NIEUWS mei 2016
Beste Club van 100-families, Met het Member Event van 21 april nog vers in het geheugen sturen we hierbij een update van de inmiddels vier projecten die de Club van 100 ondersteunt. Samen geven we de aarde door is het motto van WNF. De Club van 100 is daar hét voorbeeld van, en daar zijn we trots op. Want het is fantastisch om te merken dat de Club van 100 uitgroeit tot een diverse groep van inmiddels meer dan 300 betrokken leden/ families. Grote dank voor jullie steun. Niet alleen financieel, maar juist ook voor de inzet van jullie netwerk en kennis. Als groep, maar
BRIEF
ook individueel. We hopen jullie te blijven inspireren en een betrokken gevoel te geven bij jullie projecten en het werk van WWF wereldwijd. De komende periode staat er weer veel te gebeuren. Natuurlijk de vorming van jaarring 2016, samen met jullie (suggesties welkom). Ook zullen er vier plaatsen vrijkomen in de jeugdraad van WNF voor Club van 100 kids. Daarover binnenkort meer. Ten slotte kijken we uit naar de familiedag op 9 oktober. We hopen jullie daar allemaal te zien!
Jaarring 2016 gaat van start! Zeg het voort en zoek met ons naar nieuwe leden.
Hartelijke groet, mede namens de besturen van jaarring ‘13, ‘14, ‘15 en ‘16.
01
Marijn
Zie pagina 8.
Member Event Ruim 100 leden waren samen met hun introducees aanwezig tijdens het Member Event op 21 april in de Gummmbar in Amsterdam. Harm Edens presenteerde de avond
Niki van Wijk Bestuurslid Jaarring 2013
Tip: Spreekbeurt
Beelden: Servan Ott
op humoristische wijze en toonde zich een enorm betrokken ambassadeur van het WNF. De nieuwste jaarring 2016 steunt het project om haaien en roggen terug te brengen in de Noordzee. Door het verhaal van de gepassioneerde Emilie Reuchlin van het WNF veranderde de Noordzee van een grijze bak water in een boeiende onderwaterwereld vol met bijzondere planten en dieren. Mede-oprichtster Pauline Verhey van de Wildlife Justice Commission nam iedereen mee in hun aanpak van illegale handel in dieren wereldwijd en berechting van de grote jongens die er achter zitten. Ook Harm toonde hier zijn grote betrokkenheid en kennis over onze wereldwijde strijd tegen wildlife crime. Het tweede deel van de avond stond in het teken van kennisinzet van de leden. Aan tien ronde tafels werden de leden zeer uiteenlopende vraagstukken voorgelegd. Mooie aanzet die vraagt om vervolg. Voor iedereen die er niet was tijdens deze leuke en inspirerende avond: je hebt wat gemist!
Houd jij binnenkort je spreekbeurt? Op wnf.nl/spreekbeurten vind je alle info over jouw favoriete dier of gebied in de wereld en over wat WNF hiervoor doet. Succes, we horen natuurlijk graag hoe het is gegaan!
JAARRING 2013
NEDERLANDSE DELTA
We vergeten het wel eens, maar Nederland is eigenlijk één grote delta, waar de Europese rivieren Rijn, Maas en Schelde de Noordzee in stromen. Sinds de bouw van de deltawerken zijn de Rijn en Maas echter afgesloten van de zee en is er van de deltanatuur weinig meer over. Terwijl die unieke getijdenatuur juist een bron van leven is. Van internationale betekenis bovendien, want het is een plaats voor trekvogels en –vissen om te eten en te rusten. De Haringvlietsluizen gaan in 2018 op een kier. Het Wereld Natuur Fonds grijpt deze kans aan om de getijdenatuur in het Haringvliet weer te herstellen. Samen met zes natuurorganisaties, overheden, ondernemers, de Nationale Postcode Loterij en de Club van 100, Jaarring 2013!
Illustratie: Bureau Stroming
02
Illustratie: Bureau Stroming
De Haringvlietsluizen gaan in 2018 op een kier. Dat biedt een unieke kans voor het herstel van de getijdenatuur.
