BRIEF
NIEUWS november 2017
Beste Club van 100-families, Samenwerken om bedreigde dieren te beschermen en een toekomst te geven; daar ging het in 1961 bij de oprichting van het World Wide Fund for Nature (WWF) allemaal om. Het Wereld Natuur Fonds, de Nederlandse tak, was daarbij één van de vier eerste nationale afdelingen. Anno 2017 is WWF actief in meer dan 100 landen en bundelen we krachten met wereldwijd meer dan vijf miljoen mensen, overheden en bedrijven die zich inzetten voor de natuur. En het doel is nog onverminderd actueel: Bouwen aan een toekomst waarin de mens in harmonie met de natuur leeft. We hebben in de afgelopen decennia al vele successen geboekt, en dit jaar zetten we ons in voor de tijger. Deze koning van de jungle is in de afgelopen 100 jaar met maar liefst 97 procent afgenomen tot het schrikbarende aantal van 3.900! Zijn leefgebied verdwijnt of raakt versnipperd en helaas valt hij nog te vaak ten prooi aan stroperij – onder meer omdat men in China gelooft dat
vermalen tijgerbotten een medicinale werking hebben. Dankzij succesvolle beschermingsmaatregelen zit dat aantal gelukkig weer in de lift, maar we moeten nu doorpakken om tot een stabiele tijgerpopulatie te komen. En daarvoor is er meer nodig dan geld. We zullen samen moeten werken, kennis moeten delen, ons netwerk in moeten zetten, en in onze organisaties én in ons dagelijks leven naar een duurzame samenleving moeten streven. Dat is nou precies wat de Club van 100 doet! Zo veel enthousiasme en betrokkenheid van ouders en kinderen, daar zijn we enorm trots op. En we hopen ook daarin de komende jaren verder te groeien. Net zoals WWF in de afgelopen 56 jaar… Hartelijke groet, Marijn
Club van 100 feest in Ouwehands Dierenpark Wow, wat een opkomst! Maar liefst 700 mensen kwamen zondag 17 september naar de Club van 100 Familiedag in Ouwehands Dierenpark. WNF-directeur Kirsten Schuijt opende de dag en de nieuwe jaarring 2017 werd speciaal in het zonnetje gezet. Natuurbeschermers vertelden de laatste nieuwtjes en resultaten uit het veld. Zo hoorden we hoe reuzenpanda-mannetjes klinken als ze op vrijersvoeten zijn. Ook leerden we hoe slim orang-oetans zijn en vertelde Julie Hudig (13 jaar) hoe het was om voor het eerst een orang-oetan in het wild te zien op Borneo. Onder het genot van een ijskoud drankje werden we meegenomen in het verhaal van Lancaster Sound, Noordpool: het zenderen van ijsberen en walvissen droeg bij aan het beschermen van dit gigantische Arctische gebied in Canada. Ook zagen we de unieke beelden van de geboorte van een stekelrog, en van Bas hoorden we hoe de Nederlandse
En de tijgers? Wij gaan ervoor om het aantal te verdubbelen: Tx2 in 2022, het Chinese jaar van de tijger! Doen jullie mee?
01
wnf.nl/tijgers
Delta straks een dynamisch vogeleiland rijker is. Kinderen konden zich ondertussen laten schminken of meedoen met een kleurrijke graffiti street-artworkshop. Na een enerverende dag werd er volop genoten van de lekkere festivalhapjes. Terwijl de kinderen marshmallows roosterden bij de kampvuren, konden ouders rustig netwerken en napraten. En wat een cadeautje, dat na weken van overwegend regenachtig weer, juist deze dag onverwacht zonnig werd!
NEDERLANDSE DELTA
Nederland is eigenlijk één grote delta; de Rijn, Maas en Schelde stromen hier de Noordzee in. Of liever: stroomden, want sinds de bouw van de Deltawerken zijn de Rijn en Maas afgesloten van de zee. Van de unieke zoet-zout, nat-droog natuur die bij een rivierdelta hoort, is dan ook weinig over. Terwijl die juist een bron van leven is. Nu de Haringvlietsluizen in 2018 op een kier gaan, grijpt WNF de kans om de getijdennatuur in het Haringvliet te herstellen. Samen met de Club van 100 Nederlandse Delta!
