FNV Vrouwen magazine UITGAVE VAN DE FNV VROUWENBOND
december 2012 nummer 46
AFSCHEID EN EEN NIEUW BEGIN
‘Je moet aan het stuur zitten van je eigen leven’
P RO J EC TEN F NV V ROUWENB OND
2
Mooie projecten die er nu zijn, wat brengt de toekomst?
In de afgelopen jaren heeft de Vrouwenbond heel veel mooie projecten mogen initiëren. We zijn er trots op dat er zo veel talent is onder vrouwen en dat wij een bijdrage hebben mogen leveren aan het ontwikkelen en zichtbaar maken van die talenten. Een bloemlezing van onze (huidige) projecten en een klein kijkje in de toekomst…
Wonderen doen met weinig geld Oudere vrouwen zijn van jongs af aan gewend om met weinig geld om te gaan. Ze kunnen wonderen doen met weinig geld, vandaar de titel van dit project. Aan de hand van de schat van informatie die deze vrouwen hebben, maakten we een tipwijzer waar ook anderen veel aan kunnen hebben. In 2013 komt er een vervolg op dit project: Meer wonderen doen met weinig geld. In dit vervolgproject verbreden we de focus naar mogelijkheden om invloed uit te oefenen om de eigen situatie te verbeteren door vrouwen zelf te laten nadenken over oplossingen. Deze oplossingen vormen de basis voor het opstellen van een werkdocument voor beleidsmakers, politici, organisaties en instellingen. In 3 regionale ontmoetingsbijeenkomsten worden aanbevelingen geformuleerd voor een werkdocument, dat wordt gepresenteerd tijdens een rondetafelgesprek tussen politici en vrouwen die ervaringsdeskundig zijn. Een nieuwe toekomst Vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld krijgen een nieuwe toekomst met dit project. Met onder andere de training ‘Op stap naar werk’, die werd ontwikkeld en uitgevoerd door de FNV Vrouwenbond zodat vrouwen eigen keuzes kunnen maken en de kans krijgen een zelfstandig bestaan op te bouwen. De pilot in Overijssel is succesvol verlopen en we gaan samen met de Nederlandse Vrouwen Raad(NVR) hier mee verder. FNV VrouwenMagazine • december 2012 • nummer 46
3
Activeer je talenten In een Toekomstwerkplaats volgt een groep vrouwen vanaf 50 jaar een training van drie dagdelen en focust op: wie ben ik, wat is mijn passie, waar word ik enthousiast van, wat zijn mijn talenten en capaciteiten, welke stappen kan ik zetten en hoe pak ik dat aan. In dit project van de NVR participeert de FNV Vrouwenbond met een aantal trainsters die deelnemen aan de train-de-trainer opleiding, organiseren we verschillende regionale workshops voor 50+vrouwen en formeren we een aantal Toekomstwerkplaatsen. Hierdoor beschikt FNV Vrouw over een groep gecertificeerde trainers die in de komende jaren Toekomstwerkplaatsen kunnen blijven uitvoeren voor vrouwelijke senioren in de eigen achterban maar ook daarbuiten. Social media maatjes Social Media maatjes is een project waarin jonge vrouwen oudere vrouwen enthousiast maken over het gebruik van sociale media zoals facebook, twitter en linkedin.In dit maatjesproject bouwen koppels van drie vrouwen van verschillende leeftijden en culturele achtergrond met behulp van social media een structureel contact op dat aansluit bij deze tijd. De basis voor de structurele contacten wordt gelegd tijdens drie inspirerende ontmoetingsbijeenkomsten waar kennis en ervaringen tussen de generaties en culturele invalshoeken worden gedeeld en waarbij het leren benutten van sociale media als middel wordt ingezet. Hierop wordt verder gebouwd in de virtuele contacten en het actief participeren in het op te zetten netwerk waar vrouwen elkaar als groep met name virtueel ontmoeten en ervaringen uitwisselen. Daartoe wordt een virtuele netwerkomgeving opgezet. Vrouwenpodium 2010-2020 Vrouwenpodium is een gezamenlijk project van de Nederlandse Vrouwen Raad (NVR) en het Landelijk Overleg Minderheden (LOM) en FNV Vrouw. Sinds 2010 zijn een aantal activiteiten uitgevoerd, gericht op beïnvloe-
