Hoe verzorg ik mijn paard?
www.limburgpaardensport.com
Colofon Dit boekje is een uitgave van Limburg Paardensport. Samenstelling: Limburg Paardensport in samenwerking met Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie (KNHS). Foto’s: Limburg Paardensport; Shutterstock; Equine MERC; www.knhs.nl; JIM; Gerard Dingemans; www.arnd.nl en Eventing Hulsberg. Ontwerp en realisatie: Hippique Media bv Š 2017 Limburg Paardensport Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk , fotokopie, microfilm of op enige andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming en met duidelijke vermelding van de bron van herkomst.
gesubsidieerd door de Provincie Limburg
Anky
Paarden zijn geweldig! Hoi! Ik ben Pascale Plusquin en ik ben dol op alle dieren! Zelf heb ik ook paarden waar ik zo goed mogelijk voor probeer te zorgen. Paarden zijn geweldige dieren. Je kunt echt een band met ze opbouwen, ze zijn slim en ontzettend lief! Het is heel belangrijk dat wij goed voor ze zorgen. Hoe meer je hierover leert, des te blijer jouw paard met jou is en des te meer plezier kun je samen maken! Hopelijk doe jij ook goed je best en kun je samen met je paard lekker genieten! Groeten, Pascale Plusquin Partij voor de Dieren Limburg
1
Gezond en gelukkig Een paard gezond en gelukkig houden Een gezond paard houdt in de gaten wat er om hem heen gebeurt. Zijn staart hangt ontspannen en hij kijkt helder uit zijn ogen. Verder eet een gezond paard graag en poept hij vaak.
Anky
Om een paard gezond te houden, is het belangrijk dat je het paard: · Veel kleine beetjes voert. · Dat hij veel beweging en frisse lucht krijgt. · Veel contact heeft met soortgenoten. · Zijn vacht goed wordt verzorgd. · De hoeven regelmatig door een hoefsmid worden gecontroleerd en bekapt. · Het gebit regelmatig door een paardentandarts wordt gecontroleerd. · Regelmatig een ontwormingsmiddel geeft en de wei goed verzorgt. · Regelmatig laat inenten. Ondanks een goede verzorging, kan een paard ziek worden. Let daarom altijd goed op het gedrag van het paard, als hij zich anders gedraagt dan normaal, kan hij ziek zijn. De temperatuur van een paard hoort tussen de 37,5 en 38,2 graden te zijn. Bel altijd een dierenarts als de temperatuur heel hoog of heel laag is of als je het niet vertrouwt!
2
Anky Dat geldt bijvoorbeeld ook als een paard hoest, het erop lijkt dat hij buikpijn (koliek) heeft, kreupel is of een wond heeft. Het paard moet dan worden verzorgd door iemand die hier verstand van heeft. Om goed voor een paard te kunnen zorgen moet je ook op de lichaamstaal letten en gebruik maken van kuddegedrag. Aan de lichaamstaal kun je zien of een paard boos, bang, vriendelijk of nieuwsgierig is. Als je paard iets niet durft kan een ervaren soortgenoot je helpen je paard toch over de streep te trekken. Het is heel belangrijk om niet te vergeten dat paarden vluchtdieren zijn. Als een paard je vertrouwt kun je veel met hem doen. Je moet echter nooit vergeten dat hij snel kan schrikken, zelfs van dingen die mensen niet waarnemen, en dat zijn eerste reactie dan vluchten is. Daarom is het belangrijk dat je altijd rustig met ze omgaat! Dat begint al als je naar een paard toe loopt, dus nog vóór je iets met hem doet! Als je naar een paard loopt, praat dan tegen hem. Dan draait ie waarschijnlijk nieuwsgierig zijn hoofd naar je toe. Je kunt dan rustig naar hem toe lopen en even aan je hand laten ruiken en op zijn hals aaien. Paarden kunnen erg oud worden. Zorg er dus voor dat hij altijd een plek zal hebben waar goed voor hem wordt gezorgd.
