HEE! MAGAZINE NR. 01 – 2012
‘HEE IS VAN DE CLIËNTEN’ En dus geen trucje van de zorgverlener
HOE WESSEL DE REGIE WEER TERUG KREEG En andere ervaringsverhalen
10 PR HE 0% O E O F
ALLES OVER DE AFTRAPDAGEN Onze tip: Doe mee!
DICHTEN DOOR TE SCHRAPPEN Stiftgedichten schrijven doe je zo: je knipt
een stiftgedicht: de woorden heb je al, die
een artikel uit een krant of tijdschrift en
hoef je niet te verzinnen.
begint daarin woorden te schrappen net
Tijdens de HEE-Aftrapdagen kun je een
zo lang tot je een gedicht overhoudt. Het
workshop stiftgedichten volgen van de
schrappen geschiedt bij voorkeur met een
Nijmeegse dichter Dennis Gaens.
zwarte merkstift. Het grote voordeel van
Zie het programma op pagina 4.
Inhoudsopgave
COLOFON Uitgave
4
INHOUDSOPGAVE WORKSHOP STIFTGEDICHTEN
1
RIBW Arnhem & Veluwe Vallei
VOORWOORD 3
Hoofdredactie
PROGRAMMA HEE-AFTRAPDAGEN
4
DE WANDELING
6
RIBW AVV, PR & Communicatie, Edmée Trumpis O.K. PARKING, William van Giessen Redactieraad RIBW AVV: Franky Goris Aart Koopmans Louis Nienhuis
KUNSTWERK 10 COLUMNS FRANKY EN JOKE
11
WAT IS HEE?
12
NEGEN VRAGEN AAN WILMA BOEVINK
13
DROMEN OVER DE LANDMACHT
16
Tom Roelofs
WORKSHOP ZINES MAKEN
17
Aan deze uitgave werkten mee:
SCHOENPORTRETTEN & PIMP JE SCHOEN
18
MUZIKAAL INTERMEZZO
24
Annemieke Uittenbroek
VROEGER WAS NIET ALLES BETER
25
Drukwerk
JE BENT MEER DAN JE ZIEKTE
26
HEE IS VAN DE CLIËNTEN
27
DURF TE KOKEN
30
“EDELSMEDEN GEEFT ME RUST EN PLEZIER”
32
HOTSPOTS VOOR DE LEUK
33
ZIJN WIE JE BENT
36
HEE IS GEEN EENDAGSVLIEG
38
BLIJF FIT
40
Joke van der Scheer Edmée Trumpis Eindredactie Martijn Brugman Grafisch Ontwerp & Illustraties O.K. PARKING, Arnhem Fotografie
Wilma Boevink, Ben Kleyn, Pleun Koopmans, Linda Brummelman, Alex van der Hulst, Janita Sassen,
Drukkerij Gelderland ribw arnhem & veluwe vallei Centraal Bureau Velperweg 11 6824 BC Arnhem 026 442 42 36 info@ribwavv.nl www.ribwavv.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook, noch worden opgenomen in een geautomatiseerd bestand, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de RIBW Arnhem & Veluwe Vallei.
Voorwoord
5
de
AFTRAP N
oem het HEE!-Magazine alsjeblieft geen glossy. Niet dat dit magazine niet sprankelt, het sprankelt zeker, maar op een andere manier. Niet met glitter en glamour. De gephotoshopte modellen, de celebs, de gadgets: we besparen het je. Al was het maar omdat de wereld uit de glossy’s pure namaak is.
D
it magazine sprankelt op een hele andere manier. Meer het sprankelen dat past bij het echte leven. Het leven van vallen en opstaan. Wie er in dit magazine sprankelen zijn Mariette, Wessel, Franky, Joke, Evelien en al die anderen die hun ervaringsverhalen delen. Verhalen over herstellen op basis van je eigen kracht.
VERHALEN DOOR EN OVER HEE.
H
EE staat voor herstel, empowerment en ervaringsdeskundigheid. Drie begrippen die bij elkaar opgeteld een soort vermenigvuldigingseffect veroorzaken. CliĂŤnten die empowerment vinden, gaan werken aan herstel. Zij delen hun ervaring. Dit zorgt bij anderen weer voor empowerment, dat weer leidt tot herstel dat kan leiden tot ervaringsdeskundigheid.
D
e verhalen in dit magazine hebben gemeen dat het geen hallelujaverhalen zijn. Ze gaan over het zetten van grote en kleine stappen. Ze gaan over terugval en vooruitgang. En vooral over kracht en beweging. Niet de kracht van filmsterren, BN’ers of sporthelden. Maar de kracht van mij. De kracht van jou. Onze kracht. En hoe we de vonk over kunnen laten slaan.
Aftrapdagen
6
AFTRAPDAGEN 24 T/M 30 SEPTEMBER 2012 ARNHEM CENTRUM 24/09 19.30-22.00: Kick-off 24/09 - 28/09 Wandeling: vertrek elk heel uur van 10-16 uur vanuit koffiehuis De Oude Doelen. 25/09 16-19.00: Gezamenlijk eten met de Kook- en Bakfiets. 14.00: Workshop Stiftgedichten 26/09 15.30: Workshop zines maken. 27/09 15.00: Workshop Percussie 28/09 16.00-17.00: Songteksten
ARNHEM MALBURGEN 24/09 12.30: Kick-off 13.30: Linedansen 24/09-28/09 dagelijks 10-16 uur: Wandeling 25/09 14.00: Levensliederen zingen. 26/09 Gezamenlijk eten met de Kook- en Bakfiets. 27/09 14.30: Oud-Hollandse spelen 28/09 19.00: Disco-avond
26/09 15.30: Levensliederen zingen. 27/09 15.00: Kookworkshop Dare2Cook 28/09 19-20.30: Karaoke- & Spelletjesavond 29/09 15.00: Workshop Percussie 30/09 14.00-16.00: Foto-expositie
EDE Vóór 16 september Inleveren favoriete lied ARNHEM ZUID EN RESOS voor een cd. ARNHEM NOORD 25/09 25/09 11/09 & 13/09 19.00: Kick-off 12.00: Kick-off 13.00-17.00: 26/09 26/09 Workshop schoenen 19.00: 15.00: Workshop Percussie pimpen in KUNSTportaal. Workshop Stiftgedichten ‘s avonds: Kookworkshop 24/09 27/09 Dare2Cook 17.00-19.00: Kick-off 19.00: Taarten bakken met 27/09 26/09 de Kook- en Bakfiets. 15.00: 10.00-16.00: Wandeling 29/09 Workshop Stiftgedichten 16.00-18.00: High tea 19.00: Workshop Percussie 28/09 28/09 29/09 & 30/09 13.30: Film Gekkenwerk 15.00-17.00: Voordracht Wandeling Rijkerswoerdse 25/09 - 28/09 top 5 schrijfwedstrijd ‘Ik plassen en Meinerswijk Wandeling ben mezelf als…’ (inleveren 25/09-30/09 24/09) in Metropool. Expositie ARNHEM WEST 25/09 12.30: Kick-off 26/09 14.15-15.15: Levensliederen zingen.
BEMMEL 25/09 13.30-16.30: Kick-off en wandeling. 27/09 19.00: Workshop Percussie 02/10 ARNHEM PRESIKHAAF JEUGD 15.00: Kookworkshop Muziek Dare2Cook Optreden jongerenband 4, 11, 18 en 25/10 Futuristic (15 nummers). 19.30-21.00: Ze vertellen over het Film Gekkenwerk ontstaan van de band en 28/10 songteksten en maken 15.00-17.00: Eindfeest cd-opnames. In Villa Dennenheuvel/Bethaan. Kunst Tentoonstelling teksten en RHEDEN (DIEREN EN VELP) foto’s van jongeren in Villa 25/09 Dennenheuvel. 13.30-16.00: Kick-off met film en wandeling.
WAGENINGEN 24/09 11.00-16.00: Kick-off 17.00: Kookworkshop Dare2Cook 25/09 16.00-17.00: Levensliederen zingen. 26/09 14.00: Workshop Percussie door Sampa Soekhram. 27/09 10.00-16.00: Wandeling 28/09 12.00-16.00: Wandeling 28/09 13.00-15.00: Workshop Song- en rapteksten maken & opnemen.
WESTERVOORT 24/09 19.00: Kick-off 20.00: Wandeling 26/09 19.00: Workshop Percussie 27/09 Fietstocht 29/09 15.00: Kookworkshop Dare2Cook
WOLFHEZE 25/09 Kick-off 26/09 Verkiezing mooiste gepimpte schoen. 27/09 Karaoke 30/09 Extra activiteit In oktober Wandelingen en kookworkshop Dare2Cook. EXTRA’S IN DE WEERD, WEERDJESSTRAAT - ARNHEM Doorlopend: foto-expositie Zijn wie je bent. Vanaf 26/09 - Tentoonstelling Top 5 mooiste gepimpte schoen. - Kunstwerk met schoenen. 30 september: Het Live Magazine ligt klaar voor iedereen! Een bijzonder magazine dat live verslag doet van de aftrapdagen. De hele week zijn journalisten en fotografen aan het werk om bijzondere momenten vast te leggen. Wie weet sta je er dus ook in! Wil je dat liever niet, geef dat dan aan.
E
Wageningen
Aftrapdagen
7
KOM OOK EN DOE MEE!! Tijdens de aftrapdagen kun je kennismaken met HEE. Er zijn workshops, wandelingen, exposities en nog veel meer! Je kunt meedoen aan alle activiteiten, er is altijd wel iets bij jou in de buurt. De kick-off in jouw regio mag je zeker niet missen! Meer weten? Kijk op www. ribwavv.nl, de posters en flyers of vraag het HEE-promotieteam in jouw regio. Deelname aan de activiteiten is gratis, maar meld je wel even aan. Bij de recepties en inloopruimtes liggen inschrijflijsten.
