Panda herfst 2015

KONING

WERELDLEIDERS

Panda KOPLOPER

De levensloop van de leeuw: naar de top en daar voorbij

Internationale ­natuurtops: nuttig of poppenkast?

Een Zambiaanse studente op de bres voor de leeuw

– p. 8

– p. 16

– p. 26

leiders

LEIDERS

Het uiterlijk van een orang-oetan verandert wanneer de aap baas wordt.

Beeld: Misja Smits / Getty Images

MACHTSVERTOON

BIJ ORANG-OETANS HEEFT ALLEEN DE BAAS VAN HET WOUD WANGFLAPPEN EN EEN GROTE KEELZAK WAARMEE HIJ REGELMATIG HARD BRULT. DEZE FYSIEKE ONDERDELEN ONTWIKKELT HIJ PAS ALS ZIJN VOORGANGER IS STILGEVALLEN DOOR OVERLIJDEN OF ZIEKTE. DE NIEUWE LEIDER ONDERGAAT BINNEN EEN PAAR MAANDEN ZIJN TRANSFORMATIE. 2 Panda

Panda 3

POST Troosteloos

Ik waardeer het werk van het Wereld ­Natuur Fonds erg. Vooral omdat jullie altijd de positieve weg proberen te bewandelen. Ik ben ervan overtuigd dat je meer bereikt door je te richten op wat je wel wilt, dan op wat je niet wilt. Bij het doorbladeren van het zomernummer van Panda zag ik vooral ellende en troosteloosheid. Mijn zoon van negen moest een werkstuk maken over schildpadden. Hij had het schildpaddenspel goed kunnen gebruiken voor de informatie.

Maar nadat ik het had gelezen, heb ik besloten dat ik mijn hooggevoelige zoon dit beter niet kan laten zien. Alleen maar kommer en kwel. Dat vind ik erg jammer. Ik denk dat iedereen bij het WNF vol idealen zijn werk doet. Dat positieve zou ik ook graag in Panda willen zien.

Boukje Tiemersma, Leeuwarden WNF: Het is zeker niet onze bedoeling om in Panda alleen maar ellende en trooste­ loosheid te communiceren. We laten in ons blad bij voorkeur de mooie dingen in de natuur zien. Helaas is de praktijk dat er veel gebeurt wat de natuur regelrecht bedreigt: bos wordt vernietigd, gebieden worden aan­ getast, wild wordt gestroopt, etc. Ook daar willen we in Panda aandacht aan besteden.

Het WNF doet er alles aan om bedreigingen als stroperij en illegale houtkap een halt toe te roepen. We geven aan welke oplossingen er zijn en welke resultaten we in ons natuur­ beschermingswerk boeken. Het schildpad­ denspel was bedoeld om de lezer mee te nemen in de wereld van de zeeschildpadden en hem/haar zelf te laten ervaren hoe zwaar het leven van het dier is. Door bij het spel te melden wat het WNF doet om zeeschildpad­ den te beschermen, hebben we tegelijkertijd willen aangeven dat de situatie voor de dieren niet hopeloos is en dat er oplossingen zijn. Het feit dat u dat anders hebt ervaren, is voor ons een extra stimulans om in elk

nummer de juiste balans te blijven vinden tussen de schoonheid van de natuur en de bedreigingen die er helaas altijd zijn.

Rijden op olifanten

In het zomernummer van Panda zag ik op pagina 16 een foto van een man die op de rug van een olifant zit. Deze foto vind ik onbegrijpelijk, omdat het toeristen juist wordt afgeraden om olifanten te berijden vanwege het welzijn van deze dieren.

Marga op het Holt, Kiel-Windeweer WNF: We kunnen ons voorstellen dat deze foto verwarrend is. De olifanten van de ­Flying Squad vormen echter een uitzonde­ ring. Ze zijn vroeger zelf in conflict geraakt met de bevolking en weggehaald uit het gebied om hun veiligheid en die van de lokale bevolking te garanderen. Met deze olifanten lopen we nu patrouilles, zodat dreigende situaties tussen mens en dier ook elders kunnen worden tegengegaan. De dieren worden ingezet voor een natuur­ beschermingsdoel en leiden een goed leven.

SCHRIJF OF BEL ONS!

Hebt u een vraag of een opmerking? Wij hebben graag contact met onze lezers, dus laat het ons weten! Schrijf of bel ons, of reageer via Facebook of Twitter. U krijgt altijd snel een antwoord.

Wereld Natuur Fonds Postbus 7, 3700 AA Zeist 0800-1962 info@wwf.nl

KOPLOPER P. 26 Al sinds haar jeugd zet studente Thandiwe Mweetwa zich in voor de bescherming van leeuwen in Zambia.

 WWW.FACEBOOK.COM/WERELDNATUURFONDS  WWW.TWITTER.COM/WNFNEDERLAND

& MEER

COVER

Uitgave: Wereld Natuur Fonds, Zeist

Binnen een

Concept & realisatie: LBL, Arnhem

kudde olifanten

Artdirection/vormgeving: Ykes werk,

heeft het oud-

Amsterdam, LBL Arnhem Drukwerk-

ste en meest

begeleiding: Graphic, Leusden

Artikelen uit Panda mogen uitsluitend

wijze vrouwtje

MACHTSVERTOON 02

Lithografie: Willem Grafische

na schriftelijke toestemming vooraf

de leiding. De kudde volgt haar in alles.

Bewerkingen, Halle Druk: Roto

van het Wereld Natuur Fonds te

Als zij eet, eet de kudde ook. Rust zij

Smeets, Weert Papier: Panda wordt

Zeist en met bronvermelding worden

uit, dan doet de rest dat eveneens.

gedrukt op Satimat Green, een FSC®-

overgenomen. Het Panda-logo is een

Foto: Greg du Toit

gecertificeerde papiersoort.

beschermd beeldmerk.

4 Panda

Aanvoerder, directeur, baas, hoofd, kapitein, manager.

Zoveel synoniemen, zoveel soorten leiders. In deze Panda besteden we aandacht aan mensen en dieren die het voortouw nemen.

Het uiterlijk van een orang-oetan verandert wanneer de aap de baas wordt van de groep.

ACTUEEL 07, 13, 25, 34

Nieuws van het WNF, acties voor donateurs en wetenswaardigheden over de natuur.

INHOUD

PIONIER P. 22 Het eerste broedpaar zeearenden dat in 2006 neerstreek in Nederland vervulde een voortrekkersrol.

KONING LEEUW P. 08

ALFAKOPPEL P. 18 Een roedel wolven wordt geleid door een alfamannetje en een alfavrouwtje.

BAAS P. 20

WAT VOOR LEIDER BENT U? P. 32

Leiders in het dierenrijk vechten zich naar de top of dwingen respect af met uiterlijk vertoon.

Komt uw manier van leidinggeven het meest overeen met die van een gorilla, olifant, kameel of stokstaart?

DORPSHOOFD 10

TOPOVERLEG 16

MARKTLEIDERS 30

EXPEDITIELEIDERS 14

VEILIG SAMEN 28

INFO 35

In het zuiden van Suriname werken dorpshoofden samen om het regenwoud te beschermen.

Strijdbaar en inspirerend. Dat waren 足pool足reizigers Marc Cornelissen (1968) en Philip de Roo (1985).

Hebben topconferenties over natuurbeschermingskwesties nut?

Ook zonder leider zwemt een school vissen in een strakke formatie.

Toonaangevende bedrijven die willen verduurzamen, kunnen veel betekenen voor de natuur.

Met o.a. de Voorjaarsbrunch

Panda 5

Beeld: Margo Vlamings

De heerschappij van een ogenschijnlijk onaantastbare koning is slechts tijdelijk.

ADVERTORIAL

Christine Jozefine

Christine Jozefine

‘ Onze bijdrage maakt verschil’ CHRISTINE EN JOZEFINE OVER HUN ORANG-OETANPROJECT

Jozefine: “Als klein meisje was ik al gefascineerd door apen. Ik was jaloers op Pippi Langkous, omdat zij een eigen aapje had. Toen mijn zus en ik jaren later besloten om een project van het Wereld Natuur Fonds financieel te ondersteunen, stond het voor mij vast dat het een project met apen zou moeten worden.” Christine:­ “Het WNF informeerde ons over het orang-­oetanproject op Borneo. Dat sprak zo tot de verbeelding en liet zo goed zien hoe hard onze hulp daar nodig is, dat de beslissing snel was gemaakt.”

ons geld wordt gedaan. De natuur daar is zo overweldigend en de veldmedewerkers ter plekke zijn ontzettend betrokken en gemotiveerd”, zegt Christine. “Sommigen zetten zich al meer dan twintig jaar in voor de bescherming van dit gebied”, vult Jozefine aan. “Het was ook goed om te zien hoeveel werk en inzet nodig zijn om een klein, maar belangrijk stapje vooruit te zetten. Mijn absolute hoogtepunt was om oog in oog te staan met een orangoetan in het wild. Wat bijzonder om dat van dichtbij mee te maken!”

Jozefine en Christine zijn nauw betrokken bij de voortgang en geboekte resultaten van het project. Afgelopen voorjaar bezochten ze zelfs (op eigen kosten) het programma. “Het was ontzettend bijzonder om met eigen ogen te zien wat er met

De twee ondernemende zussen willen graag mensen motiveren om hetzelfde te doen. “Geld geven is niet dweilen met de kraan open, maar echt een investering in de natuur. En dat is essentieel voor ons, onze kinderen en volgende generaties!”

6 Panda

ORANG-OETANS OP BORNEO TWINTIG JAAR GELEDEN leefden er nog 12.000 orang-oetans in het beschermde natuurgebied Sebangau op Borneo. Nu zijn dat er nog tussen de 6.900 en 9.000. De belangrijkste oorzaken van deze terugloop zijn de afname en versnippering van het leefgebied door onverantwoorde en illegale houtkap. Het Wereld Natuur Fonds werkt aan de bescherming van gebieden, FSC-certificering bij houtkapbedrijven en legt corridors aan om versnipperde gebieden weer met elkaar te verbinden. De populatie orangoetans in Sebangau is op dit moment stabiel.

MEER WETEN? Wilt u ook een specifiek WNF-project steunen en weten wat de verschillende mogelijkheden zijn?

