Klassieke Zaken magazine november 2012 nr. 6

Uitgave van de vereniging klassieke zaken 31ste jaargang november 2012 Nr 6

vraag naar de gratis cd

van den

Händel op de piano HÊt tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

foto: Julien Dubois

exclusieve aanbieding

Marco Beasley bezingt de Napolitaanse liefde

95 15,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

22,95

NU SLECHTS www.klassiekezaken.nl

‘Je kunt de verhalen horen van mensen die nog steeds weten hoe je over de liefde zingt’. Met deze ene zin omschrijft ­Marco Beasley niet alleen het uitzicht over Napels vanaf de Vesuvius, hij verklaart ook het wezen van zijn jongste cd Storie di Napoli. Samen met klavecinist Guido Morini en hun ensemble Accordone heeft Beasley weer een klein juweeltje afgeleverd waarop de menselijke maat van de vijftiende eeuw tot heden aangrijpend mooi naar voren komt. Beasley doet waar hij goed in is en zingt zoals we hem kennen sinds hij in 1995 voor het eerst in Nederland optrad: als een moderne troubadour, een muzikale verhalenverteller. Het heeft hem zo’n schare fans opgeleverd dat er inmiddels een heuse vriendenvereniging bestaat (www.vriendenmarcobeasley.nl) van deze zanger van het betere levenslied. Maar laten we niet vergeten dat er naast Beasley ook nog een ensemble staat dat elk lied een originele draai geeft. Sprankelend en spannend, alsof het allemaal ter plekke ontstaat.

storie di napoli Marco Beasley, Guido Morini, Accordone

Alpha 532 / 126 620 vkz

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 25 januari 2013.

OLOFON klassieke zaken

32e jaargang, nummer 6 - november 2012 Winkelprijs € 3,25

Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

deze maand

Hoofdredacteur

Aan deze aflevering werkten mee

Marcel Bijlo, Joep Christenhusz, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Inge Jongerman, Merlijn Kerkhof, Ruud Meijer, Doron Nagan, Andrew van Parijs, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Jeroen Stoffels, Jurjen Vis, Jos van der Zanden

foto: Andreas Terlaak

Frederike Berntsen

daria van den bercken: händel op de piano

6

Eindredactie

Vormgeving

20

Coverfoto

Ledenadministratie

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 0900-2022708 (€ 0,10 per minuut) www.bcm.nl

foto: Harald Hoffmann

Andreas Terlaak

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt twee­maandelijks in een oplage van 50.000 stuks.

Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden.

16

janine ­jansen is terug

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

©2012 Vereniging Klassieke Zaken.

Het volgende magazine verschijnt: 25 januari 2013

4

november 2012

foto: Mark & Corne

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden.

24

tijl beckand als klassieke gids

foto: nancy horowitz

haydn volgens harriet

Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

foto: Corbino

lavinia meijer: musicus met een missie

Stopzetten Abonnement

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

12

wispelwey en bach

Marjanne Gielen, Sandra Koopmans, Nicole Lennards, Lianne Evers, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot, Rik Janssen

foto: Elsbeth PiLZ

Frederike Berntsen

exclusieve aanbieding

3

marco beasley bezingt de Napolitaanse liefde

van de redactie Foto: Maarten van Haaff

en verder

Grasduinen

klassieke zaken aanraders

10 giovanni gabrieli Christmas inVenice 11 locatelli’s vlammende viool 11 Het Nederland van sweelinck boxaanbieding

52 De menselijke melodie van Francis poulenc artikelen

6

Daria van den Bercken valt voor Händel

12 Pieter Wispelwey en zijn passie voor Bach 15 Feestrede voor Ton Koopman 16 Janine jansen topvioliste in toprepertoire 18 Nieuw op de markt: united classics 20 lavinia meijer promoot de harp én klassiek 23 carmen uit Berlijn 24 tijl beckand muziek tussen aarde en hemel 28 mahlerfeest bij het Concertgebouworkest 29 harriet krijgh over de cellist als operazanger 30 youri egorov een bijzondere herdenkingsuitgave 33 reinbert de leeuw speelt Liszt RUBRIEKEN

4 COLOFON 5 VAN DE REDACTIE 9 BERICHTEN 34 DE BESTE KLASSIEKE CD’S 48 puzzel 49 hans hegs column 50 klassieke zaken specialisten

Koud buiten en vroeg donker, tijd voor de open haard, of op z’n minst een paar kaarsjes aan. Waar het weer geen invloed op heeft, is muziek. Je bent door regen en wind naar de zaal gefietst, maar eenmaal op je plaats word je met een beetje geluk meegesleept door een goed concert en vergeet je je natte pieken. En bij de open haard met een mooie cd binnen handbereik, wie tekent daar niet voor?

Op de verrassings-cd, bijgesloten bij deze Klassieke Zaken, is voor u een selectie gemaakt van een aantal nieuwe uitgaven: een tipje van de sluier wordt opgelicht in de vorm van twaalf tracks. De ontdekkingstocht kan beginnen.

U kunt ook in het najaarsnummer grasduinen, dan vindt u een aantal mooie aanbiedingen, interviews, portretten en specials. Iedereen die ik niet in deze column noem, doe ik tekort... en toch waag ik het erop en begin vooraan, met pianiste Daria van den Bercken. Zij vertelt over Händel en hoe ze gegrepen werd door zijn muziek, die ze in Brazilië zelfs hangend in de lucht speelde. Ze voert zijn suites uit op een Bösendorfer.

Op ontdekkingstocht

Ook de kersverse winnares van het Nationaal Celloconcours, Harriet Krijgh, komt aan het woord. De Nederlandse woont in Wenen en heeft onlangs de concerten van Haydn opgenomen – voor haar de belangrijkste van het cellorepertoire. Nog een cellist over zijn passie: Pieter Wispelwey legde voor de derde keer de Bachsuites vast.

Voor Ton Koopman is een feestrede opgesteld en Tijl Beckand gidst ons door de klassieke muziek van Haydn tot Gustav Holst. Van Youri Egorov is een cd-dvd-uitgave verschenen; Jan Brokken vertelt over de pianist.

Ik wens u veel luistergenot, een fijne kerst en alvast het ­allerbeste voor het nieuwe jaar.

Op ver toon van de clubledenpas krijgen clubleden extra korting.

www.klassiekezaken.nl

Frederike Berntsen

november 2012

5

Coverinterview

Daria van den

Händel

Label en artiest ontmoeten elkaar. Ideeënuitwisseling, zakelijk overleg, dan een contract. Het label regelt de opname, de montage en het artwork, vervolgens persing, distributie en verkoop.

Zo gaat het gewoonlijk bij een cd. Maar het kan ook anders, zeker tegenwoordig. Pianiste Daria van den Bercken ging welbewust een andere weg. Eerst zelf alle artistieke beslissingen genomen, pas daarna een platenmaatschappij aangezocht. De regie in eigen hand, geen compromissen.

toon dan bij de Steinway waarop ik gewoonlijk speel. Voor Händel ideaal. De fuga’s, de polyfonie kwamen er naar mijn gevoel beter op uit. Toen dacht ik: dat ga ik doen, dát is een uitdaging.”

Ideaal, maar niet zonder risico. Natuurlijk is ze daarom blij dat ze met haar nieuwe Händel-cd onderdak vond bij het gerenommeerde Sony. Als we haar spreken heeft ze juist het contract getekend, opgelucht. Je kunt zo’n project wel starten, maar waar eindigt het?

“Ik merk nu wat voor impact het heeft. Iedereen reageert erop. Ik was euforisch dat ze geïnteresseerd waren bij Sony. Pas nu zie ik het nut ervan in dat ze me willen ondersteunen. Het geeft mij maximale kansen, omdat ze me de volledige zeggenschap laten. Ik heb iets gedaan wat ik altijd al graag wilde doen, op de gok. Met onder meer crowdfunding het geld bij elkaar gehaald, zelf nog wat geleend, vervolgens een master gemaakt met opnameleider Michael Fine, in de Beethovensaal in Hannover. Alles zelf bepaald, heerlijk. Je eigen geluid bijvoorbeeld, de pianoklank, en ook het instrument. Tegen mijn principes in werd het een Bösendorfer. Ik speelde daar een middag op in Duitsland en hoorde een individuelere

6

november 2012

Na de opname volgde de grootste klus: een label zien te overtuigen van de uitzonderlijke kwaliteit en de commerciële aantrekkelijkheid - niet gemakkelijk. Hier kon Daria een troef uitspelen: opzienbarende optredens die getuigden van haar frisse, moderne kijk op musiceren, waarbij ze onort ho doxe e x pe r i me nte n n iet schuwt. Op een aanhanger door Amsterdam (G r achten fe st iva l vorig jaar), hoog in de lucht gehesen in São Paulo, filmpjes op internet van haar activiteiten en plannen. Lijnen naar haar fans zo kort mogelijk gehouden door nieuwe media slim in te zetten. Deze aanpak genereerde interesse van Sony, want nieuwe invalshoeken zijn gewenst. “Toch was ik wat die buitenoptredens betreft niet op zoek naar een stunt. Het serieus musiceren stond altijd voorop. Wat niet wegneemt dat ik in Brazilië voor zo’n tienduizend mensen speelde. Uiteindelijk heeft het via de media

maar liefst 170 miljoen mensen bereikt. Dat opgetild worden en het versterkte geluid, tja, met Händel kón het op de een of andere manier. Het had iets magisch.”

Händel - bij die naam zit Daria op haar praatstoel. “Toen ik de suites voor het eerst doorspeelde had ik er nauwelijks opnamen van gehoord. Ja Glenn Gould die het op klavecimbel probeerde - dat maakte op mij geen indruk - en wat stukken door Keith Jarrett.

Nee, ik ontdekte die muziek zelf. Bij de cdopname dacht ik: wat ik gevoeld heb toen ik het op die bewuste avond voor het eerst speelde, dát moet ik proberen over te brengen. Ik was zo onder de indruk toen. Het Adag io uit de Fgrootsuite bijvoorbeeld: wow, wat gebeurt hier? Of die ingewikkelde finale uit de dklein, zo Scarlatti-achtig. Heel bijzonder is de Passacaglia uit de g-kleinsuite; daar improviseer ik, elke herhaling is anders.

Dat was het engste om te doen, in één ruk geven wat op dat moment in je zit.”

“Ik ben echt ­verliefd geworden op Händel”

“Ik ben echt verliefd geworden op Händel.

Mijn website richt ik ook helemaal naar hem in, met bijdragen van schrijvers. Op de cd

foto: Andreas Terlaak

Bercken op de piano speel ik een bloemlezing, wat helemaal niet raar is als je bedenkt dat Händel zijn suites samenstelde uit verschillende stukken die hij voor zijn lessen aan al die prinsessen schreef. Dat hij ze voor klavecimbel componeerde, daar heb ik natuurlijk goed over nagedacht. Veel gelezen, besproken met deskundigen, zelfs traktaten ingekeken. Helemaal gek werd ik van de dogma’s van barokke uitvoeringen, maar uiteindelijk heb ik ze helemaal losgelaten. Puristen tref je vooral in Nederland. De vrolijkheid en volheid van Händel vond ik niet op het klavecimbel, wel op de piano. Ik heb mij van zijn muziek een esthetisch beeld gevormd, en daar hou ik aan vast. Gelukkig ben ik tamelijk pedaalloos, dat komt nu goed van pas.”

Op Daria’s website zijn op filmpjes verschillende fasen van het productieproces te zien: de Bösendorfer, fragmenten van opnamesessies, momenten van zelfkritiek. Het past allemaal in het beeld van een consciëntieus musicus die nieuwe lijnen uitzet en op alle fronten communiceert, zich niet opsluit in haar eigen wereld. Ze is de exponent van een generatie in opkomst. Is het dan nog verwonderlijk dat Sony juist daar graag aansluiting bij zoekt?

Daria van den Bercken

15 december

De Doelen, Rotterdam www.dariavandenbercken.com

Georg Friederich Händel Suites for Keyboard

Jos van der Zanden

www.klassiekezaken.nl

Daria van den Bercken Sony 88765418832

november 2012

7

Berichten Bravo! 125 jaar Het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest Het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest vieren volgend jaar hun 125-jarig jubileum. Ter gelegenheid van dit feestelijke gebeuren is er een boek verschenen: Bravo! 125 jaar Het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest. In de uitgave belichten diverse auteurs het reilen en zeilen van gebouw en orkest, van de vroegste geschiedenis tot nu.

Bravo! is uitgegeven door Uitgeverij Balans en is te koop in de boekhandel voor € 24,95

10-jarig jubileum Inter­ nationaal Kamermuziek Festival Utrecht

Verrassings-cd 2012 Een deeltje uit Kreisleriana van Schumann, een etude van Chopin, het Allegret­ to uit Schuberts Strijk­ kwintet, de Sinfonia uit Bachs wonderschone can­ tate Christ lag in Todesbanden: op de verrassings-cd bij dit nummer van Klas­ sieke Zaken kunt u alvast de smaak proeven van een aantal nieuwe cd-uitga­ ven. Een gedeelte van de opnamen is verkrijgbaar in de campagne Aange­ naam Klassiek. Wie weet, zit er een mooi kerstca­ deautje bij.

Tussen kerst en oud en nieuw klinkt er extra veel kamermuziek in Utrecht. Artistiek leider Janine Jansen nodigt musici van heinde en verre uit om op haar kamermuziekfestival te komen spelen. Dit jaar viert het Internationaal Kamermuziek Festi­ val Utrecht zijn 10-jarig jubileum. Op het pro­ gramma staan onder meer werken van Schubert en Brahms, het kindersprookje BontePels en tango.

Internationaal Kamermuziek Festival Utrecht 26 t/m 30 december www.kamermuziekfestival.nl

Klassieke Muziek Agenda 2013 is een Wagnerjaar; de compo­ nist werd 200 jaar geleden g­ eboren.

De lijst van toondichters die ­volgend jaar worden herdacht is nog wel wat langer en staat in de ­K lassieke Muziek Agenda, net als vele andere muzikale wetens­ waardig heden en data om te ­o nthouden, want wanneer was Bach jarig, en Respighi? Niet te vergeten het componistenalfabet.

Liza Ferschtman schreef het voor­ woord in de negenentwintigste uitgave van de Klassieke Muziek Agenda.

Adviesprijs € 12,95, Clubleden slechts € 9,95 (125 611 VKZ)

www.klassiekezaken.nl

november 2012

9

klassieke zaken aanraders

club lede n

10% kor ting

Christmas in Venice Kerstmis was in de Renaissance geen ‘eetfeest’, maar vooral een devote herdenking van het wonder van de geboorte van Christus. Vandaar dat in vroeger tijden de religieuze kerstmuziek overheerste. Zo maakte men in de Venetiaanse San Marco van de kerstavondmis altijd een waar spektakel. Vooral in de tijd dat Giovanni Gabrieli er huiscomponist was steeg de indrukwekkende meerkorigheid waar de basiliek beroemd om was naar grote hoogten. Onder leiding van Roland Wilson hebben Musica Fiata en La Capella Ducale nu een mogelijke kerstavondmis opgenomen met meesterwerken van Gabrieli, aangevuld met werk van diens leerling Grandi. Sluit de ogen, zet de volumeknop iets harder dan normaal en waan u, al is het maar voor even, in de mooist denkbare kersthemel.

10 november 2012

95 15,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

22,95

NU SLECHTS

giovanni gabrieli christmas in venice

Musica Fiata, La Capella Ducale o.l.v. RolandWilson sony 88691944742 / 126 623 vkz

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 50. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 25 januari 2013.

klassieke zaken aanraders

Het Nederland van Jan Pieterszoon Sweelinck

n clublede

20%

Vierhonderdvijftig jaar dood is hij, en nog steeds springlevend. In ieder geval volgens blokfluitkwartet Brisk en Camerata Trajectina. En ­terecht. Jan Pieterszoon Sweelinck is immers met voorsprong het beste wat de renaissance in Nederland op muziekgebied heeft voortgebracht. Vooral zijn variaties op populaire en religieuze melodieën waren destijds wijd en zijd bekend. Speels, vindingrijk, spannend, en veel meer. Bovendien komt de Nederlandse huiselijkheid en het muzikale straatbeeld op deze cd tot leven in gezongen liedjes als Engelsche fortuin en Silvia mijn lief en eren Klaas de Vries en Daan Manneke Sweelinck op hun eigen manier. Een fascinerend stukje Nederlandse historie dat in geen enkele cd-verzameling mag ontbreken.

g kortin

Locatelli’s vlammende viool

n lede club

10% ting kor

Pietro Locatelli figureert in de muzikale geschiedenisboeken vooral als de componist van L’arte del violino. Zijn opus 3 bevat twaalf vioolconcerten en vierentwintig capricci voor soloviool waarin hij het ­vioolspel herdefinieerde. Het was niet het enige dat de Italiaan bijdroeg aan de muziek. In Amsterdam, de stad waar hij sinds 1729 woonde en werkte, schreef hij nog vele wonderschone barokke werken met een vlammende viool in de hoofdrol. Zo bevat dit tweede deel van de eerste echte Locatelli Editie op vijf cd’s alle vioolsonates van zijn hand.

Ensemble Violini Capricciosi speelt deze sonates zo overtuigend dat het onbegrijpelijk is dat de werken zo onbekend zijn.

50 12,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

22,95

NU SLECHTS

5CD box

95 17,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

22,95

NU SLECHTS

pietro locatelli

jan pieterszoon sweelinck

locatelli edition volume 2 - violin sonatas

Sweelinck and the art of variation

Igor Ruhadze, EnsembleViolini Capricciosi

Brisk Recorder Quartet Amsterdam, Camerata Trajectina

brilliant classics 94423 (5 cd’s) / 126 622 vkz

globe glo 5253 / 126 624 vkz

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 50. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 25 januari 2013. november 2012

11

wispelwey en bach

“je moet loskomen van tradities en conventies” Sommige cellisten komen hun hele leven niet toe aan de Suites voor cello solo van Bach. Pieter Wispelwey is al toe aan zijn derde opname en een Prelude voor de vierde ligt al in een kluis in Tokio, want reken maar dat het niet bij deze drie versies blijft: voor Wispelwey zijn de solosuites een work in progress.

Pieter Wispelwey is net vijftig geworden. “Een fase waarin je meer jongere dan oudere mensen om je heen krijgt”, zegt hij laconiek. “Ik heb niet veel met zo’n jaartal. Ik ben in elk geval te jong om terug te kijken.” Maar een voorlopige tussenstand? Wat is zijn gevoel bij zijn carrière tot nog toe? Heeft hij zijn ambities verwezenlijkt? Wispelwey: “Ik had geen vastomlijnde ambities, behalve dan zo goed mogelijk cello spelen. Toen mijn carrière plotseling losbarstte, kon ik mijn geluk niet op. Ineens zat ik in Tokio, New York, Sydney en Buenos Aires. Onwezenlijk eigenlijk. Drie keer de Bachsuites opnemen zat ook niet in een scenario. Dat was er nu eenmaal niet.”

Lang hoef je bij Pieter Wispelwey niet te wachten tot het B-woord valt. Bach is al zijn hele leven prominent aanwezig in zijn bestaan, vanaf het moment dat hij als achtjarige knaap voor het eerst een suite mocht spelen. “Dat was toen erg opwindend. Maar ook daarna bleef de confrontatie altijd spannend. Falen bij Bach is taboe. Als Bach niet meer prikkelt, is het tijd voor medicijnen. De suites blijven eindeloos intrigerend en mateloos interessant, hoe vaak je ze ook speelt.”

Hij heeft ze inmiddels al bijna duizend keer uitgevoerd en nog ‘komen ze zijn oren niet uit’.

Wispelwey: “Het zijn werken waar je je als cellist steeds weer aan optrekt, vanwege de ongelofelijke vitaliteit en de tastbare creativiteit.”

Maar drie opnames van hetzelfde werk is toch wel een beetje veel? Niet voor Wispelwey. Als

12 november 2012

het aan hem ligt komen er nog meer. “De suites zijn een work in progress. Ze komen steeds weer op mijn pad en ik vind het juist interessant om in verschillende fases te registreren hoe je omgaat met die noten. Je groeit als musicus en als mens en dus verandert ook je relatie tot deze stukken. Je moet steeds weer je eigen stem weten te vinden. De derde opname is dus onvergelijkbaar met de eerste twee. Alleen al het feit dat ik op een prachtige Rombouts uit 1710 speel – een instrument dat ik te leen kreeg van het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds – geeft de derde opname een eigen geluid. Er zijn niet veel goede barokcello’s, maar deze heeft een prachtige grofkorrelige en barokke klank. Het instrument leent zich goed om in een lage stemming te spelen. Ik heb daar thuis al jaren mee geëxperimenteerd. Op concerten durfde ik het lange tijd niet aan, maar voor deze opname heb ik de toonhoogte verlaagd naar 392 hertz.” Dat is lager dan bij de meeste specialisten. Die kiezen voor een halve toon beneden de hedendaagse standaard. Wispelwey: “In Cöthen, waar Bach werkte, hanteerde men een lagere snaarspanning. Ik vind het resultaat opzienbarend. De stukken krijgen er een exotische, verfrissende dimensie bij.

Dat is ongehoord. De cello klinkt nog meer naar cello, de barokcello klinkt nog barokker en aardser. Het intieme spel met de resonantie komt beter uit de verf.”

Voor Wispelwey is zijn derde Bach een compleet nieuwe Bach. Hij toog er zelfs voor naar Oxford en ging in gesprek met Bachspecialisten Laurence Dreyfus en John Butt, zoals

te zien is op een uiterst informatieve en mooi gemaakte documentaire – de dvd is onderdeel van Wispelweys nieuwe uitgave. “Je moet loskomen van tradities en conventies.