02
Speelsteur markeert stroomversnelling natuurrecreatie Haringvliet Hij is niet te missen, de tien meter lange houten steur aan de kop van de Haringvlietsluizen bij Stellendam, waar kinderen volop in kunnen klimmen en klauteren. De speelsteur staat symbool voor de trekvissen die straks weer tussen zoet en zout water kunnen migreren als de kier in 2018 een feit is. De feestelijke opening in juni markeerde ook meteen de ondertekening van het ‘Manifest natuur en recreatie Landschapstafel Haringvliet’. Hierin hebben provincie, gemeenten, recreatie- en natuurorganisaties afgesproken om natuur en recreatie in het Haringvliet naar een hoger plan te tillen.
Vijf jaar Club van 100 Nederlandse Delta
Van harte gefeliciteerd, Club van 100 Nederlandse Delta, met jullie 5-jarige jubileum! Dankzij jullie steun is er een enorme beweging ontstaan rond het Haringvliet en hebben we belangrijke resultaten behaald. Zo is ‘onze’ woonterp Eerste Bekading inmiddels in aanbouw, kunnen we landbouwpolder Blok de Wit eindelijk herinrichten tot natuurgebied, en zitten we binnen Droomfondsproject Haringvliet inmiddels stevig om tafel met vijf andere natuurorganisaties, gemeentes en de provincie om natuur en recreatie in het Haringvliet hoog op de agenda te zetten. Bas Roels, Zoetwaterexpert bij WNF: ‘De betrokkenheid van de Club van 100 is hierbij zo’n grote steun en hulp. Bijvoorbeeld jullie advisering op het gebied van woningbouw, marketing en financiering van het innovatieve woonconcept op een woonterp. Iets dat buiten mijn Bas Roels: WNFvakgebied ligt. De Club van zoetwaterexpert voor 100 heeft zelfs een actieve rol de Nederlandse Delta gespeeld bij een groot deel van het lobbywerk bij de gemeente Goeree Overflakkee. Dat heeft de ontwikkeling en uitvoering aanzienlijk versneld. Maar ook als ik alleen in een raadszaal zit, kritische vragen beantwoord of op de koffie ga bij boze agrarieërs, voel ik me extra gesterkt door jullie steun en tomeloze enthousiasme voor het werk van WNF in de Nederlandse delta. Ik zie ernaar uit om met jullie verder te gaan, tot we weer haring hebben in het Haringvliet!’
Wist je dat:
Bruinvissen maximaal vijftien jaar oud kunnen worden?
Levendig eiland
Nieuw vogel- en viseiland in het Haringvliet
De kier in de Haringvlietsluizen is een belangrijke stap op weg naar herstel van de dynamische delta-natuur. Maar het is nog niet genoeg om de ondieptes, zandplaten of slibbanken terug te brengen die de trekvissen nodig hebben als kraamkamer en voedselplek. En geen zandplaten betekent ook: geen nieuw broedgebied voor trekvogels zoals sterns, plevieren en steltlopers. Terwijl dit juist hard nodig is! Daarom gaat WNF, met de steun van de Club van 100, een gloednieuw vogel- en viseiland van zeven hectare aanleggen in het Haringvliet. Dit soort plekken waar trekvogels eten kunnen vinden en vissen kunnen paaien en opgroeien zijn nu schaars in het Haringvliet. Maar daar waar ze wel zijn, zie je meteen een explosie van leven. En spannende bezoekersplekken zorgen er meteen voor dat er voor de mens ook veel te beleven valt!
Het nieuw aan te leggen vis- en vogeleiland biedt uitkomst te land, ter zee en in de lucht: Vissen hebben ondiepe plekken met begroeiing nodig om te paaien en beschut op te groeien. Vogels die op de grond broeden, kunnen veilig nestelen op eilanden en zandplaten.
