1
«Το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα στην Ψηφιακή Εποχή»
Πελοποννησιακό Λαογραφικό2 Ίδρυμα «Βασίλειος Παπαντωνίου» Το κοινωφελές Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα «Βασίλειος Παπαντωνίου» είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, με έδρα το Ναύπλιο. Ιδρύθηκε το 1974 από την Ιωάννα Παπαντωνίου στη μνήμη του πατέρα της Βασιλείου Παπαντωνίου, με στόχο την καταγραφή, μελέτη, διάσωση και διάδοση του νεότερου ελληνικού πολιτισμού. Το 1981 το ΠΛΙ βραβεύθηκε με το European Museum of the Year main Award (EMYA) για την έκθεση του «Παραγωγή, επεξεργασία και εφαρμογή φυσικών υφαντικών υλών», αλλά και για την προσφορά του στη μελέτη του νεότερου ελληνικού πολιτισμού, το μέγεθος και την ποιότητα των συλλογών του, την εκπαιδευτική και καινοτόμο -από αισθητικής πλευράς- έκθεση και την πρωτοτυπία των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων. Είναι το μοναδικό ελληνικό μουσείο που του έχει απονεμηθεί αυτό το βραβείο μέχρι σήμερα. Το 1999 το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα γιόρτασε ταυτόχρονα τα 25 χρόνια από την ίδρυσή του και τη χιλιετία. Η έκθεση με θέμα «Τα Καλύτερα του ΠΛΙ» σκοπό είχε να προβάλει το εύρος και τον πλούτο των συλλογών του Ιδρύματος, που σήμερα αριθμούν περίπου 45.000 αντικείμενα. Το 2004 το ΠΛΙ συμμετείχε στην Πολιτιστική Ολυμπιάδα με την έκθεση «Πτυχώσεις. Από το αρχαίο ελληνικό ένδυμα στη μόδα του 21ου αιώνα”. Το 2006, στο ήδη αναμορφωμένο εσωτερικά κτίριο του Μουσείου, παρουσιάστηκε η έκθεση με θέμα «Ελληνικόν άστυ: Ναύπλιον 1822-1922», που αφορούσε κυρίως το αστικό Ναύπλιο και τις γύρω περιοχές. Το 2010 το ΠΛΙ παρουσίασε την έκθεση “Ενδύεσθαι”. Για ένα Μουσείο Πολιτισμού του Ενδύματος”, που βασίστηκε στην ενδυματολογική συλλογή του, προϊόν της συλλεκτικής φιλοσοφίας της Ιωάννας Παπαντωνίου και κάλυπτε όλη την εξέλιξη της μόδας στην Ευρώπη από τον 18ο έως τον 21ο αιώνα. Φιλοδοξία της έκθεσης αυτής ήταν να αναδείξει την ανάγκη δημιουργίας ενός Μουσείου Πολιτισμού του Ενδύματος στην Ελλάδα. Το 2013 το Ίδρυμα τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την πολυετή προσφορά του στον πολιτισμό. Το 2014, για να γιορτάσει τα 40 του χρόνια, το ΠΛΙ οργάνωσε ένα αριθμό εκθέσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με πιο σημαντική την έκθεση “Αχνάρια μεγαλοπρέπειας. Μια νέα ματιά στην παράδοση της ελληνικής γυναικείας φορεσιάς”. Η νέα μόνιμη έκθεση “Συλλογές: ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο” είναι αφιερωμένη στις συλλογές του Ιδρύματος. Σε μια ελεύθερη και τολμηρή εγκατάσταση διαγράφεται η πορεία από τον 19ο στον 21ο αιώνα. Επιλεγμένα αντικείμενα σε θεματικές ενότητες μας ταξιδεύουν στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον του ελληνικού ιστορικού χώρου και χρόνου. Η πορεία που διέγραψε από το 1974, ανέδειξε το ΠΛΙ σε σημαντικό θύλακα εθνικής αυτογνωσίας και σε θεματοφύλακα εθνικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών. Οι πολύπλευρες δραστηριότητες που ανέπτυξε, το μετέτρεψαν στο μεγαλύτερο μικρό μουσείο της ελληνικής επικράτειας. Το σήμερα απαιτεί την παρουσία του Ιδρύματος με τις ίδιες προδιαγραφές με τις οποίες είχε ξεκινήσει. Το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα συνεισφέρει στην πολιτισμική ανάπτυξη του τόπου μας μέσω της προβολής και της διάδοσης του σημαντικού πολιτιστικού αποθέματος και των ιδιαίτερων θεματικών του.
