklanken

De saxen van het Amstel Quartet blazen van Bach tot Barber

advertentie

kamermuziek

diVersen

Engelse volksliederen Lauren Armishaw, Rienk de Jong, Elbert de Jong WM 141111

Deze cd biedt ‘weemoedige, sentimentele, brutale, grappige, nostalgische en spirituele folk songs uit Engeland, Wales, Ierland, Schotland en Amerika’. De drie zangers worden in smaakvolle arrangementen begeleid op vier originele Franse en Duitse harmoniums uit de periode 1880-1930. Na een paar akkoorden en tegenstemmetjes in evergreens als The Sally Gardens en The water is wide is het voorbeeld van Benjamin Brittens Folksongs al vergeten. Slechts een enkel slotakkoord doet beseffen dat de begeleidingen dateren van na 1900.

Rienk (countertenor) en Elbert (bariton) de Jong zingen op de orgelklanken van vader Euwe en oom Sybolt. Lauren Armishaw komt van ver. Als Nieuwzeelandse is ze duidelijk op eigen terrein: een sterke stem en voor de duvel niet bang.

De akoestiek van de opname is ruim. We zijn niet te gast in een intieme huiskamer, maar in een grote hal van een of ander gemeenschapshuis, of in een methodistenkerk op het Schotse platteland. Als je daaraan eenmaal gewend bent, is meezingen onvermijdelijk. Wie kent ze niet: Scarborough Fair, The last rose of summer en Molly Malone . Aanstekelijk.

JurJen Vis

Spirituele folksongs, met harmonium begeleid

www.klassiekezaken.nl

cdBesprekingen kamermuziek

kamermuziek

ludwig van Beethoven

david kellner

Strijkkwintet opus 4, Strijkkwintet opus 29

Phantasia

José Miguel Moreno (luit)

Leipziger Streichquartett, Barbara Buntrock (altviool)

Glossa GCD 920112

MDG 307 1715-2

Het leven van de 18de-eeuwer David Kellner stond voor het grootste deel in het teken van oorlog. In het voorwoord van zijn geschrift Treulicher Unterricht im Generalbaß (dat door Georg Philipp Telemann en Joseph Haydn hoog werd geschat) klaagde hij dat zijn jeugdjaren er grondig door waren verpest. Toch wist David Kellner uiteindelijk een militaire en muzikale loopbaan te combineren, als organist, luitist, componist, beiaardier, theoreticus én soldaat. Veel meer dan zijn phantasia’s voor luit resteert helaas niet. Alle lof daarom aan José Miguel Moreno voor zijn musicologische graafwerk en goede smaak. Wie goed luistert herkent in Kellners Phantasia in a overigens het kopmotief van Carl Philipp Emanuel Bachs Klavierfantasie in fis, die veertig jaar later werd geschreven. Plagiaat? Zo heet dat tegenwoordig, maar 18de-eeuwers huldigden het gezonde standpunt dat het zonde zou zijn om goede noten verloren te laten gaan. Soms zou je bijna terugverlangen naar zo’n tijdperk. andrew van parijs

Als je al geruime tijd samenspeelt en je bent een beetje slim, dan heb je een handenvol opnames op je naam. Het Leipziger Streichquartett – opgericht in 1988 – bestaat uit van die slimme jongens en heeft nu aan zijn bijna zeventig uitgaven tellende discografie een cd toegevoegd met de strijkkwintetten van Beethoven (opus 4 en opus 29). Drie van de vier spelers hebben op een aanvoerdersplaats gezeten in het Gewandhausorchester Leipzig, en in datzelfde Gewandhaus hebben de strijkers een eigen serie Pro Quator, waarin ze ook hedendaagse muziek uitvoeren en premières hebben verzorgd van onder anderen Alfred Schnittke, Wolfgang Rihm en Jörg Widmann. Het Leipziger Streichquartett heeft het podium gedeeld met musici als Alfred Brendel en Andreas Staier. Voor de tweede altvioolpartij in de Beethovenkwintetten werd Barbara Buntrock gevraagd: een succesvolle aanvulling. Het vijftal vormt in beide opussen een muzikale warmtebron waarin we wel menselijk, maar geen messcherp samenspel horen: licht en gesmeerd loopt de finale van opus 4 – een bewerking van een eerdere compositie waar Beethoven als leerling van Haydn aan zat te knutselen – en intiem gedragen komt het Adagio uit opus 29 tot klinken. Perfect schijfje voor een ontspannen luisteravontuur.

Frederike Berntsen

Soldaat Kellner trok vaak ten strijde, maar bleef componeren

kamermuziek

weiss, dauBe e.a.

Deutsche Lautenmusik des 18. Jahrhunderts

Warme Beethoven uit Leipzig

kamermuziek

soFia goeBajdoelina The Lyre of Orpheus, The Canticle of the Sun

Alberto Crugnola (luit)

Gidon Kremer (viool) e.a., Riga Chamber Choir o.l.v. Maris Sirmais.

Christophorus Chr 77355 (4 CD’s)

ECM NEw sEriEs 2256 476 4662

De luit was in de 18dede eeuw hét instrument van de Duitse aristrocratie, met Bayreuth als epicentrum. De residentie van Friedrich van BrandenburgKulmbach en Sophie Wilhelmine van Pruisen, de zus van Frederik de Grote, diende meer dan eens als podium voor vooraanstaande luitisten als Sylvius Leopold Weiss en Adam Falckenhagen. Drijvende kracht was vooral Sophie Wilhelmine zelf: met klavier, luit en componeren als haar privé-domeinen gaf zij blijk van een grondige muzikale opleiding en omringde ze zich graag met de beste musici uit Dresden en Potsdam. Tegenwoordig wordt Bayreuth bijna alleen geassocieerd met Richard Wagner. Zonder het speurwerk van luitist Alberto Crugnola zou daar waarschijnlijk nooit verandering in zijn gekomen.

Hij speelde maar liefst vier cd’s in voor het fijnproeverslabel Christophorus en maakt daarmee een eerste inhaalslag voor tweeënhalve eeuw gemis aan luitmuziek. De daaruit voortvloeiende conclusies: componisten als Weiss en Falckenhagen waren allesbehalve Kleinmeister en het type muziek dat sommigen tegenwoordig aanduiden als ‘in de stijl van Carl Philipp Emanuel Bach’ was meer gemeengoed dan menigeen zich kan voorstellen. Van vijf uur luitmuziek krijg je niet snel genoeg, vraag het Alberto Crugnola! andrew van parijs

Mysterieus. Mystiek. Dat lijken sleutelwoorden in het rijke en gevarieerde oeuvre van de Tataarse componiste Sofia Goebajdoelina. Afgelopen jaar werd ze tachtig, wat de aanleiding vormde voor dit fascinerende album. Goebajdoelina’s wonderlijke klanken brengen je bij dat wij niet meer zijn dan een stofje in het raadselachtige heelal. Violist Gidon Kremer, die zich al jaren sterk maakt voor haar muziek, speelde in 2006 de première van The Lyre of Orpheus in Bazel met zijn Kremerata Baltica. Kort daarop nam hij het eendelige werk op, resulterend in de intense, expressieve en soms unheimische vertolking op deze cd.

