Klassieke Zaken Magazine 2023-5/6

5&6 Hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 43e jaargang december 2023

Inclu sie f Aang bijlage ena a m Klas sie k

GAUTIER CAPUÇON Destination Paris

Andris Nelsons Bruckner & Wagner

Nemanja Radulovic ´ speelt Beethoven

Foto: Ash Mills

EXCLUSIEVE AANBIEDING

24,99

DE KLANK VAN KERST Het is met de kerstdagen in aantocht altijd fijn om weer wat

* 99 14 ,

nieuwe cd’s in huis te hebben die de geur van dennennaalden en glühwein van een bijpassende klank kunnen voorzien. Voor dit jaar kunt u de zoektocht staken en onverwijld Morning Star aanschaffen. Deze nieuwe cd van The Gesualdo Six, het a-capellamannensextet dat de sterren van de hemel zingt, ademt kerst in elke noot. Of het nu de anonieme gregoriaanse melodieën zijn, traditionele kerstliederen, klassiekers van Orlando di Lasso en Clemens non Papa of recentere werken zoals Morning Star van Arvo Pärt of In Mary’s Love van Judith Bingham, alles gonst van de sfeer van donkere dagen, kaarslicht en warm samenzijn. Dat de cd thematisch is opgehangen aan de tijd tussen kerst en Driekoningen doet er niet toe: dit is de klank van kerst ten voeten uit.

DIVERSE COMPONISTEN MORNING STAR Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 73. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 31 januari 2024.

THE GESUALDO SIX HYPERION 0034571284040 VKZ.NL/230506056

3

DEZE MAAND COLOFON 43E JAARGANG, NUMMER 5/6 - DECEMBER 2023 Winkelprijs € 3,25 DIT TIJDSCHRIFT WORDT GEPRODUCEERD DOOR BCM MEDIA te Eindhoven in opdracht van de uitgever Klassieke Zaken, een activiteit van de Stichting Nationale Platenbon, onder verantwoordelijkheid van

T: 06-53860682 E: info@klassiekezaken.nl HOOFDREDACTEUR Frederike Berntsen

Foto: Nikos Aliagas

3708 AG, Zeist (tevens redactieadres).

GAUTIER CAPUÇON 7

Foto: Andrew Paterson

Henriëtte Zrour, Arnhemse Bovenweg 100,

SEAN SHIBE 18

AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE Mischa Andriessen, Marcel Bijlo, Hein van Eekert, Hans Heg, Paul Janssen, Benjamin Rous, Edwin Rutten, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Wouter Steenbeek, Eddie Vetter, Noortje Zanen EINDREDACTIE Frederike Berntsen VORMGEVING Marjanne Gielen, Angela van Eck, Patrick Hoogduin, Fleur Heitling COVERFOTO Nikos Aliagas KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 20.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de aangesloten winkels en verstuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden.

LEDENADMINISTRATIE BCM MEDIA abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. T: 085 7600237 (lokaal tarief).

Bereikbaar: dinsdagochtend en vrijdagochtend van 08.30 - 12.30 uur. www.bcm.nl STOPZETTEN LIDMAATSCHAP Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden.

Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd, kunnen contact opnemen met de uitgever.

De in dit magazine besproken cd’s zijn uitsluitend

Foto: Seyma Tuna

Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

geselecteerd op kwaliteit. De cd’s zijn mogelijk niet

BÜSRA KAYIKÇI 20

Foto: Marco Borggreve

schriftelijk en dient tenminste acht weken voor het

ANDRIS NELSONS 23

standaard in elke winkel op voorraad, maar zijn te allen tijde door de aangesloten winkels te bestellen. Vraag uw winkelier om advies!

© 2023 Klassieke Zaken, een activiteit van de SNP.

4

Foto: Misha Obradovic

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden.

NEMANJA RADULOVIĆ 28

VAN DE REDACTIE

EN VERDER AANBIEDINGEN De klank van kerst door The Gesualdo Six

10 Tabula Rasa van Arvo Pärt 11

Vlaamse carols uit de tijd van Rubens

76 Beethovens revolutionaire meesterwerken INHOUD 7

Gautier Capuçon De schoonheid van Parijs

13

De onvergankelijke kunst van Monteverdi

Foto: Maarten van Haaff

3

SLOTAKKOORD

16 De Pärt-ervaring 18 Het Zuid-Amerika van Sean Shibe 20 Muzikaal architecte Büsra Kayıkçı

FREDERIKE BERNTSEN

23 Bruckner en Wagner uit Leipzig van Andris Nelsons 26 Een nieuwe Mozart van il Pomo d’oro 28 Nemanja Radulović en het karakter van Beethoven 30 Hyperion Een juweel van een label 33 Jacob Olie Trio Reizigers in muziek

Echt, is dit de laatste Klassieke Zaken? Toen we het nummer aan het maken waren, konden we het niet geloven. Pas nu we de laatste dag bij de vormgever zijn, dringt het tot ons door dat we dit proces hierna niet meer doorlopen: de allerlaatste puntjes op de i, een prijscode aanpassen, een andere kop boven het coververhaal, zit er genoeg variatie in het beeld? 1001 dingen.

Van lege pagina’s tot een magazine op de mat is een

RUBRIEKEN 4

Colofon

5

Van de redactie

12

Berichten

34 Jazz 35 Aangenaam Klassiek

superleuk proces, waaraan zoveel schrijvers met enthou-

Spannende race siasme en grote inzet jarenlang hebben meegewerkt.

Nippertjeswerk, omdat een cd eigenlijk nog uit moet komen, een artiest wel te bereiken is, maar alleen schrif-

49 In gesprek met

telijk, een verhaal van één pagina naar een spread gaat,

50 De beste klassieke cd’s

of dat er nog wat tekst bij geschreven moet worden.

64 Hans Hegs column

Grote en kleinere uitdagingen, iedere keer weer.

66 Concertzender

Heel veel dank, schrijvers, en heel veel dank, Henriëtte

68 Klassieke Kinderzaken

Zrour! We hebben voor ieder magazine een intensieve en

70 Aanbevolen door 73 Klassieke Zaken Specialisten

spannende race gelopen, met prachtige resultaten.

Klassieke Zaken stopt, maar de muziek is oneindig, oneindig mooi en oneindig groots. Ik blijf ervan genieten, en ik hoop u ook. Ik wens u veel plezier en inspiratie met de inhoud van dit slotakkoord.

OP VERTOON VAN DE LEDENPAS ONTVANGT U EXTRA KORTING

5

GAU TIE R CA PU ÇO N

DE SCHOONHEID VAN PARIJS Door Noortje Zanen

“Mijn nieuwe album Destination Paris is

alleen fantastisch piano speelt, maar die

Voor de vierde keer presenteert de

een voortzetting van mijn eindeloze

ook componeert en arrangeert. Dit keer

veelzijdige Franse cellist Gautier

zoektocht naar het verkennen van

strijken we neer in Parijs, de hoofdstad

Capuçon een thematisch album met

nieuwe stukken in verschillende genres,

van mijn vaderland waar ik als jongetje

een bont programma met

van klassiek en opera tot Franse

al graag kwam. Ik ben geboren en opge-

arrangementen van zijn goede vriend,

chansons en filmmuziek”, vertelt

groeid in de Franse Alpen, maar stu-

componist, pianist en arrangeur

Capuçon bevlogen. “Ik doe dat al jaren

deerde vanaf mijn twaalfde in Parijs aan

Jérôme Ducros. De bestemming is dit

samen met mijn goede vriend Jérôme

het Conservatoire national supérieur de

keer Parijs, gaststad van de

Ducros, een geweldig musicus die niet

musique de Paris. Ik was meteen

Olympische Spelen in 2024.

In Nederland staat Gautier Capuçon vooral bekend als succesvol cellosolist en kamermusicus die optreedt met orkesten van over de hele wereld en met musici als Lisa Batiashvili, Jean-Yves Thibaudet en zijn broer Renaud Capuçon. Maar voor zijn Franse fans is hij nog veel méér dan een excellent musicus. Als ambassadeur van de cello werkt hij veel samen met jonge talenten, is hij nauw betrokken bij het verbeteren van muziekonderwijs op Franse scholen, treedt hij regelmatig op in populaire tv-programma’s en speelt hij graag toegankelijke arrangementen om met lijk publiek te bereiken. Hij scoort voor een klassiek musicus opvallend goed in de algemene hitlijsten van Frankrijk en met zijn nieuwe album zal Capuçon ongetwijfeld weer vele mensen betoveren met zijn meeslepende cellospel.

Foto: Nikos Aliagas

zijn favoriete muziek een zo breed moge-

‘Ik ben ervan overtuigd dat ieder kind de kans moet krijgen om een muziekinstrument te leren spelen!’

7

COVERINTERVIEW

geboeid door deze inspirerende stad, maar pas toen ik vanaf mijn zestiende ook regelmatig optrad in het buitenland kreeg ik écht inzicht hoe bijzonder ‘mijn’

Bohème van de vermaarde chanson-

stad was. Iedere keer als ik terugkeerde

nier Charles Aznavour, op een cello

na zo’n reis was ik nóg meer gefasci-

klinkt het altijd goed. Alle liedjes van

neerd door de schoonheid en charme

dit album heb ik altijd al eens willen

van Parijs. Er heerst een bijzondere

spelen en ik hoop dat mijn publiek de

sfeer, iedere straathoek is weer anders

nieuwe arrangementen voor cello net

en heeft een ander karakter. Het is

zo mooi vindt als ik.”

natuurlijk niet voor niets dat Parijs, ‘de

8

prachtig lied dat lekker in het gehoor

stad van de liefde’, al zoveel musici,

Gautier Capuçon is niet alleen nauw

ligt. Ik speel zelf ook mee, en verder is

schilders en schrijvers heeft geïnspi-

bevriend met Jérôme Ducros die bijna

dit het enige stuk op de cd waarin écht

reerd. Dit jaar zal de stad extra veel

alle arrangementen heeft gemaakt en

wordt gezongen, door leden van het

aandacht krijgen als organisator van de

die ook de pianopartij voor zijn reke-

jeugdkoor Maîtrise de Radio France uit

Olympische Zomerspelen in 2024, een

ning neemt, ook de dirigent Lionel

Parijs en de Parijse voorstad Bondy.

leuke aanleiding om Parijs als thema te

Bringuier is een oude bekende van

Grappig genoeg ken ik Goldman dankzij

kiezen voor mijn nieuwe album. Het is

Capuçon: ze zaten samen in de cel-

mijn iets oudere zus, die als kind fan van

een soort dagboek van een reis door

loklas bij Philippe Muller aan het

hem was. Ik ben heel blij dat we Pense à

Parijs, waarbij je alle stijlen en alle tijd-

Parijse conservatorium. Met het

nous in première brengen samen met al

perken in je opneemt, een eindeloze

Orchestre de chambre de Paris onder

die enthousiaste jonge kinderen. Muziek

mijmering waarin elk nummer naadloos

leiding van Bringuier heeft Capuçon

is zo belangrijk voor ze, ik ben ervan

overgaat in het volgende.”

ook al vaker samengewerkt. Naast de

overtuigd dat ieder kind de kans moet

diverse werken voor cello en orkest en

krijgen om een muziekinstrument te

“Alle stukken die we hebben verzameld

de paar liederen voor cello en piano

leren spelen!”

voor Destination Paris hebben op de een

staat er ook één stuk op het album

Wie kan het niet met Capuçon eens zijn

of andere manier een link met de stad.

Destination Paris waarin ook écht

dat we met onze muzikale opvoeding bij

Of het nu gaat om aria’s en liederen van

wordt gezongen. Het lied Pense à nous

de kinderen van deze wereld moeten

bekende componisten als Rameau,

is speciaal voor dit project geschreven

beginnen?

Bizet en Debussy, om wereldberoemde

door de populaire Franse singer-song-

Franse chansons van zangers als Édith

writer Jean-Jacques Goldman, gear-

Piaf en Yves Montand, of om filmmuziek

rangeerd voor cello, koor en orkest

uit films die in Parijs zijn opgenomen; je

door Capuçon en Ducros samen.

krijgt steeds weer een nieuwe glimp van

“Als ambassadeur van ‘Orchestre à

de stad. De meeste muziek is overigens

l’école’ wilde ik op mijn nieuwe album

niet speciaal voor cello geschreven, het

graag aandacht besteden aan dit

zijn veelal vocale werken die ik nu op

bijzondere initiatief. Ik ben er trots op

cello speel. Omdat ik Jérôme al zo lang

dat ik iets kan betekenen voor deze

ken voelt hij precies aan wat ik van een

organisatie, die zo veel mogelijk kinde-

arrangement verwacht, ik vertrouw hem

ren in Frankrijk muziekonderwijs aan-

enorm en we kunnen ontzettend goed

biedt op school, waarbij alle kinderen

samenwerken. Dat ik vaak vocale

in de klas een muziekinstrument leren

muziek laat arrangeren komt omdat de

spelen, samen met hun docent. Op dit

cello het instrument is dat het meest op

moment nemen ruim 42.000 kinderen

de menselijke stem lijkt, het heeft het-

deel aan dit programma. Op mijn cd

zelfde soort bereik, dezelfde kleuren en

spelen een paar van die kinderen mee

kenmerken. Volgens mij schuilt er in elke

met de leden van het Orchestre de

cellist een operazanger: onze instru-

chambre de Paris, in een nieuw stuk

menten kunnen zingen, dus zingen wij

dat Jean-Jacques Goldman op mijn

ook graag. Of ik nu een sopraanaria als

verzoek speciaal voor ons heeft

de Habanera van Bizet speel of de hit La

geschreven: Pense à nous. Het is een

DIVERSE COMPONISTEN DESTINATION PARIS JÉRÔME DUCROS, GAUTIER CAPUÇON, ORCHESTRE DE CHAMBRE DE PARIS O.L.V. LIONEL BRINGUIER ERATO 5054197721465 VKZ.NL/230506058 € 22,99

‘In Parijs heerst een bijzondere sfeer, iedere straathoek is weer anders en heeft een ander karakter’

Foto: Nikos Aliagas

9

Foto: Kaupo Kikkas

AANBIEDING

24,99 CLUBLEDEN

* 99 14, 24,99

16,99

*

PÄRT TABULA RASA GIDON KREMER e.a.

ECM 0028947638780 VKZ.NL/230506067

HISTORISCHE WAARDE In 1984 werd de beroemde ECM New Series geboren met de release van Arvo Pärts Tabula Rasa met in de hoofdrollen de violisten Gidon Kremer en Tatiana Grindenko, en met componist Alfred Schnittke achter de geprepareerde piano.

Hoewel ECM New Series sindsdien is uitgegroeid tot een legendarische reeks, staat Tabula Rasa nog steeds heel hoog in de lijst met beste ECM-platen. De plaat, met naast het Dubbelconcert voor twee violen, kamerorkest en geprepareerde piano als titeltrack ook nog twee versies van Fratres en Cantus in Memory of Benjamin Britten, betekende het begin van de internationale erkenning voor Pärt. Alle werken zijn sinds deze plaat vele malen opgenomen, maar de wijze waarop Kremer en (jazz)pianist Keith Jarrett en ook de Twaalf cellisten van de Bernliner Philharmoniker Fratres spelen en de hechte samenwerking tussen de solisten in Tabula Rasa zijn nog altijd onovertroffen. Een album van even grote schoonheid als historische waarde dat in geen enkele verzameling mag ontbreken.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 73. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 31 januari 2024.

10

AANBIEDING

24,99 CLUBLEDEN

VLAAMSE CAROLS Vergeet kerstliederen als In the Bleak Midwinter, The Three Kings, Es ist ein Ros entsprungen, Petit Papa Noël en Feliz Navidad, wij hebben Herdekens en herderinnekens van Beth-

* 99 14, 24,99

16,99

*

lem, Pijp op, pijp op met blij gheschal en Wel hoe wie ligt daer so. Nu ja, wij…, de zuidelijke Nederlanden van de zeventiende eeuw. Daar ontstond dankzij de Broederschap van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen vanaf 1600 de gewoonte om naast Mariamotetten ook lichtere kerstliederen te zingen. Verschillende componisten stortten zich op dit genre van ‘Vlaamse carols’, wat aan het eind van de zeventiende eeuw resulteerde in vele bundels met nieuwe kerstliederen. Het Flanders Boys Choir wekt deze liederen uit de uitbundige tijd van Rubens nu weer tot leven en laat ondertussen de verandering van de renaissancestijl naar de barok horen. Een even verrassende als belangwekkende cd met overweldigende koor- en solozang van engelachtige jongensstemmen die zo’n kerstdag van gewoon tot omhelzend bijzonder kunnen verheffen.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 73. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 31 januari 2024.

CANTIONES NATALITIAE CHRISTMAS CAROLS FROM THE ERA OF RUBENS FLANDERS BOYS CHOIR DIETER VAN HANDENHOVEN & ENSEMBLE ET’CETERA 8711801017938 VKZ.NL/230506066

11

BERICHTEN

IL BOEMO

Vanaf 14 december in de bioscoop Venetië, 1764. De Tsjech Josef Myslivecek droomt van een carrière als operacomponist, maar in een stad vol talenten en gevestigde namen lijkt dat onmogelijk. Op zoek naar werk als violist komt hij in contact met een rijke jonge vrouw, die zorgt dat hij in salons kan spelen. Zijn echte kans doet zich voor wanneer hij de minnaar wordt van een markiezin. Zij leert hem zijn provinciaalse manieren af en introduceert hem in haar hedonistische kennissenkring. Getransformeerd krijgt hij een unieke opdracht: een opera componeren voor San Carlo, destijds het grootste theater van Europa. In een paar jaar tijd groeit Il Boemo (de Bohemer, de Italianen konden zijn naam niet uitspreken) vervolgens uit tot de productiefste

LAVINIA MEIJER & WISHFUL SINGING 6 T/M 23 DECEMBER

en beroemdste componist van zijn tijd. De relatie met een

Met kerst 2023 gaan de wereldberoemde harpiste Lavinia

getrouwde gravin betekent echter het begin van zijn onver-

Meijer en Nederlands bekendste vrouwelijke a-cappella-en-

mijdelijke ondergang.

semble Wishful Singing samen op tournee. Ze voeren het

Info: imaginefilm.nl/films/item/889-il-boemo

ontroerende kerstverhaal van The Little Match Girl Passion en de sfeervolle A Ceremony of Carols van Benjamin Britten uit.

The Little Match Girl Passion (2008) is een geroemde compositie van David Lang. In 2008 won hij de Pulitzerprijs voor dit werk. Hij heeft Het meisje met de zwavelstokjes, een ontroerend sprookje van de Deense schrijver Hans Christian Andersen, bewerkt tot een eigentijdse klassieker. Het is een hartverscheurend kerstverhaal in de traditie van Charles Dickens’ A Christmas Carol en de Matthäus-Passion van Johann Sebastian Bach. Speciaal voor dit prachtige kerstprogramma maakt Lavinia Meijer een arrangement van deze compositie voor harp en zang.

Info: theaterbureaudemannen.nl/voorstellingen-23-24/ the-little-match-girl-passion

WINTERAVONDEN AAN DE AMSTEL 9 T/M 17 DECEMBER

Winteravonden aan de Amstel: het kamermuziekfestival dat de duisternis van de decemberavonden verlicht met tijdloze composities van meesters uit de klassiekemuziekwereld. Winteravonden brengt musici van wereldklasse samen in de sfeervolle setting van H’ART Museum en op andere mooie locaties in Amsterdam.

‘Kanonnen en muzen’ is het thema van deze elfde editie van Winteravonden aan de Amstel. Virtuoze musici uit drie strijdende landen treden op, Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland. De verbindende kracht van muziek spreekt voor zowel de musici als voor het publiek. Nieuwe werken van componisten uit Oekraïne en Rusland krijgen een plek in het programma naast bekende meesterwerken uit de Europese muziekbibliotheek die troost, verbinding en hoop geven.

Info: winteravondenaandeamstel.nl

12

SPECIAL

CL AU D IO M O NTE VE RD I

DE ONVERGANKELIJKE KUNST VAN CLAUDIO MONTEVERDI Foto: Sven Scholten

Door Eddie Vetter

Monteverdi had destijds toch niet kunnen dromen dat zijn volledige oeuvre vier eeuwen later beschikbaar zou zijn voor ieder die het wilde? En dat voor een spotprijs. De Monteverdi Edition omvat dertig cd’s met al zijn madrigalen, opera’s en religieuze composities die bewaard zijn gebleven.

Claudio Monteverdi (1567-1643) was de oudste zoon van een apotheker in Cremona. Reeds als tiener bleek hij muzikaal talent te hebben. Hij had ook een flinke dosis ambitie. Op zijn vijftiende verschenen al zijn eerste composities.

Tevergeefs probeerde hij in Verona en Milaan een aanstelling te krijgen. Het werd het hof van de hertog van Mantua, waar hij meer dan twintig jaar in dienst zou blijven. Eerst als een slecht betaalde instrumentalist, later als een, naar eigen zeggen, nog steeds slecht betaalde maestro di cappella. Hij ging er financieel fors op vooruit toen hij kapelmeester werd van de San Marco in Venetië. Daar zou hij dertig jaar lang tot aan zijn dood

Krijn Koetsveld

in hoog aanzien staan.

13

SPECIAL

Monteverdi gaf woorden vleugels

ze niet kunnen spreken? Hoe kan ik daarmee het hart raken? Ariadne raakt ons omdat ze een vrouw is, Orfeus omdat hij een man is, geen wind.’ Monteverdi gaf woorden vleugels met de kunst van het ‘zingend spreken’.

In 1607 was L’Orfeo een mijlpaal. Het

en wetenschap te discussiëren. De

was wel niet de eerste opera uit de

oudste zoon van de hertog fungeerde

Nadat vele jaren later, in 1637, in Venetië

geschiedenis, maar het genre werd toen

als voorzitter.

het allereerste openbare theater San

nog als gloednieuw ervaren. Een hove-

Cassiano was geopend, keerde hij op zijn Helaas is een groot deel van Montever-

oude dag terug naar zijn vroege liefde.

dag tevoren vanuit Mantua aan zijn broer

di’s dramatisch werk verloren gegaan.

Uit zijn laatste jaren zijn nog twee mees-

in Rome: ‘Het wordt heel bijzonder, want

Van de opera Arianna uit 1608 is bijvoor-

terwerken bewaard gebleven: Il ritorno

alle acteurs zullen op muzikale wijze

beeld alleen de ontroerende klaagzang

d’Ulisse in patria en L’incoronazione di

spreken.’

overgebleven van Ariadne, die in de

Poppea. Net als L’Orfeo behoren ze nog

De première had plaats in een zaaltje in

steek is gelaten door haar minnaar

steeds tot het vaste repertoire.

het hertogelijk paleis, een ruimte van

Theseus. Voor de componist moest

amper 150 vierkante meter. Het publiek

opera primair waarachtig en geloof-

In zijn lange carrière heeft Monteverdi

bestond voornamelijk uit leden van de

waardig zijn. Toen hij eens werd gepolst

tientallen madrigalen gecomponeerd. In

Accademia degli Invaghiti, een genoot-

om muziek te componeren voor Le nozze

het eerste boek uit 1587 toont hij zich

schap van adellijke heren die geregeld in

di Tetide, reageerde hij afwijzend: ‘Hoe

nog een erfgenaam van de renaissance,

het paleis bijeenkwamen om over kunst

kan ik de spraak van winden imiteren als

maar in de loop der jaren heeft hij het

Foto: Sven Scholten

ling die zich erop verheugde, schreef een

Le Nuove Musiche

14

Monteverdi-orgel

traditionele concept van het madrigaal

geslaagd, maar niet alles is rozengeur en

Zo kan een luisteraar voor weinig geld op

totaal veranderd. Het genre werd steeds

maneschijn. De informatie in het boekje

de eerste rij zitten en genieten van de

dramatischer, met monodieën waarin

is minimaal en de aanduiding van de

onvergankelijke kunst die Monteverdi

individuele emoties niet meer door een

tracks strookt soms niet met wat er op

vier eeuwen geleden heeft gecreëerd.

collectief van vier of meer zangers wer-

de cd’s staat. In artistiek opzicht heeft

den geuit, maar veel geloofwaardiger

de uitvoering van de jeugdige Canzonette

door één enkele persoon. De latere

door de groep Armoniosoincanto te

madrigaalboeken bevatten volledige

lijden onder instrumentale toeters en

dramatische scènes, zoals de aangrij-

bellen. Dat geldt ten dele ook voor de

pende Combattimento di Tancredi e

overigens respectabele interpretatie van

Clorinda, waarin een christelijke ridder in

de Mariavespers door het Ensemble San

de strijd een moslimmeisje doodt, niet

Felice en La Pifarescha.

beseffend dat zij zijn geliefde is.

En dan is er nog de religieuze muziek, in

Maar de opera’s krijgen kleur in levendige

het bijzonder de Mariavespers, waarmee

uitvoeringen met een keur aan zangers

Monteverdi in 1610 solliciteerde naar de

en instrumentalisten, geleid door Sergio

betrekking aan de San Marco in Venetië.

Vartolo. Van het hoogste niveau is het

Ook die muziek vindt nog steeds, meer

ensemble Le Nuove Musiche, dat onder

dan vier eeuwen na ontstaan, recht-

leiding van Krijn Koetsveld tekent voor

streeks de weg naar het hart.

voorbeeldige vertolkingen van alle madrigalen, de Selva morale e spirituale

De tussen 2006 en 2023 gemaakte

en een groot deel van de religieuze

opnamen zijn over het algemeen

muziek.

MONTEVERDI MONTEVERDI EDITION DIVERSE UITVOERENDEN BRILLIANT CLASSICS 5028421969107 (30CD) VKZ.NL/230506050 € 79,99

15

SPECIAL

ARVO PÄ R T

DE PÄRT-ERVARING Door Hein van Eekert

Arvo Pärt en Manfred Eicher

16

Tractus, een nieuw album van het

voor een eigentijdse componist: je kunt

Daarnaast schrijft Pärt muziek die in zijn

Estlands Philharmonisch Orkest en

een doorgewinterde liefhebber van

toehoorders rust, aanvaarding en daar-

het Tallin Kamerkoor onder leiding

klassieke muziek zijn en iemand tegen

uit voortvloeiende geluksgevoelens

van Tonu Kaljuste, biedt een fraai

het lijf lopen die dat niet is, maar die je

wakker roept. Pärt staat in zijn werk

geconstrueerd programma van aan

wel meer van Pärt kan vertellen dan je

echter scherpe uithalen toe naast rust-

religie gerelateerde muziek van Arvo

zelf weet. De toegankelijkheid van de

gevende klanken. Vaak duwen pulse-

Pärt. Tractus laat zien waarom Pärt

Estlandse componist zit hem allereerst

rende ritmes zich voort onder een glij-

zo’n unieke plaats inneemt als

in de bijna vervaarlijke eenvoud van zijn

dende melodielijn of markeert het

componist.

composities: heel dicht komt hij bij een

slagwerk het eind van een frase. Wat zijn

muzikale schildering waarbij je als luiste-

muziek karakteriseert is een orde, een

Er zijn mensen die niet zo van klassieke

raar de gedachte bekruipt: dat had ik zelf

muziek houden en al helemaal niet van

ook kunnen bedenken. Die gedachte

klassieke zang, maar dan weer wel van

mist echter een fundament: Arvo Pärt

Arvo Pärt. Het is een bijzondere status

heeft het bedacht.

Rust en aanvaarding

vorm die je als luisteraar op een heldere

gerelateerde werken, met zowel gezon-

over een tekst wil vertellen. Het album

manier in je op kunt nemen. Daardoor

gen stukken als op tekst gebaseerde

Tractus laat zien dat hij oude muziekstij-

vallen originele invallen in de orkestratie

instrumentale delen, trekt de Pärt-erva-

len nieuw leven inblaast: hij suggereert

en aparte samenklanken op: de luiste-

ring aan de luisteraar voorbij. In het

daarmee dat zijn muziek zich afspeelt in

raar wordt er bij eerste beluistering

paradoxaal woordloze These

een onbestemde en toch herkenbare

meteen door geraakt. “Dit ordelijke

Words… kijken we even diep in de scha-

wereld, die zowel toekomst als verleden

systeem dringt door tot ons en ons

duwzijde van ons bestaan, terwijl in de

in zich draagt. Misschien is het wel die

onderbewuste,” zegt de componist over

Greater Antiphons of het Veni Creator een

kwaliteit, die Pärt een apart en zeer

zijn stijl, die hij tintinnabuli noemt. “Men

hemels zonlicht schijnt. Bijzonder is

eigen plekje in de klassieke canon heeft

realiseert het zich niet, maar men accep-

L’Abbé Agathon, over een monnik die

gegeven, waardoor hij zo’n toegewijde

teert het. En het creëert een nieuwe

door een van Gods engelen op de proef

groep bewonderaars heeft.

toestand, een nieuwe orde in ons.”

gesteld wordt. De warme muziek profiteert van een zeer fraai gezongen solo

Wie zich wil onderdompelen in zo’n

door sopraan Maria Listra. De heldere

muzikale ervaring, kan zich tegoed doen

opname draagt sterk bij aan het luister-

aan Tractus, een album van het Estlands

genot.

Philharmonisch Orkest en het Tallin Kamerkoor onder leiding van Tonu Kal-

Nu eens neemt Pärt een klein kwartier

juste. In een spannend opgebouwd

om zijn punt te maken, dan weer heeft

programma van grotendeels aan religie

hij in enkele minuten alles verteld wat hij

ZIE AANBIEDING OP PAG. 10

PÄRT TABULA RASA GIDON KREMER e.a.