Ede
Noord Dieren West Wolfheze
ARNHEM Centrum
Velp
Presikhaaf Malburgen resos Zuid
Westervoort
Bemmel
KIJK VOOR HET ACTUELE PROGRAMMA OP: WWW.RIBWAVV.NL EN DE PRIKBORDEN IN JOUW REGIO.
Dit programma is onder voorbehoud van wijzigingen. Sommige informatie is bij het ter perse gaan van dit blad nog niet bekend of onder voorbehoud.
de
WANDELING Tekst: Linda Brummelman Beeld: Tom Roelofs
De Wandeling
9
HANNY JANSEN Geboortedatum: 3 augustus 1953 Geboorteplaats: Lichtenvoorde Burgerlijke staat: Gehuwd Drie volwassen kinderen , 1 kleindochter WERKERVARING 1991-heden: Bestuurder RIBW Arnhem & Veluwe Vallei 1985-1991: Hoofd Beschermende Woonvorm, Stichting De Lichtenvoorde 1979-1985: Begeleidster Beschermd Wonen, Stichting De Lichtenvoorde 1976-1979: Vormingwerker, Vormingscentrum Jong Volwassenen te Horst (L.) 1972-1975: Begeleidster Dagverblijf voor mensen met verstandelijke beperking te Groningen 1970-1971: Sociaal Diakonaal jaar, Den Ooiman Doetinchem HOBBY’S Lezen, zingen/zangkoor, wandelen met de hond.
De kracht van HEE ervaar je als je elkaars verhalen deelt. Een wandeling is daar het ideale moment voor. Bestuurder Hanny Jansen van de RIBW Arnhem & Veluwe Vallei maakte een wandeling met Angelique Krüger, presentatrice van TV Gelderland. Wat volgde was een persoonlijk verhaal over haar drijfveren, over vrijheid en respect.
H
anny Jansen is al 20 jaar bestuurder van de RIBW AVV en streeft Het is zondagochtend vroeg als bestuurder Hanny nog steeds hetzelfde Jansen met Angelique Krüger en camerateam op doel na: laten zien pad gaat voor een wandeling in het Woold in Win- dat ieder mens er terswijk. Een plek die door Hanny zelf is uitgekozen toe doet. Zorgen dat omdat ze hier tot rust komt. En die rust heeft ze no- mensen mogen zijn dig. ‘Ik ben niet voor niets in een uithoek gaan wo- wie ze zijn. Ook als nen. Ik absorbeer heel veel, dan heb ik stilte nodig dat anders is dan om het te ordenen. Ik wil niet alleen dingen goed doorsnee. ‘Ik ben zelf doen, maar ook de goede dingen blijven doen. Dan misschien ook wel moet je af en toe wat afstand nemen.’ De geluidsman anders dan doorsnee. plaatst de microfoontjes bij Hanny en Angelique, de In mijn tijd was het cameraman maakt zijn lens nog even droog van de bijvoorbeeld nog niet motregen en dan kan de wandeling beginnen. zo heel gebruikelijk dat je als moeder van drie kinderen gewoon bleef werken. Toch heb ik dat gedaan. Ik heb altijd geprobeerd het te doen zoals ik dacht dat goed was.’ De drijfveer van Hanny, aantonen dat ieder mens er toe doet, komt overeen met het motto van de RIBW AVV. Dat is ook
de reden dat ze nog steeds het gevoel heeft dat ze op haar plek zit.
O
p de vraag waar het sociale aspect bij Hanny vandaan komt, heeft ze een duidelijk antwoord: ‘Dat heb ik van mijn ouders. Dat komt voor een groot gedeelte door de christelijke traditie die ik van huis uit heb meegekregen. Ik ging met mijn ouders regelmatig naar de kerk waar ik veel voorbeelden meekreeg uit de verhalen die daar verteld werden.’
‘M
ijn ouders waren ook best ruimdenkend. Wij waren gereformeerd en onze buren katholiek. Die hadden soms andere feestdagen. Dan zei mijn moeder tegen mij, ‘trek even je zondagse jurk aan, bij de buren hebben ze zondag vandaag’. In die periode ging ieder geloof nog naar een aparte school, dus dat mijn moeder zo dacht, geeft wel
De Wandeling
10
‘DE VEERKRACHT EN MOED DIE CLIËNTEN HEBBEN, IS ONTZETTEND GROOT.’
aan dat ze respect had voor de ander. Ze had ook kunnen zeggen, daar moet jij je niet mee verbinden. Maar dat heb ik nooit zo meegekregen.’
‘K
ortom, het heeft zowel met vrijheid te maken dat mensen mogen leven naar hun eigen geloofsovertuiging, als met respect voor de ander. Een mooi recent voorbeeld daarvan was onze koningin, die tijdens een bezoek in het buitenland een moskee bezocht waar ze, uit respect voor de mensen daar, een lang gewaad droeg. Ik werd er een beetje treurig van dat daar vervolgens uit bepaalde hoeken weer zo’n commentaar op kwam. Heel jammer.’
‘H
et HEE-project heeft volgens mij ook alles met vrijheid en respect te maken. Het is erop gericht dat cliënten op hun eigen manier, een manier die bij hen past, werken aan hun herstel.’
‘H
erstel is iets anders dan ‘genezen’. Ook al kun je nadat er een psychiatrische diagnose is gesteld niet meer genezen, je kunt er wel mee leren leven. En dat laatste werkt pas als je dat kunt doen op een manier die bij jou past. Het doel is om mensen te helpen en te ondersteunen, om te zorgen dat ze hun burgerrollen kunnen vervullen ondanks hun beperking. Het hervinden van een dagelijks ritme en helpen in de zoektocht naar ‘wat past bij mij?’. Dat zoeken is helemaal niet erg. Dat herken ik ook bij mezelf. Volgens mij doen in essentie alle mensen dat. Door het leven heen ontdekken wat bij je past, hoe je omgaat met dingen waar je minder goed in bent, maar ook ontdekken waar je kracht ligt.’
D
e regen heeft inmiddels plaats gemaakt voor een paar zonnestralen en Hanny en Angelique vervolgen hun route richting Berenschot Watermolen.
H
un gesprek gaat verder over cliënten en het accepteren van een psychische beperking. Volgens Hanny voelen mensen het accepteren van hun beperking als een rouwproces. Ze is dan ook ontzettend trots op de cliënten die de moed hebben om weer vorm te geven aan hun leven. ‘De veerkracht en moed die ze hebben is ontzettend groot. Dat je deze mensen kunt motiveren om voor hun werk of dagbesteding hun bed uit te komen, dat je merkt dat dit belangrijk voor hen is, dat ze er zin in hebben en daardoor weer opkrabbelen, dat is bijzonder. Op deze mensen ben ik echt trots!’
D
e RIBW AVV heeft inmiddels circa 1.800 cliënten onder haar hoede. Ongeveer 600 daarvan wonen in een beschermende woonvorm, de rest woont zelfstandig en krijgt begeleiding aan huis.
De Wandeling
11
DOE MEE MET DE WANDELING! Angelique Krüger van TV Gelderland heeft afgelopen maand niet alleen met bestuurder Hanny Jansen gewandeld. Ze ging ook op pad met Tonny en Martijn, twee cliënten. Het werden bijzondere gesprekken over die momenten in hun leven waarop zij hun eigen kracht hervonden. De drie wandelingen met Angelique zijn vastgelegd op dvd en zullen tijdens de HEE-Aftrapdagen overal te zien zijn.
H
elaas merkt Hanny dat nieuwe woonvormen soms voor opspraak zorgen. ‘Mensen die nooit te maken hebben gehad met mensen met een psychisch probleem, hebben soms vooroordelen. Ze denken dat onze cliënten gevaarlijk of eng zijn. En die komen dan bij hun in de wijk wonen. Er is angst voor het onbekende. Dat is jammer. Iedereen kan in zijn of haar leven geconfronteerd worden met een depressie of schizofrenie. Als er weerstand is, dan is het belangrijk dat je een brug probeert te slaan tussen mensen. Buurtbewoners en cliënten gaan met elkaar in gesprek. Dan krijgt de mens met een psychisch probleem opeens een gezicht. En dat is vaak al voldoende. Door het menselijke contact is de brug vaak al geslagen.’
‘V
oor de cliënten van de RIBW AVV zijn vrienden en familie heel belangrijk. Zij zorgen voor een stabiel netwerk dat functio-
neert als een vangnet. Naast vrienden en familie zijn daar natuurlijk ook de medewerkers van de RIBW AVV. Zij bieden een luisterend oor en helpen de cliënt waar nodig.’ Vrienden en familie zijn voor de cliënten belangrijk, maar voor Hanny ook. ‘Met hen kan ik het over dingen hebben, om te ontspannen, om aan te scherpen. Ik kan ze advies vragen. Ze durven kritisch te zijn omdat ze zo dicht bij je staan.’
M
et deze mooie uitspraak is een einde gekomen aan de zondagochtendwandeling en is iedereen weer terug bij het beginpunt. De microfoontjes worden af gedaan, de camera opgeborgen en onder het genot van een kopje koffie wordt er nagesproken over het HEE-project.
Maar ook jij kunt meedoen aan De Wandeling. Niet met Angelique, maar met een wandelpartner naar eigen keuze. De Wandeling is een van de activiteiten tijdens de HEE-Aftrapdagen. Het is de bedoeling om zoveel mogelijk cliënten en medewerkers in beweging te krijgen. Kies een wandelpartner (dat kan iedereen zijn: een cliënt, medewerker of zelfs het regiohoofd), zoek een mooie of bijzondere plek uit en vertel elkaar tijdens de wandeling je verhaal. En na de HEE-Aftrapdagen blijven we gewoon doorwandelen. Om ervaringsverhalen te delen en zo andere cliënten en medewerkers te inspireren.