‘Wat een rijkdom aan klanken en stilte!’, verklaarde Kremer, die feilloos weet door te dringen tot de magische kracht van Goebajdoelina’s noten, van haar rauwe lyriek en bijtende ritmische accenten tot aan haar hemelse klankwolken.

Het tweede stuk op deze cd schreef de componiste voor de zeventigste verjaardag van de cellist Rostropovitsj: The Canticle of the Sun, gebaseerd op het eeuwenoude lofdicht van Franciscus van Assisi. In de sfeervolle, bezielde en soms angstaanjagende opname ervan spint cellist Altstaedt kosmische geluidsdraden met het slagwerk, celesta en het kamerkoor uit Riga. wenneke savenije

In Bayreuth klonk eersteklas luitmuziek

40 maart 2012

Goebajdoelina’s mysterieuze klanken

cdBesprekingen klavecimbel

piano

Bull, Byrd, giBBons e.a.

Jules Massenet

Pieter-Jan Belder (klavecimbel)

Stefan Irmer (piano)

Brilliant ClassiCs 94303 (2 Cd’s)

MdG 618 1729-2

In het Fitzwilliam Museum in Cambridge wordt een schitterend manuscript bewaard met Engelse klaviermuziek uit de 16de en 17de eeuw. Klavecinist Pieter-Jan Belder selecteerde vijfendertig van de driehonderd stukken uit dit Fitzwilliam Virginal Book, met muziek van componisten als Bull, Byrd, Tomkins en Gibbons, allemaa l E ngelse grootheden. Belder speelt ze op kopieën van diverse historische instrumenten, waardoor deze variaties, fantasieën, dansen en ricercares steeds een andere klank krijgen. Ze zijn speels geordend, afwisselend van sfeer, lengte en tempo, waardoor het voor de luisteraar spannend blijft. Bij deze Elizabethaanse muziek, de neerslag van allerlei wereldlijke en religieuze genres, draait feitelijk alles om variatie en versiering. Zoveel dartele guirlandes, loopjes en omspelingen: het is duizelingwekkend. Belder zet een fascinerend tijdsdocument neer, overtuigend en vakkundig toegelicht. Je zou hopen dat hij de andere tachtig procent van het manuscript ook op zich neemt, maar dat is misschien wat veel gevraagd.

Jos van der Zanden

Jules Massenet is bij het grote publiek bekend om zijn opera’s Werther en Manon en de populaire Méditation voor viool en orkest uit Thaïs; niet vanwege zijn oeuvre voor piano. Hoewel Massenet ooit gold als een veelbelovend pianist en een bijzonder productieve componist was, heeft hij weinig voor piano geschreven. Hij liet een Pianoconcert na, plus een bescheiden stapel muziek voor piano solo. Die solostukken passen precies op één cd en zijn opgenomen door de Duitser Stefan Irmer, die zich graag hard maakt voor minder bekend repertoire. Het is Irmers bedoeling om te laten horen dat Massenets pianowerk meer is dan charmant en melodieus. De stukken, die in een periode van meer dan veertig jaar zijn gecomponeerd, kenmerken zich door hun veelzijdigheid. Ze verraden verregaande invloed van Robert Schumann, maar reflecteren tegelijkertijd de mode van de Parijse salons in de tweede helft van de 19de eeuw.

Sterk zijn Massenets ambitieuze Sept improvisations (1875). In Deux pièces pour piano (1907) schildert hij vlinders, maar doet dat zonder de tonaliteit los te laten. Stefan Irmer speelt de stukken smaakvol en gedecideerd, maar vurig in de maten die erom vragen.

MerliJn kerkhof

The FitzwilliamVirginal Book

Complete werken voor piano

Pieter-Jan Belder neemt een duik in Fitzwilliam Virginal Book

Jules Massenet componeerde óók voor de piano

advertentie

piano

siMeon ten holt Canto Ostinato

Piano Ensemble Van Veen ProduCtions PP 2029 (2Cd’s)

Als Simeon ten Holt na Canto Ostinato nooit meer iets geschreven had, zou hij nog steeds een veel gespeeld Nederlands componist zijn. Het werk dat in de jaren zeventig ontstond kent wisselende parameters, waardoor elke uitvoering anders is. Zo schreef Ten Holt Canto Ostinato voor één of meerdere toetsinstrumenten en staat ook de tijdsduur niet vast. Die kan verschillen van een half uur tot misschien wel dagen. Genoeg om mensen een leven lang bezig te houden. Zo is pianist Jeroen van Veen al jaren gefascineerd door het werk van Ten Holt. Hij nam Canto Ostinato al eens eerder op en nu komt hij met zijn Piano Ensemble tot een nieuwe versie die de andere niet in de weg zit, integendeel. De liveopname van een concert in de Barbarakerk in Culemborg verschilt door de bezetting nogal van de vorige Van Veenopname. Op deze cd zijn drie piano’s en een orgel actief en dat geeft weer andere lijnen, andere accenten en vooral een andere sensatie. Verder is het zoals altijd bij Canto Ostinato: of je dompelt je onder, of niet. Wie durft heeft aan deze dubbel-cd een mooie trip van bijna twee uur. paul Janssen

‘Canto Ostinato’ voor drie piano’s en orgel

www.klassiekezaken.nl

maart 2012

41

cdBesprekingen piano

middeleeuwen

gregoriaans

Ludwig van Beethoven

The MartyredVirgins

Eroica-variaties e.a.

Ronald Brautigam (piano)

Schola Cantorum Karolus Magnus o.l.v. Stan Hollaard

BIS SACD 1673

BrIllIAnt ClASSICS 94314

Ronald Brautigam is een eind op streek met zijn opnamen van de complete pianowerken van Beethoven. De sonates liggen er allemaal en met deel 11, de jongste in de reeks, is Brautigam toe aan de fundamenten onder Beethovens componeren: de variaties. Hierin ligt de grote kracht van Beethoven. Of het nu gaat om een Russische dans van Wranitzky, een aria uit de opera Richard Leeuwenhart van Grétry of een thema van Salieri: Beethoven zet de materie volledig naar zijn hand.

Daarbij laat hij horen hoe hij een compleet verhaal opbouwt, spanning creeert, een dialoog tot stand brengt. Eigenlijk is deze variatie-cd een röntgenfoto van de complete Beethoven. Dat deze plaat zo overkomt is te danken aan het briljante spel van Brautigam, die de fortepiano’s van dienst al hun geheimen laat prijsgeven. En door de schitterende opname, die je het gevoel geeft bijna naast de pianist te zitten.

Veel luisteren en verder vol verwachting uitzien naar Brautigams opname van de Diabellivariaties. pauL Janssen

Deze cd bevat gregoriaanse gezangen ter ere van een groot aantal martelaressen. Inspiratiebron vormde het schilderij van de gebroeders Van Eyck waarop een eindeloze processie van jonge vrouwen te zien is, een processie die aan het begin van de cd muzikaal gestalte krijgt door deze 53 maagden één voor één aan te roepen. Een mooi idee. Daarna volgen gregoriaanse gezangen die gewijd zijn aan verschillende van deze maagden. Het gregoriaans wordt hier in zijn puurste vorm gezongen, dus zonder de versieringen of onderliggende bourdontonen die we tegenwoordig in andere uitvoeringen vaak tegenkomen.