ECM 0028947638780 VKZ.NL/230506067

PÄRT TRACTUS

Foto: Kaupo Kikkas

ESTONIAN PHILHARMONIC CHAMBER CHOIR, TALLINN CHAMBER ORCHESTRA O.L.V. TONU KALJUSTE ECM 0028948591664 VKZ.NL/230506053 € 23,99

17

SPECIAL

SE A N SHIB E

HET ZUID-AMERIKA VAN GITARIST SEAN SHIBE Foto: Andew Paterson

Door Paul Janssen

18

‘We moeten niet alleen de beste bestaande gitaarmuziek blijven spelen, maar ook nieuwe wegen bewandelen’ Giuliani en Fernando Sor - Sor werd zelfs

het huidige klassieke veld. Ik hoop dat

‘de Beethoven van de gitaar’ genoemd

collega’s en volgende generaties zich

- maar de kwaliteit van het repertoire

realiseren dat winnen van gitaarcompe-

bleef achter bij de grote componisten

tities niet de weg is naar een carrière. We

Sean Shibe is een van de opvallendste

van die tijd en het instrument veroverde

moeten niet alleen de beste bestaande

jonge gitaristen van dit moment. De

nauwelijks een plek in de kamermuziek.

gitaarmuziek blijven spelen, maar ook

Schotse musicus speelt net zo

“Barrios is van groot belang geweest

nieuwe wegen bewandelen.”

makkelijk klassieke als elektrische

voor de herwaardering van de gitaar in

gitaar, wat hij demonstreerde op zijn

de twintigste eeuw”, zegt Shibe daarom.

vorige solo-cd Lost & Found. Met zijn

“Al werd hij pas na zijn dood werkelijk op

nieuwe cd Profesión keert hij weer

waarde geschat. Zijn muziek is tijdloos,

terug naar waar het bij hem ooit

maar werd gek genoeg genegeerd door

begon: de klassieke gitaar.

Andrés Segovia, de Spaanse gitarist die

SEAN SHIBE 10 JANUARI CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM

medeverantwoordelijk was voor de Nadat hij op eerdere klassieke cd’s het

twintigste-eeuwse opleving van het

werk van Bach, van de Engelse compo-

instrument. Dankzij Segovia beschikken

nisten (Dreams & Fancies) en de

we over de baanbrekende Twaalf etudes

Spaanse en Franse componisten

van Heitor Villa-Lobos. Hoewel Segovia

(Camino) verkende, duikt Sean Shibe op

ze nimmer allemaal speelde, erkende hij

Profesión in het Zuid-Amerikaanse

direct het belang van deze werken.”

repertoire dat direct gerelateerd is aan

Op Profesión vormen de Twaalf etudes

de bloeitijd van de klassieke gitaar rond

het hart van het album dat besluit met

het midden van de twintigste eeuw. Zo

een ander Zuid-Amerikaans meester-

was Augustín Barrios-Mangoré (1885-

werk voor gitaar: de opzwepende

1944) een van de grootheden die de

Sonata op. 47 uit 1976 van Alberto

gitaarmuziek de twintigste eeuw in

Ginastera, het enige werk dat hij ooit

hielpen. De Paraguees was zelf een

voor de gitaar schreef.

begenadigd gitarist en schreef een groot oeuvre bij elkaar. Op Profesión speelt

Ginastera’s Sonata is nog altijd een van

Shibe twee van zijn bekendste werken,

de twintigste-eeuwse toppers in het

La cathedral en Julia Florida.

gitaarrepertoire dat desondanks, onge-

“Een ode aan de Zuid-Amerikaanse

twijfeld omdat de gitaar ook geen vast

bijdrage aan de opkomst van de gitaar

orkestinstrument is, slechts een relatief

als solo-instrument”, noemt Shibe de

kleine groep echte liefhebbers kent. Daar

cd. “Vandaar de titel Profesión. Die is

hebben het gebruik van het instrument

afgeleid van het gedicht Profesión de Fe

door onder anderen Gustav Mahler in

(Geloofsbelijdenis) van Barrios, één

zijn Zevende symfonie en de opkomst

grote lofzang op de gitaar en een gedicht

van de elektrische gitaar in de tweede

dat hij vaak voordroeg aan het begin van

helft van de twintigste eeuw weinig aan

zijn concerten.”

kunnen doen.

Vandaar dat Shibe vrolijk blijft schakelen

Met componist-gitaristen als de negen-

tussen het traditionele repertoire en

tiende-eeuwse Francisco Tárrega en

spannende experimenten op de klas-

Barrios verwierf de gitaar definitief een

sieke en elektrische gitaar. “Ik ben opti-

groter publiek. In de klassieke tijd waren

mistisch over de toekomst van de gitaar,

er wel gitarist-componisten als Mauro

maar het blijft een lastig instrument in

BARRIOS, VILLA-LOBOS, GINASTERA PROFESIÓN SEAN SHIBE PENTATONE 8717306 260541 VKZ.NL/230506054 € 20,99

ZIE AANGENAAM KLASSIEK PAG. 10

DIVERSE COMPONISTEN CAMINO SEAN SHIBE PENTATONE 0827949087066 VKZ.NL/230506055 € 11,99

19

INTERVIEW

B ÜSR A K AYIKÇI

EEN MUZIKALE ARCHITECTE Door Paul Janssen

In 2019 kwam Büsra Kayıkçı zomaar

werk componeerde en die zichzelf als

uit de lucht vallen met het album

autodidact beschouwt, klinken ze, mede

Eskizler. Haar stemmige stukken

door de met textiel geprepareerde

sloegen aan en inmiddels is de tot

piano, verrassend naar een eigen signa-

binnenhuisarchitecte opgeleide

tuur.

Turkse vrouw een nieuwe ster aan het muziekfirmament. Met haar jongste

Kayıkçı kreeg vanaf haar negende piano-

album Places gaat ze verder waar ze

les op wat ze een ‘kunstschool’, een ‘half

met haar vorige cd gebleven was. “Ik

conservatorium’ noemt. Daar volgde ze

weet niet hoe een musicus

ook ballet- en tekenlessen, Maar de

componeert, dus gebruikte ik alle

piano won, al was daar wel een moeder-

andere vaardigheden die ik heb.”

lijke list voor nodig. “Ik zag mijn vader een keer met een keyboard in zijn han-

20

Ze lijkt een gewoon Turks meisje, maar

den en wilde sindsdien niets liever dan

onder de immer aanwezige hoofddoek

keyboardles. Mijn moeder gaf mij zoge-

gaan twee diep observerende en spran-

naamd per vergissing op voor klassiek

kelende ogen en een bijzondere vrouw

pianoles. Nu ben ik blij dat ze dat gedaan

schuil. Daarbij is ze een musicus annex

heeft, maar destijds dacht ik daar

componiste om in de gaten te houden.

anders over. Ik heb nog twee jaar louter

Büsra Kayıkçı deed voor het eerst van

op het keyboard geoefend, maar uitein-

zich spreken met het album Eskizler

delijk benadrukte mijn docent dat ik

(Schetsen). Op het eerste, oppervlak-

genoeg talent had voor een echte piano.

kige gehoor lijkt ze een van de vele neo-

Sindsdien is de piano waar ik nog steeds

romantische minimalistische pianoklo-

op speel mijn vriend. Ik ben vrij introvert

nen van de Einaudi’s en Yiruma’s, maar

en met de piano kon ik mijzelf perfect

achter de gruizig klinkende staande

uitdrukken.”

piano van Kayıkçı schuilt meer, klinkt een

Toch ging ze uiteindelijk binnenhuisar-

filosofie.

chitectuur studeren. “Dat was geen

Dat bewijst ze met haar jongste album

bewuste keus”, zegt ze haast veront-

Places. De cd bevat twaalf verfijnde

schuldigend. “Ik was zeventien, had mijn

sfeertekeningen van een plek of een

hele leven met muziek doorgebracht en

emotie en de stukken klinken als een

wilde verder met de piano. Mijn ouders

virtuele leefomgeving, alsof ze gebouwd

vonden dat ik een opleiding moest doen

zijn met variabele blokken uit een blok-

die meer zekerheid gaf. Ik had teken- en

kendoos, af en toe omringd door omge-

schilderlessen gevolgd en kan vrij goed

vingsgeluiden en gemanipuleerde klan-

tekenen. Voor de architectenopleiding

ken, afkomstig van haar eigen stem.

moest je toen ik begon nog een toela-

Voor iemand die pas in 2019 haar eerste

tingsexamen tekenen doen. Omdat ik

Designer op de piano

wist dat ik dat zou halen heb ik voor de binnenhuisarchitectuur gekozen. De studie was leuk, die gaat over dromen, over ontwerpen wat je maar wilt.”

Toen ze uiteindelijk begon te werken als binnenhuisarchitecte kwam de desillusie. “De industrie zelf is behoorlijk conservatief en beperkend. Ik werk ook niet meer als binnenhuisarchitect.” Ze besloot al snel haar eigen dromen te volgen en keerde terug naar de piano. “Ik speelde het klassieke repertoire en had niet het idee componist te worden. Maar tijdens de architectuurstudie had ik geleerd om nieuwe dingen te maken.

Terug bij de piano vroeg ik mij af hoe ik een ‘designer’ op de piano kon worden.

Ik weet niet hoe een musicus componeert, dus gebruikte ik alle andere vaardigheden die ik heb. Ik begon als een architect over muziek te denken. Voordat je een gebouw of een interieur tekent is er een verhaal: voor wie is het, hoe wordt het gebruikt, wat is de flow? Dat soort vragen ben ik ook over muziek gaan stellen. De vormen en voorwerpen werden harmonieën en kleuren en elk stuk kreeg een eigen verhaal.”

Bij het maken van die klinkende verhalen noemt ze onder anderen John Cage een inspiratiebron. “Niet zijn muziek, maar

Hoewel ze inmiddels veel meer kan

zijn benadering”, legt ze uit. “De muziek

optreden dan haar agenda verraadt,

die ik kende tot ik van Cage hoorde, was

kiest ze er voor vaak thuis te zijn bij haar

de muziek van Bach, Beethoven en

inmiddels negenjarige dochter. “Ik heb

Chopin. De manier waarop Cage met

als alleenstaande moeder en geschei-

muziek en componeren omging was

den vrouw veel steun aan mijn ouders. Ik

totaal anders. Dat inspireerde.”

kan als musicus veel vaker op pad zijn

Ook het idee de piano onder handen te

dan nu, maar een kind zien opgroeien en

nemen en een lap textiel tussen de

haar om mij heen hebben is onbetaal-

snaren en de hamers te spannen, is

baar. Als musicus ben ik vrij melancho-

ongetwijfeld ingegeven door Cage. “Ik

lisch ingesteld. Mijn dochter is fris, vrolijk

ben geen fan van de vleugel, die klank is

en altijd nieuwsgierig. Zij helpt mij het

mij te agressief. Door het textiel dempt

leven met andere ogen te bezien en dat

de klank en klinkt de piano zachter.

komt mijn werk ten goede.”

Precies zoals ik het wil.”

KAYIKÇI PLACES

BÜSRA KAYIKÇI WARNER CLASSICS 5054197762871 VKZ.NL/230506060 € 22,99

En zo doet ze alles precies zoals ze wil.

21

AN D RIS N E L S O NS

BRUCKER & WAGNER UIT LEIPZIG Door Eddie Vetter

Het Gewandhausorchester heeft zijn Brucknercyclus voltooid. In Leipzig zijn onder leiding van Andris Nelsons alle symfonieën opgenomen, in combinatie met muziek van de door Bruckner bewonderde Wagner. De opnamen zijn nu verzameld in een begerenswaardige box van tien cd’s.

De 45-jarige Letse dirigent, die zich de trotse drager van de zwarte band in de Koreaanse vechtsport taekwondo mag noemen, is nu chef in Leipzig én in Boston, zoals meer dan een eeuw geleden ook zijn befaamde voorganger Arthur Nikisch in beide steden werkzaam was en Gustav Mahler zich eveneens aan beide zijden van de oceaan deed gelden.

Andris Nelsons begon zijn muzikale loopbaan als trompettist in het schoolorkest, maar thuis oefende hij voor de spiegel zijn dirigeerkunst. Op een gegeven moment kreeg hij de gelegenheid in het openbaar Beethovens Tweede symfonie te dirigeren: ‘Ik weet niet waar ik de moed vandaan heb gehaald. Ik ben van nature verlegen en sta niet graag in het middelpunt van de belangstelling. Maar op dat moment gebeurde er iets vreemds. Het was alsof ik werd opgetild en de zenuwen waren op slag verdwenen.’ Toen hij later als trompettist in het operaorkest van

23

SPECIAL

Letland speelde, kroop het dirigeerbloed waar het niet gaan kon. Hij ging directie studeren in Sint-Petersburg, waar Mariss Jansons zijn mentor werd.

Als kind heeft hij nog de zegeningen van het communisme meegemaakt, het eten op de bon, in de rij staan voor een kilo suiker of een stuk zeep, de angst dat zijn ouders verraden zouden worden omdat ze katholiek waren en in het geheim naar de kerk gingen. Hij ziet ze nog voor zich, de Russische tanks die in 1991 Riga binnenreden om orde op zaken te stellen, terwijl zijn stiefvader op de barricades klom. Daar moest hij vaak aan terugdenken toen hij in Boston aan de onlangs voltooide Sjostakovitsj-cyclus werkte.

Met het Gewandhausorchester is Nelsons al vóór zijn officiële aanstelling aan de Brucknercyclus begonnen. Leipzig deelt een lange geschiedenis met de componist. Arthur Nikisch dirigeerde er bijvoorbeeld in 1884 de eerste uitvoering van de Zevende symfonie. Nelsons zegt: ‘Ik ben zelf opgegroeid met de Bruckner-interpretaties van Kurt Masur, toen die chef in Leipzig was. Zijn opnamen hebben me als tiener enorm aangegrepen. Het samengaan van menselijkheid en spiritualiteit in de muziek. Dat trok mij als jongen sterk aan en het fascineert me tot op de dag van vandaag.’

24

‘Dankzij mijn christelijke opvoeding kan

kirche. En ik denk dat de transparantie

was ik daarna van slag. Dat muziek me

ik me goed met Bruckner identificeren,

en de lichtheid die deel uitmaken van

zó kon raken. Toen wist ik eigenlijk al: ik

maar volgens mij is het niet nodig katho-

het DNA van het orkest, mede te dan-

wil musicus worden.’

liek of protestant te zijn om nader tot de

ken zijn aan Mendelssohn, die hier lang

‘Van meet af aan wilde ik ook Wagner

symfonieën te komen. Hij was een zoe-

zijn stempel op het muziekleven heeft

uitvoeren met dit orkest. Hij is hier per

kende. Zoekende naar God, naar hoop.

gedrukt. Het Gewandhausorchester is

slot van rekening geboren. Nikisch en

Uiteindelijk geldt dat voor ons allemaal.

ideaal voor Bruckner.’

Mahler hebben veel van zijn werken

Het orkest heeft een bijzondere affiniteit

Op de cd’s koppelt Nelsons de symfo-

gespeeld met het Gewandhausorches-

met deze spirituele aspecten. Misschien

nieën aan muziek van Wagner. Zijn

ter in de bak van het operatheater. Het

hangt het samen met de Bachtraditie in

liefde voor hem gaat ver terug. ‘Toen ik

orkest heeft ook de wereldpremière van

Leipzig. Eeuwenlang heeft het orkest

vijf was, mocht ik mee naar een voor-

het Vorspiel tot Die Meistersinger von

elke week Bach gespeeld in de Thomas-

stelling van Tannhäuser. Dagenlang

Nürnberg verzorgd. Bruckner zoekt een

Deze cyclus verdient een ereplaats in de schatkamer van Bruckners discografie

Foto: Marco Borggreve

weg naar hogere sferen, met veel geduld

versie van 1877 in de editie van William

en bescheidenheid. Wagner is totaal

Carragan, in de Derde symfonie voor de

anders. Die vertoont de egoïstische en

herziening uit 1877-1878, waarin juist de

narcistische kant van de menselijke ziel.

Wagnercitaten zijn verwijderd. Niet

Ik denk weleens dat Bruckner zich

iedereen zal gelukkig zijn met dergelijke

daarom zo tot hem aangetrokken voelde,

keuzes, maar de bezwaren verdwijnen

juist omdat hij zijn tegenpool was.’

als sneeuw voor de zon bij de halluci-

De Leipziger cyclus is in veel opzichten

nerende aantrekkingskracht van de

anders dan anders. Ook in de gebruikte

uitvoeringen. Deze cyclus verdient een

partituren. Zo kiest Nelsons in de Eerste

ereplaats in de schatkamer van Bruck-

symfonie voor de laatste ‘Weense’ versie

ners discografie.

BRUCKER, WAGNER SYMPHONIES NOS. 0-9 ORCHESTRAL MUSIC GEWANDHAUSORCHESTER O.L.V. ANDRIS NELSONS DEUTSCHE GRAMMOPHON 0028948645282 (10CD) VKZ.NL/230506057 € 63,99

uit 1891, in de Tweede symfonie voor de

25

GESIGNALEERD

IL P O M O D ’ O RO

NIEUWE MOZART Door Noortje Zanen

Foto: Giulia Fassina

Maxim Emelyanychev

onlangs bekroond met maar liefst twee Edison Klassiek-prijzen in de categorie opera en orkest. ‘Emelyanychev en Il Pomo d’Oro zijn de drijvende krachten achter een vertolking die drie uur lang weet te hypnotiseren’, aldus de jury over Händels oratorium Theodora. En over de eerste editie van de symfonische Voor het eerste deel van zijn

van Antonio Cesti uit 1666, valt niet

Mozartcyclus schreef de jury: ‘il Pomo

symfonische Mozartcyclus ontving il

alleen regelmatig in de prijzen met tal-

d’oro en Maxim Emelyanychev laten zich

Pomo d’oro onlangs een Edison

loze cd-opnames, het treedt ook regel-

op dit album horen als de ideale uitvoer-

Klassiek. ‘Alle facetten van de muziek

matig op in de mooiste concertzalen ter

ders van dit oeuvre. Alle facetten van de

komen optimaal tot hun recht’, aldus

wereld. Onder leiding van chef-dirigent

muziek komen optimaal tot hun recht:

het juryrapport. Voor het tweede

Maxim Emelyanychev en samen met

virtuositeit, dynamiek en lyriek, en de

album selecteerden ‘de ideale

topsolisten als Joyce DiDonato en Jakub

orkestleden lijken samengesmolten tot

uitvoerders van dit oeuvre’ opnieuw

Józef Orlinski richt het ensemble zich

één geheel.’

twee symfonieën en een soloconcert.

vooral op het vocale repertoire, van recitals tot grootschalige opera’s en

Maxim Emelyanychev is blij met deze

Het gaat goed met il Pomo d’oro. Het in

oratoria. Maar ook het instrumentale

prijzen: “De opnamen zijn toch kinderen

2012 opgerichte oudemuziekgezelschap,

repertoire komt veelvuldig aan bod. De

van je. We proberen het beste van ons-

vernoemd naar de gelijknamige opera

veelzijdigheid van il Pomo d’oro is

zelf te geven. Zo’n prijs is dan een teken

‘We proberen het beste van onszelf te geven’

26

VAN IL POMO D’ORO dat je iets bijzonders gemaakt hebt.” De

samen te brengen, waardoor de vele

enorme overgave en speelplezier. Dat

35-jarige Russische dirigent en pianist

stijlen van Mozart als symfonicus zicht-

doet de luisteraar verlangen naar het

trekt als fortepianist sinds 2014 de aan-

baar worden”, zo motiveert

derde deel van deze Mozartcyclus.

dacht met de spraakmakende en nu al

Emelyanychev deze keus in het voor-

legendarische opnames van de Da Pon-

woord van het eerste album, waarop

te-opera’s van Mozart door Teodor

zowel Mozarts allereerste als zijn laatste

Currentzis en zijn orkest MusicAeterna.

(41e) symfonie staan. Deel twee van de

‘De begeleiding van de recitatieven

reeks bevat Symfonie nr. 29 in A, KV 201

tussen de aria’s, doorgaans in meer of

en Symfonie nr. 40 in g, KV 550. “Elk

mindere mate dienstbaar, kregen onder

album zal ook nog een bonuswerk

zijn virtuozenvingers solistische trekjes’,

bevatten, een soort muzikaal hors d’oeu-

schreef NRC. ‘Van achter zijn Walter-for-

vre dat de rest van het programma

tepiano claimde Emelyanychev als het

weerspiegelt.” Na het Pianoconcert nr.

ware een rol in het verhaal, met

23 in A groot, KV 488 met als solist Eme-

gedurfde erupties, snaakse terzijdes en

lyanychev zelf op de eerste cd is het nu

dwarse akkoorden.’ In Amsterdam stal

de beurt aan het Hoboconcert in C groot,

hij de show tijdens het Prinsengracht-

KV 314, met als solist Ivan Podyomov,

concert 2016 als nieuwe chef-dirigent

solohoboïst van het Concertgebouwor-

van il Pomo d’oro. Ook het Scottish

kest sinds 2016.

Chamber Orchestra is ‘betoverd door zijn nieuwe maestro’, aldus The Times

Met het nieuwe album Mozart. Sympho-

over zijn aanstelling als nieuwe chef-diri-

nies 29 & 40, Oboe Concerto verwijst il

gent van dit Schotse kamerorkest in

Pomo d’oro naar drie verschillende

2019. Emelyanychev treedt daarnaast

levensfases van Mozart. Symfonie num-

steeds vaker op als gastdirigent bij

mer 29 schreef hij in 1774 op zijn acht-

erkende symfonieorkesten. Zo maakte

tiende, toen hij nog verbonden was aan

hij in 2021 zijn debuut bij het Concertge-

het hof van de autoritaire aartsbisschop

bouworkest, dat hem opnieuw uitno-

Colloredo. Mozart sprankelde van

digde in 2023 en in april 2024 keert hij

levenslust en componeerde een ener-

terug met werken van Haydn, Schumann

giek en onstuimig werk vol verleidelijke,

en Prokofjev. Ook met il Pomo d’oro

lyrische melodieën. Het virtuoze hobo-

heeft hij al meerdere keren opgetreden

concert ontstond een paar jaar later

in het Concertgebouw, recentelijk nog

tijdens Mozarts tweede Europese Tour

met het Italiaanse programma Beyond

en is opgedragen aan de excellente

met countertenor Jakub Józef Orlinski.

hoboïst Giuseppe Ferlendis, die ook verbonden was aan het hof in Salzburg.

Net als op het eerste album, Mozart. The

In 1781 vestigde Mozart zich als zelfstan-

beginning and the end staan op het

dig musicus in Wenen. Zijn tragische en

nieuwe album twee symfonieën uit

diepzinnige symfonie nummer 40 vol-

verschillende fases van Mozarts leven.

tooide Mozart zeven jaar later, vlak

“We hebben ervoor gekozen om vroege

nadat zijn strenge vader Leopold was

symfonieën en symfonieën uit de vol-

overleden. il Pomo d’oro speelt alle drie

wassen periode van de componist

de stukken zeer overtuigend, met

MOZART THE SYMPHONIES SYMPHONIES 29 & 40 OBOE CONCERTO IVAN PODYOMOV, IL POMO D’ORO, O.L.V. MAXIM EMELYANYCHEV POLO 5051083190480 VKZ.NL/230506052 € 23,99

MOZART THE SYMPHONIES THE BEGINNING AND THE END IL POMO D’ORO O.L.V. MAXIM EMELYANYCHEV POLO 5051083186506 VKZ.NL/230156 € 23,99

27

INTERVIEW

N E M A NJA R AD U L OVIĆ

HET KARAKTER VAN BEETHOVEN

Foto:Misha Obradovic

Door Benjamin Rous

28

‘Ik wilde meer de persoonlijkheid van Beethoven laten horen’

De Servisch-Franse sterviolist Nemanja Radulović stort zich op zijn nieuwe cd op Ludwig van Beethoven.

Met het door hem opgerichte ensemble Double Sens zoekt hij naar de intimiteit in het Vioolconcert van de componist, en speelt hij een bijzonder persoonlijke versie van de Kreutzersonate.

Voor veel violisten is Beethovens Vioolconcert in D-groot hét vioolconcert.

Er is vrijwel geen grote violist te bedenken die het werk niet heeft opgenomen. Nemanja Radulović voegt zich nu op geheel eigen wijze bij hen.

“Eigenlijk is het voor mij veel meer dan een vioolconcert,” vertelt de violist, “het is onderdeel van mijn persoonlijke verhaal. Dit concert heeft me altijd verbonden met iets dat in mijn leven gebeurde. Het was erg belangrijk voor me om dit werk op te nemen met de mensen die ik zo ongelooflijk goed ken en die het grootste deel van hun leven in mijn leven zijn. Met mensen die openlijk kunnen discussiëren over bijna elke maat, over de frasering, over de stijl, over versiering en vibrato. Ik wilde diep doordringen in de muziek en vrijheid hebben in de interpretatie en de viool echt laten klinken als onderdeel van het ensemble, niet als een traditionele soloviool voor het orkest.”

op het werk te ervaren, kreeg ik ook een

geen solist in dit arrangement, maar

soort vrijheid om me voor te stellen wat

maakt deel uit van het geheel, net als in

ik zie en voel in deze muziek. Voor mij

het concert.”

gaat het heel erg om emoties, om de kleuren en de dynamiek in de partituur.

In alles klinkt door dat naast Beethoven

Ik denk dat we vooral in dit concert echt

zelf Double Sens, het vijftien jaar gele-

met Beethovens muziek kunnen spelen,

den door Radulovic´ opgerichte ensem-

er onze persoonlijkheid aan toe kunnen

ble, de ziel vormt van de nieuwe

voegen. Er is genoeg ruimte, Beethoven

opname. “Ik wilde de twee kanten van

laat het toe.”

mijn oorsprong, het Servische en het Franse deel, met elkaar verbinden en

De beste begeleiding voor Beethoven is

die verschillende culturen in één

natuurlijk Beethoven, dus is het tweede

ensemble samenbrengen. In het begin

werk op de cd diens Kreutzersonate.

was dat moeilijk, maar na verloop van

Maar naar de naam van een pianist

tijd begonnen ze inspiratie bij elkaar te

wordt het lang zoeken. Radulović geeft

vinden. We hebben nu die perfecte plek

aan dit werk een unieke eigen draai. “Ik

in het midden gevonden, het voelt als

denk dat ik dertien was toen ik voor het

een echte eenheid. Ik ben ontzettend

eerst de partituur van de Kreutzersonate

blij dat we deze Beethoven samen

kreeg, toen ik nog in Belgrado woonde. Ik

hebben gedaan. Iedereen kon zich vrij

hou echt van die sonate, die qua harmo-

voelen, niemand legt de ander iets op.

nie en structuur heel anders is dan vrij-

Je kunt zo meer risico’s nemen in de

wel alle andere vioolsonates. Er zit

interpretatie. Het is prachtig om iets te

zoveel persoonlijkheid in de partituur.

kunnen spelen dat je zo dierbaar is, om

Toen ik de sonate met verschillende

iets zo bijzonders te delen, met mensen

pianisten speelde, hoorde ik in mijn

van wie je echt houdt.”

hoofd altijd nog iets anders, andere instrumenten, niet alleen de piano of viool. Ik dacht dat het voor deze opname misschien tijd was om iets nieuws te proberen, om wat van mijn eigen verbeelding in de partituur te stoppen en een arrangement voor strijkensemble te maken. Na zes maanden schrijven, schrappen, mezelf bevragen en weer schrijven had ik het af.”

Hoe vertaalt dat zich in deze nieuwe opname van het Vioolconcert? “Ik wilde

“Twee maanden na onze opname

meer de persoonlijkheid van Beethoven

speelde ik weer een aantal concerten

laten horen, een scala aan verschil-

Beethoven met de piano erbij en dat was

lende emoties en karaktertrekken. De

zo anders”, vertelt Radulović. “Soms

tempi zijn wellicht anders, meer richting

miste ik iets en soms vond ik bepaalde

de uitersten, dan wat mensen gewend

passages zo mooi klinken in het origi-

zijn. Er is een echte dialoog tussen

neel. Dus nu zit ik een beetje tussen de

instrumenten, die soms een iets andere

twee in en ik kan niet zeggen welke ik

kant op gaan, maar vervolgens weer bij

mooier vind. Het is een andere manier

elkaar komen. Voor mij zijn de stiltes in

om de muziek te delen. Met het ensem-

de muziek van Beethoven ook zo

ble krijg je zulke andere kleuren, waarbij

belangrijk, iedereen brengt die net weer

sommige leden van het ensemble solo-

anders. Door samen te werken met

partijen spelen om in de tutti’s dan weer

verschillende dirigenten en hun visies

op te gaan in het geheel. De viool is echt

BEETHOVEN VIOLIN CONCERTO VIOLIN SONATA NO. 9

NEMANJA RADULOVIĆ, DOUBLE SENS WARNER CLASSICS 5054197743399 VKZ.NL/230506059 € 22,99

29

INTERVIEW

H Y PE RIO N

EEN JUWEEL VAN Door Paul Janssen

Hyperion Records. Het was altijd dat mooie onafhankelijke label dat fier standhield naast grote maatschappijen als Universal, Warner en Sony.

Nu is de door velen gekoesterde Engelse cd-maatschappij ingelijfd bij hetzelfde Universal Music waar Deutsche Grammophon en Decca deel van uitmaken. CEO Global Classics & Jazz Dickon Stainer verklaart en stelt gerust. “Het is heel belangrijk om de signatuur van het label te behouden.”