ding van de politiek om de positie van vrouwen te verbeteren. Voor 2013 is gekozen voor 7 thema’s: kinderopvang, zorg, huiselijk geweld,arbeidsparticipatie, duurzaamheid, inburgering en armoede. In januari wordt een Nieuwjaarsontbijt met inspiratietafels georganiseerd voor leden van de Tweede Kamer en ervaringsdeskundige vrouwen. Daarna worden de Kamerleden gevolgd om te zien op welke manier ze in hun werk aandacht besteden aan het door hen geadopteerde onderwerp. De 2e dinsdag in september wordt weer Prinsesjesdag en dan wordt met een ludieke activiteit bij het gebouw van de Tweede Kamer aandacht gevraagd voor vrouwenrechten. FNV VROUW Binnen de nieuwe vakbeweging, die waarschijnlijk gewoon FNV blijft heten, wordt samengewerkt met andere bonden om een vakbondsbreed vrouwennetwerk op te zetten. Dat netwerk wordt een podium voor vrouwen die ervaringen met elkaar willen delen over hun werk en hun leven, maar waar ze ook terecht kunnen voor informatie en advies. Ook worden workshops en trainingen specifiek voor vrouwen aangeboden zoals onderhandelen, vrouw en geld en perspectief op je loopbaan. Meer plannen Ideeën zijn er altijd volop. Met een actieve groep vrouwen die meedenkt en creatief is, zullen er steeds nieuwe projecten en activiteiten het licht zien. Met de focus op empowerment, uitwisseling van ervaringen, kennis verwerven en delen. Wie een goed idee heeft of mee wil denken, kan zich aanmelden via post@fnvvrouwenbond.nl of postbus 8576, 1005 AN Amsterdam. Op de website FNV Vrouw staat altijd de meest actuele informatie over projecten en activiteiten.
nummer 46 • december 2012 • FNV VrouwenMagazine
P ROJ ECTEN F NV V RO UW ENB O ND
In 2013 gaan we een train-de-trainer opleiding ‘Op stap naar werk’ voor trainsters ontwikkelen en uitvoeren, zodat ook in andere plaatsen deze training kan worden gegeven.
GERDI VERBEET LAAT EEN MOOIE POLITIEKE ERFENIS NA…
‘Je mil belemmerin
I NTERV I EW G ERD I V ERB EET
4 Gerdi Verbeet is een combinatie van een levensgenieter maar toch ook een heel serieus mens. ‘Ik wil van mijn leven wel iets maken’, aldus de voormalige Kamervoorzitter. ‘Ik doe niets wat ik niet de moeite waard vind. Mijn moeder zei altijd: “je moet aan het stuur zitten van je eigen leven”. En dus luister ik goed naar mijn eigen gevoel.’
A
ls ik aanbel bij het appartement van Gerdi Verbeet word ik nieuwsgierig door het onderraam bekeken door een guitig kinderhoofdje. Vandaag is de oppasdag van oma en dus bevind ik me even later in goed gezelschap van twee spontane meiden die af en toe gezellig komen keuvelen. Gerdi Verbeet is een apetrotse oma die overduidelijk geniet van haar oppasdag. Sterke vrouwen Gerdi wist van jongs af aan dat ze in de politiek wilde. ‘We hadden net televisie. In die tijd zag ik een aantal sterke vrouwen op televisie waar ik grote bewondering voor had. Vrouwen zoals Gerda Brautigam (een Nederlands journaliste en PVDA-politica, red.) Zij hield zich bezig met consumentenbeleid. Begin jaren zestig werd ze ook bekend door medewerking aan het radiospelletje: “Het hangt aan de muur en het tikt”. Zij inspireerde mij, maar ik had geen flauw idee hoe je in de politiek komt. Mijn ouders waren beiden lid van de PVDA, maar niet actief.’ Verbeet ging net als haar ouders het onderwijs in. ‘Pas op latere leeftijd deed zich de kans voor de politiek in te gaan. Ik leerde Tineke Netelenbos kennen in een werkgroep onderwijs van de Tweede Kamerfractie van de PvdA. Zij vroeg me toen ze staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen werd, om haar politiek adviseur te worden. Ik had niet veel tijd nodig om een besluit te nemen. ’ Waar jeukten haar handen van om het aan te pakken? ‘Ik kom uit een traditioneel sociaaldemocratisch nest. Mijn ouders waren beiden werkzaam in het onderwijs. Ze hebben me altijd voorgehouden dat
Je krijgt ontzettend veel coördinerende kwaliteiten en organisatievaardigheden als je een huishouden runt en voor je kinderen zorgt.