3 Ψηφιοποίηση-Τεκμηρίωση Με το παρόν έργο το ΠΛΙ προχώρησε στη δημιουργία ενός ψηφιακού αρχείου, με την ψηφιοποίηση μεγάλου τμήματος των συλλογών του (μουσειακά αντικείμενα, σχέδια, φωτογραφίες, οπτικοακουστικό υλικό). Κυρίαρχος άξονας του έργου είναι η διαφύλαξη, προβολή και ανάδειξη του ψηφιακού πολιτιστικού αποθέματος. Παράλληλα, διεξήχθη από ειδικούς επιστήμονες και με τη βοήθεια του προσωπικού του ΠΛΙ η απαιτούμενη τεκμηρίωση του πρωτογενούς υλικού σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα τεκμηρίωσης μουσειακών αντικειμένων. Το σχήμα μεταδοδομένων που χρησιμοποιήθηκε ήταν το CIDOC-CRM που είναι κατάλληλο για την τεκμηρίωση μουσειακών αντικειμένων. Παράλληλα, στο στάδιο της τεκμηρίωσης πραγματοποιήθηκε η δημιουργία διαδικασιών τυχόν εκκαθάρισης πνευματικών δικαιωμάτων, ενώ στο στάδιο ψηφιοποίησης η δημιουργία διαδικασιών κτήσης δικαιωμάτων, όπου κρίθηκε αναγκαίο.
Λημματογράφηση σε Wikipedia Πραγματοποιήθηκε κύκλος σεμιναρίων-εργαστηρίων για τον εμπλουτισμό της Wikipedia στα ελληνικά (στην ελληνική γλώσσα και για ελληνικά θέματα σε τρίτες γλώσσες). Στόχος των σεμιναρίων ήταν η εξοικείωση της ειδικής επιστημονικής ομάδας των εργαζομένων του ΠΛΙ με τη Wikipedia, ώστε να συνδράμουν στην παραγωγή νέων λημμάτων.
Πληροφοριακό Σύστημα διαχείρισης συλλογών
Εικόνα 1 : Σύστημα Τεκμηρίωσης MuseumPlus
Για την τεκμηρίωση και διαχείριση των ψηφιακών συλλογών και των δραστηριοτήτων του ΠΛΙ χρησιμοποιήθηκε το διεθνές αναγνωρισμένο λογισμικό για Μουσεία και Συλλογές «MuseumPlus». Πρόκειται για μια καινοτόμο και εξαιρετικά ευέλικτη λύση για μουσεία και συλλογές, που επέτρεψε την αυτοματοποιημένη και ελεγχόμενη, ως προς την πληρότητα και ακεραιότητα των στοιχείων, μεταφορά (migration) των υπαρχουσών βάσεων δεδομένων του ΠΛΙ στο νέο σύστημα. Το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης MuseumPlus, μέσω του web interface eMuseumPlus, δίνει τη δυνατότητα ασφαλούς εξαγωγής επιλεγμένων πληροφοριών πολιτισμικής τεκμηρίωσης των αντικειμένων στο Διαδίκτυο μέσα από μηχανισμό αναζήτησης πραγματικού χρόνου στη βάση δεδομένων, o οποίος θα βασιστεί στην υπάρχουσα λειτουργικότητα αναζητήσεων του MuseumPlus και δυναμικής ενσωμάτωσής τους στον δικτυακό τόπο του ΠΛΙ. Η επιλογή των πληροφοριών γίνεται εύκολα και κατά περίπτωση από τους διαχειριστές του Συστήματος και θα επιτρέπεται τόσο σε επίπεδο εγγραφής όσο και σε επίπεδο πεδίου για ομάδα αντικειμένων.