Hyperion is het geesteskind van Ted Perry. Vanaf 1980 nam hij repertoire op dat andere labels lieten liggen. Zo had hij Dickon Stainer

in 1985 veel succes met het Hildegard von Bingenalbum A Feather on the Breath of God door Gothic Voices, verge-

label toevoegen naast Decca en

de eigen identiteit van Hyperion behou-

zeld door een even jonge als briljante

Deutsche Grammophon is een

den blijft. Het is ook voor ons heel

Emma Kirkby. Met series als The Roman-

once-in-a-lifetimekans.” Stainer noemt

belangrijk om de signatuur van Hyperion

tic Piano Concerto en de Schubert Edition

het ‘een juweel van een label’. “Er is niets

te bewaken. Daarom komen er mooie

met de complete liederen, geïnitieerd

dat op Hyperion lijkt. De inspiratie van

nieuwe cd’s aan van onder anderen

door pianist en meesterbegeleider Gra-

Ted lag bij zaken als kamermuziek en de

Marc-André Hamelin, Angela Hewitt en

ham Johnson, schreef Hyperion verder

meerstemmige koormuziek. Zijn visie en

Mahan Esfahani. Bovendien verschijnt er

geschiedenis. Toen Ted Perry in 2003

artistiek ethos hebben het label groot

met Morning Star een mooi kerstalbum

overleed nam zijn zoon Simon de leiding

gemaakt.”

van The Gesualdo Six.”

over. Hij ging op dezelfde voet verder.

Ook Stainer, die in zijn jonge jaren

“Ik ken Simon al heel lang”, begint Dickon

Sinds februari 2023 valt Hyperion onder

koorknaap was en viool en altviool in het

Stainer zijn relaas over de overname van

de verantwoordelijkheid van Stainer.

National Youth Orchestra of Great Bri-

Hyperion door Universal Music. “Hij wilde

Simon Perry is op eigen verzoek groten-

tain speelde voordat hij na zijn studie

altijd onafhankelijk blijven, maar op een

deels teruggetreden. Wel is het hart van

Engelse literatuur zijn weg in het marke-

gegeven moment liet hij vallen dat hij

het Hyperionteam meeverhuisd. “Dat is

tingwezen vond, heeft zo zijn eigen

Hyperion wilde verkopen. We waren er

goed voor de fans. Hyperion bedient een

favorieten in de Hyperioncatalogus. “Ik

bij Universal niet op uit, maar zo’n mooi

specifiek publiek en het team zorgt dat

denk meteen aan de opnamen van

Hyperion is voortaan onderdeel van Universal Music

30

EEN LABEL Angela Hewitt en Stephen Hough, toch zo’n beetje de peetvader van Hyperion, maar ik ben vooral gecharmeerd van de vocale opnamen met meerstemmige werken. Bijna niemand weet dat, maar toen ik als jongetje van twaalf in het knapenkoor van de Ely Cathedral zong hebben we een keer een opname gemaakt voor Hyperion: Service High and Anthems Clear. Die jongenssopraan die solo zingt in Blessed be the God and Father, dat ben ik.”

Over de reden dat Hyperion in de etalage kwam te staan heeft Stainer zo zijn eigen idee. “Ik denk dat streaming een grote factor is geweest. Het is niet makkelijk voor een onafhankelijk label om alles goed met de streamingsdiensten te regelen. En het wordt steeds lastiger om publiek te bereiken als je niet op streamingsdiensten beschikbaar bent.

Het fenomeen streaming beweegt zich

MOZART PIANO SONATAS ANGELA HEWITT HYPERION 0034571284217 VKZ.NL/230506073 €29,99

J.S. BACH THE FRENCH SUITES MAHAN ESFAHANI HYPERION 0034571284019 VKZ.NL/230506074 €29,99

op dit moment enorm door het demografisch spectrum. Inmiddels raakt ook het publiek voor klassieke muziek en jazz er steeds meer mee vertrouwd. We zijn hard bezig om de complete Hyperioncatalogus beschikbaar te maken. In april 2024 moeten alle ruim tweeduizend titels ook gestreamd kunnen worden. En

ZIE AANBIEDING OP PAG. 3

dat is mooi, want er valt veel te ontdekken. Streaming is grenzeloos; je vindt, ook in de Hyperioncatalogus, vele zaken die je nog niet kende en die wel direct een snaar raken.”

A FEATHER ON THE BREATH OF GOD GOTHIC VOICES STREAMING ONLY

DIVERSE COMPONISTEN MORNING STAR THE GESUALDO SIX HYPERION 0034571284040 VKZ.NL/230506056 €16,99

31

INTERVIEW

JACO B O LIE TRIO

REIZIGERS IN MUZIEK Door Benjamin Rous

Muzikale volkstradities

Op hun nieuwe cd Travellers nemen de

Op de cd Travellers staan werken van

leden van het Jacob Olie Trio de

drie reizende, soms zelfs enigszins ont-

luisteraar mee op een muzikale reis.

heemde componisten centraal. Hoe

De pianotrio’s van Arno Babajanian,

weerklinkt dat in hun muziek? “Bij Baba-

Frank Martin en Antonin Dvorák

janian hoor je duidelijk de invloed van de

leunen alle drie op geheel eigen wijze

Russische school, van componisten als

op uiteenlopende muzikale

Rachmaninov en Chatsjatoerjan. Maar in

volksliedjes, die doemka’s, zegt hij zijn

volkstradities.

allerlei kleine intervalletjes klinkt dan

geboortestreek vaarwel. Binnen een zo’n

toch weer Armeense volksmuziek door,

doemka zit eigenlijk altijd een afwisse-

Het pianotrio van de in Armenië geboren

dan krijgt het iets oriëntaals. Ik hoor

ling tussen snel en langzaam. Het stuk

componist Arno Babajanian was het

melodieën waarvan ik denk dat die

wisselt voortdurend van stemming,

vertrekpunt voor de nieuwe cd van het

moeten voortkomen uit zijn eigen land,

maar wat ik heel knap vind is dat Dvorák

Jacob Olie Trio. “In die streken is het een

uit zijn eigen jeugd, en daar geeft hij een

toch eenheid weet te scheppen. Het zijn

algemeen onderdeel van de canon voor

eigen draai aan. Maar hij weet ze ook in

niet zes losse deeltjes die je ook in een

pianotrio,” vertelt Jacobus den Herder,

een grotere structuur te gieten, hij

andere volgorde zou kunnen spelen. Die

de pianist van het ensemble, “terwijl we

beheerst echt de techniek hoe je zo’n

felle contrasten zijn wel echt een hand-

het hier nauwelijks horen. Jurrian van der

stuk opbouwt. Zo begint hij met een

tekening van het stuk, die moet je ook

Zanden, onze cellist, was dat stuk op het

thema dat later steeds terugkomt.”

niet afzwakken. Het werk laat ook veel ruimte aan een ensemble voor interpre-

spoor gekomen en er helemaal voor gevallen. Toen zijn we gaan kijken wat

“In het pianotrio van Frank Martin maak

tatie: je kunt zoveel doen met timing,

erbij zou passen en een mooi overkoe-

je een soort reis in een reis: Martin was

met hoeveel je vertraagt of versnelt. Het

pelend thema kon zijn. We willen altijd

een Zwitser die ook grote delen van zijn

is wat dat betreft enorm dankbare

iets spelen dat een groot deel van het

leven elders woonde, waaronder Neder-

muziek om te spelen, je raakt er nooit op

publiek misschien nog niet kent en

land, en met dit trio een stuk schrijft op

uitgekeken.”

waarvan we hopen dat het ze aange-

basis van Ierse volksmuziek, maar dan

naam zal verrassen.”

wel in zijn eigen idioom.” Martin stu-

JACOBOLIETRIO.COM

deerde ook wis- en natuurkunde, en dat Foto: Foppe Schut

hoor je volgens Den Herder goed terug in zijn fascinatie voor ritmische elementen: “Hij speelt voortdurend met de verhoudingen tussen de verschillende instrumenten. In het tweede deel van het trio geeft hij de cello en de piano allebei een melodie, twee op zichzelf staande Ierse volksliedjes, die hij bijna lukraak op elkaar zet. Alsof twee mensen twee liedjes door elkaar zingen. En toch past het!”

Dvoráks Dumky-trio is een van de hoekstenen van het repertoire voor pianotrio.

“Je kunt het zien als een soort afscheidsstuk, voor hij naar de Verenigde Staten

BABAJANIAN, MARTIN, DVORÁK TRAVELLERS JACOB OLIE TRIO ET’CETERA 8711801017969 VKZ.NL/230506051 € 23,99

vertrok”, aldus Den Herder. “Met die

33

JAZZ

Drie is een kunst Door Mischa Andriessen

Three is a crowd wordt wel gezegd. Met

vaak met zoveel plezier, net of de drie

De jonge Nederlandse pianist Jan

zijn drieën bungelt er al snel eentje zo’n

musici ze voor het eerst horen en spelen.

Geijtenbeek opent zijn album In Between

beetje bij. Om een porductie met een

met Happy Song no. 2 en zet daarmee

drietal te laten werken, is dan ook een

Eenzelfde prettig gebrek aan pretentie

meteen de toon. Ook hier klinken een

niet te onderschatten kunst. Dat neemt

ademt de nieuwe plaat van gitarist John

weldadige rust en ruimtelijkheid door. En

niet weg dat het ook heel anders kan

Scofield. Uncle John’s Band hint vol

de durf om de melodie het werk te laten

gaan. Op het album Jasper Somsen

zelfspot op Scofields niet al te hippe

doen. Geijtenbeek, bassist Thomas Pol

Invites Paul Van der Feen & Bert van den

imago en maakt tegelijkertijd duidelijk

en drummer Niek de Bruijn houden het

Brink klinkt de muziek juist alsof het

dat het natuurlijk om de muziek gaat. Op

heerlijk ontspannen. Op een bepaalde

spelen geen enkele moeite kost en de

deze dubbelaar is die heerlijk ontspan-

manier klinken er echo’s door van de trio’s van Ahmad Jamal en Bobby Timmons, waarbij vooral moet worden opgemerkt dat Geijtenbeek net zulke pakkende nummers schrijft.

Nieuwe jazz uit de zeventiende eeuw.

HOT (Het Orgel Trio) presenteert de nieuwe plaat Sweelinck met de nodige humor en tegelijk is het waar. De muziek van de vermaarde Nederlandse componist leent zich uitstekend voor jazz. Jazz met een kerkorgel, in dit geval, en dat is een traktatie van jewelste. Tezamen met contrabas en klarinet levert dat een

Foto: Carlos Villarroel

majestueus, maar ook opgewekt groepsgeluid op.

Jasper Somsen verrassende wendingen zo uit de mouw

nen. Bassist Vicente Archer is de man

worden geschud. Met bassist Somsen

van de lome, je haast in trance wiegende

als meer dan solide basis wisselen alt-

groove, perfect passend bij drummer Bill

saxofonist Van der Feen en toetsenist

Stewart die een meester is in het onna-

Van den Brink (hier op een good old vibe

drukkelijk swingen. Voor Scofield een

piano) muzikale ideeën uit alsof het

gespreid bedje om geweldig te kunnen

kwinkslagen zijn in een gevat gesprek.

soleren. Veel eigen werk, maar ook heer-

Het repertoire bestaat uit standards die

lijke songs als Mr Tamborine Man van

al heel vaak zijn gespeeld, maar niet

The Byrds en Old Man van Neil Young.

Kwinkslagen in een gevat gesprek

34

JASPER SOMSEN INVITES PAUL VAN DER FEEN & BERT VAN DEN BRINK CHALLENGE 0608917356724 VKZ.NL/230506071 € 22,99

2023

TIJDREIS DOOR DE KLASSIEKE MUZIEK

rt

Inclusief eaukaa d a C 50 € 7 , € t.w.v .

50

7,

VE KORTI EL N KLASS G OP IEK CD’S E

230120 0724320

*Consumentenadviesprijs

AANGENAAMKLASSIEK.NL

rt

2023

€14,

99*

tG.rw atis.v. d a C eaukaa

AANGENAAM KLASSIEK 2023

NIEUWE CD’S ÉN PRIJSPAKKERS

VIVALDI . LECLAIR .

LOCATELLI

J.S. BACH Goldberg Variations reimagined (new arrangement by Chad Kelly)

Violin Concertos

Théotime Langlois de Swarte, Les Ombres / Margaux Blanchard, Sylvain Sartre

Rachel Podger, Brecon Baroque Channel Classics CCSSA44923 – 723385449232

HMM 902649 3149020943793

Cd 1 track 1 : Vivaldi: Violin Concerto in B Minor, RV 384: I Allegro

De jonge Franse violist Théotime Langlois de Swarte gaf in 2002 zijn visitekaartje af met een duivels meeslepende en lichtvoetige plaat. Met zijn wendbare vertolkingen en jeugdige bravoure wist hij vioolconcerten van Vivaldi, Leclair en Locatelli zodanig nieuw leven in te blazen dat niemand stil kon blijven zitten. ‘De frisheid van zijn spel laat je iedere keer weer opnieuw naar hem luisteren’, zo luidde het oordeel van Classicalmusicdaily.com

Cd 1 track 3: Goldberg Variations Reimagined: Variation 16, Ouverture

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Het kan nog, nieuw licht laten schijnen op Bachs onvolprezen Goldbergvariaties. De beroemde aria en de dertig variaties zijn voor alle mogelijke instrumenten en instrumentcombinaties gearrangeerd, maar niemand kwam eerder op het idee het werk te bewerken zoals Bach gedaan zou hebben als het voor een typisch ‘groot’ ensemble uit zijn eigen tijd was bedoeld.

Klavecinist Chad Kelly deed het voor violiste Rachel Podger en Brecon Baroque. Het resultaat is een reis met de tijdmachine naar een verfijnd koffieconcert rond 1730 in het Leipzig van Bach.

NIEUW

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

SCHUBERT

SCHÖNBERG, BERG, HINDEMITH, CHAUSSON

Impromptus D899 & 935

Ronald Brautigam BIS 2614 – 7318599926148

Infinite Voyage

Barbara Hannigan, Bertrand Chamayou, Emerson Quartet

Cd 1 track 4: Impromptus Op. 90 D899: No. 3, Andante

Alpha 1000 – 3701624510001

Dit kan niet anders dan een historische cd worden. Het is de allerlaatste plaat die het onvolprezen Emerson String Quartet heeft opgenomen. Het in 1976 opgerichte Amerikaanse kwartet houdt er in 2023 mee op. Voor deze laatste cd hadden de vier strijkers nog één wens: Schönbergs Tweede strijkkwartet opnemen met sopraan Barbara Hannigan. De ‘sopraan zonder angst’ (The New York Times) straalt met het kwartet ook in Hindemiths Melancholie, vier liederen waarin het Emerson en Hannigan de sfeer van de vroege twintigste eeuw ademstokkend mooi vangen.

2023

2

NIEUW

NIEUW

Cd 1 track 2: Chausson: Chanson Perpétuelle

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

AANGENAAMKLASSIEK.NL

Ronald Brautigam maakte voor het label BIS inmiddels legendarische opnamen van de pianowerken van Haydn, Mozart en Beethoven op fortepiano. Ook Mendelssohn kreeg van de Nederlandse pianist een nieuw geluid. Het wachten was op zijn eerste Schubertopname. Die is er nu.

‘De meester van de fortepiano’ (Die Zeit) geeft om te beginnen Schuberts Impromptu’s een ongehoorde intimiteit; alsof je als luisteraar naast de componist op de pianokruk zit en even met zijn briljante brein mag meereizen.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

AANGENAAM KLASSIEK 2023

VOORDELIG GEPRIJSD RHEINBERGER .

MENDELSSOHN

AUERBACH

Choral Works

Delta Piano Trio

Milking Darkness

Netherlands Radio Choir / Benjamin Goodson

Challenge Classics CC 72963 – 0608917296327

Pentatone PTC 187039 – 8717306260398

Cd 1 track 7: Piano Trio No. 3 III. Adagio religioso

Cd 1 track 5: Rheinberger: Abendlied

De eerste cd van het Groot Omroepkoor met Benjamin Goodson als chef-dirigent is meteen een schot in de roos.

Het koor zet de katholieke wereld van Joseph Rheinberger naast de protestantse koorwerken van Felix Mendelssohn. De dubbelkorige mis van Rheinberger klinkt als een spannende Palestrina in een romantisch jasje. En Mendelssohn lijkt naast Rheinberger kraakhelder en soms schokkend modern. Een verrassende cd, niet alleen voor koorliefhebbers.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

De muziek van Lera Auerbach is ‘direct, heeft een onmiddellijke impact en schuwt nooit grote gebaren’, zo karakteriseerde Classics Today het werk van deze Russisch-Amerikaanse componiste met Joods bloed. Haar muziek klinkt hedendaags, maar draagt de herinnering aan bekende en vervlogen tijden in zich. Het maakt de cd van het Nederlandse Delta Piano Trio, dat al jaren met Auerbach samenwerkt, tot een portret vol verrassende, zielsnijdende nostalgie. Luister naar het prettig verstikkende Adagio religioso uit het Derde pianotrio en wees voor altijd verkocht.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

CLARA EN ROBERT SCHUMANN

MOZART Serenades

Love’s Spring

Mozarteumorchester Salzburg / Roberto González-Monjas

Raoul Steffani, Magdalena Kožená, Gerold Huber

Berlin Classics 885470029979

Challenge Classics 608917286526

Cd 1 track 6: Serenata Colloredo, K. 203/189b: IV. Allegro

NIEUW In de achttiende eeuw van Mozart vormden meerdelige serenades doorgaans de amusementsmuziek tijdens officiële gebeurtenissen of grootse particuliere feesten van iedereen die het zich veroorloven kon.

Voor Mozart was het ook een verdienmodel, al weerhield hem dat er niet van om in dit genre zijn meest aansprekende muziek te schrijven. Het Mozarteumorchester Salzburg brengt met de Serenades KV 203 en 239 (de Serenata Notturna) de Salzburgse festiviteiten zo tot leven dat u zich met wat vrienden en een paar goede flessen wijn al snel ruim twee eeuwen terug in de tijd waant.

NIEUW

NIEUW

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €19,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Cd 1 track 8: R. Schumann: Tanzlied (Rückert) Op. 78 No. 1

Dat Raoul Steffani begin 2023 de Nederlandse Muziekprijs kreeg, de hoogste Nederlandse staatsonderscheiding op het gebied van de klassieke muziek, was voor zijn volgers geen verrassing. Hij zong immers al met de groten der aarde, getuige de prachtige cd Love’s Spring waar de bariton met niemand minder dan mezzosopraan Magdalena Kožená aan zijn zijde de liefde tussen Robert en Clara Schumann in liederen van de Duitse tortelduifjes uit de doeken doet.

Met Gerold Huber achter de piano zijn het uitvoeringen om het warm van te krijgen.

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

2023

AANGENAAMKLASSIEK.NL

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

3

AANGENAAM KLASSIEK 2023

NIEUWE CD’S ÉN PRIJSPAKKERS

VARIOUS

KORNGOLD

Recuerdos

String Quartet No. 1, Op. 16 | Piano Quintet Op. 15

Augustin Hadelich, WDR Sinfonieorchester / Cristian Macelaru

Alma Quartet, Severin von Eckardstein

Warner Classics 190296310768

Challenge Classics CC 72932 – 0608917293227

Cd 1 track 9: Tárrega: Recuerdos de la Alhambra

Cd 1 track 11: Piano Quintet in E Major, Op. 15 - III. Finale: Gemessen, beinahe pathetisch

Augustin Hadelich is zo’n violist die elk werk boven zichzelf uit kan tillen. Onder de titel Recuerdos combineert hij de Carmen-Fantasie van Sarasate met het Tweede vioolconcert van Prokofjev en Brittens prachtige Vioolconcert – en het klinkt allemaal even mooi en meeslepend. Dit is vioolspel van de hoogste orde. Virtuoos zonder spierballenvertoon, en zo zangrijk dat er even niets anders op de wereld bestaat. Let vooral ook op het huzarenstukje dat Hadelich van de gitaarklassieker Recuerdos de la Alhambra van Tárrega maakt.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

De eerste cd van het Alma Quartet met strijkkwartetten van Korngold bevatte ‘een vleug zachte nostalgie’, aldus de Volkskrant. En OpusKlassiek noemde de opname ‘pakkend’ en wilde niets liever dan ook het Eerste strijkkwartet van het Alma Quartet horen. Die wens is nu vervuld. Het meesterlijk uitgevoerde Eerste strijkkwartet laat een jonge Korngold horen die stevig in het Weense fin de siècle staat. Het Pianokwintet dat met Severin von Eckardstein achter de vleugel de cd completeert, is van hetzelfde kaliber: verslavend mooie nostalgie.

VARIOUS

HÄNDEL

Beyond

Salve Regina

Jakub Józef Orliński, il Pomo d’Oro

Julie Roset, Millenium Orchestra / Leonardo García Alarcón

Warner Classics – 5054197726453

NIEUW

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

RIC 442 – 5400439004429

Cd 1 track 10: Incompresibil nume (uit Pompeo Magno)

Cd 1 track 12: HWV 241: Salve Regina

NIEUW

Hij werd ooit door nota bene The Financial Times geïntroduceerd als ‘the new countertenor on the block’. Inmiddels is Jakub Józef Orliński een gevestigd zanger die met il Pomo d’Oro de ene na de andere soloplaat maakt waarop de wereld van de aloude castraten herleeft. Ook Beyond is na veelgeprezen cd’s als Anima Eterna en Anima Sacra weer een juweel met veel niet eerder gehoord repertoire uit de tijd van Monteverdi en consorten, dat bij Orliński en il Pomo d’Oro klinkt als een reeks actuele popsongs.

2023

4

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

AANGENAAMKLASSIEK.NL

Met een meesterlijk Salve Regina van Händel bewees Julie Roset dat het winnen van de prestigieuze Metropolitan Opera Laffont Competition in New York in 2022 geen toeval was. Met hemelse precisie laat de Franse sopraan haar noten boven het even krachtige Millenium Orchestra van Leonardo García Alarcón zweven.

Ook in Händels Gloria en Silete venti werkt de combinatie verslavend. Een uitvoering die erom schreeuwt de cd-speler op repeat te zetten.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

AANGENAAM KLASSIEK 2023

VOORDELIG GEPRIJSD

VARIOUS

MOMOTENKO

Roots

Creator of Angels (Choral Works)

Nemanja Radulovic, Double Sens

Latvian Radio Choir / Sigvards Klava

Warner Classics 190296198397

ODE 1413-2 – 761195141328

Cd 1 track 13: Hommage à Aleksandar Sisic (Serbia) Medley ‘Een fascinerende reis’, noemde theclassicreview.com de cd Roots van de flamboyante Servische violist Nemanja Radulovic. In de stilte van de coronaperiode stortte hij zich op de verbindende kracht van de volksmuziek van vele landen als China, Japan, India, Frankrijk, Spanje, Servië, Roemenië en Israël. Bekende en minder bekende volksliedjes en op volksmuziek gebaseerde klassiekers zoals de Danse espagnole uit La Vida Breve van Manuel de Falla passeren de revue op deze enorme en vooral vrolijke muzikale wereldreis. ‘Een verhaal van vreugde en liefde en een reis naar de basis van de klassieke muziek’, aldus de violist.

Cd 1 track 15: Three Sacred Hymns: Ave Maria

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Alfred Momotenko zag het levenslicht in Oekraïne. Al in 1990 werd het hem te benauwd en vluchtte hij naar Nederland waar hij uiteindelijk aan het conservatorium van Den Haag afstudeerde. Zijn vaderland zou hij daarbij niet vergeten, zo blijkt ook uit deze cd met koorwerken, geschreven tussen 2017 en 2022. Diep verankerde religieuze tradities gaan in zijn werk samen met modernere klanken en alles klinkt uit de monden van het Lets Radio Koor alsof er nooit andere muziek geweest is.

VARIOUS

VARIOUS

La présence lointaine

Minne

Ksenia Kouzmenko

Holland Baroque, Bastarda Trio

ZEF 9695 – 8717774570913

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

PTC 187002 – 8717306260022

Cd 1 track 14: Mompou: Canço i dansa No. 3: Modéré & Sardana – temps de marche

La présence lontaine, de verre aanwezigheid, is de poëtische titel van een even tintelend als meeslepend verhaal dat de in Nederland wonende Wit-Russische pianiste Ksenia Kouzmenko vertelt op een Érard van rond 1900. Het is een reis van de door Spaanse volksmuziek geïnspireerde werken van Mompou, Debussy en Albéniz naar de vaak ook Spaans gekleurde Zuid-Amerikaanse folklore in werken van Cervantes, Ginastera en Guastavino. De milde lichtheid van de fortepiano zorgt voor een intieme luistersessie en een speelse glimlach. Een verrassende cd.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €22,99 VOOR 99

SACD 1 track 16: Steenbrink: Introduction (inspired by Hadewijch 13th century)

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

‘Een buitengewoon spannend en oorspitsend mengsel van jazz, folk, barok, gregoriaans, renaissancemuziek en een beetje Hildegard dat heerlijk gepassioneerd wordt uitgevoerd’. Luister was duidelijk over Minne, de cd van Holland Baroque in samenwerking met het Bastarda Trio. Opeens kreeg de wereld van Hadewich in de beleving van Luister een klank, en woorden als ‘minne’ (beminnen en meer) en ‘orewoet’ (verlangen in de breedste betekenis des woords) een muzikale betekenis. ‘Ongehoorde muziek’ die klinkt alsof ze er ‘altijd al geweest is’.

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

2023

AANGENAAMKLASSIEK.NL

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

5

AANGENAAM KLASSIEK 2023

NIEUWE CD’S ÉN PRIJSPAKKERS

VAN WASSENAER

VARIOUS

VI Concerti Armonici

Origins

La Sfera Armoniosa / Mike Fentross

Lucie Horsch e.a.

Decca 0028948531929

Challenge Classics CC 72955 – 0608917295528 Cd 1 track 19: Horsch / Sissoko: Tilibo

Cd 1 track 17: Concerto Armonico I – II. Allegro

NIEUW La Sfera Armoniosa, het oudemuziekensemble van luitist Mike Fentross, gooide al eerder hoge ogen met cd’s waarop werken van Pieter Hellendaal en Willem de Fesch stonden. In deze barokke ‘Dutch Masters’-serie mag Graaf Unico Wilhelm van Wassenaer natuurlijk niet ontbreken. Tot de jaren tachtig van de twintigste eeuw dacht men dat het om muziek van iemand als Pergolesi ging. De ontdekking dat er een Nederlandse barokke componist bestond die niet voor Vivaldi onderdeed, was een ware sensatie. En dat is het nog steeds, getuige deze opwindende liveopname van zijn zes Concerti armonici.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

‘Tegelijkertijd modern en tijdloos’, noemde Classic.nl de cd Origins van Lucie Horsch.

Het wonderlijke amalgaam van jazz, volksmuziek, op volksmuziek gebaseerde twintigste-eeuwse klassiekers, Argentijnse tango en Venezolaanse joropo is vooral een pleidooi voor de blokfluit. Origins zou daarom verplichte kost moeten zijn voor iedereen met een blokfluittrauma. Horsch speelt, gesteund door onder andere Fuse, LUDWIG, Carel Kraayenhof en Sean Shibe werkelijk alles en alles even overtuigend. ‘Een origineel concept, sprankelend uitgevoerd’, oordeelde Gramophone.

WEINBERG .

DUTILLEUX

GILLES

Concerti

Messe des Morts

Edgar Moreau, WDR Sinfonieorchester / Andris Poga

Les Folies Françoises, Les Pages e.a. / Fabien Armengaud

Warner Classics – 5054197489334

Château de Versailles CVS 104 – 3760385430140

Cd 1 track 18: Weinberg: Cello Concerto in C Minor Op. 43: II. Moderato

Cd 1 track 20: Requiem: Graduel – Offertoire

NIEUW

De Franse krant Le Figaro sprak al eens over de ‘moeiteloze virtuositeit en dynamische performance’ van de jonge Franse cellosensatie Edgar Moreau. Precies die eigenschappen heeft een musicus nodig om de celloconcerten van Mieczyslaw Weinberg en Henri Dutilleux voor het voetlicht te brengen. De snijdende melancholie van Weinberg en de enigmatische verfijning van Dutilleuxs Tout un monde lontain… komen rechtstreeks het hart binnen, want Moreau ‘gaat recht op zijn doel af zonder sentimenteel te worden’, zoals het Belgische Klara terecht schreef.

2023

6

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

AANGENAAMKLASSIEK.NL

Jean Gilles was een van de grote namen in het Frankrijk van de late zeventiende, vroege achttiende eeuw.

Zijn Requiem uit 1705 was decennialang zijn meest uitgevoerde werk, het klonk tijdens de begrafenissen van grootheden als Rameau en Lodewijk XV. Het Requiem, dat niet de duisternis van de dood maar de vreugde van het leven viert, klinkt ook anno 2023 uit de monden van het koor van het Centre de musique baroque de Versailles en Les Folies Françoises als een warm pleidooi voor het aloude ‘carpe diem’.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

NIEUW

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

AANGENAAM KLASSIEK 2023

VOORDELIG GEPRIJSD

J.S. BACH

HÄNDEL

A Tribute to Bach

Eternal Heaven

La Cetra Barockorchester Basel / Maurice Steger

Lea Desandre, Iestyn Davies, Jupiter / Thomas Dunford

Berlin Classics 885470030722

Erato 5054197196775 Cd 2 track 1: Concerto in F Major for Harpsichord, two Recorders, Strings & B.C. BWV 1057: III. Allegro Assai

Vele blokfluitisten betreuren dat Johann Sebastian Bach geen enkel werk heeft overgeleverd voor hun instrument. Terwijl Bach er zeker voor geschreven moet hebben, want de blokfluit was toen ook al een instrument dat velen bij de eerste kennismaking met muziek in de handen kregen.

