Nieuws & TRENDS Praktijkondersteuners met mantelzorgers in gesprek: de MantelScan. Een ‘deurknopmoment’, zo noemt praktijkondersteuner Mareille Smit1 het moment dat ze vlak voor vertrek nog net even aangesproken wordt door een mantelzorger. Meestal blijkt dan dat deze mantelzorger zelf een hulpvraag heeft. Hoe gaat u met een dergelijke situatie om? Het Expertisecentrum Mantelzorg2 heeft voor professionals in zorg en welzijn de MantelScan ontwikkeld. De MantelScan is een instrument waarmee u, ook als praktijkondersteuner, een gesprek met een mantelzorger (en eventueel samen met degene die verzorgd wordt) op een goede manier kunt voeren. Het instrument biedt visuele hulpmiddelen, zoals een genogram en een ecomap, waarmee alle informatie die in het gesprek naar voren komt inzichtelijk weergegeven wordt. Daarin is niet alleen aandacht voor de zorgsituatie of voor een enkele mantelzorger, maar juist voor het hele zorgnetwerk. Oog voor die context is van belang, omdat zorgen vaak verder reikt dan slechts het contact tussen één zorgvrager en één mantelzorger. Het afnemen van de MantelScan geeft u niet alleen de informatie die u nodig hebt om de mantelzorger verder te kunnen helpen, ook vergroot het de bewustwording van de mantelzorgers zelf: “De mantelzorger reageerde heel positief, werd zich wel heel bewust van haar eigen centrale rol in dit mantelzorgnetwerk: als zij zou uitvallen zou er een hoop opgevangen moeten worden.” De MantelScan bestaat uit vijf stappen. Allereerst wordt de familie in beeld gebracht met behulp van een
6
genogram. Als tweede en derde stap wordt met behulp van korte vragenlijsten de zorgsituatie en de draagkracht en draaglast van de mantelzorger(s) achterhaald. Hiertoe wordt onder andere gebruik gemaakt van de Ervaren Druk door Informele Zorg-lijst (EDIZ). Met behulp van een ecomap wordt vervolgens het hele zorgnetwerk inzichtelijk gemaakt. De MantelScan wordt afgesloten met een gericht advies. Iedere stap kunt u uitgebreid of juist kort uitvoeren. Wanneer u alle stappen zorgvuldig doorloopt bent u ongeveer een uur bezig. Soms is het daarom voor raadzaam slechts een gedeelte uit de scan te gebruiken, of het uitvoeren van de MantelScan te verdelen over verschillende bezoeken. Uit ervaringen van professionals die met de MantelScan gewerkt hebben komt naar voren dat, vanwege de herkenbare vragen, de inhoud goed aansluit bij de praktijk. Daarnaast geven zij aan dat ze het prettig vinden dat de MantelScan zich kenmerkt door een gestructureerde aanpak, het inzichtelijk maken van de complexiteit van een zorgnetwerk en een overzichtelijke visuele weergave van dat netwerk. Bij het instrument is ook een handreiking verschenen. Daarin wordt stap voor stap uitgelegd hoe de MantelScan gebruikt kan worden. Om optimaal van de MantelScan gebruik te kunnen maken kunt u een training volgen. Deze wordt op 5 juni door MOVISIE verzorgd en daarin is aandacht voor verschillende zorgnetwerken en hun kracht en risico’s. Er wordt geoefend met het maken van een genogram en
een ecomap en er is vooral ruimte voor vragen over hoe de MantelScan het beste in uw praktijk is in te zetten. Ga voor meer informatie naar de website van MOVISIE: www.movisie.nl
Gratis downloaden De MantelScan en de handreiking zijn gratis te downloaden van de website van het Expertisecentrum Mantelzorg: www.expertisecentrummantelzorg.nl Meer informatie: w.kruijswijk@movisie.nl of 030 – 789 20 87 Wilco Kruijswijk is junior onderzoeker en adviseur bij MOVISIE en het Expertiscentrum Mantelzorg. 1. Zie weblog van het Expertisecentrum Mantelzorg 2. Het Expertisecentrum Mantelzorg is een samenwerkingsverband van MOVISIE en Vilans