Neem dan contact op met R ­ ikkert van Erp: rerp@wwf.nl, 06-41463344.

Beeld: reportage: Jozefine en Christine Hupkes, orang-oetan: istock

De zussen Christine en Jozefine Hupkes ondersteunen al meer dan twintig jaar projecten van het Wereld Natuur Fonds. Sinds afgelopen jaar leveren ze een substantiële bijdrage aan het orang-oetanprogramma op Borneo, waar ze afgelopen voorjaar een kijkje namen.

Bewuste Visweek Van 21 tot en met 27 september vindt de Bewuste Visweek plaats. Dit is een initiatief van het Aquaculture Stewardship Council (ASC), Marine Stewardship Council (MSC) en het Wereld Natuur Fonds, met als doel consumenten te bewegen om te kiezen voor vis afkomstig van aantoonbaar duurzame visserij (MSC) of verantwoorde kweek (ASC). Want iedereen die bewust kiest voor goede vis draagt direct bij aan een gezonde zee met voldoende vis. U kiest toch ook voor ASC- of MSC-vis?  WWW.BEWUSTEVISWEEK.NL

ACTUEEL

Uniek Noordzeerif vol natuur Meer Siberische tijgers in Rusland De laatste tien jaar is de populatie Siberische tijgers in het Russische Verre Oosten gegroeid. Dat blijkt uit de voorlopige

resultaten van de telling die in februari van dit jaar plaatsvond. De vorige telling in 2005 wees uit dat er rond de 463 tijgers waren, nu wordt het aantal geschat op 510. Het Wereld Natuur Fonds was nauw betrokken bij de voorbereiding, uitvoering en dataverwerking van de tijgertelling, waaraan zo’n tweeduizend mensen deelnamen.

Ook bood het WNF technische ondersteuning en leverde materiaal voor de telling. Bekijk een video over de tijgertelling op

Beeld: vrijwilligers: Ruurd Dankloff, soja: Tung-Tong/istock, tijger: Lynn M. Stone/NaturePL, Noordzee: Cor Kuyvenhoven

 WWW.WNF.NL/PANDAMAGAZINE

Dwergpijlinktvissen, harnasmannetjes, velden schelpkokerwormen, dodemansduimen, sponzen, zeeanemonen, krabben, platvissen en nog veel meer unieke soorten

werden ontdekt tijdens een duikexpeditie naar het rifgebied Borkumse Stenen in de Noordzee. De expeditie – georganiseerd door Stichting Duik de Noordzee Schoon, Stichting De Noordzee en het Wereld Natuur Fonds – vond afgelopen juni plaats en bracht het rifgebied voor het eerst in beeld. Behalve dat het gebied nog veel rijker is aan planten- en diersoorten dan werd aangenomen, is de oppervlakte waarschijnlijk ook nog veel groter dan verwacht. Borkumse Stenen ligt deels in Nederland en deels in Duitsland. Het Duitse deel is door onze oosterburen al aangewezen voor bescherming. De organisatoren van de expeditie roepen de Nederlandse overheid op om dit unieke gebied ook snel een beschermde status te geven.

‘Al meer dan 30 jaar vrijwilliger’ Het Wereld Natuur Fonds is blij met de steun van mensen die op hun eigen manier leiders zijn. Neem Eric en Joyce ten Sande, die al meer dan dertig jaar WNF-vrijwilliger zijn.

Eric: “In 1984 werd ik secretaris van het Regioteam Zoetermeer-Delft van het Wereld Natuur Fonds. Kort daarna is ook Joyce vrijwilliger geworden.

Dan zag ze me nog eens, grapte ze af en toe, want ik was voortdurend op pad voor het WNF. We voelen beiden de verantwoordelijkheid de aarde goed door te geven.

Daarom geef ik tegenwoordig gastlessen over het WNF op scholen en staan we met stands op festivals, zoals de Tong Tong Fair in Den Haag. Daarnaast proberen we te leven met oog voor de voetafdruk die we achterlaten en met de intentie die te verkleinen. Want we hebben de aarde niet geërfd van onze ouders, maar te leen van onze kinderen.”  WWW.WNF.NL/VRIJWILLIGERS

Hoeveel soja eet u?

De gemiddelde inwoner van Europa eet jaarlijks maar liefst 61 kilo soja, maar is zich daar-

van niet bewust. Dat komt doordat 93 procent van de soja in het veevoer zit van de dieren die aan de bron staan van het vlees, de melk en de eieren die dagelijks op het bord liggen. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Mapping the soy supply chain in Europe’ dat onderzoeks- en adviesbureau Profundo in opdracht van het Wereld Natuur Fonds deed. Omdat de vraag naar soja snel groeit, wordt bijzondere natuur in Zuid-Amerika omgezet in landbouwgebied.

Dit heeft desastreuze gevolgen voor bijvoorbeeld de jaguar. Maar ook mensen zijn de dupe; vaak worden kleine boeren van hun land verdreven om plaats te maken voor grootschalige sojateelt.

Benieuwd of u veel verborgen soja eet? Op HIDDENSOY.PANDA.ORG/NL ziet u welke producten verborgen soja bevatten.

Panda 7

LEIDERS

De levensloop van koning leeuw: naar de top en daar voorbij.

VORSTELIJK DIER

KONING LEEUW Lang niet elke mannetjesleeuw bereikt de troon.

En ook de heerschappij van een ogenschijnlijk onaantastbare koning is slechts t­ijdelijk. Over de glansrijke carrière en t­ ragische nadagen van een vorstelijk dier.

Tekst: Geert-Jan Roebers

8 Panda

GEBOORTE

Welpen hebben een prinsheerlijk leven. Ze drinken bij de moeder, spelen met elkaar en soms met de staart van de vader. Tussen de volwassen leeuwinnen en leeuw zijn ze veilig. Niemand die ze wat doet. Als welpen groeien, wordt het verschil tussen de mannetjes en vrouwtjes zichtbaar.

De mannen krijgen vlassige manen. Het zichtbaar worden van het geslacht heeft een nadeel voor de mannetjes: puberjongens hebben duidelijk minder krediet bij hun vader dan kleuters en pubermeiden. De irritatie is wederzijds, waardoor jonge mannetjesleeuwen zich steeds vaker afzonderen van de groep. Uiteindelijk verlaten de jonge mannen gezamenlijk hun ouders en leven ze in een ander deel van de savanne, ver weg van de rest van de groep. Een makkelijk leven is het niet, maar de mannetjes steunen elkaar bij de jacht. En naarmate hun ervaring toeneemt, worden hun prooien groter.

MACHTSGREEP

Het lonken naar de leeuwinnen van een andere leeuwengroep en het uitdagen van hun leider duurt meestal enkele weken. Dan waagt de sterke mannetjesleeuw het erop. Hoe de strijd om de macht verloopt, verschilt per leeuw. De ene leeuw krijgt weinig weerstand en komt gemakkelijk op de troon. Andere leeuwen moeten vechten voor de macht en druipen soms af om het later nog eens te proberen. Heeft een nieuwe leeuw de macht, dan is zijn eerste daad het doden van het nageslacht van de voormalige leider. Hierdoor zogen de leeuwinnen niet meer en zijn ze snel weer vruchtbaar.

LONKEN

Binnen de mannetjesgroep ontstaat een ­hiërarchie. Eén leeuw is beduidend forser gebouwd en gehaaider dan zijn broers. Hij eist steeds het­ ­grootste en voedzaamste deel van de buit op, ­waardoor het hem zichtbaar beter gaat dan zijn broers. Hij is in topconditie en de hormonen spelen op. Steeds vaker dwaalt hij af en snuift de verleidelijke geur op van de leeuwinnen die in een groep verderop leven. Zijn aanwezigheid wordt opgemerkt en duidelijk niet op prijs gesteld. Vooral niet door de leider van de groep.

Beeld: leeuw op rots: Will Burrard-Lucas, leeuwen rechts: Life On White

AAN DE MACHT

De kindermoord werpt zijn vruchten af: een paar maanden na de machtsovername wordt de eerste leeuwin krols. De andere volgen. Honderden paringen en een kleine vier maanden later krijgt de leider zijn eerste eigen nageslacht. Inmiddels leeft hij vorstelijk. Zijn leeuwinnen zorgen voor het eten en hij krijgt het leeuwendeel. Het grootste deel van de dag ligt hij te slapen en af en toe geeft hij een brul.

Leiderschap in optima forma.

VAN DE TROON

Uiteindelijk verliezen alle leeuwenleiders een keer hun plek aan de top.

Wanneer ze van hun troon worden gestoten, verschilt per leeuw. Sommige moeten na een jaar het veld al ruimen, terwijl andere leeuwen het een jaar of zes volhouden. Een voormalige leider gaat een zwaar laatste deel van zijn leven tegemoet.

Jarenlang heeft hij geluierd en zich laten verzorgen door de leeuwinnen.

En dat heeft zijn conditie geen goed gedaan. Jagen lukt hem nauwelijks en hij raakt ondervoed en verzwakt.

De hyena’s en gieren hebben hem al gespot …

Panda 9

LEIDERS

Lokale leiders in het zuiden van Suriname werken samen voor de bescherming van bossen, rivieren en de cultuur van hun stammen.

DORPSHOOFD

SAMEN VOOR SURINAME Basja Laif is dorpshoofd van een indianendorp van de Wajana-stam, die leeft in het Amazone-bos in het zuiden van Suriname en Frans-Guyana. Samen met leiders van andere dorpen van de Wajanas en de Trio-stam heeft Basja Laif het initiatief genomen voor de bescherming van het gehele zuiden van Suriname.

Tekst en beeld: Laurens Gomes, WWF Suriname

D

e indianen in het zuiden van Suriname leven bijna allemaal langs een rivier of grote kreek. Ze kunnen zich erover verplaatsen, erin baden, wassen en vissen. Een van de grootste bedreigingen voor het leefgebied van de inheemse stammen is goudwinning. De giftige stof kwik die vrijkomt tijdens het zoeken naar goud vervuilt het water, de levensbron van de indianen.