Daar slaag ik steeds beter in. Het geluid van mijn derde opname is minder afstandelijk.

Dat heeft zeker ook met de opnameruimte te maken. De tweede versie werd vastgelegd in een klein kerkje, de derde werd geregistreerd in een grote kamer waar we binnen een kwartier een perfecte opnameklank hadden. Deze versie is ook in spel en klankbeeld levendiger geworden. Ik wilde hem zo weinig mogelijk stichtelijk, zo licht mogelijk laten klinken, maar tegelijkertijd vezelig, vlezig en sensueel – eigenlijk precies wat het instrument en het stokje te bieden hebben. Deze speelwijze illustreert hoe opmerkelijk, exotisch en vernieuwend Bachs idee was om deze stukken te schrijven.”

Stel dat Bach op zekere dag Wispelweys pastoriewoning in Grootschermer binnen zou komen wandelen? Wispelwey lacht en zegt: “Dan zou ik wensen dat het Bach was als dertiger, want op die leeftijd schreef hij de suites.

Vervolgens zoek ik mijn beste wijn, maak een heerlijk maal en als ik het lef heb geef ik hem een viool en vraag of hij een stukje wil spelen, want zeg nou eerlijk... niemand weet hoe een strijker in de achttiende eeuw echt speelde.

Dat is ondanks alle prachtige ontdekkingen van de oudemuziekpraktijk nog steeds een groot raadsel.”

Oswin Schneeweisz

Interview

“De suites blijven eindeloos intrigerend en mateloos interessant, hoe vaak je ze ook speelt”

Foto: Elsbeth Pilz

Johann Sebastian Bach

€21,99

2cd + DVD www.klassiekezaken.nl

6 suites for cello solo

PieterWispelwey EPRC 0012

november 2012

13

Geachte heer Koopman, beste Ton, de tijd die jou zo na ik maar de vrijheid neem om je te tutoyeren. In de barok, Je bent zo’n icoon in de internationale muziekwereld, dat om je persoonlijk en te zijn, maar ik waag het erop. En ik heb een goede reden aan het hart ligt, zou het een grove schending van de etiquet in première in de an Hegem Onlangs ging een prachtige documentaire van Paul toch in het bijzijn van vele, vele lezers aan te schrijven. die titel gaat het. n – een jaar uit het leven van Ton Koopm an’. Om Neder landse filmhu izen: ‘Ik wil graag honde rd worde en – ben ik e kracht en energie waarmee je nu leeft gaat dat zeker gebeur Als jij inderdaad honderd wordt – en uitgaande van de enorm van Nest peciali de loftrompet steken over de grote honderdjarige baroks er misschien niet meer en kan ik geen feestrede houden en derland. Dus doe ik dat nu maar. en in mijn en de historische uitvoeringspraktijk een plek hebben gekreg Want het is voor een groot deel jouw werk dat de barokmuziek Amstertachtig voor het eerst meemaakte met het in 1979 opgerichte dagelijks leven en dat van vele anderen. Toen ik je in de jaren een zoals rde gesticulaties. Maar al snel begreep ik dat jij niet dirigee dam Baroque Orchestra, verwarde je mij eerst met je drukke overbracht, energie deelde met je medemusici, ­schoonheid ‘echte’ dirigent, maar dat je werkelijk de kern van de muziek En dat bracht de barokmuziek dichterbij. verklaarde en dat ook van het hele orkest terug verwachtte. es aan de cd toe te vertrouwen, comBach bijvoorbeeld. Met je omvangrijke project om alle cantat in beeld en geschr ift, maakte je van pleet met mooie achtergrondverhalen en diepgaande studies te tasten . Integendeel, het genie is alleen Bach een mens van vlees en bloed, zonder het genie aan niet alleen een componist van een brilmaar groter geworden. De Bach van Ton Koopman is man die leed, melancholie, ingehouden jante serie nootjes, het is ook een klinkend portret van een wat al niet een klank heeft weten te geven. woede, vreugde, verdriet, liefdeloosheid, liefde, geluk en

Ton Koopman brengt de kern van de muziek over

fie van Bach op te ren om het complete werk van deze voetnoot in de biogra En dan is er nog Buxtehude. Iedereen zou je voor gek verkla elijk gemaakt dat heb je het gelijk geheel aan je zijde. Je hebt volkomen begrijp nemen, maar nu je bijna klaar bent met deze marathon het componeren van – niet alleen technisch, maar ook en vooral als het gaat om Bach deze man beschouwde als een belangrijk leermeester de diepere zaken van het menselijk gemoed. hebben als hij Buxtehude niet ontmoet had?

Zou Bach zijn ‘Weihnachtsorator ium’ net zo geschreven id dan ook zo pijnlijk invoelbaar uitgedrukt Zou hij verwachting, warmte, vrolijkheid en deemoedighe wd hoe jouw lezing van Bachs muzikale hebben? Ik denk het niet. Ik ben op mijn beurt heel benieu n bent. Daarom ben ik blij dat je ondanks je kerstfeest klinkt nadat je zo diep in Buxtehude gedoke buitenland word je gelukkig echt op waarde overvolle agenda – Frankrijk, Zwitserland, Italië; in het wat van leren – tijd hebt gevonden om ons geschat, daar kan die cultuurarme Hollandse overheid nog nachtsorator ium’ van Bach. En reken maar op 15 en 16 december te trakteren op een vlammend ‘Weih wil beleven moet jou minstens één keer live dat we met z’n allen komen luisteren. Want wie Bach echt gezien en gehoord hebben .

Nog vele jaren, Paul Janssen Johann Sebastian Bach Weihnachtsoratorium Amsterdam Baroque Orchestra & Choir o.l.v. Ton Koopman 15/12 rotterdam - 14.30 uur 15/12 utrecht - 20.15 uur 16/12 amsterdam - 20.15 uur

Dieterich BUXTEHUDE

Dieterich BUXTEHUDE

chamber music vol. 3

Opera Omnia XV CC 72254

www.klassiekezaken.nl

J.S. BACH

Opera Omnia XVI

vocal works vol. 6

6 Sonatas for harpsichord and violin - bwv 1014-1019

CC 72255

CC 72560

Informatie: www.tonkoopman.nl www.fredluiten.nl www.concertgebouw.nl

november 2012

15

Janine Jansen

topvioliste in toprepertoire Janine Jansen is terug. De topvioliste bracht twee cd’s uit, met werk van ­Prokofjev, Schubert en Schönberg. Het zijn haar eerste albums sinds de burn-out die haar een half jaar lang aan de kant hield.

J

Janine Jansen is geen prater. In interviews op televisie lijkt ze zich nooit echt op haar gemak te voelen. Praten over haar leven, steeds dezelfde vragen beantwoorden – ze wil het best doen, het hoort nu eenmaal bij haar status als superster. Een ‘pleaser’ noemt ze zich. Het is precies die karaktertrek die haar in een diep dal bracht.

Ze wilde haar publiek alles geven. Hoewel familie, vrienden en managers zeiden dat haar concertagenda overvol was en ze rustiger aan moest doen, bleef ze concerten spelen. In 2010 werd het haar te veel. Een half jaar lang trad ze niet op in het openbaar. Vier maanden raakte ze haar viool niet eens aan.

Een mooi, maar ook beklemmend portret van haar drukke leven voordat ze overspannen raakte, werd gevat in de documentaire Janine (2010) van regisseur Paul Cohen. Met de kennis van nu laat de film zich zien als een vooraankondiging van de depressie.

Inmiddels gaat het weer goed met Janine Jansen. Beter dan ooit zelfs, zei ze tegen Twan Huys in het programma College Tour.

Ze vertelde dat ze niet meer de fout zou maken om te veel te doen. Voor haar burnout gaf ze jaarlijks zo’n tweehonderd con-

16 november 2012

certen. Dit jaar zijn dat er ongeveer tachtig.

Dat ze in het programma aanwezig was, had alles te maken met haar nieuwe cd’s. Deze herfst verschenen er twee. De eerste: een opname van Sergej Prokofjevs Tweede vioolconcert met het London Philharmonic onder leiding van Vladimir Jurowski, plus Prokofjevs Vioolsonate in f-klein met pianist Itamar Golan en zijn Sonate voor twee violen met Boris Brovtsyn. Het andere album staat in het teken van het tienjarig bestaan van het Internationaal Kamermuziek Festival Utrecht waarvan Janine Jansen artistiek leider is. Met muziekvrienden die vaste gast zijn op het festival, zoals altviolist Amihai Grosz en cellist Torleif Thedéen, nam ze Arnold Schönbergs Verklärte Nacht en het Strijkkwintet van Franz Schubert op. In het kader van de campagne Aangenaam Klassiek verschenen de cd’s samen in één voordelige box.

Het is repertoire waarmee Jansen vergroeid is. Al jaren neemt ze het op voor Schönbergs

partituur, die vaak nog – en geheel ten onrechte – onder het kopje ‘moeilijke muziek’ wordt geschaard. En het Tweede vioolconcert, met al zijn licht en zijn Spaanse accenten (hoor de castagnetten in het slotdeel), speelt ze al sinds ze als vijftienjarige deelnam aan het Oscar Backconcours. Dat ze won.

Ook Prokofjev is geen makkelijk verkoopbare componist, en het siert Decca dat het label Nederlands viooltrots de ruimte geef t om de minder gehoorde werken waar ze zo van houdt op te nemen. Bijna a l le ove r b e kende romantische vioolconcerten heef t ze immers al vastge legd, dus waar nog te gaan? Een verdere verkenning van de concerten uit de twintigste eeuw ligt voor de hand. Het is g e e n g e hei m d at Ja n se n weg i s v a n Sjostakovitsj, Bartók en Szymanowski.

Maar dat is nog toekomstmuziek – eerst staan er liveopnamen van de vioolconcerten van Johann Sebastian Bach gepland.

Luister eerst eens naar dat wonderschone Andante assai uit Prokofjevs Sonate in f-klein

Portret Haar Schubert-Schönberg-cd is eveneens het resultaat van een liveregistratie.

Dat is opvallend, omdat Jansen berucht is om haar een perfectionisme. In Janine is te zien hoe ze de opnameleider van een van haar cd’s bijna tot wanhoop drijft omdat ze altijd wel iets hoort wat beter kan en ze telkens passages opnieuw in wil spelen. Daar staat tegenover dat het concertpodium de plek is waar ze zich het best op haar plaats voelt – de plek waar ze ongeremd op kan gaan in haar eigen muzikale wereld en het publiek met haar intense, overrompelende spel betovert. Dat ze nu ook voor liveopnamen kiest, getuigt van zelfverzekerdheid.

Wie haar aan het werk wil zien, krijgt daartoe ruim de gelegenheid op haar Utrechtse kamermuziekfestival dat op 26 december van start gaat. Voor de tiende editie nodigt ze gasten uit als pianist Menahem Pressler, tenor Christoph Prégardien, mezzo Christianne Stotijn en dirigent Antonio Pappano.

Maar luister eerst eens naar dat wonderschone Andante assai uit­ ­Prokofjevs Sonate in f-klein.

Merlijn Kerkhof

Internationaal Kamermuziek ­Festival Utrecht 26 t/m 30 december www.kamermuziekfestival.nl

foto: Decca/ Harald Hoffmann

Prokofjev, Schubert, Schönberg Violin Concert No. 2,Verklärte Nacht e.a.

Janine Jansen, Itamar Golan, Boris Brovtsyn e.a., London Philharmonic Orchestra o.l.v.Vladimir Jurowski Decca 00289 4806687

www.klassiekezaken.nl

€21,99 2cd

november 2012

17

Labelportret

Nieuw op de markt: cd-label United Classics Een nieuw klassiek label opzetten binnen een tanende markt - dan moet je lef hebben. Wie commercieel wil opboksen tegen de grote labels en de bulk aan kleine, moet met iets bijzonders voor de dag komen. Toch is er een nieuwe speler op het veld, United Classics. De vijver waaruit de cdliefhebber kan vissen, wordt nog groter.

Aan welke voorwaarden moet een nieuw label voldoen om levensvatbaar te zijn? Directeur Theodoor Lap van United Classics denkt niet lang na. “Wat in orde moet zijn is een zorgvuldig opgebouwde catalogus met verrassend repertoire, een scherpe prijsstelling en een goed gestroomlijnde internationale distributie. Wat het eerste betreft gaan wij na een initiële fase met boeiende heruitgaven op zoek naar niet-geëxploiteerde opnamen, die we door middel van licentiedeals aantrekken. Er is wat dat betreft heel veel dat klaarligt voor de markt en onvoldoende benut is; er zijn legio mogelijkheden. Op termijn gaan we ook eigen opnamen maken. Dat doen we op basis van eigen ideeën, maar er dient zich ook veel vanzelf aan. Zóveel artiesten en hun managers melden zich met plannen, ik heb dat zelf ervaren toen ik bij andere maatschappijen werkte. Daar valt nog veel moois te doen. Natuurlijk, absolute topmusici zullen we niet kunnen contracteren. Maar daar zit een heel breed segment onder dat graag internationaal in de picture wil komen. Zulke musici zitten bij ons goed: United Classics heeft ongeveer 35 distributiekanalen, we-

18 november 2012

reldwijd. Zo’n 90% van onze cd’s verschijnt in het buitenland, met Engels als voertaal.

Doelstelling is om klassieke muziek gemakkelijk toegankelijk te maken, en dat doen wij vooral met een scherpe prijs.”

Inderdaad, de eerste beschikbare cd’s kosten 5 à 6 euro, en dubbel-cd’s minder dan een tientje. Daarvoor krijg je tot nu toe degelijke, maar wel oudere opnamen van uitvoeringen door bijvoorbeeld het Brandenbu rg Consor t met Roy Goodman (Händels Messiah), Purcell-aria’s door Emma Kirkby, Chopi n door Ch r ist i na Bjørkøe. Lap: “Die uitgaven zijn lang blijven liggen vanwege problemen met het oudere label Columns Classics. Omdat ze indertijd buiten de boot vielen pakken we die rijke bron nu als eerste weer op. Zonde om er niets mee te doen. Hierna breiden we onze catalogus uit door een stroom van licenties aan te boren met eigentijdser repertoire, aanvankelijk

vooral uit de Engelse hoek, maar ook Scandinavisch en Russisch. De benodigde netwerken zijn er al, maar we zitten in de beginfase.

Alles moet nog goed op de rails komen.”

Bestaat dan de kans dat United Classics een eendagsvlieg is? Zeker niet, verzekert Lap. “De eerste uitgaven vormen niet een proef waarna bij een tegenvallende afzet alles wordt afgeblazen. Daarvoor is te veel voorwerk verricht. Het staat vast dat we verder gaan en een belangrijke nieuwe bespeler van het veld worden. Er is eenvoudig nog heel veel vraag naar k lassieke cd’s, mits ze een beetje betaalbaar zijn en van degelijke kwaliteit. Dat van die tanende markt valt best mee, hoor. Wie creatieve ideeën heeft en goed nadenkt over de juiste afzetkanalen kan zeker iets moois opbouwen. Andere lowbudgetlabels hebben het bewezen.”

De vijver ­waaruit de cdliefhebber kan vissen, wordt nog groter

Jos van der Zanden

+

2012 NEC AK CArd CovEr EN

voor slechts

€ 10,Het abonnement stopt automatisch.

BONUS CD IRIS HOND T.W.V.

26 weken Mikro Gids

5,-

VOORDEELCOUPONS VOOR D E N IE U W S T E R E L E A S E S 2 0 1 2

Dubbel-cd van Aangenaam Klassiek t.w.v. € 10,- plus cadeaukaart t.w.v. € 5,- gratis.

Word nu abonnee van Mikro Gids voor 26 weken.

Je betaalt slechts € 10,- en ontvangt ook nog eens gratis de dubbel-cd Aangenaam Klassiek t.w.v € 10,- plus een cadeaukaart t.w.v € 5,-.

Het abonnement kost je dus eigenlijk helemaal niets!

Meld je daarom vandaag nog aan en profiteer van deze superaanbieding!

Kaart weg?

Surf naar mikrogids.nl/klassiek om toch gebruik te maken van dit aanbod.

1

foto: corbino

Lavinia Meijer

musicus met ee Het is een niet los te denken twee-eenheid: Lavinia Meijer en de harp. Het instrument is haar partner, een verlengstuk van haarzelf. Met passie en enthousiasme zet ze zich in voor het bereiken van een zo groot mogelijk publiek voor de harp en voor klassieke muziek in het algemeen. Een gedreven artieste aan het woord.

I

“Ik heb toch het gevoel dat ik een missie heb om de wereld te overtuigen dat de harp een waardig solo-instrument is. Daarbij wil ik heel veel facetten van de harp laten horen en probeer ik me te verplaatsen in het publiek.

Als de sfeer die ik schep goed is, zijn mensen bereid zich open te stellen voor wat ik ze te bieden heb. Ik laat mijn toehoorders iets zien over de werking van de harp, geef ze het verhaal achter de muziek. Waar kun je op letten, hoe is het ontstaan? Er komen af en toe men-

20 november 2012

sen naar me toe die dan zeggen dat ze aanvankelijk niet heel enthousiast werden van het vooruitzicht van twee uur soloharp, máár… Dat ‘maar’ vind ik bijzonder, dat zou je nou nooit iemand horen zeggen van een pianorecital.”

Tijdens de theatertournee Fantasy & Reality van de afgelopen maanden stond er veel moderne muziek op het programma. “Dan denk ik soms: trekt het publiek dat wel? Maar gek genoeg heeft juist die muziek voor het publiek vaak de wowfactor. Jammer genoeg bestaat bij sommige com-

ponisten nog wel een bepaalde angst voor ‘dat moeilijke instrument met al die pedalen’. Die leggen zichzelf dan meteen beperkingen op. Maar het kan ook anders.

Neem nou het stuk Song dat Boudewijn Tarenskeen voor me schreef.

Ik heb in het begin wel even getwijfeld aan de speelbaarheid van die muziek; ze is chromatisch enorm complex. Maar dan ga je samen aan de slag en op een gegeven moment zie je: het werkt. Dat vind ik zo fascinerend aan muziek van nu: die is steeds in beweging.”

Op dit moment neemt de muziek van Philip

De harp is een waardig solo-instrument

Interview Glass een prominente plek in binnen het repertoire van de harpiste. Begin oktober werd een cd met zijn muziek gepresenteerd; het eerste exemplaar werd via een Skypeverbinding aan de componist aangeboden – met deze opname is Lavinia Meijer de album-top 100 binnengekomen tussen artiesten als Bob Dylan en Ilse DeLange. “Het is zaak je als musicus niet te verliezen in Glass’ muziek.

Door de herhalingen heeft die ook een meditatief effect op jezelf, maar je moet toch alert blijven, weten waar je bent en waar je naartoe gaat. Tegelijk zit er zoveel spanning en drive in zijn werk. Het is ook erg beeldend materiaal: als je het hoort is er meteen een moment in je eigen leven waarmee je het kunt verbinden. Dat is de kracht van die muziek.”

Componisten als Glass kunnen enorm helpen bij het bereiken van een nieuw publiek voor klassieke muziek. “Hij is al bij veel mensen bekend door zijn filmmuziek, dus die krijg je heel snel mee. Maar er is nog steeds een groep mensen die over een streep moeten als het om klassieke muziek gaat. Ik moet zeggen dat ik daar de laatste tijd veel over nadenk: wie heb je voor je, en wie zou je voor je willen hebben.

Uiteindelijk is het mijn doel om de muziek waar ik achter sta over te brengen op het publiek.” En daarbij kunnen de populaire media helpen. “Neem nou zo’n optreden bij De Wereld Draait Door. Ik heb daar zoveel reacties op gekregen van mensen die echt ontroerd waren door die paar maten muziek. Zo bereik je steeds weer nieuwe mensen.”

een missie

Diezelfde gedachte zit ook achter de videoclip die Lavinia Meijer opnam met regisseur ­Corbino, te zien op haar website en haar Facebook­pagina. “In de popmuziek is het gebruikelijk om zoiets te doen. Waarom niet in de klassieke muziek?” Ook aandacht van glossy’s en andere mainstreamtijdschriften voor klassieke musici is positief. “Dan kun je laten zien dat dat ook gewoon mensen zijn met een leven, met zorgen. Zo bereik je mensen die geen natuurlijke interesse hebben in klassieke muziek, maar die wel iets herkennen in jouw verhaal. Daardoor verbinden ze zich aan jou en je muziek, komt die muziek bij ze binnen. Sinds mijn reis naar mijn geboorteland Zuid-Korea, waarover een documentaire op tv verscheen, ben ik me daar bewuster van geworden. Ik had daarvoor niet verwacht dat dat zo zou gaan.’ Er is dus toekomst voor klassieke muziek. “Het zijn vaak maar kleine dingetjes, maar ik denk dat het in die kleine dingetjes zou moeten zitten. Als je dan uit het publiek hoort: ‘goh, dat instrument kan meer dan ik dacht, daar zit een verhaal in’, dan is dat een stap in de goede richting. Daar kan iedereen aan bijdragen. En dat hoop ik zelf nog lang te blijven doen.”