03
Bruinvissen in de lift
Deze zomer was het weer zover: In de Oosterschelde vond de jaarlijkse bruinvistelling plaats. Vijfendertig vrijwilligers op zeven schepen voeren in linie richting het oosten van de Oosterschelde. Dit jaar kwam de teller op 34 bruinvissen, waaronder minimaal twee moeders met een jong. Dankzij dit meerjarige onderzoek, in samenwerking met Stichting Rugvin, hebben we kunnen vaststellen dat deze kleine dolfijnachtige jaarrond in de Oosterschelde verblijft, maar nauwelijks de Oosterscheldekering passeert. En dat de hoge sterfte sinds 2011 te maken heeft met voedselgebrek. Het goede nieuws is echter dat de achteruitgang van de populatie tot staan lijkt te zijn gekomen.
Ontdek wat er allemaal te doen is op en rondom het Haringvliet. Download het nieuwe boekje ‘Ontdek het Haringvliet: Tips voor een echte deltanatuur ervaring’ en ga op avontuur in de delta! haringvliet.nu
NOORDPOOL De ijsbeer is perfect aangepast aan het leven in het ruige, spectaculaire ijslandschap van de Noordpool. Maarnu het zee-ijs in rap tempo wegsmelt, loopt ook ’s werelds grootste roofdier gevaar. Hij heeft het zee-ijs namelijk nodig om op zijn favoriete voedsel te jagen: ringelrobben. Mede dankzij de Club van 100, Project Noordpool, kunnen we onderzoek doen naar ijsberen, lobbyen voor betere bescherming en duurzame visserij stimuleren. Zo kunnen we de diversiteit van dit unieke, kwetsbare gebied behouden.
04
CANADA MAAKT WERK VAN NOORDPOOLBESCHERMING Goed nieuws: Canada heeft een gebied van 131.000 vierkante kilometer Arctische oceaan tot beschermd gebied verklaard. Dat is meer dan drie keer Nederland! Het gebied, Lancaster Sound,
heeft de meest dichtbevolkte ijsberenpopulatie ter wereld. Het omvat bovendien trekroutes van verschillende zeevogels en walvissen, waaronder de narwal en de beluga. Ook is het de kraamkamer voor enkele bedreigde diersoorten. Het nieuwe beschermde gebied is immens, en dat geeft goede hoop dat we de kwetsbare Arctische natuur hier de rust en ruimte kunnen geven die het nodig heeft. Samen met de oorspronkelijke bewoners (de Inuit) heeft WNF gestreden voor bescherming van dit gebied. Een mooi, gezamenlijk succes!
Ontmoet Noortje 2!
In de vorige nieuwsbrief kon je kennismaken met Noortje, de ijsbeer die door de Club van 100 geadopteerd is. Dankzij haar satellietzender konden we zien dat ze afgelopen winter, die extreem warm was, ‘vast’ zat op land in het noorden van Spitsbergen. Toen het zee-ijs aan het eind van de winter weer was aangegroeid, kon ze weer op pad gaan om op robben te jagen. Ze kwam terug aan land toen het zee-ijs gedurende de zomer afnam. Maar sinds augustus van dit jaar geeft haar satellietzender geen signaal meer af, dus we weten niet waar Noortje nu is. Dat komt wel vaker voor, en gelukkig hebben we Noortje 2 kunnen adopteren. We volgen deze ijsberin al een paar jaar en ze volgt jaarlijks hetzelfde patroon. Ze lijkt heel goed aangepast aan het leven op land, in het westen van Svalbard, waar relatief weinig ijs is; meestal is ze in een fjord te vinden, waar gletsjerijs haar ‘ijsschots’ is, en ’s winters leeft ze vooral van vogeleieren. Noortje 2 is moeder van minstens twee jongen.