Net als op eerdere cd’s zingt de Schola Cantorum Karolus Magnus recht vanuit de tekst en met grote aandacht voor de vocale lijn. Dit zijn hoorbaar zangers die met dit repertoire kunnen lezen en schrijven en die de grote concentratie die er van uitgaat moeiteloos overbrengen. De opname heeft een mooie ruimte, meer de intimiteit van de kapel dan de galm van de kathedraal.

Dat de gezangen voortdurend worden onderbroken door mondelinge toelichtingen in het Engels, informatie die natuurlijk ook gewoon in het cd-boekje staat, zal niet ieders goedkeuring kunnen wegdragen, maar de toelichtingen zijn apart genummerd dus makkelijk te omzeilen. Dit is een prachtige cd die weer eens duidelijk maakt hoe krachtig het gregoriaans kan zijn.

MarceL BiJLo

Brautigam speelt briljant in variaties van Beethoven

Gregoriaans in z’n puurste vorm

advertentie

Ontdek het nieuwe concertseizoen

Anna Netrebko Mariss Jansons en Wereldberoemde Symfonieorkesten Pieter Wispelwey Frans Brüggen Rolando Villazón Janine Jansen Jazz Orchestra of the Concertgebouw Cecilia Bartoli Leonidas Kavakos Valery Gergiev Kristian Bezuidenhout en vele anderen

cdBesprekingen renaissance

renaissance

Ockeghem, de la rue

alessandrO striggiO

Cappella Pratensis o.l.v. Stratton Bull

Le Concert Spirituel o.l.v. Hervé Niquet

Challenge ClassiCs CC72541 (saCD)

glossa gCD 921623

Helemaal zeker is het niet, maar het Requiem van Johannes Ockeghem (14521497) is waarschijnlijk de oudste meerstemmige zetting van de dodenmis.

Hoewel de meerstemmigheid in de kerkmuziek in de 15de eeuw al volop ingang had gevonden, werd de requiemmis nog altijd eenstemmig uitgevoerd.

Begin 16de eeuw vond Ockeghems versie navolging en werden er meer polyfone requiems gecomponeerd. Die vroege zettingen zijn sober van opzet, meestal drie- of vierstemmig en de partijen gaan meestal gelijk op. Door hun specifieke karakter zijn deze requiems altijd indringend en vormen ze vaak een hoogtepunt binnen het oeuvre van een componist. Het specialistenensemble Cappella Pratensis, tegenwoordig geleid door countertenor Stratton Bull, koppelt Ockeghems Requiem aan dat van de iets jongere en eveneens uit Bourgondië afkomstige Pierre de la Rue. De requiemzettingen van beide componisten doen niet voor elkaar onder in somberheid. Deze donkere muziek vraagt om een ensemble van sonore mannenstemmen met bassen die zeer diep kunnen dalen. Deze kwaliteiten zijn ruimschoots aanwezig bij de zangers van Cappella Pratensis, en de prachtige opname zorgt ervoor dat ook die hele lage partijen uitstekend uit de verf komen. Deze cd verenigt twee hoogtepunten uit het renaissancerepertoire in een ideale uitvoering. marcel BijlO

De recent ontdekte veertigstemmige mis van Alessandro Striggio (1536-1592) werd vorig jaar de hitparade ingezongen door het Britse ensemble I Fagiolini.

Het lag in de lijn der verwachting dat er meer uitvoeringen zouden verschijnen.

Hervé Niquet, die nooit terugschrikt voor enorme bezettingen, weet natuurlijk raad met dit merkwaardige opus. Veertigstemmig (in het Agnus Dei zelfs zestig!) wil niet zeggen dat er veertig afzonderlijke partijen zijn, maar wel dat je minstens veertig mensen nodig hebt om het stuk te kunnen uitvoeren. De stemmen zijn verdeeld over vijf koren van acht. Hervé Niquet verdubbelt de vocale partijen in verschillende koren met instrumenten: twee orgels, twee klavecimbels, cornetti en trombones en een consort van lage rietinstrumenten. Striggio bouwde en bespeelde als eerste een enorme gamba, in contrabasligging, en ook in zo’n instrument is voorzien. Het moet een hele toer zijn geweest om dit allemaal goed op te nemen en dat deze productie zo indrukwekkend is, moet naast de schitterende uitvoering, ook op het conto geschreven worden van de opnametechnici. Je hóórt die zachte klavecimbels ook nog gewoon! Het verdient aanbeveling deze cd met een goede hoofdtelefoon te beluisteren, dan komen vocale en instrumentale kleuren nog beter tot hun recht. marcel BijlO

Requiem

Missa Ecco si beato giorno

Cappella Pratensis zingt requiems groots

renaissance

Striggio laat 40-stemmig gonzen

renaissance

jOsquin desprez

divitis / de Févin

Missa Ave maris stella

Et lux perpetua, Requiem

Ensemble Organum o.l.v. Marcel Pérès

Weser-Renaissance Bremen o.l.v. Manfred Cordes

aeon aeCD 1216

CPo 777 590-2

Begin 16de eeuw stelde de rijke Amsterdamse zakenman Pompeus Occo een manuscript samen met twaalf missen die allemaal in verband staan met het Mirakel van Amsterdam en de daaruit voortgekomen Stille Omgang. In dit handschrift bevindt zich een Requiem dat we ook uit andere bronnen kennen.

Die geven Antoine de Févin als componist, maar in de Occo Codex wordt het werk toegeschreven aan een zekere Antonio Divitis. Het ligt in de bedoeling alle twaalf missen uit het manuscript aan een grondig onderzoek te onderwerpen en vervolgens uit te voeren en op te nemen. Ensemble Organum heeft in elk geval een magistrale eerste cd afgeleverd. Bijzonder aan dit Requiem is dat het twee baspartijen kent, waarvan de laagste in deze uitvoering een afgrondelijke diepte bereikt die je verder alleen vindt in het Russische koorrepertoire van de 19de eeuw. De emotie die hiermee wordt opgeroepen, van het zo diep mogelijk afdalen in de menselijke ziel, is natuurlijk dezelfde. De zangers versieren hun partijen rijkelijk en dat, in combinatie met die superlage bassen, geeft deze uitvoering een Oost-Europees tintje. Deze cd beveel ik dan ook niet alleen aan renaissanceliefhebbers aan, maar ook aan degenen die houden van de koormuziek van Rachmaninov. marcel BijlO

Een edele dagelijkse routine en dat al eeuwenlang, zo zou je de Mariaverering in muzikale zin kunnen verwoorden. Mariagezangen, -motetten en -antifonen: voor een parodiemis had een componist in de renaissance de muzikale voorbeelden voor het uitkiezen. Dan hebben we het nog niet over wat hij allemaal zelf kon schrijven ter ere van de Heilige Maagd. Aan Josquins Missa Ave maris stella ligt een 9de-eeuwse hymne ten grondslag, destijds in honderd melodieën bekend.