Benjamin Rous

foto: corbino

Solorecitals (o.a. muziek van Glass) 11/1 2013 Westvestkerk, Schiedam 19/1 2013 Noorderkerk, Amsterdam www.laviniameijer.com www.facebook.com/ laviniameijer

Philip Glass Metamorphosis,The hours

Lavinia Meijer

Channel Classics CCS SA 33912

www.klassiekezaken.nl

november 2012

21

opera

Carmen als stijlvol

zingende good time girl Haal de messen maar vast tevoorschijn. Een nieuwe opname van Bizets Carmen brengt het slechtste in ons, operaliefhebbers, naar boven: zullen de zangers, en bovenal de titelrolvertolkster, klinken zoals wij ze willen ­horen? Alvast iets waaraan we zullen moeten wennen: Simon Rattle laat zien dat het grote gevaar niet noodzakelijkerwijs in de vrouw schuilt. nonnen die zich de rol meer recentelijk hebben toegeëigend.

De echte kracht ligt in Micaëla: zij gaat haar Don José achterna tot in de bergen en weet dingen van hem gedaan te krijgen. De pure, sterke zang van Genia Kühmeier onderstreept dat prachtig. Als zij zegt: “Mee naar huis”, dan gaat Don José met haar mee, ook al moet ze daarvoor het beeld van een stervende moeder voor hem oproepen. Carmen ziet hem graag vertrekken. José is namelijk niet onder invloed van Carmen, maar onder de invloed van zijn eigen redeloze obsessie voor haar, en dat is het gevaar dat niet alleen hem, maar uiteindelijk ook haar bedreigt.

Jonas Kaufmann maakt dat prachtig duide-

Simon Rattle accentueert Bizets aanstekelijke ritmes en laat bekende melodieën opnieuw glanzen ker. De titelheldin is hier Lady Rattle, de mezzosopraan Magdalena Kozená, die een stijlvol zingende good time girl presenteert. Nooit de overdonderende megadiva met vervaarlijke borsttonen en een stomend topregister, brengt zij Carmen terug naar menselijke proporties: die is hier geen tegen wil en dank verleidelijkheid uitwasemende femme fatale, maar gewoon een vrouw die doet wat zij wil. Klinkt dat wellicht te veel naar Pippi Langkous, Kozená staat er wel mee in de traditie van Carmens van een jaar of zestig geleden, die wendbaarder klonken dan de Verdi- en Wagnerkawww.klassiekezaken.nl

lijk. Hij maakt zichzelf tot de kern van deze opname: zijn stem smeult in de meer lyrische passages en spuwt vuur als de rol daarom vraagt. Hij is geen slachtoffer, maar in alle opzichten de dader: als hij eenmaal met een mes voor de arena van Sevilla verschijnt, begint Carmen niets meer tegen hem. ­Kozená lijkt hulpeloos tegen de uit het lood geslagen viriliteit van Kaufmann; een volledige omkering van wat er in het eerste bedrijf van de opera gebeurt, als Don José de slaaf lijkt van Carmens doortastendheid.

Simon Rattles affiniteit met zowel Franse mu-

foto: Monika Rittershaus

Don José is als een kolkende vulkaan: zelfs als hij zijn stem gevoeliger maakt voor zijn ontmoeting met jeugdvriendin Micaëla, horen we dat hij op uitbarsten staat. Wie weet aan welke demon ik ten prooi had kunnen vallen, mijmert de brigadier naar aanleiding van zijn korte confrontatie met Carmen, de in de sigarettenfabriek werkzame zigeunerin. De kus die de jonge Micaëla hem zojuist namens zijn moeder heeft gegeven, heeft hem voor gevaar behoed. “Welke demon? Welk gevaar?” wil Micaëla weten. Ze krijgt geen antwoord.

Het antwoord ligt niet direct voor de hand.

Bizets Carmen is geen demon, zeker niet op de nieuwste opname onder leiding van Sir Simon Rattle met de Berliner Philharmoni-

ziek als met Broadwaymusicals sorteert effect in deze opname. Hij weet de losse nummers tussen de overtuigend gesproken dialogen tot een echte eenheid te smeden. Daarnaast accentueert hij Bizets aanstekelijke ritmes en laat hij bekende melodieën opnieuw glanzen.

Hij zorgt voor een aardige paradox: een Frans klinkende Carmen met een minimum aan Fransen in de cast.

Hein van Eekert

Georges Bizet Carmen

Magdalena Kozená, Jonas Kaufmann e.a., Berliner Philharmoniker o.l.v. Simon Rattle EMI 5099944028527

€19,99 2cd

november 2012 23

foto:Mark Corné

Tijl Beckand Muziek tussen Aarde en Hemel

Vorig jaar verraste Tijl Beckand met Tijl Loves Klassiek. Een dubbel-cd waarop de man die bekend is van tv-programma’s als De Lama’s, Echt Waar? en De Tiende van Tijl de onbevangen luisteraar door de noten coacht.

Het werd een doorslaand succes en een vervolg kon niet uitblijven. Tijl Loves Klassiek - Muziek tussen Aarde en Hemel moet het succes van de voorganger overtreffen. Een gesprek over een uit de hand gelopen liefde.

24 november 2012

Interview

foto:Mark Corné

“Ik ben heel tevreden over het resultaat”, zegt Tijl Beckand in zijn kantoor over de tweede cd waarop hij de luisteraar meeneemt op reis door de wonderen van de klassieke muziek.

“Deze keer is het echt een reis geworden”, voegt hij niet zonder trots toe. “Het begint bij de oerknal en uiteindelijk komen we terecht bij Neptunus, de verste planeet die ooit in muziek is gevat. En wie het geduld heeft de cd na die laatste track van Gustav Holst nog even aan te laten staan, wacht nog een verrassing.”

Het concept om de luisteraar door de klassieke materie heen te praten begon voor Beckand ooit in het theater met Beethovens Negende symfonie. “Een kinderfantasie”, zegt hij nu. In elk geval is het idee aangeslagen; de eerste cd, Tijl Loves Klassiek, is inmiddels met goud bekroond. “Veel mensen hebben zo’n gids nodig”, zo verklaart hij het succes.

“Wie zomaar naar de Matthäus-Passion gaat luisteren heeft het gevoel ongetraind een marathon te lopen. En ik richt mij niet op een bepaald publiek, dat scheelt ook. Klassieke muziek is voor iedereen. Bouwvakker, notaris, junk, koningin, noem maar op. Laats kwam er een doorgetatoeëerde man naar mij toe, een veertiger, een echte zware jongen. Hij wilde die muziek wel eens live horen. Dus hij ging in Den Haag naar ‘Dvooriak’. Vol trots vertelde hij dat hij na afloop van elk stuk de enige was die applaudisseerde.”

Ook op de cd Muziek tussen Aarde en Hemel praat de cabaretier en presentator de noten ter zake kundig aan elkaar. Als een gids en coach roept hij daarbij passende beelden op. ‘Hij wekt ons iedere dag (…) Hij kust de natuur wakker met zijn warmte (…) En dan is hij er, de belangrijkste ster aan de hemel, onze oppergod, de zon.’ En op dat moment komt het zacht ruisende begin van Lever du jour uit Ravels Daphnis et Chloé tot een eerste climax. Vervolgens komen even luchtig Galileo, de kerk en uiteraard Ravel langs.

Toch komt de luisteraar die wilde grappen en grollen verwacht bedrogen uit. “Ik praat er anders over dan op Radio 4 en er komt wel eens een grap langs, maar het blijft muziek die je serieus moet benaderen”, zegt Beckand.

Hij noemt zijn liefde voor de klassieke muziek zelf ‘een verslaving’. “Thuis klonk een breed palet aan muziek. Mijn vader luisterde naar van alles. Kate Bush, Elvis Presley, Johnny Jordaan, maar ook de Matthäus-Passion en andere klassieken. De Kaffeecantate van Bach was het eerste werk dat ik bewust hoorde. Op mijn zestiende ben ik werkelijk geïnfecteerd geraakt. Ik hoorde de Negende van Beethoven in Brussel en ik wist dat er iets mee was, iets dat ik kende. Toch kwam dat Alle Menschen werden Brüder maar niet. Vanaf dat mome nt b e n i k de plaatselijke bibliotheek gaan afstruinen naar de Beethovensymfonieën. Ik leende ze en hield ze zo lang mogelijk; kopen was op die leeftijd geen optie.”

Dat hij zich in tegenstelling tot vele leeftijdgenoten tot de klassieke muziek wendde, verklaart hij eenvoudig. “Ik ben geboren in 1974.

Mijn tienertijd was nu niet de beste tijd in de geschiedenis van de popmuziek. Coldplay, Radiohead, maar dan hield het wel op. Daarom ben ik verder gaan zoeken.”

Hij houdt van heel veel muziek, zegt hij, ook pop en jazz. “Klassieke muziek is de Franse keuken voor mij. Maar je eet niet altijd in een restaurant met een Michelinster. Ik houd ook van patat en spaghetti.”

Toch is popmuziek niet zijn dagelijks brood.

“Veel mensen die alleen naar pop luisteren,

“Klassieke muziek is de Franse keuken voor mij”

www.klassiekezaken.nl

onderschatten klassieke muziek. Je hebt het over muziek van 1600 tot 1950, dat is zo’n blok geschiedenis. En ondertussen luisteren popliefhebbers naar dat kleine blokje popmuziek op de radio, alsof je alleen maar naar de muziek van 1800 tot 1810 luistert. De popmuziek is de niche, niet de klassieke. Dat duidelijk maken is ook mijn doel als programmamaker met De Tiende van Tijl. Er komt een tweede seizoen en wat mij betreft ook een derde. Ik heb nu ook echt het gevoel samen met pianiste Iris Hond, nu ambassadeur van Aangenaam Klassiek, een duo te vormen. We willen allebei dezelfde boodschap brengen. En er is zo’n rijkdom aan muziek, er liggen zoveel verhalen. You can’t go wrong.”

Paul Janssen

Vanaf 12 december is de Tiende van TIJL terug op TV 8 weken lang Elke woensdag om 21.10 uur op Ned. 3

Diverse componisten Tijl Loves Klassiek Muziek tussen Aarde en Hemel

Tijl Beckand

DG 00289 4806415 (2 cd’s)

€14,99 2cd

november 2012 25

OPUS ARTE

CHANDOS

RICHARD WAGNER Der Ring des Nibelungen De Nederlandse Opera Hartmut Haenchen OA 1094 • 11DVD

GLOBE RECORDS JAN PIETERSZOON SWEELINCK Sweelinck and the Art of Variation Brisk Recording Quartet Amsterdam Camerata Traject GLO 5253 adviesprijs

17,95

CARL MARIA VON WEBER Invitation to the Dance / Symphony No.1 etc.

Geoghegan / BBC Philharmonic Juanjo Mena CHAN 10748

CD OF THE MONTH

NIEUWE UITGAVEN

DE HELE RING VOOR DE HALVE PRIJS! €14,99

ETCETERA FRANZ LISZT Via crucis La notte Reinbert de Leeuw Vera Beths KTC 1458

FRANZ SCHUBERT String Quintet in C major / Quartettsatz Takacs Quartet / Roger Kirschbaum CDA 67864

RICHAFORT / DES PREZ / APPENZELLER Requiem Cinquecento CDA 67959

TCHAIKOVSKY - Sleeping Beauty James Ehnes / Bergen Philharmonic Orchestra / Neeme Järvi CHSA 5113 • 2SACD

PETER-JAN WAGEMANS Legende Netherlands Radio Philharmonic Reinbert de Leeuw KTC 1443 • 2CD

GUSTAV MAHLER Symphonies Nos.1 - 9 London Symphony Orchestra Valery Gergiev LSO 0730 • 10 SACD

JOHANN SEBASTIAN BACH Cantatas Vol.52 Bach Collegium Japan/Soloists Masaaki Suzuki BIS 1981 • SACD

EVIL PENGUIN RECORDS CLASSIC

GIOACCHINO ROSSINI Aureliano in Palmira Tarver / Smith / Foster-Williams / LPO Maurizio Benini ORC 46 • 3CD

ONYX ORANGE MOUNTAIN MUSIC

JOHANN SEBASTIAN BACH Cello Suites + Documentary Pieter Wispelwey EPRC 012 • 2CD+DVD

PHILIP GLASS Einstein on the Beach, hl The Changing Image Brooklyn Academy of Music Robert Wilson OMM 0083 • CD+DVD

PURCELL / BERLIOZ / SCHUBERT Recital Susan Graham / Malcolm Martineau ONYX 4105

PENTATONE CLASSICS ROBERT SCHUMANN Symphonische Etüden Op.13 Arabesque / Waldszenen Martin Helmchen PTC 5186452 • SACD

€21,99

2CD+ BONUS DVD Pieter Wispelwey viert zijn 50e verjaardag groots met deze bijzondere 2CD uitgave met bonus DVD rondom de muzikale bijbel voor cellisten.

THE NIGHTINGALE AND THE ROSE Recital Chen Reiss / Charles Spencer ONYX 4104

CODAEX NEDERLAND Prinsengracht 17 1015 DK Amsterdam T +31 (0) 20 612 9724

RCO LIVE

7

ATTACCA

BR KLASSIK BACH / HANDEL Magnificat / Dixit Dominus Chor des Bayerischen Rundfunks / Concerto Köln / Peter Dijkstra 900504

Anthology of the Royal Concertgebouw Orchestra L I V E

T H E

R A D I O

R E C O R D I N G S

2000-201o

SPECIALE PRIJS

HANS KOX Dorian Gray Langridge / Nolen / Visser / Alexander / Radio Kamerorkest / Hans Kox ATT 201130131 • 2CD

ETCETERA

ONYX SCHUBERT / DEBUSSY The Sea Henk Neven Hans Eijsackers ONYX 4102

Anthology of the RCO Vol. 7 Koninklijk Concertgebouworkest RCO 12004 • 14CD

€69,99

€14,99 WEILL / PFITZNER / BARBER Sonatas for Violoncello & Piano Quirine Viersen / Silke Avenhaus KTC 1315

11 DVD of 11 BLU RAY

GUSTAV MAHLER Complete Symphonies & Das Lied von de Erde Koninklijk Concertgebouworkest Bernard Haitink / Pierre Boulez / Daniele Gatti /Lorin Maazel / Maris Jansons / Iván Fischer Daniel Harding / liahu Inbal / Fabio Luisi RCOBLR 12102 • 11BLR RCODVD 12101 • 11DVD

Prachtige registratie uit de Mahlerjaren 2010 en 2011 door het Concertgebouworkest o.l.v. verschillende topdirigenten.

OPUS ARTE

adviesprijs

14,95 CHANNEL CLASSICS PHILIP GLASS Metamorphosis Lavinia Meijer CCS 33912 • SACD

€14,99

PROKOFIEV / TCHAIKOVSKY / ASHTON Ballets pour enfants Royal Opera House / Yoshida / Kirchschlager Koen Kessels / Colin Davis OA 1096 • 4DVD De mooiste balletten voor kinderen verzameld.

GEORGE GERSHWIN Repertoire Johannette Zomer / The Gents CCS 33312 • SACD

GLOBE Geen puurder geluid dan de menselijke stem, en geen vocaal ensemble waar de klank zo op een goudschaaltje gewogen wordt als een kamerkoor. Het Nederlands Kamerkoor kan erover meepraten, het staat als professioneel kamerkoor al decennia lang aan de top.

Dit vieren we met een scherpe aanbieding.

POULENC Geestelijke- en Wereldlijke Koormuziek Nederlands Kamerkoor o.l.v. Eric Ericson GLOBE 5254

€14,95

2 CD

PÄRT Te Deum Nederlands Kamerkoor, Nederlands Kamerorkest o.l.v. Gordoan Nikolic GLOBE 5252

€14,99

PÄRT / PALESTRINA Missa Papae Marcelli Nederlands Kamerkoor o.l.v. Risto Joost GLOBE 5240

€14,95

TEHILIM (psalmen) Nederlands Kamerkoor o.l.v. Klaas Stok GLOBE 5247

€14,95

* ALLE PRIJZEN ZIJN WINKELADVIESPRIJZEN

Special

Mahlerfeest b ij h e t Ko n i n k l i j k Concertgebouworkest 2010 was een Mahlerjaar, want honderdvijftig jaar eerder was Gustav Mahler geboren. 2011 was ook een Mahlerjaar, want honderd jaar eerder was Gustav Mahler gestorven. Voor het Koninklijk Concertgebouworkest een uitgelezen kans om de componist met wie het zo’n bijzondere band heeft, te lauweren. Een indrukwekkende opnamebox – uitgegeven op dvd en blu-ray – getuigt ervan.

Mahlerfestivals beleefde Amsterdam niet voor het eerst. In 1920 en 1995 heeft het Koninklijk Concertgebouworkest zich ook niet onbetuigd gelaten. En bij de recente jubilea was Amsterdam niet de enige Mahlerstad.

Maar mogen we chauvinistisch zijn? Met het Concertgebouworkest had Mahler een speciale band. Zijn vriendschap met Willem Mengelberg zorgde voor menige gedenkwaardige uitvoering. Ook diens opvolgers werden Mahlerdirigenten van formaat. Denk maar aan de Kerstmatinees met Bernard Haitink, en ook Riccardo Chailly voegde nieuwe mijlpalen toe aan de Mahlertraditie. Daar mogen we trots op zijn. In 2010 en 2011 duurde het Mahlerfeest zelfs twee jaar lang. In een serie van elf abonnementsconcerten kwamen in chronologische volgorde alle symfonieën voorbij onder leiding van een keur aan wereldberoemde maestro’s.

Na de veelbelovende opening van jong talent Daniel Harding met de Eerste symfonie trad chef-dirigent Mariss Jansons aan voor de kolossale Tweede en Derde. Het waren diep gevoelde uitvoeringen om nooit te vergeten, terecht beloond met staande ovaties waaraan geen einde leek te komen.

Iván Fischer en Miah Persson overtroffen hun recente Boedapester opname van de Vierde, en

28 november 2012

Daniele Gatti gaf de lyriek in de Vijfde alle kans. In de Zesde was het Lorin Maazel die steeds meer op dreef kwam en daarna nam Pierre Boulez de Zevende onder het mes in een fascinerende anatomische les.

De Achtste is een duizendkoppig monster waarop moeilijk greep te krijgen is, maar Mariss Jansons is het gelukt. Met een keur aan solisten en koren en met het Concertgebouworkest op het scherpst van de snede wist hij de

diep gevoelde uitvoeringen om nooit te vergeten

nis die twee seizoenen duurde. Wie erbij was, had het gevoel dat zoiets niet snel terugkomt.

Je wilt het vasthouden, en gelukkig was ook de AVRO erbij. De camera deed zijn werk, en hoe! Je ziet wat je hoort en je hoort wat je ziet. Vooral de close-ups van de dirigenten, elk met hun eigen karakter en werkwijze, blijven fascineren. Regisseur Joost Honselaar en zijn collega’s mogen met ere worden genoemd. De doos met elf dvd’s of elf bluray’s – beide voor dezelfde prijs te koop – is een monument voor Gustav Mahler, maar ook voor ‘ons’ Concertgebouworkest. Het is een pakket dat onder uw kerstboom thuishoort, als u tenminste zo lang kunt wachten.

Gerard Scheltens

ongelijkwaardige delen tot een eenheid te smeden. Dat daarna de visionaire Negende, onder Bernard Haitink, een nieuwe topprestatie van subtiliteit, diepgang en transparantie vormde, hoef ik u vast niet te vertellen.

Fabio Luisi gaf een mooie lezing van Das Lied von der Erde met Anna Larsson en Robert Dean Smith, en als bonus was er Totenfeier, de vroege versie van het openingsdeel van de Tweede symfonie. Deryck Cookes uitvoeringsversie van de Tiende, de symfonie die niet bestaat maar die niettemin vaak wordt uitgevoerd, klonk tenslotte onder Eliahu Inbal als sluitstuk van een fantastische beleve-

Gustav Mahler Symfonieën 1 – 10, Das Lied von der Erde,Totenfeier

Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. diverse dirigenten RCODVD 12101 (11 dvd’s) RCOBLR 12102 (11 blu-ray’s)

€69,99 11 dvd

gesignaleerd

Harriet Krijgh

zingt in Haydn De jonge Nederlandse celliste Harriet Krijgh nam de celloconcerten van Haydn op. Door de stemmingswisselingen in de muziek en de zangerige ­lijnen hebben de concerten veel weg van opera’s, vindt Krijgh. “De cellist is constant de operazanger.”

“Soms voel je je als solist een beetje naakt” richting de romantiek en is technisch uitdagender, en lyrisch, met die enorm lange, zangerige lijnen. Het belangrijkste is dat je al die verschillende stemmingen kunt uitlichten.” www.klassiekezaken.nl

foto: nancy horowitz

Het is al de tweede cd in een jaar tijd voor Harriet Krijgh. De in Wenen woonachtige Nederlandse, pas 21 jaar, bracht een album uit met de celloconcerten van Haydn. “Het is een hele eer dat ik ze op mocht nemen”, zegt Krijgh.

“Dit zijn wat mij betreft de belangrijkste concerten van het cellorepertoire.” Sinds haar veertiende speelt ze het eerste concert, in Cgroot. Het concert in D-groot kwam een paar jaar later. Maar lang daarvoor hoorde Krijgh ze al, als haar ouders ze thuis op cd draaiden.

Ze klonken altijd op de achtergrond. “Deze concerten hebben een ontzettende levendigheid en diepgang”, vertelt ze vanuit Wenen over de telefoon. “Het palet aan stemmingen is ongekend. De uitdaging voor de solist is om die allemaal te laten horen. Eigenlijk zijn de Haydnconcerten van voor tot achter grote opera’s. De cellist is constant de operazanger.

