ŚWIADEK MIŁOŚCI BOGA I CZŁOWIEKA III SYMPOZJUM POŚWIĘCONE PAMIĘCI SŁUGI BOŻEJ MATKI TERESY OD ŚW. JÓZEFA JANINY KIEROCIŃSKIEJ
(1885-1946) WSPÓŁZAŁOŻYCIELKI ZGROMADZENIA SIÓSTR KARMELITANEK DZIECIĄTKA JEZUS z OKAZJI 6 0 . ROCZNICY ŚMIERCI
3 czerwca 2006 r. Pod redakcją o. Jerzego Wiesława Gogoli OCD
Kraków 2006 Karmelitański Instytut Duchowości Wydawnictwo Karmelitów Bosych
© Zgromadzenie Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus
FOTOGRAFIE Z Archiwum M. Teresy Kierocińskiej w Sosnowcu
IMPRIMATUR
t Jan Wątroba, wik. gen. Częstochowa, 7 listopada 2006 r. L.dz. 786/2006
Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 www.wkb.krakow.pl www.karmel.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl wydawnictwo@karmel .pl ISBN 83-7305-216-X
WPROWADZENIE
1. Gromadząc się na sympozjum w dniu 3 czerwca 2006 roku w Budynku Karmelitańskiego Instytutu Duchowości w Krakowie można by rozpocząć tę piękną uroczystość zdaniem: Uczty duchowej ze świętymi Karmelu ciąg dalszy. W pierwszej połowie maja przez cztery kolejne dni spotykaliśmy się z bł. Anną od św. Bartłomieja na dorocznym Tygodniu duchowości. Błogosławiona Anna była wybitną przedstawicielką pierwszego pokolenia karmelitanek bosych, fundatorką karmelitanek we Francji i Flandrii. To ona wraz z Anną od Jezusa wysłała karmelitanki bose na fundację do Krakowa w 1612 roku. Po zaledwie kilkunastu dniach, w dniu 20 maja, zgromadziliśmy się tu znowu na sympozjum o Kunegundzie Siwiec, świeckiej mistyczce, żyjącej na przełomie XIX i XX wieku, także związanej z Karmelem, zwłaszcza ze Świecką Rodziną Karmelitańską, dla której jest wielkim wzorem i przewodniczką. Spotkanie ze Sł. B. Teresą Kierocińską oznacza spotkanie najpierw z tercjarką El Zakonu Karmelitańskiego a potem Współzałożycielką, wraz ze Sł. Bożym O. Anzelmem Gądkiem, Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus. Hasło naszego sympozjum zawiera w tytule „Matka Zagłębia". Wskazuje ono na początek tego wielkiego dzieła i niejako na ośrodek zarówno jej życia jak i życia Zgromadzenia, które tam właśnie ma swój dom generalny. O ile „Zagłębie" jest kategorię geograficzną i oznacza konkretne miejsce wspaniałomyślnej posługi Matki Teresy, 0 tyle „matka" oznacza podstawową misję kobiety. W naszym przypadku misję na płaszczyźnie nadprzyrodzonej, która jednak skierowana jest na dobro całego człowieka. Matka Teresa Kierocińską okazała się prawdziwą matką nie tylko dla biedoty Zagłębia, ale także dla sióstr własnego Zgromadzenia. Czytając jej listy emanujące wprost szczerą troską 1 żywym zainteresowaniem sytuacją poszczególnej siostry, otrzymujemy żywe świadectwo tego, jak Dobra Nowina promieniuje przez człowieczeństwo, w nim się wyraża i w nim objawia dobroć Ojca Niebieskiego. Myślę, że w Matce Teresie Kierocińskiej Siostry Karmelitanki Dzieciątka Jezus mogą odnaleźć najpiękniejszy komentarz nawet do najnowszych dokumentów Kościoła o życiu konsekrowanym. Kiedy Kościół