Basja Laif is dorpshoofd van Apetina, een dorp met ongeveer 500 inwoners van de Wajana-stam, aan de oevers van de Tapanahoni. “Een aantal maanden geleden zijn de leiders van de Wajana- en Trio-stammen samengekomen in mijn dorp. Daar hebben we besloten samen te werken om de bossen en de rivieren in het zuiden van Suriname te beschermen. En daarmee onze cultuur. We zijn gaan samenwerken met organisaties die zich inzetten voor de bescherming van het Amazone-­ regenwoud, zoals het Wereld Natuur Fonds en Amazon Conservation Team. Ook de overheid is betrokken. Als dorpshoofden hebben we een gezamenlijke verklaring opgesteld en deze aangeboden aan de voorzitter van De Nationale Assamblé, het parlement van Suriname.”

Voordat het gebied, meer dan twee keer zo groot als Nederland, een beschermde status heeft, moet er nog heel wat werk worden gedaan en zal de wet moeten worden aangepast. “We hoeven hier niet op te wachten om alvast activiteiten te ontwikkelen, zoals het versterken van het Indigenous Park Ranger-programma. In dit programma worden parkrangers opgeleid die onder het dorpsgezag staan en erop toezien dat er geen ongewenste activiteiten plaatsvinden in het woud. In Apetina willen we verschillende duurzame projecten opzetten, zoals toerisme en kippenkweek, die zorgen voor werkgelegenheid en inkomen voor onze mensen. Want als wij goed kunnen leven in ons dorp, kunnen wij ook goed voor onze omgeving zorgen.”

10 Panda

Suriname Apetina

Tapanahoni

Frans-Guyana Kawemhakan

KINDEREN Basja Laif: “We werken nu al meer dan een jaar samen met het Wereld Natuur Fonds in ons beschermingsproject. We hebben veel naar elkaar geluisterd en elkaar beter leren begrijpen. Ik hoop dat het WNF ook hulp kan bieden voor het dorp Kawemhakan waar de goudwinning een grote impact heeft op het leven van onze stamgenoten. Als wij ons leefgebied goed weten te beschermen kunnen we daarmee onze cultuur helpen behouden. Dat is voor ons belangrijk. Ik zorg goed voor onze aarde. Dat doe ik voor mijn kinderen, hun kinderen en alle andere kinderen. De aarde is niet van ons.

Wij hebben haar in bruikleen gekregen van onze voorouders en zullen haar ook weer doorgeven aan onze kinderen. Wat wij nu doen, bepaalt hun toekomst.”

TAPANAHONI Basja Laif: “Mijn dorp Apetina ligt aan de Tapanahoni-rivier.

In onze directe omgeving is er nog geen goudwinning, maar we zijn wel bang voor de gevolgen van kwikvervuiling door de goudwinning verder­op. Door het eten van vis zou het kwik in ons lichaam kunnen komen. Rond het dorp Kawemhakan aan de grens met Frans-Guyana is erg veel goudwinning. De Wajanas die daar leven zijn bang om de vissen uit de rivier te eten en in de rivier te baden. Velen hebben het dorp al verlaten. Dat willen we voorkomen in de rest van het zuiden van Suriname.”

OKOPIPI Basja Laif: “Wij leven met de planten en dieren uit onze omgeving. Dat maakt ze bijzonder en belangrijk voor ons.

In ons deel van de Amazone leven dieren als de jaguar, de slingeraap, de harpij-arend, de oranje rotshaan, en natuurlijk de okopipi – een pijlgifkikker met heel mooie felle kleuren. Er zijn nog maar weinig onderzoekers in ons gebied geweest.

Het is daarom heel waarschijnlijk dat er nog veel onontdekte soorten in ons gebied leven. Wij zijn van plan om een onderzoekscentrum te bouwen, zodat we onderzoekers uit de stad en het buitenland de gelegenheid kunnen bieden deze soorten beter te bestuderen.”

Panda 11

ADVERTENTIE

12 Panda

SAVE THE DATE! SPECIALE TV-SHOW AARDE OP 1 Op woensdag 16 december zet het Wereld Natuur Fonds samen met vele artiesten ‘de Aarde op 1’ in een speciale tv-show. Onze prachtige aarde verdient dit, want nooit eerder werd onmisbare natuur in zo’n hoog tempo vernietigd. Bossen worden gekapt, poolkappen smelten, oceanen worden leeggevist en kwetsbare dieren worden gestroopt voor hun lichaamsdelen. Een leefbare ­toekomst voor dieren, maar ook voor mensen staat op het spel. Hoog tijd om hier allemaal bij stil te staan en in actie te komen! ­­Zet 16 december in de agenda en kijk om 21.30 uur mee naar ‘Aarde op 1’ op NPO1.

ACTUEEL

Rangeractie-corridor lijkt te werken!

Half miljoen stemmen voor de natuur

Beeld: Harm Edens: FC Klap, illustratie: Leonie Hulsman, bever: istock, uitzetten steur: WNF

Meer dan honderd Europese natuurorganisaties hebben het publiek de afgelopen maanden via de campagne ‘Stem voor Natuur’ (Nature Alert) opgeroepen hun stem te laten horen voor de natuur.

Hiermee willen ze voorkomen dat de Europese Commissie de regels voor de natuurbescherming versoepelt. Een versoepeling kan namelijk grote gevolgen hebben voor de vooruitgang die er de afgelopen decennia voor de natuur zijn geboekt. Ruim een half miljoen mensen (in totaal 520.325) heeft laten weten dat de natuur goede bescherming verdient.

Jarenlang belette een weg dwars door Chinees pandagebied dat reuzenpanda’s ten oosten en westen van de weg elkaar konden benaderen. Totdat er – onder meer met de opbrengsten van de WNF-

Rangeracties van 2004 en 2012 – een tunnel werd gegraven voor het verkeer, extra bamboe werd geplant en het terrein langs de weg mocht verwilderen. Dankzij deze corridor komen de panda’s dichter bij de weg.

Nog even en de panda’s uit oost en west vinden elkaar. Dat kan de pandapopulatie een enorme impuls geven, want ze hebben dan eindelijk de mogelijkheid om met elkaar te paren!

‘Ik vraag overal aandacht voor de aarde’ Het Wereld Natuur Fonds is blij met de steun van mensen die op hun eigen manier leiders zijn. Zoals presentator en WNF-ambassadeur Harm Edens.

“Of het nu een ijsbeer is of een boomkikkertje, ik vind alle dieren prachtig. Ik hou van natuur, van beesten, van ruimte. Al heel lang geleden, ik was een jaar of 11, besefte ik dat groei eindig is. Dat het de aarde bedreigt. Daarom ben ik actief voor het Wereld Natuur Fonds. Ik vraag aandacht voor de problemen. Dat doe ik als ambassadeur, maar ook als presentator. Ik probeer overal waar ik kom het beschermen van onze aarde aan de orde te brengen. Nu ik kinderen heb, vind ik dat nog belangrijker dan voorheen. Want welke wereld willen wij doorgeven?”

Opnieuw steuren uitgezet Begin juni hebben ARK Natuurontwikkeling, Sportvisserij Nederland en het Wereld Natuur Fonds samen met basisschoolleerlingen

tientallen jonge steuren uitgezet in de Rijn, precies op de grens tussen Nederland en Duitsland. De vissen zijn voorzien van een zender, zodat het gedrag van de vissen in de Rijn inzichtelijk wordt. Het uitzetten is onderdeel van het Droomfondsproject Natuurherstel Haringvliet, waarin een coalitie van zes organisaties – waaronder het WNF – ruim baan maakt voor deltanatuur. Steuren en andere trekvissen hebben een natuurlijke rivierdelta met zoet-zoutovergangen, getijdenverschillen en een open verbinding naar zee nodig. Een (gedeeltelijk) open Haringvliet is een belangrijke voorwaarde voor een gezonde populatie Europese steuren. In 2012 werden ook steuren uitgezet, in de Oude Maas bij Rotterdam en bovenstrooms, in de Waal. Deze vissen zijn naar zee gezwommen en keren vermoedelijk over ongeveer drie jaar terug om te paaien.

 WWW.STEURENINNEDERLAND.NL Panda 13

LEIDERS

Marc Cornelissen en Philip de Roo: twee inspirerende voortrekkers die waarschuwden voor de gevolgen van klimaatverandering.

EXPEDITIELEIDERS

“Puurheid, weidsheid, een eindeloos landschap en de stilte. Dat is wat het is.

Fantastisch. Onbeschrijfelijk.”

Philip de Roo

EEN ENORM VERLIES Strijdbaar en met een missie. Dat omschrijft de poolreizigers Marc Cornelissen (1968) en Philip de Roo (1985) het best. Hun expeditie van afgelopen voorjaar kende een noodlottige afloop. Het Wereld Natuur Fonds herdenkt.

Tekst: Anique Mangnus

14 Panda

Marc en Philip hebben een grote bijdrage geleverd aan het werk van het Wereld Natuur Fonds. De gegevens die zij verzamelden tijdens hun expedities zijn van onschatbare waarde voor het klimaatonderzoek. “Hun kennis van het ijs was fenomenaal”, vertelt Marian. “Er bestaat

geen andere betrouwbare methode om de dikte van het ijs te meten dan door er ter plekke op te gaan staan en gaten in het ijs te boren. Dat deden zij”, voegt Allard toe.

Marc en Philip hadden de kennis van én – door jarenlange ervaring – het gevoel voor het ijs. Zij kenden het: hoe het eruitzag of zou moeten zien, hoe het voelde, hoe het klonk en hoe het veranderde door de klimaat-verandering. Dat laatste maakte beide mannen strijdbaar. Ze hadden een missie. Ze wilden de wereld waarschuwen voor de gevolgen van klimaatverandering en zoeken naar oplossingen.

Philip nam in 2011 het initiatief tot Missie Sila, een project dat hij samen met Marc uitwerkte. Ze brachten prominenten, onder wie – toen nog – prins WillemAlexander, bijeen om de schoonheid van het poolgebied ter plekke te ervaren en een dialoog aan te gaan over dit kwetsbare gebied met onderzoekers, de Groenlandse overheid en de lokale bevolking. In hetzelfde jaar zette Marc Cold Facts op, een programma dat poolreizigers ondersteunt bij het verzamelen van data voor de wetenschap. Tijdens hun laatste reis onderzochten Marc en Philip de gevolgen van klimaatverandering. De onvoorspelbaarheid van het ijs – waarvoor zij zo waarschuwden – werd hen daar zelf fataal: op slechts honderden meters van hun eindbestemming zakten ze door het ijs. Marian: “Het is zo’n groot verlies. Enorm. Marc is gevonden, Philip niet. Bijzonder is dat in de gezamenlijke tas, tussen de kleren van Marc, een jong, levend vogeltje is gevonden. Een symbool van voortleven.”