Als solist moet je gevoel hebben voor zang en virtuositeit, maar moet je ook veel van jezelf laten zien. Soms voel je je als solist een beetje naakt.” Een favoriet heeft ze niet. “C-Dur is ontzettend licht en speels. D-Dur gaat meer

Krijghs cellocarrière begon toen ze als vijfjarige de cello afpakte van haar oudere broer. Ze liet het instrument niet meer los. Op haar dertiende verliet ze het ouderlijk huis in Zeist om in Wenen bij Lilia Schulz-Bayrova te studeren. Haar moeder verhuisde met haar mee, want een meisje van dertien alleen in zo’n wereldstad, dat was een beetje overdreven.

Krijgh: “Ik ben mijn moeder daar heel dankbaar voor, want het is nogal een offer geweest.

Aan de andere kant waren er voor mij zoveel nieuwe inspiraties en fantastische kansen die het avontuur de moeite waard maakten.”

Kansen kreeg ze inderdaad. Het platencontract bij Capriccio om te beginnen, maar ook juni dit jaar een eigen kamermuziekfestival in Burg Feistritz, vlakbij Wenen. En ze mocht aantreden bij de Wiener Kammerphilharmonie onder dirigent Claudius Traunfellner. Het orkest staat haar ook bij op het Haydnalbum.

Vraagt ze zich weleens af: waarom ik? Ze moet er even over nadenken. “Het is een combinatie van factoren. Je moet in eerste instantie de uitstraling hebben, openstaan voor je publiek, gedisciplineerd zijn en perfectie nastreven. Je moet iets kunnen vertellen met de muziek. Ik wíl iets vertellen. En ik heb een enorme liefde voor mijn vak.”

De derde cd is al in aantocht. Dat album zal in het teken staan van Camille Saint-Saëns, en zal wederom met de (dan wat groter bezette) Wiener Kammerphilharmonie worden opgenomen. Ook haar kamermuziekfestival krijgt een vervolg. Zijn er nog wel dromen over? Krijgh: “Ik zie geen grenzen. Ik wil zo vaak mogelijk spelen, soloconcerten geven en kamermuziek maken. Maar een podium waar

ik echt van droom is natuurlijk de Grote Zaal van het Concertgebouw. Daar wil ik staan. De Musikverein in Wenen mag trouwens ook wel.

Die is ook heel mooi.”

Merlijn Kerkhof

Joseph Haydn The Cello Concertos

Harriet Krijgh,Wiener Kammerphilharmonie o.l.v. Claudius Traunfellner Capriccio C5139

november 2012 29

foto: EMI

Bijzondere herd Youri Egorov 30 november 2012

Special Het verhaal van pianist Youri Egorov is een verhaal van triomf en tragiek. Zijn leven onder de communistische dictatuur, zijn vlucht uit Rusland, zijn weergaloze talent en veel te vroege dood: je zou er zo een filmscript van kunnen maken.

T

Ter gelegenheid van zijn vijfentwintigjarige sterfdag brengt EMI een bijzondere herdenkingsuitgave op de markt: een must voor alle lief hebbers van goede pianistiek. De box - Youri Egorov, a portrait - bevat twee cd’s, een dvd met fragmenten uit de documentaire die Eline Flipse kort na Egorovs overlijden maakte en een bundeling van passages uit het boek dat zijn vriend en journalist Jan Brokken over hem schreef.

In november 1974 kwam Egorov voor het eerst naar Nederland. Anderhalf jaar later, tijdens een tournee in Italië, besloot hij niet meer naar zijn vaderland terug te keren en vestigde hij zich in Amsterdam. “Ik hoorde mijn overbuurman op de Brouwersgracht met regelmaat pianospelen”, zegt Jan Brokken, destijds cultuurredacteur bij de Haagse Post, “maar ik had geen flauw idee w ie het was. Pas toen ik hem tijdens een concer t in het Concer tgebouw de Études van Chopin hoorde spelen viel het kwartje.” Zo begon de vriendschap die Brokken beschreef in zijn boek Het huis van de dichter.

“Egorov was een van de warmste mensen die ik ooit heb ontmoet. We vonden elkaar in de passie voor muziek en poëzie. We konden dagenlang praten en naar muziek luisteren. Hij hunkerde naar vrijheid en genoot van het wufte Amsterdamse leven. Ik speelde ook een beschermende rol, zei regelmatig: ‘Nu is het genoeg geweest met die stickies. Aan het werk.’ En hij zei weleens over zijn vrienden hier in Amsterdam: ‘Jullie zijn mijn broers’.”

Je kunt alleen gissen welke status Egorov zou hebben bereikt als hij niet op jonge ­leeftijd was overleden. Hij zou ongetwijfeld tot de absolute top behoren. In Amerika riep de pers hem uit tot ‘de nieuwe Horowitz’ en Le Monde kopte: ‘Youri Egorov - de nieuwe Lipatti’.

Brokken selecteerde de werken op de twee cd’s. “De Préludes van Debussy moesten er in elk geval bij. Over die opname was hij zelf erg tevreden. Hij was een jaar of 28, de vlucht was voorbij. Hij was tot rust gekomen.

D ebu s s y wa s een ontdekking voor hem, want in de Sovjet-Unie was dat een decadent componist. We hebben samen een tijd doorgebracht in een villa in Biarritz. Daar zijn die preludes ontstaan en hebben we heel veel over

Debussy gesproken. Hij was daar intens mee bezig, zocht naar een soort realisme.”

Ook Schumann mocht niet ontbreken.

Brokken: “Hij haalde in de Kreisleriana het hoekige en onberekenbare van Schumanns muziek naar voren en dat paste wel bij hem, want hij was niet alleen zachtaardig en bescheiden. Hij kon ook zeer boosaardig zijn.”

De twee andere pijlers zijn Chopin en Mozart. Brokken: “Zijn Chopin had zo’n prachtig Slavisch temperament en zijn Mozart was helder als water. Niemand afficheert Egorov met Mozart. Juist daarom wilde ik de Fantasia (KV 475) op deze cd.

Een jonge generatie kan veel van deze opnames leren, want zijn spel is wars van elk uiterlijk vertoon. Zo hoor je het zelden meer.” Egerov is dood, lang leve Egorov!

Oswin Schneeweisz

“Zijn Chopin had zo’n prachtig Slavisch temperament en zijn Mozart was helder als water”

Diverse componisten Youri Egorov - A Portrait

Youri Egorov

EMI 099997872726 (2 cd’s & 1 dvd)

enkingsuitgave www.klassiekezaken.nl

november 2012

31

van diva tot koor

Kerst met Windsbacher Knabenchor o.a. Brittens A Ceremony of Carols 10 december Grote Zaal

beleef de mooiste stemmen in Het Concertgebouw

Robert Holl zingt Schumanns Liederkreis en zingt Russiche liederen 11 december Kleine Zaal

Academy of Ancient Music o.a. Vivaldi’s Gloria 12 december Grote Zaal

Anzeige Krijgh neu:Layout 1

28.09.2012

10:23 Uhr

Seite 1

HARRIET KRIJGH Cello

after her highly appraised debut CD

THE FRENCH ALBUM Franck · Debussy · Fauré Kamilla Isanbaeva, piano CD C5131

available now

HAYDN: THE CELLO CONCERTOS Wiener Kammerphilharmonie Claudius Traunfellner, conductor CD C5139

CAPRICCIO, 1010 Vienna, Austria ·

Distributed by SELECT Music

Interview

Reinbert de Leeuw

gefascineerd door Via Crucis Via Crucis van Franz Liszt is een werk dat steeds weer terugkeert in het leven van Reinbert de Leeuw. Het stuk werd in Liszts tijd niet begrepen - zijn uitgever keurde de partituur af - en nooit uitgevoerd. De Leeuw: “Mijn fascinatie voor Via Crucis is bijna obsessief.”

Reinbert de Leeuw nam Via Crucis al eerder op met het Nederlands Kamerkoor en komt nu met een uitvoering voor piano solo. De Leeuw: “Ik heb lang getwijfeld over het opnemen van een woordeloze versie. Toch is er is niet veel verschil tussen de pianopartijen van beide lezingen, alleen vertolk ik nu ook de soli van de zangers. Wat overblijft is nog steeds Liszts meest bijzondere pianowerk, dus zeker de moeite waard.”

Liszt levert aan het eind van zijn leven zijn rokkostuum in voor het priestergewaad. Na jaren van enorme successen trekt hij zich terug en neemt het geloof voor hem een steeds belangrijker plaats in. Zijn composities zijn soberder en verleggen de grenzen van de tonaliteit. Hij wil de - in zijn ogen - sentimentele kerkmuziek hervormen, ook met Via Crucis, waaraan hij vier jaar lang werkt. Het stuk behandelt het lijden van Jezus aan de hand van de veertien kruiswegstaties. Liszts toewijding aan Via Crucis blijkt wel uit de vijf verschillende versies die hij maakte: voor koor en orgel, koor en harmonium, koor en piano, piano solo en pianoduo.

Op de vraag waarom Via Crucis zo belangrijk voor hem is, antwoordt De Leeuw: “De enorme zeggingskracht van Via Crucis komt www.klassiekezaken.nl

door zijn eenvoud, waardoor het de kern raakt. We kennen Liszt voornamelijk van zijn romantische composities, vol franje en bravoure. De laatste tien jaar van zijn leven beseft hij dat het einde van een tijdperk aanbreekt, het einde van de romantiek. Zijn gevoel voor fataliteit in combinatie met de naderende dood levert compleet andere composities op. In Via Crucis is zijn idioom

“De enorme zeggingskracht van Via Crucis komt door zijn eenvoud”

dit werk was een beeld van Michelangelo, met het bijbehorende gedicht Grato m’è il sonno (Dierbaar is mij de slaap).

De Leeuw speelt samen met Vera Beths de versie voor viool en piano die net zo basic is als de pianoweergave van Via Crucis. De Leeuw: “Vera en ik brachten dit werk in 1980 in première toen er nog geen officiële partituur was uitgegeven. We moesten aan de slag met een onduidelijk handschrift en pas twee jaar later verscheen de gedrukte partij.”

Het lijden en de daarbij horende pijn staan centraal op deze opname. Een bewuste keuze van De Leeuw: “De eenzaamheid en het onbegrip tijdens Liszts laatste decennium brachten hem wel tot het hoogste stadium van creativiteit.”

Inge Jongerman

soms eenstemmig en vaak ingetogen. Hij combineert gregoriaanse hymnen met een bekend koraal als O Haupt voll Blut und Wunden. Toch is de inhoud rijk en vernieuwend, de harmonische taal is revolutionair omdat hij elke keer een stapje verder zet.”

Als toetje rest er op deze cd nog La Notte van Liszt. Een luchtig dessert is dit trouwens niet, Liszt werkte de pianopartituur later om tot een orkestversie, bedoeld voor zijn eigen begrafenis. Liszts inspiratiebron voor

Franz Liszt Via Crucis, La Notte

Reinbert de Leeuw,Vera Beths Etcetera KTC1458

november 2012

33

cdBesprekingEN orkest

orkest

Ludwig van Beethoven The Symphonies

Orchestra of the Eighteenth Century, Laurens Collegium & Cantorij en solisten o.l.v. Frans Brüggen

Franz Schubert Complete Symphonies

Les Musiciens du Louvre, Grenoble o.l.v. Marc Minkowski

GCDSA 921116 (5 cd’s) / €€€€

Naïve V 5299 (4 cd’s) / €€€

‘Moet dat nou echt?’ dacht Frans Brüggen toen hij de plannen hoorde voor het integraal uitvoeren en live opnemen van de symfonieën van Beethoven. Een terechte opmerking, want wat valt er nog toe te voegen aan deze rijke opnamegeschiedenis? Tamelijk veel gelukkig. Op deze vijf cd’s is ‘De Beethoven Belevenis’ vastgelegd die zich vorig jaar voltrok in De Doelen te Rotterdam. Negen symfonieën in anderhalve week. En een belevenis is het. De symfonieën zijn in Brüggens handen geen gepolijste meesterwerken. Voor liefhebbers van moderne orkesten met hun romige klanken zal dat even wennen zijn. Door de darmsnaren en knetterende blazers heen hoor je de musici uit Beethovens tijd zwoegen en ploeteren. Op paradoxale wijze benadrukt Brüggen met deze menselijke aspecten de bovenmenselijke krachten van de symfonieën. Helaas komt de heroïsche Derde er wat bekaaid vanaf, maar de speelse syncopen van het Adagio uit de Vierde en de hakkende ritmes van de Zevende maken veel goed. Hand in hand marcheren we in de Negende de toekomst tegemoet, met tenor Marcel Beekman voorop. Brüggen toont ons de noten zoals Beethoven ze geschreven heeft, en zo wekt hij met het Orkest van de Achttiende Eeuw het verleden weer tot leven.

Jeroen stoffels

Een opname van de Oostenrijke omroep - dan zit het qua techniek wel snor.

Zeker als men mag opnemen in het Wiener Konzerthaus, met die hemelse akoestiek. Als dan ook nog Minkowski’s Musiciens langskomen, weet je bijna zeker dat het goed zit. Alle Schubertsymfonieën, wat een traktatie. Wat opvalt is het contrast tussen de eerste zes en de Achtste en Negende. Minkowski dikt de stilistische verschillen aan met veranderingen in de bezetting. In de Negende bijvoorbeeld meer contrabassen (vijf stuks) en een versterking van alle houtblazers. De muziek vraagt daarom, vindt hij, in de eerste zes symfonieën vormen de houtblazers volgens hem slechts een ‘Pastoralgruppe’, in de Negende wil hij toe naar een ‘Brucknerklang’. Zo ontstaan een majestueuze en zwaarmoedige Achtste en Negende, een Schubert vervuld van weltschmerz en innige resignatie. Een beetje zoals het vroeger was, in de tijd van vóór de authentieke beweging, inderdaad richting Bruckner. Tegenover die behoorlijk romantische Schubert staan juist heerlijk lichte, vlinderachtige uitvoeringen van de eerste zes, één en al gratie en speelvreugde. Elk lijntje, elke begeleidingsstem is te volgen, door de transparante en ruimtelijke opname. Jammer van een oubollige booklettekst, boordevol gemeenplaatsen.

Jos van der Zanden

Terug naar de bron

orkest

Alle Schubertsymfonieën, wat een traktatie

orkest

Anton Bruckner

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski

Netherlands Radio Philharmonic ­Orchestra o.l.v. Jaap van Zweden

Bergen Philharmonic Orchestra o.l.v. Neeme Järvi

Channel Classics CC72549 (2 cd’s) / €€

Chandos CHSA 5113 (2 sacd’s) / €€

Zou Anton Bruckner zijn Achtste Symfonie ook aan een revisie hebben onderworpen als de Münchener dirigent Hermann Levi aanvankelijk wél tevreden was geweest met het werk? We zullen het nooit weten. De Vijfde, Zesde en Zevende bleven namelijk intact, en die werden door Levi gewaardeerd. Met name de Finale van de Achtste moest het ontgelden, waarna Bruckner die ook flink inkortte. Hoe dan ook, voor iemand als hij die het compositievak tot in de finesses beheerste en die, geheel in de geest van die tijd, zowel fervente voorals tegenstanders had, was ongezouten kritiek in feite niet meer dan een risico van het vak. Tegelijk waren de grenzen van het muzikale incasseringsvermogen van dezen en genen nog niet zover opgerekt als tegenwoordig. Bij het beluisteren van deze uitvoering rees dan ook meteen de vraag hoe de oerversie moet hebben geklonken. Want met het inzicht en de kwaliteit die Jaap van Zweden aan de dag legt zou de realisatie van Bruckners altijd tot positief resultaat moeten hebben geleid. De frasering is helder, de orkestklank even massief als compact, en daardoor de opbouw van verstilde solopassages naar het sterkst denkbare tutti fenomenaal.

Andrew van Parijs

Van Tsjaikovski’s Schone slaapster verschijnen zelden integrale uitvoeringen op cd. Op dit moment zijn er maar twee opnames van het volledige, in 1889 voltooide ballet verkrijgbaar (Andrew Mogrelia met het Slowaaks Staatsfilharmonisch Orkest op Naxos en Mark Ermler met het orkest van het Royal Opera House op Sony). Ook worden oudere opnames van het volledige werk in gecoupeerde vorm heruitgegeven, wat een of twee cd’s scheelt. Dat is jammer, want het is bepaald geen straf om naar deze in zijn geheel circa drie uur durende muziek te luisteren. Opmerkelijk is het ook, gezien het feit dat het ballet door kenners als Tsjaikovski’s beste wordt beschouwd. Ook van Neeme Järvi’s nieuwe Doornroosje zijn een paar blaadjes geplukt, maar gelukkig zijn er genoeg redenen om het de Est te vergeven. Hij heeft een goed gevoel voor dynamiek en weet het Bergen Philharmonic Orchestra te verleiden tot vloeiend orkestspel. Järvi, die dit jaar na een niet al te gelukkig huwelijk afscheid nam als chefdirigent van het Residentie Orkest, beschikt over een gezelschap dat alles in huis heeft wat Tsjaikovski’s muziek nodig heeft, al doet het koper wel onder voor de strijkers.

Merlijn Kerkhof

Symphony No. 8

The sleeping beauty

Bruckners Achtste met heldere frasering

34 november 2012

Vloeiend orkestspel onder leiding van Neeme Järvi

cdBesprekingEN orkest

concert

Maurice Ravel

W. a. Mozart

Karine Deshayes, Orchestre Philharmonique du Luxembourg o.l.v. Emmanuel Krivine

Ronald Brautigam, Die Kölner Akademie o.l.v. Michael Alexander Willens

Shéhérazade, La valse, Boléro

Piano Concertos Nos 17 & 26

BISSA 1944 (SACD ) / €€

Zig-Zag Territoires ZZT311 / €€

Je zou Maurice Ravel een tovenaar kunnen noemen, en daar is niet heel veel fantasie voor nodig. Luister maar eens naar Shéhérazade op tekst van Tristan Klingsor. Ravel, geboeid als hij was door de Oriënt, speelde ooit met het idee een opera te schrijven op verhalen uit Duizend en één nacht; de opera kwam er niet, wel muziek bij een fraaie selectie uit Klingsors gedichtenreeks. De componist plaatst de gereciteerde tekst tegen een sprookjesachtig decor van allerhande subtiele orkestrale kleurschakeringen. Daarbij weet mezzosopraan Karine Deshayes het alledaagse spraakkarakter zo dicht te benaderen, dat het stuk zowel iets tastbaars als iets ongrijpbaars krijgt. De rest van de cd biedt enkele van Ravels klassiekers als de Boléro, La valse en de Pavane pour une infante défunte. Het succes van laatstgenoemd werk begon de kunstenaar zelf overigens te irriteren. Ik kan me daar wel iets bij voorstellen: als je zelf nog lang niet bent uitontwikkeld en het publiek is dolenthousiast over een werk waarover je zelf slechts matig tevreden bent, geeft dat een gevoel te worden afgeremd.

Ravel had namelijk nog veel meer trucjes in petto. Emmanuel Krivine begrijpt ze, maar verklapt niets…

Andrew van Parijs

Tovenaar Maurice Ravel

concert

Alleen al het adembenemend expressief gespeelde openingsdeel van het Pianoconcert nr. 17 in G, K 453 maakt deze nieuwe Mozart-cd van pianist Ronald Brautigam tot een absolute must have. Het is misschien even slikken bij de neuzelige strijkersklank waarmee Die Kölner Akademie onder Michael Alexander Willens het Allegro inzet, maar zodra er blazers bijkomen klinkt het orkest een stuk overtuigender. Fascinerend wordt het pas echt bij de inzet van Brautigam, die speelt op een in 1992 gebouwde Paul McNulty-kopie van een Anton ­Walter-fortepiano uit circa 1795. Meteen ontstaat er een onweerstaanbare dialoog tussen solist en orkest, die ver uitstijgt boven het alledaagse. Brautigam speelt geen noten, hij speelt mét de noten en vertelt een fantastisch verhaal over mannetjes en vrouwtjes, trouw en ontrouw, liefde en tederheid, melancholie en verleiding, vreugde en verdriet. Volkomen puur en transparant, gepolijst in subtiele kleurschakeringen, opverend en weer neervallend in meesterlijk getimede spanningsbogen, volgt Brautigam in geanimeerde samenspraak met het orkest de verassende wendingen die Mozarts muziek zo bijzonder maken. Ook het Pianoconcert nr. 26 in D, KV 537 klinkt levendig als een opera, g­ enuanceerd en expressief, vol emotionele diepgang en spirituele betekenis.

Wenneke Savenije

Ronald Brautigam vertelt een fantastisch verhaal

concert

Franz Liszt

Chopin, Noskowski

Nareh Arghamanyan, Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin o.l.v. Alain Altinoglu

Alexander Lonquich, Orchestre des Champs-Élysées o.l.v. Philippe Herreweghe

PentaTone Classics PTC 5186 397 (sacd) / €€

NIFCCD 031 / €€

Nareh Arghamanyan heet ze. 23 jaar. Ze is pianiste, een heel goede zelfs, en tot voor kort professioneel prijswinnares – bijna jaarlijks mocht ze een eerste prijs van een groot concours aan haar palmares toevoegen. Op haar nieuwe cd buigt ze zich over de pianoconcerten van Franz Liszt. Dat doet ze vol overgave, zonder het overdreven machtsvertoon waaraan veel pianisten zich in deze concerten schuldig maken. De in Armenië geboren Nareh (ik voorspel dat haar achternaam binnenkort om marketingtechnische redenen komt te vervallen) klinkt als een vrije geest, die met steun van haar feilloze techniek in staat is om te doen wat in haar opkomt. Dit is haar tweede cd voor PentaTone Classics: eerder wijdde ze een album aan Sergej Rachmaninov. Het is overigens te hopen dat de schoenmaakster bij haar leest blijft en het voorlopig bij de grote romantische pianowerken laat. Op YouTube is een filmpje te zien waarin zij de Prelude & Fuga in es-klein uit Bachs Wohltemperierte Klavier I speelt. Het is een opname van het door haar gewonnen pianoconcours van Montréal uit 2008. Hopelijk weet Nareh inmiddels dat Bach niet gebaat is bij lang langiaanse tranentrekkerij.