ik alles kon worden wat ik wilde, als ik maar hard genoeg werkte. Ze stimuleerden me om me te ontplooien, mijn talenten te gebruiken. Iedereen moet kunnen studeren; je milieu en financiën mogen geen belemmering zijn om je te kunnen ontwikkelen. Ik vond het belangrijk dat iedereen de kans kreeg zijn of haar talenten te gebruiken. Het was in de tijd dat wiskunde onderwijs, dat erg gericht was op jongens, aantrekkelijker moest worden voor meisjes met de campagne Kies Exact.’ Wapenfeit Op 19 september 2012 verliet Gerdi Verbeet de politiek, na zes jaar Kamervoorzitterschap. Waar is ze het meest trots op? ‘Ik wilde politiek toegankelijker maken voor het publiek zodat mensen het langer dan een kwartier konden volhouden om naar een debat te luisteren en het te begrijpen. Ik wilde dat burgers naar het parlement zouden kijken en denken, dat is van ons. Democratie is een groot goed. Maar politici kunnen het niet alleen, het is een coproductie met de burgers.’ Waar ze ook onverbiddelijk in was, was de eis om op de bal te spelen en niet op de man. ‘Ik vergeleek mijn rol wel eens met die van een scheidsrechter op het voetbalveld.’ Frustraties kende ze ook. ‘Er zijn momenten dat ik het gevoel had dat men in een debat onvoldoende helder naar boven kreeg, wat er speelde. Zoals bij het debat over de missie Uruzgan, waar de partijen intern tot op het bot verdeeld waren. Ik vond het verschrikkelijk, de politiek bewijst zichzelf hier geen dienst mee.’ Vrouwen aan de top Er zijn nog steeds te weinig vrouwen in hoge posities en ook in de politiek mogen er zichtbaar meer vrouwen in de top meedraaien. Gerdi Verbeet: ‘Ik was de tweede vrouwelijke Kamervoorzitter. Wat ik belangrijk vind in de Ka-
FNV VrouwenMagazine • december 2012 • nummer 46
lieu en financiën mogen geen ng zijn om je te kunnen ontwikkelen’ 5 I NTERV I EW G ERD I V ERB EET
tekst Mariël van den Donk fotografie eigen bezit
‘POLITICI KUNNEN HET NIET ALLEEN, HET IS EEN COPRODUCTIE MET DE BURGERS.’
mer is een mooie balans. Mannen en vrouwen zijn verschillend en dat is positief. Daardoor vul je elkaar goed aan. Ik denk dat het de besluitvorming ten goede komt als een groep zo veel mogelijk van elkaar verschilt en dat ook viert. Ik geloof in het principe: “Wisdom of the crowds”. Jong, oud, nieuwkomer, autochtoon, stad, platteland, man, vrouw; een goede afspiegeling van de maatschappij bevordert de kwaliteit van de besluiten in de politiek. Het is natuurlijk vreemd dat we nog nooit een vrouwelijke Minister-president hebben gehad. Vrouwen zijn net zo hoog opgeleid als mannen. Ze moeten er zelf meer voor knokken en
dat kost tijd. Ze moeten ook accepteren dat het feit dat zij een felbegeerde plek innemen af en toe bij de ander boosheid of verdriet oproept. Voor schaarse plekken moet je soms de ‘strijd’ aangaan en er niet over piekeren of je wel of niet ‘aardig’ gevonden wordt.’ Ze peinst even: ‘Ik denk echt dat het anders was gelopen met het huidige regeringsakkoord als er een aantal vrouwen aan de onderhandelingstafel hadden gezeten. Zelf realiseerde Gerdi Verbeet zich later pas, dat haar geëmancipeerde situatie thuis niet voor iedereen vanzelfsprekend was. ‘Ik had altijd een fulltime werkende moeder die zich vol-
nummer 46 • december 2012 • FNV VrouwenMagazine
Landdagen en rade
vlaggenpa
I NTERV I EW G ERD I V ERB EET
6 strekt gelijk voelde aan mijn vader. Zo ben ik ook opgevoed, dus ik vond het heel logisch dat vrouwen net zo goed carrière konden maken als mannen. Maar zo vanzelfsprekend bleek het niet. Het is natuurlijk ook zo dat vrouwelijke ambtenaren tot 1956 automatisch werden ontslagen na hun huwelijk. En in 1974 (!), mijn zoon was net geboren, zat ik bij een makelaar om het huurcontract voor ons huis te tekenen. Ik zat de hele ochtend op dat kantoor maar ik mocht niet tekenen, dat moest mijn man doen.’ Blijf jezelf ontwikkelen Veel vrouwen zetten hun carrière ‘on hold’ als de kinderen komen. Verbeet: ‘Ik denk dat je jezelf altijd moet blijven ontwikkelen, dat ben je aan jezelf verplicht. Toen de kinderen klein waren, was ik ook bij ze thuis, maar ik studeerde. Persoonlijk ben ik een groot voorstander van jong kinderen krijgen. Ik was 22 toen ik mijn eerste kreeg. Ik zie het als een ‘sabbatical’ vooraf. Als opvoeder van jonge kinderen leer je jezelf pas goed kennen. Toen ik 30 was en de kinderen op de basisschool zaten, ging ik fulltime werken. Mijn moeder paste tussen de middag op en na school ving Monique, een oud-leerling van mij, ze op. In die tijd had je nog geen overblijf of naschoolse opvang. De beide grootouders vonden het heerlijk om de kleinkinderen bij zich te hebben. Net zoals ik nu met volle teugen geniet van mijn oppastijd met de kleinkinderen.’