“Ik houd van de oneindigheid, de horizon die nooit ophoudt.

Die illustreert voor mij de tijdelijkheid van het leven, de bekrachtiging van het idee dat wat je doet de moeite waard moet zijn.”

Beeld: Marc Cornelissen/Flickr

“H

ij sprong er echt uit. Hij sprak vanuit zijn hart over de natuur”, vertelt ­Marian van Heerde van het Wereld Natuur Fonds. ‘Hij’ is Philip de Roo, die in het jaar 2000 op 15-jarige leeftijd werd geselecteerd om deel te nemen aan Xpedition Cool, een expeditie van het WNF naar de Zuidpool om inzicht te krijgen in de gevolgen van klimaatverandering. Marian ontmoette Philip tijdens de selectieronde. De expeditie was een initiatief van Marc Cornelissen, een ervaren poolreiziger. Marc maakte zijn eerste tocht in 1993; voor Philip was Xpedition Cool zijn eerste kennismaking met het poolgebied. Het werd een schitterende reis en het begin van een hechte vriendschap tussen Philip en Marc. Beide mannen hebben veel poolreizen gemaakt, samen en apart. “Marc en Philip gingen niet op expeditie voor hun eigen glorie en kick, maar om onderzoek te doen naar de feiten en daarmee de natuur te beschermen”, maakt Allard Stapel van het WNF duidelijk. “Ik heb vooral Marc goed gekend. We werkten al zo’n vijftien jaar samen. Als geen ander wist Marc de link te leggen tussen onderzoek, natuurbescherming en expedities. Hij was altijd op zoek naar informatie waar anderen niet aan konden komen.”

Marc Cornelissen

Panda 15

LEIDERS

Belangrijke beslissers van over de hele wereld houden regelmatig topoverleg over natuurbescherming.

TOPCONFERENTIE

TOP OF FLOP? Alle ogen zijn in december gericht op Parijs. De plek waar de leiders van 193 VN-landen bijeenkomen voor de belangrijkste internationale klimaattop sinds jaren: de COP21. Ook voor het beschermen van de natuur bestaan verschillende internationale topconferenties. Maar hebben dergelijke ontmoetingen zin?

M

Tekst: Jocelyn Vreugdenhil, Mandy Vinkenvleugel

isschien wel de bekendste ‘natuurtop’ is de CITESconferentie. Elke drie jaar komen afgevaardigden van de 178 aangesloten landen bijeen om de handel in bedreigde dier- en plantensoorten te reguleren. Tijdens de conferentie wordt gestemd over de ingediende voorstellen van de aangesloten landen. Alleen de afgevaardigden van de landen mogen stemmen; het Wereld Natuur Fonds heeft als goededoelenorganisatie geen stemrecht. Toch is C ­ ITES voor ons enorm belangrijk, want hier wordt bepaald welke soort met de status ‘bedreigd’ extra wordt ­beschermd en welke handelsbeperkingen daarvoor

worden opgelegd. Door vooraf te onderhandelen en te lobbyen proberen we achter de schermen invloed uit te oefenen op de stemming.

Politiek spel

Het politieke lobbyspel, dat door alle aanwezigen wordt gespeeld, viert hoogtij tijdens de CITES-conferentie. In de wandelgangen, tijdens diners, aan de bar: overal proberen­ partijen afgevaardigden ervan te overtuigen met hen mee te stemmen. Regelmatig blijkt dat economisch gewin belangrijker wordt gevonden dan herstel van de natuur.

Zo lukte het Japan in 2010 om een voorstel van Monaco om de handel in blauwvintonijn te verbieden, van tafel te vegen. De vis wordt in Japan veel verhandeld en het land probeerde zo veel mogelijk andere landen zo ver te krijgen tegen het voorstel te stemmen. Het lukte.

Dat economisch belang niet altijd wint, bleek tijdens de laatste conferentie in 2013. Na twintig jaar pleiten voor de bescherming van haaien, werd tijdens deze top besloten dat de hamerhaai, de haringhaai en de oceanische witpunthaai betere bescherming krijgen. Vooraf was het zeer de vraag of de voorstellen het zouden redden. In landen als China en Japan wordt graag haaienvinnensoep gegeten en deze grote landen hebben een sterke lobby.

Gelukkig stemde ruim tweederde van de afgevaardigden voor de voorstellen. Een historisch moment!

Nazorg

Na afloop van internationale topontmoetingen speelt het Wereld Natuur Fonds een belangrijke rol in het adviseren­ en ondersteunen van landen bij het tot uitvoering brengen van de afspraken. En als landen zich niet aan de gemaakte afspraken houden, spreken we ze erop aan. Ook dát is natuurbescherming.

CITES (CONVENTION ON INTERNATIONAL TRADE IN ENDANGERED SPECIES) Het overleg beperkt zich tot ĂŠĂŠn onderwerp: bestrijden van illegale handel in bedreigde dier- en plantensoorten. Hierdoor is het makkelijker om tot concrete afspraken te komen.

Dankzij een lobby van het Wereld Natuur Fonds staat de haai op de lijst van bedreigde diersoorten en wordt de handel in haaienvinnen aangepakt.

Recente doorbraak is de ondertekening door Thailand van het Ivory Action Plan om de ivoorhandel aan te pakken.

CITES heeft als een van de weinige conventies echt tanden. Als een land zich niet aan de regels houdt, kan het gestraft worden met een ban op handel, wat dat land economisch treft.

Alleen de 175 landen die het CITES-verdrag

hebben ondertekend, zijn aanwezig bij de top, die om de twee jaar georganiseerd wordt.

Hoewel de bij CITES aangesloten landen wettelijk verplicht zijn uitvoering aan het CITES-verdrag te geven, treedt het verdrag niet in de plaats van nationale wetgeving.

Een korte beschouwing van drie internationale topconferenties. Wat werkt goed en welke minpunten zijn er?

KLIMAATCONFERENTIE VAN DE VERENIGDE NATIES Leiders en vertegenwoordigers van alle 193 VNlanden zijn aanwezig. Dat maakt dat gedurende de top de aandacht van de hele wereld gericht is op het klimaat, CO2-uitstoot en op mondiale temperatuurstijging in het bijzonder.

Op veel details wordt vooruitgang geboekt.

Voorbeeld is REDD (Reducing Emissions from Deforestation and Degradation): tegengaan van grootschalige ontbossing in het Amazone-gebied en op Borneo in het belang van vermindering van CO2-uitstoot. Voor REDD zijn de laatste jaren veel stappen gezet. Het Wereld Natuur Fonds heeft daarin een belangrijke rol gespeeld. Zonder een mondiaal klimaatverdrag in Parijs is REDD echter weinig waard.

CBD (CONVENTION ON BIOLOGICAL DIVERSITY) Het Verdrag inzake de Biologische Diversiteit is in 1992 opgesteld en ondertekend door 193 landen.

De landen die lid zijn, verplichten zichzelf hiermee om op nationaal niveau voorzieningen te treffen voor het behoud van de biodiversiteit.

Om de twee jaar wordt er een CBD-top georganiseerd om te overleggen en nieuwe doelen te stellen.

Ondanks het verdrag en alle inspanningen van het

Wereld Natuur Fonds om doelen te stellen en het verdrag draaiende te houden, gaat het wereldwijd niet goed met de biodiversiteit. De afgelopen veertig jaar is de biodiversiteit op aarde gehalveerd.

Ondanks hun ondertekening van het CBD-verdrag doen landen, waaronder Nederland, veel te weinig om de biodiversiteit te beschermen.

Het is een groot circus waar duizenden mensen

op afvliegen. Twee weken wordt op hoog en laag niveau onderhandeld en als de klok twaalf slaat, is er pas een akkoord. Achteraf valt wat overeengekomen is in het klimaatverdrag vaak tegen.

Het nieuwe klimaatakkoord zal pas in 2020 van kracht zijn. Het is de vraag of dat op tijd is.

Panda 17

Beeld: ijsbeer: Corbis, snelweg: Siqui Sanchez/Corbis, schoorsteen: DKAR Images/Corbis, haai: Michele Westmorland/Corbis, regenwoud: Mauri Rautkari/WWF, orang-oetan, tijgeroog, zeeschildpad: Steve Bloom, olifanten, neushoorn: ImageSelect/Steve Bloom

DRIE VOORBEELDEN

LEIDERS

Elke roedel wolven wordt geleid door een alfamannetje en een alfavrouwtje.

Beeld: Peter Cairns / NaturePL

TOPKOPPEL

DE HIËRARCHIE BINNEN EEN ROEDEL WOLVEN IS HEEL HELDER: EEN ALFAKOPPEL LEIDT DE BOEL, DE OVERIGE WOLVEN VOLGEN VREEDZAAM. ALLEEN HET ALFAKOPPEL KRIJGT WELPEN, DE REST HELPT MET DE VERZORGING. 18 Panda

Panda 19

LEIDERS

Roedels, kuddes of scholen: de meeste dieren kunnen niet zonder aanvoerder.

AANVOERDER 1

OPVOLGING

In de Rode Zee vormen vlaggenbaarzen kleine scholen van oranje visjes – alle vrouwtjes – met een paars aangelopen mannetje dat zijn vinspriet als een vlag omhoog steekt. Hij is de leider.

Maar ook onder de vrouwtjes is een rang­orde. Als het mannetje wegvalt, verandert­het bazigste vrouwtje geleidelijk in een man en neemt de leiding.

1 Beeld: Georgette Douwma/NaturePL

BAAS

Leiders in het dierenrijk vechten zich naar de top of winnen respect van hun ondergeschikten met uiterlijk vertoon, kennis of dwingende geuren.