Merlijn Kerkhof

Zij moet wel beeldschoon zijn geweest, Constance Gladkowska, Chopins eerste grote liefde op het conservatorium, getuige het Larghetto uit zijn Tweede Pianoconcert in f, opus 21, een muzikaal portret van deze dame.

Dit pianoconcert (eigenlijk zijn eerste) schreef Chopin in 1829 en 1830, negentien jaar oud en smoorverliefd. Alexander Lonquich’ interpretatie van het Larghetto staat volledig in dienst van de muziek; met zijn expressieve en tedere spel brengt hij de vermeende Poolse schone tot leven. Dit is een opmerkelijke prestatie, temeer omdat Lonquich op een Érard uit 1849 speelt.

Een mooie pianoforte, helder in de hogere registers, maar niet gemaakt om de tonen lang vast te houden, zodat het lastig moet zijn het instrument te laten zingen. Toch lukt dit Lonquich uitstekend. Zijn spel is vol krachtige, sprekende expressie, uiterst genuanceerd en buitengewoon muzikaal. Philippe Herreweghe en zijn Orchestre des Champs-Élysées voorzien Lonquich van een warme, attente begeleiding. De mooie strijkersklank van het orkest manifesteert zich ook in het onbekende symfonisch gedicht Step van de Pool Zygmunt Noskowski (1810-1909). Onbekend maar zeer de moeite waard.

Doron Nagan

The 2 Piano Concertos e.a.

Pianoconcert nr. 2 in f, opus 21; Step

Liszt zonder overdreven machtsvertoon

www.klassiekezaken.nl

Alexander Lonquich: expressief en teder spel

november 2012 35

cdBesprekingEN concert

concert

J.n. Hummel

Bartók, Ligeti, Eötvös

Alessandro Commellato, Solamente Naturali o.l.v. Didier Talpain

Patricia Kopatchinskaja, Frankfurt Radio Symphony Orchestra, Ensemble Modern o.l.v. Peter Eötvös

Brilliant Classics 94338 / €

Naïve V5285 (2 cd’s) / €€

Als leerling van Wolfgang Amadeus Mozart, Johann Georg Albrechtsberger en Joseph Haydn – later werd hij zelf leraar van Franz Schubert en Frédéric Chopin – verkeerde de uit een muzikale familie afkomstige Johann Nepomuk Hummel in een bevoorrechte positie.

Hummel, die tijdens zijn leven een geliefd virtuoos en componist was, vecht zich tegenwoordig maar moeizaam terug van zijn plaats achter de coulissen. Je zou je bijna gaan afvragen of hij tijdens zijn opleiding in het epicentrum van de muziekwereld niet aan te veel muzikale prikkels heeft blootgestaan. Zijn Concertino in G, opus 73 en zijn Pianoconcert in a, opus 85 tonen zich bij tijd en wijle een ware smeltkroes van Europese invloeden, waarin zich langzamerhand steeds meer eigen stijlkenmerken zijn gaan vastzetten. Prachtig somber is de inleiding van Le retour à Londres, opus 127; het lichtvoetige Rondo echter komt hierdoor bijna over als een anticlimax. Een tastbaarder voorbeeld van een componist die met het ene been in de achttiende en het andere been in de negentiende eeuw stond is nauwelijks denkbaar.

Fortepianist Alessandro Commellato gunt de componist, die destijds bijna verdronk in een overvloed aan muzikaal vertier, graag een fraaie herkansing.

Eerherstel lijkt een kwestie van tijd.

Andrew van Parijs

Het blijft even wonderlijk als bewonderenswaardig hoe de Moldavische violiste Patricia Kopatchinskaja zich een wereld eigen kan maken. Of het nu gaat om Beethovens vioolconcert, een sonate van Ravel of belangwekkende twintigste-eeuwse vioolconcerten die onderling verbonden zijn door hun wortels in Transsylvanië, Kopatchinskaja weet er iets bijzonders van te maken. Op haar jongste dubbel-cd speelt de avontuurlijke violiste concerten van Bartók en Ligeti, en Seven van Peter Eötvös, een werk met een lijvige vioolpartij, opgedragen aan de bemanning van de verongelukte Space Shuttle. Kopatchinskaja weet zonder problemen Bartóks Tweede vioolconcert, dat in 1938 bij het Concertgebouworkest onder leiding van Willem Mengelberg in première ging, en Ligeti’s spraakmakende vioolconcert ver boven de noten uit te tillen en er nieuwe elementen aan toe te voegen. Nu scheelt het dat Peter Eötvös voor respectievelijk het Frankfurt Radio Symphony Orchestra en Ensemble Modern (Ligeti) staat en een vergelijkbare avontuurlijkheid tentoonspreidt. Het levert in alle opzichten gloedvolle vertolkingen op, die zorgen dat het puntje van de stoel het zwaar te verduren krijgt. Ook in Eötvös’ eigen werk vinden de Transsylvanische achtergrond, indringende lyriek en zielsnijdende uitdrukkingskracht elkaar in een volmaakt huwelijk. Hedendaagse muziek om zonder angst te beluisteren.

Paul Janssen

Piano Concertos

Vioolconcerten

Fraaie herkansing voor Hummel

vocaal

Hedendaagse muziek om zonder angst te beluisteren

vocaal

Richard Strauss

Three Hymns & Opera arias

Diverse componisten Virpi Räisänen, MaritaViitasalo

Soile Isokoski, Helsinki Philharmonic Orchestra o.l.v. Okko Kamu

Ondine ODE 1208-2 / €€

Ondine ODE 1202-2 / €€

Deze naam moeten we allemaal correct leren spellen: Virpi Räisänen. De Finse mezzosopraan, die in Nederland onder meer te horen was in Dionysos van Wolfgang Rihm, presenteert hier een voltreffer: een recital met liederen die ons binnenleiden in de twintigste eeuw en ons daar verbluft en verblijd achterlaten. Begeleid door een heldere, levendige Marita Viitasalo aan de piano zorgt Räisänen voor een klein uurtje puur plezier. De stem is al in eerdere publicaties vergeleken met de viool, het instrument dat deze zangeres op topniveau bespeelt, en die vergelijking mag wel herhaald worden: een lekker volle toon, met een mooie donkere klank in de laagte en veel warmte in de hogere regionen. Räisänens aanstekelijke muzikaliteit gaat gepaard met het effectief vertolken van de teksten.

Veel zangeressen bijten hun tanden stuk op de Brettl-Lieder van Schönberg door meer als Marlene Dietrich te willen klinken dan Marlene zelf, maar Räisänen blijft Räisänen en haalt juist daardoor de humor naar boven. De Fabels van Sjostakovitsj, A Charm of Lullabies van Britten en de (vooral) vroege liederen van Berg komen allemaal uitstekend uit de verf. De zangeres schermt hier met drie talen en komt met een overtuigend Schots accent op de proppen in Brittens The Highland Balou.

Hein van Eekert

Het is de sfeer van Richard Strauss’ latere opera’s Daphne en Die Liebe der Danae die rondwaart door de zelden op cd gezette Drei Hymnen, op teksten van Friedrich Hölderin. Het Philharmonisch Orkest van Helsinki neemt onder leiding van Okko Kamu alle gelegenheden te baat om te glanzen en schitteren in de solo’s die deze naar late herfstzon klinkende muziek biedt.

Sopraan Soile Isokoski zeilt binnen met schijnbaar oneindige luchtreserves en volgt alle vreemde plekken waar de componist de sopraanstem heen duwt, zonder daarbij te vergeten dat ze ook nog woorden moet zingen. Het stemgeluid lijkt geschapen voor Strauss, wat Isokoski al wereldkundig maakte in haar prachtige opname van de Vier letzte Lieder van dezelfde componist. Isokoski is nog altijd niet te horen op complete cd-opnames van de opera’s (althans, niet die uit het legale circuit) en die schade haalt ze hier een beetje in met een paar operafragmenten. Die werken niet altijd zo goed als de zangeres verdient. De monologen van de Feldmarschallin uit Der Rosenkavalier blijven, ontdaan van hun context, enigszins in de lucht hangen, maar de slotscène uit ­Capriccio, voorafgegaan door de Mondscheinmusik met de fameuze hoornsolo, is droomachtig mooi.

Hein van Eekert

The legacy of Mahler

Virpi Räisänen presenteert een voltreffer

36 november 2012

Een stemgeluid geschapen voor Strauss

cdBesprekingEN vocaal

Richard Strauss

Vier letzte Lieder, Arabella e.a.

Anne Schwanewilms, Jutta Böhnert, Regina Richter, Gürzenich-Orchester Köln o.l.v. Markus Stenz

Liszt, Mahler

Das himmlische Leben Anne Schwanewilms, Charles Spencer

Orfeo C 858 121 A / €€

ONYX 4103 / €€

De sopraan die Richard Strauss zingt, is nimmer een gewone vrouw: zij lijkt te zweven boven de mensheid en bezingt haar lief en leed met de stralende, warme superioriteit van een rechtvaardige engel. Een echte Strauss-sopraan echter staat, hoe hemels zingend ook, met beide benen op de grond. En dat laat Anne Schwanewilms op haar nieuwe Strauss-cd horen. Ze stijgt op verbluffende wijze tot de fraaie sneeuwtoppen van de hoge vrouwenstem, maar blijft met haar gedachten bij de woorden en mijdt vocale ijdelheid.

Haar Vier letzte Lieder zullen stemfetisjisten dan ook een beetje tegenvallen: geen eindeloos glijden over de muzikale golven, want dirigent Markus Stenz houdt het tempo erin en pakt de partituur soms kamermuziekachtig aan.

Daardoor krijgen de liederen een intieme lading. Schwanewilms zorgt ook in de operafragmenten voor Strauss van vlees en bloed: haar Arabella is geen arrogante ijsprinses, maar een doortastende en ook gevoelige jonge vrouw. Met het vleugje droog cynisme dat ze Gravin Madeleine uit Capriccio meegeeft, snappen we eindelijk ook eens waar die vrouw het over heeft in haar fameuze slotmonoloog. Het trio uit Der Rosenkavalier geeft de kans aan twee andere zangeressen om zich te presenteren, maar werkt niet zo goed als sluitstuk.

De Strauss-cd op Orfeo is fraai, de nieuwe liederen-cd op het label Onyx ronduit spannend: een ingenieus geconstrueerde mix van werken van Mahler en Liszt wordt op heerlijk natuurlijke wijze uitgevoerd door Schwanewilms, met bijpassende begeleiding van Charles Spencer die de luisteraar tijdens Mahlers liederen de bekende orkestversies kan laten vergeten. De cd, Das himmlische Leben getiteld, neemt de opvatting ‘hemels leven’ lekker ruim: de sfeervolle evocatie van het bergleven en het een zijn met de natuur komen tot uiting in de drie liederen uit Schillers Wilhelm Tell van Franz Liszt. Schwanewilms en Spencer spelen en zingen ze zonder opsmuk en weten door hun gebruik van dynamiek zelfs het alpenlandschap te suggereren. Het drieluik wordt een soort minidrama dat effectief overgaat in het a-capellabegin van Mahlers Urlicht. Een reeks Wunderhornliederen van Mahler wordt onderbroken door een tweetal Lisztliederen, waarbij het laatste, het fameuze Die Loreley, muzikaal een vloeiende overgang vormt naar Mahlers Das himmlische leben. Zo creëren zanger en pianiste in feite een geheel nieuwe liederencyclus. Spannend gepland, adembenemend uitgevoerd: een liederenrecital op zijn best.

Hein van Eekert

Anne Schwanewilms mijdt vocale ijdelheid

vocaal

Een liederenrecital op zijn best

koor

Antonio Vivaldi La Senna festeggiante

Yetzabel Arias Fernández, Martín Oro, Sergio Foresti, La Risonanza o.l.v. Fabio Bonizzoni

Diverse componisten Passion & Resurrection Stile Antico

Glossa GCD 921513 / €€

Harmonia Mundi HMU 807555 / €€

Het is geen cantate en ook geen opera. De ‘serenata’ hield het midden tussen die twee: een wereldlijk gelegenheidswerk voor een feest, na één uitvoering rijp voor het archief. Nou, dan moet je Vivaldi hebben. Die maakt zich er allerminst gemakkelijk van af. Polyfonie, chromatiek, pikante modulaties, scherpe dissonanten - dit is geen schamel tussendoortje maar een volwaardig kunstwerk. Bijna tachtig minuten lang muziek die de Venetiaan waardig is. La Senna festeggiante bestaat uit een boeket aan vrolijke, lichtvoetige aria’s, duetten en trio’s, afgewisseld met instrumentale delen zoals we die zo goed kennen van Vivaldi’s concerten. Aan werkelijk elke maat herken je de meester: aan kwinkslagen, grommende bassen, jaargetijdenachtige pikanterie. Laten we echter de drie eminente vocale solisten niet vergeten, die alle drie een onberispelijke prestatie neerzetten, met de energieke bas Sergio Foresti als uitblinker. Een levendige orkestklank ook, waarin vooral zwoele blokfluiten en zoemende celli opvallen, alsmede een klavecimbel dat overal wulps doorheen tinkelt.

La Risonanza doet zijn naam eer aan. Minpuntjes zijn er ook. Niet zo’n sprankelende layout en onleesbaar kleine lettertjes in het booklet, wat jammer is van de deskundige tekst. Maar auditief werkelijk een genot.

Jos van der Zanden

Als u deze cd koopt, is het advies er meteen twee aan te schaffen. Het schijnt niet te kunnen, maar voor het geval u het eerste exemplaar grijs heeft gedraaid. Vocaal ensemble Stile Antico uit Engeland trakteert ons dit najaar op een hoogstaande doorsnede van renaissancerepertoire dat een muzikale invulling geeft aan Jezus’ aankomst in Jeruzalem, het Laatste Avondmaal, zijn kruisiging en wederopstanding. Het gaat om muziek van bekenden als Byrd, Guerrero, Morales, Tallis, Taverner en Victoria, maar we horen ook schoons van Cornysh, Crecquillon, Gibbons en Lhéritier. Muziek dus voor de Goede Week en Pasen, terwijl de dagen alweer korten; enfin, er zijn ook liefhebbers die op eerste kerstdag liever Kommt, ihr Töchter dan Jauchzet, frohlocket opzetten. Op track 7 (van de dertien) treft u een tweede Woefully ­arrayed, met dezelfde tekst als Cornysh’ gloedvolle meditatie op Jezus’ kruisdood, maar in 2009 door John McCabe (1939) speciaal voor deze uitvoerenden geschreven. Stile Antico, Tallis Scholars: dwergen die staan op de schouders van reuzen. Met het mes op de keel: Stile Antico. Juist vanwege track 7, koorzang van de allerhoogste orde zónder dirigent, gezond expressief risico en een directere akoestiek voor opnames. www.stileantico.co.uk: heaven on earth!

Arjan van Dijk

La Senna festeggiante: een volwaardig kunstwerk

www.klassiekezaken.nl

Stile Antico trakteert

november 2012

37

cdBesprekingEN koor/wereldmuziek

ensemble

diverse componisten

Jonathan Goldstein

Doulce Mémoire, Denis Raisin Dadre, Ensemble Kudsi Erguner

Balanescu Quartet & Ensemble o.l.v. Jonathan Goldstein

ZZT314 / €€

Brilliant Classics 9278 / €

Met de val van Constantinopel (1453) kwam er een einde aan het Byzantijnse of Oost-Romeinse Rijk. De stad werd ingenomen door de legers van de Ottomanen onder leiding van sultan Mehmet II en kreeg een nieuwe naam. In het Westen was men bevreesd dat de Turken weldra heel Europa onder de voet zouden lopen. ­G uillaume Dufay (de componist van de ars perfecta van de FrancoVlaamse school) componeerde zijn Klaaglied over de teloorgang van de moederkerk van Constantinopel. Istanboel zat niet potdicht: Galata op de heuvel aan de overzijde bleef open voor christenen, er waren volop contacten met het Westen. Handelscontacten en culturele contacten, dus ook muzikale. Deze cd brengt op boeiende wijze de verschillen tussen Oost en West in beeld. Aan het begin wordt een gregoriaanse melodie schoon en strak voorgezongen en oosters nagezongen, becommentarieerd met kleine versieringen, slepende, diepe keelklanken, trillers en spannende intonaties. Het is geweldig en aanstekelijk, maar of men er vóór 1500 ook al zo van zou hebben genoten is natuurlijk maar de vraag. Eén ding is zeker: de christelijke muzikanten in Istanboel waren meer gewend dan hun collega’s is het Westen.

Jurjen Vis

Cyclorama heet het eerste album van componist Jonathan Goldstein.

Maar wat is dat, een cyclorama? Een cilindervormig schilderij, zoals het Panorama Mesdag – dat u het weet. Waarom de componist voor de titel heeft gekozen is niet geheel duidelijk; de muziek is weliswaar filmisch, maar niet eenvormig, integendeel. Goldstein, die vooral componeert voor film en theater, is een muzikale kameleon. Op het album staan twintig korte stukken, met veelzeggende titels als Prelude for Piano and Strings.

De cd opent met Reverie, een stuk voor strijkers dat door de lyrische lijn van de cello en het aanhoudende orgelpunt een volksmuzikaal karakter heeft. De daaropvolgende Notturno voor piano en flügelhorn, fijn gespeeld door Martin Shaw, roept met zijn prettige dissonanten nevelige sferen op. De compositie Crystals is met haar herhalende patronen weer erg schatplichtig aan Steve Reich: ‘voor elk wat wils’ lijkt dan ook het credo van de componist.

Mooi is de bijdrage van Grace Davidson, de sopraan met het ronde, jongensachtige timbre die we kennen van The Sixteen, maar belangrijker is technicus David Tinson: hij heeft flink gesleuteld aan de klankbalans en laat een strijkkwartet klinken als een strijkorkest. Bij deze muziek mag het.

Merlijn Kerkhof

La porte de félicité

Slepende, diepe keelklanken, trillers en spannende intonaties

kamermuziek

Cyclorama

Composities van een muzikale kameleon

kamermuziek

Kurtág, Ligeti

Franz Schubert

Kim Kashkashian

Diogenes Quartett

ECM New Series 2240 / €€

Brilliant Classics 94315 / €

Altvioliste Kim Kashkashian heeft wat men noemt een zwak voor modern repertoire. Haar discografie bij haar vaste label ECM Records spreekt boekdelen en laat zich met namen als Berio, Carter, Goebaidoelina en Penderecki beluisteren als een snelcursus naoorlogse muziek. Voor haar nieuwste cd hulde de Amerikaanse zich in Hongaarse sferen en zette zij solowerk van Kurtág en Ligeti op de lessenaar.

Kurtágs Signs, games and signatures betreft een nog steeds aangroeiende verzameling miniatuurtjes, uiteenlopend van flarden volksmuziek tot fluisterzachte toonspinsels en grillige chromatische angstdromen. Wat de stukjes bindt is Kurtágs karakteristieke streven naar samengebalde expressie. En dat heeft Kash­kashian prima begrepen, getuige haar ongebreidelde uitdrukkingskracht op de vierkante millimeter. Ligeti´s altvioolsonate omvat zes delen van een langere adem. Het werk stamt uit de vroege jaren negentig, een periode waarin de componist zijn micropolyfone klankwolken al enige tijd achter zich had gelaten.

Zo mag blijken uit het eerste deel, Hora lunga, een gedragen volksmuzikale mijmering voor één snaar. In haar vertolking legt Kashkashian een feilloos oor voor intonatie aan de dag. Geen overbodige luxe, gezien de vele kwarttoonbuigingen en onaardse flageoletten. Ook imposant: haar koortsachtige vertolking van het Prestissimo con sordino die gaatjes in je trommelvliezen brandt.

Joep Christenhusz

In de twaalf jaar van zijn bestaan heeft het Duitse Diogenes Quartett zich ontwikkeld tot een uitgebalanceerd strijkkwartet in de muzikale traditie van legendarische kwartetten als het Amadeus. Na verschillende albums met minder bekende kwartetmuziek van onder meer Onslow, Haas en Humperdinck, is het Diogenes Quartett begonnen aan een meerjarenproject om alle strijkkwartetmuziek van Schubert op te nemen. Op het eerste Schubertalbum wil het viertal speciaal de nadruk leggen op de lyrische kwaliteiten van Schubert, die tijdens zijn leven vooral bekend stond als componist van vele liederen. Zo schreef zijn vriend Moritz von Schwind over Rosamunde: ‘Het stuk is in zijn geheel bijzonder zachtmoedig, waarbij de melodieën het karakter blijven dragen van liederen, heel uitgesproken en een en al gevoel.’ Het Diogenes Quartett benadert de lyrische Schubert als het ware van binnenuit, sensitief en meditatief, met een verfijnd zingende klank en de subtiele kleurschakeringen van een aquarel, fraai uitgebalanceerd in stemvoering en samenklank. Het is de intieme, dromerige en eenzame Schubert die hier tot klinken wordt gebracht. De donkere schaduwen die altijd weer opduiken in zijn muziek zouden wellicht woester en meer demonisch mogen klinken, maar daar staat een oneindige tederheid tegenover.