Kunst
12
Enschede Birgit Sonius acryl op doek, 60 x 80 cm (uit Kunstagenda RIBW Arnhem & Veluwe Vallei 2012)
Columns
13
JOKE ZEGT:
HET FRANKY ZEGT:
EI
OEI, OEI IK GRO
Oké dan! Over HEE: herstel, empowerment en ervaringsdeskundigheid. Leuk, maar wat is herstel? Nou, dat ligt niet zo simpel: herstel is een groeiproces , herstel is zo groot of klein als je het zelf maakt. Ook al zie je het gras niet groeien, dat betekent niet dat het gras niet groeit. Herstellen in de geestelijke gezondheidszorg? Kan dat wel? In het klein gezien kan het zijn dat de periodes tussen een terugval langer duren. Of groter gezien: dat je een betaalde baan, een eigen huis, gezin en lease-auto hebt en maatschappelijk succesvol bent. Daar ligt het volgens mij: dat wat je doet, voor jou succes heeft. Dus ik heb geleerd dat ik beter kleine stapjes kan zetten, want alle groei vind ik net als het kindje dat leert lopen; eerst trekt het zichzelf op aan de tafel en raakt daar vertrouwd, pas dan zal het zijn eerste stapjes zetten. Maar nu komt het: als het kindje valt, zal het niet opstaan en verder lopen maar terugkruipen naar de tafel die zo vertrouwd is. Maar uiteindelijk is het ons allen gelukt om te gaan staan en te lopen. Herstel is voor mij dus, (terug)vallen. Maar vooral ‘opstaan’.
UITZIC
HT
LOONT
Je kunt elke dag van je leven een nieuw begin maken. Zorg dat jijzelf het monopolie van jouw leven in handen hebt. Je hebt af en toe tegenwind nodig om te weten hoeveel kracht je hebt. Sta weer op als je valt en vervolg je weg. Met iemand oplopen is prettiger dan achter iemand aanlopen. Je stijgt het meest als je boven jezelf uitstijgt. Een berg beklimmen kost inspanning, maar het uitzicht loont. Het verleden heb je niet meer in handen, maar je hebt wel het nu en de toekomst.
Wat is HEE?
14
Wat is
H E E ?
HEE staat voor Herstel, Empowerment en Ervaringsdeskundigheid. Hieronder tref je de betekenis die we nu aan die begrippen geven.
HERSTEL is het erkennen en accepteren van je eigen situatie en het creĂŤren van een toekomstperspectief; leren leven met je sterktes en zwaktes.
Onder EMPOWERMENT verstaan we het vinden van kracht als individu en groep. Ervaringskennis zijn ervaringen die je opdoet over jezelf, je beperkingen en mogelijkheden en je omgeving.
Iemand met ERVARINGSDESKUNDIGHEID bezit deze ervaringskennis en deelt deze kennis met anderen. Het geeft anderen inzicht in hun herstelproces. Aangevuld met literaire kennis kun je een deskundigheid ontwikkelen waarmee je anderen kunt helpen en ondersteunen in hun herstelproces. Tegelijkertijd is het ook de kracht van anderen naar boven halen en luisteren naar zijn verhaal. De inzet van ervaringsdeskundigheid bij de RIBW AVV is nog volop in ontwikkeling.
Vraagbaak
15
Negen vragen aan
WILMA BOEVINK Ze was een opgegeven patiënt met een diagnose waar ze in het leven niet veel verder mee zou horen te komen. Nu is Wilma Boevink ervaringsdeskundige en sociaal wetenschapper. Haar ervaringsdeskundigheid combineert ze met haar werk als onderzoekster bij het Trimbos-instituut in Utrecht. Wilma Boevink is grondlegger van HEE en wordt ook wel het boegbeeld van de ‘herstelbeweging’ genoemd. Ze heeft tientallen boeken, artikelen en presentaties op haar naam staan. Sinds 1 september 2009 is ze tevens lector HEE aan de Hanze Hogeschool in Groningen. De aangewezen persoon om vragen van cliënten en medewerkers aan voor te leggen.
1
Als ik aan het woord herstel denk, dan voel ik me absoluut niet in staat om zo’n hoge standaard te halen. Ik heb te veel last van allerlei symptomen. Voor mij is het dus niet weggelegd? Herstel is geen maat, geen standaard, geen eindmeetlat die je opgelegd krijgt. Herstel heeft helemaal niks te maken met een uitkomst of met eisen waar je aan moet voldoen, binnen welke termijn dan ook. Herstel legt je niks op. Geen functioneringsniveau, geen vermindering van symptomen of prettiger moeten zijn in
de omgang. Herstel betekent juist jezelf terugvinden. Het gaat over de vraag: wat overkomt mij toch en waarom en hoe verder? Hoe kun je in contact blijven met jezelf, ondanks alle heftigheden die je (lijken te) overkomen. Die symptomen worden in de psychiatrie benoemd, herkend en doorverwezen. Blijkbaar is jou iets heftigs overkomen. Maar dat hoeft niet jouw verhaal te zijn. Jouw verhaal kan een ander verhaal zijn. Dat is van belang om te achterhalen, voordat het verloren raakt. Wat is je overkomen? Waardoor raakte jij uit balans? Je komt/kwam ergens terecht, wat vind je daarvan? Helpt het je verder? Wat wil je eigenlijk verder? Kortom, herstelprocessen zijn worstelingsprocessen. Ze leiden slechts tot een leven dat voor jou het best mogelijke is.
2
De RIBW AVV werkt al volgens de SRH-methodiek en het Strengths Model. Wordt er met HEE een nieuwe methodiek geïntroduceerd? Wat ben ik blij dat deze vraag wordt gesteld. Omdat het de misverstanden rondom HEE duidelijk maakt. Herstel en herstelprocessen gaan over subjectieve worstelingsprocessen van mensen die ernstig psychisch lijden en daar in het normale dagelijks leven mee leren omgaan. Herstel, en dus HEE, is in ons land vanaf het prille begin (gelukkig) vorm gegeven door mensen die zelf ernstig psychisch lijden. En langdurig. Ze weten dus hoe het is om het leven rondom of met dat lijden vorm te geven. Herstelverhalen gaan daarover. Over de zoektochten naar hoe je met dit psychisch lijden kunt leven.
Vraagbaak
16
Daarvan kan geen methodiek gemaakt worden voor professionals. Hooguit een uitdaging: laten we samen gaan zoeken en leren.
3
Moet ik nu, met dat woord herstel dat ik steeds hoor, alweer ergens aan voldoen?
‘HET IS NIET ONZE TAAK NORMAAL TE WORDEN.’
Ik verwijs graag naar een citaat van Pat Deegan uit het artikel over herstellen na een psychiatrische diagnose*: ‘Men zal je zeggen dat je doel is normaal te worden en een acceptabele plaats in de samenleving in te nemen. Maar een dergelijke rol is leeg tenzij jij er betekenis aan geeft en het invult met je eigen doelen. Word niet normaal. Het is niet onze taak normaal te worden. Je hebt uitsluitend de taak jezelf te worden. Het is mogelijk om jezelf te ontwikkelen tot een gezonde persoon die daarnaast een psychiatrische handicap heeft. Je leven mag dan op dit moment verwoest zijn - op deze ruïnes kun je een betekenisvol leven opbouwen. Het is niet je taak normaal te worden. Het is je taak de weg van herstel af te leggen en je te ontwikkelen tot de persoon die je werkelijk bent.’ *zie HEE-cahier op: www.hee-team.nl
4
Hoe geef je als hulpverlener vorm aan HEE zodat het de inzet van cliënten blijft? Het vormgeven van HEE en ondersteunen bij herstel vraagt over het algemeen om een herziening van de taakopvatting bij de meeste ggz-professionals. Van doen, sturen, wellicht overnemen en oplossen naar faciliteren, coachen, souffleren en de omstandigheden creëren. Vorm geven aan HEE is knap ingewikkeld voor professionals, want ze kunnen alleen omstandigheden verbeteren en
ondertussen is het aan de cliënt zelf om er gebruik van te maken. Het gaat om een mix van wat al uitgevonden is, in combinatie met het verleiden van mensen in de eigen organisatie tot beweging en nieuwsgierigheid. Dat kan tot prachtige nieuwe ervaringsdeskundigen leiden. Maak vooral gebruik van de helende en versterkende kracht van onderlinge steun en zelfhulp. Duizend maal meer power heeft het om iemand, die ooit de diagnose schizofrenie kreeg, te horen vertellen over de weg omhoog, dan een hulpverlener horen vertellen over mogelijkheden en beperkingen. Toch zijn hulpverleners op enig moment essentieel, heel erg nodig. Wanneer je als hulpverlener HEE mogelijk maakt, plaats je jezelf dus in een andere rol, namelijk die van projectleider en facilitator. Dat is niet eng, er gingen je velen voor. Leer de ins en outs van projectmatig werken in een ggz-instelling kennen en benutten. Op die manier kun je de bodem creëren voor een prachtige omgeving voor herstelprocessen van cliënten.
5
Is herstellen hetzelfde als genezen? Deze vraag gaat over hoe ‘genezen’ (beter zijn) zich verhoudt tot ‘herstellen’. Mag ik mijn grote voorbeeld citeren? Patricia Deegan is een Amerikaanse vrouw die ooit
gediagnosticeerd werd als ‘schizofreen’ en zich aan dat label heeft ontworsteld. Zij is mijn lichtend voorbeeld. Over herstel versus genezing schrijft ze:
‘Eén van de lessen die ik moest leren, is dat herstel niet hetzelfde is als genezing. Nadat ik er 21 jaren mee heb geleefd, met deze ziekte, is ze nog steeds niet overgegaan. Dus ik veronderstel dat ik nooit zal genezen, maar dat ik herstellende ben. Herstellen is een proces, geen eindpunt of doel. Herstellen is een houding, een manier om de dag en de uitdagingen die ik tegenkom onder ogen te zien. Mijn herstel betekent dat ik weet dat ik bepaalde beperkingen heb en dat er dingen zijn die ik niet kan. Maar in plaats van dat me dat tot wanhoop drijft en aanleiding is om op te geven, heb ik geleerd dat ik, juist door te weten wat ik niet kan, ook de mogelijkheden zie van alles wat ik wél kan.’ (Deegan, 1993; vertaling 1995).