70 hectare
landbouwgrond wordt met steun van de Club van 100 omgezet in deltanatuur en biedt ruimte voor de realisatie van het woonconcept.
Landbouwgebied wordt deltanatuur Hoera, de integrale gebiedsontwikkeling van de Noordrand Goeree Overflakkee kan van start gaan. Op 17 maart ondertekenden provincie, gemeente, Natuurmonumenten en WNF de startovereenkomst hiervoor. Een mijlpaal is bereikt, met dank aan de Club van 100! Langs de oevers van de Haringvliet komt ruimte voor natuurontwikkeling in combinatie met een impuls voor recreatie, toerisme en economie. Het plan krijgt een vliegende start met de aankoop van polder Blok de Wit met zo’n 70 hectare landbouwgrond (140 voetbalvelden) aan de rand van Plaat van Scheelhoek. Die grond gaan we omzetten in deltanatuur waar kreekjes, slikken en schorren weer een kans krijgen en veel is te beleven. De polder ligt aan een oude
zeearm die in de nabije toekomst brak zal worden en via een half open verbinding met zee weer getij zal kennen. Hierdoor kunnen in deze polder de waardevolle zand- en slibplaten ontstaan, de deltanatuur waar het ons om te doen is. Door de aankoop van de grond kan nu ook gestart worden met de realisatie van het woonconcept. Een woonterp tegen een dijk, midden in een nieuw natuurgebied. Met de aankoop van een bouwkavel maken de bewoners de realisatie van het natuurgebied mogelijk.
Nog meer successen Steuren vinden hun weg Een proef rondom de herintroductie van de steur is positief uitgepakt. In juni 2015 hebben ARK Natuurontwikkeling, Sportvisserij Nederland en het Wereld Natuur Fonds 53 steuren uitgezet in de Rijn. Deze imposante trekvis heeft de zoet-zoutovergang van de delta nodig voor de tocht van zijn geboorte- en paaigrond in de Duitse Rijn naar de Noordzee (en terug). Een aantal steuren bleek via de Waal, Beneden-Merwede en het Haringvliet moeiteloos de weg naar de Noordzee te vinden. De proef toont het belang aan van een open Haringvliet en laat zien dat de belangrijkste drempels in de Rijn zijn weggenomen.
Oesters terug in Noordzee Ooit was een vijfde van de Noordzeebodem bedekt met schelpenbanken. Maar visserij, ziektes en vervuiling in de vorige eeuw hebben de mossel- en oesterbanken letterlijk weggevaagd. Een groot gemis, want schelpdierbanken zijn ware ‘biodiversiteitshotspots’ van de delta. Ze vormen een rust- en paaigebied voor vissen en ze trekken zeezoogdieren aan, zoals bruinvissen en zeehonden. Nu de getijdenatuur in het Haringvliet terugkeert, zijn we een unieke proef gestart om de schelpdierbanken terug te brengen in de Noordzee. Eind maart zijn de eerste schelpdieren op de bodem geplaatst. De eerste signalen zijn hoopvol: op de zoektocht naar een geschikte locatie is ter hoogte van het Grevelingenmeer een natuurlijk veld platte oesters ontdekt. Dat wijst erop dat de omstandigheden goed zijn.
WNF-directeur Johan van de Gronden ondertekent de aankoop van 70 hectare landbouwgrond.
Kreekjes, slikken en schorren keren weer terug rond het Haringvliet
03
20%
van de Noordzeebodem was ooit bedekt met schelpenbanken. Daar is nu nog maar weinig van over. Om deze biodiversiteitshotspots terug te brengen, plaatst het WNF als proef schelpdieren op de zeebodem.
JAARRING 2014
SEBANGAU
Orang-oetans spreken enorm tot de verbeelding, het zijn onze naast verwanten en ze heten niet voor niets ‘bosmens’ in het Maleis. Er blijft steeds
Jaarring 2014 steunt WNF bij het verbeteren en uitbreiden van het leefgebied van de orang-oetan in Sebangau.