De wereldvermaarde blokfluitist Maurice Steger maakte van de nood een deugd en bewerkte onder andere het Klavecimbelconcert BWV 1053 en de Triosonate BWV 527, met de blokfluit in de hoofdrol. Het resultaat is een Bach om verliefd op te worden.

NIEUW

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €19,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Cd 2 track 3: Joseph and his Brethren, HWV 59 “Prophetic raptures swell my breast” Het lijkt aanmatigend om een cd de titel Eternal Heaven mee te geven, maar in het geval van mezzosopraan Lea Desandre, countertenor Iestyn Davies en het onvolprezen ensemble Jupiter onder leiding van Thomas Dunford is het geen woord te veel. De wijze waarop de vocalisten in elkaar haken en in aria’s en delen uit oratoria van Händel het onderste uit de kan halen, is om eeuwig naar te luisteren.

‘Gorgeous, free-wheeling and technically flawless’, noemde classical-music.com deze perfecte introductie op Händel, de dramaturg en vocale componist bij uitstek.

NIEUW

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €19,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

RAVEL .

SJOSTAKOVITSJ

RACHMANINOV 24 Preludes

Piano Trios

Nikolai Lugansky

Busch Trio

HMM 902339 – 3149020233924

Alpha 1002 – 3701624510025 Cd 2 track 2: 13 Prelude Op. 32, No. 5. Moderato in G Major

Cd 2 track 4: Sjostakovitsj: Trio No. 2 in E Minor, Op. 67: III. Largo

NIEUW

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€11,

Nikolai Lugansky behoort sinds hij in 1994 het Tsjaikovski Concours in Moskou won tot de groten der aarde. Vooral als hij Rachmaninov speelt is deze leerling van Tatjana Nikolajeva onovertroffen. Hij nam een groot aantal preludes van Rachmaninov al eens eerder op, maar nu staan ze in deze nieuwe registratie alle vierentwintig bij elkaar en vormen ze ‘een waaier van subtiliteiten en verleidende noblesse’, aldus OpusKlassiek.

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

‘Onweerstaanbaar’, ‘expressief’, ‘verschrikkelijk goed’. Het zijn de dominerende kreten als het gaat over het gedeeltelijk Nederlandse Busch Trio. Het pianotrio ontfermt zich nu over twee van de belangrijkste twintigste-eeuwse trio’s: het trio van Ravel, geschreven aan het begin van de Eerste Wereldoorlog, en het Tweede pianotrio van Sjostakovitsj dat in de Tweede Wereldoorlog ontstond. Ongetwijfeld een nieuw hoogtepunt in de discografie van het drietal dat ‘tot op opmerkelijk grote hoogte samensmelt’ (The Strad).

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

2023

AANGENAAMKLASSIEK.NL

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

7

AANGENAAM KLASSIEK 2023

NIEUWE CD’S ÉN PRIJSPAKKERS

J.S. BACH

BRAHMS

Kantaten BWV 56 & 82

Songbook, Vol. 1: Die schöne Magelone & Regenlied-Zyklus

Christoph Prégardien, Le Concert Lorrain / Stephan Schultz

Thomas Oliemans, Malcolm Martineau

Etcetera KTC 1704 – 8711801017044

Linn Records CKD 693 – 691062069328

Cd 2 track 5: Kantate BWV 82: 1. Aria: Ich habe genug

De Duitse zanger en dirigent Christoph Prégardien maakte ooit furore als lyrische tenor.

Inmiddels is hij vooral dirigent en de laatste jaren heeft hij als wat oudere zanger zijn lagere registers ontdekt. En dat maakt hem de uitgelezen zanger voor twee beroemde solocantates van Bach: Ich habe genug en Ich will den Kreuzstab gerne tragen. Bij de eerste baritonopname van Prégardien roemden recensenten zijn ‘doorlopende muzikale uitmuntendheid en intelligentie’ en zijn ‘immer jeugdige stem’.

En dat is precies wat ook deze cantates met Le Concert Lorrain tot een belevenis maakt.

NIEUW

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Cd 2 track 6: Romanzen aus L. Tieck’s Magelone, Op 33: 11.

Wie schnell verschwindet Dat Malcolm Martineau, een van de beste liedbegeleiders van vandaag de dag, regelmatig met Thomas Oliemans werkt, zegt genoeg. Een ‘adembenemende natuurlijkheid’ (OpusKlassiek) kenmerkt Oliemans’ stijl. De Nederlandse bariton, die net zo thuis is in het Franse chanson als in de liederen van Schubert, weet met zijn heldere, verhalende vertolkingskunst immer te raken. En dat doet hij samen met Martineau ook in Brahms’ liedcyclus Die schöne Magelone en in de Regenlied-Zyklus. Er komt meer, want dit is pas volume 1 van het Brahms Songbook.

ENGEL .

SJOSTAKOVITSJ

VARIOUS

Akh, nit gut!

From Yiddish Folk Poetry

Thibaut Garcia

NIEUW

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

El Bohemio Warner Classics – 5054197726170

Elizaveta Agrafenina, Sára Gutvill, Tyrone Landau, Pierre Mak, Jaap Kooi

Cd 2 track 7: Barrios Mangoré: Julia Florida

ZEF 9696 – 8717774570920

Cd 2 track 19: Engel: Akh, nit gut

De Jiddische taal heeft van zichzelf al muziek in zich. Pijnlijke vrolijkheid en berustende melancholie klinken door in elk woord. Dat vonden ook de Noorse sopraan Elizaveta Agrafenina, de Hongaarse mezzosopraan Sára Gutvill, de Engelse tenor Tyrone Landau en de Amsterdammers Pierre Mak (bariton) en Jaap Kooi (piano). Zij haalden de heerlijke Yidishe folkslider van Joel Engel onder het stof vandaan en namen From Jewish Folk Poetry van Sjostakovitsj in het Jiddisch op. Een cd vol meesterlijke minioperaatjes.

2023

8

NIEUW

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

AANGENAAMKLASSIEK.NL

Thibaut Garcia is al het nieuwe gezicht van de klassieke gitaar genoemd. Dat maakt hij waar door zowel verrassende zijwegen te bewandelen als het belangrijke gitaarrepertoire vast te leggen. Dat laatste doet hij op een zeer welkome nieuwe opname van belangrijke werken van de Paraguayaanse gitarist-componist Agustín Barrios. De mooie selectie van werken van deze Chopin van de gitaar gaat samen met Barriostranscripties van werken van Chopin, Schumann en Beethoven. Een feest dat ‘helder, relaxed en vol gevoel’ (Gramophone) tot klinken komt.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

AANGENAAM KLASSIEK 2023

VOORDELIG GEPRIJSD

VARIOUS

MOZART

Mirrors

Requiem

Jeanine De Bique Concerto Köln / Luca Quintavalle

RIAS Kammerchor, Freiburger Barockorchester / René Jacobs

Brilliant Classics 0885470020174

HMM 902291 – 3149020229125

Cd 2 track 9: Händel: Deidamia (Act 3): M’hai resa infelice

Is het een zelfportret vol vrouwelijke facetten of een spiegel die de ultieme vrouwelijkheid in vele barokaria´s reflecteert?

In elk geval is het debuutalbum van Jeanine de Bisque, de sopraan uit Trinidad, een sensatie van de eerste orde.

‘An electrifying debut from a new star of opera’, schreef The Times zonder enige terughoudendheid. En Trouw sprak van een ‘prachtig debuutalbum’.

Met Concerto Köln tovert de sopraan aria’s van Händel en tijdgenoten om tot hartenkreten van hedendaagse vrouwen. Barokke aria’s op hun krachtigst.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €24,99 VOOR 99

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Cd 2 track 8: Requiem: VIII. Communio: No. 1: Lux Aeterna (Adagio)

Een paar jaar geleden vroeg René Jacobs de Franse componist Pierre-Henry Dutron de door Süssmayr voltooide versie van Mozarts beroemde Requiem eens te herzien. Het resultaat is ‘geen lichte Mozart in een vergulde rococokerk, maar een Mozart in een donkergrijze, door kaarsen doorrookte en zwaar aanvoelende ruimte’, aldus Luister.

Met het RIAS Kammerchor, het Freiburger Barockorchester en uitstekende solisten weet Jacobs zo werkelijk een nieuw licht te laten schijnen op een meesterwerk.

RAVEL

SILVESTROV

Piano Concertos

Maidan

Alexandre Tharaud, Orchestre National de France / Louis Langrée

Kiev Chamber Choir / Mykola Hobdych

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

ECM 2359 – 28948580842

Warner Classics – 5054197660719

Cd 2 track 11: Cycle IV, II: Elegy

Cd 2 track 10: Piano Concerto in G M. 83: III. Presto

NIEUW

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99 De Franse pianist Alexandre Tharaud heeft een bijzondere band met het werk van Ravel. Hij nam al eens alle werken voor piano solo op. En nu waagt hij zich in het licht van Ravels honderdvijftigste geboortejaar, 2024, aan de pianoconcerten. Hij speelde ze live al alsof ‘er geen moeilijkheden bestaan’ en alsof hij ‘compleet in het brein van Ravel kan kruipen’ (Bachtrack.com) en doet dat nu nog eens stevig over met het Orchestre National de France. Een begerenswaardig Ravelmonument.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Alsof de Oekraïense componist Valentin Silvestrov de oorlog met Rusland voorzag, zo klinkt Maidan 2014. De componist, die in maart 2022 met zijn dochter en kleindochter naar Berlijn vluchtte, schreef tijdens de bloedige Revolutie van de Waardigheid – naar aanleiding van het besluit om de handelsovereenkomst met de Europese Unie niet te tekenen – elke dag een stukje muziek om te reflecteren op de gebeurtenissen. Maidan 2014 voor koor a capella is, gezongen door het Kiev Chamber Choir, het perfecte dagboek van opstand, oorlog, onmacht en vredelievendheid.

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

2023

AANGENAAMKLASSIEK.NL

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

9

AANGENAAM KLASSIEK 2023

NIEUWE CD’S ÉN PRIJSPAKKERS

VARIOUS

SIBELIUS

Camino

Symphonies Nos. 3 & 5, Pohjola’s Daughter

Sean Shibe

Gothenburg Symphony Orchestra / Santtu-Matias Rouvali

PTC 186870 – 0827949087066

Alpha 645 – 3760014196454

Cd 2 track 13: Satie: Gymnopédie No. 1, Lent et douloureux

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

Sean Shibe is misschien wel de meest verrassende klassieke gitarist van dit moment. Hij bespeelt net zo makkelijk de conventionele gitaar als de elektrische en schuwt ook de luit niet. Op Camino, een plaat vol Franse en Spaanse componisten uit de vroege twintigste eeuw zoals Falla, Satie, Ravel, Poulenc en Mompou, houdt de Schot met Japans bloed het op de klassieke gitaar. En dat doet hij ‘betoverend’, volgens de The Guardian. Luister naar het begin van de ooit voor Segovia geschreven Suite compostelana van Mompou en wees verkocht.

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Cd 2 track 12: Symphony No. 3 in C Major, Op. 32: II Andante con moto, quasi allegretto (fragment)

Voor een ‘verfrissende blik’ op de Derde en Vijfde symfonie van Jean Sibelius hoeven we volgens Limelight Magazine niet verder te zoeken dan de opname van het Gothenburg Symphony Orchestra onder leiding van de Finse dirigent Santtu-Matias Rouvali. Rouvali en het orkest gaan de diepte in en leveren ‘pure expressie’, constateert ook OpusKlassiek.

Twee van Sibelius’ veel te weinig uitgevoerde symfonieën, zo meeslepend als u ze nog niet eerder hoorde.

BARTÓK

VARIOUS

Piano Concertos

Poetry of a City

Pierre-Laurent Aimard, San Francisco Symphony / Esa-Pekka Salonen

Douwe Eisenga

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Butler Records 8718627232446

Pentatone PTC 5187029 – 8717306260299

Cd 2 track 20: Eisenga: Posters

Cd 2 track 14: Piano Concerto No. 3 in E Major, Sz. 119: III. Allegro vivace

NIEUW

Voor pianist Pierre-Laurent Aimard behoren Bartóks pianoconcerten tot de moeilijkste van het hele repertoire, ‘zowel qua inhoud als qua muzikale betekenis’.

Maar hun intensiteit is ‘roodgloeiend’. En precies zo speelt Aimard de drie pianoconcerten samen met de San Francisco Symphony onder leiding van Esa-Pekka Salonen. De pianist die ‘het begrip muzikale uitdaging naar een ander niveau heeft gebracht’ (The Guardian), maakt zijn reputatie helemaal waar met deze enerverende puntje-van-de-stoeluitvoeringen.

2023

10

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

AANGENAAMKLASSIEK.NL

NIEUW

Sinds pianist en componist Douwe Eisenga in 2017 het ontroerende For Mattia schreef, heeft hij een grote schare fans aan weten te spreken. Zijn nu eens meditatieve dan weer melodisch repetitieve werk is wel vergeleken met Canto Ostinato van Simeon ten Holt. Op zijn nieuwe cd Poetry of a City staan acht stukken, geïnspireerd op gedichten die op gevels in zijn woonplaats Middelburg staan.

Een stemmige Hollandse versie van de Italiaanse pianolyriek van iemand als Einaudi.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €19,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

AANGENAAM KLASSIEK 2023

VOORDELIG GEPRIJSD

VARIOUS

VARIOUS

Where is Home

From Afar

Abel Selaocoe e.a.

Víkingur Ólafsson Deutsche Grammophon 0028948616817

Warner Classics 190296224331

Cd 2 track 15: J.S. Bach: Christe, du Lamm Gottes, BWV 619

Cd 2 track 17: Lerato (Love)

Een achttiende-eeuwse cellosonate van Platti, een sarabande van Bach, traditionele en nieuwe Zuid-Afrikaanse muziek, bij de cellosensatie Abel Selaocoe gaat het allemaal naadloos in elkaar over.

Zijn debuut-cd Where is Home is een soort autobiografie in muziek vol ‘rauwe energie’ (New York Times), een cellist die ook nog zingt en een cello die bij vlagen klinkt als een Zuid-Afrikaans ritme-instrument. ‘Ik wilde op een authentieke manier componisten als Bach en mijn Afrikaanse voorouders bijeenbrengen om zo mijn stem te laten horen’, verklaarde Selaocoe. Dat is meer dan gelukt.

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Een privilege dat alleen de allergrootsten zich kunnen permitteren: Víkingur Ólafsson levert met deze dubbel-cd een bijzondere klankvergelijking en een reis langs memory lane. Hij nam het programma, waarin de charmante Játékok van Kurtág organisch versmelten met korte werken van Bach, Brahms, Schumann en anderen, twee keer op. Één keer op de normale vleugel en één keer op de staande piano waarop hij het vak leerde.

Het resultaat ‘is kenmerkend intiem, introvert, contemplatief’, aldus de Guardian, en ‘vereist aandachtig luisteren, ook al zijn de stukken vaak vertrouwd’.

VARIOUS

VARIOUS

Merry Christmas - pianomania

The Queen’s Delight

Jeroen van Veen

Les Musiciens de Saint-Julien, Fiona McGown, Enea Sorini / François Lazarevitch

Brilliant Classics De Luxe 5028421969169 (2cd)

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Alpha 636 – 3760014196362

Cd 2 track 18: Gruber: Silent Night

NIEUW 2CD

De Nederlandse pianist en componist Jeroen van Veen is door Fanfare al ‘the leading exponent of minimalism today’ genoemd.

En terecht: zijn discografie bevat zo’n beetje alle exponenten van de minimal en postminimal pianomuziek. Simeon ten Holt, Philip Glass, Ludovico Einaudi, Ryuichi Sakamoto en noem maar op. Des te verrassender is het dat hij nu met een stemmig kerstdubbelalbum komt. Op geheel eigen wijze weet hij Einaudi, minimal music, echte kerst en een scheut Van Veen te smeden tot het perfecte luistervoer voor de decembermaand.

2CD

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €19,99 VOOR 99

€14,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

Cd 2 track 16: Nobody’s Jig - Black and Grey - Where will our Goodman lie Maiden Lane

Volksmuziek. Eigenlijk kennen we dat in Nederland niet.

In Engeland des te meer. Nog steeds geldt: ga een kroeg of pub in en verdraaid, er zit wel ergens iemand met een gitaar, banjo of wat dan ook die een lied inzet. Dat was al zo in de achttiende eeuw.

Dat is wat Les Musiciens de Saint-Julien betogen op deze aanstekelijke cd. Alsof we eeuwen terug in de tijd zomaar een Engelse pub binnenlopen. ‘Een geweldige cd’, aldus het Belgische Klara.

€11,

(consumentenadviesprijs) Aanbieding geldig zolang de voorraad strekt of t/m 31 januari 2024

2023

AANGENAAMKLASSIEK.NL

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN €23,99 VOOR 99

11

VOORDELIG GEPRIJSD

AANGENAAM KLASSIEK 2023

2023

€14,99*

AANGENAAM KLASSIEK PRESENTEERT TIJDREIS DOOR DE KLASSIEKE MUZIEK Vanaf 1992 is Aangenaam Klassiek gestart met Aangenaam Klassiek Barok. Daarna is er elk jaar een editie verschenen met allerlei verschillende thema’s. Dit jaar is er voor het geschenk (boek gedeelte) gekozen om terug te gaan naar de roots van de klassieke muziek.

Een muziekuitleg over zes stijlperiodes vanaf 600 tot heden.

Daarnaast worden diverse genres uitgelicht in de verschillende stijlperiodes met speciale tips van Aldo Druyf, de schrijver van het boekje. Bij elke tip in het boekje staat een QR-code om gelijk de muziek te kunnen beluisteren. Een aantal tips zijn op de extra (3e) cd opgenomen die verpakt is bij het boekgedeelte.

De andere 2 cd’s zijn samengesteld met 40 tracks waarvan 20 nieuwe releases en 20 tracks van interessante bestaande titels.

In de editie 2023 is wederom een cadeaukaart opgenomen met een unieke waarde van € 7,50!

Daarnaast nog een envelop met drie wens- kleurkaarten.

rt

Inclusief eaukaa d a C

€ 7 , € w.v.

50

rt

2023

tG.rw atis.v. a e u d k aa Ca 50 t.

7,

*Consumentenadviesprijs . 0724320230120

2023

AANGENAAMKLASSIEK.NL

12

IN GESPREK MET

J E RO E N VA N V E E N

MUZIKAAL NEST Door Noortje Zanen

activiteiten stopgezet om me volledig

liggend op een matje of zittend in een

op de piano te storten.”

stoel naar mijn composities luistert, het gaat om de beleving. Met mijn nieuwe

Als grootste inspirator noemt de in

album Merry Christmas Pianomania - een

Utrecht opgeleide Van Veen de Neder-

eerbetoon aan Jeroen van Riel, voorma-

landse componist Simeon ten Holt,

lig directeur van Brilliant Classics - hoop

maar hij herinnert zich ook een feno-

ik ook een breed publiek te bereiken. En

menaal optreden van Maurizio Pollini.

ik zie nu al uit naar nieuwe avonturen

“Als kind luisterde ik altijd veel naar

met Gijs Scholten van Aschat en Maria

Radio 4, maar pas nadat ik Pollini een

Kraakman en naar een lang gewenste

keer live in het Concertgebouw alle

samenwerking met theatermaker Fred

Pianist en componist Jeroen van Veen

etudes van Chopin hoorde spelen,

Delfgaauw.”

is vooral bekend dankzij zijn

droomde ik ervan zelf ook een keer in

succesvolle vertolkingen van Ten

die mooie zaal te mogen spelen.

Holts Canto Ostinato en als bedenker

Geweldig toch, dat dat inderdaad is

van de populaire ligconcerten. Hij

gelukt? Aanstaande januari zal het de

heeft inmiddels wel 250 albums

tiende keer zijn dat ik in een uitver-

opgenomen bij Brilliant Classics.

kocht Concertgebouw optreedt.

Cd-tip van Jeroen van Veen:

Waar komt zijn enthousiasme

Samen met mijn duo-partner Sandra

“Anna Fedorova is een fantasti-

vandaan en hoe weet hij zijn publiek

en twee andere pianisten spelen we

sche pianiste, gelijk kopen die

steeds weer te betoveren?

Canto Ostinato van Simeon ten Holt. Ik

cd’s! Ik speel graag met haar

heb dat stuk inmiddels wel vierhon-

samen en heb ook een goede

“Ik kom uit een muzikaal nest. Mijn vader

derd keer uitgevoerd. Omdat er veel

band met haar studenten van de

was koordirigent en zong in een kamer-

ruimte is voor improvisatie klinkt het

Davidsbündler Music Academy.”

koor en mijn moeder geeft op haar zes-

iedere keer weer anders, het blijft

entachtigste nog altijd pianoles”, vertelt

inspireren en het publiek is er dol op.

Jeroen van Veen enthousiast. “In haar

Onlangs heb ik een cd-box uitgebracht

familie zitten allemaal organisten en

met het volledige pianowerk van mijn

dirigenten en mijn twee jongere broers

vriend en inspirator Ten Holt. Zijn

zaten óók op pianoles. Tot mijn zes-

minimal music raakt kennelijk aan iets

tiende deed ik nog een heleboel andere

universeels, het spreekt zoveel ver-

dingen. Ik stond voor een kinderkoor als

schillende mensen aan!”

dirigent, ik speelde orgel in de kerk en ik zat in een band. Pas toen ik een prijs won

“Ik zie het als mijn missie om ervoor te

tijdens het Steinway Pianoconcours

zorgen dat klassieke muziek niet uit-

realiseerde ik me dat ik pianist wilde

sterft en daarom bedenk ik steeds

worden: optreden in een volle zaal voor

weer iets nieuws. Dat ik met mijn

enthousiast publiek vond ik geweldig.

ligconcerten vooral veel jonge luiste-

Vanaf dat moment heb ik alle andere

raars trek, vind ik geweldig. Of je nu

‘Het gaat om de beleving’

RACHMANINOV PIANO CONCERTOS & OTHER WORKS

ANNA FEDOROVA, SINFONIEORCHESTER ST. GALLEN O.L.V. MODESTAS PITRENAS CHANNEL CLASSICS 0723385772323 (3CD) VKZ.NL/230304054

49

CD-BESPREKINGEN SJOSTAKOVITSJ

BRUCKNER

SYMPHONY NO. 14, FIVE FRAGMENTS OP. 42

COMPLETE SYMPHONIES Orchestre de la Suisse Romande o.l.v. Marek Janowski Brilliant Classics 5028421970820 (10cd) VKZ.NL/230506004 € 47,99

Asmik Grigorian, Matthias Goerne, Orchestre Philharmonique de Radio France o.l.v. Mikko Franck Alpha 3760014199189 VKZ.NL/230506009 € 23,99

ORKEST Mikko Franck is een van de vele Finse dirigenten die tegenwoordig de toon aangeven. Sinds 2015 staat hij aan het hoofd van het Orchestre Philharmonique de Radio France. Deze cd is de eerste van een drieluik met symfonieën van Sjostakovitsj. De Veertiende bestaat uit elf liederen voor sopraan, bas en kamerorkest. Tijdens de eerste uitvoering in 1969 kreeg een rabiate tegenstander van Sjostakovitsj, de componist Pavel Apostolov, een hartaanval, waaraan hij een paar weken later zou overlijden. En dat terwijl de meeste liedteksten gaan over de dood, zoals ‘De profundis’ van García Lorca over eeuwige slaap in droge aarde, ‘Les attentives’ van Apollinaire over de dood in loopgraven, en als slotstuk ‘De dood is groots’ van Rilke. Een sombere toon overheerst.

Matthias Goerne bereikt met zijn expressieve bariton de grommende laagte van een Russische bas. De Litouwse sopraan Asmik Grigorian raakt vooral het hart in het tiende lied, ‘De dood van de dichter’ van Rilke. De cd bevat verder een spannende uitvoering van de Vijf fragmenten, een korte suite voor klein orkest uit 1935. Het indrukwekkende geheel doet nu al uitzien naar de volgende aflevering: de zwaarbeladen Dertiende symfonie met de bijnaam ‘Babi Yar’.

Ooit zal ik verantwoording moeten afleggen. Hoe zal de Vader in de hemel over mij oordelen als ik anderen volg en niet Hem? – Anton Bruckner (18241896)

Als Philzuid presenteert zich de philharmonie zuidnederland met een commerciële naam, en de veelbelovende Brit Duncan Ward is de chef-dirigent.

Dat de luisteraars van boven de rivieren het maar weten! Hoe goed dit orkest is, dringt gelukkig steeds meer door tot de rest van Nederland. Op de vijfde cd wordt de centrale positie ingenomen door het briljante concert Peacock Tales uit 2002 van de Zweedse componist Anders Hillborg. De oorspronkelijke versie is voor klarinet en strijkorkest, maar hier wordt ongelooflijk virtuoos op de sopraansaxofoon gespeeld door de Frans-Zwitserse Valentine Michaud, omringd door het volle symfonieorkest. Je wordt een kwartier lang meegesleept in een niet aflatende wervelende klankenstroom. En waarom het Peacock Tales heet? Luister maar en je snapt het. Deze fascinerende luisterervaring wordt geflankeerd door twee geheide klassiekers: Bartóks altijd aanstekelijke Danssuite, scherp van de snede, en het meesterwerk La Mer van Debussy. Goed is te horen hoe Philzuid en de in 2021 benoemde Duncan Ward op elkaar zijn ingespeeld. Ward is energiek en enthousiast, heeft grip op de materie, houdt de spanningsbogen goed vast, bewaakt het totaaloverzicht maar geeft het orkest ook alle ruimte om individueel te schitteren. Het niet weggepoetste slotapplaus is zeer verdiend.

Een paar jaar geleden las ik een column van Fabrizio Mecozzi, destijds een Italiaans-Nederlandse werknemer van Nike, geschreven tijdens een cursus academisch schrijven. ‘Nike heeft mij geleerd dat je geen sportfanaat hoeft te zijn om van sport te houden’, schrijft Mecozzi: ‘Het belangrijkste is om te bewegen en te doen wat je leuk vindt.’ Zo kwam hij ertoe dagelijks te gaan hardlopen in het Vondelpark, een bezigheid die hij combineerde met zijn grootste passie: klassieke muziek. Hij zette tijdens het hardlopen een koptelefoon op en probeerde van alles uit, maar uiteindelijk kwam hij tot een verrassende conclusie: ‘En de muziek die het allerbeste klinkt als ik hardloop is die van Anton Bruckner.’

Vervolgens beschrijft Mecozzi met overduidelijke kennis van zaken: ‘Bruckners muziek is niet makkelijk. Hij is heel beroemd door zijn symfonieën, zijn strijkkwartet, zijn mottetten en zijn drie missen, maar ik ken niet zoveel mensen die zouden zeggen dat Bruckner hun favoriete componist is. Vele critici vinden dat er aan zijn muziek een duidelijk programmatisch plan ontbreekt: dat schijnt volgens hen te komen door de vele revisies die hij van zijn werken uitvoerde. Andere liefhebbers, onder wie ik, vinden zijn vrije stijl juist indrukwekkend.’

Vervolgens legt de columnist uit dat Bruckner voor hem de componist van de prachtigste langzame delen is (Derde, Zesde, Zevende en Negende symfonie), angstaanjagende en tragische scherzo’s (Tweede, Vierde), ongelooflijke en gekke finales (Vijfde en Derde): ‘Je krijgt het idee dat hij niet aan zijn luisteraars denkt: hij is bezig God en de engelen te aanschouwen.’ Wat levert de combinatie hardlopen en Bruckner volgens Mecozzi op?

‘Ten eerste een ongelooflijke synesthetische ervaring. Ik jog in de natuur en mijn hoofd combineert (zeker ook vanwege de endorfine) kleuren en klanken in veel verschillende variaties, met een langdurig effect op mijn gezondheid en mijn stemming. Ten tweede de beste ideeën van de dag: een strategie voor een rechtszaak, een plan van aanpak voor een schrijfoefening, de beoordeling van de verschillende offertes die ik voor de verbouwing van mijn huis heb gekregen, wat ik in de toekomst moet doen. Ten derde de realisatie dat je geen dure dingen nodig hebt om je levend en gelukkig te voelen.’

Je zou er bijna van gaan hardlopen, maar ik wandel liever in het Vondelpark. Toch ga ik het een keer uitproberen en dan kies ik voor de uitvoeringen van alle negen Brucknersymfonieën en de Mis in f van Marek Janowski en het Orchestre de la Suisse Romande, tussen 2009 en 2012 in de studio opgenomen en in 2015 uitgebracht door Pentatone, een box die nu heruitgegeven is door Brilliant Classics. Waarom? Omdat Janowski, die uitgaat van de bekendere latere versies in de edities van Leopold Nowak en, bij Symfonie nr. 2, van William Carragan, werkelijk alles in het werk heeft gesteld om de muzikale ‘slagschepen’ van Bruckner digitaal zo spannend, krachtig en helder mogelijk te laten klinken. Alle details van Bruckners partituren worden met liefdevolle precisie uitgelicht, maar dat gaat nooit ten koste van de orkestklank, de balans en de hemelwaarts reikende lange melodielijnen. Janowski’s bijna ‘lichtvoetige’ Bruckner klinkt majestueus en magnifiek.

GERARD SCHELTENS

WENNEKE SAVENIJE

DE GROMMENDE LAAGTE VAN EEN RUSSISCHE BAS

EDDIE VETTER

BARTÓK, HILLBORG, DEBUSSY DANCE SUITE e.a.