6
Ik zou niet weten wat ik kan betekenen door mee te doen aan een herstelwerkgroep (lotgenotencontact). Wat kan ik bijdragen? Wat kan een ander voor mij betekenen? Ik kan mezelf toch niet duidelijk maken naar de ander. In een herstelwerkgroep leer je aan de hand van concrete opdrachten je ervaringen vertellen en delen met anderen. In eerste instantie doe je dat in de eigen vaste herstelwerkgroep. Het gaat dus om hele concrete vragen die je dan kunt voorbereiden en beantwoorden in de groep. Mensen kunnen vragen stellen als ze iets niet snappen. Het is mijn ervaring dat mensen in zo’n groep vaak aan een half woord genoeg hebben, juist omdat ze soms iets vergelijkbaars hebben meegemaakt.
Vraagbaak
17
En omgekeerd stel je ook vragen aan anderen. Misschien kun je ze gaandeweg vertellen hoe het voelt om niet begrepen te worden of niet uit je woorden te kunnen komen. En misschien kun je zelfs op enig moment aan anderen met hetzelfde probleem vertellen hoe je daarmee verder bent gekomen.
‘DOOR TE WETEN WAT IK NIET KAN, ZIE IK OOK WAT IK WEL KAN.’
Een herstelwerkgroep zou ik geen lotgenotencontact willen noemen, trouwens. Liever heb ik het over zelfhulp en onderlinge steun. Lotgenotencontact klinkt zo zeur- en treurachtig, zo geslagen door je lot en we kunnen er niks aan doen. Dat staat haaks op de werkwijze en opbrengst van zo’n herstelwerkgroep. Het boekje ‘Verhalen van herstel’ gaat over zo’n herstelwerkgroep en wat anderen voor jou er aan hadden. Kijk eens op www.hee-team.nl
7
Word ik eigenlijk wel goed begrepen door de begeleider als ik de situatie zou willen veranderen? Als jij met jouw herstel bezig gaat, zal je begeleider dat niet automatisch kunnen volgen. Ook de begeleider zal, net als jij, moeten leren over herstelprocessen en herstelondersteuning. Een voorbeeld: je slikt een hoge dosering pillen tegen psychosen, omdat ooit de diagnose schizofrenie gesteld werd. Je hebt het nooit ter discussie gesteld, want ja, je had nu eenmaal die ziekte, zei men. Maar nu heb je gelezen dat schizofrenie niet bestaat, maar dat elk mens met psychosegevoeligheid z’n eigen weg moet zoeken. En eigenlijk heb je veel last van de bijwerkingen van die pillen. Je bent vaak duf en veel te veel aangekomen. Je trilt veel. En de stemmen verdwijnen er niet door. Daar heb je zelf mee leren omgaan. Kortom, je wilt proberen of je niet met lichtere of andere medicatie kunt leven. Leren hoe je
anders met je klachten kunt omgaan. Dat is ook riskant, natuurlijk, maar dat neem je op de koop toe. Zonder risico’s geen leven. Vanuit mijn oogpunt ben je dan begonnen met je herstelproces. Je bent een zoektocht begonnen en dat vergt altijd het uitproberen van spannende, nieuwe dingen en risico’s nemen. Een begeleider die weet over herstel en herstelondersteuning ziet hoezeer jij probeert je leven in eigen hand te nemen en te veranderen. Hij begrijpt dit en ondersteunt en begeleidt je daarin, ook als het tegenzit. Dat vraagt moed, van jou en je begeleider.
8
Is ervaringskennis hetzelfde als ervaringsdeskundigheid? Hierover bestaan veel misverstanden en opvattingen. Vanuit HEE hebben we altijd onderscheid gemaakt tussen ervaringen, ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid. Ervaringen doe je op, bijvoorbeeld als psychiatrisch patiënt, als kunstenaar of als zanger, en daar leer je van. Je leert ook hoe heftig de ervaringen zijn. De eerste keer dat ik schrikdraad aanraakte, leerde mij: er staat stroom op en dat is geen prettig gevoel. De eerste keer dat ik psychotisch werd, leerde ik dat dat een hele angstige ervaring is. Ik wilde er niet meer aan terugdenken. De zoveelste keer dat ik
psychotisch werd, ontdekte ik dat het me ook iets leerde, misschien wel hoe ik het een volgende keer kon voorkomen. Wat je zelf gaandeweg leert in je leven, is nog geen ervaringskennis. Ik vind dat ervaringskennis gebaseerd moet zijn op ervaringen van meer mensen. Bij jou werkt een hogere dosering medicatie bij de eerste tekenen van een crisis misschien wel, maar bij anderen weer helemaal niet. Je hebt dus te maken met je eigen ervaring en met ervaringen van anderen. Ervaringskennis gaat niet over één standpunt van de patiënten, maar over het begrijpelijk maken van hun ervaringen. Je moet dus kennis hebben van al die ervaringen van patiënten in de ggz. Dat is dus ervaringskennis. Maar dan? Kennis krijgt meerwaarde als je het koppelt aan een handeling, zodat anderen er iets mee kunnen. Bijvoorbeeld door te schrijven of een lezing te geven, door de kennis te gebruiken in de hulpverlening, in contacten met medecliënten, in onderzoek of wetenschap, al dan niet opgeleid. En dan kom je op het terrein van ervaringsdeskundigheid.
9
Herstel wordt ook wel eens vergeleken met een zoektocht. Hoe zit dat precies? Herstel is een zoektocht van degene die in crisis is geraakt: waarom is mij dit overkomen? Wat is er gaande in mij leven? Wat helpt mij verder en wat hindert mij? Hoe kunnen anderen mij verder helpen? Daarover gaat herstel. Herstel is geen recept van een behandelaar. Dat zou het nooit mogen zijn. Nooit.
Ervaringsverhaal
18
Geniet in de Weerd is het lunchcafé van In de Weerd. Het is een plaats waar kunst en koffie, mens en maatschappij bij elkaar komen. Bijzonder is dat mensen met afstand tot de arbeidsmarkt in het lunchcafé de kans krijgen om deel te nemen aan het arbeidsproces. De RIBW AVV heeft er o.a. vergaderzalen, een internetcafé, een kunstuitleen/galerie en appartementen voor mensen met NAH. » www.indeweerd.nl
DROMEN OVER DE LANDMACHT Tekst: Annemieke Uittenbroek / Beeld: O.K. PARKING
Wessel Tieleman heeft net iets meer structuur nodig dan de gemiddelde werknemer. Met de juiste begeleiding functioneert hij op en top. Samen met andere cliënten van de RIBW AVV en SIZA bedient hij op professionele manier gasten in het lunchcafé van In de Weerd. Dit leerwerktraject is voor hem de perfecte opstap naar een reguliere werkplek. Het lunchcafé heet ‘Geniet in de Weerd’ en is een werkplek voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het lunchcafé vormt de spil van het nieuwe gebouw ‘In de Weerd’ waar SIZA, RIBW AVV, Rijnstad, VIA en APCG samenwerken. Gasten, cliënten en andere Arnhemmers kunnen hier vergaderen, lunchen, overleggen of gewoon bijkletsen. Wessel is blij met zijn werkplek in het lunchcafé. ‘Ik heb een horecaopleiding gedaan en al veel in de horeca
gewerkt. Destijds heb ik alleen te hard gewerkt. Dat was niet goed voor me. Toen ben ik gestopt en thuis komen te zitten.’ Wessel verveelde zich thuis verschrikkelijk. ‘Zelf een nieuwe baan zoeken is voor mij lastig. Ik klap dicht in sollicitatiegesprekken. Via mijn begeleider van de RIBW AVV kwam ik in het lunchcafé terecht. Ik ben blij dat ik hier aan de slag kon. Er is meer structuur dan op mijn vorige werkplekken.’
HOUVAST Het grote voordeel voor Wessel is dat hij hier niet opgejaagd wordt. ‘Omdat ik ADHD heb, zie ik alles om me heen. Dat is handig in de horeca, want ik zie wat gasten nodig hebben. Maar het is ook vermoeiend en het geeft onrust. Als ik bezig ben met het maken van een broodje zalm en ik krijg tegelijkertijd de opdracht om een tosti te maken, vergeet ik het broodje en ga
ik met de tosti aan de slag.’ Thomas, de leidinggevende van Wessel, weet dat en houdt daar rekening mee zoals hij dat doet bij alle mensen die hier werken. ‘We werken met structuurlijsten en takenlijsten. De instructies zijn duidelijker dan op een reguliere werkplek. Dat geeft onze werknemers de houvast die ze nodig hebben om goed te functioneren en zich te ontwikkelen.’ Eens per maand heeft Wessel een gesprek met zijn leidinggevende. ‘Thomas is tevreden over mijn voortgang. Ik krijg steeds meer vrijheid en dat is prettig. Het geeft me zelfvertrouwen. Deze werkplek is voor mij een prachtige opstap naar een reguliere baan. Ik droom van een baan bij de landmacht.’
Workshop
19
ZINES MAKEN Heb je altijd al iets meer willen doen met
Tijdens de HEE-Aftrapdagen kun je een
jouw verhalen of gedichten? Of heb je
workshop Zines maken volgen van de
prachtige tekeningen die je wilt bundelen?
Arnhemse tijdschriftenmaker William van
Dat kan in een zine.
Giessen en schrijver Martijn Brugman.
Een zine is een klein zelfgemaakt tijdschrift
Zie het programma op pagina 4.
waarin je anderen laat zien wat je kunt.
Schoenportretten
20
Op de een of andere manier vinden we schoenen heel erg HEE. Je kunt er stappen vooruit mee maken (kleine of grote, dat maakt niet uit), je eigen weg mee vinden, in beweging mee komen. Altijd op eigen kracht.