3
Paarden in de natuur
Hoe was het vroeger voor paarden? Mensen en paarden werken al jaren samen. Toch moeten we niet vergeten dat een paard vroeger in de natuur leefde. Zorg dat het leven van een paard aan zijn natuurlijke behoeften voldoet. De omgeving waarin het paard vroeger woonde zag er toen heel anders uit dan de manier waarop wij nu onze paarden houden. Door klimaatsverandering (ijstijden) werd het aardoppervlak kouder en de bodem werd droger en harder. Het beschermende tropische oerwoud veranderde in steppe (open vlakten) met harde grassoorten. Om te kunnen overleven moest het paard zich aanpassen aan zijn nieuwe omgeving en ging het er steeds meer uitzien zoals het dier dat wij nu kennen. Hij werd een vlucht- en loopdier dat kon vertrouwen op de bescherming van de kudde. Het paard kreeg een aangepast gebit en een ingewikkeld maagdarmstelsel. Met dit gebit en dit maag- darmstelsel kon het paard de harde grassoorten van de steppe verteren. Paarden aten de hele dag kleine porties in de frisse lucht. Hierdoor was de maag nooit te vol of te leeg. Zo konden zij elk moment vluchten zonder last te hebben van een te volle of te lege maag. Op pagina 6 en 7 ‘Eten en drinken’ kun je meer leren over de voeding van paarden op dit moment.
4
Anky Paarden leefden vroeger: · Op de steppe, waar zij de hele dag bezig waren met grazen in de frisse lucht. Dan liepen ze soms wel 40 kilometer op een dag. · In kuddes omdat dit bescherming bood. Er waren immers altijd wel een paar paarden die wakker waren en de wacht konden houden. In geval van nood konden zij de hele kudde waarschuwen. In de kuddes heerste een rangorde. Het is heel duidelijk welk paard hoger in rang staat dan een ander paard. Paarden kunnen heel hardhandig met elkaar communiceren door te slaan en te trappen. Ze kunnen ook heel fijngevoelig communiceren, met gezichtsuitdrukkingen. · Als prooi- en vluchtdier. Om uit de klauwen van roofdieren te blijven kan een paard heel hard lopen en heeft hij hele gevoelige zintuigen.
5
Eten en drinken
Van levensbelang Paarden hebben net als mensen voedsel en water nodig hebben om te kunnen bewegen, denken en groeien. Natuurlijk eetgedrag Bij het voeren van paarden is het belangrijk om rekening te houden met het natuurlijk eetgedrag van paarden. Het spijsverteringsstelsel van een paard is namelijk zo ingericht dat het natuurlijke voer heel goed verteerd kan worden. Om een paard gezond te houden moeten we hem voeren zoals hij dat in de natuur gewend is. In de natuur: · Zijn paarden planteneters. · Eten paarden vaak in kleine hoeveelheden. · Blijven paarden door eten, ook als ze al voldoende voer (energie) binnen hebben. Soorten voer Paarden eten voer van planten. Toch betekent dat niet dat ze alleen gras eten. Paardenvoer is in te delen in: · Ruwvoer, zoals gras, hooi, kuilgras, stro en luzerne. Ruwvoer moet je vanaf de grond voeren. · Krachtvoer, zoals granen, brokken en muesli’s. Krachtvoer voer je in een voerbak. · Extraatjes, zoals wortelen, suikerbieten en appels. Je moet deze extraatjes niet te vaak uit de hand voeren. Wil je dat toch een keer doen, gebruik dan een vlakke hand.
6
De hoeveelheid en het soort voer dat een paard nodig heeft is afhankelijk van hoe hard hij moet werken en hoe oud hij is.
Anky
Bij het voeren van onze paarden moeten we de natuurlijke situatie zo veel mogelijk nabootsen. Dit kun je doen door je aan de volgende regels te houden: · Geef een paard vaak kleine porties voer in plaats van in een keer heel veel. · Zorg er voor dat een paard veel kan bewegen. · Geef paarden veel ruwvoer. · Geef een paard eerst ruwvoer en dan krachtvoer. · Ga niet meteen met je paard werken als hij net gegeten heeft. · Geef hem minimaal één uur rust tussen het voeren en het trainen. Dit geldt vooral voor krachtvoer. Daarnaast drinken paarden natuurlijk water. Je moet er voor zorgen dat een paard altijd voldoende schoon en vers drinkwater heeft.