Tekst: Geert-Jan Roebers

2 Beeld: Frans Lanting/Getty Images 2

URINE

Bij naakte molratten is de grootste vrouw van de familie de baas. Het gravend zoeken naar knollen en wortelen in een uitgebreid gangenstelsel laat ze aan haar onderdanen over. Deze koningin beperkt zich tot het besturen van haar volk, paren en baren. Via stoffen in haar urine houdt ze haar hardwerkende nakomelingen steriel en gehoorzaam.

Behalve bij olifanten en naakte molratten zijn er nog meer diersoorten waar vrouwen de baas zijn:  WWW.WNF.NL/PANDAMAGAZINE

3 Beeld: Denis-Huot/NaturePL 3

ERVARING

Olifanten worden gedurende hun leven steeds wijzer. Volwassen mannen verlaten de kudde, de vrouwen blijven bij elkaar.

Vrijwel altijd heeft de oudste vrouw de leiding. Deze zogenaamde matriarch is niet streng, maar wel duidelijk. Ze beslist wanneer de kudde pauzeert of verder trekt. Iedereen vertrouwt op haar en haar olifantengeheugen.

5 Beeld: Eric Medard/NaturePL

7

OOGMETING

De strijd om de heerschappij gaat bij steeloogvlieg-mannetjes op een wel heel eenvoudige manier. Ze gaan oog in oog staan en de vlieg met de grootste oogafstand wint de gunst van de toekijkende vrouwtjes.

Mark Moffett/GettyImages

7 Beeld: Phil Savoie/NaturePL

6

SCHOUDERVULLING

In een grote groep mantelbavianen herken je de leider direct: de ogenschijnlijk brede aap in het midden. Door zijn kroeshaar lijkt het of hij brede schouders en een dikke 4 Beeld: Richard du Toit/NaturePL 4

nek heeft. En daarmee dwingt hij respect af. Hij ontwikkelt zijn statussymbool onder invloed van hormonen waarvan hij er meer aanmaakt naarmate zijn zelfverzekerdheid stijgt. Een zichzelf versterkend proces dus.

6 Beeld: John Brown/Getty images

GAAP

Nijlpaarden kunnen hevige gevechten houden om de baas te worden over een stuk rivier. Is de heerschappij eenmaal gevestigd, dan hoeft de leider alleen maar regelmatig te geeuwen. Doorgaans ontneemt de aanblik van de soms decimeters lange hoektanden een buurman zijn ambities en lust om de strijd opnieuw aan te gaan.

5

RAMMEN

Het bepalen van de rangorde gaat bij steenbokken met grof geweld. De mannen knallen urenlang met de koppen tegen elkaar in een arena die zich vaak letterlijk op de rand van de afgrond bevindt. Hoewel er wel eens slachtoffers vallen, komen de meeste er ongeschonden van af, dankzij de schokbrekers in hun schedel en een goed evenwichtsgevoel.

Panda 21

LEIDERS

Het eerste broedpaar zeearenden dat in 2006 neerstreek in Nederland vervulde een voortrekkersrol.

COMEBACK

DELTAVLIEGER DE ZEEAREND

De zeearend is de grootste roofvogel van Europa en wordt door zijn enorme spanwijdte ook wel ‘vliegende deur’ genoemd. Zeearenden leven in monogame koppels en bouwen hun nest in bomen of op ­rotswanden. Een nest kan een doorsnee van twee meter hebben en twee meter hoog zijn.

22 Panda

Afmetingen 77 - 95 cm; spanwijdte 230 - 244 cm Gewicht 5,2 - 6,9 kg (v); 3 - 4,6 kg (m) Leeftijd 36 jaar (wild), 50 jaar (gevangenschap) Voedsel vis, (water)vogels, aas Broeden 1 tot 3 eieren (meestal 2), broedduur 38 dagen

DE ZEEAREND HOUDT VAN GROTE, OPEN GEBIEDEN MET VEEL WATER

De grootste roofvogel van Europa was in de 19e eeuw op veel plekken uitgestorven.

Maar de imposante zeearend laat spectaculair herstel zien, ook in Nederland.

Tekst: Lonneke Kranendonk Beeld: Frans Lemmens

Begin jaren negentig van de vorige eeuw leek het er nog op dat de zeearend niet op eigen kracht in ons land kon terug­keren. De vogel hoort in ons delta- en rivierengebied en kwam hier vroeger ook voor. In 1993 kwam het Wereld Natuur Fonds met een voorstel voor herintroductie. Toen in 1996 de vergunning werd verleend, bleek er opeens een broedpaar in Hannover te zitten. Relatief dichtbij, dus het plan voor herintroductie werd afgeblazen. De hoop was dat de zeearend het op eigen kracht zou redden. En dat lukte.

Als wintergast werd hij al veel eerder gezien, maar sinds 2006 ook als broedvogel. Het ­eerste broedpaar koos de Oostvaardersplassen, waar de vogels sindsdien elk jaar broeden.

Kroon op het werk

Anno 2015 wordt er op vijf plekken in Nederland gebroed: de Oostvaardersplassen, het Lauwersmeer, in de IJsselmonding, op een eiland in het Zwarte Meer en op twee plekken in de Biesbosch. Tot nu toe zijn er op de verschillende broedlokaties in totaal 28 jongen uitgevlogen. Een kroon op vele jaren natuurherstelwerk. Soorten die in een bepaald gebied zijn uitgestorven, kunnen namelijk terugkomen als de omstandigheden verbeterd zijn. De inzet op natuurontwikkeling van waterrijke gebieden heeft meegeholpen de wieg voor de zeearend te timmeren. Daarnaast heeft ook het verbod op landbouwgiffen, zoals DDT, een belangrijke rol gespeeld bij het herstel van de populatie. Zeearenden staan aan de top

van de voedselketen en zijn hierdoor extra gevoelig voor dit soort vergiftigingen. Milieuvervuiling heeft de voortplanting lange tijd onder druk gezet.

Verkennen

De zeearend houdt van grote, open gebieden met veel water.

Zo zijn in de Oostvaardersplassen en de Biesbosch genoeg prooien voor de roofvogel te vinden. Dat is maar goed ook, want de zeearend is een luie jager. Het liefst zit hij urenlang stil op de uitkijk in de buurt van een plas of rivier en hij pakt bij voorkeur een makkelijke prooi: vissen die dicht bij de oppervlakte komen of jonge ganzen in de lente.

Onvolwassen zeearenden verkennen momenteel nieuwe gebieden bij het Haringvliet en de randmeren rond de IJsseldelta. De jonge zeearenden blijven ‘overzomeren’. Een goed teken, want dit kan het begin zijn van uitbreiding.

Ruim baan voor deltanatuur

In het Nederlandse deltagebied valt nog veel natuurwinst te behalen. Stilstaand water in voormalige zeearmen, nu gevuld met zoet water, kan hier zuurstofloos worden en op sommige plekken zijn blauwalgen een probleem. De beste manier om de delta gezond te houden is meer doorstroming en herstel van de natuurlijke overgang tussen zoet en zout water. Dit zal leiden tot meer voedsel waarvan vissen en dus ook de zeearend profiteren. Het Wereld Natuur Fonds is initiatiefnemer van het Droomfondsproject Natuurherstel Haringvliet.

Een project waarin een coalitie van zes organisaties (Natuur­ monumenten, ARK Natuurontwikkeling, Sportvisserij Nederland, Staatsbosbeheer, Vogelbescherming Nederland en het WNF), met steun van de Nationale Postcode Loterij, ruim baan maakt voor deltanatuur, trekvogels en trekvissen.

Als we van ‘vechten tegen water’ naar ‘leven met water’ gaan, ziet de toekomst er voor de zeearend goed uit.

HOLLAND, NATUUR IN DE DELTA De zeearend is een van de hoofdrolspelers van de film ‘Holland, natuur in de delta’. Deze nieuwe natuurfilm van de makers van ‘De Nieuwe Wildernis’ wordt een ode aan de natuur in ons deltagebied. Het Wereld ­Natuur Fonds is partner van de film waarin het verhaal wordt verteld door de ogen van vijf dieren: zeearend, bever, haas, pimpernelblauwtje en stekelbaarsje. Vanuit een speciaal gebouwde observatiehut in de Biesbosch is maandenlang het leven op en rond een zeearendnest gefilmd, tot het moment dat de beide jongen uitvlogen. De filmmakers gebruikten

de nieuwste technieken, waaronder een drone die rond het inmiddels verlaten nest vloog. Ook werd er gebruik­gemaakt van een tamme zeearend, die met een camera op zijn rug over het gebied vloog.

‘Holland, natuur in de delta’ gaat op 21 september in Utrecht in première. Vanaf 24 september is de film in 152 bioscopen in Nederland te zien (duur: 90 minuten). Bekijk de trailer via:  WWW.WNF.NL/TRAILERHOLLANDDEFILM Panda 23

ONZE PARTNERS

De Nationale Postcode Loterij, de grootste goededoelenloterij van Nederland, bestaat 25 jaar.

Sinds 1989 werd er ruim 6,5 miljard euro geschonken aan organisaties die zich inzetten voor mens en natuur. Het Wereld Natuur Fonds is sinds 1993 beneficiĂŤnt van de Nationale Postcode Loterij.

24 Panda

De familie Amoer. Een realitysoap. Benieuwd hoe het leven van een amoerluipaard eruitziet?

Maak dan kennis met de familie Amoer. In een nieuwe WNF YouTube-serie onthullen tien camera’s op verborgen plekken alles over een familie amoerluipaarden in Rusland. Zo ziet u hoe de jongen worden opgevoed en krijgt u een uniek inkijkje in hun familieleven.

Ga naar  YOUTUBE.COM/WWFNETHERLANDS en abonneer u om geen aflevering te missen.

ACTUEEL

Nepal: geen neushoorns gestroopt Evenals in 2011 en 2013 is er vorig jaar geen enkele neushoorn gestroopt in Nepal. Dat is het resultaat van een uitstekende samenwer-

king tussen de lokale bevolking, het leger, de politie, de overheid en het Wereld Natuur Fonds en andere natuurbeschermingsorganisaties. Het nieuws werd bekendgemaakt een week na de verwoestende aardbeving in april van dit jaar. Anil Manandhar van WWF-Nepal: “Voor een land dat moet herstellen van zo’n afschuwelijke ramp, is dit natuurbeschermingssucces bemoedigend. Het is een verhaal van hoop.”