21
Beeld: Tom Roelofs
Schoenportretten
Schoenportretten
22
23
Schoenportretten
Schoenportretten
24
Schoenportretten
25
KUNST MET AFTRAPSCHOENEN Omdat we schoenen heel erg HEE vinden, staan we er ook in de aftrapweek bij stil. In de patio van In de Weerd verrijst een duurzaam kunstwerk, dat de HEEbeweging uitbeeldt. Het kunstwerk wordt gemaakt van schoenen. Om zoveel mogelijk
schoenen te verzamelen, wordt de wedstrijd Pimp je schoen georganiseerd. Je kunt dit thuis doen of onder begeleiding in ĂŠĂŠn van de activiteitencentra. Of doe mee met de workshop schoenen pimpen in het KUNSTportaal (zie www.kunstportaal.nl). Er zijn geen regels voor het pimpen: je mag alle materialen gebruiken maar je kunt er ook iets
heel anders van maken. Doe mee en leef je uit! In de week van 17 t/m 21 september kun je je gepimpte schoen(en) inleveren bij een van de vier activiteitencentra, die een top 5 selecteren. Uit deze voorselectie wordt 26 september de mooiste gepimpte schoen gekozen. De winnaar ontvangt een
schoenenbon ter waarde van 50 euro. De top 5 wordt tijdens de aftrapweek tentoongesteld in In de Weerd. De overige schoenen worden in het kunstwerk verwerkt. Inleveren bij: De Vrije Blik (Arnhem Centrum), KUNSTportaal (Arnhem Presikhaaf), In de Bocht (Wageningen), Vogelnest (Wolfheze)
Muziek
26
intermezzo
MUZIKAAL De RIBW AVV houdt van muziek. Logisch dus dat er tijdens de HEEAftrapdagen een uitgebreid muzikaal programma gepland staat. We pikken er hier twee onderdelen voor je uit.
IN BEWEGING MET PEPERCUSSIE
Franky Goris heeft al een perfect motto voor de workshops die Pepercussie tijdens de HEE-Aftrapdagen gaat geven: HEE trommelt mensen op. Iedereen kan aanschuiven en meedoen op Afrikaanse percussie-instrumenten als djembés en doundouns. Franky: ‘Wij zetten een ritme in en dan kan je gewoon inspringen. Dat gaat vanzelf.’ Percussie heeft voor Franky zelf veel betekend. ‘Elke moment dat ik speel heb ik niet gepiekerd. Het werkt voor mij als een medicijn.’ Freddy begon bij de slagwerkgroep van De Singel. Nu geeft hij workshops voor Pepercussie. Franky: ‘Een percussionist moet je niet horen, maar missen als hij er niet is.’
KRACHTIGE HIPHOP
Jongeren van de RIBW AVV en het JONA-huis zijn een muzikale samenwerking aangegaan waarbij alles draait om eigen kracht. Ze kozen dan ook voor een energiek genre, de hiphop. Ze werken onder andere aan een eigen remake van Homecoming, een bekend hiphopnummer van Kanye West. De jongeren doen zoveel mogelijk zelf. Tot het vasthouden van de camera aan toe. Want naast een cd moet er ook een video verschijnen.
Oude psychiatrie
27
VROEGER WAS
NIET
ALLES BETER
Ervaringsverhaal
28
JE BENT MEER dan je ziekte
Evelien werkte bij de RIBW AVV toen ze zelf een psychische aandoening kreeg. Na een heftige ziekteperiode leerde ze dat eigen regie erg belangrijk is in de herstelperiode. Inmiddels is ze weer actief in een betaalde baan. Precies zoals ze het zelf wilde.
‘Z
elfs mijn collega’s bij de RIBW, die de aandoening toch heel goed kennen, merkten niet dat er iets met me aan de hand was. Ik voelde dat er iets mis was, maar wist niet wat. Ik had er met mijn huisarts over gepraat, maar die kon toen ook nog geen diagnose stellen. Het was een periode van veel stress, dat is waarschijnlijk de druppel geweest die de emmer deed overlopen. Op de dag dat de bom barstte, heb ik zelfs nog een cursus gevolgd. Achteraf gezien was het toen al goed mis, ik dacht dat ik met dieren kon communiceren. Al heb ik dat toen nog kunnen verbloemen. ‘s Avonds escaleerde het echt. Ik heb mijn familie gebeld en die zijn met me naar de huisartsenpost gegaan. Daar ben ik onder hevig verzet door de politie meegenomen. Ik had last van wanen en hallucinaties. Ik wist niet wat realiteit was en wat ik me inbeeldde. Zo rook ik een brandlucht die er helemaal niet was. Ik ben aanvankelijk opgenomen op de gesloten afdeling van een psychiatrische instelling. Na drie weken zei mijn moeder: als jij je zo blijft gedragen, dan blijf je hier zitten. Pas toen kwam het besef bij me dat ik iets deed of dacht wat niet normaal was. Het heeft denk ik wel geholpen dat ik bij de RIBW heb gewerkt en door mijn studie ook de aandoening kende. Maar het is in zo’n situatie lastig om te accepteren dat de buitenwereld het beter ziet dan jij en dat de dingen die je zelf meemaakt misschien niet altijd de realiteit zijn.
D
aarna volgde een lange periode waarin je zelfvertrouwen moet opbouwen. Eigenlijk zit ik daar
Tekst: Alex van der Hulst
nog steeds in. Het is niet als een lichamelijke ziekte waarvan je na een tijdje genezen wordt verklaard. Herstellen is een heel lang proces. Aanvankelijk durf je niet te vertrouwen op je gevoel en weet je niet of je iets wel aan kunt. Tijdens de negen maanden dat ik in de kliniek zat, heb ik langzaam de draad van mijn leven proberen op te pakken. Ik merkte dat het fijn was om af en toe uit de instelling te gaan. Binnen zaten veel medepatiënten die heel passief waren, vast ook door de medicatie. Ze waren afwachtend en lieten veel van de begeleiding afhangen. Ik vond het fijn om buiten te wandelen en ben toen ook samen met iemand in het café naar wedstrijden van Oranje tijdens het WK voetbal gaan kijken. Dat heeft me enorm geholpen. Gewoon de dagelijkse dingen oppakken buiten de kliniek.
I
k was blij dat ik thuis mijn eigen dingen weer kon doen, maar ik wist ook niet goed hoe ik mijn oude leven weer moest oppakken. Ik was vaak heel erg moe. Bij Pro Persona heb ik de werkgroep Herstellen Doe Je Zelf gevolgd. Dat is goed geweest voor mijn zelfvertrouwen. Iedereen formuleert er kleine doelen. Zo was ik flink aangekomen door de medicijnen. In de werkgroep heb ik aangekondigd dat ik tien minuten op de crosstrainer wilde staan in het fitnesscentrum. Die groep gaf me het duwtje om het te doen, ik wist dat ik er bij de volgende bijeenkomst iets over zou moeten vertellen. Uiteindelijk heb ik zelfs vijftig minuten op die crosstrainer gestaan. Je moet niet denken dat je terug moet naar je oude leven van voor je aandoening, je moet de
aandoening juist als het nulpunt zien en vanaf daar ga je vooruit. Later ben ik zelf begeleider geworden bij die groep. Ook dat is leerzaam, je ziet hoe anderen hun doelen bereiken. Je leert dat het beter is om kleine stappen te nemen dan te vallen omdat je een te grote stap maakt.
I
k vind HEE erg interessant. Je moet tijdens en na een ziekte regie over je eigen leven zien te krijgen. Zo ben ik in het begin van mijn ziekte stellig geweest tegen de psychiater dat ik geen verhoging van mijn medicijnen wilde. Extra medicatie voelde toen niet goed. Ik ben blij dat ik voor mezelf ben opgekomen. Je bent meer dan je ziekte. We hebben het er binnen de werkgroep bijvoorbeeld ook over gehad wat je aan de buitenwereld vertelt. Ik ben er voorzichtiger in geworden wie ik over de aandoening vertel. Ik heb wel in sollicitatiebrieven vermeld dat ik ziek ben geweest.
A
chteraf gezien is het ook best een vreemde gewaarwording. Je bent ineens geen hulpverlener meer, maar iemand die zelf psychische hulp nodig heeft. Die scheidslijn is zo dun, in feite kan het iedereen overkomen. Zo jammer dat er nog zo’n taboe op rust. Sinds kort heb ik weer betaald werk. Dat was een belangrijk doel voor mij. Het geeft me het gevoel dat ik er weer bij hoor, een uitkering vind ik niet prettig. Het is mooi om uiteindelijk je eigen weg te kunnen volgen. Om dat anderen te zien doen, geeft mij ook inspiratie.’
29
HEE IS VAN DE CLIﾃ起TEN een interview met Louis Nienhuis, begeleider en rehabcoach
Tekst: Martijn Brugman Beeld: Tom Roelofs
Interview
D
at juist Louis HEE geen methodiek wil noemen zegt wel wat. Hij zit tot over zijn oren in de methodiek. Als rehabcoach geeft hij cursussen en begeleiding in Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen, kortweg de SRH-methodiek. Maar HEE toe-eigenen als methodiek zal hij nooit doen. ‘HEE is niet ontwikkeld door zorgverleners maar vanzelf ontstaan, bij cliënten zelf - onder andere in de VS - die besloten hebben het heft in eigen handen te nemen en op eigen kracht te werken aan hun herstel. HEE een methodiek noemen is een diskwalificatie van de gedachte die er achter zit. Het is juist geen methodiek.’
L
ouis is blij met HEE. Het botst totaal niet met de SRHmethodiek waarmee binnen de RIBW AVV gewerkt wordt. HEE vormt eerder een aanvulling en inspiratiebron. ‘HEE is van de cliënt zelf. Rehab is wat hulpverleners doen. Maar ze passen uitstekend bij elkaar. Rehab hoort bij HEE.’