6
Wprowadzenie
ukazuje nam dziś piękno życia konsekrowanego, dobrze odczytanego i przeżytego, opiera się na świadectwie życia takich osób jak Matka Teresa. Dlatego często słyszy się o wielkich zakonnikach z minionych dziesięcioleci: wyprzedził, wyprzedziła naukę Soboru Watykańskiego II. Nie potrzebujemy tego powtarzać w tym wypadku, chociażby można, dlatego, że Kościół nigdy nie oderwał się od Ewangelii, która w każdej epoce znajduje nowe wcielenia. Magisterium Kościoła wydając nowe dokumenty pilnie czyta historię ludzi świętych. Jego współczesna nauka nie spada nieoczekiwanie z biurek watykańskich kongregacji, ale stanowi syntezę zarówno przeszłości, jak i wymagań obecnej chwili. 2. Dzięki przygotowanej publikacji wygłoszonych referatów nasza duchowa uczta może zostać poszerzona o setki innych osób, które nie miały możliwości uczestniczyć w tym spotkaniu. Wprawdzie słowo pisane nie jest tym samym co mówione, gdyż brakuje mu tej całej atmosfery wspólnoty osób otwartych na duchowe przesłanie Matki, jednak posiada inne pozytywy, których może zabraknąć żywemu słowu. Słowo mówione trwa tyle, ile trzeba na jego przebrzmienie i jak długo pamięć ludzka zdoła je zachować. Słowo pisane trwa dłużej niż ludzka pamięć i można do niego wracać w nieskończoność. Tekst publikujemy w serii „Karmel żywy", by nawet wizualnie włączyć Matkę Teresę Kierocińską w nurt nauczania wybitnych mistrzów Karmelu i ukazać jeszcze inne oblicze żeńskiego Karmelu, który może być równie płodny za klauzurą, co biedoty świata. Publikowany tutaj tekst zawiera referaty wygłoszone podczas sympozjum 3 czerwca 2006 r. oraz dodatek w postaci studiów dołączonych w czasie późniejszym. Daliśmy mu tytuł: „Świadek miłości Boga i człowieka". Może brzmi zbyt ogólnie, ale na pewno oddaje prawdę Matki Kierocińskiej. Inny pozytyw tego ogólnego tytułu dotyczy zasięgu jej misji. Każdy człowiek, niezależnie od szczegółowego powołania, powinien być świadkiem Boga i ukazywać człowieczeństwo, które jest owocem otwartości na Dobrą Nowinę. Oby to świadectwo stało się inspiracją do rzucenia w obieg osobistych talentów tak, by i o nas, niezależnie od stanu życia, można było kiedyś powiedzieć tak jak o Matce Kierocińskiej: świadek Boga i człowieka. o. Jerzy Wiesław Gogola OCD Dyrektor Karmelitańskiego Instytutu Duchowości
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie Program Homilia o. Alberta Wacha OCD Przełożonego Prowincjalnego Krakowskiej Prowincji Karmelitów Bosych wygłoszona podczas Mszy św. inaugurującej sympozjum
5 8
9
SYLWETKA DUCHOWA SŁUGI BOŻEJ MATKI TERESY OD ŚW. JÓZEFA Konrada Zofia Dubel KDzJ Wstęp Dzieciństwo i młodość Poszukiwanie drogi życia Współzałożycielka Współpraca z Ojcem Założycielem Formacja pierwszej wspólnoty Okres okupacji Ostatnie lata życia Zakończenie
17 17 19 22 24 26 27 28 29