Wenneke Savenije

Music for viola

Kashkashians Ligeti brandt gaatjes in je trommelvliezen

38 november 2012

Complete String QuartetsVol. 1

De verfijnd zingende klank van het ­Diogenes Quartett

cdBesprekingEN kamermuziek

kamermuziek

Diverse componisten Novecento guitar preludes

Claude Debussy Quatuor,Trio, Danses

Cristiano Porqueddu

Quatuor Danel, Francette Bartholomée, Daniel Blumenthal e.a.

Brilliant Classics 9292 (3 cd’s) / €

Fuga Libera FUG 595 / €€

Novecento guitar preludes is een driedubbel-cd die waarschijnlijk niet iedereen meteen naar de winkel zal doen rennen, maar wat een goed idee van Brilliant Classics en de Italiaanse gitarist Cristiano Porqueddu om aandacht te besteden aan een paar mooie reeksen preludes voor gitaar. Sinds Frédéric Chopin de prelude verhief tot een indrukwekkend aforisme voor de piano, al dan niet geordend in een serie, is deze korte vorm een gereedschap dat vele componisten heeft beziggehouden – ook in de gitaarwereld, die mede dankzij Andrés Segovia in de twintigste eeuw weer op meer belangstelling kon rekenen. Niet alleen gitaristen met componeerambities stortten zich op de prelude voor gitaar, maar ook gewaardeerde componisten als de Mexicaan Manuel María Ponce, de Fransman Henri S auguet en de ­ Hongaar Ferenc Farkas. Zij schreven langere of kortere reeksen preludes die de gitaar prachtig doen uitkomen. Maar de grote waarde van deze driedubbelaar zit in de registratie van de preludes van de Rus Boris Asafiev en de Nederlander Henk Badings. Hun set van twaalf preludes is door vele generaties gitaristen genegeerd. Deze eerste volledige registratie bewijst dat dit geheel ten onrechte is. Een ontdekking.

Paul Janssen

Had Gabriel Fauré het vriendelijke, welluidende pianotrio geschreven, dan had u het direct geloofd, maar het is toch echt van Claude Debussy, een van de aartsvaders van de moderne muziek. Hij schreef het vers van het conservatorium, toen hij tot de ‘hof houding’ behoorde van Madame von Meck, de fameuze beschermster van Tsjaikovski. Maar luister eens hoe knap dit onkarakteristieke, vierdelige jeugdwerk in elkaar zit, met een thematische verwantschap tussen de delen die César Frank, de meester van het cyclisch principe, hem niet zou hebben verbeterd. En let dan ook op de fraaie vertolking door de in Nederland nogal onderschatte ‘Amerikaanse Belg’ Daniel Blumenthal en de zijnen. Het beroemde strijkkwartet, ooit Debussy’s grote doorbraak, vormt de hoofdmoot van deze cd, met subtiele kracht aangepakt door het Quatuor Danel. Het meest bijzondere op deze cd is de oorspronkelijke versie van de Danses, voor chromatische Pleyelharp, strijkkwartet en contrabas. Een heel bijzonder geluid. Ter vergelijking krijgt u de bekende pianoversie er ook bij. Leer een andere Debussy kennen met deze mooie cd van onze zuiderburen!

Gerard Scheltens

Preludes van Boris Asafiev en Henk Badings: een ontdekking

kamermuziek

Subtiele kracht bij Quatuor Danel

kamermuziek

Gabriel Fauré

Franz Schubert

Quatuor Ébène, Eric le Sage

Ralph Kirshbaum,Takács Quartet

Alpha 602 / €€

Hyperion CDA67864 / €€

Het Ébène Kwartet timmert al een tijdje aan de weg met de kamermuziek van Fauré, Ravel en Debussy – en niet zonder succes. De ene na de andere cd oogst enthousiaste reacties. Wat dat betreft is deze nieuwe opname van de twee pianokwintetten van Fauré geen uitzondering. Zelden hoor je deze werken met zoveel intensiteit en muzikaal raffinement uitgevoerd.

De musici spelen soms alsof de duivel hen op de hielen zit. En zo hoort het ook bij Fauré, want ik eet mijn pen op als niet ooit zal blijken dat Fauré een typische ADHD’er was. Zijn, overigens magnifieke, muziek heeft daar vaak alle trekken van. Hoe anders die latente onrust, dat geagiteerde, hyperactieve en impulsieve karakter van zijn muziek te verklaren? Er zijn maar weinig momenten waar de stroom echt tot rust komt. De opening van het derde deel in het Tweede pianokwintet is zo’n moment waarop je als luisteraar even adem kunt halen, en de musici van het Ébène Kwartet en pianist Eric le Sage voelen dat perfect aan. Een zeldzaam mooie uitvoering van een licht soortelijk gewicht, waarin elke noot onder spanning staat.

Oswin Schneeweisz

Schuberts Strijkkwintet in C is een wat raadselachtig werk vanwege de bijna onverzoenlijke muzikale tegenstellingen tussen de verschillende delen. De eerste twee (Allegro ma non troppo, Adagio) zijn vol dramatische lyriek, geheel in overeenstemming met de emoties van een componist vlak voor zijn dood. De twee daaropvolgende (Scherzo, Allegretto) zijn echter bijna lichtvoetig te noemen. Waarom? Schubert was zich terdege bewust van zijn naderend einde, misschien had hij er vrede mee? In deze uitvoering kiest het Takács Kwartet (aangevuld met Ralph Kirshbaum, cello) terecht minder voor dramatiek en meer voor de weemoed. In tegenstelling tot andere ensembles blaast het ensemble het drama in het eerste deel niet buitenproportioneel op.

Door voorbeeldig samenspel spreekt de muziek voor zich in al zijn kleuren en gemoedstoestanden, weemoedige vreugde en onvermijdelijke dramatiek. Bijna pijnlijk zoet zingt de eerste viool zijn melodie, terwijl de andere strijkers de begeleiding in de vorm van nerveuze triolen helder en licht uitvoeren. Op deze prachtige uitvoering (en dito opname) heerst de gelukkige combinatie van natuurlijke muzikaliteit met perfecte technische beheersing. Het resultaat: onverzoenlijk geachte tegenstellingen zijn tot een perfecte eenheid gesmeed.

Doron Nagan

Quintettes avec piano

String Quintet D956, Quartettsatz e.a.

Intensiteit en muzikaal raffinement

www.klassiekezaken.nl

Voorbeeldig samenspel

november 2012

39

cdBesprekingEN kamermuziek

kamermuziek

Georg Philipp Telemann

Weill, Pfitzner, Barber

Ori Kam

QuirineViersen, Silke Avenhaus

Berlin Classics 0300390BC / €€

KTC 1315 / €

Als Georg Philipp Telemann nog leefde zou hij er waarschijnlijk moe van worden, maar de vergelijking Telemann-Bach is nu eenmaal onvermijdelijk.

Ze waren elkaars concurrenten, al zagen ze het niet zo. Ze hadden achting voor elkaar. Telemann had een productie die die van Bach nog verre overtrof. Zijn onuitputtelijke oeuvre bevat een enorme hoeveelheid instrumentale werken: concerten, kamermuziek en vooral ongeveer duizend suites. Van deze gebruiksmuziek is veel tijdens zijn leven niet in druk verschenen. De twaalf drie- en vierdelige fantasieën voor vioolsolo staan in een traditie van solomuziek in de barok waartoe ook Bachs Sonates en partita’s behoren. Ze vormen een combinatie van ‘geleerdheid’ en ‘vertier’ die een goed beeld geeft van zijn componeerwijze. De lichte toets die hij aanbrengt, is wel voor oppervlakkigheid aangezien. Geheel ten onrechte. Ori Kam, de altviolist van het befaamde Jerusalem Quartet, heeft de muziek met een kwint naar beneden getransponeerd om ze met zijn eigen instrument te kunnen spelen. Ik denk dat hij de uitdrukkingsmogelijkheden daarmee nog aanzienlijk heeft vergroot. Het is een heerlijke cd, prachtig gespeeld, vol elegante en verrassende muziek die aantoont dat Telemann een grootmeester was in zijn vak.

Gerard Scheltens

Ongelofelijk mooi is deze opname van de Cellosonate van Kurt Weill. Weill schreef dit werk op jeugdige leeftijd, dus nog voor zijn flirt met Bertolt Brecht die leidde tot bekende werken als Die Dreigroschenoper en Mahagonny. De sonate maakt duidelijk wat voor een gigantische omwenteling Weills stijl aan het begin van de vorige eeuw moet hebben doorgemaakt: van het verhevene naar het banale. De jeugdwerken zijn nog geschreven in een keurig klassiek idioom dat evenzeer naar het verleden kijkt als vooruitblikt, en lijken in niets op de volkse liederen die hij schreef voor Brecht. Deze sonate van Weill hoor je zelden. Toch is het een prachtig werk waar niets op af te dingen valt. Het is complex, gelaagd, tegendraads, maar tegelijkertijd bijna naïef laatromantisch. Het is alsof Weill de cello transformeert tot een diva die vier delen lang mag schitteren met lange melodielijnen en de meest virtuoze muzikale bravourestukjes. Een meeslepend werk, zeker in de meesterlijke uitvoering van het duo Viersen en Avenhaus dat zich verder op deze cd nog op overtuigende wijze ontfermt over de ‘donkerbruine’ Cellosonate nr. 1 van Hans Pfitzner en de Cellosonate opus 6 van Samuel Barber. Een smaakvolle combinatie van werken waarin de cello zich van al zijn lyrische kanten laat horen.

Oswin Schneeweisz

12 Fantasies for solo viola

Elegante en verrassende muziek van Telemann

kamermuziek

Sonatas for violoncello and piano

De cello als diva

kamermuziek

John Cage

Paul Wranitzky

As it is

String Trios

Ensemble Cordia

Alexei Lubimov, Natalia Pschenitschnikova

Brilliant Classics 94339 / €

ECM 2268 / €€

Hij werd geboren in hetzelfde jaar als Mozart en had net als Haydn goede contacten met het hof van de Esterházy’s, maar Paul Wranitzky kreeg geen eeuwige roem. Zijn grote oeuvre kwam terecht op de rommelzolder van de muziekgeschiedenis. Het Ensemble Cordia, dat al een tijdje bezig is met een grote zolderschoonmaak, nam eerder het Strijkkwintet opus 8 nr. 3 en het Strijksextet in G van Wranitzky op. Nu zijn de strijktrio’s opus 3 nr. 1 & 3 en opus 17 nr. 1 voor de eerste maal op cd te horen. De opname vond plaats in de Eroica Zaal van het Lobkowicz Paleis in Praag, wat het klankbeeld een historisch tintje geeft, maar ook veel galm. Luisterend naar deze cd besef je waarom Wranitzky’s tijdgenoten (Mozart en Haydn incluis) gek waren op zijn muziek. Zijn stijl beschikt over een grote melodische inventiviteit.

Het is heerlijke muziek: geheel in de geest van Haydn. Bijna te lekker, want vanwege een overdaad aan ‘stoplappen’ ook wel enigszins voorspelbaar. Luister naar Wranitzky en je hoort waarom Haydn en Mozart wel eeuwige roem ten deel viel en Wranitzky niet.

Oswin Schneeweisz

Voor pianist Alexei Lubimov is John Cage ‘een legende, een idool en een goeroe’. Dat is al zo sinds de jaren zestig, toen de Moskoviet compleet in de ban raakte van het Amerikaanse avant-garde-icoon en hij ondanks de ijzerenheinige Sovjetcensuur meerdere keren een lans brak voor diens muziek.

Zo bezien is het niet vreemd dat Lubimov een halve eeuw later uitgebreid stilstaat bij Cage’ honderdste geboortejaar. Dat doet hij met een geheel aan Cage gewijde ECM-release die hij opnam met de Russische zangeres en performer Natalie Pschenitschnikova. Op As it is vooral aandacht voor de jonge Cage. Geen toevalsoperaties en elektronisch pionierswerk dus, maar liederen en pianomuziek uit de jaren dertig en veertig die ondanks hun vroege ontstaansperiode toch al getuigen van enkele typische Cagetrekken.

Kenmerkend zijn de aarzelende gestes en lange stiltes in Two pieces for piano.

Of de spaarzame repeterende tonen en meerammelende schroeven en paperclips in vroeg werk voor geprepareerde piano (Prelude for Meditation, Music for Marcel Duchamps). Ook karakteristiek: Cage’ innovatieve gebruik van de menselijke stem. Stukken als A flower of She is asleep wijzen vooruit naar de vocale fratsen van Aria en worden door Pschenitschnikova met een scherp randje over het voetlicht gebracht.

Joep Christenhusz

Heerlijke muziek, geheel in de geest van Haydn

40 november 2012

Cage met een scherp randje

cdBesprekingEN piano

piano

Maurice Ravel

Compared: Érard / Steinway & Sons Sonatine, Gaspard de la Nuit e.a.

Mozart, Clementi

Paolo Giacometti

Aldo Ciccolini

Channel Classics CCS 31612 (2 sacd’s) / €€

LDV 06 / €€

Welke van de twee? Dat is het centrale vraagstuk van het fraaie Ravelalbum van pianist Paolo Giacometti. Is het de authentieke Érard, met zijn heldere, specifieke en snarige toon, of klinkt Ravel toch beter op de glorieus resonerende Steinway? Het aardige is dat Giacometti op beide vleugels exact hetzelfde programma speelt, waarbij de verschillen tussen interpretatie, toucher en zelfs tijdsduur van de delen opmerkelijk zijn. Zo duurt het Modéré van Ravels Sonatine uit 1903-1905 op de Érard 4.05 minuten, terwijl hetzelfde deel op Steinway slechts 3.58 minuten in beslag neemt. Er zijn ook grotere afwijkingen, bijvoorbeeld in het Menuet van Le tombeau de Couperin: op Érard 5.00 minuten en op Steinway 4.44 minuten.

Alleen de Prélude duurt exact één seconde langer op de ‘snellere’ Steinway.

Op beide instrumenten speelt Giacometti Ravel elegant, vloeiend en transparant. Maar na een paar keer vergelijken komt wat mij betreft toch de Érard als overwinnaar uit de hoek. Vergeleken bij de zoevende schittering van de Steinway blijkt dit authentieke instrument beter in staat de individualiteit van alle noten te onderstrepen. Fraseringen klinken karakteristieker, harmonieën resoneren geheimzinniger, alle stemmen en tussenstemmen komen helderder en daardoor ook expressiever tot hun recht.

Wenneke Savenije

De Franse meesterpianist Aldo Ciccolini (1925) is een fenomeen. Dat op zijn prachtige cd met sonates van Mozart en Clementi een 87-jarige aan het woord is, grenst aan het ongelooflijke. Twee componisten die elkaar niet konden uitstaan, maar beiden een onmisbare plaats innemen in de muziekgeschiedenis: Ciccolini heeft zich pas na zijn zestigste aan de sonates op deze cd gewaagd!

Clementi’s reputatie is die van een schoolmeester - dat was hij ook - en dat zal altijd in zijn nadeel blijven werken. Maar Clementi is zoveel meer: zijn stijl is elementairder dan die van Mozart, hij is niet de vertolker van weemoedige en tragische emoties. Bij Clementi zie je als het ware een prachtig classicistisch gebouw onmiddellijk na de oplevering: schoon van steen, helder in lijn, hoofdzaken en bijzaken; ontzag en respect voor de bouwmeester. Bij Mozart zie je eenzelfde soort gebouw, maar met klimop begroeid. Het toont sporen van gebruik en van het geluk en ongeluk van de bewoners; het ademt en ontroert. Mozarts Fantasie in c zet de toon: een noodlotoperaatje met alle noodzakelijke ingrediënten.

Clementi houdt ons daarna weer bij de les, en ook dat is goed.

Jurjen Vis

De Érard komt als overwinnaar uit de hoek

piano

Sonates voor piano

87-jarige meesterpianist aan het woord

piano

Diverse componisten

Vladimir Genin

Martin Tchiba

Olga Domnina

Channel Classics CC72562 / €€

Challenge CC72568 / €€

Sommige werken blijven je begeleiden op je levensweg. Je staat ermee op en je gaat ermee naar bed. Ze worden deel van je gedachten en ondergaan in je hoofd nog een verdere transformatie. Al met al ontstaat zo een programma waarvan je zelf waarschijnlijk niet eens door hebt hoe uniek het is.

Want er zijn luisteraars die vinden dat een fatsoenlijk pianist geen Brahms, Liszt en Schönberg naast elkaar op een cd kan zetten. Anderen geloven wellicht niet dat wie Brahms overtuigend uitvoert een net zo sterke Schönberg ernaast zet. Maar Martin Tchiba doet het. Het geheim van de smid: concentreer jezelf niet te veel op één stijl en relativeer verschillen. Zo zwelgt hij niet in Brahms’ Fantasieën opus 116, brengt hij Liszts Nuages gris als een betrekkelijk introvert werk en zet hij een niet al te droge Suite voor piano van Schönberg neer. En in het midden fungeert Alexander Scriabins Sonate opus 10 als sonoor ijkpunt. Een merkwaardig programma, dat je onmiddellijk aan het denken zet. Want als Tchiba één ding duidelijk maakt is het wel dat alle mogelijke composities in de uitvoeringspraktijk recht hebben op eenzelfde respectvolle benadering.

Andrew van Parijs

De Russische componist Vladimir Genin, bij ons vrijwel onbekend, werd in 1958 geboren en zijn pianocyclus Seven Melodies for the Dial (Zeven melodieën voor de wijzerplaat) dateert uit 2011. Op het eerste gehoor verbaast dit, want deze muziek zou net zo goed van de in 1915 gestorven Alexander Skrjabin kunnen zijn, met hier en daar een scheut Sjostakovitsj. Ouderwetse muziek dus? Je zou ook tijdloze kunnen zeggen, en dat is de term die Genin zelf gebruikt. Als we het cd-boekje mogen geloven, heeft deze muziek een thematische diepgang die mijlenver uitstijgt boven de noten. Shakespeare, Alexander Blok, Proust en Marina Tsvetajeva zijn er allemaal aan te pas gekomen. We horen hier de meest anti-totalitaire en anti-Sovjetmuziek die is geschreven sinds Sjostakovitsj’ dood. Ik wil het graag aannemen, maar laat toch liever de muziek voor zichzelf spreken. En dan horen we een buitengewoon sterke pianosuite met toch een heel persoonlijk geluid, die een boeiend muzikaal verhaal vertelt. En de jonge Olga Domnina, aan wie dit werk is opgedragen, speelt briljant, gevoelig, contrastrijk en zorgvuldig fraserend. Vergeet de hoogdravende toelichting en luister gewoon naar de muziek, die is mooi genoeg.

Gerard Scheltens

Linkages

Martin Tchiba kent het geheim van de­smid

www.klassiekezaken.nl

Seven Melodies for the Dial

Sterke pianosuite met persoonlijk geluid

november 2012

41

www.quadrevisie.nl

Tel. 0161 432 451 KvK Breda 20064173

cdBesprekingEN piano

piano

Franz Liszt

Bach, Glass

Vanessa Benelli Mosell

Marcel Worms

Brilliant Classics 94357 / €

Zefir ZEF 9629 / €

‘Het natuurlijkste muzikale talent dat ik in mijn hele leven als musicus en pianopedagoog ooit ben tegengekomen’, verklaarde pianist Pascal Rogé in 1999, nadat hij de toen elfjarige Italiaanse pianiste Vanessa Benelli Mosell uit Prato had horen spelen. Jaren van intensieve studie aan de Internationale Piano Academie van Imola, het Tsjaikovski Conservatorium in Moskou (bij Mikhail Voskresensky, leerling van Lev Oborin) en The Royal College of Music (met Dimitri Alexejev) hebben op geen enkele manier afbreuk gedaan aan Mosells opmerkelijkste muzikale eigenschap: een verpletterende natuurlijkheid, die niet alleen tot uiting komt in de spontane intensiteit van haar geanimeerde Lisztinterpretaties, maar ook in het benijdenswaardige instrumentale gemak van deze nu 24-jarige Young Steinway Artist. Op haar tweede album speelt Mosell naast duizelingwekkend virtuoze stukken als de Hungarian Rhapsodies en Grand Galop Chromatique ook lyrische dromerijen als het sentimentele Liebestraum. Het is ongelooflijk met hoeveel zeggingskracht Mosell door de barrières van de cd-techniek weet heen te breken.

Luisterend naar haar Lisztalbum krijg je de indruk dat deze gloedvolle pianiste je huis in een concertzaal verandert, zó indringend en overtuigend zijn haar expressieve vertolkingen. Mosell is duidelijk een grote belofte voor de toekomst.

Wenneke Savenije

Boeiend om Philip Glass’ Metamorphosis te confronteren met Bachs beroemde Goldbergvariaties. De Amerikaan, dit jaar 75 geworden, is de meester van de minimal music, de variatietechniek van de geleidelijkheid.

Zelf spreekt hij van ‘music with repetetive structures’. Dat horen we in deze vijf variaties uit 1988, waarin je na eindeloos lijkende herhalingen en schijnbare stilstand beseft dat je aan het eind toch ergens anders bent uitgekomen. Er zit wel degelijk een verhaal in voor wie er oren naar heeft.