D
at wordt duidelijk als Louis uitlegt hoe de behandelingsmethoden binnen de psychiatrie zich door de jaren heen geëvolueerd hebben. Hoe uiteindelijk de SRH-methodiek naar de HEE-gedachte is toegegroeid: de gedachte dat cliënten herstellen op basis van hun eigen kracht. ‘Vroeger zei de hulpverlener tegen de cliënt: jij wilt hulp en ik ben de deskundige die weet wat er moet gebeuren. Dat is het oude
30
Volgens begeleider en rehabcoach Louis Nienhuis mag je HEE geen methodiek noemen. ‘Het is geen trucje van de zorgverlener, maar een heel menseigen gedachte.’ HEE stelt de eigen kracht van de cliënt centraal en dat is precies waar hij als rehabcoach al jaren voor pleit. paradigma. Je komt het nog steeds tegen. Hulpverleners die helemaal gericht zijn op beter maken. Ze zijn bevlogen en betrokken bij de cliënt. Maar ze moeten nog de mind switch maken dat iemand die psychotisch is nog zoveel meer kan dan psychotisch zijn. En dat je je voor herstel juist moet richten op dat wat hij kan, zijn kracht, en niet uitsluitend op zijn probleem, het psychotisch zijn.
L
ouis noemt het voorbeeld van een cliënt die de kans kreeg haar kunst te exposeren. Voor de opening van de expositie nodigde ze ook naaste familieleden uit en ditmaal kwamen zij niet voor een bezoekje uit zorgzaamheid maar om haar te midden van haar artistieke werk te zien. Louis: ‘Haar familie zag haar ineens niet meer als cliënt maar als kunstenares. Zij wordt bevestigd in haar kracht en niet in haar ziekte. Dat betekent enorm veel voor haar herstel.’
D
e kracht van HEE ligt in dit soort ervaringsverhalen, zegt Louis. Ervaringsverhalen spelen ook een belangrijke rol in de SRH-methodiek. ‘Ervaringsverhalen zijn verhalen van mensen die zelf aan de andere kant van de streep gestaan hebben, psychotisch, overspannen of zwaar depressief waren, maar zodanig hersteld zijn dat ze an-
deren kunnen helpen door hun ervaringen te delen.’
I
n de persoonlijke ervaringsverhalen openbaart zich steeds weer de kracht van cliënten. Op die manier maken ervaringsverhalen krachten los bij andere cliënten. Vooral ook omdat de ervaringsverhalen zo herkenbaar zijn. Louis: ‘Die ervaringsverhalen vertellen dat je moet leren omgaan met je kwetsbaarheid. Dat je medicijnen zal moeten slikken, of geen drukke feestjes bezoeken kan. Herstel betekent ook dat het tijdelijk helemaal mis kan zijn. Ervaringsverhalen zijn dus geen hallelujaverhalen. Maar ze tonen wel aan waar het om draait: de eigen kracht van cliënten.’
H
et krachtendenken is zo’n punt waar HEE en SRH elkaar omarmen. Louis legt uit: ‘Binnen de SRH-methodiek moet je als hulpverlener niet uitgaan van de hulpeloosheid van de cliënt, maar van zijn krachten en mogelijkheden in zijn omgeving. Als iemand lang opgenomen is geweest en heeft geprobeerd er een einde aan te maken, dan is een goede vraag vanuit de SRH-methodiek: Hoe ben je door die moeilijke periode heen gekomen? Als je dat vraagt dan is de kans heel groot dat mensen hun krachten gaan benoemen. Doorzettingsvermogen, geloof in God, een familielid waar ze altijd op konden rekenen, streetwise zijn. Daar stuit je als hulpverlener op de basis van herstel.’
Interview
31
H
EE verlangt van de hulpverlener dat de cliënt ruimte krijgt. Voor zijn herstel. Ook daar komen HEE en de SRHmethodiek elkaar tegen. Louis begint over het begrip presentiebenadering. ‘ Als begeleider moet je af en toe kunnen stoppen met handelen en je aanpassen aan de gevoelens en het tempo van de cliënt. Die heeft soms nog maar net ervaren dat zijn leven voorgoed is veranderd. Dan moet je als begeleider zijn lijden verstaan, luisteren, present zijn. Dat is binnen de methodiek erg belangrijk.’
Z
owel HEE als SRH vragen om een persoonlijke band tussen begeleider en cliënt. ‘Je zult als begeleider oprecht moeten zijn. Je echt in iemand moeten verdiepen. Geen toneelstuk spelen, daar prikken cliënten zo doorheen. Dan bouw je geen relatie op. En zonder relatie geen rehabilitatie.’
E
en gelijkwaardige relatie ook. Want als het aan Louis ligt is hiërarchie binnen de psychiatrie voortaan een begrip uit het verleden. ‘Het idee dat de begeleider alle wijsheid in pacht heeft en precies weet wat nodig is, is volstrekt achterhaald. We gaan er tegenwoordig vanuit dat de cliënten ook expert zijn, dat zij het meest van zichzelf weten. Stel een cliënt is onrustig en besluit om iedere avond tussen 11 en 1 uur buiten te gaan wandelen. Waarom zou je hem als begeleider dan adviseren iets anders te doen? Hoogstens kun je met hem
overleggen dat het dan misschien niet zo handig is om door park Sonsbeek te gaan lopen. Hoe dan ook: bij SRH staat de cliënt aan het roer van zijn eigen herstel. En HEE helpt hem daarbij.’
L
ouis herhaalt nog eens wat hij eerder al zei. SRH is een methodiek. HEE is het verhaal van de cliënten zelf. Daar moeten we vanaf blijven zegt hij. ‘Cliënten hebben er voor gestreden. Het komt bij hun vandaan. Als je als hulpverlener HEE toe-eigent en HEE beschouwt als een methodiek dan verval je al snel weer in oude patronen. Dan ga jij bepalen dat HEE goed voor de cliënt is. Dat kan dus niet. Dan spreek je de hele essentie van HEE tegen.’
O
ver de kracht van de cliënt gesproken: Louis verwacht dat er mede dankzij HEE over een paar jaar cliënten cliënten gaan begeleiden. Cliënten dus die als ervaringsdeskundigen dezelfde positie als een hulpverlener innemen. ‘Dat is de consequentie van HEE maar ook van de SRHmethodiek. Het logische gevolg ervan. Het zal nog wat denkwerk vereisen. Maar voor mij is het niet langer de vraag of er ervaringsdeskundigen aan de slag gaan, eerder wanneer en hoe wij ervoor kunnen zorgen dat de hulpverlening doorgaat wanneer de ervaringsdeskundige tijdelijk een minder goede periode doormaakt.’
Eten
32
DURF TE recept
KOOLSLA INGREDIËNTEN • 1/4 witte kool • 1 wortel • 1 eetlepel mayonaise • 1 eetlepel kwark of yoghurt • 1 theelepel mosterd • halve theelepel versgemalen peper • handje rozijnen • 2 theelepels suiker • snufje zout
AAN DE SLAG! Snijd de kool in kwarten, verwijder de harde stronk en snijd of schaaf de kwarten in smalle reepjes. Rasp de geschraapte wortel. Schep de kool en de wortel in een kom door elkaar. Roer de mayonaise, de kwark of de yoghurt, de mosterd, de suiker en wat zout en peper in een kom door elkaar. Schep de saus door de salade en laat het kort intrekken. Bestrooi met de rozijnen. Eet smakelijk!
Eten
33
KOKEN
Wil je ondersteuning bij het koken? Of wil je een medecliënt helpen met koken? Meld je dan aan bij Patricia Brouwer van Dare2Cook via telefoonnummer 06 153 181 70 of 026 442 42 36 of via e-mail: dare2cook@hotmail.com. Voor meer informatie: www.dare2cook.nl
Tekst: Annemieke Uittenbroek Beeld: Janita Sassen
M
Patricia en Maria zijn dol op koken. Ze ontdekten dat het voor sommige medecliënten lastig is een gezonde maaltijd te bereiden. Met het opzetten van Dare2Cook brengen ze hun passie graag over op anderen. Cliënten die graag koken, helpen andere cliënten die graag willen léren koken. Een project dat iedereen in zijn kracht zet. Dat geldt ook voor Maria en Patricia, die helemaal opleven van dit bijzondere initiatief.
aria komt uit een groot gezin waar ze al vanaf haar achtste achter het fornuis stond. ‘Mijn moeder leerde me koken. Ik heb het altijd met veel plezier gedaan.’ Toen Maria jaren geleden in een beschermende woonvorm woonde, had zij een huisgenootje dat nooit voor zichzelf kookte. ‘Ik zag dat ze een kast vol kruiden had, maar ze kookte niet. Ze vond het spannend en kon zichzelf niet over de drempel helpen om te gaan koken. Ik heb haar toen geholpen. Met trillende handen begon ze. Uiteindelijk kreeg ze er plezier in en hervond ze haar zelfvertrouwen.’ Deze ervaring was zo bevredigend voor Maria dat zij de wens om anderen te helpen met koken altijd in haar achterhoofd hield. Ook Patricia liep al langer met het plan rond. In de rookpauze van de cliëntenraad-
vergadering kwam het idee toevallig ter sprake. Patricia: ‘Toen we het uitgesproken hadden naar elkaar, ging het balletje snel rollen. Hanny Jansen vond het een goed idee. We kregen direct ondersteuning van de RIBW AVV om Dare2Cook op te zetten.’
BEHOEFTE
D
are2Cook is bedoeld voor cliënten die alleen wonen en graag zelf willen koken, maar niet weten hoe of angst hebben om eraan te beginnen. Patricia: ‘We zijn nu cliëntondersteuners aan het werven die een medecliënt een dagdeel per week helpen bij het bereiden van een maaltijd en alles wat daarbij komt kijken. Of dat nu een recept lezen is of boodschappen doen. Het gaat om de
behoefte van de cliënt. En natuurlijk eten ze gezamenlijk. Dat maakt het ook nog eens een gezellige bezigheid.’
STRALEN
P
atricia en Maria hopen dat het cliënten voldoening en zelfvertrouwen geeft om voor zichzelf te leren koken. Patricia: ‘Het opzetten van Dare2Cook heeft zeker dat effect op ons. Van kinds af aan ben ik al bekend met de psychiatrie. Op den duur was ik alleen nog een psychiatrische patiënt. Nu ik hiermee bezig ben, voel ik dat ik groei en krachtiger word. Ik heb me zo vaak waardeloos gevoeld. Nu word ik voor vol aangezien. Mensen zien in mijn ogen dat het me goed doet. Die stralen weer.’