Valentine Michaud, Philzuid o.l.v. Duncan Ward Fuga Libera 5400439008229 VKZ.NL/230506014 € 23,99

ORKEST

ONGELOOFLIJK VIRTUOOS

50

ORKEST

SPANNEND, KRACHTIG EN ZO HELDER MOGELIJK

CD-BESPREKINGEN BONDS, KAY, PERKINSON

SCHUMANN

AFRICAN AMERICAN VOICES II

SYMPHONIES NOS. 1 & 3 Antwerp Symphony Orchestra o.l.v. Philippe Herreweghe Phi 5400439000407 VKZ.NL/230506018 € 23,99

Royal Scottish National Orchestra o.l.v. Kellen Gray Linn Records 0691062073127 VKZ.NL/230506016 € 23,99

ORKEST

ORKEST

In 2022 stelde de toenmalige assistent-dirigent van het Royal Scottish National Orchestra (RSNO) een daad door met de cd African American Voices te komen. De cd was bedoeld om aandacht te schenken aan Afro-Amerikaanse componisten die te weinig aandacht hadden gekregen. Hoewel de werken van onder anderen William Grant Still en George Walker ook al op Naxos verkrijgbaar waren, maakten Gray en het RSNO indruk met hun even doorwrochte als levendige vertolking. Een vervolg kon niet uitblijven en dat is er nu.

African American Voices II is verrassender dan deel I: de drie werken van Margaret Bonds, Ulysses Kay en Coleridge-Taylor Perkinson beleven hun cd-première. De werken, alle uit de twintigste en vroege eenentwintigste eeuw, hebben een duidelijk Amerikaans filmisch sausje, maar ook onmiskenbare wortels in de Afro-Amerikaanse volksmuziek. Vooral de Montgomery Variations van Bonds en Worship: A Concert Ouverture uit 2001 van de in 2004 overleden Perkinson putten rijkelijk uit de wereld van de negrospirituals, terwijl Kay de jazz meer in zijn genen heeft zitten. Ook deze keer weet Gray waar hij het over heeft en zweept hij het RSNO op tot een waardevolle bijdrage aan een stuk onontgonnen muziekgeschiedenis.

Philippe Herreweghe heeft de vier symfonieën van Schumann al in 1996 en 2006 opgenomen met het Orchestre des Champs-Élysées. Vier jaar geleden is hij begonnen aan een nieuwe cyclus, en wel met het Symfonieorkest van Antwerpen, waarvan hij eredirigent is. Hij gaf toen de Tweede en Vierde symfonie een opvallend mild en sereen karakter zonder expressieve extremen, alsof hij, van huis uit psychiater, de componist wilde genezen van zijn psychotische excessen. Grote gebaren ontbreken ook in de recente opname van de Eerste en Derde symfonie. Fijne poëzie voert erin de boventoon, met een koesterende aandacht voor subtiele details. Herreweghe laat de Eerste wel majestueus beginnen, maar gelukkig zonder de pompeuze accenten die hier meestal te horen zijn. Als daarna de lente in de muziek aanbreekt, maakt hij duidelijk dat Schumanns instrumentatie niet zo problematisch hoeft te zijn als vaak wordt beweerd, mits het orkest zonder overdrijving speelt ‘wat er staat’, precies en aandachtig. Dat doen de musici uit Antwerpen vol overgave. Wie op zoek is naar dramatiek en koortsachtige bevlogenheid in deze symfonieën, is hier aan het verkeerde adres. Wie erin de nuances zoekt, mag zich Herreweghes visie niet laten ontgaan.

PAUL JANSSEN

EDDIE VETTER

WAARDEVOLLE BIJDRAGE

DE NUANCES IN SCHUMANNS SYMFONIEËN

C.PH.E. BACH

SAINT-SAËNS

THE HAMBURG SYMPHONIES WQ 182

SYMPHONIC POEMS

Les Siècles o.l.v. François-Xavier Roth harmonia mundi 5400863055097 (2cd) VKZ.NL/230506029 € 26,99

Orkest van de Achttiende Eeuw o.l.v. Alexander Janiczek Glossa 8424562211346 VKZ.NL/230506024 € 23,99

ORKEST

ORKEST

Carl Philipp Emanuel Bach was rond 1770 eigenlijk veel bekender dan zijn vader Johann Sebastian. Die zou pas later weer volop in beeld komen, maar de generatie van Mozart en Beethoven gaf de voorkeur aan Carl Philipp Emanuels stormachtige muziek. Het Festival Oude Muziek van 2022 bood veel werk van de Bachzoon en tijdens het slotconcert speelde het Orkest van de Achttiende Eeuw een aantal van zijn zes strijkerssymfonieën. Nu heeft het ensemble ze allemaal op cd gezet. Deze revolutionaire strijkerssymfonieën werden in 1773 bij de componist besteld door de muziekminnende baron Gottfried van Swieten, die uitdrukkelijk had gevraagd om ‘moeilijke’ muziek. Die kreeg hij! C.Ph.E. Bach schreef geen doorsnee symfonietjes maar stormachtige stukken waarin hij er lustig op los moduleert en al doende vooruitwijst naar Beethoven. Van Swieten hield de muziek voor zichzelf, zo trots was hij erop, maar tegenwoordig zijn deze zes symfonieën in vele uitvoeringen beschikbaar. Hoe vaak je ze ook hoort, het blijft een geweldig spannende luisterervaring. Alexander Janiczek leidt een op de toppen van de concentratie spelend strijkersensemble, geen detail blijft onderbelicht. De opname is prachtig ruimtelijk zonder overmatige galm, beslist geen kamermuziek.

In 2021 is al te bescheiden herdacht dat Saint-Saëns een eeuw eerder was overleden, maar sindsdien staat zijn muziek gelukkig weer wat meer in de belangstelling. Een van de vurigste pleitbezorgers is François-Xavier Roth, die met zijn orkest Les Siècles de vier symfonische gedichten en aanverwante composities op deze dubbel-cd heeft opgenomen. Tot de bekendste werken

MARCEL BIJLO

EDDIE VETTER

GEEN DOORSNEE SYMFONIETJES

VURIG PLEITBEZORGER VAN SAINT-SAËNS behoren het onweerstaanbare Carnaval des animaux (geen symfonisch gedicht) en de Danse macabre, een dodendans waarin een xylofoon de skeletten vervaarlijk laat rammelen. Minder bekend is Phaéton, over de jongen die de wagen van zijn vader, de zonnegod, door de hemel mag laten rijden maar daarbij de controle over de vuurspuwende, gevleugelde zonnepaarden verliest. En wie kent Le rouet d’Omphale? De muziek gaat heel plastisch over de Lydische koningin die Herakles zó in haar macht had dat deze zijn knots en leeuwenhuid verwaarloosde. La jeunesse d’Hercule schildert dan de jeugd van de held met de weelderige toets waarop Saint-Saëns het patent had. Les Siècles doet het allemaal in geuren en kleuren uit de doeken. In de loop van twintig jaar is het op historische instrumenten spelende orkest een vaste waarde geworden onder zijn onvolprezen dirigent.

51

CD-BESPREKINGEN MENDELSSOHN

LUTOSLAWSKI

SYMPHONIES NOS. 3 & 5

CONCERTO FOR ORCHESTRA e.a.

Scottish Chamber Orchestra o.l.v. Maxim Emelyanychev Linn Records 0691062066723 VKZ.NL/230506015 € 23,99

Christian Tetzlaff, Finnish Radio Symphony Orchestra o.l.v. Nicholas Collon Ondine 0761195144428 VKZ.NL/230506023 € 22,99

ORKEST

ORKEST/VIOOL EN ORKEST

Maxim Emelyanychev is in 1988 geboren in de Sovjet-Unie en in Moskou opgeleid door Rozjdestvenski, maar hij heeft zich meteen uitgesproken tegen de oorlog in Oekraïne. Bij hem geen toestanden zoals bij de gecancelde topdirigent Valery Gergiev. Diens jonge collega heeft in Nederland al successen geoogst bij het Concertgebouworkest en het Rotterdams Philharmonisch. Met zijn ensemble il Pomo d’Oro heeft hij Edisons gewonnen, dit jaar zelfs twee. Sinds vier jaar is hij ook chef-dirigent van het Scottish Chamber Orchestra en de Schotten gaan voor hem door het vuur. Hier spelen ze als het ware een thuiswedstrijd. De Derde symfonie van Mendelssohn wordt wel de ‘Schotse’ genoemd omdat de componist zich heeft laten inspireren door een verblijf aldaar in de zomer van 1829 en er onder meer Schotse volksmuziek in heeft verwerkt. Aan de vooravond van het vijftigjarige jubileum van het kamerorkest is de sublieme uitvoering wel een kroon op het werk.

Emelyanychev heeft veel affiniteit met de muziek van Händel en het is alsof hij Mendelssohn vanuit de achttiende eeuw benadert. De sprekende articulaties en heldere lijnen zijn een weldaad voor de oren, ook in de Vijfde symfonie (‘Reformatie’), die het feest compleet maakt.

De Britse dirigent Nicholas Collon leidde een paar jaar het Residentie Orkest voordat hij in 2021 verder trok naar Helsinki, waar hij Hannu Lintu opvolgde als chef-dirigent van het Finnish Radio Symphony Orchestra. In zijn Haagse periode, deels verstoord door de covidlockdowns, maakte hij geen commerciële cd-opnamen, maar nu in Finland wel. Na registraties met werken van Sibelius en Thomas Adès levert Collon nu een gedreven Lutoslawski-cd af.

Hoofdwerk is het fameuze Concert voor orkest, een sleutelwerk in het oeuvre van de Poolse componist. Zoals het een concert betaamt, geeft dit werk alle kansen tot het belichten van individuele prestaties van solisten en instrumentengroepen, en die worden gretig benut. Door Poolse volksmelodiek te laten doorschemeren in de muziek deed Lutoslawski met dit concert in 1954 eigenlijk een stapje terug in zijn ontwikkeling naar moderniteit. Niettemin werd deze krachtige compositie een van zijn meest gespeelde werken. Interessant zijn de twee aanvullingen: de Partita voor viool en orkest (in feite een vioolconcert) en de Novelette, allebei in vijf delen. Christian Tetzlaff kennen we als een intelligente, idiomatische solist en het orkest en deze dirigent hebben elkaar duidelijk gevonden. Blijf Collon vooral volgen, na zijn wat voortijdig lijkende vertrek uit Den Haag.

EDDIE VETTER

GERARD SCHELTENS

SPREKENDE ARTICULATIES, HELDERE LIJNEN

BLIJF COLLON VOORAL VOLGEN

HAYDN

DVORÁK

Théotime Langlois de Swarte, Les Arts Florissants o.l.v. William Christie harmonia mundi 3149020947616 (2cd) VKZ.NL/230506032 € 26,99

Leonardo Pierdomenico e.a.

Tsjechische Kamerphilharmonie Pardubice o.l.v. Vahan Mardirossian Piano Classics 5029365102728 VKZ.NL/230506006 € 20,99

PIANO CONCERTO, MAZUREK, RONDO

PARIS SYMPHONIES, VIOLIN CONCERTO NO. 1

CONCERT

ORKEST/CONCERT William Christie en zijn voorbeeldig in authentieke stijl musicerende Les Arts Florissants behoeven allang geen introductie meer. De gedachte om op dit album vier Parijse symfonieën van Haydn diens weinig gespeelde Eerste vioolconcert te laten omarmen, is charmant en origineel. Gespeeld en gedirigeerd door Théotime Langlois de Swarte, in 2020 genomineerd in de categorie ‘Revelation soliste instrumental’, zou Haydns Eerste vioolconcert kunnen fungeren als het warm en authentiek kloppende hart van deze cd, waarop de Parijse symfonieën nr. 84, 85, 86 en 87 de revue passeren als academische paradepaardjes van Christie: gemodelleerd in keurig en consequent volgehouden ritmes, helder gearticuleerd, voorzien van voorbeeldige accenten en dynamische contrasten en transparant van samenklank, maar ondanks of juist dankzij dit alles behoorlijk saai en voorspelbaar, en weinig levendig van expressie. Helaas is ook de stijlvol en genuanceerd vioolspelende Langlois de Swarte van nature meer een academicus dan een geanimeerde muzikale storyteller, zodat in zijn lezing van het Eerste vioolconcert alleen het Adagio even vleugels krijgt. Haydns briljante muziek verdient meer fantasie en klankschoonheid, al is deze cd voor fans van de authentieke speelwijze de moeite waard, omdat alle musici zich vol overtuiging inzetten om Haydn naar hun smaak eer aan te doen.

Waarom wordt het Pianoconcert van Dvorák bijna nooit gespeeld? Het Celloconcert is geliefd, het Vioolconcert doet het ook wel aardig, maar het Pianoconcert…? Toch doet het niet onder voor de andere twee.

Toegegeven: voor pianisten is het moeilijk te veroveren, al hoor je dat er niet aan af. De energieke en melodisch rijke thematiek blijft in je oor hangen. Er is een uitgekiende balans tussen piano en orkest en het langzame middendeel raakt tal van gevoelige snaren. Sinds Rudolf Firkusný, de grote kampioen van dit concert, drie decennia terug overleed krijgt het weinig aandacht meer.

Onterecht, want een pianist van het kaliber Pierdomenico, met inzicht en vlugge vingers, kan er veel eer mee behalen en het orkest van de Tsjechische stad Pardubice, doorkneed in muziek van eigen bodem, kan zich uitleven op de meeslepende typisch dvorákiaanse melodiek. Er zijn nóg twee prettige verrassingen in de vorm van minder bekende solostukken met orkest: Mazurek, de mazurka uit 1879 voor viool (met vuur en verve gespeeld door Markéta Cepická) en het veel latere Rondo voor cello uit 1894 (door David Matousek). Dansen om de dorpspomp met Dvorák! Een goeie bonus is nooit verkeerd, twee is helemaal mooi.

WENNEKE SAVENIJE

GERARD SCHELTENS

VOL OVERTUIGING

52

DANSEN OM DE DORPSPOMP MET DVORÁK

CD-BESPREKINGEN MOZART

DIVERSE COMPONISTEN

Pierre Génisson, Karine Deshayes, Concerto Köln o.l.v. Jakob Lehmann Warner Classics 5054197732331 VKZ.NL/230506042 € 22,99

Bruno Philippe, Tanguy de Williencourt, Frankfurt Radio Symphony o.l.v. Christoph Eschenbach harmonia mundi 3149020946558 VKZ.NL/230506030 € 24,99

MOZART 1791

CELLO CONCERTO NO. 1 e.a.

CONCERT

CONCERT/KAMERMUZIEK

Pierre Génisson is een van de veelzijdigste Franse klarinettisten van dit moment. Zijn discografie raast van Mozart via Benny Goodman naar hedendaagse werken en weer terug. Nu hij zijn cd-debuut maakt op Warner Classics keert hij terug naar Mozart, de componist die zoveel betekend heeft voor de waardering van de klarinet als solo-instrument. Onder de titel Mozart 1791 duikt Génisson met Concerto Köln onder leiding van Jakob Lehmann in het laatste jaar van de componist waarin meesterwerken als het Klarinetconcert, La Clemenza di Tito en het Requiem ontstonden. Ze komen allemaal langs op deze plaat die ingeleid wordt door drie aria’s uit Così fan tutte. Die opera stamt officieel uit 1790, maar dat mag de pret niet drukken. Génisson speelt onder meer ‘Voi che sapete’ als een ware vocalist en vormt in ‘Soave sia il vento’ een heus trio met zichzelf. Die truc haalt hij ook uit in het ‘Lacrimosa’ uit het Requiem waarin Génisson begeleid door een orgel en een Fender Rhodespiano alle koorpartijen speelt. Ook zijn obligate bassethoornpartij in het door Karine Deshayes gezongen ‘Parto, parto’ uit La Clemenza di Tito is een waar feest. Maar het gaat natuurlijk om het Klarinetconcert dat hier met een Concerto Köln in topvorm een ware droomuitvoering krijgt.

Nog niet zo lang geleden trok Bruno Philippe de aandacht op belangrijke concoursen, zoals in 2015 het Tsjaikovski-concours in Moskou en in 2017 de Koningin Elisabethwedstrijd in Brussel.

Sindsdien heeft hij een contract bij harmonia mundi en liet hij onder meer van zich horen in cd’s met composities van Beethoven, Schubert, Prokofjev en onlangs nog alle zes de solosuites van Bach. Opvallend afwezig tot dan toe: muziek uit zijn geboorteland Frankrijk.

Die krijgt nu alle aandacht op zijn meest recente cd. Daarop reist de dertigjarige cellist door zo’n driekwart eeuw Franse cellomuziek, van het Eerste celloconcert van Saint-Saëns uit 1872 tot de Cellosonate van Poulenc uit 1948. Onderweg doet hij samen met zijn pianopartner Tanguy de Williencourt ook de Vioolsonate van de in Luik geboren maar tot Fransman genaturaliseerde César Franck aan, in de bewerking voor cello en piano. Drie composities van Fauré, waaronder de celloversie van het ontroerend mooie lied Après un rêve, completeren het fraaie programma, waarin Bruno Philippe zijn enorme talent volop kan demonstreren, vaak met een flinke dosis theatrale flair. Een hoogtepunt is wel de warmbloedige en oermuzikale uitvoering van Saint-Saëns’ concert met het hr-Sinfonieorchester onder leiding van Christoph Eschenbach.

PAUL JANSSEN

EDDIE VETTER

DROOMUITVOERING

EEN FLINKE DOSIS THEATRALE FLAIR

DIVERSE COMPONISTEN

DIVERSE COMPONISTEN

Sarah Aristidou, Jörg Widmann, Daniel Arkadij Gerzenberg Alpha 3760014197406 VKZ.NL/230506008 € 23,99

Carolyn Sampson, Joseph Middleton BIS 7318599926735 (sacd) VKZ.NL/230506022 € 23,99

ENIGMA

BUT I LIKE TO SING…

VOCAAL

VOCAAL

Sopraan Sarah Aristidou, pianist en tekstdichter Daniel Arkadij Gerzenberg en klarinettist en componist Jörg Widmann bewandelen een geheel eigen pad in hun recital-cd Enigma. Het enigma van de titel is in feite het raadsel van leven en dood en de rol van de stem daarin, want de mens komt met een kreet in de wereld en verlaat die wereld ook vaak met een kreet. Het leven, zo zeggen de makers van het album, heeft in feite geen einde, maar is een oneindige cyclus van alfa naar omega (toevalligerwijs ook de ‘Aaa!’ van de geboorte en de ‘Ooo!’ van het afscheid). Een eclectische verzameling liederen vormt de reis op deze cd, van de hartenkreet van het Lamento Turco van componist Andreas Tsiartas (geboren 1986) tot aan Sphinxensprüche und Rätselkanons van Jörg Widmann, waarin klarinet en stem met elkaar vervlochten raken.

Tussen die twee zitten stukken van bijvoorbeeld Messiaen, Ravel en Rachmaninov, een improvisatie op tekst van Daniel Arkadij Gerzenberg, maar ook Der Hirt auf dem Felsen van Schubert. Aristidous kloeke sopraan straalt in de Franse stukken en zorgt voor een redelijk robuust geluid waar men soms een lichtere stem gewend is.

Haar muzikale partners creëren een fascinerende geluidswereld om haar heen.

Sopraan Carolyn Sampson sloeg aan het rekenen en kwam erop uit dat ze inmiddels al zo’n honderd opnamen als soliste op haar naam heeft staan.

Ze viert die gelegenheid met een nieuw album. Daarop zingt ze liederen die haar bijzonder aanspreken, inclusief een wereldpremière van Deborah Pritchard. De meeste liederen gaan over het zingen of muziek maken zelf, andere over de natuur of het leven. Een prachtige vondst is om het album te beginnen met een door Sampson en pianist Joseph Middleton zeer verstild uitgevoerd An eine Äolsharfe van Hugo Wolf, een lied dat je zou verwachten aan het slot van een recital. Daarna passeert een kleurrijke stoet componistes en componisten de revue: Brahms, Bernstein, Strohl, Saariaho, Poulenc, Wallen… De twee uitvoerenden hebben echter geen lukrake mix van hun cd gemaakt: er is duidelijk gelet op toonsoort, stemming en andere belangrijke factoren. Daardoor is dit album, dat but I like to sing... heet (naar Bernsteins lied I hate music), een gloedvol en gevoelvol geheel geworden. Joseph Middleton creëert aan de piano de juiste entourage voor Sampsons stem: het is fascinerend hoe zij van veelgevraagd vertolkster van oude muziek nu ook tot liedzangeres van uitzonderlijke klasse is uitgegroeid.

HEIN VAN EEKERT

HEIN VAN EEKERT

FASCINERENDE GELUIDSWERELD

VAN UITZONDERLIJKE KLASSE

53

CD-BESPREKINGEN PENDERECKI

HÄNDEL

Latvian Radio Choir o.l.v. Sigvards Klava ODE 0761195143520 VKZ.NL/230506025

Francesca Aspromonte, Arsenale Sonoro o.l.v. Boris Begelman Pentatone 8717306 260831 VKZ.NL/230506026 € 20,99

SACRED CHORAL WORKS

UN’ALMA INNAMORATA

€ 22,99

VOCAAL

VOCAAL

De magie van het Lets Radio Koor is dat het puur en onopgesmukt klinkt, maar dat de menselijkheid van de individuele zangers overal doorheen komt.

Dat heeft tot gevolg dat de a-capellazang van het koor onder Sigvards Klava getuigt van enorme precisie en accuratesse, maar dat de rijkdom en de emotie in de muziek voorop staan. Dat komt de religieuze muziek van Krzysztof Penderecki enorm ten goede. Mysterieus en toegankelijk, lyrisch vloeiend en klankrijk, is het album van het Lets Radio Koor met de religieuze werken van Penderecki voer voor liefhebbers van spirituele muziek. Verwacht echter geen vol uur stemmige muziek voor op de achtergrond. Als het moet, haalt de componist alle onderliggende spanning boven die schuilgaat in de tekst. Het enkele zinnetje ‘Et in pulverem mortis deduxisti me’ (‘En u heeft mij in het stof des doods gelegd’) roept in eerste instantie een wat schrikwekkend beeld op. Penderecki weet uit deze frase muziek te scheppen die dat beeld in zes minuten zonder verbloemen weergeeft. De renaissancistisch aandoende Missa Brevis laat weer een andere kant zien van de veelzijdige componist, die telkens een geheel eigen stempel drukt op het genre. Dit is een album om vol aandacht te beluisteren.

Toen de piepjonge Georg Friedrich Händel in 1706 in Rome arriveerde in de hoop daar een carrière als componist op te bouwen was de opera daar verboden. Händel had al twee opera’s succesvol in première gebracht in Hamburg maar hij zou zich in Rome op andere genres moeten concentreren.

Dus schreef hij een grote hoeveelheid cantates, naar het voorbeeld van zijn leraar Alessandro Scarlatti, en hij wist daarmee het Romeinse publiek voor zich te winnen. In deze cantates horen we eigenlijk alles al wat Händels vele opera’s zo onweerstaanbaar maakt: aansprekende aria’s en een groot talent voor het vertalen van emoties uit de tekst naar muziek. Deze nieuwe cd presenteert drie van die cantates die worden afgewisseld met instrumentale werken. Francesca Aspromonte heeft een krachtige sopraanstem, eigenlijk meer een mezzo, en ze weet alle gemoedstoestanden van de personages in deze eenpersoonsoperaatjes uitstekend over te brengen.

Daarbij wordt ze geholpen door het door violist Boris Begelman geleide ensemble. Als violist kennen we hem al een tijdje, maar hij heeft nu ook een eigen ensemble waarmee hij Aspromonte fijnzinnig begeleidt. Begelman soleert in de instrumentale intermezzi. Een prachtige cd met vocale kamermuziek van Händel.

HEIN VAN EEKERT

MARCEL BIJLO

MYSTERIEUS EN TOEGANKELIJK

FIJNZINNIGE BEGELEIDING

KODÁLY, BARTÓK

BUCHWALD

Luiza Fatyol, Roxana Constantinescu e.a.

Transylvania State Philharmonic Choir & Orchestra o.l.v. Lawrence Foster Pentatone 8717306 260718 (sacd) VKZ.NL/230506027 € 23,99

Amstelveld Zefir 8717774570869 VKZ.NL/230506049

REQUIEM FALLING OUT OF TIME

TE DEUM, PSALMUS HONGARICUS e.a.

VOCAAL

VOCAAL

Hier is een Hongaars album met een Roemeens tintje: het Transsylvanisch Koor en Orkest en diverse solisten onder leiding van Lawrence Foster brengen werk van Zoltán Kodály en Béla Bartók. Ze presenteren een reeks koorstukken uit de Hongaarse canon. Kodály componeerde het Budavári Te Deum voor de herdenking van 250 jaar bevrijding van het kasteel van Buda, dat lange tijd in Turks bezit geweest was. Het is een werk met triomfantelijk schetterend koper, warme strijkersmuziek, hartstochtelijke koorpassages en een operatesk zingend solistenkwartet, maar ook met stillere en zachtere momenten: twintigste-eeuwse muziek die verankerd is in de traditie zonder ouderwets te klinken. Het stuk eindigt met een ‘In aeternum’ waarbij sopraan Luiza Fatyol verdiaans boven het koor zweeft.

Tenor Marius Vlad is de solist in Kodály’s Psalmus Hungaricus, waarin de componist andermaal, na studie van oude bronnen, het Hongaarse muzikale verleden laat samensmelten met de twintigste eeuw. In het intelligent opgestelde programma van de cd worden vervolgens de Transsylvanische dansen van Bartók uitgevoerd, gevolgd door zijn Cantata profana, voor deze gelegenheid niet in het Hongaars, maar in het oorspronkelijke Roemeens gezongen.

Dirigent Lawrence Foster weet de schoonheid van deze muziek naar boven te halen zonder haar ruigheid te verbloemen of glad te strijken.

Christoph Buchwald droeg zijn Requiem op aan de in 2006 tijdens de Libanonoorlog gesneuvelde Uri Grossman, zoon van de beroemde Israëlische schrijver David Grossman. Buchwald schreef tekst en muziek voor het grootste deel van de 24 nummers, waaraan hij zeven jaar werkte. Hij liet zich inspireren door Grossmans boek Uit de tijd vallen, waarin de rouw om zijn overleden zoon ook centraal staat. Het geeft het Requiem een narratieve draad: een louterende reis door rouw en verdriet op zoek naar troost en zingeving. In de aaneenschakeling van popliedjes die qua stijl het midden houden tussen Bob Dylan en The Beatles neemt Buchwald hoofdzakelijk zelf de lead vocals voor zijn rekening en speelt hij onder meer verschillende gitaren, orgel en klavecimbel. Een keur aan gastmusici, samengevat onder de noemer Amstelveld, neemt de overige instrumentale, zang- en koorpartijen voor zijn rekening. Voor sterke emotionele contrasten moet je bij dit Requiem niet zijn: echte rauwe woede en vertwijfeling zul je bijvoorbeeld niet horen. Een bitterzoete melancholie domineert het werk.

Het herinnert ons vooral op een heel persoonlijke manier aan de troostende kracht van muziek, die uitdrukking kan geven aan emoties waarvoor woorden tekortschieten.

HEIN VAN EEKERT

BENJAMIN ROUS

ROEMEENS TINTJE

54

€ 22,99

DE TROOSTENDE KRACHT VAN MUZIEK

CD-BESPREKINGEN RAVEL

HÄNDEL

Sinfonia of London, Sinfonia of London Chorus o.l.v. John Wilson Chandos 0095115532720 (sacd) VKZ.NL/230506040 € 22,99

Lucy Crowe, Alex Potter e.a.

The English Concert & Choir o.l.v. John Nelson Erato 5054197741609 (2CD+1DVD) VKZ.NL/230506043 € 31,99

DAPHNIS ET CHLOÉ

MESSIAH

KOOR EN ORKEST

ORATORIUM

Daphnis et Chloé, het enige ballet dat Maurice Ravel voor Les Ballets Russes schreef, was na de première in 1912 geen doorslaand succes. Het geheel werd maar een paar keer uitgevoerd en de reacties van de recensenten waren op zijn zachtst gezegd gematigd. Misschien lag het aan de gestileerde, op oudGriekse bewegingen gebaseerde choreografie van Michel Fokine, misschien was Ravels meesterlijke ‘symphonie choreographique’ te veel een orkest- en te weinig een balletpartituur. In elk geval maakte Daphnis et Chloé vervolgens vooral furore in de concertzaal. Het probleem was alleen dat de in 1913 gepubliceerde partituur vol fouten zou zitten. Dirigent John Wilson greep de lockdown van 2020 aan om alles minutieus te bestuderen en een nieuwe uitvoeringseditie van het complete werk inclusief koor te maken. De opname die hij vervolgens maakte met zijn Sinfonia of London vertelt vooral dat de dirigent compleet vergroeid is met de partituur. De gemiddelde muziekliefhebber zal er niet met de partituur naast gaan zitten om alle verbeteringen te detecteren, maar gewoon genieten van het prachtige spel van het orkest en de immer suggestieve noten van Ravel die hier weer eens in hun volledigheid klinken en ook zonder ballet een meeslepend verhaal vertellen.