Heel anders is Bachs variatietechniek. In dertig variaties, voorafgegaan en afgesloten door de Air waarvan de baslijn de basis vormt van wat we horen, is geen sprake van geleidelijkheid. In snel tempo doorlopen we een bonte caleidoscoop van steeds weer nieuwe, verrassende en fascinerende kijkjes op hetzelfde. Marcel Worms gaat de confrontatie aan met beide werelden.

Zijn Bach heeft vaart en is puntig en bijdehand. Glass speelt hij lichtelijk romantisch, maar niet minder verhalend en meeslepend. De afsluiting, Bachs bekende Preludium in C, BWV 846 is ook een perfect voorbeeld van ‘music with repetetive structures’ die ergens anders uitkomt dan je dacht. Alles draait om verandering, of het nu Bach is of Glass.

Gerard Scheltens

Valse Impromptu, Cappriccio alla Turca e.a.

Vanessa Benelli Mosell is een grote belofte voor de toekomst

piano

Goldbergvariaties, Metamorphosis

Bach met vaart en meeslepende Glass

piano

Beethoven, ­Nieuwenhuizen

Franz Schubert

Martin Oei

Paul Lewis

Zefir ZEF 9631 / €

Harmonia Mundi HMC 902136.37 (2 cd’s) / €€

De Alkmaarse musicoloog en componist Cees Nieuwenhuizen maakte naam met voltooiingen van werken van Beethoven die onder de handen van de meester in het stadium van schets waren blijven steken. Achtereenvolgens zagen een vroeg vioolconcert en het Zesde pianoconcert het licht. Nu is er de Fantasiesonate, ook wel de ‘vroege Pastorale’ (1792), gebaseerd op een volledige set schetsen in het zogeheten Kafka Sketchbook, uit het British Museum.

De sonate gaat vooraf aan de pianosonates met opusnummers (vanaf 1793).

Het stuk is op 21 oktober jl. in première gebracht door Martin Oei (1996), een evenwichtige, robuuste pianopersoonlijkheid van wie we nog veel mogen verwachten. Het is echt helemaal Beethoven en het is gissen naar de redenen waarom de componist het niet zelf tot een goed eind heeft gebracht. Het is wel het toppunt van intimiteit zo te bladeren in iemands schetsboeken en zo’n project te ondernemen. Dat Nieuwenhuizen ook zelf als componist zijn nek durft uit te steken, bewijst hij met zijn sonate Vuur en sneeuw (1984): een hartstochtelijke Hollandse Janácek.

Als toetje een originele versie van Für Elise (1822), dat eigenlijk Für Therese heette. Niets staat meer vast in dit ondermaanse!

Jurjen Vis

Na Beethoven, wiens complete sonates en concerten hij opnam, heeft de Engelse pianist Paul Lewis zich weer gericht op zijn andere grote muzikale liefde, Franz Schubert. En dat doet hij op zijn zachtst gezegd minstens zo verdienstelijk. Net als vorig jaar op de dubbel-cd met onder andere de Sonates D840, 850 en 894 presenteert hij het werk van Schubert niet vanuit een drang naar chronologische volledigheid, maar als een mooi concertprogramma. Zo bevat de eerste cd van deze dubbelaar de Wandererfantasie en de Impromptus D935, de tweede de Sonate in A, D845 en de fameuze Moments musicaux, D780. Alle zeer geliefde werken van de componist, maar Lewis weet aan de vele bestaande opnamen werkelijk iets toe te voegen. Al meteen in de Wandererfantasie is duidelijk dat Schubert voor Lewis niet alleen de grootmeester van de meeslepende melodie is, maar ook en vooral een opvolger van Beethoven.

De opening van de fantasie klinkt ruig en vol bravoure, en doet nog het meest denken aan Beethovens Hammerklaviersonate. Het is een benadering van Schubert die we sinds Sviatoslav Richter niet meer zo duidelijk gehoord hebben, maar die onmiskenbaar de moeite waard is en ook in de andere werken overeind blijft. Ongeremde passie ontmoet breekbare romantiek. Een must voor Schubertfans en pianoliefhebbers.

Paul Janssen

Sonates voor piano

Piano Sonata D845,Wandererfantasie e.a.

Evenwichtige en ­robuuste pianopersoonlijkheid Martin Oei

www.klassiekezaken.nl

Ongeremde passie ontmoet breekbare romantiek

november 2012 43

cdBesprekingEN middeleeuwen

renaissance

Thibaut de Champagne Le chansonnier du roi

diverse componisten Luz Del Alva

Alla Francesca o.l.v. Brigitte Lesne

Arianna Savall, Petter Udland Johansen, Tore Eketorp, La Morra o.l.v. Corina Marti & Michal Gondko

Aeon AECD1221 / €€

Ramée RAM1203 / €€

In Zuid-Frankrijk waren er in de elfde en twaalfde eeuw de troubadours, in het noorden kwamen iets later de trouvères. Maar ze deden hetzelfde: dichten over de liefde en ook over allerlei maatschappelijke en politieke onderwerpen van hun tijd. Thibaut de Champagne was een van die trouvères, en aan hem wijdt het ensemble Alla Francesca zijn nieuwste cd: Le chansonnier du roi. Thibaut schreef natuurlijk veel liefdesliederen, maar ook stoere kruisvaardersliederen waarvan de teksten moderne luisteraars wellicht zullen doen fronsen. De uitvoeringen zijn, zoals altijd bij dit gespecialiseerde ensemble, creatief en afwisselend. We hebben alleen de gezongen melodieën overgeleverd gekregen; wat de instrumenten doen is louter improvisatie op basis van het weinige dat we weten over de uitvoeringspraktijk van die tijd. Improvisatie speelt dus een belangrijke rol in hedendaagse uitvoeringen van dit soort muziek, maar dat was vroeger natuurlijk niet anders – alleen al omdat de meeste musici uit de tijd van de trouvères het notenschrift, dat voortdurend veranderde, niet machtig waren. Alla Francesca pakt Thibaut de Champagnes krachtige melodieën en teksten gelukkig ook niet met zijden handschoentjes aan, geen new age. Deze aardse muziek verdient ook een aardse uitvoering.

Marcel Bijlo

Wie aan renaissancemuziek denkt komt al snel uit bij de Franco-Vlaamse polyfonisten die carrière maakten aan de toonaangevende Italiaanse hoven. Wat er in deze periode elders in Europa plaatsvond is een onderbelichte bladzijde in de muziekgeschiedenis, en dat is jammer. Zo gebeurden er rond 1500 prachtige dingen op het Iberisch schiereiland waar tegenwoordig niemand meer iets van weet. Van onschatbare waarde is het Madrileense manuscript Cancionero Musical de Palacio met circa 450 eenen meerstemmige liederen die, naast Italiaanse invloeden, tal van typisch Spaanse vormen en ritmes bevatten. Door een opvallende rijkdom aan expressie in zowel tekst als muziek kan dit repertoire zich gemakkelijk meten met wat er in Italië tot stand kwam. Het ensemble La Morra, gespecialiseerd in juist deze stijlperiode, creëert in steeds wisselende instrumentale bezetting bij ieder lied een passende sfeer en completeert zo prachtig de beide uitstekend zingende vocalisten. Onbetwist hoogtepunt is Al alva venid waarin hartstochtelijk verlangen en subtiele verleidingskunst op natuurlijke wijze met elkaar versmelten. Arianna Savall, opgeleid in de school van haar vader Jordi, weet als geen ander hoe je met minimale muzikale middelen een maximale spanningsboog moet opbouwen.

Een waardevolle aanwinst voor de renaissancediscografie.

Frans Jansen

Thibaut de ­Champagne zonder zijden handschoentjes

barok

Hartstochtelijk verlangen en subtiele verleidingskunst

barok

Henry Purcell

Johann Sebastian Bach

Les Basses Réunies o.l.v. Bruno Cocset

Pygmalion o.l.v. Raphaël Pichon

Agogique Ago 007 / €€

Alpha 188 / €€

Naast twee sets triosonates à la Corelli schreef Henry Purcell ook vijftien fantasieën in een veel oudere stijl, voor gambaconsort. Dit ensemble, bestaande uit viola da gamba’s van verschillende grootte, was in Engeland vanaf het begin van de zeventiende eeuw heel populair, maar in Purcells tijd al veel minder gangbaar geworden. Purcell echter was hevig geïnteresseerd in wat voorgaande generaties componisten voor deze ensemblevorm schreven; met zijn eigen Fantazias & In Nomines overtrof hij ze allemaal. De Franse groep Les Basses Réunies kiest niet voor gamba’s maar voor leden van de vioolfamilie: de gewone, de alt, de tenor (een octaaf lager gestemd dan de gewone viool) en de bas die dezelfde stemming als de cello heeft. Daarbij dan nog een violone voor extra diepte. Het verschil met een gambaconsort is overduidelijk te horen. De violen klinken wat feller en het stemmenweefsel is soms makkelijker te volgen. Les Basses Réunies bewijst ook met deze nieuwe cd een van de creatiefste en opmerkelijkste barokensembles van dit moment te zijn, met een grenzeloze muzikaliteit en het vermogen om ook in het allerkortste deeltje een spanningsboog op te bouwen. Geweldige cd!

Marcel Bijlo

Johann Sebastian Bach: schoolvoorbeeld van een componist voor wie tegenwoordig miljoenen liefhebbers, leken én professionals, blindelings op de knieën gaan, maar die tijdens zijn leven slechts zeer beperkt artistieke erkenning ondervond. Wie rondloopt in de Thomaskirche in Leipzig kan zich een slechtere werkplek voorstellen, maar toch had Bach het in 1733 na tien jaar c a ntor sc h ap wel zo’n beetje gezien – en het hof van keurvorst Augustus III in Dresden lonkte weldadig. Zijn sollicitatie bestond uit een missa brevis in b-klein voor vijfstemmig koor, instrumenten en solisten, bestaande uit alleen Kyrie en Gloria. Het is niet bekend of de keurvorst het ingestuurde meesterwerk ooit heeft gehoord, zo ja dan zou de man om zijn afwijzing van de sollicitant een postume draai om zijn oren moeten hebben! Wie de door het Franse ensemble Pygmalion voorbeeldig ingespeelde uitvoering van de eerste twee delen van de latere Hohe Messe (1748-49) beluistert, blijft in verbijstering achter. Maar, laten we niet vergeten: kerkmuziek was voor in de kerk, en in Dresden vierde opera ware triomfen. De jonge dirigent Raphaël Pichon balanceert zijn medewerkenden tot in de puntjes, maar de zo geliefde Gardinerbite moeten we, zeker in het koor, soms wel een beetje missen.

Arjan van Dijk

Fantazias & In Nomines

Missa 1733

Creatief barokensemble Les Basses Réunies

44 november 2012

Pygmalion speelt voorbeeldig

cdBesprekingEN barok

barok

Antonio Vivaldi

Johann Sebastian Bach

Gli Incogniti o.l.v. Amandine Beyer

Musica Amphion, Gesualdo Consort o.l.v. Pieter Jan Belder

Zig-Zag Territoires ZZT310 / €€

Etcetera KTC 1442 (cd + boek) / €€

Sprankelender dan sprankelend. Vivaldi als een razende roeland. Het valt je meteen op als je deze cd hoort: de uitzonderlijk snelle tempi. Alle allegro’s klinken als presto’s, waardoor de muziek een buitengewone vinnigheid en vaart krijgt. Soms kunnen de solisten (orgel, cello, traverso, viool) het nauwelijks bijbenen, ze vliegen bijna uit de bocht. Dirigente Amandine Beyer weet de boel echter op de rails te houden en spoort haar ensemble Gli Incogniti aan tot uiterst vurige Vivaldimonumentjes. Twee daarvan worden gepresenteerd als world premiere recordings, het Orgelconcert RV 808 en het Vioolconcert RV 194. Of dat echt zo is, is lastig te beoordelen, maar we nemen het graag aan.

Het tekent in elk geval de inzet van dit team, dat kort geleden de musicoloog Olivier Fourés aantrok om te zorgen dat allerlei onbekend gebleven juweeltjes onder het stof vandaan worden gehaald. Gli Incogniti neemt niet enkel genoegen met gangbaar repertoire, maar wil op elke nieuwe cd met wat noviteiten komen. In combinatie met het bevlogen spel, alsmede de prachtige akoestiek van een kerkje in het Portugese Póvoa de Varzim, leidt dit hier tot een prachtproductie die elke Vivaldiliefhebber zal omhelzen.

Jos van der Zanden

Bach Contextueel, een vorig jaar gestart project van Musica Amphion en het Gesualdo Consort, werpt licht op de praktijk uit Bachs tijd door cantates thematisch te combineren met motetten en orgelwerk. De opnamen voor dit tweede deel werden gemaakt in het Duitse Glauchau, waar een Silbermannorgel staat, het type instrument waar Bach zelf op speelde. De zangers, één per partij, worden opgesteld op de orgelgalerij, zoals Bach dat ook deed, en het orgel speelt een belangrijke rol in de uitvoering van de cantates.

Hier klinken twee cantates die Bach baseerde op liederen van Maarten Luther: Ein feste Burg ist unser Gott en Christ lag in Todesbanden. Daarbij klinken ook de koraalvoorspelen op het orgel. Die aanpak snijdt hout, bleek al uit het eerste deel van deze serie. Cantates en orgelwerken zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Vocalisten en instrumentalisten produceren een ensembleklank die de grote ruimte geheel weet te vullen. Daarbij is – lof voor de opnametechnici! – ieder woord te verstaan en klinkt het orgel magistraal. Dit tweede deel gaat bovendien vergezeld van een mooi boek waarin, ook in het Nederlands, veel achtergronden worden belicht. Dit geeft deze toch al bijzondere uitgave nog extra meerwaarde.

Marcel Bijlo

Nuova stagione – Concerti

Bach Contextueel II: Bach & Luther

Vivaldi als een razende roeland

barok

Bach in context, met magistraal klinkend orgel

barok

Diverse componisten

Gregor Werner

LaVioletta o.l.v. Paulina van Laarhoven

Ars Antiqua Austria o.l.v. Gunar Letzbor (viool)

Zefir Zef 9630 / €

Challenge Classics CC72513 / €€

Rond 1600 ontwikkelde zich in Italië een nieuwe manier van componeren waarbij niet langer meerstemmigheid, maar solo met begeleiding de norm werd. Die overgang voltrok zich absoluut niet in één keer. Componisten waren begin zeventiende eeuw nog volop bezig met het verwerken van de erfenis van hun voorgangers. Op deze cd klinken variaties die vroege zeventiendeeeuwers schreven op werken van Giovanni Pierluigi da Palestrina, maar ook werk van Monteverdi en van componisten die nog iets jonger zijn, zoals Luigi en Salamone Rossi (geen familie van elkaar, trouwens). Er is zóveel van dit soort muziek en het is allemaal zó mooi dat het nog lastig is een cd-programma te kiezen! Vooral de post-Monteverdigeneratie heeft veel te bieden dat nog nauwelijks bekend is.

Paulina van Laarhoven is al jaren als gambiste verbonden aan La Sfera Armoniosa, een ensemble dat zich grondig verdiept in de Italiaanse zeventiende eeuw. Met haar eigen ensemble La Violetta vervolgt ze die weg en dat levert hier een prachtige cd op. Heerlijk ruisende gamba’s, harp en luit, aangevuld met de schitterende stem van Anna Maria Wierød.

De debuut-cd van La Violetta is kortom een voltreffer.

Marcel Bijlo

Bij veel barokmuziek zit de schoonheid in de details. Soms vereist de muziek dan ook enig herluisteren om de kwaliteit te kunnen destilleren. Maar de muziek van Gregor Werner (1695-1766) hoef je geen tientallen keren af te spelen om te ontdekken dat de harmonische ontwikkelingen sporen van originaliteit verraden. Bij Werner zit de kwaliteit aan de oppervlakte. Het kwartet in F, de goed gekozen opening van deze cd, wijst erop dat we te maken hebben met een begenadigd, expressief contrapuntist die vol verrassingen zit. Werner werkte aan het hof van de Esterházy’s, waar hij tientallen missen en vele oratoria componeerde. In 1761 kreeg de kapelmeester gezelschap van Joseph Haydn. Dat Haydn in de laatste maanden van zijn leven nog werkte aan een editie van Werners kwartetten, geeft wel aan hoe hoog hij zijn oudere collega achtte. Of de introducties van de kwartetten al dan niet door Haydn zelf zijn toegevoegd, dat blijft een onderwerp van discussie. Op de cd worden de kwartetten afgewisseld met vocale stukken en een concert voor twee violen, twee chalumeaux en orgel. Ze krijgen van dirigent-violist Gunar Letzbor en zijn ensemble Ars Antiqua Austria een piekfijne uitvoering.

Merlijn Kerkhof

Io son ferito

Ruisende gamba’s en een schitterende stem

www.klassiekezaken.nl

Pro Adventu

Gregor Werner piekfijn uitgevoerd

november 2012 45

cdBesprekingEN opera

opera

Georg Friederich Händel

Bedrich Smetana

Lawrence Zazzo,Yetzabel Arias Fernández, Raffaella Milanesi, Martín Oro e.a., Deutsche Händel-Solisten o.l.v. Michael Form

Dana Buresová,Thomás Juhás, AlesVorácek e.a., BBC Singers, BBC Symphony Orchestra o.l.v. Jirí Belohlávek

PC 10273 (3 cd’s) / €€€

Harmonia Mundi HMC 902119.20 (2 cd’s) / €€

Händels Italiaanse opera’s maken enorm veel opgang de laatste jaren, maar blijven – laten we eerlijk wezen – in studio-opnames vaak een beetje hangen in fraaie muzikale exercities met de dramatische inslag van een defecte mattenklopper. Alessandro wordt in muziekboeken over het algemeen ongunstig besproken: de componist moest vooral zorgen voor de aria’s van de rivaliserende prima donna’s Cuzzoni en Faustina en de opera zou daardoor als theaterstuk oninteressant zijn. Mijn hemel, nee: de held doorbreekt de ouverture met een sprong door een gat in de stadsmuren en terwijl twee dames om hem treuren, klopt hij de vijand in een verfrissend stukje aanvalsmuziek. In een goed geregistreerde liveopname, zoals deze onder leiding van Michael Form, komt zo’n scène voortreffelijk uit de verf, zeker met de viriele countertenor Lawrence Zazzo als Alessandro. Yetzabel Arias Fernández en Raffaella Milanesi als de love interests zijn wellicht niet altijd perfect, maar laten ons voelen dat hun rollen voor twee grote diva´s geschreven zijn.

Hoewel er een paar coupures in deze uitvoering zitten, profiteert de luisteraar van het liveaspect: we voelen telkens aan waarom bepaalde aria’s gezongen worden en wat ze tot uitdrukking brengen. Misschien horen we niet de all star cast waar een rivaliserende opname mee schermt, maar het is wel all exciting, all the time.

Hein van Eekert

Marenka en Janík houden van elkaar, maar haar vader wil haar aan de zoon van een rijke landeigenaar uithuwelijken. Met behulp van een slimme list komt uiteindelijk alles goed, want het blijkt dat Janík de oudste zoon van de rijkaard is. Prodaná vevesta, de eerste nationale Tsjechische opera, was vanaf het begin een enorme hit en dit niet alleen binnen de landelijke grenzen. De heerlijke melodieën, de aanstekelijke volksdansjes, het leuke feel goodverhaal...zeg daar maar eens nee tegen! Tenzij je in Nederland woont, want voor zover ik weet werd de opera hier de laatste dertig jaar nergens uitgevoerd.

Er bestaan een paar goede opnamen van, maar de meeste zijn oud en veelal in het Duits, een nieuwe is dus meer dan welkom. Ik ben een enorme fan van Jirí Belohlávek en mijn bewondering voor hem stijgt met de dag. Zelden eerder heb ik de muziek zo aanstekelijk gespeeld gehoord, zo wervelend, zo uitnodigend tot glimlachen. De – mij – onbekende zangers zijn allemaal goed. Dana Buresová (Marenka) doet mij Lucia Popp niet vergeten, maar haar timbre is heerlijk licht, net van een mokkend kind. Thomás Juhás lijkt een beetje op de jonge Dvorský en Ales Vorácek is een voortreffelijke Vasek.

Basia Jaworski

Alessandro

The Bartered Bride

All exciting, all the time

opera

Smetana aanstekelijk en wervelend onder Jirí Belohlávek

opera

Vincenzo Bellini

W.a. Mozart

Il Pirata

La finta giardiniera

Sophie Karthäuser, Jeremy Ovenden e.a., Freiburger Barockorchester o.l.v. René Jacobs

Carmen Giannattasio, José Bros, Ludovic Tézier, Victoria Simmonds e.a., London Philharmonic Orchestra o.l.v. David Parry

Harmonia Mundi HMC902126.28 (3 CD’S) / €€€

Opera Rara ORC45 (3 cd’s) / €€€€

René Jacobs weet opnieuw te verrassen met deze opname van Mozarts relatief onbekende opera over ‘de vermomde tuinierster’, gecomponeerd toen de componist achttien jaar was. Niet de originele versie, maar een postume, opnieuw georkestreerde versie uit 1796 staat op de lessenaar, gelukkig zonder de toen aangebrachte coupures. Het blijft een vroege opera, maar dan stilistisch vermomd als een later werk, met een groter orkest en prominentere houtblazers. Of dit nu de versie is die Mozart eigenlijk voor ogen stond, zoals Jacobs beweert, is niet te achterhalen, maar het resultaat is in ieder geval niets minder dan een muzikaal feest. De cast, met overwegend jeugdige en lichte stemmen, vormt een hecht ensemble en lijkt zich uitstekend te vermaken, met voorop een stralende Sophie Karthäuser. Jacobs dirigeert de musici van het Freiburger Barockorchester, met hun wat bijtende timbre, met de dramatische flair en opvallende accenten die we inmiddels van hem gewend zijn. Hij laat de muziek buitelen, dansen en kolken. Zoals wel vaker bij Jacobs’ eigenzinnige opnames kun je het gevoel krijgen in een muzikale achtbaan te zitten. Het karretje blijft soms maar net op de rails, maar het is zonder meer een adembenemende rit, onder leiding van een meesterlijke verhalenverteller.