4 Νέος Ιστότοπος
Εικόνα 2 : Νέος Ιστότοπος ΠΛΙ
Η πλατφόρμα που χρησιμοποιήθηκε για το νέο site του ΠΛΙ είναι το Drupal 7, ένα από τα κορυφαία συστήματα διαχείρισης περιεχομένου (CMS), ανοιχτού κώδικα. Η ιστοσελίδα συμμορφώνεται με τις κατευθυντήριες γραμμές του Worldwide Web Consortium (W3C): WCAG 2.0 Level AA / WAI-AA. Η διαδικτυακή πύλη επανασχεδιάστηκε σε πολλαπλούς άξονες: • • • •
Εικαστικά. Ο ιστότοπος του Ιδρύματος επανασχεδιάστηκε εικαστικά με βάση τα σύγχρονα πρότυπα αισθητικής των διαδικτυακών τόπων (metro interface). Τεχνολογικά. Ο ιστότοπος μεταφέρθηκε σε σύγχρονη τεχνολογία η οποία προσφέρει: επεκτασιμότητα, ευελιξία στην εικαστική προσαρμογή στις απαιτήσεις του Ιδρύματος, και απεριόριστη δυνατότητα οργάνωσης του περιεχομένου του Οργανωτικά: Το περιεχόμενο και η λειτουργικότητα, δομήθηκαν με τρόπο ώστε να είναι εύκολη η περιήγηση του χρήστη και ο εντοπισμός του επιθυμητού στοιχείου. Λειτουργικά: Νέα λειτουργικότητα προστέθηκε με σκοπό να προσφέρει στους επισκέπτες του διαδικτυακού τόπου υψηλής προστιθέμενης αξίας εμπειρία περιήγησης.
5 Εικονικές Εκθέσεις
Εικόνα 3 : Εφαρμογή Ψηφιακών Εκθέσεων
Το σύστημα εικονικών εκθέσεων που αναπτύχθηκε, δίνει τη δυνατότητα στο Ίδρυμα να οργανώσει τα εκθέματα ώστε να προβάλουν μια όψη του αρχειακού του υλικού, σύμφωνα με τις ανάγκες του. Ο χρήστης μπορεί να περιηγηθεί στο περιεχόμενο μιας έκθεσης εκμεταλλευόμενος τη ροή «εξιστόρησης» που έχει ορίσει το Ίδρυμα. Πρόκειται για ένα απολύτως δυναμικό σύστημα, το οποίο αντλεί περιεχόμενο δυναμικά από το αρχειακό υλικό του Ιδρύματος, επιτρέποντάς του να είναι συνεχώς ενημερωμένο, μειώνοντας σημαντικά την ανάγκη ενασχόλησης του προσωπικού του Ιδρύματος με αυτό. Παράλληλα είναι εξαιρετικά ευέλικτο ώστε να προσαρμόζεται και στα χαρακτηριστικά του περιεχομένου το οποίο παρουσιάζει, και στις ανάγκες του Ιδρύματος και προτιμήσεις πληροφόρησης του χρήστη, αλλά και στις δυνατότητες των μονάδων με τις οποίες ο τελευταίος αποκτά πρόσβαση.
Ψηφιακό Χρονολόγιο Εκθεμάτων και Διαδραστικό Ημερολόγιο
Εικόνα 4 : Ψηφιακό Χρονολόγιο Εκθεμάτων/Γεγονότων ΠΛΙ
Πρόκειται για δύο εφαρμογές που αντλούν περιεχόμενο δυναμικά από το αρχειακό υλικό του Ιδρύματος, επιτρέποντας την εύκολη και γρήγορη προσαρμογή στις ανάγκες του Ιδρύματος και στις προτιμήσεις πληροφόρησης του χρήστη. Το διαδραστικό χρονολόγιο εκθεμάτων και γεγονότων είναι ένα ταξίδι στον χρόνο, που επιτρέπει στον χρήστη να περιηγηθεί στα εκθέματα του Ιδρύματος μέσα στον χρόνο. Αυτού του είδους η περιήγηση επιτρέπει την καλύτερη εκμετάλλευση της χρονολογικής και σημασιολογικής σήμανσης και κατηγοριοποίησης του περιεχομένου.