‘Händel rechtstreeks uit het operahuis’, schreef de Londense Times in 2022 over een uitvoering van de Messiah door The English Concert & Choir onder leiding van John Nelson. Daarmee doelde de krant op het feit dat het werk als een organisch geheel werd gepresenteerd: niet als een loshangende aaneenschakeling van muzikale nummers, maar vol vaart, en ook langzaam waar dat effect heeft. Gelukkig is er een album van de uitvoering, als cd én als dvd. John Nelson, altijd een beetje onderschat als Händelvertolker, brengt met The English Concert licht en helderheid in Händels oratorium, terwijl het koor elk woord verstaanbaar maakt.

Dat komt de duidelijkheid van het werk, bestaande uit citaten uit het Oude en Nieuwe Testament die met elkaar verbonden worden, sterk ten goede.

Nelson heeft mooie solisten: Michael Spyres brengt veel nuances aan in zijn zang en Lucy Crowe zingt warm en kleurrijk. Countertenor Alex Potter slikt soms zijn lage noten weg, maar heeft een zeer aangename stem en is levendig in zijn tekstbehandeling, terwijl bas Matthew Brook de baspartij fraai gestalte geeft. Als extra presenteert dit album een aantal alternatieve versies van aria’s uit het stuk. Met dit alles trekt Nelson de Messiah naar een nog hoger plan.

PAUL JANSSEN

HEIN VAN EEKERT

EEN MEESLEPEND VERHAAL

NELSON HEEFT MOOIE SOLISTEN

DIVERSE COMPONISTEN

DEBUSSY, RAVEL, FARRENC

ECHOS OF BOHEMIA: CZECH MUSIC FOR WIND

MADE IN PARIS

Orsino Ensemble e.a.

Chandos 0095115534823 (sacd) VKZ.NL/230506038 € 22,99

De Bezetting Speelt Et’cetera 8711801017761 VKZ.NL/230506007 € 23,99

ENSEMBLE

ENSEMBLE

Het Britse Orsino Ensemble (dwarsfluit, hobo, klarinet, fagot, hoorn) vertroetelt ons met een bruisend programma van Tsjechische muziek. Misschien wilden ze een overzichts-cd maken, maar door de niet-chronologische volgorde lijkt het toch om willekeurige keuzes uit het rijke aanbod te gaan. Begonnen wordt met het kwintet van Auschwitzslachtoffer Pavel Haas, niet zo’n vertrouwde naam, maar zeer de moeite waard als schepper van een eigenzinnig werk in een persoonlijke stijl. De Orsino’s gaan er fel tegenaan en nemen dan gas terug voor Reicha, grondlegger van het Tsjechische blaaskwintet. Voor zijn 24 (!) blaaskwintetten is dat in Es uit 1817 representatief. Elegante muziek in de stijl van zijn tijd, geënt op Haydn en Mozart (met een schitterend Andante!), maar ook een voorbode van Mendelssohns romantiek. Geen wonder dat grensverleggende componisten als Berlioz, Liszt en Franck door hem werden opgeleid. Mladi (Jeugd) van Janácek is het bekendste werk op deze cd, vooral de mars in deel 3 blijft doordansen in je hoofd. De piano komt aangerold voor het Sextet (met tweede fagot in plaats van hoorn) van Martinu, de grote componist van een uitgebreid oeuvre vol speelvreugde, dat veel te weinig wordt uitgevoerd. Dat blijkt ook nu, alweer!

De Bezetting Speelt is zeker in Rotterdam al sinds de oprichting achttien jaar geleden een begrip. Achter de bijzondere naam schuilt een ensemble van vijf strijkers en vijf blazers dat door de bezetting een heel arsenaal aan kamermuziek aan kan. Dat het gezelschap dat op het allerhoogste niveau uitvoert, bewees het al eerder tijdens liveconcerten en op de in 2017 verschenen cd Made in Saint Petersburg. Op de tweede cd die verschenen is op het label Et’cetera laat het tiental, voor Ravels Introduction et Allegro aangevuld met harpiste Doriene Marselje, wederom horen een ensemble te zijn dat veel meer aandacht verdient. Al direct in de door hoboïst Alexander van Eerdewijk gemaakte bewerking van Debussy’s Children’s Corner grijpen de musici de luisteraar bij de lurven om deze niet meer los te laten.

Want niet alleen Ravels Introduction, geschreven ter promotie van de conventionele pedaalharp van Érard om de aanval van de chromatische harp van Pleyel af te slaan, maar vooral ook het Nonet van Louise Farrenc krijgen een uitvoering om door een ringetje te halen. Het werk van de lang vergeten Franse componiste – een zeer geëmancipeerde vrouw in het conservatieve negentiende-eeuwse muziekleven – is inmiddels vaker opgenomen, maar nimmer zo meeslepend als door De Bezetting Speelt.

GERARD SCHELTENS

PAUL JANSSEN

BRUISEND TSJECHISCH PROGRAMMA

EEN HEEL ARSENAAL AAN KAMERMUZIEK

55

CD-BESPREKINGEN ESCHER

CHAMBER MUSIC

Diverse uitvoerenden Et’cetera 8711801017891 (2cd) VKZ.NL/230506070 € 23,99

KAMERMUZIEK Deze dubbel-cd bevat een prachtige, representatieve selectie van de te weinig gespeelde kamermuziekcomposities van Rudolf Escher (1912–1980), waarbij vooral diens grote voorliefde voor houtblazers opvalt. Zijn kamermuziek laat een enorme melodische en expressieve rijkdom horen, gekoppeld aan een vermogen om in grotere, ambitieuze structuren te denken. Het is geregeld ook buitengewoon spannende muziek: luister maar eens naar de bijna verbeten ritmiek van het laatste deel van de Solosonate voor cello uit 1948. De vaak gemaakte vergelijking met Debussy en Ravel wees Escher zelf af als ‘stupide’, maar vooral in zijn vroege werk is de invloed van de Franse impressionisten wel degelijk merkbaar, al heeft het een onmiskenbaar eigen geluid. Toepasselijk genoeg is zijn verfijnde Le tombeau de Ravel uit 1952, een hommage aan de componist voor fluit, hobo, viool, altviool, cello en klavecimbel, een onbetwist hoogtepunt. Het Trio voor klarinet, altviool en piano uit 1979, een jaar voor zijn dood, geeft een indringend voorbeeld van zijn latere stijl en klinkt grimmiger en meer uitgebeend.

Hopelijk vormen deze waardevolle opnamen, gespeeld door een keur aan voortreffelijke musici, een stimulans voor meer Escher op de concertpodia.

Zijn muziek verdient het om gehoord te worden.

EEN STIMULANS VOOR MEER ESCHER

BENJAMIN ROUS

DIVERSE COMPONISTEN FATHERS & DAUGHTERS

Dana Zemtsov, Mikhail Zemtsov, Anna Fedorova, Borys Fedorov, Nicholas Schwartz Channel Classics 0723385445234 VKZ.NL/230506012 € 23,99

KAMERMUZIEK Vaders en dochters is een mooi concertprogramma waarmee twee gerenommeerde families van vredelievende Russen en Oekraïners in Nederland de podia hebben afgereisd en dat nu bekroond en vereeuwigd wordt met een fraaie en afwisselende cd.

We kennen Dana Zemtsov als een begenadigd altiste, het etiket ‘veelbelovend’ is ze allang voorbij. Ze heeft het niet van een vreemde, want in haar familie - vader Mikhail, moeder Julia, oom Alexander draait alles om de altviool. Zij spelen allen een belangrijke rol als voorvechters van het sonore instrument. Pianiste Anna Fedorova is al even spraakmakend; ze maakte furore op YouTube met Rachmaninov (32 miljoen keer beluisterd!) en ook haar ouders zijn gevierde pianisten: haar vader Borys Fedorov doceert aan Nederlandse conservatoria. Het programma Vaders en dochters is een ontdekkingstocht door de muzikale geschiedenis, uitgevoerd in allerlei kruisverbanden door de families heen. Muziek uit Mexico (het land waar Dana geboren werd), Joodse, Russische, Oekraïense muziek, Glazoenov, Skrjabin, met voor mij als hoogtepunt de altvioolsonate van Nikolai Roslavetz, schitterend gespeeld door de beide vaders. Nu de wereld in hun landen van herkomst (en niet alleen daar) in brand staat, hebben we hier het bewijs van de magische kracht van muziek in zorgwekkende tijden.

MET VAART EN VREUGDE

GERARD SCHELTENS

56

CD-BESPREKINGEN GODECHARLE

DVORÁK

SEI QUARTETTI PER HARPA, VIOLINO, VIOLA E BASSO OP. IV Société Lunaire Ramée 4250128522076 VKZ.NL/230506019

THE COMPLETE PIANO TRIOS

Boris Giltburg, Veronika Jarusková, Peter Jarusek Supraphon 0099925431921 (2cd) VKZ.NL/230506021 € 35,99

€ 23,99

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

Als je als componist of musicus in de achttiende eeuw genoemd werd in de reisverslagen van de fameuze muziekreiziger Charles Burney, dan moest je wel meetellen in die tijd. Toch zijn vele musici en componisten die in Burney’s annalen voorkomen onder het stof der geschiedenis verdwenen. Zo iemand is Eugène Godecharle (1742-1798). Deze Brusselse componist en musicus was een uitstekend violist, maar onderscheidde zich uiteindelijk door zijn aandacht voor de destijds vrij nieuwe pedaalharp. Het in de tweede helft van de achttiende eeuw vrij jonge instrument was volgens Burney veel expressiever dan de diatonische harp die hij kende uit Wales, en Godecharle bewees dat met zijn zes kwartetten voor harp, viool, altviool en bas op. 4. De hier voor het eerst opgenomen werken zijn levendige en sophisticated kwartetten die even wuft en modieus klinken als de pedaalharp destijds was in de hogere klassen. Société Lunaire, genoemd naar The Lunar Society uit Birmingham, een club van intellectuelen, filosofen en artiesten uit de tweede helft van de achttiende eeuw, bewijst dat de zes kwartetten bestaan uit goede en vaak speelse muziek waarin de harp naast de viool een belangrijke solostem heeft. Heerlijke werken voor liefhebbers van klassieke kamermuziek en voor iedereen die smelt bij het horen van een harp.

Gelegenheidstrio’s laten vaak nog iets te wensen over als het gaat om technische precisie, maar deze drie musici zijn door en door met elkaar vertrouwd.

Boris Giltburg en het Pavel Haas Kwartet hebben zes jaar geleden al furore gemaakt met de opname van Dvoráks pianokwintetten. Nu spelen de pianist en twee kwartetleden opnieuw samen in alle vier de pianotrio’s van de componist. De laatste twee, op. 65 en vooral op. 90 met de bijnaam ‘Dumky’, behoren tot de toppen van de kamermuziek, maar de eerste twee trio’s worden minder vaak uitgevoerd. Ze zijn niet te versmaden. Hoewel Dvorák al een eind in de dertig was toen hij ze componeerde, vertonen ze een jeugdige onbevangenheid die zich uit in een schat aan melodische vondsten en een aanstekelijk ritmisch elan. De violiste Veronika Jarusková en de cellist Peter Jarusek spreken hoorbaar hun moedertaal als het gaat om de eigenaardigheden van de Tsjechische volksmuziek, en Giltburg stemt zijn expressieve kleuren feilloos af op die van de strijkers. Aardse felheid en een uitdrukkingskracht zonder reserves kenmerken de voorbeeldige uitvoering van het Dumky-trio, wel een van de beste uit de rijke discografie van dit meesterlijke werk.

PAUL JANSSEN

EDDIE VETTER

SPEELSE MUZIEK

UITDRUKKINGSKRACHT ZONDER RESERVES

DIVERSE COMPONISTEN

RAVEL, SCHUMANN STRING QUARTETS

DUELLES

Leonkoro Quartet Mirare 3760127226758 VKZ.NL/230506035 € 23,99

Raphaëlle Moreau, Célia Oneto Bensaid Mirare 3760127226895 VKZ.NL/230506033

€ 23,99

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

Als bijvoeglijk naamwoord bij een vrouwelijk meervoud betekent het Franse woord duelles ‘tweevoudig’. Maar de term wekt ook associaties op met een duel (met de mannen?) en met de Belgische psychologische thriller Duelles (2018), waarin een noodlottig ongeval de vriendschap tussen twee buurvrouwen dramatisch verstoort. Wat violiste Raphaëlle Moreau en pianiste Célia Oneto Bensaid beogen met de titel voor hun boeiende debuut-cd is niet helemaal duidelijk, en de enigszins vreemde foto’s van beide dames in het booklet maken het er niet veel helderder op. Het voorbeeldig musicerende duo zoekt de spanning op van minder platgetreden paden. Dat leidde tot een muzikale reis door het Europa van tussen 1917 en 1922, waarbij vier componistes aan bod komen die zelden worden uitgevoerd: de Franse Marguerite Canal (Sonate), de in Wenen opgeleide Dora Pejacevic (Sonate slave), de Poolse Grazyna Bacewicz (Kaprys nr.

3 en Oberek nr. 1) en de Nederlandse Henriëtte Bosmans (Sonate). Ze komen uit verschillende delen van Europa en zijn niet van dezelfde generatie, maar in één opzicht stemmen deze vrouwen overeen: ze hadden talent en verstonden hun vak. Hetzelfde geldt voor Raphaëlle Moreau en Célia Oneto Bensaid, die de vier componistes op dit album te vuur en te zwaard verdedigen.

Ze zijn jong, ambitieus en dynamisch. Nadat het in 2019 in Berlijn opgerichte Leonkoro Quartet in Londen de veertiende editie van de Wigmore Hall International String Quartet Competition 2022 won, en daar ook nog negen van de twaalf speciale prijzen in de wacht sleepte, was hun doorbraak een feit. De pers was unaniem jubelend. De Frankfurter Allgemeine Zeitung: ‘Het Leonkoro Quartet heeft een enorme podiumpresentatie, gloeit voor de muziek, neemt alle risico’s en verbaast met zijn empathie voor het eigen geluid van composities.’

Leonkoro betekent ‘Lionheart’ in het Esperanto, en verwijst ook naar Astrid Lindgrens kinderboek over de gebroeders Leeuwenhart, die net als het Leonkoro Quartet willen bijdragen aan een betere wereld. In oktober veroverde het kwartet de Kleine Zaal van het Concertgebouw met onstuimige dadendrang en overdonderende flair. Op dit debuutalbum laat het technisch briljant, loepzuiver en muzikaal krachtig en geraffineerd musicerende Leonkoro Quartet wat meer intimiteit, verfijnde zangerigheid en verdieping horen.

Ravels strijkkwartet verandert van een frisse lentebries in een zomerse tornado en vice versa. Schumann klinkt extravert en geagiteerd, maar er is ook ruimte voor de introverte aspecten van zijn persoonlijkheid, zodat zijn beide alter ego’s Eusebius en Florestan aan bod komen. Bravo!

WENNEKE SAVENIJE

WENNEKE SAVENIJE

TE VUUR EN TE ZWAARD

OVERDONDERENDE FLAIR

57

CD-BESPREKINGEN DIVERSE COMPONISTEN

PROJECT PALOMA Emily Beynon, Andrew West Zefir 8717774571019 VKZ.NL/230506047 € 22,99

KAMERMUZIEK Als onderdeel van Project Paloma wijden Emily Beynon (al jaren solofluitiste van het Concertgebouworkest) en pianist Andrew West hun derde cd aan Nederlandse muziek voor fluit en piano van rond de Tweede Wereldoorlog. Twee van deze componisten kwamen om in Duitse concentratiekampen: Dick Kattenburg klinkt in zijn Pièce uit 1939 nog onbezorgd vrolijk, Leo Smits Sonate uit 1943 is een tragische voorafschaduwing van zijn eigen aanstaand lot. Marius Flothuis schreef zijn Sonata da camera en zijn hoopvolle Aubade in het kamp, dat hij overleefde. In Varsovie Accuse, een mazurka, reageert Hans Osieck op het lot van de Joden in het getto van Warschau, het Praeludium van Willem Andriessen (broer van Hendrik, oom van Louis), is in zijn eigen woorden “met droefheid gemarkeerd”. Rudolf Escher schreef een Habanera die naar de keel grijpt. Dit is een heel bijzondere cd. Allereerst is het spel van Beynon en West superieur.

Bovendien zijn deze componisten in onze tijd vrijwel uit de belangstelling weggezakt, ondanks herhaalde pogingen om hun werk te reactiveren.

Maar de cd ontroert vooral omdat het leven van deze grote, veelbelovende talenten op vaak gruwelijke wijze door de oorlog werd verstoord. Goed om je dat juist nu te realiseren.

SUPERIEUR SPEL VAN BEYNON EN WEST

GERARD SCHELTENS

DIVERSE COMPONISTEN CIRCUS DINOGAD

Hilary Summers, Mike Fentross, Maarten Ornstein, Dudok Quartet Amsterdam Zefir 8717774571026 VKZ.NL/230506048 € 22,99

KAMERMUZIEK Beter dan door hun eigen persbericht te citeren, kan ik de doelstellingen van de musici niet weergeven: “Circus Dinogad voert de luisteraars mee langs eeuwenoude melodieën, heroverwogen klassiekers en gloednieuwe composities, om gezamenlijk een duik te nemen in de onpeilbare diepte van menselijke emoties.” Afkomstig uit diverse richtingen in de muziek staken de Welshe altzangeres Hilary Summers, luitist Mike Fentross, basklarinettist Maarten Ornstein en het Dudok Quartet Amsterdam de koppen bij elkaar. Zo ontstond een hecht collectief met een bont, origineel repertoire uit de middeleeuwen, renaissance, barok, traditionals uit de Engelse en Welshe negentiende eeuw, geïmproviseerde muziek en jazz. De meeste bewerkingen maakten ze zelf en de naam Dinogad troffen ze aan in een oud liedje uit Wales. Het lijkt een ongeordend circus van stijlen, maar het is ongelooflijk hoe goed dit allemaal bij elkaar past. We vinden Henry Purcell en Maurice Ravel als goede vrienden naast elkaar, alsof er geen grenzen in de tijd bestaan. Die vallen dan ook weg als je de muziek met verbeelding, fantasie en plezier te lijf gaat. Wiegeliedjes, danswijzen, improvisaties en zelfs een treurzang (77 Tears van Mike Fentross), alles met smaak gearrangeerd en door de virtuoze zang van Hilary Summers tot een eenheid gesmeed. Schitterend!

MET SMAAK GEARRANGEERD

GERARD SCHELTENS

58

CD-BESPREKINGEN ALKAN

DIVERSE COMPONISTEN

COMPLETE PIANO MUSIC VOL. 6

LARS VOGT THE COMPLETE WARNER CLASSICS EDITION

Mark Viner Piano Classics 5029365102759 VKZ.NL/230506005 € 20,99

Lars Vogt e.a.

Warner Classics 5054197604904 (27cd) VKZ.NL/230506044 € 89,99

PIANO Van de grote negentiende-eeuwse pianocomponisten heeft Charles-Valentin Alkan (1813-1888) het in populariteit altijd moeten afleggen tegen zijn rivaal Liszt en zijn bevriende buurman Chopin. Al tijdens zijn leven werd zijn carrière belemmerd door allerlei pech. Terwijl Chopin en Liszt de salons en concertpodia bestormden, gaf Alkan pianoles aan rijke Parijse jongedames. Na zijn dood (níét onder een omgevallen boekenkast, zoals lang is beweerd) werd hij vergeten, terwijl Chopin en Liszt eeuwig blijven voortleven in het grote pantheon der onsterflijken van de klassieke muziek. Was Alkan dan toch een kleiner talent? Zij die het weten kunnen, beweren het tegenovergestelde. Zij noemen hem geniaal en miskend, maar veel pianisten wagen zich niet aan de virtuoze gecompliceerdheid van zijn omvangrijke productie. Tot degenen die met vuur een lans voor hem breken, behoort de Britse pianist Mark Viner: dit is de zesde cd in zijn complete reeks. Hij kent deze muziek als zijn broekzak, houdt er hoorbaar van, hij is technisch en interpretatief hoogbegaafd én… hij schrijft uitstekende toelichtingen. Ontzeg uzelf niet het plezier dat deze muziek u gaat opleveren. En hoezo gecompliceerd? Direct al voor zo’n charmant stuk als Petit conte (track 1) móét je je gewonnen geven.

HOEZO GECOMPLICEERD?

GERARD SCHELTENS

RACHMANINOV REFLECTIONS

Inon Barnatan Pentatone 8717306261135 VKZ.NL/230506028 € 20,99

PIANO Het pianowerk van Sergej Rachmaninov is al vaak opgenomen. Er zijn meer dan uitstekende registraties beschikbaar van zo ongeveer al zijn pianowerken.

Wil je je onderscheiden op Rachmaninovgebied, moet je iets bijzonders doen.

Dat weet ook Inon Barnatan, de Israëlisch-Amerikaanse pianist die al een aantal mooie cd’s op het label Pentatone heeft afgeleverd. Met zijn jongste cd is hij erin geslaagd om werkelijk iets aan de Rachmaninovdiscografie toe te voegen. Dat komt niet door zijn heerlijk zangerige vertolking van de Moments musicaux op. 16 of zijn statige lezing van de Prelude in gis uit de Preludes op.

32, maar door zijn eigen arrangement voor piano solo van de Vocalise en vooral de Symfonische dansen. Dit laatste werk van Rachmaninov, geschreven in 1940, is bekender in de kleurrijke versie voor symfonieorkest waarin de componist zich bewijst als een meesterlijk orkestrator. Ook de versie voor twee piano’s die aan de orkestversie voorafging, kent het nodige spektakel. Dat adequaat vertalen naar één enkele piano vraagt moed en inzicht. Bij Barnatan zijn beide volop aanwezig en daarmee heeft hij de Symfonische dansen teruggebracht tot de ware essentie.

Het verhaal achter de noten komt hierdoor, niet verstoord door mooie kleuren en orkestrale vondsten, volop en indringend tot zijn recht.

HET VERHAAL ACHTER DE NOTEN

PAUL JANSSEN

VERZAMEL-BOX Er lag nog zoveel moois in het verschiet, maar het mocht niet zo zijn. Lars Vogt overleed vorig jaar aan slokdarmkanker, drie dagen voor zijn 52ste verjaardag. De pianist wordt nu herdacht met een monumentale box: 27 cd’s met de opnamen die hij in de periode van 1991 tot 2005 heeft gemaakt.

Lars Vogt werd in 1970 geboren in Düren, een stadje halverwege Keulen en Aken, en kreeg een gedegen opleiding aan het conservatorium van Hannover bij de befaamde leraar Karl-Heinz Kämmerling. Op zijn 20ste won hij de tweede prijs op het pianoconcours van Leeds. Zo trok hij de aandacht van EMI en Simon Rattle, met wie hij de pianoconcerten van Grieg, Schumann en de eerste twee van Beethoven zou opnemen.

In 1998 – hij was nog geen dertig – initieerde hij zijn eigen zomerfestival. ‘Spannungen’ noemde hij het. Hij had zijn oog laten vallen op een krachtcentrale in Heimbach, een juweeltje van jugendstil aan de Urfttalsperre in de Eifel, niet ver van zijn geboorteplaats. Daar speelde hij elke zomer een week lang samen met musici als Sabine Meyer, Tabea Zimmermann, Truls Mørk, Alexei Lubimov en Christian Tetzlaff, die hem is opgevolgd als artistiek leider.

Vele opnamen zijn hier gemaakt, eerst voor radio-uitzendingen, daarna op cd uitgebracht. Een van de sterkste voorbeelden is de gedreven uitvoering van Moesorgski’s Schilderijen van een tentoonstelling, waarin de stukken worden afgewisseld met gesproken teksten uit de wereldliteratuur. Het speelplezier spat ervan af in kamermuziek van Mozart met geestverwanten als Isabelle Faust en Christian Tetzlaff. Niet te vergeten: een gedenkwaardige interpretatie van Messiaens Quatuor pour la fin du temps samen met Isabelle van Keulen, Michael Collins en Alban Gerhardt. Van historische en artistieke waarde is ook het herdenkingsconcert uit 2004 voor de aan kanker overleden cellist Boris Pergamenschikow, waarop Vogt met Antje Weithaas en Claudio Bohórquez kamermuziek van Dvorák en Tsjaikovski speelt.

Als solist is hij niet alleen te horen met het City of Birmingham Orchestra onder leiding van Simon Rattle, maar ook met de Berliner Philharmoniker onder leiding van Claudio Abbado, en wel in een enerverende vertolking van Hindemiths Kammermusik nr. 2, een van de beste uit de discografie van dit pianoconcert.

Veel aandacht krijgt uiteraard het repertoire voor piano solo. Ook op dit gebied was Vogt van alle markten thuis. Speels in Haydn, briljant en ontroerend sensitief in Mozart, overweldigend in Beethoven, wiens laatste pianosonate (op. 111) tot de hoogtepunten in de rijke verzameling behoort. Een bijzondere affiniteit had hij met Brahms, vooral met diens late miniaturen, de drie Intermezzi op. 117 en de vier Klavierstücke op. 119.

Schubert, een van zijn troeven, is hier helaas alleen vertegenwoordigd met de Sonate op. 78, maar deze intense interpretatie blijft wel lang in de oren naklinken.

Vogt heeft zich altijd dienend opgesteld. De muziek stond op de eerste plaats. Waarom duurde het tot 2005, toen hij al 35 jaar was, dat hij sonates en andere pianostukken van Mozart voor het eerst opnam? Hij zei daarover: ‘Ik wilde me niet te vroeg aan zijn muziek wagen. Uit res-

VOGT HEEFT ZICH ALTIJD DIENEND OPGESTELD

SPEELS IN HAYDN

pect heb ik gewacht.’ Het was het hoogste goed de muziek voor zichzelf te laten spreken. Alleen dan kon zich het onzegbare openbaren.

EDDIE VETTER

59

CD-BESPREKINGEN HAYDN

J.S. BACH, BUSONI

COMPLETE PIANO SONATAS

A CATHEDRAL OF SOUND THE BACH BUSONI TRANSCRIPTIONS

Jean-Efflam Bavouzet Chandos 0095115230725 (11cd) VKZ.NL/230506039 € 116,99

Geoffrey Madge Zefir 8717774571002 VKZ.NL/230506045

PIANO

PIANO

Stel dat iemand het onzalige plan zou opvatten naar alle 62 pianosonates van Haydn achter elkaar te luisteren in een marathon van bijna dertien uur.

Wedden dat het niet eens gaat vervelen? De stijl van Haydns tijd heeft een beperkt aantal harmonische patronen, maar binnen de geijkte kaders volgt hij zelden beproefde succesformules. Hij blijft verrassen met zijn humor en originaliteit en zet een luisteraar telkens weer op het verkeerde been met zijn muzikale schijnbewegingen. Jean-Efflam Bavouzet heeft ze alle 62 opgenomen, niet in chronologische volgorde, en er nog wat losse stukken aan toegevoegd. Hij heeft de tijd genomen om dit huzarenstuk te volbrengen: dertien jaar. Nu zijn de elf cd’s verzameld in een aantrekkelijke doos. Het is voor sommigen misschien als vloeken in de kerk, maar de 61-jarige pianist speelt ze op een moderne Yamaha-vleugel, overigens net als indertijd de door hem bewonderde Svjatoslav Richter, die hem op het spoor van Haydn heeft gezet. Bavouzet is ook verder niet bang voor anachronistische trekjes, zoals de soms modern aandoende toegevoegde cadensen en eigenaardige versieringen. ‘Haydn zonder pruikje’, zo heeft wijlen Zoltán Kocsis de spirituele en onorthodoxe interpretaties van zijn Franse collega ooit treffend gekarakteriseerd.

Veel musici keren in de nadagen van hun carrière terug naar de werken van Johann Sebastian Bach (1865-1750), de geniale inspirator van alle muziek na hem. Zo ook de uit Australië afkomstige, maar al sinds 1963 in Nederland wonende, pianist Geoffrey Madge (1941), vooral bekend door zijn spectaculaire vertolkingen van onspeelbare werken als Godowski’s Studies on Chopins Études, de Opus clavicembalisticem van Sorabji en de 32 Piano Pieces van Nikos Skalkottas. In het booklet bij zijn album A Cathedral of Sound met Busonitranscripties van Bach – tien koraalpreludes, Toccata en fuga in d, Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit en als hoogtepunt de Chaconne – wijst hij erop dat in feite elke vertolking een transcriptie is van het originele werk. Busoni’s transcripties hebben hemzelf geleerd vingers en handen via de arm tot een verlengstuk van de toetsen te maken. Madge zoekt zijn heil bij ingetogen bewegingen die organisch verbonden zijn met de structuur van en de emoties in de muziek.

Hij lijkt echter dichter bij Bach te staan dan bij de romanticus Busoni, die wonderen van klankervaringen kon toevoegen aan het origineel. Daardoor klinkt zijn Bach-Busoni soms wat hoekig, maar daar staan waarachtigheid en diepgang tegenover.

EDDIE VETTER

WENNEKE SAVENIJE

HAYDN ZONDER PRUIKJE

WAARACHTIGHEID EN DIEPGANG

SATIE, CAGE

GRAUPNER, J.S. BACH

LETTER(S) TO ERIK SATIE

GRAUPNER MEETS BACH PARTITAS

Bertrand Chamayou Erato 5054197696442 VKZ.NL/230506041

Marcel Worms Zefir 8717774570944 (2cd) VKZ.NL/230506046 € 25,99

PIANO

€ 22,99

PIANO

Marcel Worms is een veelzijdig pianist. Naast eigentijdse muziek, zijn langlopende bluesproject, heeft de laatste jaren Johann Sebastian Bach zijn speciale aandacht. Worms’ opname van Das Wohltemperierte Klavier is alom geprezen en dat zal met deze nieuwe uitgave niet anders zijn. Bachs partita’s worden door klavierspelers wereldwijd, zowel klavecinisten als pianisten, vaak als complete set op twee cd’s gepresenteerd. Worms maakt een originele keuze door op deze dubbel-cd niet alle Bachpartita’s op te nemen maar een van de twee cd’s te wijden aan partita’s van Christoph Graupner, de eerste keuze voor de positie als Thomascantor in 1723. Graupner mocht niet weg uit Darmstadt, dus moest men in Leipzig morrend akkoord gaan met de benoeming van de lastige Bach. De rest is natuurlijk geschiedenis. Gaupners partita’s zijn veel korter en minder doorwrocht dan die van Bach, maar hij componeerde er wel veel meer. De complete serie beslaat zo’n elf cd’s en er zijn meerdere uitvoeringen op klavecimbel. Maar als pianocomponist maakt Graupner hier waarschijnlijk zijn debuut. Net als Telemann grossiert Graupner in originele vondsten, maar je moet als luisteraar wel opletten want de korte deeltjes vliegen voorbij.