Benjamin rous

Il Pirata, een van de mooiste opera’s van Bellini, is voor de meeste mensen niet meer dan een titel. Logisch, hij wordt bijna nooit meer opgevoerd en ook maar zelden opgenomen. Carmen Giannattasio’s timbre is veel lichter en minder dramatisch dan dat van Callas en veel stroever dan dat van Caballé, maar als je hun stemmen even uit je hoofd zet kun je niet anders dan toegeven dat ze heel wat te bieden heeft, zeker in haar waanzinaria. Meer moeite heb ik met de heren. Ludovic Tézier is een voortreffelijke zanger, maar belcanto... nee. Daarvoor is zijn bariton niet soepel genoeg. Toch: in de passages waarin hij wat minder coloraturen te zingen heeft en gewoon autoritair mag zijn, is hij zonder meer overtuigend.

José Bros gold ooit als één van de meest veelbelovende jonge belcantozangers van zijn generatie, een belofte die eigenlijk nooit is ingelost. Prima hoogte, goede coloraturen, maar zijn stem komt af en toe geknepen over. De laatste scène behoort tot de sterkste die Bellini ooit componeerde – u hoort er al Donizetti’s Lucia in. Ook het openingskoor uit de tweede acte: Che rechi tu kun je bijna letterlijk in Macbeth (en in Luisa Miller!) van Verdi terugvinden. David Parry dirigeert meer dan bevlogen.

Basia Jaworski

De dramatische flair van René Jacobs

46 november 2012

Il Pirata, een van de mooiste opera’s van Bellini

cdBesprekingEN opera

opera

Antoine Dauvergne

Georg Friederich Händel

KatiaVelletaz, Chantal Santonm e.a., Les Agrémens & Choeur de Chambre de Namur o.l.v. GuyVan Waas

Diverse solisten, Saarländisches Staatsorchester o.l.v. Konrad Junghänel

Ricercar RIC 327 (2 cd’s) / €€

(2 cd’s) / €€€

Absoluut watertanden hier! Het begint al met het lucide artikel over Antoine Dauvergne (1713-1797) en diens carrière, van begenadigd violist in de Chambre du Roi in Versailles tot muziekmeester van de Slaapkamer van de Koning, gezaghebbende in de Concerts Spirituels en baas van de Académie Royale. En toch heeft u waarschijnlijk nooit van hem gehoord. Toen in 1789 de Bastille werd bestormd, was het rap gedaan met de top-entertainer van het Ancien Régime. Ruim voor de Revolutie had Dauvergne zich met succes gewijd aan balletten en tragédies lyriques, en met La Vénitienne (1768) waagde hij zich aan het destijds binnen de opera van Parijs heikele genre van de comédie lyrique. Het verhaal is wonderbaarlijk dun: twee vriendinnen voelen wel wat voor die ene adonis en gunnen elkaar het licht in de ogen niet. Met tussenkomst van een stuntelig hulpje à la Papageno en een heuse tovenares komt het toch nog goed. De Belgische dirigent Guy Van Waas breekt hier terecht een lans voor een operacomponist die het midden houdt tussen Rameau en Gluck. Zijn gezelschap kan niet helemaal tippen aan de tegenwoordige muzikanten van het Louvre onder Marc Minkowski, maar genieten blijft het!

Arjan van Dijk

Händel schreef in 1709 voor het carnaval van Venetië een opera vol list, bedrog en intriges aan het hof van de Romeinse keizer Claudius I. Diens echtgenote Agrippina schuwt geen middel om haar zoon Nerone op de troon te krijgen nadat haar man dood is gewaand. Maar Claudius leeft en eist dat Ottone, verliefd op Poppea, hem opvolgt. Kortom, een hedendaagse soap is er niets bij. Het werk werd een doorslaand succes in de dogenstad, en kende vele opvoeringen in binnen- en buitenland. In onze dagen geniet Agrippina binnen de revival van Händelopera’s redelijke bekendheid, zowel op cd als in het theater. Konrad Junghänel, leider van het beroemde ensemble Cantus Cölln, waagde zich in 2008 aan een scenische uitvoering in het Saarländisches Staatstheater in Saar­­brücken. En met succes. Mede doordat hij tijdens deze productie op verantwoorde wijze een aantal coupures aanbracht zit de vaart er goed in, en dat werkt uitstekend. Zo komen niet alleen de contrasten in sfeer en emoties goed tot hun recht, ook het verhaal wordt op een vlotte, moderne manier verteld. De combinatie met Händels briljante muziek ten slotte maakt van deze liveopname een ware muzikale soap avant la lettre.

Frans Jansen

LaVénitienne

Absoluut watertanden hier!

opera-aria’s

Agrippina

Intergroove Classics IGC004-02

Muzikale soap avant la lettre

jazz

Diverse componisten Opera Arias

Marie-Nicole Lemieux, LesViolons du Roy o.l.v. Bernard Labadie

Sleeper

Naïve V 5264

ECM 2290_91 (2 cd’s) / €€

Een spannende en verrassende recital-cd samenstellen is geen sinecure: al doe je je best, je ontkomt niet aan de onvermijdelijke krakers. Che faró, in een voor mijn oren vreemde zetting, en Voi, che sapete ontbreken dan ook niet, maar voor de rest is het recital van Marie-Nicole Lemieux niet echt alledaags te noemen. Lemieux is een echte alt, iets waar wij niet meer aan gewend zijn. Soms denk je naar een countertenor te luisteren, of naar een jonge versie van Marylin Horne of een tweelingzus van Ewa Podles – zeker ook omdat haar coloraturen zo perfect zijn. Daar ben ik werkelijk stil van.

Venga pur van Mozart is voornamelijk virtuoos, maar in Se non piange un infelice van Haydn weet Lemieux bij mij een zeer gevoelige snaar te raken.

In Jupiter, lance la foudre (uit Iphigénie en Aulide) is ze voornamelijk hysterisch en woest.

Het – mij onbekende – ensemble Les Violons du Roy dat onder leiding staat van Bernard Labadie is een prima en zeker zeer bedreven begeleider, maar ik kan er niets aan doen dat ik de musici (voornamelijk de strijkers) af en toe vals vind klinken, alsof wij weer terug in de tijd zijn gegaan van de oudemuziekpraktijk.

Basia Jaworski

Dat er in april 1979 in Tokio wonderen werden verricht wisten we al. In 1989 werd onder de titel Personal Mountains al een andere set van dit memorabele concert van het kwartet van pianist Keith Jarrett uitgebracht. Jarrett en zijn mannen (Jan Garbarek: tenor- en sopraansax, Palle Danielsson: contrabas, Jon Christensen: drums) geraakten in die maand meerdere malen in een creatieve geestestoestand die door jazzmuzikanten vaak the zone wordt genoemd, een paralleluniversum waar artistiek gezien alles op zijn plaats valt, waar de musici ver boven zichzelf uitstijgen, waar de muzikale optelsom oneindig veel hoger uitvalt dan de aardse som der delen. Personal Mountains was een album dat naar meer deed verlangen, en dat meer is er nu in de vorm van de dubbel-cd Sleeper. De opnieuw gemixte opnamen, die jarenlang in de kluis hebben gelegen, laten vier musici horen die met één stem spreken. De organisch spelende ritmesectie creëert een bedding waarin het solistische meesterschap van Jarrett en Garbarek de luisteraar na al die jaren nog steeds doet duizelen. De jazz werd in de jaren 70 door menig ‘kenner’ dood verklaard. Zelden werd hun ongelijk zo majestueus verklankt.

Ruud Meijer

Keith Jarrett, Jan Garbarek, Palle Danielsson, Jon Christensen

Marie-Nicole Lemieux raakt gevoelige snaar

www.klassiekezaken.nl

Vier musici die met één stem spreken

november 2012

47

puzzel Jan Peter Raat

kruiswoordpuzzel:

1

2

3

4

6

Horizontaal 1 Ballet van Tsjaikovski 7. Oratorium van Mendelssohn 9. Weerklank 12. Italiaanse componist 13. Lento 14. Instrument dat de toonhoogte aangeeft 18. Techniek van musiceren waarbij het toeval een rol speelt 20. Klein muzikaal gezelschap 22. Aantal gebundelde concerten 23. Aantal leden van een kwartet 25. Catharina van….

27. Duits componist en pedagoog 28. Antimetrische figuur 30. Beatle John 31. Aafje Heynis en Kathleen Ferrier zijn…..

33. Nederlandse schilder 38. Nederlandse componist

7

9

10

8

11

12

14

5

13

15

16

17

18 19 20

21

Verticaal: 22

2. Geluid door periodiek trillen 3. Vioolbouwer 4. Muzieknoot 5. Vocale compositie 6. Franse impressionist 8. Somber, naargeestig 10. Kunstenaarsstroming 11. Lage mannenstem 15. Engels componist 16. Blaasinstrument 17. Solopassage in een concert 19. Toneelmuziek van Grieg 20. Christmas Carol 21. Oude muzieknoot 23. Altviool 24. Keervers 26. Franse violist-componist 29. Ritmische parlando 32. Engelse barokcomponist 33. Figuur uit Peer Gynt 34. Onderwijzersopleiding 35. Italiaanse componist 36. Lofzang 37. Toonsoort

oplossing

24

25 26 28

27

29

30

31 33 36

34

32

35

37

38

20

9

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 28 december 2012 naar: Vereniging Klassieke ­Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of ­algemeen@klassiekezaken.nl.

Onder de goede inzenders worden 10 cd's verloot van het klassieke album ­Vijftig tinten grijs.

Met dank aan EMI Classics.

Oplossing puzzel Klassieke Zaken Magazine nr. 5-2012 Symfonieorkest

48 november 2012

23

29

14

28

3

23

27

1

38

5

36

12

17

Prijswinnaars Naam Plaats Dhr./Mw. E. Muijderman ZUTPHEN Dhr. A.N. Nelemans ENSCHEDE Mw. H.T.G. Wolters GRONINGEN Dhr./Mw. R.A.J. Povel OOSTERBEEK Dhr. J.G. Amesz ROTTERDAM Mw. M. de Dreu NIJMEGEN Dhr./Mw. G. Smit Roeters LEEUWARDEN Dhr. J. Zandbergen AMERSFOORT Mw. M. van Es ALMELO Dhr. J. de Lange GOUDA

De prijswinnaars ontvangen een cd met­ Salve Regina door Il Pegaso.

Met dank aan Brilliant Classics.

15

25

2

Column Hans Heg

EINDELIJK AANDACHT VOOR

XAVIER MONTSALVATGE

H

Honderd jaar geleden geboren, tien jaar gele­ den overleden. Bij iedere componist van enige naam zou dit voldoende reden moeten zijn om een feestje te bouwen. Niet bij de Catalaan Xavier Montsalvatge die, net als zijn genera­ tiegenoot Federico Mompou, min of meer gedoemd is voort te leven in de schaduw van de grote drie van Spanje: Albéniz, Granados en Falla. Ondanks het feit dat Montsalvatge minstens een kwartier muziek heeft af­ geleverd waarmee hij de eeuwigheid zal halen.

Is dat niet wat overdreven? Ja en nee. De voor­ namelijk in Barcelona actieve componist, muziekcriticus en conservatoriumdocent heeft weliswaar geen groot oeuvre nagelaten maar iedere mezzosopraan kent zijn Cinco Canciones Negras (Five Negro Songs). De ­m elodische kracht en de betoverende ­‘Caraïbische’ sfeer van deze liederen zijn on­ weerstaanbaar. Ze zijn gewoon niet meer weg te denken uit het repertoire van iedere vocalist die ook het Spaanse terrein wil verkennen.

Van al het andere dat Montsalvatge daarnaast schreef weten we bijna niks.

XAVIER MONTSALVATGE: groot vakman en briljant orkestrator Het overlijden van de Amerikaans-Neder­ landse mezzo Nan Merriman (in juli), waar ik in mijn vorige column aandacht aan be­ steedde, inspireerde me op zoek te gaan naar www.klassiekezaken.nl

ander werk van de Catalaan. Merriman zong meestal alleen de nummers vier en vijf uit de Cinco Canciones Negras: het vertederende slaapliedje voor een zwart kindje plus het daaropvolgende, uitbundig swingende Canto negro. Verrukkelijke muziek die naar meer smaakt, zeker als het zo indringend wordt g­ ebracht als Merriman dat deed (nog te horen op haar Testament-cd met French & Spanish Songs).

Maar wat schetst mijn verbazing? In de net gestarte serie La Música de Espana van het Engelse label Chandos wordt een hele cd ge­ wijd aan composities van Montsalvatge. Uit­ eindelijk toch nog gerechtigheid. Behalve een complete versie van de Cinco Canciones Negras uit 1946 (ditmaal in de effectieve orkestratie die hij drie jaar later maakte – had ik nog nooit gehoord!) ook zijn virtuoze Partita voor orkest uit 1958, een fascinerend vierdelig ballet ­Calidoscopi simfònic (zijn opus 61) en tot slot de verrassende Simfonia de Rèquiem uit 1985.

Kenners van het klassieke repertoire zullen niet zoveel moeite hebben de inspiratiebron­ nen van Montsalvatge te lokaliseren. Darius Milhaud bij de Cinco Canciones, William ­Walton in de Partita en in de Simfonia de ­Rèquiem – afgezien van het Dies Iraethema – ook de geest van Britten en zelfs die van ­Messiaen. Kennelijk stond Montsalvatge ­g edurende zijn hele carrière open voor ­invloeden van buitenaf. Je kunt mindere voor­ beelden kiezen! De kunst is natuurlijk om er iets eigens aan toe te voegen. En die kunst beheerste hij als groot vakman en briljant ­orkestrator volledig.

Ik ben Juanjo Mena, de nieuwe Spaanse chefdirigent van het BBC Philharmonic, dank­ baar dat hij (mij in ieder geval) de oren heeft geopend voor een kant van Montsalvatge die ik nauwelijks kende. Zijn ‘requiemsymfonie’ zou net zo vaak moeten worden uitgevoerd en opgenomen als de Sinfonia da Requiem van Britten. Beter laat dan nooit. De hommage

van Chandos aan de Catalaan vormt een mooi vervolg op een eerdere uitgave in deze reeks.

Toen stond Manuel de Falla centraal en zorg­ den de pianist Jean-Efflam Bavouzet, Juanjo Mena en het BBC-orkest uit Manchester voor een magnifieke versie van Nachten in de tuinen van Spanje. Al blijft Alicia de Larrocha de ­ideale solist in dit verkapte pianoconcert.

Xavier Montsalvatge Simfonia de Rèquiem, Calidoscopi simfònic, Cinco Canciones Negras, Partita

Clara Mouriz, BBC Philharmonic o.l.v. Juanjo Mena Chandos 10735

Manuel de Falla Nights in the Gardens of Spain, The Three-cornered Hat, Homenajes

Jean-Efflam Bavouzet, BBC Philharmonic o.l.v. Juanjo Mena Chandos 10694

november 2012

49

klassieke zaken specialisten  Winkels met postorderservice

DEventer De Woestijnroos 

Alle besproken cd’s in het magazine zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

Kleine Overstraat 30-32 / 0570-642491 www.woestijnroos.nl

ALKMAAR Boekhandel Feijn 

DORDRECHT Dordrecht Klassiek 

Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl

Voorstraat 435 / 078-6122169 info@dordrechtklassiek.nl

ALMELO Hilarius Broekhuis 

DRIEBERGEN CD Artline V.O.F. 

Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel

EINDHOVEN Bullit Klassiek 

Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

AMSTELVEEN Bijenkorf CD Afd.

Bijenkorf CD Afd.

Galerij 12 / 020- 4418646 BijAmstelveen@shops.fame.nl AMSTERDAM Broekmans & Van Poppel 

Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

Bijenkorf

Piazza 1 / 040-2367821 BijEindhoven@shops.fame.nl emmen Plantage Vermeer

Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis 

Dam 1 / 020-6257238 BijAmsterdam@shops.fame.nl

Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

Charles Muziek

ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. 

Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl Concerto  Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu Fame Music B.V. (magna plaza)  Nieuwezijds Voorburgwal 182 / 020 - 6382525 www.fame.nl APELDOORN Nawijn en Polak boekverkopers 

Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl

ARNHEM Muziekhandel Bergmann 

Koningsstraat 19 / 026-4423014 www.bergmann.nl Bijenkorf CD Afd.

Ketelstraat 45 / 026-3554686 BijArnhem@shops.fame.nl BERGEN OP ZOOM Quist Boekhandel 

Fortuinstraat 22-24 / 0164 240 232 www.quistboeken.nl

BREDA Muziekhandel Spronk 

Alleen postorder / 076-521 5213 www.muziekvanspronk.nl COEVORDEN

Music Store  Friesestraat 50 / 0524-517332 www.musicstore.nl DELFT Muziekhandel Van Buytene 

Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

DEN HAAG Bijenkorf CD Afd.

Wagenstraat 32 / 070-3456345 BijDenHaag@shops.fame.nl Caminada  Alleen postorder / 070-3466277 www.caminada.nl vanLeest/Paagman

Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.vanleest.nl

Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde 

A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl Het Carillon 

Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

Plato Groningen 

Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

HAARLEM Bruno Klassiek 

Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl HEERLEN Smeets Klassiek & Jazz 

Velvet Music  Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl MAASSLUIS Mastersound 

Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

MAASTRICHT Bijenkorf CD Afd.

Achter het Vleeshuis 26 / 043-3256728 BijMaastricht@shops.fame.nl MIDDELBURG De Drukkerij 

Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

NIJMEGEN

Boekhandel Roelants  LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com Kroese Klassiek 

Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl OLDENZAAL Lansink HiFi, Video & CD’s 

Grootestraat 20 / 0541-512981 lansinkhifi@planet.nl Roden boekhandel daan nijman 

Heerestraat 87 / 050-5012967 http://www.daannijman.nl

ROOSENDAAL Het Verboden Rijk 

Passage 8-14 / 0165-529223 www.verbodenrijk.nl

ROTTERDAM Bijenkorf CD Afd.

Coolsingel 105 / 010-2131170 BijRotterdam@shops.fame.nl vanLeest Donner Klassiek

Lijnbaan 150 / 010-4046100 www.vanleestklassiek.nl SNEEK Boekhandel Van der Velde 

Akerstraat 5 / 045-5715550 www.smeetsklassiek.nl

Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl

HENGELO Boekhandel Broekhuis 

UTRECHT Bijenkorf CD Afd.

’s-HERTOGENBOSCH Pieter van Os CD 

Boudisque Classique  Vredenburg 31 / 030-2394030 www.boudisque.nl

Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

Snellestraat 44 / 073-6131150 www.pietervanoscd.nl

HOUTEN BOEKHANDEL WIJS

Spoorhaag 144-146 / 030-6353916 www.boekwijs.nl KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop 

Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde 

Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl Poort 

Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl LEIDEN Firma Van Luyken 

Breestraat 97 / 071-5120035 vanluijken-klassiek@hotmail.com

50 november 2012

LEIDEN

Plato Leiden  Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

St. Jacobstraat 1a / 030-2314465 BijUtrecht@shops.fame.nl

VENLO Sounds Recordshop BV 

Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

wijk bij duurstede Boekhandel Pettinga 

Markt 12 / 0343 – 577300 boekhandelpettinga@planet.nl ZUTPHEN Music All In 

Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net Zwolle

Plato Zwolle  Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

Gemiddelde adviesprijzen bij de ­aangesloten Klassieke Zaken Specialisten: 5 - 20 euro = € 21 - 35 euro = €€ 36 - 50 euro = €€€ 51 euro en meer = €€€€

cluble

5,-

exclusieve Boxaanbieding

korti n

de n

g

De menselijke melodie van Francis Poulenc

95 54,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

69,95

NU SLECHTS

20CD box

‘Half monnik, half kwajongen’. Met deze beroemde woorden omschreef de Franse criticus Claude Rostand zijn landgenoot Francis Poulenc. En daarmee zei hij niets te veel. Poulenc leefde een vol leven, deed aan de ene kant alles wat God verboden heeft en was aan de andere kant een zeer devoot mens.

En zo is ook zijn muziek. Dezelfde man die een speels Concert champêtre schreef voor klavecimbel en orkest en de dramatisch dwarse eenakter La voix humaine, componeerde ook de mooiste twintigste-eeuwse religieuze koormuziek. Als er een grootste gemene deler is in het complete werk van Poulenc dat hier op maar liefst twintig cd’s schitterend bijeen gebracht is, dan is het wel melodie. Of het nu de kleinst bezette kamermuziek is of een groots orkestwerk, Poulenc zingt zoals alleen Poulenc kan zingen. Direct verstaanbaar, menselijk, uitgelaten vrolijk, intens droevig of dramatisch krachtig. Luister bijvoorbeeld naar het slot van zijn opera Dialogues des Carmélites en ontdek in elke noot de schoonheid van een nog altijd veronachtzaamde muzikale grootmeester.

francis poulenc oeuvres complètes

Diverse uitvoerenden

emi 50999 972165 2 0 (20 cd’s) / 126 621 vkz

biedt u deze uitgave aan.

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 25 januari 2013.