Ook bracht de Nepalese overheid nieuwe cijfers naar buiten over het aantal neushoorns. Er leven nu 645 Indische neushoorns in het wild. Bij de vorige telling in 2011 waren dat er nog 534. Dat betekent een stijging van 21 procent.

Beeld: Ranger-actie: WNF, neushoorn: Enrique Lopez-Tapia/NaturePL, zeeschildpad: Doug Perrine/NaturePL, Bas Nuytinck: Ruurd Dankloff

Illegale handel zeeschildpadden in China gedaald Tijdens een onderzoek begin dit jaar werden vijf karetschildpadden gevonden in enkele winkels in de Chinese stad Beihai, voorheen dé hotspot

voor illegale handel in zeeschildpadden. ­Medio vorig jaar werden er bij een zelfde onderzoek nog meer dan tachtig zeeschildpadden gevonden. Deze spectaculaire

daling is te danken aan diverse maatregelen, zoals het monitoren van de lokale markten en het handhaven van het handelsverbod. Het onderzoek werd uitgevoerd door TRAFFIC. Dit onafhankelijke onderzoeksbureau werd in 1976 opgericht en brengt de handel in bedreigde dieren en planten in kaart.

‘Ik wil mensen inspireren’ Het Wereld Natuur Fonds prijst zich gelukkig met de steun van mensen die op hun eigen manier leiders zijn. Bas Nuytinck werd gevraagd of hij kon helpen in het bestuur van de Club van 100, jaarring 2015.

Hij zei meteen ‘ja’ en is nu voorzitter.

“De vraag kwam precies op het goede moment. Ik ben druk met mijn werk, gezin en sport, maar wilde daarnaast iets bijdragen aan een betere wereld. De Club van 100 doet dat. Elk jaar start er een nieuwe Club, waarbij 100 leden en hun gezinnen samen vijf jaar lang een WNF-project steunen. Bij ons is dat het Noordpoolgebied.

Klimaatverandering is daarbij een belangrijk thema. Laatst sprak weerman Reinier van den Berg voor onze club. Dan wordt wel heel erg duidelijk dat wat wij hier doen gevolgen heeft voor het poolgebied en – door het smelten van de poolkappen – ook weer voor ons. Dat inspireert om iets doen. Als voorzitter voel ik me een soort ambassadeur. Ik wil ook andere mensen bewegen iets te doen voor de natuur.”

Hebt u interesse in deelname aan de Club van 100, jaarring 2015? Neem dan contact op met Marijn Brummelhuis, accountmanager Club van 100: mbrummelhuis@wwf.nl  WWW.WNF.NL/CLUBVAN100

WNF-Ranger gaat naar Borneo WNF-Ranger Ole (10) is een van de vele kinderen die afgelopen voorjaar actie voerden voor de orang-oetan. Hij deed dat

zo goed, dat hij en zijn vriend Maarten (11) eind augustus naar Borneo mochten. Bij het ter perse gaan van deze Panda gingen zij de reis nog maken. Tijdens hun verblijf zullen Ole en Maarten de orang-oetans bezoeken en het werk van het Wereld Natuur Fonds bekijken. Het tvprogramma Zapp Your Planet zal ‘meereizen’ om een reportageserie van het bezoek te maken. Het is de bedoeling dat deze rond de herfstvakantie wordt uitgezonden op Zapp op NPO3.

Panda 25

LEIDERS

Het Wereld Natuur Fonds werkt veel samen met lokale mensen die het voortouw nemen in natuurbescherming.

KOPLOPER

‘ DE BRUL VAN EEN LEEUW IS HET GEWELDIGSTE GELUID DAT ER IS’ Thandiwe Mweetwa uit Zambia wijdt haar leven aan de bescherming van leeuwen. Met passie én onderzoek overtuigt zij mensen van het belang van de koning onder de dieren.

Tekst: Anique Mangnus Beeld: ZCP/WWF, kaartje Afrika: iStock

In 1975 leefden er nog zo’n 200.000 leeuwen op het Afrikaanse continent. Nu, veertig jaar later, wordt het aantal geschat op ongeveer 30.000. Het verdwijnen van leefgebied, stroperij en conflicten tussen mens en dier bedreigen de populatie. Als jong meisje raakte Thandiwe Mweetwa al gefascineerd door leeuwen. “Ik woonde eerst in het zuiden van Zambia en zag wilde dieren alleen maar op tv. Mijn favoriete tv-programma was Untamed Africa. Het maakte niet uit over welk dier de aflevering ging, ik zat altijd aan de buis gekluisterd. Op mijn dertiende verhuisde ik naar Luangwa Valley in het oosten van Zambia en daar zag ik voor het eerst leeuwen in het wild. Dat was geweldig.” Thandiwe­raakte zo gefascineerd door de natuur om haar heen, dat ze zich op secondary school aansloot bij de Conservation Club van de school, een club speciaal voor kinderen die geïnteresseerd zijn in natuurbescherming. “Hier hoorde ik over het werk 26 Panda

van natuur­beschermers als Jane Goodall. Zo inspirerend!”

Het was het begin van een roeping. Thandiwe wilde de natuur beschermen en ontwikkelde een passie voor leeuwen.

“In eerste instantie wilde ik dierenarts worden. Maar tijdens de anatomielessen kwam ik erachter dat het snijden in dieren niet mijn sterkste kant was…”

Geweldig gebrul

Via haar school kon Thandiwe in de zomermaanden vrijwilligerswerk doen bij het Zambia Carnivore Programme (ZCP) van het Wereld Natuur Fonds. Dit programma heeft als doel grote vleeseters, zoals de leeuw, te beschermen. “Op de eerste dag dat ik voor het ZCP werkte, stonden we plotseling op twintig meter afstand van vier jonge mannetjesleeuwen.

Ik hoorde ze van zó dichtbij brullen. Het was het geweldigste geluid dat ik ooit heb gehoord.” Thandiwe assisteerde

Afrika

Zambia

Luangwa Valley Thandiwe met ZCP-personeel en scholieren van de Conservation Club

diverse zomers de medewerkers in het veld, die onderzoek deden naar leeuwen, hyena’s, luipaarden en wilde honden.

“Er wordt veel gestroopt in de regio en we kregen regelmatig melding dat er een dier vastzat in een strik. Dan zetten we snel een bevrijdingsactie in gang.”

Na de secondary school vertrok Thandiwe naar Canada, waar ze Toegepaste Biologie ging studeren aan de Universiteit van British Columbia in Vancouver. Maar elke zomer ging ze terug naar Zambia om te werken voor het Zambia Carnivore Programme.

Verschil maken

Thandiwe doet nog steeds onderzoek naar leeuwen, nu als master-student aan de Universiteit van Arizona. Ze onderzocht onder meer wat de invloed van een jachtverbod in 2013 was op de omvang en groei van leeuwenpopulaties in Luangwa Valley. Door haar werk komt ze ook in contact met inspirerende personen. “In 2011 ontmoette ik Jane Goodall.

Het was een van de mooiste momenten van mijn leven. Het was zo overweldigend, ik heb de hele tijd gehuild.”

‘ ALS MENSEN MEER LEREN OVER DIT DIER, ZULLEN ZE HET OOK MEER WILLEN BESCHERMEN’ Thandiwes inspanningen op het gebied van natuur­ bescherming in Luangwa Valley werden begin 2014 beloond met de Russell E. Train Fellowship van het Wereld Natuur Fonds. Dit is een prestigieus programma dat gepassioneerde natuur­beschermers professionele en financiële steun geeft.

Thandiwe en Gibson Banda van de Zambia Wildlife Authority (een van de samenwerkingspartners van ZCP) voorzien een leeuwin van een zender-halsband

“Voor mij is dit een geweldige kans om professioneel en academisch te groeien”, vertelt Thandiwe. Het stelt haar in staat onderzoek te blijven doen naar de grootste leeuwenpopulatie in Zambia. Ze wil verschil maken en een bijdrage leveren aan het voortbestaan van deze ‘koning’ onder de dieren. “De leeuw hoort bij dit gebied en mag niet uitsterven. Ik wil de publieke opinie over leeuwen veranderen.

Als mensen meer leren over dit dier, zullen ze het ook meer willen beschermen.”

Thandiwe Mweetwa (27) is bachelor of science in de Toegepaste Biologie en studeert nu aan de universiteit van Arizona. Voor haar master doet ze onderzoek naar de dalende populatie leeuwen in Luangwa Valley.

Thandiwe is geboren in het zuiden van Zambia. Op dertienjarige leeftijd verhuisde ze naar Luangwa Valley in het oosten van het land.

Panda 27

LEIDERS

Een school vissen heeft duidelijke regels waaraan elke vis zich houdt.

STUURLOOS?

VEILIG SAMEN

Beeld: Federico Cabello

Binnen de meeste scholen vissen is geen enkel exemplaar de leider. Alle vissen zijn gelijkwaardig en elk individu probeert steeds op dezelfde afstand te blijven van de vissen om hem heen. Angst is de belangrijkste drijfveer voor vissen om in een school te zwemmen. Omdat een vis alleen een makkelijke prooi is voor een roofdier, verschuilen de dieren zich liever achter elkaar. Die drang wordt groter naarmate de situatie bedreigender is. Wordt de school belaagd, dan verandert de formatie in een compacte bal.

De vissen zijn zich niet bewust van de formatie waarin ze zwemmen en ze houden zich allemaal aan drie simpele regels: blijf bij elkaar, houd voldoende afstand en zwem ongeveer dezelfde kant op als de rest. De zwemrichting van een school verandert alleen door toevalligheden, bijvoorbeeld een rots die in de weg staat.

28 Panda

Panda 29

LEIDERS LIEFDE

Het Wereld Toonaangevende Natuur Fonds en Indonesië bedrijven hebben kunnen al meer veel dan 50 betekenen jaar een bijzondere voor de natuur. band.

VOOROP IN VERDUURZAMING INNIG

WINST VOOR DE NATUUR De beste oplossingen voor de natuur vind je samen met anderen. Daarom werkt het Wereld Natuur Fonds samen met bedrijven die voorop willen lopen in het verduurzamen van hun sector.