Volg Noortje 2 en de andere ijsberen op http://panda.org/svalbard
IJsberen‑onderzoek op Spitsbergen Van 24 maart tot 26 april 2017 zijn onderzoekers weer op pad gegaan om ijsberen te (onder)zoeken. Ook zijn enkele gebieden onderzocht op sneeuwholen. Zwangere vrouwtjesijsberen krijgen hierin ’s winters hun jongen – als ze voldoende vetreserves hebben opgebouwd en een geschikt sneeuwhol weten te vinden. De aanwezigheid van geschikte sneeuwholen geeft dus een goede indicatie van het aantal jongen. De onderzoekers hebben ook een paar
ijsberen voorzien van een satellietkraag, zodat we ze kunnen volgen – net zoals Noortje 2.
SEBANGAU
Orang-oetans zijn de ‘vriendelijke reuzen’ onder de mensapen. Ze leven bij voorkeur hoog in de bomen. Maar helaas is er steeds minder bos voor ze over; hun leefgebied verdwijnt in rap tempo door houtkap, aanleg van oliepalmplantages en bosbranden. In Sebangau, een gebied zo groot als Noord-Brabant en Utrecht samen, leeft één van de laatste gezonde orang-oetanpopulaties van het eiland Borneo. WNF wil hier, samen met de Club van 100 Project Borneo, het leefgebied van de orang-oetan verbeteren, uitbreiden en beschermen.
Verbinding gezocht
Op Borneo zijn er twee grote gebieden waar de orang-oetan leeft en waar WNF actief is: Sebangau en Arabela, in het hart van Borneo. WNF wil deze
Julie Hudig en haar familie bezoeken een school op Borneo
Scholen voor de orang-oetan Een van de belangrijke onderdelen van het WNF-werk in Sebangau is educatie. Als we de bescherming van de
orang-oetan en zijn leefgebied ook voor de lange termijn willen verankeren, moeten we ervoor zorgen dat de beslissers van morgen zich bewust zijn van de rijkdom van hun leefomgeving. Daarom hebben we inmiddels een samenwerking met 15 scholen, waar we kinderen laten zien en ervaren welke kansen de natuur hen biedt. Julie Hudig was met haar familie in het voorjaar in Sebangau Nationaal Park – tijdens de familiedag vertelde ze erover. Ze bezocht er een van de scholen in de omgeving. Een ontmoeting die ze niet gauw zal vergeten: ‘Een van de meest gave momenten was ons bezoek aan een schooltje. We werden zo feestelijk onthaald; het leek wel Koningsdag!’
gebieden de komende jaren met elkaar verbinden, zodat er weer gezonde uitwisseling tussen de troepen mogelijk wordt. Daarom onderzoeken we of het huidige gebied tussen Sebangau (ruim 6.000 orang-oetans) en Arabela (circa 7.000 dieren) geschikt is als corridor. In het gebied zijn veel bomen gekapt voor onder meer mijnbouw, waardoor orang-oetans nu nog moeilijk van gebied naar gebied kunnen trekken. Gelukkig herstellen delen van het gebied zich al goed. Samen met WWF Indonesië werken we aan het herstel van dit gebied, zodat de roodharige mensapen straks weer vrij van Arabela naar Sebangau kunnen trekken.
Wist je dat:
Orang-oetans afhankelijk zijn van het aantal vruchten dat ze kunnen vinden in het bos, en van bomen waarin ze nesten kunnen bouwen?
05
Portret van een bijzondere achterneef De ‘bosmens’, oftewel de orang-oetan, deelt maar liefst 94,6 procent van zijn DNA met ons en is zeer intelligent. Zo zijn ze bijvoorbeeld meesterbouwers: dagelijks bouwen ze in minder dan tien minuten hoog in de bomen een rust- en slaapnest. Het is een ingenieus bouwwerk van dikke en dunne takken – stevig genoeg om een mannetje van wel 90 kilo te kunnen dragen. Handige kennis voor ‘s werelds grootste zoogdier dat in bomen leeft! Orang-oetans leven
solitair, met uitzondering van moeders en jongen, die wel 7 tot 8 jaar samen blijven; het langste van alle mensapen. Ze kunnen in het wild wel 50 jaar oud worden, maar planten zich bijzonder langzaam voort. Vrouwtjes krijgen meestal tussen hun 10e en 15e jaar hun eerste jong en daarna om de 5 à 10 jaar. Tel daarbij op dat meer dan de helft van de orang-oetans buiten beschermd gebied woont, en we hebben alle reden om onze achterneef te helpen!