Ervaringsverhaal
34
‘Als ik bezig ben met edelsmeden, zit ik in een flow. Mijn hyperfocus gaat aan en ik kan in één keer doorgaan. Ik voel geen vermoeidheid en vergeet alles om me heen, dat is lekker.’ Mariette Rondeau kwam anderhalf jaar geleden bij de RIBW AVV. Daarvoor had ze een onrustige, chaotische en verwarrende periode. ‘Het is fijn dat ik nu begeleiding krijg, het geeft rust. In mijn paniek kan ik op iemand terugvallen.’ Langzaam wordt haar leven stabieler. Mariettes grote liefde voor edelsmeden helpt haar om alles om zich heen te vergeten. ‘Ik maak verschillende soorten sieraden, zoals ringen en kettingen. Het oude zilver dat ik verzamel, smelt ik om en met een soort mal maak ik er vormen van. Meestal bedenk ik thuis de ideeën. Eén keer per week ga ik naar een cursus edelsmeden. Daar kan ik mijn ideeën uitwerken. Typerend voor mijn sieraden is dat ze niet symmetrisch zijn. Het is een boodschap die ik wil overbrengen met mijn werk. De mens is namelijk ook niet symmetrisch en als je het asymmetrische kunt accepteren, kun je ook jezelf accepteren. Geen mens is gelijk. Van binnen heeft iedereen tegenstrijdigheden en qua uiterlijk is niemand symmetrisch. Ik wil ook aan mensen met een beperking laten zien dat ze mooi zijn in hun doen en laten en dat ze mooie kwaliteiten hebben. Het maken van asymmetrische sieraden helpt me om die kwaliteiten ook bij mezelf te zien.
Vaak heb ik ’s avonds als ik thuis ben creatieve momenten. Dan kan ik er helemaal in opgaan en kom ik tot rust. Op dat moment is er een ontploffing aan materiaal om me heen en heb ik allemaal ideeën. Ik werk in de chaos. Net alsof ik een soort rust wil creëren in de chaos door iets te maken. Die rust is belangrijk voor me, omdat ik een hectisch verleden heb. Daardoor is de onrust vertrouwd en zoek ik het steeds op. Dat probeer ik te keren en de laatste tijd lukt dat steeds beter. In het edelsmeden heb ik veel plezier. Het is een soort medicijn, het doet me goed. Ik krijg er ook vrijheid door, omdat ik zelf kan bepalen wanneer ik aan het werk ga. Ik ben vaak vermoeid en moet per dag kijken hoe ik me voel en of ik wat uit de dag kan halen. Ik heb hele steile pieken en dalen in mijn energie. Als ik energie voel ga ik aan het werk. Op dagen dat het minder gaat, is het moeilijk voor me om iets te maken. De pieken en dalen zijn de laatste tijd wel meer golvend. Vroeger kon ik stijl bergafwaarts gaan qua energie, nu gaat dat minder snel. Dat geeft rust in mijn leven. Soms kan ik ook heel streng zijn voor mezelf. Dan heb ik gepland wanneer een sieraad af moet zijn en dan zet ik mezelf onder druk, maar er kan van alles gebeuren en misgaan. Het is handwerk en daar heb je vaak geen controle over. Daarnaast ben ik ook erg perfectionistisch. Ik zie alleen wat voor mijn gevoel niet klopt. Wat wel goed gaat, zie ik niet. Eigenlijk is het tegenstrijdig. Aan de ene kant het perfectionisme, waardoor ik onrustig word. En aan de andere kant geeft het edelsmeden me veel rust en plezier.’
‘EDELSMEDEN GEEFT ME RUST EN PLEZIER’ Tekst: Pleun Koopmans Beeld: Tom Roelofs
Hotspots
35
HOTSPOTS voor de leuk
MEER DAN EEN WERKPLAATS
ARNHEMSE AANRADER
Sommige mensen kopen kunst. Anderen maken het. Voor die laatste categorie ligt er midden in de Arnhemse wijk Presikhaaf een werkplaats. KUNSTportaal. Je kunt er je creativiteit loslaten op alles wat maar enigszins met kunst te maken heeft. Inspiratie ligt er voor het oprapen. Op de eerste verdieping huren bijvoorbeeld een aantal Arnhemse kunstenaars een atelier. Je kunt er binnenlopen of deelnemen aan de workshops die ze geregeld geven. De ateliers van KUNSTportaal bieden dagbestedingactiviteiten als tekenen, schilderen, mode, fotografie, film, keramiek en beeldhouwen. Maar je kunt er ook muziek maken; improviseren, zingen of djembeh spelen. Kookliefhebbers kunnen aan de slag in het inloopcafé en tuinliefhebbers in de tuin. In het inloopcafé tref je een interessante mix van kunstenaars, kunstliefhebbers en buurtbewoners aan. Een leuk gesprek behoort dus zeker tot de mogelijkheden.
In het sfeervolle winkeltje van Anders dan Anders verkopen cliënten een bijzondere selectie van heren- en damesmode. Het aanbod bestaat uit tweedehands en zelfgemaakte kleding. We treffen onder andere zowel een fleurig handgemaakt zomerjurkje aan, als een stoer, grof gebreid roze truitje, beide gemaakt in het modeatelier van KUNSTportaal. Verder vallen de broches van vilt op, de wollen babyslofjes en een gehaakt paars hoedje. In het rek met tweedehands damesschoenen treffen we zomerse espadrilles met sleehak aan en een echte modeklassieker: zwarte ballerina’s.
KUNSTportaal Scheldestraat 24 in Arnhem. Openingstijden: maandag t/m donderdag, 9.00 tot 17.00 uur. www.kunstportaal.nl
Anders dan Anders Doelenstraat 10 in Arnhem Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag, 13.00 tot 17.00 uur
Voor de heren valt ons oog op een roodbruin geruite Dunlop-polo (slechts 3 euro) en een mooie getailleerde blouse van het Bijenkorfhuismerk. In de etalage kun je niet om de rode sneakers van New Balance heen. Voor als je wilt opvallen. Conclusie: Anders dan Anders is een aanrader voor iedereen die in de Arnhemse binnenstad shoppen gaat.
Hotspots
36
IN DE WEERD
OUDEREN IN BEWEGING
RIBW-EETCAFÉS: ALTIJD IN DE BUURT
Met In de Weerd is er een uniek nieuw concept neergestreken in Arnhem. Kunst en koffie gaan hier hand in hand met mens en organisatie. Dat betekent een door cliënten gerund lunchcafé, een galerie waar je kunst kunt lenen, een grote expositieruimte, een internetcafé en vergaderzalen die te huur zijn.
Net over de brug in Arnhem Zuid staat het multifunctionele woonzorgcentrum Malburgstaete. Je vindt er een unieke combinatie van verschillende woonvormen: eengezinswoningen, ouderenappartementen, een verzorgingshuis en een woonvoorziening met begeleiding van de RIBW AVV speciaal voor psychisch kwetsbare ouderen vanaf 50 jaar. De RIBW-activiteiten verschillen van een high tea (met Engelse sandwiches en zelfgebakken cupcakes) tot een Indische middag met muziek en eten. Elke dinsdagochtend kun je er onder begeleiding van een gediplomeerd trainer bewegen. Om meer contact met omwonenden te krijgen is er op 21 september een buurtbarbecue op het binnenplein. En er zijn plannen om een gezamenlijke moestuin aan te leggen.
Bezoekers van de RIBW-eetcafés komen er voor de lekkere, gezonde maaltijden. Maar dat niet alleen. De eetcafés zijn ook een gezellige plek om samen te eten en andere mensen te ontmoeten. Je kunt er gewoon binnenlopen voor een praatje of een kopje koffie. Wil je mee eten dan moet je je van tevoren even opgeven. De eetcafés zijn niet alleen bedoeld voor cliënten van de RIBW. Ook mensen uit de buurt zijn welkom.
Een aanwinst voor de stad, stellen wij al snel vast. Neem alleen al het lunchcafé. Bij binnenkomst dringt de geur van espressokoffie en vers gebakken ciabatta’s direct je neus binnen. Koffieliefhebbers kunnen hier al vanaf 8.00 uur ’s morgens terecht voor hun eerste cappuccino. Het lunchcafé biedt plaats aan tachtig gasten en beschikt over een zonnige patio. In de Weerd Weerdjesstraat 168 in Arnhem Openingstijden: maandag t/m vrijdag, 8.00 tot 18.00 uur. Zaterdag en zondag alleen op reservering, evenals avondvergaderingen www.indeweerd.nl
Regiokantoor Malburgen Middelgraafpad 3 6832 AS Arnhem Tel: 026 365 51 95
Eetcafés RIBW AVV, o.a.: Graaf Lodewijkstraat 5-1 in Arnhem Geopend: ma t/m vr vanaf 13.00 uur. Eten van 17.00-19.00 uur. Tel: 026 365 51 74 De Rozet, Rosmolen 13 in Westervoort Geopend: ma, wo en vr vanaf 13.30 uur € 3,50 per maaltijd, 10-rittenkaart € 30,Tel: 026 311 35 86 Op Stap, Sportlaan 1G in Bemmel en Prinses Irenestraat 49 in Elst Geopend: di en do van 17.30 tot 19.00 uur. € 4,– per maaltijd. Tel: 0481 46 15 05 (Bemmel), 0481 37 59 59 (Elst) Buurtcentrum De Maanen, Stadspoort 2b in Ede. Geopend: dagelijks vanaf 16.30 uur, eten om 17.30 uur. € 3,- per maaltijd. Tel: 0318 643 441
Hotspots
37
IN DE BOCHT & VOGELNEST: LAGE DREMPEL
KOKEN EN BAKKEN OP DE FIETS
KUNST VOOR ELK BUDGET
Het activiteitencentrum in Wageningen is vernoemd naar de straat Buurtse Bocht. Je kunt er vier middagen per week terecht. Er is van alles te doen, vooral op creatief gebied: van het maken van zeep tot schilderen of collages maken. Je kunt er experimenteren en ervaring opdoen met diverse creatieve materialen en technieken. Maar je kunt er ook meedoen aan groepsactiviteiten zoals darten en bordspellen spelen. Of naar het internetcafé om te mailen, chatten, online kranten en tijdschriften te lezen of gewoon wat te surfen.