Beeld: WWF-Indonesia/Jimmy Syahirsyah
minder bos over voor deze mens-apen door houtkap, aanleg van oliepalmplantages en bosbranden. In Sebangau, een gebied zo groot als Noord-Brabant en Utrecht samen, leeft één van de laatste gezonde populaties orang-oetans van Borneo (6.000-9.000). De Club van 100, Jaarring 2014, steunt ons bij het verbeteren en uitbreiden van het leefgebied van de orang-oetan in Sebangau. Bijvoorbeeld door illegale houtkap tegen te gaan, gecertificeerd FSC-hout te promoten, leefgebieden met elkaar te verbinden, duurzame inkomstenbronnen te stimuleren en onderzoek te doen.
Lokale betrokkenheid In Sebangau leven tussen de 6.000 en 9.000 orang-oetans
De lokale overheid maakt zich steeds sterker voor duurzame oogsten voor de bevolking en het stimuleren van eco-toerisme. Binnen Panda Click, een programma waarbij de lokale gemeenschap foto’s maakt van hun omgeving, zijn er 40.000 foto’s gemaakt. Zo kunnen zij hun zorgen over o.a. bosbranden, visserij en bescherming van wilde dieren direct delen.
Orang-oetans doorgelicht Meten is weten. Uit onderzoek blijkt dat de orang-oetan populatie in Sebangau met 7,8% is toegenomen sinds 2007! Ook zijn we veel meer te weten gekomen over het gedrag van de orang-oetans en welke boomsoorten ze nodig hebben voor hun voedsel. Zo weten we beter welke bomen we moeten kweken.
Wisseling van de wacht
Sendy, de (vorige) programmamanager van Sebangau, heeft een andere functie gekregen. Maar we zijn haar niet helemaal kwijt; ze blijft zich voor WWF inzetten. Okta Simon heeft haar vervangen voor het werk in het Nationaal Park Sebangau en Didik Surjanto heeft het werk om het park heen en de relatie met de lokale bevolking op zich genomen. Het programma blijft dus in goede handen!
Bosbranden
Beeld: Bente van der Wilt
Afgelopen najaar nog werd Borneo opgeschrikt door de hevigste bosbranden in jaren.
Bosbranden zijn een groot probleem in het leefgebied van orang-oetans.
De bosbranden zijn een jaarlijks terugkerend probleem; de branden worden veelal aangestoken om de kale grond te gebruiken voor de aanleg van palmolieplantages. Met de Club van 100 sturen wij aan op duurzame oplossingen voor de bosbranden. In Sebangau werpt dat al zijn vruchten af! Afgelopen half jaar zijn er nauwelijks bosbranden geweest in het projectgebied, dankzij preventie, goede samenwerking met de lokale bevolking, de parkautoriteit en overheden. De 1.700 dammen die in 2015 zijn geslagen om drainage tegen te gaan dragen zeker bij aan dit succes!
WNF zoekt naar duurzame oplossingen tegen bosbranden. Een van de manieren om de bossen in Sebangau te sparen, is door de lokale bevolking alternatieve inkomstenbronnen te bieden voor houtkap. Kweken, oogsten en bewerken van rotan is er daar een van. Daar is in 2015 ook succes geboekt! In centraal-Kalimantan is een magazijn geopend, gesubsidieerd door het Ministerie van handel, om zo de rotanhandel te bevorderen. Nu kan de FSC-gecertifieerde rotan beter worden verhandeld en kan de productie worden uitgebreid.
Nieuw bos aangeplant
Beeld: Bente van der Wilt
De orang-oetans op Sebangau krijgen er dit voorjaar zo’n 240 voetbalvelden bos bij, dankzij de WNF-Rangers! Vorig jaar hebben zij met de Zapp Your Planet-actie “Ga voor Aap!” maar liefst € 240.092 opgehaald voor de orang-oetans op Borneo. Ook veel van de Club van 100-kinderen hebben actie gevoerd en geld ingezameld. Super! Het geld wordt gebruikt voor herbeplanting. De bomen hiervoor worden gekweekt door de lokale gemeenschappen en worden dit voorjaar geplant.
240
voetbalvelden met bos krijgen de orangoetangs er dit voorjaar bij, dankzij de WNF-Rangers!