Bertrand Chamayou had tot voor kort geen noot van Satie gespeeld. Hij vroeg zich af: was die muziek wel bedoeld om uitgevoerd te worden? Satie wordt toch niet voor niets beschouwd als een van de vaders van de conceptuele kunst? De 42-jarige Franse pianist is dichter bij de eigenaardige componist gekomen dankzij John Cage, voor wie Satie een belangrijke bron van inspiratie was, onder meer vanwege de betekenis van stilte in muziek. Chamayou heeft het programma opgezet als een denkbeeldige dialoog tussen de twee. Hun werken wisselen elkaar af. Zo klinken meditatieve stukken van Cage als In a landscape voor en na die van Satie. De Gymnopédies en Gnossiennes mogen natuurlijk niet ontbreken, maar Chamayou besteedt ook aandacht aan juweeltjes als de Véritables préludes flasques, die de ondertitel ‘pour un chien’ (voor een hond) dragen, of de energieke Sports et divertissements, waarin ‘Le bain de mer’ het gespartel met woeste golven suggereert en ‘Le tango perpétuel’ klinkt als een tot op het bot uitgebeende tango die eeuwig lijkt te kunnen doorgaan. Chamayou presenteert dit eerbetoon aan de twee eigengereide kunstenaars heel subtiel en geconcentreerd. Zo bloeien ze op onder zijn handen en in elkaars nabijheid.

MARCEL BIJLO

EDDIE VETTER

ORIGINELE VONDSTEN VAN GRAUPNER

60

€ 22,99

TWEE EIGENGEREIDE KUNSTENAARS

CD-BESPREKINGEN DIVERSE COMPONISTEN

LISZT

NOCTURNES FROM 19TH CENTURY RUSSIA

PIANO WORKS, ARRANGED FOR ORGAN Diederik Blankesteijn Brilliant Classics 5028421968551 VKZ.NL/230506003 € 11,99

Bart van Oort Brilliant Classics 5028421969664 VKZ.NL/230506002 € 11,99

PIANO

ORGEL

In fortepianospeler Bart van Oort, bekend van zijn grote expertise op het terrein van de oude muziek, schuilt een groot romanticus. Dat hoor je direct aan de Nocturne in f, La séparation uit 1839 van Michail Glinka, waarmee dit album opent. Zeker als Van Oort die speelt op een warm en intiem klinkende oude Steinway uit 1875, waarvan het mechaniek nog niet half zo geavanceerd was als dat van de moderne Steinway. Weemoed en nostalgie zetten de toon van de expressieve nocturnestijl waarin negentiende-eeuwse Russische componisten, in navolging van John Field die zijn halve leven in Rusland doorbracht, hun dromen en persoonlijke emoties verklankten. Hun muziek was meer bedoeld voor de salon dan voor de concertzaal, al richtten de componisten die de meeste bekendheid verwierven – onder wie Anton Rubinstein, Tsjaikovski en Skrjabin – zich met meer briljant of turbulent geschreven nocturnes ook al tot het publiek in de opkomende concertzalen. Nog altijd is een betoverend stuk als de Nocturne in cis, op. 19 nr. 4 van Tsjaikovski daar regelmatig te horen als toegift. Het mooiste zijn wat mij betreft de nocturnes van Glinka, zeker als ze zo teder wiegend worden gespeeld als op dit innemende album.

Dat Franz Liszt zowel het orgel als de piano een warm hart toedroeg, is genoegzaam bekend. Verschillende werken kennen zowel een versie voor orgel als voor piano. Ook zijn verschillende pianowerken zoals ‘Sposalizio’ uit Années de Pèlerinage II en Consolations al eerder bewerkt voor orgel. De jonge Nederlandse organist Diederik Blankesteijn duikt nu in dit piano-oeuvre, bewerkt voor orgel, schreef zelf de zeer informatieve liner notes en levert daarmee een even prachtige als spannende orgelplaat af. Vooral zijn eigen bewerkingen van de Sonate in B en La lugubre gondola staan als een huis en

WENNEKE SAVENIJE

PAUL JANSSEN

EEN INTIEM KLINKENDE STEINWAY

MOGELIJKE VERHALEN ACHTER DE WERKEN voegen werkelijk iets toe aan het Lisztrepertoire voor orgel. Ook omdat Blankesteijn deze werken pasklaar arrangeerde voor het prachtige Bätzorgel van de Utrechtse Domkerk, het orgel waarop in 1856 Lizsts student Alexander Winterbergen een concert gaf met werken van zijn leermeester. Blankesteijn, in het dagelijks leven onder andere cantor-organist van de Lutherse Kerk in Utrecht, weet de mogelijkheden van het Bätzorgel prachtig te benutten en schildert met mooie registraties de mogelijke verhalen achter de werken. Let daarbij vooral op het slot van La lugubre gondola, dat ergens in de eeuwigheid verdwijnt met een etherische vox humana.

DIVERSE COMPONISTEN

GEMINIANI

Doulce Mémoire o.l.v. Denis Raisin Dadre Ricercar 5400439004573 VKZ.NL/230506020 € 23,99

Igor Ruhadze, Alexandra Nepomnyashchaya Brilliant Classics 5028421966366 (2cd) VKZ.NL/230506001 € 13,99

L’AMOUR DE MOY

VIOLIN SONATAS OP. 4

RENAISSANCE In Frankrijk ontstond aan het eind van de vijftiende eeuw een genre van liederen waarin volkse elementen de hoofdrol speelden. Deze chansons rustiques vormden de basis voor allerlei bewerkingen door bekende componisten uit die periode. Die werden gebundeld in de drie grote collecties Odhecaton van Ottaviano Petrucci, in Venetië verschenen vanaf 1501. Petrucci was de eerste muziekdrukker, de muziekdrukkunst was nog maar net ontwikkeld, en zijn uitgaven hadden groot succes in heel Europa. De liederen in hun puurste vorm zijn veelal anoniem en Doulce Mémoire onder leiding van Denis Raisin Dadre presenteert ze hier in vele gedaanten. Van een bepaald lied horen we verschillende versies achter elkaar, een werkwijze die het ensemble vaak in dit soort programma’s toepast, en dat werkt goed omdat de melo-

BAROK

dieën zich op die manier in het hoofd van de luisteraar gaan nestelen. Drie zangers en een instrumentale groep van blazers, luit en harp zorgen voor rijkgeschakeerde uitvoeringen, de hele cd kan moeiteloos in één keer beluisterd worden. Dit is een kwestie van slim programmeren en voortdurend van bezetting wisselen, en die kunst verstaat dit ensemble als weinig andere ensembles.

Francesco Geminiani (1687-1762) was afkomstig uit Lucca, studeerde in Rome bij Arcangelo Corelli en streek in 1714 neer in Engeland. Daar werd hij beroemd als violist en muzikaal leider. Hij dirigeerde menige operapremière van Georg Friedrich Händel die in die jaren in Londen op zijn hoogtepunt was. Zelf componeerde Geminiani geen opera’s maar net als zijn leraar Corelli louter instrumentale muziek. Daaronder enkele vioolsonates die Igor Ruhadze systematisch vastlegt. Al eerder verschenen de sonates opus 1 en hier zijn op een dubbel-cd de sonates opus 4 opgenomen. Doordat Geminiani als violist precies wist waar de uitdagingen lagen, is dit muziek die je niet zomaar even wegspeelt na een paar jaartjes les.

Eerder nam Ruhadze het complete oeuvre van Pietro Locatelli op, dus voor de sonates van Geminiani draait hij zijn hand niet om. Hij koos voor een begeleiding van alleen klavecimbel, geen lage strijker erbij zoals we meestal horen, en de samenwerking met Alexandra Nepomnyashchaya verloopt heerlijk spontaan. Ze nemen de nodige vrijheid in tempo binnen de delen en dat komt het speelplezier ten goede. Dit is een prachtige uitgave met muziek die je zelden hoort.

MARCEL BIJLO

MARCEL BIJLO

MOEITELOOS IN ÉÉN KEER TE BELUISTEREN

TEMPOVRIJHEID IN MUZIEK DIE JE ZELDEN HOORT

61

CD-BESPREKINGEN J.S. BACH

DIVERSE COMPONISTEN

THE BRANDENBURG CONCERTOS OUVERTURES

A GERMAN PASSION Margaretha Consort o.l.v. Marit Broekroelofs Naxos 0730099148436 VKZ.NL/230506017

Zefiro o.l.v. Alfredo Bernardini Arcana 3760195735558 (3cd) VKZ.NL/230506011 € 42,99

BAROK

BAROK Deze opnamen verschenen eerder afzonderlijk, maar zijn nu door Arcana gebundeld op drie cd’s. Hoboïst Alfredo Bernardini is al decennia een vaste waarde in vele ensembles, onder andere bij Ton Koopman en de Nederlandse Bachvereniging, maar toen hij meer dan veertig jaar geleden begon, bevond de barokhobo zich nog in het pioniersstadium. Er moest heel wat geëxperi-

menteerd worden om een stabiel en zuiver instrument te verkrijgen en de technische problemen, bijvoorbeeld bij het vinden van het juiste riet en de juiste embouchure, waren legio. Maar Bernardini maakte grote sprongen voorwaarts en inmiddels heeft hij al lang en breed zijn eigen ensemble en maakt hij, in wisselende bezettingen, prachtige opnamen van barokke orkesten kamermuziek met blazers in de hoofdrol. Zijn uitvoering van Bachs overbekende orkestmuziek behoort tot de allerbeste die er momenteel zijn, ook in opnametechnisch opzicht. Zelden hoor je al die blazerstimbres zo mooi met de strijkers versmelten als hier. Waar in andere uitvoeringen de strijkers het geluid bepalen, zijn dat hier overduidelijk de hobo’s, fagotten en trompetten.

Bachs feestelijke en afwisselende muziek – alle stukken hebben een andere bezetting – krijgt hier de best mogelijke uitvoering.

Deze rijk gevulde cd geeft in vijftien korte stukken een mooi overzicht van de Noord-Duitse muziek voor de lijdenstijd en Pasen. Het programma wordt begrensd door Heinrich Schütz en Dieterich Buxtehude en dat zijn verreweg de bekendste componisten. Maar Christoph Dementius en Dietrich Becker, bijvoorbeeld, zijn slechts bij zeer weinigen bekend en ook zij schreven adembenemend mooie muziek. Het niveau van componeren was enorm en het verbaast natuurlijk niet dat Johann Sebastian Bach al in zijn jonge jaren in een warm bed belandde. De belangstelling voor dit repertoire is gelukkig groeiende en we kunnen ons verheugen dat het Nederlandse Margaretha Consort het op deze cd ter hand neemt. Eerder verscheen van dit uitstekende vocaal-instrumentale ensemble al een soortgelijk programma met kerstmuziek en deze lijdens-cd is andermaal in de roos. Van hoog tot laag schitterende stemmen en een mooi gonzend gambaconsort, aangevoerd door Marit Broekroelofs. Zij heeft echt een topensemble in handen dat we hopelijk ook wat vaker op de concertpodia zullen aantreffen. Hoewel het nu voor lijdensmuziek nog wat vroeg is, kerst is eerst weer aan de beurt, is deze cd ook nu al van harte aanbevolen.

MARCEL BIJLO

MARCEL BIJLO

FEESTELIJKE EN AFWISSELENDE MUZIEK

SCHITTEREND VAN HOOG TOT LAAG

J.S. BACH

DIVERSE COMPONISTEN

À CEMBALO È VIOLA DA GAMBA

SOLO

Isabelle Faust harmonia mundi 3149020949276 VKZ.NL/230506031 € 24,99

Margaux Blanchard, Diego Ares Mirare 3760127225690 VKZ.NL/230506034 € 23,99

BAROK Er gaat geen maand voorbij of er verschijnt wel een nieuwe cd van Isabelle Faust. En dat is bepaald goed nieuws want Faust is een van de allerbeste violisten van haar generatie, aan welk repertoire ze zich ook wijdt: vioolconcerten met barok- of symfonieorkesten, kamermuziek in vele formaties en uit vele periodes, alles gaat haar even makkelijk af en is muzikaal van het hoogste niveau. Maar op haar nieuwe cd Solo doet ze het eens helemaal in haar eentje. We horen muziek van componisten die allemaal ook violist waren, dus die hun werken met het instrument in de hand componeerden. Natuurlijk

BAROK

klinkt de beroemde Passacaglia van Biber, maar verder kennen we de componerende violisten nauwelijks. Vader en zoon Matteis, allebei Nicola geheten, trokken vioolspelend door Europa en hadden overal succes. Hun muziek laat een veelheid aan invloeden horen, want onderweg pikten ze van alles op.

Johann Georg Pisendel was de sterviolist aan het hof van Dresden. Hij was goed bevriend met Telemann en Vivaldi die allebei muziek voor hem schreven. Johann Joseph Vilsmayr en Louis-Gabriel Guillemain waren ook bekend als violisten, maar hun solovioolmuziek werd nog nooit eerder vastgelegd.

Faust maakt er een prachtig programma van.

De drie sonates voor gamba en klavecimbel van Bach behoren tot de vaakst opgenomen muziek voor de gamba. Bach hield van de gamba en wendde het instrument regelmatig aan in zijn cantates en passies.

Als in de tekst de dood nadrukkelijk om de hoek kwam kijken, liet Bach de gamba een belangrijke partij spelen. Maar hij schreef ook deze drie sonates waarin gamba en klavecimbel een volkomen gelijkwaardige rol hebben. De cd-titel, À cembalo è viola da gamba, is wat dat betreft duidelijk: Bach noemt eerst het klavecimbel en dan pas de gamba. In feite gaat het hier om triosonates, misschien dat Bach ze in die vorm al eerder componeerde dan de versies met gamba, want ondanks dat er maar twee musici spelen horen we drie partijen: het klavecimbel speelt met de rechterhand een tweede melodiestem en met de linkerhand de baslijn. Er zijn heel wat opnamen van deze sonates, en dat is logisch want welke gambist wil ze nu níét spelen? Deze nieuwe is prachtig. Ares en Blanchard geven elkaar veel ruimte waar dat mogelijk is, maar houden het in de snelle delen ook mooi strak. De twee instrumenten zijn prachtig vastgelegd.

MARCEL BIJLO

MARCEL BIJLO

COMPONISTEN DIE OOK VIOLIST WAREN

62

€ 13,99

WIE WIL DEZE MUZIEK NU NÍÉT SPELEN?

CD-BESPREKINGEN LARCHER

RODGERS & HAMMERSTEIN’S OKLAHOMA!

THE LIVING MOUNTAIN Sarah Aristidou, Alisa Weilerstein e.a.

Münchener Kammerorchester o.l.v. Clemens Schuldt ECM 0028948587841 VKZ.NL/230506013 € 23,99

Nathaniel Hackmann, Sierra Boggess e.a.

‘Oklahoma!’ Ensemble, Sinfonia of London o.l.v. John Wilson Chandos 0095115532225 (2sacd) VKZ.NL/230506037 € 46,99

HEDENDAAGS

MUSICAL

In het seizoen 2019-2020 was Thomas Larcher composer in residence van het Amsterdamse Concertgebouw. Een dappere keuze, want de Oostenrijkse componist is niet bepaald iemand die direct aansprekende muziek componeert. Zo schreef hij in die tijd onder andere The Living Mountain voor Asko|Schönberg, een werk van een kwartier dat zijn inspiratie haalde uit de foto’s van de Tiroler natuur die de Nederlandse fotografe Awoiska van der Molen maakte, en uit de gedichten die de Schotse Nan Shepherd maakte als lofzang op het natuurgebied Cairngorms. Prachtige impressies zijn het, gevat in korte puntige teksten die Larcher op betoverende wijze in klank vat. Dat doet hij ook in Ouroboros uit 2015 voor cello en kamerorkest, het oudste werk op deze cd met celliste Alisa Weilerstein in een glansrol, en in de indrukwekkende liedcyclus Unerzählt voor bariton en geprepareerde piano. Larcher slaagt er in deze werken in om met een uitgesproken modern idioom het onzegbare in klank te vatten en indrukwekkende partituren te scheppen. Voeg daarbij de hoge uitvoeringsstandaard van de Franse sopraan Sarah Aristidou, de Italiaanse Zuid-Tiroler bariton Thomas Schuen en het Münchener Kammerorchester plus de hoge opnamestandaard van ECM, en het resultaat is een cd om compleet in te verdrinken.

Oklahoma! betekende in 1943 de eerste samenwerking tussen Richard Rogers en Oscar Hammerstein II. Dit zorgde meteen voor een revolutie in de wereld van de musical. Niet eerder kwamen muziek, zang, dans en gesproken woord op zo’n dramatische wijze bij elkaar in het genre. Het werk zette de standaard voor alles wat volgde op musicalgebied, maar hoe het destijds precies klonk op Broadway verdween steeds meer naar de achtergrond. Tot nu. John Wilson ging met zijn in 2018 heropgerichte Sinfonia of London, het fameuze studio-orkest dat in 1955 het licht zag en onder andere Hitchcocks Vertigo inspeelde, als een ware historischemuziekspecialist te werk en reconstrueerde de originele partituur met hits als Oh, what a beautiful mornin’, Kansas City en All er nuthin’ zoals deze bij de première bedoeld was. Wilson, die veel ervaring heeft met muziektheater, en de musici weten vervolgens wel raad met de noten en ook de vocalisten met Nathaniel Hackman en Sierra Boggess in de hoofdrollen maken er een feestje van. Het resultaat is twee cd’s lang een reis naar het Broadway van het midden van de twintigste eeuw die duidelijk maakt waarom de musical zo enorm gegroeid is in populariteit.

PAUL JANSSEN

PAUL JANSSEN

UITGESPROKEN MODERN

EEN REIS NAAR BROADWAY, TWEE CD’S LANG

DIVERSE COMPONISTEN

MORRICONE

POSTCARDS FROM ITALY: ITALIAN MUSIC FOR FILM

CINEMA RARITIES Marco Serino, Orchestra di Padova e del Veneto Arcana 3760195735541 VKZ.NL/230506010 € 23,99

Marco Albonetti Roma Sinfonietta o.l.v. Paolo Silvestri Chandos 0095115229125 VKZ.NL/230506036 € 22,99

FILMMUZIEK

FILMMUZIEK Nadat de grote Italiaanse filmcomponist Ennio Morricone in de zomer van 2020 overleed, buitelden de cd’s met zijn werk over elkaar heen. Een van de opvallendste was de cd Cinema Suites met de violist Marco Serino, die twintig jaar met Morricone samenwerkte, in de hoofdrol. Het enige nadeel van deze plaat met veelal bekende filmmelodieën van Morricone was dat de arrangementen een vertaling naar de viool waren van de celloarrangementen die de componist in 2004 voor Yo-Yo Ma maakte (Yo-Yo Ma plays Morricone, Sony Classical). Met het vervolg op Cinema Suites, Cinema Rarities, pakt Serino het anders aan. Fragmenten uit minder bekende Italiaanse films, deels gegroepeerd in suites, klinken grotendeels in arrangementen die Morricone maakte voor de originele film of voor de concertzaal. Dat de muziek uit de films die

ITALIAANSE WARMTE EN MELANCHOLIE

Filmmuziek is al tijden onlosmakelijk verbonden met klassieke muziek: het is een subgenre dat volop in beweging is, maar ook kan bogen op een indrukwekkende geschiedenis. Op Postcards from Italy klinkt vooral muziek van twee van de grootste Italiaanse filmcomponisten van de afgelopen eeuw: Ennio Morricone en Nino Rota. Het is interessant om de twee zo naast elkaar te horen: Morricones melodieën zijn vooral breed en weelderig, terwijl Rota wat speelser is en een duidelijkere mediterrane smaak heeft. Marco Albonetti weet wel raad met die beeldende muziek en ontlokt aan zijn sopraansaxofoon een prachtig rond en strelend geluid, her en der sfeervol terzijde gestaan door pianist Michelangelo Carbonara. Vooral de luisteraars die houden van

WIE VAN EEN DROMERIGE SFEER HOUDT

alleen in Italië succes hadden minder bekend is, doet er niet toe. Luister naar de Mauro Bolognini Suite of Quattro Adagi en hoor alles langskomen wat Morricone tot Morricone maakt. Daarbij laat Serino horen dat hij hart heeft voor de zaak en speelt het Orchestra di Padova e del Veneto onder leiding van de violist vol Italiaanse warmte en melancholie. Een aanrader voor Morriconefans, filmmuziekliefhebbers en beeld-bij-muziekdromers.

een dromerige sfeer komen aan hun trekken: het is lang zwijmelen voordat Rota’s muziek uit Fellini’s La dolce vita die sfeer een beetje doorbreekt. Dat komt vooral door de nieuwe orkestraties en arrangementen voor strijkorkest, gemaakt door Paolo Silvestri, de dirigent op deze cd maar tevens componist, die de muziek extra doen zwelgen. Roma Sinfonietta speelt zonder meer gloedvol en meeslepend, maar deze muziek, vooral die van Rota, smeekt soms gewoon om net iets meer instrumentale variatie.

PAUL JANSSEN

BENJAMIN ROUS

63

MOOIE MUZIEK

HANS HEG

Vraag twee heeft te maken met mijn

Het is een klein juweel met een rijke en

laatste keuze, gewijd aan muziek voor

subtiele expressie. En past perfect in de

onder de kerstboom. Een afgekloven

eeuwenoude traditie van het Festival of

Omdat dit een bijzondere column wordt,

bot, hoor ik sommigen al mopperen.

Nine Lessons and Carols, zoals dat jaar-

mijn laatste in dit magazine, lijkt me een

Het zij zo. Dus dan maar meteen naar

lijks vlak voor kerst in de kapel van het

andere opzet op zijn plaats. Er moet wel

de volgende vragen. Wat hebben het

King’s College in Cambridge wordt gece-

even worden geslikt, maar er is – hope-

opus 28 van de jonge Benjamin Britten

lebreerd. Als je eenmaal Brittens opus

lijk – ook ruimte voor een terugblik met

en het volgens Händels librettist

28 hebt gehoord, laat het je niet meer

een glimlach. Of desnoods met de grijns

Charles Jennens “fine Entertainment”

los. Daarom verheug ik me nu al op de

van een boer die kiespijn heeft. Daarom

van George Frideric Handel (zoals hij

grote tournee die dat bijzondere vocale

eerst even een kleine quiz, zonder prijzen

in Engeland werd genoemd) met elkaar

ensemble Wishful Singing (Nederlandse

uiteraard. Want als de zaak wordt opge-

gemeen? Waarin verschillen ze van

vrouwen!) en harpiste Lavinia Meijer in

heven valt er meestal niet veel meer te

elkaar en welke actuele thema’s gaan

december gaan maken.

halen. Hoogstens naderhand te verdelen

schuil achter de twee geselecteerde

onder toezicht van een curator.

releases?

Maar ook elders zijn er bewijzen te over dat het typische karakter van het

Dus neem ik nu even diens rol en ook

Het zijn zo maar wat vragen. De pacifist

Engelse kerstlied nog altijd springlevend

die van de quizmaster voor mijn reke-

Britten concipieerde A Ceremony of

is. Er komen jaarlijks nieuwe nummers

ning. Vraag één: sinds wanneer heb ik

Carols aanvankelijk voor een klein koor

bij. Zowel in Cambridge als in Oxford. En

deze columns voor Klassieke Zaken

met uitsluitend “trebles”, hoge vrou-

ook op iedere koorschool in het

geschreven? Het heeft mij ook enigszins

wen- en jongensstemmen. Aan boord

Verenigd Koninkrijk die er toe doet. Het

verbaasd: sinds het voorjaar van 2001.

van het schip dat hem in 1943, in oor-

mooiste en meest recente voorbeeld op

Toen ik na dertig jaar officieel met pen-

logstijd, terugbracht van Amerika naar

cd is wat mij betreft het vierde Christ-

sioen ging als muziekredacteur en vaste

Engeland. Later zou hij ook een versie

mas-album van de groep Tenebrae: In

medewerker voor de kunstredactie van

voor gemengd koor maken. De elf deel-

Winter’s House (Signum Classics). Eerder

de Volkskrant. Daarmee kreeg ik de tijd

tjes nemen samen nauwelijks een half

dit jaar kreeg het overal prijzen, bij ons

en de bewegingsvrijheid van een

uur in beslag. En – heel bijzonder – als

een Edison.

freelancer. Bijna 130 columns heeft het

instrumentale begeleiding heeft Britten

opgeleverd.

genoeg aan één harp!

Dirigent Nigel Short, die ook als jongenssopraan begon, bekent dat het een langgekoesterde wens was ook Brittens Ceremony op te kunnen nemen.

Hij plaatst de elfdelige partituur (met halverwege een solo voor de harp), tussen allerlei onverwachte en soms verras-

Foto: Sim Canetty-Clarke

sende composities van nu en “gisteren”.

64

Onder wie Ralph Vaughan Williams en Herbert Howells. Plus voor mij nieuwe namen als Joanna Marsh (auteur van de titelsong), Joanna Forbes (met het fascinerende Advent ‘O’ Carol) en een imposant nummer (Vox dicentis: Clama) van Edward W. Naylor. Een ontdekking.

COLUMN

BIEDT TROOST Ik koester nog altijd hun 35 jaar geleden

het indertijd na de Brittenpremière ook

door Archiv in de Abbey Road Studios

door velen werd gevoeld. En dan te

opgenomen versie. Alleen al vanwege

bedenken dat Nelsons boodschap, in

het onvergetelijke aandeel van sopraan

2022, nog redelijk reëel was. Beter is het

Arleen Auger, die je met haar gouden en

na 7 oktober 2023 helaas niet geworden.

pure stem tot op de dag vandaag blijft

Hopeloos en treurig? Nee, dat ook weer

betoveren. Al is ze al in 1993 overleden.

niet. Mooie muziek biedt eeuwig troost.

John Nelson heeft de laatste jaren Foto: Chris O’Donovan

vooral furore gemaakt met een serie respectabele Berlioz-uitvoeringen. Hij benadert Händels magnum opus gelukkig vanuit een andere hoek. Hoewel hij af en toe wel romantische elementen toelaat. Wat wordt versterkt doordat zijn uitvoering vorig jaar werd vastgelegd in de immense Coventry Cathedral.

Short noemt dit werk met recht een ‘rollercoster’, ooit geschreven voor het

De Engelse kathedraal die in 1940 door

koor van King’s College. Tot slot spreekt

de Duitsers werd platgegooid. En die in

hij de hoop uit dat de bijdrage van ‘zijn’

1962 werd heropend met het War

Tenebrae lang zal blijven resoneren –

Requiem van Britten. Een evenement dat

“hopelully leaving the listerner with a

indertijd wereldwijd de aandacht trok.

heady mix of nostalgic glances to Christ-

De locatie is kennelijk een bewuste

masses past and the hope of a happier,

keuze van Nelson geweest, maar het is

calmer world in Christmasses to come”.

akoestisch niet de ideale. We krijgen er

Heel opmerkelijk, het lijkt wel afgespro-

gratis de nodige galm bijgeleverd. Daar-

ken werk, ook de tachtigjarige Ameri-

door komen Händels noten soms wat

kaanse dirigent John Nelson komt met

minder lichtvoetig uit de speakers dan je

zo’n boodschap bij zijn eerste opname

zou wensen. Op de cast valt echter

van de Messiah. Met het in dit repertoire

weinig aan te merken met nieuwkomers

gepokte en gemazelde team dat ooit

als sopraan Lucy Crowe (afkomstig uit

door Trevor Pinnock werd opgericht: The

de gelederen van Gardiner) en Alex

English Concert & Choir.

Potter (begonnen bij Herreweghe),

IN WINTER’S HOUSE

TENEBRAE O.L.V. NIGEL SHORT SIGNUM CLASSICS 0635212069028 VKZ.NL/230506072 € 23,99

allround-tenor Michael Spyres en bas

Een klein juweel

Matthew Brook.

In zijn toelichting zegt Nelson het te betreuren dat grote conflicten en het lijden van veel mensen weer realiteit is geworden in Europa. Vandaar zijn keuze voor Coventry. “I hope that this concert of Messiah in this symbolic location can

HÄNDEL MESSIAH

LUCY CROWE, ALEX POTTER e.a.

THE ENGLISH CONCERT & CHOIR O.L.V. JOHN NELSON ERATO 5054197741609 (2CD+1DVD) VKZ.NL/230506043 € 31,99

be a powerful message of hope”. Zoals

65

RADIO

PIA N O TRIO

HET PIANOTRIO DOOR DE TIJD HEEN

pianotrio’s van Ravel en Sjostakovitsj. Wat is dat eigenlijk, een pianotrio? En wat maakt dit genre zo de moeite waard? Bij de Concertzender weten we het wel.