HAAIEN EN ROGGEN Het grootste natuurgebied van ons land ligt… in zee! Maar die Noordzee wordt op dit moment ook enorm intensief gebruikt door mensen. Drukke scheepvaart, zandwinning, visserij en ondergrondse bekabeling voor communicatie, grondstoffen- en energietransport zorgen voor flink wat overlast voor het onderwaterleven. Er zijn al veel planten- en diersoorten verdwenen. En dat geldt ook voor haaien- en roggen: ruim 30 procent van deze soorten is bedreigd. Daarom wil WNF daar, samen met de Club van 100 Project Haaien en Roggen, verandering in brengen. Door bescherming van leefgebieden, afspraken voor duurzame visserij, wetenschappelijk onderzoek en door haaien en roggen te kweken en opnieuw uit te zetten.
06
Haai-alarm De Zapp Your Planet 2017 Haai-alarm actie heeft maar liefst 621.780 euro opgeleverd! Dat werd bekendgemaakt tijdens de spectaculaire tvmarathon op 13 mei. Alle Club van 100 kinderen die mee hebben gedaan: superbedankt!
Natuurlijk hebben we voor de uitzetting zorgvuldig onderzocht of onze stekelroggetjes wel kunnen overleven in de Oosterschelde. Wageningen Marine Research voerde afgelopen zomer deze ‘habitatgeschiktheidsanalyse’ uit.
Roggen kiezen het ruime sop 14 oktober was het zo ver: de eerste stekelrogjes uit het Utrechtse kweekcentrum zwommen de wijde Noordzeewereld in! Na een poos acclimatiseren in de Oesterputten werden ze onder grote belangstelling uitgezet in de Oosterschelde - gemerkt en al, zodat we ze kunnen blijven volgen en veel kunnen leren over hun leven in de Noordzee. Een bijzonder moment voor de vele Club van 100-leden die erbij waren.
Roggenei in onderzoeksbakje Babyroggen
Pijlstaartrog in de Noordzee
Tags voor het roggenonderzoek: onder meer om het leefgebied van de roggen in kaart te brengen
Geboortegolf in het kweekcentrum Hoera, een ware geboortegolf in het kweekcentrum voor haaien en roggen! Er zijn inmiddels bijna 300 stekelrogjes geboren en ze groeien heel goed. Partner Sportvisserij Nederland is deze
zomer – na toestemming van de Ethische Commissie Dierproeven – begonnen met het taggen van de inmiddels grotere dieren. Daarmee kunnen we ze blijven volgen voor onderzoek als ze in het Noordzeewater rondzwemmen. Zo bouwen we kennis en ervaring op waarmee we de dieren beter kunnen beschermen. Dat is wereldwijd een unieke aanpak.
FOTOGRAFIE HAAIEN EN ROGGEN OP PAGINA 06 EN 07: PETER VERHOOG
Andere haaiensoorten kweken
07
Nu we zulke goede ervaringen hebben opgedaan met het kweken van stekelroggen en enkele honds- en kathaaien, willen we ook met meer zeldzamere soorten aan de slag gaan, zoals de blonde rog, de golfrog en de vleet. Voorwaarde is wel dat er voldoende eieren beschikbaar zijn. Daarvoor zijn we in contact met onderzoeksinstituten die tijdens hun studiereizen op de Noordzee zo nu en dan deze soorten tegenkomen. En we kijken ook over de landsgrenzen. Zo werken we samen met Spaanse en Ierse projecten die zich inzetten voor respectievelijk engelhaaien (zee-engelen) en vleet.