Josquins keuze van de cantus firmus voor deze mis zal een even weloverwogen reden hebben als de samenstelling van het programma door dirigent Manfred Cordes. We horen de delen van de mis namelijk afgewisseld met een aantal fraaie Mariamotetten, elk doorspekt met muzikale spitsvondigheden.

Denk bijvoorbeeld aan het toonzetten van de lettergrepen Ma-ri-a als la-mi-la in het motet Illibata Dei virgo nutrix. Hoewel de Mariaverering al lang niet meer zo omvangrijk is als in Josquins tijd, heeft zijn muziek niets aan zeggingskracht verloren. Typerend voor zijn tijdloosheid, maar evenzeer een compliment aan het adres van het veelzijdige ensemble Weser-Renaissance. andrew van parijs

Oost-Europees tintje in donkere renaissancemis

www.klassiekezaken.nl

Weser-Renaissance volgt de Mariaverering van Josquin Desprez

maart 2012 43

cdBesprekingen barok

barok

Antonio ViVAldi

domenico mAzzocchi

Sergio Azzolini (fagot), L’Aura Soave Cremona

Scherzi Musicali o.l.v. Nicolas Achten

Naïve OP 30518

alPha 184 (2 cd’s)

De opmars van de fagot verliep in Italië veel aarzelender dan in Frankrijk en Duitsland. Ziedaar de reden voor de afwezigheid van fagotconcerten in Antonio Vivaldi’s vroege oevre. Maar toen de operaorkesten van Venetië en Mantua, waarvoor hij schreef, zo rond 1720 de beschikking hadden over tenminste één fagot, maakte hij dit gemis snel goed. Het lijkt er echter op dat zijn fagotconcerten vooral waren bedoeld voor bevriende musici aan hoven in Saksen en Bohemen, waar sinds jaar en dag een levendige dubbelriettraditie bestond.

Zeker de concerten RV 483 en RV 499 zijn dermate virtuoos dat ze niet door iedereen kunnen worden uitgevoerd. Ze zijn bovendien in compositorisch opzicht aanmerkelijk gedurfder dan de meeste vioolconcerten uit de series L’Estro armonico en La Cetra. Mede daarom zal het Sergio Azzolini wederom geen enkele moeite hebben gekost een programma samen te stellen waarin alle gangbare toonsoorten zijn vertegenwoordigd. Zijn Peter de Koningh-fagot naar anoniem origineel mengt onder alle omstandigheden met strijkers en continuo. Ik kan mij het enthousiasme voorstellen waarmee L’Aura Soave deze cd heeft ingespeeld. En daarvan kunnen we vanaf nu allemaal deelgenoot zijn.

Andrew VAn pArijs

Domenico Mazzocchi (1592-1665) geldt als de geheimtip van de Italiaanse muziek uit de 17de eeuw. Deze Romeinse componist, die voornamelijk kerkmuziek en madrigalen schreef, wordt door sommigen zelfs op één lijn geplaatst met Claudio Monteverdi. Mazzocchi schreef slechts één opera, La Catena d’Adone, die in het carnavalsseizoen van 1626 in Rome in première ging. Het operaverbod was in Rome toen nog niet van kracht en dat is, kunnen we nu constateren, maar goed ook! De jonge Belg Nicolas Achten heeft met de allereerste opname van dit werk een prestatie van formaat afgeleverd. Achten, die zowel zingt, luit en klavecimbel speelt als dirigeert, zal in mei een tournee maken langs diverse Nederlandse concertlocaties met een heel Mazzocchiprogramma en dat is iets om naar uit te kijken. La Catena d’Adone, over de liefde tussen Venus en Adonis, is een zinderend spektakel dat van Achten en de zijnen, allen zeer jong, een optimale uitvoering krijgt. De zangers zijn stuk voor stuk ijzersterk en weten de grote emoties waarover dit stuk gaat geloofwaardig over te brengen, zonder te vervallen in vocale effecten of romantisch vibrato. De instrumentalisten, met naast uitgebreid continuo ook viool, cornetto en fluit, musicieren op het scherp van de snede. Dit is een uitgave die op alle fronten tot de absolute top behoort. mArcel Bijlo

Fagotconcerten

La catena d’Adone

Gewaagde fagotconcerten van Vivaldi

barok

Topuitvoering van de eerste opera uit Rome

barok

couperin, reBel

johAnn seBAstiAn BAch

Ricercar Consort o.l.v. Philippe Pierlot

Lucille Boulanger (gamba), Arnaud Pasquale (klavecimbel)

Mirare Mir 150

alPha 161

Toen de Franse koning in 1515 de Slag bij Marignano won was de toon gezet: Frankrijk en Italië leken voorgoed rivalen. In cultureel opzicht waren ze dat natuurlijk al veel langer. Van beide kanten eigenzinnig en als naties aan elkaar gewaagd. Als dat geen voedingsbodem is voor een eeuwenlange strijd!

Voeg daar nog aan toe dat ene uit Florence afkomstige Giambattista Lulli naar Frankrijk reisde, zijn naam tot Jean-Baptiste Lully verfranste en het gezicht werd van de Franse barok. Intussen hadden de Italianen hun eigen Arcangelo Corelli. Tot zover de tegenstellingen, daarna kwam de tijd van toenadering met als ultieme ideaal Les goûts réunies, op muziek gezet door François Couperin. Hij hijst Corelli in Frans uniform en vraagt hem zijn onovertroffen vloeiende contrapunt te demonstreren, hetgeen resulteert in een meesterlijke suite. Tot slot daalt Apollo af en geeft zijn viool aan Lully, waarna Lully en Corelli samen de Frans-Italiaanse vrede tekenen. Sterk verhaal, maar interessant voer voor het Ricercar Consort, dat al heel wat te danken heeft aan de Frans-Italiaanse culturele wedloop.

Andrew VAn pArijs

Hoe het precies zit met de drie gambasonates van Bach weten we nog steeds niet. Waarschijnlijk schreef hij ze in Cöthen, waar hij het merendeel van zijn kamermuziek componeerde, als gewone triosonates en werkte hij ze later in Leipzig om voor gamba en klavecimbel. De gamba maakte halverwege de 18de eeuw in Duitsland als solo-instrument een grote bloei door en er waren diverse rondreizende virtuozen die ook Leipzig kunnen hebben bezocht.

Lucile Boulanger en Arnaud Pasquale kiezen op hun cd voor gematigde tempi in de snelle delen en een opperste concentratie in de langzame. Dat laatste werkt goed, want de gamba is een instrument dat zich leent voor delicaat mijmeren. En in fijnzinnig samenspel is dit jonge Franse duo optimaal. De drie bekende sonates worden aangevuld met een gambaversie van de sonate BWV1023, oorspronkelijk voor viool, en een juist weer flitsend gespeelde toccata voor klavecimbel. Door hun keuze voor gematigdheid in tempo voegen Boulanger en Pasquale met hun opname iets toe aan de vele goede uitvoeringen van Bachs gambasonates die er al zijn. mArcel Bijlo

Apothéoses

Sonates voor gamba en klavecimbel

Couperin verzoent de Franse en de Italiaanse stijl

44 maart 2012

Opperste concentratie in de gambasonates van J.S. Bach

cdBesprekingen barok

opera

Francis poulenc Dialogues des Carmélites

Merula,Torelli e.a.