05 De orang-oetan populatie in Sebangau is met
7,8%
toegenomen sinds 2007
JAARRING 2015
06
De Noordpool is een oceaan, bedekt met een spectaculair pak ijs en omringd door land. Dit is de wereld van de ijsbeer. Maar hij loopt gevaar nu het zeeijs in rap tempo smelt. IJsberen zijn voor hun voedsel afhankelijk van zee-ijs. Op het ijs vangen ze in het voorjaar en in de zomer ringelrobben. De komende tien jaar zijn cruciaal voor de toekomst van de Noordpool. WNF werkt wereldwijd samen om de diversiteit van dit unieke, kwetsbare gebied te beschermen. Mede dankzij de Club van 100, Jaarring 2015, kunnen we onder andere onderzoek doen naar ijsberen, lobbyen en duurzame visserij stimuleren.
Snovit legde al ruim 1.800 km af
Hoogte- en laagterecords drijven ijsbeer naar land De Noordpool brak afgelopen winter het ene na het andere record. Zo was het gemiddeld zeven graden warmer op de Noordpool dan normaal! Als gevolg van recordwarmte stevent de maximale hoeveelheid zee-ijs in de winter juist op een laagterecord af. Minder ijs betekent minder voedsel voor de ijsberen, die het ijs nodig hebben om op ringelrobben te jagen. De ijsberen trekken niet zelden richting land, waar ze in dorpen op zoek naar eten(sresten) gaan. Een bijzonder gevaarlijke situatie voor mens én ijsbeer. Ook in 2015 hebben we weer hard gewerkt om mens-ijsbeerconflicten zoveel mogelijk te voorkomen. Met succes zijn trainingen voor ‘ijsbeerpatrouilles’ opgezet en uitgevoerd. Zo houden de ijsbeerpatrouilles in het Groenlandse dorp Ittoqqortoormiit de straten ‘s ochtends ijsbeervrij, zodat de bewoners veilig naar kantoor en school kunnen gaan.
Beeld: David Jenkins/WWF-Canada
Beeld: Wim van Passel
Smeltend zee-ijs brengt de ijsbeer in groot gevaar.
NOORDPOOL Snovit is aan de wandel! De 22-jarige berin Snovit, die haar naam te danken heeft aan de Club van 100, is een van de ijsberen die in april 2015 voor onderzoek is gezenderd. Ze woog toen 147 kg en had twee jongen van 2 jaar bij zich. We weten nu dat de jongen inmiddels hun eigen weg zijn gegaan. In de zomer van 2010 kwam Snovit te vaak dicht bij huizen in Longyearbyen. Ze is toen gevangen en naar het oostelijk gelegen Edgeøya gebracht. Sindsdien is ze niet meer in de problemen geraakt met mensen. Uit de halsband met GPS-zender blijkt dat, in tegenstelling tot andere ijsberen die enorme afstanden over zee-ijs afleggen, Snovit meestal in en rond de Van Meijen- en Van Keulenfjorden blijft rondhangen. Toch legde ze al 1.819 km af. Een pittige reis. Snovit blijft te volgen op http://panda.org/svalbard
De route die Snovit aflegde in 2015.
IJsbeeronderzoeker Jon Aars onderzoekt een ijsbeer op een eiland in de Barentszzee.
In het spoor van de ijsbeer Effectieve natuurbescherming staat of valt met onderzoek. Dat geldt zeker in een snel veranderend gebied als de Noordpool. Het Noors Polair Instituut, waarmee we sinds jaar en dag samenwerken, volgt al sinds eind jaren ‘60 de ijsberen in het gebied van Spitsbergen. Ieder voorjaar trekken onderzoekers er een maand lang op uit om per helikopter en ski’s ijsberen te tellen, te taggen, te wegen en meten en bloed-, vetbiopsie- en haarmonsters te nemen. Al die informatie levert waardevolle inzichten op over ijsbeeraantallen, migratieroutes, levenswijze, voedselvoorkeur en -voorraad, voortplantingssuccessen en de relatie met zee-ijs. Dankzij die gegevens weten we bijvoorbeeld dat als het zee-ijs rond Spitsbergen niet op tijd verschijnt in de herfst, de ijsberinnen hun sneeuwholen niet kunnen bereiken – en zich dus niet voortplanten. Zo kunnen we voorspellen hoe ijsbeerpopulaties zich ontwikkelen bij smeltend zee-ijs.