Mannen zeggen dat ze ervaring hebben als ze iets een keer gedaan hebben, vrouwen zeggen dat ze het nog maar één keer hebben gedaan.
Rol van de Vrouwenbond Gerdi Verbeet ziet zeker nog een rol weggelegd voor de Vrouwenbond. ‘De Vrouwenbond is vooral een belangrijk adviseur in de combinatie van zorg en arbeid. Veel vrouwen kijken niet naar het langetermijneffect, het effect op hun pensioen, als ze stoppen met werken of fors terug gaan in uren. Stel dat je gaat scheiden of weduwe wordt. Dan val je enorm in inkomen terug als je het niet goed hebt geregeld. We moeten beter uitleggen hoe belangrijk het is om aan je financiële toekomst te denken. Het aantal vrouwen in armoede is groot. Ik vind het
essentieel dat daar meer aandacht voor komt. Een belangrijke reden waarom ik destijds lid ben geworden van de Vrouwenbond. Kinderopvang en zorgverlof, nog twee belangrijke punten. Als je het niet goed regelt, komt het op de schouders van vrouwen terecht. Maar het moet ook voor mannen goed geregeld zijn dat ze zorgverlof kunnen opnemen. Gelukkig zie je dat steeds meer mannen bij hun kinderen betrokken willen zijn en die tijd ook opeisen. Hans Wijers (voormalig politicus, D’66, red.) was de eerste die openlijk zei dat hij een vergadering niet bij kon wonen omdat zijn kind zijn verjaardag vierde. Hij heeft een hoop hobbels weggenomen voor andere mannen die konden zien dat een gerespecteerde, succesvolle man het vaderschap een belangrijk onderdeel van het leven vond. Dat heeft meer effect dan een wet.’ Is er nog leven na de Kamer Op 19 september nam Gerdi Verbeet afscheid van de politiek. ‘Ik zit nu in een fase dat ik opnieuw keuzes moet maken. Net als iedereen heb ik sollicitatieplicht. Ik wil werk dat bij mij past en waar ik mijn ervaring in kwijt kan. Volg je hart, zei mijn moeder altijd. Ik ben gevraagd om voorzitter van de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) te worden en dat is een uitdaging die ik graag aan ga.’ Hoe zit het met dromen en idealen? ‘Toen ik voorzitter werd van de Kamer, heb ik mijn huidige partner ontmoet. Ik vind het heerlijk tijd met hem door te brengen, elkaars dromen waar te maken en bijvoorbeeld te reizen. Of een keer met mijn kleinkinderen naar Parijs te gaan. Daar verheug ik me echt op. Het Kamervoorzitterschap was fantastisch maar ook behoorlijk uitputtend. Het is fijn om nu meer tijd en mogelijkheden te hebben voor de mensen die mijn hart hebben.’ Er wordt wel eens gezegd dat vrouwen veel te bescheiden zijn over hun eigen kunnen. Gerdi Verbeet lacht: ‘Ik heb veel verschillende sollicitatiegesprekken gevoerd. Mannen zeggen dat ze ervaring hebben als ze iets een keer gedaan hebben, vrouwen zeggen dat ze het nog maar één keer hebben gedaan. Wat werkende moeders vaak vergeten is dat ervaring in het huishouden en als moeder ook telt. Je krijgt ontzettend veel coördinerende kwaliteiten en organisatievaardigheden als je een huishouden runt en voor je kinderen zorgt. Ze mogen zich er best bewuster van zijn wat een prestatie dat is en hoeveel planning erbij komt kijken. Modern leiderschap is dienend leiderschap en een optelsom van alle prestaties van je medewerkers. Zo is het ook in een gezin. Je zorgt dat je omstandigheden creëert waardoor je kinderen in harmonie opgroeien. Dat is knap, realiseer je dat!’