Concerto Italiano o.l.v. Rinaldo Alessandrini

Matthews, Polaski, Brunner, Breedt, Van Kerckhove, Lafont, Beuron e.a., ORF Radio-Symphonieorkester Wien o.l.v. Bertrand de Billy

Naïve OP 30531

Oehms OC 931 (2 Cd’s)

Concerto Italiano begon ooit als een vocaal ensemble, maar heeft zich inmiddels ontwikkeld tot een veelzijdige groep die zich in allerlei bezettingen kan manifesteren. Hier horen we de strijkers en continuospelers in een programma van Italiaanse instrumentale muziek uit de 17de en 18de eeuw: van de grillige invallen van Tarquinio Merula tot en met het gestructureerde en afgewogen Concerto van Giuseppe Torelli. Er zijn nogal wat van dit soort cd’s,waarop een overzicht wordt gegeven van de ontwikkeling van de muziek voor strijkers, en die bevatten nog weleens stukken die al vaak zijn opgenomen. Rinaldo Alessandrini koos voor minder bekende werken. Of hij nu met zangers of met strijkers werkt, altijd weet Alessandrini te verrassen met zijn felle benadering, zijn grote contrasten en zijn onverwachte accenten. Daarbij wordt hij gesteund door een strijkersgroep die de kunst verstaat als met één stok te spelen. Maar ook is er volop ruimte voor creativiteit en improvisatie als de muziek daarom vraagt. Ook het continuo is, met Alessandrini zelf uiteraard achter de toetsen, optimal bezet. Een prachtige uitgave.

Marcel Bijlo

Hoe doe je dat, een cd opnemen met tussenpozen van maar liefst drie jaar? Ik verzin het niet: Dialogues des Carmélites is tussen januari 2008 en april 2011 live opgenomen in het Theater an der Wien. Kunt u het verschil horen? Ik niet, lang leve de techniek! Deze Dialogues des Carmélites klinkt gewoonweg waanzinnig goed. Om te beginnen: het ORF-orkest onder leiding van Bertrand de Billy speelt de sterren van de hemel. Ferm waar nodig, fluisterzacht als het niet anders kan.

Sally Matthews is een zeer ontroerende Blanche, meisjesachtig maar met net voldoende karakter om haar personage body te geven. Af en toe zeurderig ook – Blanche ten voeten uit. Polasky is onweerstaanbaar als Madame de Croissy en Michelle Breedt een meer dan indrukwekkende Mère Marie. Omdat het gaat om een van de mooiste producties van Robert Carsen, is het wel jammer dat deze opera niet op dvd werd vastgelegd. Maar ook zonder beeld valt er veel te genieten. Nou ja… , huilen is bij deze prachtopera misschien een beter woord.

Basia jaworski

Concerto Italiano

Concerto Italiano speelt als met één stok

opera

‘Dialogues des Carmélites’ uit Wenen klinkt waanzinnig goed

opera

ericH wolFgang korngold

Hans pFiTzner

Wegener, Radde, Buchwald, Klockow, Leone, Reich, Young Opera Company, Holst-Sinfonietta o.l.v. Klaus Simon

Bronder,Van Aken, Stallmeister, Mahnke e.a., Frankfurter Opern- und Museumsorchester o.l.v. Kirill Petrenko

CPO 7774852 (2 Cd’s)

Oehms ClassiCs OC 930 (3 Cd’s)

Er kan niet vaak genoeg de loftrompet worden gestoken over kleine cd-labels.

Het is aan hen te danken dat we thuis kunnen genieten van een repertoire waar we vroeger alleen maar van konden dromen. Die stumme Serenade is de laatste opera van Erich Wolfgang Korngold en het stuk was eigenlijk alleen bekend door de Serenade. Om Korngolds vijftigste sterfdag te eren werd de opera in 2007 in München voor het eerst op de planken gezet. Twee jaar later werd het in Sankt Gallen en daarna nog eens in Freiburg herhaald en opgenomen, met in de hoofdrollen allemaal jonge mensen. Sarah Wegener is een heerlijke Silvia Lombardi. Birger Radde (Andrea) is geen hoogvlieger, maar eigenlijk vind ik dat niet eens erg, zo blij ben ik om de opname eindelijk in huis te hebben. Alle Korngoldiaanse elementen zijn in Die stumme Serenade aanwezig: Weense bonbons, verlangen, melodie en vooral veel Schmalz. Het stuk doet musicalachtig aan, in de ouderwetse zin van het woord (denk aan Fred Astaire en Bing Crosby). Een mix van opera, operette en revue, niets mis mee!

Basia jaworski

Hans Pfitzner is een omstreden componist. Niet omdat hij niet goed was. Wel omdat hij een nazi was. De discussie omtrent Pfitzner is nooit verstomd en zijn fascistische sympathieën blijven een heikel punt, zoals ze dat ook zijn bij kunstenaars als Knut Hamsun en Ezra Pound. Maar hun werk laat zich niet zomaar negeren. Zo is Pfitzners Palestrina bijvoorbeeld een prachtige opera die veel te weinig wordt opgevoerd. Er bestond al een opname op Deutsche Grammophon met Nicolai Gedda in de hoofdrol.

Er is een piraat op de markt met Fritz Wunderlich. En nu komt het label Oehms Classics met een live-opname uit Frankfurt. Het resultaat is werkelijk fantastisch. Dirigent Kirill Petrenko maakt van de partituur bijna een film. En de zangers met wie hij werkt zijn meer dan goed, inclusief onze eigen Frank van Aken. Mensen: ren naar de winkel en koop deze prachtige uitgave!