Gevlekte toonhaai, ook wel gladde haai genoemd
Zelf roggen zien? Dat kan sinds dit najaar bij de Oesterputten in Yerseke! Hier leren de jonge roggen uit het kweekcentrum jagen en wennen aan het leven in zee voordat ze worden uitgezet. Kijk op oesterij.nl
Op dit moment zijn er ongeveer 400 stekel‑ rogeieren, 100 hondshaai- en 12 kathaai‑ eieren in het kweekcentrum in Utrecht. Dat belooft een nieuwe geboortegolf…!
JOIN THE CLUB Vinden jouw vrienden, familie, collega’s het leuk om mee te doen met de Club van 100? Geef ons een seintje, ze zijn welkom! Op wnf.nl/ clubvan100 vinden ze alle informatie.
Ben je nog geen lid van de Club van 100-LinkedIn-groep? Laat het weten via mbrummelhuis@wwf.nl dan nodigen we je uit.
08
Contact
Heb je vragen, ideeën of opmerkingen? Of wil je een wijziging in je gegevens doorgeven? Neem dan contact op met Marijn Brummelhuis, accountmanager van de Club van 100 via mbrummelhuis@wwf. nl of 06-28538300. Of kijk op wnf.nl/clubvan100
Deze nieuwsbrief is tot stand gekomen met steun van Willem Vierdag, directeur van LBL en lid van de Club van 100.
Werelddiners
Je kent ongetwijfeld wel een paar mensen uit je vrienden- of familiekring die wellicht geïnteresseerd zijn om het WNF-werk te steunen. Speciaal daarom zijn we gestart
Denk en doe mee! Bij de Club van 100 kijken we verder dan geld; juist jouw inzet, kennis en netwerk zijn van grote toegevoegde waarde voor het WNF-werk. Daarom vragen we je ook regelmatig om mee te denken en doen. Voor het meedenken over een nieuw WNF Impact Investment Fund, bijvoorbeeld; daarvoor hebben zich al 25 leden gemeld. En met 12 leden gaan we binnenkort met de Provincie Zuid-Holland om tafel om de contouren te verkennen van de ‘Rijke Groenblauwe Leefomgeving’. Heel gaaf om zo samen te werken. Houd de nieuwsflitsen in de gaten voor nieuwe oproepen.
met Werelddiners. Jij nodigt hen bij jou thuis, op kantoor of elders uit voor een gezellig hapje en drankje, en wij komen langs om te jullie mee te nemen in de wereld van natuurbescherming en van WNF. Heel gemakkelijk én gezellig, zo blijkt uit de eerste Werelddiners. Martijn Ruding: “Wat is er beter dan lid zijn van de Club van 100…? Actief lid zijn bij de Club van 100! Daarom organiseerde ik thuis een ledenwervingsdiner voor 10 vrienden, samen met Mark Lamers (project Noordpool) en zijn vrouw Claire. Vanuit WNF hebben Marijn Brummelhuis en Gert Polet tijdens het diner het belang van de projecten toegelicht. Het resultaat? Ruime meerderheid is lid geworden: direct die avond of de week erna, nadat hun vragen beantwoord waren. Kortom: kleine moeite, zinvolle impact! Who’s next?”
MARTIJN RUDING: Kleine moeite, zinvolle impact! Who’s next?
WNF-DEALS
Vijf toonaangevende organisaties (waarvan drie Club van 100-leden) doen het al: WNF-Deals! Zij doneren een deel van hun fee aan WNF voor een eigen gekozen thema. Doe jij ook mee met je kantoor? Als dank ontvang je een mooi cadeau, of bijvoorbeeld een lezing op kantoor van een de natuurbeschermers die jouw thema onder zijn hoede heeft. Kijk op wnf.nl/deal
Meer nieuws Wil je (nog) meer weten over de projecten van de Club van 100? Kijk voor meer nieuwtjes op onze website: wnf.nl/clubvan100/nieuws