Tekst: Suzanne Visser Beeld: illustratie: istock, logo’s: WNF

H

oe zorgen we ervoor dat de aarde ons – mens én natuur – ook in de toekomst kan blijven voorzien van alles wat we nodig hebben? Dat is de grote vraag waar we voor staan. In 2050 moet onze aarde bijna 9 miljard mensen voeden en nu al gebruiken we met ruim 7 miljard mensen meer natuurlijke grondstoffen dan de aarde kan aanvullen.

de markten in de richting van duurzaamheid kunnen laten kantelen. Eén manier is om samen te werken aan certificering van productieketens. Dat doen we via rondetafels waar alle partijen uit de keten aanschuiven, van producent tot handelaar. We richten ons vooral op grondstoffen waarvoor Nederland een belangrijk handels- en verwerkingsland is, zoals soja (RTRS), palmolie (RSPO), hout (FSC), wildgevangen vis (MSC) en kweekvis (ASC).

Duurzame oplossingen

Voortrekkersrol

Een van de manieren waarop het Wereld Natuur Fonds een verschil kan maken, is door met bedrijven samen te werken aan duurzame oplossingen. Het zijn juist bedrijven die op grote schaal gebruikmaken van grondstoffen, water en energie. De productie hiervan is een belangrijke bedreiging voor de natuur.

Het WNF kiest daarbij voor samenwerking met bedrijven en sectoren die door hun omvang en impact 30 Panda

Een andere belangrijke samenwerkingsvorm is een één-op-één-partnerschap met toonaangevende bedrijven in Nederland. Voorbeelden zijn Ahold (vis, palmolie, soja en papier), Eneco (duurzame energie), Rabobank (duurzame productieketens) en KLM (biobrandstoffen en duurzame catering). Een belangrijke voorwaarde is dat de marktleider zelf de ambitie heeft om een voortrekkersrol te vervullen. Is dat het geval,

MARKTLEIDER: ENECO Eneco wil ook wat betreft duurzaamheid een leiderschapsrol in de energiemarkt vervullen. Dit sluit aan bij de ambitie van het WNF dat in 2050 alle energie uit hernieuwbare bronnen komt. Samen hebben we concrete doelen geformuleerd, compleet met tijdpad.

CONCRETE INITIATIEVEN: One Planet Thinking: Eneco, het Wereld Natuur Fonds en consultancybedrijf Ecofys ontwikkelen een wetenschappelijke methodiek waarmee bedrijven beter kunnen vaststellen hoe ze binnen de grenzen van de aarde kunnen opereren.

Climate Savers: Eneco neemt deel aan het internationale Climate Savers-programma van het WNF. Onder dit programma stelt Eneco zichzelf harde doelen op het verminderen van CO2-uitstoot en is daarmee een aanjager op het gebied van verduurzaming van de energiesector in Europa.

Biomassa: Eneco stelt hogere eisen aan het gebruik van biomassa dan de rest van de energiesector en is actief betrokken om te zorgen dat deze aangescherpte criteria Europese standaarden worden.

REDD+: Eneco stimuleert een gezonde handel in CO2certificaten waarvan de opbrengsten leiden tot het behoud van natuurlijk bos. REDD+ is een financieel instrument hiervoor.

MARKTLEIDER: RABOBANK Rabobank en het Wereld Natuur Fonds willen aantonen dat het behoud van natuurlijke hulpbronnen en de bescherming van ecosystemen goed kunnen samengaan met economisch rendement.

Gezamenlijk werken we aan projecten, waarbij Rabobank zijn financiële expertise inzet en wij kennis over ecosystemen en het herstel ervan leveren.

CONCRETE RESULTATEN TOT NU TOE: Brazilië: onderzoek verbetering landbouwpraktijken. Doel: tegengaan van de ontbossing in het Atlantic Forest en de Cerrado.

dan onderzoeken we waar de ambitie van het bedrijf en die van het Wereld Natuur Fonds elkaar raken. Dat is het punt waarop we doelen formuleren.

Indonesië: hulp bij RSPO-certificering voor palmolieplantages van kleine boeren. Doel: geen verdere uitbreiding van palmolieproductie in het tropisch regenwoud.

Stimulerende factor

India: ontwikkeling efficiency tools voor suikerproducenten rondom waterverbruik en CO2-uitstoot. Doel: geen verdere uitbreiding van suikerproductie in het leefgebied van de tijger.

Juist marktleiders bezitten de positie en de middelen om niet alleen in hun eigen bedrijf, maar ook in hun eigen sector een ontwikkeling op gang te brengen. Belangrijk is dat de marktleider laat zien dat een onderneming ook winstgevend kan zijn als duurzaamheid meeweegt in het businessmodel, en andere bedrijven stimuleert ook deze stap te zetten.

Zijn de doelen met de marktleider bereikt, dan eindigt ook onze samenwerking met het bedrijf; maar wel in de verwachting dat het bedrijf op de ingeslagen weg voortgaat en een stimulerende factor blijft voor andere bedrijven in de sector. In sommige gevallen zetten we de samenwerking voort op basis van nieuwe, meer ­ambitieuze doelen.

Nederland (Friesland): stimulans voor meer biodiversiteit in de landbouw­praktijk.­Doel: aantrekkelijk agrarisch landschap waar de natuur floreert.

Chili: verduurzaming kweekzalmindustrie volgens de ASC-­ certificering. Doel: beschermen van het leefgebied van de blauwe vinvis en witbuikdolfijn.

 WWW.WNF.NL/PARTNERS Panda 31

LEIDERS

De managementstijlen van mensen en dieren hebben veel overeenkomsten.

TEST

WAT VOOR LEIDER BENT U? DOE DE

T E S T!

De ene leider is de andere niet.

Komt uw manier van leiding­geven het meest overeen met die van een gorilla, olifant, kameel of stokstaart? Doe de test en ontdek het.

Tekst: Frits Vaandrager

32 Panda

HOE GEEFT U LEIDING AAN UW TEAM?

HOE ZIET UW WERKRUIMTE ERUIT?

A U loopt voorop en bepaalt, de rest volgt.

B U geeft uw mensen veel vrijheid en stuurt bij als iets mis dreigt te gaan.

C U houdt het overzicht en deelt taken uit.

D U deelt uw kennis met uw mensen en werkt nauw met ze samen.

A U hebt een eigen kantoor op de bovenste verdieping. Uw teamleden zitten een etage lager.

B U hebt een centrale plek in de kantoortuin, uw teamleden kiezen een eigen plek.

C U bepaalt waar de medewerkers in de kantoortuin zitten.

D U bezet een kantoor met vaste medewerkers. Met eventuele thuiswerkers houdt u telefonisch contact.

HOE TREEDT U OP TEGEN OPSTANDIGE TEAMLEDEN? A U gaat de confrontatie aan en bijt fel van u af.

B U wordt zelden uitgedaagd.

C U ontslaat ondergeschikten die een bedreiging kunnen vormen.

D Opstandige teamleden komen niet voor; u neemt uitsluitend mensen aan die u respecteren en loyaal aan u zijn.

HOE GAAT U DE CONCURRENTIE TE LIJF? A U ontwijkt uw concurrenten liever.

B U gaat er in uw eentje op af en gaat de strijd aan.

C U zet met het hele team de aanval in.

D U laat uw ervaren mensen de confrontatie met de concurrent aangaan.

STEL, U GAAT UIT ETEN MET UW TEAM. HOE GEDRAAGT U ZICH TIJDENS DIT UITJE? A U bekommert zich om uw eigen eten en bent totaal niet geïnteresseerd in de anderen.

B U houdt de anderen precies in de gaten, maar laat hen verder met rust.

C U pikt graag van alle borden een hapje mee.

D U regelt en betaalt alles voor de anderen.

IN WELKE ORGANISATIE VOELT U ZICH HET BEST THUIS? A Een hiërarchisch systeem met één dominante manager aan het hoofd.

B Kleine teams met elk een unithoofd in een verder platte organisatie.

C Een (familie)bedrijf met een duidelijk (familie)hoofd dat de lakens uitdeelt.

D Een organisatie met overwegend vrouwen, die wordt geleid door de meest ervaren dame.

HOE GAAT U OM MET EEN JONG TALENT? A U brengt hem of haar onder bij een van uw teamleden en kijkt er verder niet meer naar om.

B U geeft een jong talent veel vrijheid. Hij of zij mag bijna alles proberen.

C U zorgt ervoor dat een van uw medewerkers de nieuweling wegwijs maakt en houdt zijn of haar ontwikkeling nauwlettend in de gaten.

D U leidt een jong talent op, eventueel samen met een ander teamlid.

OVERWEGEND A

←A utoritaire kameel Hebt u vooral A’s gescoord, dan hebt u de managementkwaliteiten van een kameel. Een autoritaire stijl, waarbij de leider alles bepaalt.

U wordt niet graag tegengesproken en u vraagt geen advies aan andere mensen binnen uw organisatie. Als iemand anders een gooi doet naar uw positie, gaat u de strijd aan. U bent op uw best als uw medewerkers u op de voet volgen.

OVERWEGEND B

→ C harismatische gorilla De managementstijl van een gorilla laat zich het best omschrijven als charismatisch. U geniet zo veel respect in de groep, dat u zich zelden hoeft te laten gelden. U straalt vooral rust uit en staat bijna alles toe. Alleen als iemand ver over de schreef gaat of er iets ernstig fout dreigt te gaan, grijpt u – met veel machtsvertoon – in. Daarna keert de rust spoedig terug.

OVERWEGEND D

OVERWEGEND C

←D elegerend stokstaartje

Uw managementstijl lijkt op die van een olifant, waar het oudste en meest ervaren vrouwtje de leider is. Dankzij uw ervaring en kennis vertrouwen uw medewerkers de keuzes die u maakt. Uw manier van leidinggeven komt het best tot zijn recht binnen organisaties waar het verloop onder personeel laag is.

Hebt u vooral C’s gekozen? Dan komt uw managementstijl overeen met die van een stokstaart. U bent behoorlijk dominant en zorgt voor een duidelijke taakverdeling binnen de groep. Omdat u mensen de verantwoordelijkheid geeft voor een deel van de werkzaamheden, voelen zij zich aan u verwant. En dat maakt dat het delegeren werkt.