Sinds het voorjaar rijdt de Kook- en Bakfiets door Arnhem-Zuid. Deze bijzondere fiets bevat alles wat je nodig hebt om van de meest sfeerloze ruimte een gezellig wijkrestaurant te maken. Servies, glazen, bestek, tafelkleden, servetten. Zelfs kaarsen ontbreken niet. De Kook- en Bakfiets trekt van wijk naar wijk om gezellig en betaalbaar met mensen uit de wijk te eten. Voor iets meer dan vijf euro krijg je een heerlijke maaltijd voorgeschoteld. Eenvoudig, gezond en lekker. En zeker gezellig want je buurtgenoten schuiven aan.
In de Bocht Buurtseweg 3b in Wageningen Tel: 0317 423 866
www.kookenbakfiets.nl
‘Betaalbare en toegankelijke kunst van vrijetijdskunstenaars’ vermeldt de website van kunstwinkel De Vrije Blik. Het brede aanbod bestaat uit schilderijen, sieraden, fotografie, keramiek, beeldhouwwerk en diverse reproducties. De winkel biedt aan cliënten van de RIBW AVV bovendien een strippenkaart aan voor het atelier dat zich achter de winkel bevindt. Medewerker Lydia van Loon maakt ons wegwijs in de winkel. Er is voor ieder budget iets te krijgen. Van ansichtkaarten en buttons met reproducties van kunstwerken erop, tot echte schilderijen. Het aanbod is groot. Ons oog valt op de sieradendoosjes van Daphne Dijkstra. Aan de muur hangen de kleurrijke hortensia’s van Janny Scheijleber (acryl op doek). Mooi zijn ook de ijsbeer van speksteen van Walter van den Broek en de foto’s uit de serie Blaarkoppen van Axel van de Weijer. Die willen we thuis ook wel aan de muur.
Vogelnest is het activiteitencentrum in Wolfheze waar je terecht kunt voor laagdrempelige activiteiten. Er zijn diverse creatieve activiteiten, gezellige bijeenkomsten, workshops en, bijzonder: je kunt mee naar een fitnesscentrum. Een andere aanrader: de kookclub, een groep cliënten die elke maand samen koken en aan tafel gaan. Vogelnest Wolfheze 4-113 in Wolfheze Tel: 026 482 01 54
Kunstwinkel De Vrije Blik Ruiterstraat 10A Openingstijden: di, vr, za: 13.00-17.00 uur, wo, do: 11-17.00 uur www.devrijeblik.nl
Portretten
Fotografie: Ben Kleyn
38
39
HEE IS ZIJN WIE JE BENT
Tijdens de HEE-Aftrapdagen is er in In de Weerd een tentoonstelling te zien met karakteristieke fotoportretten van cliĂŤnten uit het boek Zijn wie je bent. Een kleine selectie van deze prachtige portretten mag niet in dit magazine ontbreken. Zijn wie je bent. Expositieruimte In de Weerd, Weerdjesstraat 168. Geopend op maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 18.00 uur.
Portretten
Na de aftrapdagen
40
HEE IS
GEEN
EENDAGSVLIEG Tekst: Alex van der Hulst
W
Na de aftrapdagen zal het niemand zijn ontgaan dat HEE er is. Maar dan? Hoe gaat het verder? Rianne Runhaar, projectleider HEE bij de RIBW AVV, vertelt er meer over.
andelingen in duo’s en je verhaal vertellen, workshops koken, percussie, het schrijven van stiftgedichten en niet te vergeten de levensliederen. Het zijn enkele van de aftrapactiviteiten die op dit moment door de HEE-promotieteams in de regio’s worden voorbereid. Activiteiten waar iedereen aan kan deelnemen tijdens de HEE-Aftrapdagen van 24 tot en met 30 september. Het biedt cliënten de mogelijkheid om in contact te komen met elkaar en te leren van elkaar. ‘We maken een vliegende start’, vertelt Rianne Runhaar.
E
n HEE verdwijnt daarna niet op de achtergrond. Na de aftrapdagen blijft HEE volop in de aandacht.
R
ianne: ‘Belangrijk zijn de HEEpromotieteams, zij promoten HEE en de aftrapdagen. Daar kun je de komende tijd niet om heen. Ze organiseren de aftrapactiviteiten in hun regio en proberen iedereen uit hun regio enthousiast te maken voor de aftrapdagen.
D
e intentie is om na de aftrapdagen met HEE-ambassadeurs te gaan werken. Rianne: ‘We denken per regio aan twee medewerkers en minimaal drie cliënten. Iedereen is welkom. Ambassadeurs gaan het HEE-vuur verder aanwakkeren. De drempel om je als ambassadeur aan te melden is laag. We gaan uit van ieders eigen mogelijkheden, tijd, ruimte en draagkracht. Je kunt als ambassadeur bijvoorbeeld medecliënten informeren in een
één-op-één-gesprek of helpen organiseren bij een kleinschalige bijeenkomst of activiteit. Denk aan lunchbijeenkomsten met een bepaald thema, inspirerende filmavonden of het met elkaar delen van ervaringsverhalen. We organiseren binnenkort een bijeenkomst waar je kunt uitzoeken of het HEE-ambassadeurschap iets voor je is (zie de informatie onder aan dit artikel, red).’
T
ijdens de aftrapdagen kun je alvast kennis maken met HEE, met de initiatieven en activiteiten die in het kader van HEE zijn opgezet. Zoals Dare2Cook, waar cliënten andere cliënten ondersteunen tijdens het maken van een gezonde en lekkere maaltijd. Dat zal na de aftrapdagen gewoon verder gaan. Nieuwe initiatieven zijn ook welkom. Rianne: ‘Op het moment dat men-
Na de aftrapdagen
41
sen zelf iets willen doen dat goed past binnen HEE dan kunnen ze het afstemmen met hun begeleider of ze kunnen hun vragen en plannen bespreken met een ambassadeur. Ook als ze nog niet precies weten hoe ze het willen doen.’
E
en tweede, prominent onderdeel van HEE zijn de herstelwerkgroepen. Ze bestaan uit cliënten van de RIBW AVV. ‘De eerste herstelwerkgroep is al gestart’, vertelt Rianne. ‘Het is een lotgenotencontact, geleid door een ervaringsdeskundige. Het draait erom deelnemers te helpen om hun eigen herstel actief ter hand te nemen. Er is een kartrekker die er voor zorgt dat iedereen in de groep goed aan bod komt. Er komen verschillende thema’s langs zoals valkuilen, krachten en talenten, feestdagen of vreesdagen en omgaan met je hulpverlener. Er is ook
ruimte om je eigen thema’s aan te dragen. Het bespreken van je herstel met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt, zonder aanwezigheid van hulpverleners, blijkt echt versterkend en helend te werken.’
H
EE betekent ook dat de RIBW als organisatie kritisch naar zichzelf kijkt. Rianne: ‘We stellen onszelf verschillende vragen: Is dat wat we doen herstelbevorderend? Wat kunnen we verbeteren? Vragen we de cliënt genoeg om zijn mening? Benut ik de ervaringskennis van de cliënt zelf? Discussies over dergelijke onderwerpen binnen teams juich ik van harte toe. Er komt een werkgroep Herstelondersteunende Zorg die kijkt in hoeverre de RIBW AVV HEE-proof is. HEE zal ook op het gebied van deskundigheidsbevordering aandacht krijgen, inhoude-
lijk maar ook door de aanwezigheid van ervaringsdeskundigen tijdens trainingen. In elke regio is een Regionale Adviesraad (RAR) actief bestaande uit cliënten. Rianne: ‘Een fantastisch netwerk van cliënten dat een sterke bijdrage kan leveren aan het bevorderen van het cliëntperspectief. Dit past ook heel goed bij HEE.’ Op donderdag 11 oktober om 14.00 uur organiseert de RIBW AVV een informatiebijeenkomst voor medewerkers en cliënten die na de aftrapdagen meer met HEE willen doen, zoals ambassadeur worden of deelnemen aan een herstelwerkgroep. De bijeenkomst vindt plaats in In de Weerd in Arnhem. Meer informatie volgt. Je kunt ook contact opnemen met Rianne Runhaar via r.runhaar@ribwavv.nl of 026 442 42 36.
Instructie
42
F J I L B T FI
Tekst: Joke van der Scheer Beeld: O.K. PARKIN G
‘Deze week nog maar eens heel hard langs de sportschool gefietst.’ Deze spreuk van Loesje is lang op mij van toepassing geweest en misschien wel op meerderen van jullie. Tot ik op een gegeven moment te horen kreeg dat ik diabetes 2 had en te dik was en daardoor ook niet lekker meer in mijn vel zat. Ik had niet meer het gevoel mijzelf te zijn. Via een fysiotherapiecentrum ben ik begonnen met een trainingsprogramma. Twee keer in de week fitness in een sportschool onder begeleiding. Na een half jaar viel ik flink af, voelde me energieker en ik begon het sporten ook erg leuk te vinden.
Geestelijk geeft het een boost; je voelt je fit en voldaan na het sporten. Ik zit lekkerder in mijn vel en heb weer het gevoel mezelf te zijn in mijn eigen lijf. Bij veel sportscholen en -verenigingen kun je proefdraaien en zo proberen of een sport bij je past. Het is belangrijk dat je iets vindt dat je leuk vindt om te doen. Jij bent tenslotte zelf je eigen motivator.’
Met deze ‘Thriller’ dansbewegingen kun je alvast thuis makkelijk aan de slag om fit(ter) te worden.