In september 2015 tekenden 5 ijsbeerlanden een nieuw ijsbeerplan.
Het gaat om een unieke 12-daagse reis. Met een klein expeditie-cruiseschip vaar je rond de archipel van Svalbard. Tijdens de dagelijkse wandelexcursies is de kans groot dat je ijsberen, walrussen, rendieren en enorme zeevogelkolonies spot. De reis is ook zeer geschikt voor kinderen. De kosten voor deze bijzondere reis zijn tussen de € 5.000 en € 6.000. In verband met de beperkte capaciteit op de boot, maken wij graag snel een eerste inventarisatie. Belangstelling? Neem contact op met Marijn.
Beeld: poolvos: Klein & Hubert/WWF, walrus: Wim van Passelt
Ga jij mee naar Svalbard in 2017/2018?
Poolvossen en walrussen zijn vaste bewoners van het Noordpoolgebied.
07
+ 7°C
Afgelopen winter was het op de Noordpool gemiddeld 7°C warmer dan normaal
Oproep
JAARRING 2016
dicht bij jezelf blijft, wat je samen met je gezin kunt doen, wat het goede gevoel geeft van echt een verschil kunnen maken. Dat was bij mij direct het geval bij de Club van 100! Als project hebben we gekozen voor het ambitieuze doel om haaien en roggen terug te kunnen brengen in de Noordzee. Een uniek project met iconische dieren, in onze achtertuin! Namens het bestuur wil ik jullie vragen om ons te helpen ook deze jaarring weer tot een succes te brengen en nieuwe leden aan te dragen die WNF willen steunen. Op de kick off op 9 oktober willen we er met 100 staan! Help je mee? Met vriendelijke groet, Anton Maas Voorzitter Jaarring 2016
08
30%
van de haaien- en roggensoorten is bedreigd
CONTACT
Heb je vragen, ideeën of opmerkingen? Dan kun je contact opnemen met Marijn Brummelhuis, accountmanager Club van 100: 06-28538300 mbrummelhuis@wwf.nl Of kijk op de website www.wnf.nl/clubvan100
Deze nieuwsbrief is tot stand gekomen met steun van Willem Vierdag, directeur van LBL en lid Club van 100, Jaarring 2014.
HAAIEN EN ROGGEN Het Wereld Natuur Fonds wil het tij keren, samen met de Club van 100.
Beeld: Peter Verhoog/Dutch Shark Society
In ons drukke en haastige leven past eigenlijk weinig extra’s, maar soms word je gegrepen door iets wat je direct aanspreekt. Iets wat
De Noordzee onder druk Het leven in de Noordzee, Nederlands grootste natuurgebied, staat flink onder druk. Op dit moment is de Noordzee in feite één groot industrieterrein waarvan vrijwel elke centimeter wordt gebruikt door mensen. Van drukke scheepvaart tot zandwinning en van visserij tot bekabeling ondergronds voor communicatie, grondstoffen- en energietransport. Zo is door bijvoorbeeld overbevissing het aantal vissoorten en het rijke bodemleven de afgelopen decennia flink afgenomen en het ecosysteem ernstig verstoord. Sinds de jaren ’50 is er geen blauwvintonijn meer gezien en ruim 30 procent van de haaienen roggensoorten is bedreigd.
We gaan de natuur een handje helpen door leefgebieden te beschermen, afspraken te maken voor duurzame visserij en haaien en roggen opnieuw uit te zetten. We onderzoeken daarvoor gedetailleerd welke soorten we het beste kunnen kweken en herintroduceren en wat zij nodig hebben om tot een gezonde populatie uit te groeien. We willen immers de kans van slagen zo groot mogelijk maken. De Noordzee krijgt zo de kans om zich te herstellen tot een kleurrijk natuurgebied, waar haaien en roggen weer aan de top staan van een gezonde voedselketen, en waar wij en toekomstige generaties van kunnen genieten.
Haaien en roggen moeten weer aan de top van een gezonde voedselketen staan
Haaien en roggen zijn al 400 miljoen jaar oud. Ter vergelijking: de dinosauriërs kwamen pas 200 miljoen jaar later