FNV VrouwenMagazine • december 2012 • nummer 46
Voor jezelf opkomen en je plek opeisen in de maatschappij was voor de meeste vrouwen totaal niet iets wat hen bezighield. Ze waren trots op hun gezin als dat er netjes bijliep en het huis
7 sters
Herintreed
P ROJ ECT
schoon was.
Inmiddels is 48% van de vrouwen WOND EREN DO EN MET W E I N I G G E L D
economisch zelfstandig.
Vrouwen vakscholen
nummer 46 • december 2012 • FNV VrouwenMagazine
H E T L A AT S T E W O O RD
Verstoppertje spelen of in actie komen tekst Tineke van der Kraan Directeur FNV Vrouwenbond
8
J
e hoort het de laatste tijd steeds meer: ‘In tijden van crisis moet je positief blijven. Er zijn ontwikkelingen gaande in het universum dat er een nieuwe tijd aankomt. Heb vertrouwen.’ Maar wat heb je daaraan als de grond onder je voeten afbrokkelt? Als je je terecht zorgen maakt over de afbraak van de sociale zekerheid en nu al niet weet hoe je de eindjes aan elkaar moet knopen? Als je het benauwd krijgt omdat je weet dat het zorgstelsel wordt uitgekleed en mensen die hulp nodig hebben binnenkort geen recht meer hebben op zorg thuis. En als je overgeleverd bent aan de grillen van een gemeenteraad over de manier waarop ze die zorg gaan invullen. onder goede kennis over wat er nodig is en ook nog met een bezuiniging van 25% wordt er straks door gemeenten steun geboden aan mensen die hulp bij persoonlijke begeleiding of zorg nodig hebben en zelfstandig wonen. Dat wordt een ramp waar weinigen zich van bewust zijn. en heeft echt geen idee waarover het gaat en denkt dit voor een groot deel met vrijwilligerswerk en mantelzorg te kunnen oplossen. Dat is een enorme
Z
M
misvatting van de werkelijkheid, de illusie dat mensen meer voor elkaar moeten gaan zorgen. Want dat doet men namelijk al lang. De naasten van mensen die nu zorg en ondersteuning nodig hebben, zijn bijna altijd al te zwaar belast en zij doen wat in hun vermogen ligt. De overheid stimuleerde de laatste jaren dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven of vanuit een instelling zelfstandig gaan wonen. Met hulp en begeleiding wel te verstaan, want zonder die zorg en ondersteuning is het voor deze mensen niet mogelijk om zelfstandig te wonen. Dat het recht op die zorg en begeleiding hen nu wordt afgepakt, is een groot onrecht en iets om ons in een nog steeds welvarend land erg voor te schamen. ok dat er nog meer vrijwilligerswerk en mantelzorg deze klap moet opvangen is waanzin. Want we moeten ook nog allemaal onze boterham verdienen en langer doorwerken. Tot we er dood bij neervallen? Dat zal de kosten van de zorg in de toekomst zeker besparen, maar is toch niet een toekomstscenario voor het land waarin we willen leven? lijven we verstoppertje spelen of komen we gezamenlijk in actie?
O
B
BO N & M A C H T I G I N G
invullen met hoofdletters s.v.p.
IK WORD LID VAN DE FNV VROUWENBOND, met ingang van Naam
Geboortedatum
Adres PC + Woonplaats Telefoon
Bankrekeningnummer
E-mailadres Kruis aan hoe u wenst te betalen: Ik machtig tot wederopzegging hierbij de FNV Vrouwenbond om de contributie van bovengenoemde rekening af te schrijven:
e 7,60 per maand
e 22,80 per kwartaal
Stuur mij een acceptgirokaart per Datum
kwartaal e 23,85
e 45,60 per half jaar half jaar e 46,80
e 91,20 per jaar jaar e 92,40
Handtekening
Sturen naar FNV Vrouwenbond, Antwoordnummer 250, 1000 PW Amsterdam
FNV VrouwenMagazine • december 2012 • nummer 46