7
Stal en wei
Fijne omgeving Je kunt zorgen voor een fijne omgeving voor je paard door te letten op de volgende dingen: · Veel frisse lucht. · Veel beweging. · Vaak kleine porties eten. · Gezelschap van andere paarden. Veiligheid is heel belangrijk. Doe je best om ongelukken te voorkomen en zorg ervoor dat je weet wat je moet doen als er toch iets mis gaat. Een grote wei lijkt het meest op hoe het paard eerder in de natuur leefde. Het is belangrijk dat: · Een weiland beschutting biedt tegen slechte weersomstandigheden. · De omheining veilig, hoog, sterk en goed zichtbaar is. · Paarden altijd schoon water kunnen drinken. · Het weiland goed onderhouden wordt. Er zijn verschillende soorten stallen: groepsstalling en boxen. Het is heel belangrijk dat de stal een gezonde omgeving is voor een paard.
8
Om een gezonde stal te krijgen moet je rekening houden met de volgende dingen: · Temperatuur. · Lucht en ventilatie. · Licht.
Anky
De bodem van de stal kun je bedekken met verschillende soorten strooisel zoals stro en zaagsel. Welke soort het beste is hangt af van de situatie van jouw paard en van jou. Het is verstandig om stallen goed schoon te houden. Haal het paard uit de stal voor je gaat uitmesten.
9
Poetsen Waarom is poetsen eigenlijk belangrijk? Het borstelen van het lichaam van het paard, noemen we poetsen. Het is belangrijk om een paard regelmatig te poetsen. Door vuil en zand in de haren, kan het zadel, hoofdstel of ander tuig gaan schuren. Dan kan het paard wondjes krijgen. Door het poetsen wordt het paard schoon. Als je het paard poetst, kun je voelen en zien of hij ergens wondjes heeft. Die wondjes zou je misschien niet zien als je alleen naar het paard kijkt. Door het poetsen wordt een wondje dus sneller ontdekt. Door het paard te poetsen, masseer je hem een beetje. Dat is goed voor de huid. Door het poetsen leer je het paard al een beetje kennen. Je kunt zien hoe hij reageert. Het paard leert jou ook een beetje kennen door het poetsen. Door het poetsen krijg je een betere band met het paard.
Anky
Borstels Bij het poetsen heb je verschillende soorten borstels nodig. Je begint met de rosborstel om het vuil los te maken en daarna poets je het vuil eraf met de zachte borstel. Tijdens het borstelen werk je van voren naar achteren en van boven naar beneden bij het lichaam van het paard. Doe voorzichtig op de plekken waar de huid dicht op het bot ligt, bijvoorbeeld de benen en het hoofd. Daar kun je beter alleen met zachtere borstels poetsen of een vochtige spons gebruiken om te voorkomen dat je het paard pijn doet. Borstel altijd met de richting van de haren mee. Voor de manen gebruik je een harde borstel of een manenkam. Met je vingers kun je strootjes uit de staart halen. Als het warm weer is, vinden veel paarden het fijn om na de training lekker gedoucht te worden. Hoeven uitkrabben en verzorgen Hoeven zijn heel belangrijk voor paarden. De hoeven moeten sterk zijn om het paard te kunnen dragen. Ook moeten ze veerkrachtig en soepel zijn om de schokken van lopen en springen op te vangen.
10
De hoeven van een paard moet je goed verzorgen. Dit kun je op de volgende manieren doen: · Zorg ervoor dat het paard veel kan bewegen. Hierdoor blijft de hoef gezond. · Zorg ervoor dat de hoef voldoende water op kan nemen. Veel in een wei lopen is het beste. Gebruik geen hoefvet om de hoef vochtig te houden. Hierdoor droogt de hoef juist uit. · Zorg ervoor dat de stal van het paard schoon is. · Krab regelmatig de hoeven uit. Rommel of steentjes onder de hoeven zijn vervelend voor een paard. Van een scherpe steen kan hij zelfs kreupel lopen. Daarom krabben we de hoeven uit met een hoevenkrabber. Het is als een soort stompe haak, zodat je Het paard geen pijn doet, maar wel goed het vuil onder zijn voeten vandaan kunt halen als het vast zit. Met de hoevenkrabber krab je de buitenste straalgroeven uit. · Laat ongeveer een keer in de zes tot acht weken de hoefsmid bij jouw paard komen om de hoeven te controleren en te bekappen. De hoeven groeien ongeveer 5 mm per maand, daarom moeten ze regelmatig door een hoefsmid worden bekapt zodat ze niet te lang worden. Dit is vergelijkbaar met het knippen van nagels. · Soms zijn hoefijzers een goed idee, maar niet altijd. Kijk goed en overleg met de hoefsmid of ijzers voor jouw paard echt nodig zijn.