Basia jaworski

Die stumme Serenade

Palestrina

De laatste Korngold verenigt opera met operette en revue

www.klassiekezaken.nl

‘Palestrina’ de opera: een fantastische, filmische partituur van Hans Pfitzner

maart 2012 45

cdBesprekingen jazz

opera dvd

pjotr iljitsj tsjaikovski Jevgeni Onjegin

catherine russell Catherine Russell (zang)

Skovhus, Stoyanova, Dunaev, Petrenko e.a., Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Mariss Jansons, regie Stefan Herheim

WOrld villAge 468101

Opus Arte OA 1067 (2 dvd’s)

Een lome romantische avond, een geliefde op de bank, een glas wijn (of iets sterkers) in de hand, open haard aan en dan…? Dan is er Catherine Russell om de sfeer compleet te maken. Met Strictly romancin’ bedient de Amerikaanse jazz- en blueszangeres iedereen die voor zo’n romantische gelegenheid op zoek is naar de perfecte soundtrack. Met evergreens als Under the spell of the blues, I’m in the mood for love, Romance in the dark en Don’t leave me verraadt de zangeres waar ze het vak met de paplepel kreeg ingegoten: haar vader Luis Russell was lange tijd de bandleider van Louis Armstrong. En Russell gaat terug naar de sfeer en tijd van de beste Armstrongsongs. Zwoele saxsolo’s, verleidelijke koperpartijen, een elegant swingende gitaar, een bluesy piano en dan natuurlijk de stem van Russell. Ze kan up tempo swingen zoals in Wake up and live en ze kan verleidelijk haar wat hese lage register laten spreken zoals in Romance in the dark. Het is allemaal niet vernieuwend, misschien zelfs niet verrassend, maar wat wordt het op Strictly romancin’ mooi uitgevoerd. Inderdaad, de jazz- en blues-cd voor een lome romantische avond. paul janssen

Jevgeni Onjegin gaat niet over de geschiedenis van Rusland. Net zo min als het gedicht van Poesjkin, waarop het libretto is gebaseerd. Het gaat over de gebruikelijke kleine en grote drama’s van het leven: liefde, vriendschap en verraad. Het verhaal is van alle tijden: een tienermeisje droomt van liefde, denkt die te vinden bij de eerste de beste man die ze tegenkomt – en krijgt een klap in het gezicht. Ze wordt volwassen, trouwt met een prins en kijk: opeens is daar de man die haar ooit afwees. Er zijn veel prachtige voorstellingen van de opera gemaakt, onder andere door Dmitri Tsjernjakov, die onlangs tekende voor een schitterende Kitesj bij De Nederlandse Opera. Tot die categorie behoort Stefan Herheims visie volgens mij niet. Het DNO-publiek was enthousiast en de meeste recensenten spraken er met lof over. Mariss Jansons dirigeerde inderdaad groots, maar de regie vond ik een samenraapsel: bruine beren, astronauten, KGB...Het ergste wat Herheim deed was het verkrachten van een van de ontroerendste tenoraria’s uit de operageschiedenis. Terwijl de arme Ljenski (prima Andrej Dunaev) afscheid neemt van zijn liefde en zijn leven, wordt het beeld verstoord door weggevoerde gevangenen. Bo Skovhus is Onjegin inmiddels ontgroeid, maar Krassimira Stoyanova is een fantastische Tatjana en Mikhail Petrenko een zeer imponerende Gremin.

Basia jaworski

Strictly romancin’

Catherine Russell, zwoel en verleidelijk

De ‘Jevgeni Onjegin’ uit Amsterdam

advertentie

“Open uw oren, zo moet muziek klinken” - Salzburger Nachrichten | “De beste oude-muzieksopraan van Engeland sinds tijden” - Gramophone

Freiburger Barockorchester & Carolyn Sampson Il Pianto d’ Arianne | Händel, Marcello, Locatelli, Porpora & Galuppi Donderdag 19 april | 20.15 uur | Muziekgebouw Eindhoven Kassa & informatie: 040 244 20 20 | www.MuziekgebouwEindhoven.nl

Vrijdag 20 april | 20.00 uur | Theater Heerlen Kassa & informatie: 045 571 66 07 | www.parkstadlimburgtheaters.nl

Zaterdag 21 april | 20.15 uur | De Oosterpoort Groningen Kassa & informatie: 050 3680368 | www.de-oosterpoort.nl

Daniël Brüggen Michael Collins Porgy Franssen Drie dagen lang trakteert het Utrecht String Quartet u in Vredenburg Leeuwenbergh op een serie enerverende dwarsverbanden tussen muziek en kunst. Want van 11 tot en met 13 mei staat Utrecht in het teken van alweer de derde editie van de Music and Art Days, met ditmaal als thema On stage. De programmering is dan ook een uitgebalanceerde en kleurrijke afspiegeling van het beste uit muziek, theater, opera en film.

Vredenburg Leeuwenbergh

ON STAGE

Te horen zijn kamermuziekmonumenten van ondermeer Brahms, Berio, Haydn, Pergolesi en Mozart, uitgevoerd door natuurlijk het Utrecht String Quartet, klarinettist Michael Collins en de mezzo Virpi Räisänen.

Verder wordt muziek van Verdi geënsceneerd en worden films ondersteund door live muziek van Mosolov en De la Casinière, uitgevoerd door USQ en Maud Nelissen, Eeva Koskinen en Pamela Smit. Alles met medewerking van bijzondere gasten als acteur Porgy Franssen, schrijver Bas van Putten en regisseuse Monique Wagemakers.

Utrecht String Quartet VOCAL ART THE WHITE SCREEN THE OPERA

Eeva Koskinen Virpi Räisänen-Midth Maud Nelissen Bas van Putten Pamela Smits Monique Wagemakers

PROGRAMMA Vrijdag 11 mei 20.00 uur USQ and vocal art

USQ & Virpi Räisänen-Midth mezzo sopraan | regie Monique Wagemakers

Pergolesi Salve Regina in f voor mezzosopraan & strijkkwartet | Ilmari Maënpää Transparante 2006 voor mezzo en strijkkwartet | F. Martin Strijkkwartet Nr. 2 | L. Berio Sequenza, voor mezzo solo | J. Haydn Strijkkwartet op. 103 | A. Vivaldi Cesatte, Omaicessate voor mezzo en strijkkwartet

Zaterdag 12 mei 20.00 uur USQ and the white Screen

Film Rien que les heures, Alberto Cavalcanti | muziek Yves de la Casinière | live uitgevoerd door Maud Nelissen piano, Eeva Koskinen viool en Pamela Smits cello

Compilatie uit drie Russische stomme films Chelovyek s Kinoapparatom, Odinnadtsatyy en MAT | muziek A. Mosolov Strijkkwartet nr.1 | uitgevoerd door het USQ | coproductie EYE | montage Daniël Brüggen.

Zondag 13 mei

11.00 uur USQ and the Opera USQ & Porgy Franssen

G. Verdi “Opera petite” Luisa Miller in kwartetversie door E. Muzio | tekst Bas van Putten | regie Monique Wagemakers Kaartverkoop www.vredenburg.nl Kassa Vredenburg 030 231 45 44 www.musicandartdays.nl www.utrechtstringquartet.nl

20.00 uur Grande Finale

USQ & Michael Collins klarinet

F.Mendelssohn-Bartholdy Strijkkwartet op.81 | L. Berio Sequenza voor klarinet solo | J. Brahms Kwintet voor klarinet en strijkkwartet op.115

ONLANGS VERSCHEEN DE LAATSTE CD UIT DE GLAZOENOV CYCLUS

foto: Peter arno Broer

Column IntervIew klassIeke Hans Hegzaken

Nooit geweten dat het syndroom van De N e g e n d e n o g s t e e d s vo o r t wo e k e r t .

Beethoven kwam niet verder dan negen symfonieën. Bruckner werkte tot vlak voor zijn overlijden aan de voltooiing van zijn Negende. Het laatste deel is alleen als schets bewaard gebleven. Mahler probeerde het fatum te ontlopen door na zijn Achtste, de “Symphonie der Tausend”, eerst Das Lied von der Erde te componeren. Daarna wist hij er nog een Negende uit te persen maar halverwege een geplande Tiende bezweek hij op zijn 49ste aan een hartkwaal.