Panda 33

Beeld: kameel: Thinkstock, gorilla en olifant: Thomas Marent, stokstaart: Corbis

← E rvaren olifant

ACTUEEL

Bepaal wie de publieksprijs van de WNF-Photo Award wint! De genomineerde foto’s van de WNF-Photo Award zijn bekend! Per categorie (tot 12 jaar, van 12 tot 18 jaar en 18 jaar en ouder) zijn 25 foto’s uitgekozen die kans maken op de publieksprijs. Hebt u nog niet gestemd? Dat kan nog tot en met eind november op WWW.WNF.NL/WNFPHOTOAWARD. Begin december worden de winnaars van de vakjury en de publiekprijs bekendgemaakt en vanaf 13 december worden alle genomineerde foto’s tentoongesteld in het Museon.

Overwinning voor het Great Barrier Reef UNESCO gaat Australië fors onder druk zetten, zodat de regering het Great Barrier Reef beter beschermt.

Gestolen waar

Dit grootste koraalrif ter wereld is een belangrijk leefgebied voor bedreigde zeedieren.­De regering moet eind 2016 aantonen dat het vervuiling aanpakt, de uitbreiding van industriële havens beperkt en het dumpen van baggerslib bij het koraal verbiedt. Het besluit van UNESCO is een overwinning, ook voor het Wereld Natuur Fonds. De interna­tionale petitie tegen de plannen van de Australische regering werd maar liefst 563.480 keer ondertekend. Voorlopig zet UNESCO het Great Barrier Reef niet op de rode lijst van bedreigd werelderfgoed.

Beeld: photoaward, ivoor, seastar, brunch: WNF, Barrier Reef: Ingo Arndt/NaturePL, Karin: Ruurd Dankloff

Dat inbeslaggenomen neushoornhoorn en ivoor voor veel criminelen interessant zijn, blijkt uit het aantal diefstallen de afgelopen periode: • In Mozambique namen criminelen twaalf neushoornhoorns mee, ondanks dat de deur van de opslag met drie hangsloten op slot zat.

Er werd een aantal mensen gearresteerd, onder wie overheidspersoneel.

• 49 van de 53 slagtanden die eind mei in Oost-Kameroen in beslag werden genomen, zijn onvindbaar. Ook de verdachte die de slagtanden bij zich had en daarvoor zat opgesloten, is verdwenen. Wat er precies is gebeurd, is onduidelijk. Verschillende officiële rapporten doen op verschillende manieren verslag van de gebeurtenissen, tot grote frustratie van de betrokkenen, waaronder het WNF. • Tot slot werd uit een gerechtsgebouw in Gabon 300 kilo inbeslaggenomen ivoor gestolen. Het was de derde keer dat slagtanden verdwenen uit een Gabonees overheidsgebouw. Er is geen verdachte.

Het Wereld Natuur Fonds roept overheden op om corruptie snel aan te pakken, en te zorgen voor waterdichte registratie van inbeslag­ genomen ivoor en betere beveiliging.

DE WNF-RANGERACTIE ‘GA VOOR AAP’ HEEFT MAAR LIEFST €240.092,- OPGEBRACHT. Hiermee kunnen op Borneo ruim 240 voetbalvelden aan bomen voor de orang-oetans worden geplant.

34 Panda

Betere bescherming Noordzee Er worden eindelijk stappen gezet om twee belangrijke natuurgebieden in de Noordzee beter te beschermen: de Doggersbank en de Klaverbank. Na veel

uitstel geeft de Tweede Kamer nu groen licht. Er komen beschermingsmaatregelen die deze unieke onderwaternatuur moeten beschermen tegen schadelijke visserijmethodes.

Het Wereld Natuur Fonds voerde vorig jaar – door middel van de campagne­‘Seastars’ – actie voor een netwerk van beschermde gebieden in de Noordzee en in het bijzonder de Doggersbank.

Voor al uw vragen en opmerkingen kunt u ons bereiken via ons gratis nummer

Vind ons ook op:

youtube.com/wwfnetherlands

0800-1962

instagram.com/wnfnederland

facebook.com/wereldnatuurfonds twitter.com/wnfnederland

pinterest.com/wnfnederland

(op werkdagen van 9.00-17.00 uur)

INFO Postadres: Postbus 7, 3700 AA Zeist E-mail: info@wwf.nl Website: www.wnf.nl

De afgelopen twee jaar prijkten de naam en het logo van het Wereld Natuur Fonds op de shirts van de spelers van FC Twente. We kregen deze vermelding cadeau

van XXlmo, een bedrijf dat duurzaam vervoer voor de zakelijke reiziger stimuleert. XXlmo was sinds ­medio 2013 de hoofdsponsor van de Enschedese­voetbalclub. Het sponsor­contract tussen ­FC Twente en XXlmo is inmiddels afgelopen. We willen XXlmo bedanken dat we op deze manier twee jaar lang het WNF gratis konden tonen aan een groot publiek!

Voorjaarsbrunch Zo’n 135 mensen die het Wereld Natuur Fonds in hun testament hebben opgenomen, genoten eind mei van de jaarlijkse Voorjaarsbrunch van het WNF. Naast een brunch bestond het programma uit een presentatie van WNF-medewerker Christiaan van der Hoeven en WNFambassadeur Harm Edens over Wildlife Crime. Karin Pebesma was een van de genodigden: “Ik vond het goed om te zien dat er zo veel mensen betrokken zijn bij het behoud van onze planeet.” Genodigde Casper ter Kuile: “De brunch was weer buitengewoon geslaagd. De presentaties vond ik super. Zeker die van Harm Edens, die uit de losse pols zijn verhaal vertelde.”

Overweegt u om de natuur te helpen met uw testament? Of hebt u het WNF al opgenomen in uw testament? Laat het weten aan Karin Gerritsen: 030-6937309, kgerritsen@wwf.nl GEEF DE AARDE DOOR ME T UW TESTAMENT  WWW.WNF.NL/TESTAMENT

Onze YouTube-serie ‘Wildlife Crime Fighters’ is de afgelopen maanden ruim 300.000 keer bekeken. Daar zijn we blij

mee. Presentator Freek Vonk laat in de serie zien wat we allemaal doen om stroperij en illegale handel in bedreigde dieren een halt toe te roepen. ‘Wildlife Crime Fighters’ is nog steeds te zien op YouTube. Abonneer u op ons kanaal en bekijk deze of de vele andere video’s met bijzondere verhalen uit de natuur. Elke dinsdag wordt er een nieuwe video geplaatst.

 YOUTUBE.COM/WWFNETHERLANDS

Het Wereld Natuur Fonds voert het

Het Wereld Natuur Fonds legt bij uw aanmelding gegevens vast

CBF-keurmerk van het Centraal Bureau

die we kunnen gebruiken om u te informeren over onze activiteiten,

Fondsenwerving. Dit houdt in dat het Wereld

projecten en producten. Als u deze informatie niet wilt ontvangen,

Natuur Fonds voldoet aan strenge eisen op

kunt u dat aan ons laten weten via Antwoordnummer 7040,

het gebied van financieel beheer, organisatie,

3700 TA Zeist of via info@wwf.nl. U kunt zich op elk gewenst

bestuur en fondsenwerving.

moment uitschrijven voor onze e-mails.

Panda 35 35 Panda

Tot slot nog dit “Het gaat goed met het gebruik van verantwoorde soja waarvoor geen waardevolle natuur is gekapt.

De zuivelsector loopt daarin voorop. Begin dit jaar stapte de Nederlandse zuivelsector, waaronder FrieslandCampina, al volledig over, en ook het Deense Arla volgde. Nu kiest ook het eerste Franse bedrijf voor verantwoorde soja die voldoet aan de regels van de RTRS, de Ronde Tafel voor Verantwoorde Soja.

De Bel Groep, de fabrikant van onder meer Boursin, La vache qui rit en Leerdammer, koopt vanaf nu certificaten voor verantwoorde soja voor hun koeien in Europa. Dat is een enorme stap, want de koeien van maar liefst 3.200 melkveehouders eten in totaal 44.500 ton soja. Vanaf 2016 geldt de afspraak zelfs wereldwijd. WWF-Frankrijk en de Bel Groep zijn sinds 2012 partners en samen hebben we keihard gewerkt aan deze eerste stap richting verduurzaming.”

Sandra Mulder, senior adviseur duurzame markten bij het Wereld Natuur Fonds

CHINA WIL BINNENLANDSE IVOORHANDEL STOPPEN Eind mei vernietigde de Chinese overheid 662 kilo in beslag genomen ivoor. Tijdens deze officiële ceremonie kondigde de overheid aan de binnenlandse ivoorhandel een halt te willen toeroepen en ‘streng toe te zien op de ivoorverwerking en -handel, totdat uiteindelijk het commercieel bewerken en verhandelen van ivoor en ivoren producten is gestopt.’

China heeft de grootste markt voor ivoor ter wereld en het veranderen van de markt en de mentaliteit gaat niet gemakkelijk. Het Wereld Natuur Fonds hoopt dat deze eerste stap leidt tot een veiliger bestaan voor olifanten.

Foto: Ruurd Dankloff, illustratie: Dick Poelen

Gaat u verhuizen of zijn uw gegevens onjuist?

U kunt uw gegevens zelf online wijzigen op www.wnf.nl/gegevenswijzigen. Natuurlijk kunt u voor het melden van een verhuizing ook gebruik maken van een PostNL Verhuisbericht. Vermeld dan s.v.p. uw administratienummer (het nummer boven uw naam en adres).

Bellen kan ook: 0800-1962 (gratis).

Retouradres: Wereld Natuur Fonds, Postbus 7, 3700 AA ZEIST

WEER WISENTEN IN ROEMENIË Na tweehonderd jaar afwezigheid leven er sinds medio juni in Roemenië weer Europese bizons (wisenten) in het wild. Na een gewenningsperiode van een jaar werden veertien van deze dieren in de Zuidelijke Karpaten uitgezet in een beschermd gebied van 59.000 hectare. Het uitzetten is een project van ­Rewilding Europe, een samen­werking tussen ARK Natuurontwikkeling, Wild Wonders of Europe en het Wereld Natuur Fonds met als doel verlaten landbouwgrond terug te geven aan de ­Europese natuur. Uiteindelijk moeten er in 2024 drie­ honderd wisenten in het beschermde gebied in Roemenië leven.