Buitenste straalgroeve
Buitenste straalgroeve Binnenste straalgroeve
11
Seizoenen Verandering van vacht
Anky
Paarden passen zich aan aan de seizoenen. In de zomer, als het langer licht en warmer wordt, krijgen zij een dunne zomervacht. In de winter, als het minder lang licht is en het kouder wordt, krijgen zij een dikke wintervacht. Als jij het koud hebt hoeft je paard het nog niet koud te hebben. Paarden kunnen het koud krijgen bij temperaturen van ongeveer -5 graden, als het langdurig regent of sneeuwt of als het heel extreem hard waait. Sommige paarden kunnen beter tegen slechte weersomstandigheden dan andere.
Scheren Als een paard ‘s winters heel hard moet werken in een warme omgeving dan is scheren een goed idee. Hierdoor zweet het paard minder. Het kost dan minder tijd om een paard droog te krijgen. Een bezweet paard mag je namelijk niet zo op stal zetten. Dan kan hij ziek worden. Als een paard geschoren is moet hij een deken dragen. Scheren is niet de enige oplossing, je kunt er ook voor zorgen dat het paard geen (of minder) wintervacht krijgt. Dan moet je het paard aan het einde van de zomer, als het kouder en eerder donker wordt, een deken opleggen en het licht in de stal ’s avonds lang aanlaten. Eigenlijk houden we de natuur en het paard dan een beetje voor de gek. We doen net alsof het nog zomer is en dan krijgt het paard geen wintervacht. Dekens Er zijn verschillende soorten dekens die je voor paarden kunt gebruiken: staldekens, regendekens, winterdekens, vliegen- en insectendekens, transportdekens en zweet- en uitrijdekens. Al deze dekens hebben verschillende eigenschappen en verschillende doelen.
12
13
Paardenweetjes
Wist je dat paarden: · · · · · · · · · · · · · ·
Vaak witte haren op hun gezicht krijgen als ze ouder worden. Beter in de nacht kunnen zien dan mensen. Heel erg oud kunnen worden, de oudste ooit was Old Billy, die werd 62 jaar oud. 35 liter water per dag kunnen drinken, dat zijn bijna 4 volle emmers! Geen boterbloemen mogen eten, daar worden ze namelijk heel erg ziek van. Met elkaar praten door te hinniken en via lichaamstaal. Ook regelmatig naar de tandarts moeten . Aan jouw stem horen hoe jouw bui is. Zich gelukkiger voelen met vrienden en familie om zich heen. Ook voelen dat ze op wedstrijd zijn en dan extra hun best voor je doen. Net als wij ook eerst een melkgebit hebben. en wisselen tot aan hun 5e levensjaar. Geen adem kunnen halen door hun mond. Niet kunnen overgeven. Staand en liggend slapen.
14
Kleur jij mij na?
Meer informatie?
Horst Evenementen
In Limburg worden jaarlijks allerlei verschillende paardenevenementen georganiseerd zoals topsportevenementen; officiĂŤle wedstrijden in verschillende disciplines; veilingen; keuringen en paardenmarkten. Grote wedstrijden in Limburg waar de wereldtop meedoet zijn bijvoorbeeld Jumping Indoor Maastricht (JIM) in het najaar en de Internationale menwedstrijden Horst aan de Maas en Hippisch Festijn Limburg in het voorjaar. Op deze evenementen is er vaak ook een speciaal kinderprogramma, een leuke dag uit gegarandeerd! Dit geldt ook bijvoorbeeld voor Eventing Hulsberg in Nuth, de Weerter Fokpaardendag en Passie voor paard en pony in Horst aan de Maas. Kom gerust met je ouders een kijkje nemen!
Wil je meer informatie?
Ben je bijvoorbeeld op zoek naar een manege of vereniging bij jou in de buurt? Of heb je andere vragen? Neem dan een kijkje op www.limburgpaardensport.com of neem contact met ons op via bijvoorbeeld info@limburgpaardensport.com!
Weert 16
Speel en leer!
Spring op de rug van het paard en maak kennis met dit fantastische dier! Ontdek dat paarden veel overeenkomsten hebben met andere huisdieren en zelfs de mens. Beleef de wereld van het paard en andere huisdieren met het spel “Paardenleren�! Kijk voor meer informatie over dit spel op www.paardenlerenspel.nl.
Hulsberg
JIM www.limburgpaardensport.com
17
www.limburgpaardensport.com