Schubert is een geval apart. Die schreef meer schetsen voor symfonieën dan hij er wist te voltooien. Zijn “Onvoltooide” was zeker niet zijn laatste. Bovendien klopt er niet zoveel van de nummering. Bij Philip Glass is alles glashelder en goed gedocumenteerd. Zijn symfonieën worden in Nederland weliswaar zelden uitgevoerd maar zijn site en cd’s bieden uitkomst. Ook over zijn recente Negende, die op Nieuwjaarsdag in wereldpremière ging in Linz. Op 31 januari volgde de Amerikaanse première in een uitverkochte Carnegie Hall. Kun je als componist een mooier cadeau wensen voor je 75ste verjaardag?

De eerste uitvoering door het Bruckner Orchester Linz is meteen vastgelegd. Een uitgave op cd op Glass’ eigen label Orange Mountain laat nog even op zich wachten.

48 maart 2012

VERRASSINGEN VAN GLASS EN POLLINI Via iTunes is zijn vijftig minuten durende symfonie wel binnen te halen. Niet leuk voor de platenhandel. Maar ja: zo gaat dat tegenwoordig. De kop boven een recensie in de Salzburger Nachrichten zegt veel over dit werk: “Wuchtige Weltsymphonie”. Zelf noemt de componist zijn naamloze opus (met alleen metronoomcijfers boven de drie delen): “big and relentless”. Groot van opzet en instrumentatie en onverbiddelijk door de typische Glass-stijl - met romantische invloeden.

dit grote hoewel wat schuwe talent (dat een tolk nodig had omdat hij nog geen woord Engels sprak). De vreugde was echter van korte duur. Uit Milaan kwam kort na de opname een missieve dat de 24 études niet mochten worden uitgebracht. Pollini was onverbiddelijk en kennelijk ontevreden over het resultaat. Bovendien wilde hij niet als Chopinspecialist door het leven gaan. Hij maakte nog wel een recitalplaat in Parijs.

Daarna raakte de relatie met EMI dusdanig verstoord dat het contract werd opgezegd.

Ik stond wel even te kijken toen Glass me in New York grinnikend vertelde dat hij er natuurlijk wel voor had gezorgd dat hij zijn Tiende symfonie al klaar had vóór zijn Negende in première ging. Toch weer dat oude bijgeloof? Nou ja…nee, gewoon een practical joke, liet hij ietwat verlegen en met pretoogjes weten. Ja, zo kan het ook. Toch lijkt het een beetje op de schijnbeweging van Mahler. Maar verrassend is het wel.

Geen ramp voor de Milanese wonderboy: hij had even geen zin meer om op te treden.

Hij wilde eerst verder studeren en kon de grote publieke belangstelling nauwelijks aan. Doordat Pollini ineens van het podium verdween sloeg mij toen echter de schrik om het hart. Hij leek van de aardbodem verdwenen. Inmiddels weten we beter. Zijn car r ière is glor ieus verlopen en met Deutsche Grammophon heeft hij een relatie opgebouwd die met EMI kennelijk niet mogelijk was. Het lijkt erop dat de destijds “verboden” etudes daarom nu op Testament zijn verschenen. Des te beter want dit Engelse label weet hoe je oude opnamen moet oppoetsen.

Een andere verrassing hebben we aan Maurizio Pollini te danken. Eind vorig jaar dook ineens de opname op die hij in september 1960 in Londen maakte van de beide sets met Études van Chopin. In maart had hij als jongste deelnemer het Chopinconcours in Warschau gewonnen. Juryvoorzitter Ar thur Rubinstein was zo enthousiast dat hij aan iedereen die het maar wilde horen liet weten: “Die jongen speelt beter dan wie ook van ons”. EMI sprong er meteen bovenop. Een maand na “Warschau” was Pollini al in Londen om daar met het Philharmonia Orchestra het Eerste pianoconcert van Chopin vast te leggen. Nog altijd een classic.

frédérIC CHoPIn

In september volgden de sessies met de Études. Opnieuw briljant en overrompelend gespeeld. EMI was in zijn nopjes met

ÉTUDES OP. 10 & 25 (PREVIOUSLY UNPUBLISHED)

Maurizio Pollini testament sBt1473

puzzel Jan Peter Raat

MatthÄus passion puzzel

J

T

H

O

M

A

S

K

E

R

K

Deze keer een puzzel rond Bachs Matthäus Passion. Allerlei woorden die betrekking hebben op dit meesterwerk staan in onderstaand schema kris-kras door elkaar. De letters kunnen meerdere keren gebruikt worden. De niet weggestreepte letters vormen van links naar rechts en van boven naar beneden een toepasselijk woord. De weg te strepen woorden zijn:

O

E

A

S

K

O

O

P

M

A

N

L

Q

R

A

O

A

P

A

U

P

E

E

U

N

B

R

R

R

N

I

S

D

I

I

O

M

A

I

A

C

R

I

R

P

L

N

A

A

A

A

E

O

N

A

Z

U

C

G

L

N

N

L

T

Y

A

I

Z

O

G

D

E

N

L

A

E

N

alt aria aria Bach Bas Bas Cello Duet Duet equiluz erb erbarme dich evangelist gamba geduld god harnoncourt hess heynis holl

G

D

U

E

T

E

N

O

R

H

S

R

U

R

R

O

O

K

T

O

L

S

E

E

T

S

H

E

S

S

A

B

R

B

T

P

C

O

D

S

V

T

P

E

L

R

A

V

E

L

L

I

N

Y

C

E

B

S

L

E

U

L

O

E

E

I

G

R

E

D

T

D

O

O

C

H

T

N

A

N

A

O

È

H

L

N

C

A

E

E

V

A

N

G

E

L

I

S

T

M

A

T

T

H

A

U

S

V

N

I

H

C

I

D

E

M

R

A

B

R

E

G

A

D

N

O

Z

M

L

A

P

F

koopman koraal leipzig matthaus mendelssohn mengelberg naarden Oratorium palmzondag pasen picander ravelli recitatief schey slotkoor sopraan Thomaskerk Tenor Vincent Viool

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mail-gegevens voor 25 april 2012 naar: Vereniging Klassieke Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum.

Onder de goede inzenders worden 10 cd's verloot van Bach’s Matthäus Passion o.l.v. Sigiswald Kuijken.

Met dank aan Challenge Records Int.

OplOssing

prijswinnaars Dhr. a. Bergkamp, amsTerDam mw. e. heTTema- gOuT, krimpen a/D ijssel Dhr. a. De ruiTer, pOOrTugaal Dhr./mw. a.w. smeenk, warnsVelD Dhr. C. Van Der meij, malDen Dhr./mw. w. sChelTens, arnhem mw. C.a. kruis- De raaf, miDDelBurg Dhr./mw. r.e.j. kusTers, waalre Dhr. w. pOuTsma, BilThOVen

OplOssing puzzel Klassieke Zaken Magazine nr. 1-2012 Waldhorntuba www.klassiekezaken.nl

mw. a. janssen, TilBurg

De prijswinnaars ontvangen een cd van sopraan Olga Peretyatko.