66

Foto: Kaupo Kikkas

Dit jaar staat het Busch Trio op de cd’s van Aangenaam Klassiek. Op hun bekroonde cd spelen ze

Voortaan was het pianotrio echte luistermuziek Het is een keurig net genre, dat pianotrio.

man niet naar om te schrijven wat ‘de

gen. Het Busch Trio koos daarom voor

Een piano, een viool en een cello – mis-

markt’ wilde. In zijn trio’s kregen ook de

twee ijzersterke, maar niet al te bekende

schien wel de meest bespeelde instru-

viool en de cello volwaardige en vaak

stukken: het trio van Ravel en het

menten in de klassieke muziek. Een erg

niet gemakkelijke partijen. Luister maar

tweede trio van Sjostakovitsj. Allebei

spannend imago heeft het pianotrio niet.

naar het Geister-Trio, genoemd naar de

stukken uit hun middelperiode, en alle-

En dat is zonde, want er is stapels

spoken uit Macbeth van Shakespeare.

bei uit de oorlog (de Eerste en de

geweldige muziek voor geschreven.

Zeker geen muziek voor op de achter-

Tweede Wereldoorlog, respectievelijk).

grond!

Een tijd van grote onzekerheid en veel

De ene muzikant is de andere niet. Men-

Ook bij Schubert, Beethovens jongere

slecht nieuws. Maar voor Sjostakovitsj

sen die voor hun beroep muziek maken

tijdgenoot, werden pianotrio’s Kunst met

ook een tijd waarin de staat zich even

gaan nu eenmaal anders met muziek om

de grote K. Zijn tweede klaviertrio, met

minder met kunst bemoeide. Zeker in

dan mensen voor wie het een hobby is.

een geweldig smachtend langzaam

zijn kamermuziek kon hij zijn intiemste

Professionals oefenen veel meer, maar

deel, werd beroemd door een uitvoering

gevoelens en allerpersoonlijkste expres-

ze luisteren ook heel anders naar muziek

met violist Adolf Busch. Sindsdien is het

sie kwijt.

dan amateurs.

niet meer weg te denken uit de concert-

Dat is nu zo, en dat was tweehonderd-

zaal en de rest van het leven. Er is vast

De mensen achter Aangenaam Klassiek

vijftig jaar geleden niet anders. Compo-

wel een film of tv-serie waar u het van

rekenen deze cd tot een van de beste die

nisten als Haydn en Mozart schreven

kent.

er het afgelopen jaar zijn uitgekomen.

voor zowel kenners als liefhebbers. Het

Voortaan was het pianotrio echte luis-

Wij van de Concertzender zijn het daar

strijkkwartet was voor professionele

termuziek, die in handen van

roerend mee eens. Deze maand zetten

muziekmensen en andere kenners.

beroepsmusici het beste tot haar recht

we het nieuwe album van het Busch Trio

Daarin leefden componisten zich uit in

kwam en waar je heel aandachtig naar

in de schijnwerpers tijdens ‘De Wande-

ingewikkelde structuren, grensverleg-

luisterde. Talloze componisten hebben

ling’, een wekelijks programma waarin

gende experimenten en de moeilijkste

Beethoven en Schubert nagevolgd en

we wandelen langs het bekende en

loopjes. Die muziek werd gespeeld door

zijn ook klaviertrio’s gaan schrijven.

minder bekende klassieke repertoire en

profmuzikanten (of uitzonderlijk goede

Schumann, Mendelssohn, Brahms,

stilstaan bij de dingen die de moeite

amateurs), en had een betrekkelijk klein

Dvorák en nog veel meer grote namen –

waard zijn. Als een stadsgids door de

publiek.

ze hebben allemaal bijgedragen aan de

verborgen schoonheden van de klas-

Voor de gemiddelde amateur was dat

traditie.

sieke muziek.

allemaal te moeilijk. Maar niet getreurd: er was ook het pianotrio. Hierin speelde

Het Busch Trio is ook een pianotrio. Dat

de piano een aanstekelijke melodie met

wil zeggen: een ensemble van drie

begeleiding, terwijl de viool de hoofd-

musici – pianist, violist, cellist – dat

zaak van de melodie meespeelde en de

pianotriocomposities uitvoert. Zij leggen

cello de bas versterkte. Zodoende kon-

zich toe op de tweehonderdvijftig jaar

De Concertzender is op vele manieren

den ook beginnende strijkers het stuk

muziek die deze rijke traditie heeft opge-

te beluisteren, 24 uur per dag. Luister

meespelen. Als er geen cello was, kon-

leverd. Met grote eerbied voor de traditie

live via internet, met de app of op de

den piano en viool het stuk ook samen

hebben deze musici, twee Israëliërs en

digitale kabel (Ziggo en KPN). Of vind

spelen. Desnoods kon de pianist het

een Nederlander, zich vernoemd naar

een gemist programma terug in het

alleen spelen. Dat was slim bekeken!

Adolf Busch, de violist die als lid van een

programmaoverzicht of in de gids. De

Pianospelende amateurs konden het

trio tot grote hoogten steeg.

hele dag muziek in één genre? Zet dan

stuk alvast zelf spelen, en zochten er later één of twee strijkende vrienden bij.

een van de themakanalen op. Alles is De keerzijde

te vinden op www.concertzender.nl.

Een rijke traditie heeft ook zijn keerzijde.

Kunst met de grote K

De grote trio’s zijn al tientallen keren

Maar na Haydn en Mozart kwam Beet-

opgenomen en uitgebracht. Het is erg

hoven die alles veranderde. Hij was er de

moeilijk om er nog iets aan toe te voe-

Tekst Wouter Steenbeek

67

KLASSIEKE SCHRIJVEN VOOR VOLWASSENEN STEN DIVERSE COMPONI DOLIN THE ART OF THE MAN AVI AVITAL DG 002894838534 VKZ.NL/20632 € 9,99

Schrijven voor dit Magazine kan ik jullie

Voordeel is dat ik geen druk voelde.

zeggen, is heerlijk om te doen.

Zoals voetbaltrainer Frank Rijkaard ooit

Daar kon ik m’n muzikale eieren zo lekker

tegen mij zei: “Druk maak je zelf.” Wijze

in kwijt: ‘Eieren voor kinderen en andere

woorden.

volwassenen.’

Je vindt je school misschien niet altijd

Om begrijpelijk te schrijven moet ik het

leuk maar kijk eens achterom wat je

wel eerst zélf begrijpen, ha ha!

geleerd hebt en…begin ooit met je eerste

En wat een plezier had ik met de cd-pro-

opstel of verhaaltje te schrijven, met je

ducties in de serie Aangenaam Klassiek

eigen ideeën, want er is maar één jij. Dat

voor Kids op initiatief van hetzelfde team

geldt eigenlijk voor alles wat je nog wilt

als het magazine Klassieke Zaken.

en gaat doen. Vertrouw jezelf en probeer

In deze serie heb ik de verhalen geschre-

niet bang te zijn voor wat anderen van je

ven en verteld bij De Instrumenten van het

vinden. Zullen we er nog eens over mai-

Orkest in 2012; Der Ring des Nibelungen in

len? Feel free.

2013; Assepoester en Het Zwanenmeer in

A JOYFUL HOLIDAY SAMARA JOY 285680 UNIVERSAL 0602458 € 18,99 60 VKZ.NL/2305060

2014; Het Weihnachtsoratorium in 2015.

Cd jazz 2x

En ho! Leuk, leuk! De eerste cd van Der

Linger Awhile. Samara Joy. Luister en

Ring des Nibelungen heb ik aan maestro

huiver. Wat mij betreft de grootste

Bernard Haitink aangeboden (tik maar in

vocale jazz-sensatie van de laatste

op YouTube) en de gouden plaat hier-

jaren. Ze is 22 jaar. Wat een lenige stem

voor kreeg ik uit handen van de ver-

en swing, wat een kleuren. Wat een

maarde operaregisseur Pierre Audi (tik

verhalenverteller. Zij beheerst het hele

maar in op YouTube). Ai, wat was ik

technische en emotionele palet. En wat

heerlijk trots. Kon er een nachtje niet van

een begeleiders. “Het beste vocale

slapen. Wat is het genieten van de crea-

jazzalbum en beste nieuwe artiest.”

tiviteit van anderen: de componisten, de

Twee Grammy’s.

librettisten, de musici. De geweldige

Moet ik daar nog iets aan toevoegen? Nu

tekeningen van Milo. Ik ben positief

ja, ik ontmoette haar gehéél onverwacht

jaloers op hen. Zo aangenaam kan klas-

(zie You Tube). Goed nieuws. Lachend

siek zijn!

vanuit zijn holle bolle buik galmt de

Let op. Dat heeft schrijven mij gebracht.

Kerstman: “Ho Ho Ho, A Joyful Holiday

Ik weet nog dat ik in de vorige eeuw

met de kerst-cd van Samara Joy.”

gebeld werd met de mededeling:

LINGER AWHILE

SAMARA JOY 266491 UNIVERSAL 0602448 9,99 € 61 60 50 30 L/2 VKZ.N

68

“Edwin, ik denk dat jij wel verhaaltjes bij

Cd klassiek

klassieke muziek kunt schrijven.” Ik had

Concertos. Avi Avital, mandoline. Il Giar-

nog nóóit een verhaaltje geschreven,

dino Armonico, dirigent Giovanni Anto-

behalve een opstel op school. Ik ant-

nini. Ik kwam weer op een nieuw spoor*.

woordde: “We kunnen beginnen en als

De mandoline in de klassieke muziek,

het niks wordt, houden we ermee op.”

nooit geweten. Natuurlijk ken ik de

KinderZAKEN ...voor kinderen en andere volwassenen

KINDEREN EN ANDERE mandoline als instrument in de popuFoto: Ogrito Vienna

laire muziek, bijvoorbeeld Het Amsterdams Mandolineorkest, Mandolineorkest Capriccio, Mandolineorkest Estrellita.

En dan ontdek ik de cd van Avi Avital, de Mandoline Magiër, de tovenaar op de

Egle Petrosiute

mandoline, de virtuoze mandolinist.

Pittig, energiek, voor mij een openbaring.

Wat heerlijk om composities van Vivaldi

mee meedraven. Lees daarvoor de

Ik dacht: mooi die Bach, daar ga ik eens

(met 4 mandolisten), J.S. Bach, Johann

Klassieke Kinderzaken van 5/6 novem-

wat van kopen.”

Nepomuk Hummel te horen. Wat een

ber 2021*.

Dank Gerard. Zo zien we maar dat

geruststellende gedachte dat er steeds

muziekonderwijs op school van het

nieuwe dingen op mijn pad komen.

De laatste mail van een KZ-lezer

Mandoline in de jazz? Dat moet ik nog

Van Gerard Lagendijk uit Hen-

grootste belang is.

eens uitzoeken.

drik-Ido-Ambacht. Ik pik er een paar

Tot slot. Misschien lezen, zien, horen of

zinnen uit.

ontmoeten wij elkaar nog eens.

Nog even dit

“Hallo Edwin, hier een van de andere

En vergeet niet je eigen Muzikaal Medi-

Zo af en toe rammelt er een cd’tje bij mij in

volwassenen. Klassieke Zaken is verhel-

cijnkastje te vullen: muziek om tranen te

de brievenbus.

derend en geeft goede uitleg voor de

laten lopen, tranen binnen te houden of

Bird’s Notes. Egle Petrosiute. Wat een

kinderen, maar ook voor mij, hoor. Ik lees

je trieste stemming nog meer aan te

wondermeisje. Zij zingt, componeert,

het graag. En ook aan onze 2 kinderen

zetten of…opgevrolijkt te worden of

schrijft teksten, arrangeert, produceert.

hebben we de mooie klassieke muziek

gewoon: aangenaam klassiek.

Studeerde aan de conservatoria in

doorgegeven. Dus ga vooral door met je

Iedere mailer krijgt

Amsterdam en Den Haag. Topmusici.

leuke rubriek, het zaadje moet worden

de felbegeerde KKZ

Absolute aanrader.

geplant bij de nieuwe generatie. Wij

After Hours. Teus Nobel. Trompet & flügel-

mochten op school plaatjes meenemen.

edwinrutten@edwinrutten.nl

horn. Wat een sfeer, wat een gemak.

Toen alle rock-‘n-rollplaatjes gedraaid

Even tot hier…

Samen met bas en gitaar. Eenvoud met

waren, zei de heer IJsselstein: ‘Ik heb ook

100% resultaat. Wat een goeie opname.

wat meegebracht. Nu moeten jullie even

#3 en #4. Oef! Hij bedankt in de liner notes

naar mijn plaat luisteren’, en hij zette een

zijn zoontjes Bix & Charlie. Op wie zijn deze

stuk uit de Matthäus-Passion op. De hele

voornamen geïnspireerd? Mail mij.

klas was doodstil en luisterde ademloos.

Een tip Tis bijna Kerstmis. Op Spotify vind je mijn verhaal van Weihnachtsoratorium uit de serie Aangenaam Klassiek.

Lees Mijn stokpaarden die altijd met mij

konde.

Nou dág!

Edwin Rutten

PPS. Altijd ‘om een hoekje kijken’ - je ziet niets of iets, dus altijd resultaat.

PS. Alle columns zijn na te lezen op www.edwinrutten.nl bij LEZEN. PPS. Ik vroeg het al een keer. Wat betekent PPS en PPS? Het eerste goede antwoord krijgt een lekker cd’tje thuisgestuurd.

69

SCHUBERT LIEDER WITH ORCHESTRA BENJAMIN APPL, MÜNCHNER RUNDFUNKORCHESTER O.L.V. OSCAR JOCKEL BR-KLASSIK 4035719003468 VKZ.NL/230506 € 20,99

Aan de nostalgische Traaij in Driebergen (regio Utrecht), met leuke plaatselijke winkeltjes, zit sinds 1991 CD-Artline, gespecialiseerd in klassieke muziek, maar u kunt er ook terecht voor jazz, blues, wereldmuziek, pop, nederlandstalige cd’s en films en series op dvd. Er is keuze uit nieuwe en tweedehands artikelen. Kijk ook eens op onze nieuwe

Steeds weer hebben bekende en minder bekende componisten Franz

website CD-Artline.nl, voor onze volledige voorraad en de

Schuberts pianoliederen bewerkt voor zangstem en orkest. Deze versies

laatste aanbiedingen. Bij vragen, bel of e-mail ons gerust,

proberen geenszins de krachtige kwaliteit van de originelen in twijfel te

wij helpen u graag. Voor een nog uitgebreidere bestelkeuze,

trekken - ze belichten ze alleen op een andere manier of proberen uitvoerin-

bezoek ook eens onze website CDenDVD.nl. U heeft keuze

gen op grotere schaal te bevorderen. Wanneer de liederen niet kunnen

uit meer dan 300.000 cd’s, sacd’s, dvd’s en blu-rays. Daar-

worden uitgevoerd in een intieme salon of kamermuziekzaal, kunnen ze met

van zijn ca. 18.000 artikelen direct uit voorraad leverbaar

orkestbegeleiding uitgevoerd worden in een grote concertzaal. Voor de

(zie CD-Artline.nl.).

nieuwe BR-KLASSIK-cd heeft bariton Benjamin Appl negentien van die arrangementen uit de negentiende en twintigste eeuw samengesteld. Het Münchner Rundfunkorchester onder leiding van Oscar Jockel begeleidt

CD-ARTLINE Traaij 73-A, Driebergen-r.

Tel. 0343 521532 cdendvd-klassiek.nl

Benjamin Appl subtiel en passend. Aanbevolen.

Hans, Ria en Marcel Verdurmen

DIVERSE COMPONISTEN MUSES REMY VAN KESTEREN SNOWSTAR RECORDS 8720693686207 VKZ.NL/230506 € 16,99 Wij zijn gevestigd in een prachtig nieuw pand in Post Utrecht. Met veel respect voor de architectuur van het oude gebouw is er een geheel nieuwe dimensie gegeven aan de verschillende ruimtes. Met een team deskundige boekverkopers is Broese een begrip in Utrecht en ver daarbuiten, en bovendien een van de grootste boekhandels van Neder-

Om onder de indruk te raken van harpmuziek heb ik niet veel nodig. Als

land. Met een vernieuwend concept wordt verder gebouwd

liefhebber van Mary Lattimore en andere neoklassieken kwam ik al snel op

aan een iconisch stuk Utrechtse geschiedenis dat terug-

het pad van harpist Remy van Kesteren. Eigenwijs als Remy is, koos hij

gaat tot 1845. In de winkel aan de Oude Gracht vinden veel

ervoor om geen klassiek levenspad te bewandelen maar moderne muziek

evenementen plaats. We verkopen boeken en tijdschriften,

te spelen op zijn instrument. Hij maakte zelfs muziek met robots en produ-

er is een brasserie, maar ook (klassieke) muziek op vinyl, cd

ceerde een alternatieve soundtrack voor een animatiefilm. Ook treedt hij

en cassette!

regelmatig juist op popfestivals aan, vorig jaar speelde hij op Record Store Day in Broese Utrecht. Hoe bijzonder. Muses is zijn nieuwe, onlangs verschenen album. Hierop staat een fraaie mix van klassiek (Satie & Sibelius) met

BROESE Oudegracht 112-b 3511 AW Utrecht Tel. 030 233 5200 www.broese.nl

70

hiphop (Kendrick Lamar) en veelal popmuziek (Denk: Bon Iver, Muse & radiohead). Aanrader voor grenzeloos luisteren!

Bertram Borkes

REICH MUSIC FOR 18 MUSICIANS COLIN CURRIE GROUP, SYNERGY VOCALS COLIN CURRIE RECORDS 0811043030622 VKZNL/230506 € 20,99 Boudisque is al 50 jaar een bekende naam in de muziekwereld. Wij hebben nu alleen een webwinkel (www.boudisque.nl) met daarin een zeer uitgebreide collectie beschikbaar. Vaak kunnen wij door onze samenwerking met diverse buitenlandse partners die speciale uitvoering of langverwachte opname voor u

Music for 18 Musicians is een van de meesterweken van de moderne klas-

verzorgen. Wij bestellen via onze importkanalen uw

sieke muziek. Dit werk van Steve Reich spreekt percussionist Colin Currie

gewenste product en veelal binnen een afzienbare

enorm aan. “The perfect musical Beehive”, is hoe Currie een uitvoering van

periode kunnen we de order uitleveren. Via mail

het stuk beschrijft. Elke muzikant daagt de een andere uit, speelt zijn eigen

(order@boudisque.nl) zijn wij 24/7 bereikbaar, maar

briljant ingetogen partij en draagt toch bij aan iets groters dat bruist van

uiteraard kunt u ons ook gewoon bellen op

leven. Na het succes van zijn vorige albums, Drumming (2018) en Colin Currie

06 14579618. Nemen we niet direct op spreek dan iets

& Steve Reich Live at Fondation Louis Vuitton (2019), wordt Currie op dit

in of stuur een e-mailbericht.

album vergezeld door zijn naaste muzikale collega’s en metgezellen, de Colin Currie Group en Synergy Vocals, die het werk in 2022 in de Londense Abbey Road Studios opnamen. Een absolute luistertip.

Chris van Voorthuizen

BOUDISQUE Tel. 06 14579618 www.boudisque.nl

AANBIEDING EXQUISIETE KERSTBONBONS De wat oudere lezer van Klassieke Zaken zal direct opveren bij het lezen van de naam Cor de Groot. De in 1993 overleden pianist gold als een van de belangrijkste naoorlogse vertolkers van het romantische repertoire. Nadat hij door een

17,99

9,99

armblessure langere tijd alleen met zijn linkerhand kon *

spelen trad hij niet meer op op de grote podia en legde hij zich toe op onbekender repertoire en veel Nederlands werk.

Zijn uitvoeringen klonken vooral op de radio. Zo speelde hij in 1986 en 1987 tijdens een uitzending aan kerst gerelateerd repertoire van eigen hand en van Nederlandse componisten als Jaap Geraedts, Jan Felderhof, Léon Orthel, Ton de Leeuw en Jurriaan Andriessen: stukken die de sfeer van pastorales, arrensleeën en kerstklokjes reflecteren en vaak gebaseerd zijn op bekende kerstliederen. De cd-registratie van deze

J. ANDRIESSEN, FELDERHOF, GERAERDTS, T. DE LEEUW, ORTHEL PIANOWERKEN COR DE GROOT 8717953005540 VKZ.NL/225650 €9,99

optredens laat niet alleen horen wat voor een fantastisch verfijnde pianist Cor de Groot was, maar biedt, volgens Trouw destijds, ook een ‘doosje vol exquisiete kerstbonbons’.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 73. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 31 januari 2024.

71

ALKMAAR

FRANEKER

ROTTERDAM

Pop-eye/Velvet Music Boterstraat 10 / 072-2200205 alkmaar@velvetmusic.nl

Mollema Music World Voorstraat 11 / 0517-382820 www.mollemamusicworld.nl

Velvet Music / Donner Coolsingel 129 / 010 3070282 www.velvetmusic.nl

ALMELO

GRONINGEN

SANTPOORT

Hilarius Broekhuis Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

Plato Groningen Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

Bredero Boeken Hoofdstraat 234 / 023-538 2061 www.brederoboeken.nl

AMERSFOORT

HAARLEM

SCHAGEN

De Algemene Boekhandel Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

Bruno Klassiek Alleen op telefonische afspraak / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl

Boekhandel Plukker Gedempte Gracht 71-75 / 0224-212941 www.boekhandelplukker.nl

AMSTERDAM

HENGELO

UTRECHT

Charles Muziek Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl

Boekhandel Broekhuis Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

Broese Boekverkopers Oude Gracht 112-B / 030-2335200 www.broese.nl

Concerto Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu

HOOGEZAND

VENLO

Evelyn Novacek Meint Veringastraat 132 / 0598-392 551 www.evelynnovacek.nl

Sounds Recordshop BV Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

KROMMENIE

WIJK BIJ DUURSTEDE

Erwin Vermast CD-DVD Shop Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

Boekhandel Pettinga Markt 12 / 0343-577300 www.boekhandelpettinga.nl

LEIDEN

WINSCHOTEN

DELFT

Plato Leiden Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

Hekman Muziek BV Torenstraat 34 / 0597-413 184 www.hekmanmuziek.nl

Muziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

Velvet Music Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl

ZEIST

DEN HAAG

LEIDSCHENDAM

Paagman Frederik Hendriklaan 217 / 088 3383838 www.paagman.nl

Paagman Winkelcentrum Leidsenhagein Westfield Mall of, Liguster 36 / 088 338 3838 www.paagman.nl

Paagman Lange Poten 41 / 088 3383838 www.paagman.nl

MAASSLUIS

ARNHEM Het Colofon Bakkerstraat 56 / 026-3703508 www.hetcolofon.nl BILTHOVEN Bilthovens Boekhandel Julianalaan 1 / 030 2281014 www.libris.nl/bilthoven

DORDRECHT Dordrecht Klassiek Voorstraat 463 A / 078 612 2169 www.dordrechtklassiek.nl DRIEBERGEN CD ARTLINE Traaij 73A / 0343-521532 www.cdendvd.nl EINDHOVEN

Kramer en van Doorn Slotlaan 221 / 030-693 3033 www.libris.nl/kramer-vandoorn

Mastersound Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

ZWOLLE Plato Zwolle Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

BELGIË BRUSSEL

MAASTRICHT Boekhandel Dominicanen Dominicanerkerkstraat 1 / 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl

La Boite a Musique Koudenberg 74 / +32 2 513 09 65 www.laboiteamusique.eu TURNHOUT

MIDDELBURG

Muziekhandel Thom van Sas De Merodelei 75 / +32 14 41 2014 www.muziekhandelvansas.be

De Drukkerij Markt 51 / 0118 – 886874 www.drukkerijmiddelburg.nl NIJMEGEN

WEBWINKELS

ENSCHEDE

Boekhandel Roelants Van Broeckhuijsenstraat 34 / 024-3221734 www.roelants.com

Boudisque muziek en film 06 14579618 www.boudisque.nl

Boekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

Kroese Klassiek Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl

Klassiek.nl 058-2948700 www.klassiek.nl

Bullit Klassiek Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

Muziekhandel Spronk 076-5215213 www.spronk.nl

Winkels met postorderservice.

✔ Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld. ✔ De in dit magazine besproken cd’s zijn niet in iedere winkel standaard op voorraad, maar zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen. Vraag uw winkelier om advies.

73

TOT SLOT

H E T L A AT S T E WO O RD…

NA RUIM 38 JAAR STOPPEN KLASSIEKE ZAKEN EN AANGENAAM KLASSIEK Na ruim 38 jaar komt er een einde aan het magazine Klassieke Zaken,

onze muziekbranche. Een direct gevolg

Als uitgever wil ik graag u, onze trouwe

voorheen Klassiek. Een uitgave, circa

was de terugloop van klanten die de

muziekliefhebbers, clubleden, muziek-

1985 gestart door de Nederlandse

winkels bezochten, waardoor deze ook

journalisten, winkeliers en toegewijde

Klassieke Vakhandel en in 1997

veelal uit het straatbeeld verdwenen

adverteerders heel erg bedanken voor

overgenomen door de Vereniging

zijn. Dan komt voor iedereen corona en

de samenwerking en voor de vele mooie

Klassieke Zaken.

is de wereld veranderd. We consumeren

uitgaves die we hebben mogen maken.

op een andere manier muziek, willen

Ik heb altijd met veel plezier, toewijding

Ed de Zwager heeft tot 1997 het blad

geen abonnement meer afsluiten en

en zorgvuldigheid het magazine Klas-

Klassiek gepubliceerd en daarna werd de

bezoeken de muziekwinkel niet meer

sieke Zaken én de laatste negen jaar het

vereniging zelf uitgever van het twee-

om het gratis blad op te halen.

project Aangenaam Klassiek gemaakt.

maandelijks magazine Klassieke Zaken.

Door deze economische ontwikkelingen

Vanaf deze plaats wens ik u allen heel

Met diverse hoofdredacteuren als Tjako

is het niet meer mogelijk om het tijd-

veel goeds, met veel ruimte voor mooie

Fennema, Guido van Oorschot, Jolande

schrift Klassieke Zaken en het media-

muziek, live op het podium of op een

van der Klis, Clemens Romijn en Biëlla

boek Aangenaam Klassiek te produce-

geluidsdrager. Absorbeer deze mooie

Luttmer hebben we vele jaren het

ren en uit te geven. De verkopen staan

vorm van cultuur, die ons allemaal naast

magazine in elkaar gezet. Vanaf najaar

niet meer in verhouding tot de hoge

emoties ook blijdschap doet ervaren en

2012 is Frederike onze vaste hoofd- en

kosten.

waar we gelukkig van

eindredacteur. Zij heeft samen met

worden.

ondergetekende het laatste nummer

Voor u ligt het laatste nummer van

met weemoed in elkaar gezet.

Klassieke Zaken, met daarin nog alle

Een warme muzikale

De opkomst van verkopen via internet,

informatie over Aangenaam Klassiek

groet, en tot ziens,

diverse nieuwe ontwikkelingen als het

2023 (let op: OP = echt OP) en natuur-

online beluisteren van muziek en de

lijk nog veel meer mooie artikelen en

Henriëtte Zrour

streamingdiensten die de markt verover-

cd-besprekingen.

Business Unit

den, betekenden de eerste kaalslag in

Manager / Uitgever

PRIJSWINNAARS

74

Prijswinnaars puzzel nr. 0304/2023

Prijswinnaars puzzel nr. 0304/2023

Oplossing: Carter

Oplossing: Leclair

Naam

Plaats

Naam

Plaats

P.M.F. van Loon

Den Haag

Eliane Thole

Deventer

Mw. M. Mekes

Rotterdam

A.H. van Dijk

Rheden

D G Bouwhuis

Eindhoven

Nino Platteel

Wanroij

Reijer London

Gouda

Theo M. Brogt

Bennebroek

Edwin Hallers

Zetten

Hans Glorius

Kerkdriel

Foto: Bert Hulselmans

EXCLUSIEVEBOXAANBIEDING

40,99

REVOLUTIONAIRE MEESTERWERKEN ‘Een combinatie van het beste van de historische uitvoeringspraktijk met het beste van het hedendaags symfonieorkest’, zo oordeelde menig recensent over de complete Beethovencyclus die Philippe

CLUBLEDEN

* 99 20, 5CD

40,99

25,99

*

5CD

Herreweghe tussen 2004 en 2009 opnam met de Koninklijke Filharmonie van Vlaanderen. De Vlaamse oudemuziekspecialist deelt zijn kennis op zo’n manier met de moderne instrumentalisten dat er een uitvoering ontstaat die elke Beethovensymfonie weer als nieuw doet klinken. Elke symfonie biedt wel een eerder onopgemerkte stem of tegenstem die de spannende overrompeling in zich draagt die deze revolutionaire meesterwerken voor die volkomen verraste negentiende-eeuwse luisteraars gehad moeten hebben. Ook de overweldigende Negende symfonie met het beroemde koor klinkt met solisten als sopraan Christiane Oelze en bas David Wilson-Johnson als een architectonisch en emotioneel hoogstandje van de eerste orde. Een prachtuitgave die geen zwakke plekken kent.

De box met vijf cd’s gaat bij alle aan Klassieke Zaken gelieerde cd-winkels vergezeld van een GRATIS mapje postkaarten met historische Beethovenafbeeldingen.

BEETHOVEN COMPLETE SYMPHONIES ROYAL FLEMISH PHILHARMONIC O.L.V. PHILIPPE HERREWEGHE BRILLIANT CLASSICS 5028421972343 (5CD+POSTKAARTEN) VKZ.NL/230506068

WORDT U AANGEBODEN DOOR

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 73. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 31 januari 2024.