6
Εικόνα 5 : Ημερολόγιο Εκδηλώσεων ΠΛΙ
Το διαδραστικό ημερολόγιο δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να πληροφορηθεί όλα τα δρώμενα του Ιδρύματος, τις εκθέσεις που πραγματοποιούνται στους χώρους του Μουσείου ή τις εξωτερικές εκθέσεις στις οποίες συμμετέχει υλικό του Ιδρύματος. Το διαδραστικό ημερολόγιο μπορεί να αντλεί δυναμικά περιεχόμενο από το υποσύστημα των εκθέσεων, γεγονός που του επιτρέπει να είναι συνεχώς ενημερωμένο και να επεκτείνεται, μειώνοντας σημαντικά την ανάγκη ενασχόλησης του προσωπικού του Ιδρύματος με αυτό.
Εκπαιδευτικές εφαρμογές Οι εκπαιδευτικές εφαρμογές σχεδιάστηκαν σε συνεργασία με τους υπεύθυνους του Ιδρύματος για τα εκπαιδευτικά προγράμματα που εκτελούνται στο Μουσείο. Στόχος των εφαρμογών είναι να εισαγάγουν τις νέες τεχνολογίες στην υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών προσφέροντας στους συμμετέχοντες μια ενδιαφέρουσα επαφή με πληροφορίες τόσο για σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος του Ναυπλίου του 19ου αιώνα όσο και για αντιπροσωπευτικές φορεσιές από όλη την ελληνική επικράτεια. Οι εκπαιδευτικές εφαρμογές έχουν 3 επίπεδα δυσκολίες, οδηγίες χρήσης και σχεδιάστηκαν με το κορυφαίο εργαλείο σχεδίασης ηλεκτρονικών παιχνιδιών Unity. Ο επισκέπτης μπορεί να «παίξει» τόσο μέσω της χρήσης web browser όσο και από κινητή συσκευή (native app).
7 «Ενδύεσθαι»
Εικόνα 6 : Παιχνίδι “Ενδύεσθαι”
Πρόκειται για μια δισδιάστατη εφαρμογή που σκοπό έχει τον συνδυασμό από τον χρήστη της κάθε ενδυμασίας με το ορθό γεωγραφικό διαμέρισμα από το οποίο προέρχεται. Αρχικά παρουσιάζονται οι φορεσιές με φιγούρες (άνδραςγυναίκα) και τα αντίστοιχα γεωγραφικά διαμερίσματα και ακολούθως ξεκινάει το παιχνίδι. Η εφαρμογή έχει τρία επίπεδα δυσκολίας και διατίθεται σε δύο γλώσσες (Ελληνικά & Αγγλικά).
«Το Ναύπλιο στον 19ο αιώνα»
Εικόνα 7 : Παιχνίδι “Ναύπλιο στον 19ο αιώνα”
Πρόκειται για μια τρισδιάστατη εφαρμογή που σκοπό έχει ο χρήστης να περιηγηθεί στο Ναύπλιο του 19ου αιώνα. Σχεδιάστηκαν περισσότερα από 20 κτίρια με τρόπο ώστε να δίνεται η εικόνα της πόλης εκείνης της εποχής. Μπορεί να παίξει ένας παίκτης μόνος του ή δύο παίκτες ανταγωνιστικά. Ο χρήστης απαντάει σε ερωτήσεις που αφορούν πληροφορίες για το κάθε σημείο ενδιαφέροντος (με τρόπο διδακτικό και διαδραστικό) και διαμορφώνεται ένα τελικό σκορ το οποίο και αποθηκεύεται, εφόσον το επιθυμεί ο χρήστης. Η εφαρμογή έχει τρία επίπεδα δυσκολίας και διατίθεται σε δύο γλώσσες (Ελληνικά & Αγγλικά).
Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα «Β. Παπαντωνίου» Βασ. Αλεξάνδρου 1, Ναύπλιο 211 00 Email: pff@otenet.gr | Τηλ. +30 27520 28947 | Fax. +30 27520 27960