Met dank aan Sony. maart 2012 49

klassieke zaken sPeCialisten  Winkels met postorderservice Alle besproken cd’s in het magazine zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

ALKMAAR Boekhandel Feijn 

Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl ALMELO hilarius Broekhuis 

Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl AMERSFOORT de algemene Boekhandel

Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl AMSTELVEEN de BijenkorF Cd aFd.

Galerij 152 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl AMSTERDAM Broekmans & Van PoPPel 

Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

de BijenkorF Cd aFd.

Dam 1 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl Charles muziek

Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl ConCerto  Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu Fame musiC B.V. (magna Plaza) 

Nieuwezijds Voorburgwal 182 / 020 - 6382525 www.fame.nl APELDOORN nawijn en Polak BoekVerkoPers 

Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl

ARNHEM muziekhandel Bergmann 

Koningsstraat 19 / 026-4423014 www.bergmann.nl de BijenkorF Cd aFd.

Ketelstraat 45 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl BERGEN OP ZOOM Quist Boekhandel 

Fortuinstraat 22-24 / 0164 240 232 www.quistboeken.nl

BREDA muziekhandel sPronk 

Alleen postorder / 076-521 5213 www.muziekvanspronk.nl CASTRiCuM Boekhandel sCholte

DEN HAAG Caminada 

Alleen postorder / 070-3466277 www.caminada.nl

Breestraat 97 / 071-5120035 vanluijken-klassiek@hotmail.com

Vanleest/Paagman

Plato leiden  Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.vanleest.nl DEVENTER de woestijnroos 

Kleine Overstraat 30-32 / 0570-642491 www.woestijnroos.nl DORDRECHT dordreCht klassiek 

Voorstraat 435 / 078-6122169 info@dordrechtklassiek.nl

DRiEBERGEN Cd artline V.o.F. 

Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

EiNDHOVEN Bullit klassiek 

Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl de BijenkorF Cd aFd.

Piazza 1 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis 

Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl ERMELO riemer & walinga Cd aFd. 

Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

GRONiNGEN Boekhandel Van der Velde 

A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl het Carillon 

Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

Plato groningen 

Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

HAARLEM Bruno klassiek 

Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl HEERLEN smeets klassiek & jazz 

Akerstraat 5 / 045-5715550 www.smeetsklassiek.nl

HENGELO Boekhandel Broekhuis 

Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl ’S-HERTOGENBOSCH Pieter Van os Cd 

W.C. Geesterduin / 0251-652533 www.boekhandelscholte.nl

Snellestraat 44 / 073-6131150 www.pietervanoscd.nl

COEVORDEN

KROMMENiE erwin Vermast Cd-dVd shoP 

musiC store  Friesestraat 50 / 0524-517332 www.musicstore.nl DELFT muziekhandel Van Buytene 

Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl LEEuWARDEN Boekhandel Van der Velde 

Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

DEN HAAG de BijenkorF Cd aFd.

Poort 

Wagenstraat 32 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl

50 maart 2012

LEiDEN Firma Van luyken 

Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

VelVet musiC  Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl MAASSLuiS mastersound 

Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

MAASTRiCHT de BijenkorF Cd aFd.

Achter het Vleeshuis 26 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl MiDDELBuRG de drukkerij 

Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

NiJMEGEN Boekhandel roelants 

LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com kroese klassiek 

Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl OLDENZAAL lansink hiFi, Video & Cd’s 

Grootestraat 20 / 0541-512981 lansinkhifi@planet.nl RODEN Boekhandel daan nijman 

Heerestraat 87 / 050-5012967 http://www.daannijman.nl

ROOSENDAAL het VerBoden rijk 

Passage 8-14 / 0165-529223 www.verbodenrijk.nl

ROTTERDAM de BijenkorF Cd aFd.

Coolsingel 105 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl Vanleest donner klassiek

Lijnbaan 150 / 010-4046100 www.vanleestklassiek.nl SNEEK Boekhandel Van der Velde 

Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl uTRECHT de BijenkorF Cd aFd.

Sint Jacobsstraat 1a / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl BoudisQue ClassiQue  Vredenburg 31 / 030-2394030 www.boudisque.nl VENLO sounds reCordshoP BV 

Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

ZuTPHEN musiC all in 

Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net ZWOLLE Plato zwolle 

Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

ExtrA boxAANbiEdiNg

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

10 cd’s NU SLECHTS

49,

95

KoorwErK vaN proTESTaNT MENdELSSoHN Frieder Bernius, de leider van het Kammerchor Stuttgart, heeft werk gemaakt van de herwaardering van het geestelijke koorwerk van Felix Mendelssohn. Al in zijn vroege jeugd maakte deze de overstap van het joodse naar het protestantse geloof. Bernius legde dit ‘schromelijk ondergewaardeerde’ gedeelte van zijn oeuvre in 25 jaar op cd vast. Hij gebruikte de kritische uitgave van de deels ongepubliceerde koordelen, cantates en oratoria als leidraad voor zijn magistrale project.

Tijdens de cd-opnames werd zijn Kammerchor Stuttgart aangevuld met de solostemmen van Christoph Prégardien, Werner Güra, MichaelVolle, Monica Groop en Ruth Ziesak.

Terecht is de serie overladen met prijzen.

c

En LubLEd

5,-

g

KortIn

FElix MENdElssohN GeiSTliCHeS CHoRWeRK

Kammerchor Stuttgart o.l.v. Frieder Bernius CArus 83020 - 122 578 (10 Cd’s)

maart 2012 51

Foto: james Cheadle

boXaanbieding

cLubL E dE n

95 49,

KLASSIEKEzaken adviesprijs*

18 cd box

Nu sleCHts

Magistrale Debussybox

5,-

KortI n

g

Het Debussyjaar begint feestelijk. ter ere van de honderdvijftigste geboortedag van de grote vernieuwer onthult deze cd-box iets van het mysterie van zijn muziek. De opera Pelléas et Mélisande krijgt een topuitvoering van de Wiener Philharmoniker en Claudio Abbado, Maria ewing, François Le Roux en José van Dam, net als La mer, Jeux en de Nocturnes door het Cleveland orchestra en Pierre boulez.

Le martyre de St. Sebastien klinkt met de oude ernest Ansermet en zijn orchestre de la suisse Romande als nieuw. Debussy’s pianowerken krijgen vleugeld door het meesterlijke spel van Mitsuko uchida, Krystian Zimerman, Zoltán Kocsis en Arturo benedetti Michelangeli. een ideale collectie!

Claude debussy Debussy eDition

o.a. Boulez, Haitink,Abbado,Ansermet, Chailly,Van Beinum, KCO, Cleveland Orchestra, Michelangeli, Zimerman, Kocsis, Pires-Dumay,Argerich-Maisky, Souzay, Melos Quartet deCCa 478 3690 / 122 577 vkz (18 Cd’s)

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 25 mei 2012.

biedt u deze uitgave aan.