GENEZA ZAŁOŻENIA ZGROMADZENIA SIÓSTR KARMELITANEK DZIECIĄTKA JEZUS Piotr Franciszek Neumann OCD Ruch zakonotwórczy w Kościele w XIX wieku Nowe zgromadzenia żeńskie na ziemiach polskich Próby utworzenia wspólnoty tercjarek karmelitańskich
33 34 36
184
Spis treści
Ojciec Anzelm Gądek 37 Janina Kierocińska 39 Okoliczności powstania nowego zgromadzenia 41 31 grudnia 1921 - P o c z ą t e k karmelitanek Dzieciątka Jezus.... 43 Siedziba zgromadzenia i prowadzone dzieła 44 Liczba sióstr 46 Prawo zgromadzenia 47 Refleksje końcowe 49 KIEROWNICTWO DUCHOWE SŁUGI BOŻEGO O. ANZELMA GĄDKA OCD WOBEC M. TERESY NA PODSTAWIE JEGO LISTÓW Antoni Jozafat Nowak OFM Wprowadzenie 1. Eklezjalność kierownictwa duchowego 1.1. Odczytanie powołania 1.2. Być dla drugiego człowieka 1.3. Formacja 1.4. Radość duchowa w cierpieniu 1.5. Duchowość maryjna 1.6. Rozsądek Zakończenie
55 56 58 60 61 64 66 67 68
CHARYZMAT I DUCHOWOŚĆ KARMELITANEK DZIECIĄTKA JEZUS Jerzy Wiesław Gogola OCD 1. Duchowość 2. Charyzmat 3. Duchowość charyzmatyczna 4. Synteza
74 75 78 82
Spis treści
185
KIEROWNICTWO DUCHOWE M. TERESY KIEROCIŃSKIEJ WOBEC SIÓSTR ZGROMADZENIA NA PODSTAWIE JEJ LISTÓW Ks. Wojciech Misztal Misterium Boga: Jego komunia 88 Urzeczywistnianie komunii między ludźmi 93 Komunia w Zgromadzeniu 94 Relacje ze światem zewnętrznym 98 Kierownictwo duchowe: polecenia, rady i własny przykład ....99 Kierownictwo słowem 100 Bóg i relacje z Nim 100 Relacje z bliźnimi 105 Osoba kierowana względem siebie samej 107 Kierownictwo duchowe: przykład osobisty 109 MIŁOŚĆ DO DZIECKA W ŻYCIU I DZIAŁALNOŚCI SŁUGI BOŻEJ MATKI TERESY - JANINY KIEROCIŃSKIEJ Bogdana Batog KDzJ Wprowadzenie 1. Opieka nad dziećmi w życiu świeckim Janiny 2. Pierwsze dzieła podejmowane przez Siostry Karmelitanki Dzieciątka Jezus 3. Działalność pedagogiczno-wychowawcza w Sosnowcu wiatach 1925-1939 4. Działalność opiekuńcza i charytatywna podczas okupacji niemieckiej 5. Wskazania Matki Teresy dla wychowawczyń 6. Aktualność charyzmatu Sługi Bożej Zakończenie
117 118 120 122 129 138 139 141
186
Spis treści
Podziękowanie - M. Faustyna Teresa Górowska KDzJ Wiersze - Ewelina Wrześniewska KDzJ
143 145
DODATEK
KULT PRZENAJŚWIĘTSZEGO OBLICZA W ŻYCIU DUCHOWYM ŚW. TERESY OD DZIECIĄTKA JEZUS I SŁ. B. TERESY OD ŚW. JÓZEFA Szczepan Tadeusz Praśkiewicz OCD Wstęp 151 I. Nabożeństwo do Oblicza Pańskiego praktykowane przez św. Teresę od dzieciątka Jezus i Najświętszego Oblicza ... 153 II. Kult. Przenajświętszego Oblicza w życiu i posługiwaniu Służebnicy Bożej Teresy od św. Józefa Kierocińskiej 157 Zakończenie 160 WPŁYW DUCHOWOŚCI ŚW. TERESY OD JEZUSA (DE AHUMADA), MATKI KARMELU REFORMOWANEGO NA ŻYCIE I POSŁUGĘ SŁ. B. TERESY OD ŚW. JÓZEFA (KIEROCIŃSKIEJ), MATKI KARMELU DZIECIĄTKA JEZUS Szczepan Tadeusz Praśkiewicz OCD 1. Geneza tematu 2. Macierzyńska rola św. Teresy i Sł. B. Teresy od św. Józefa wobec własnych rodzin zakonnych 3. Obecność św. Teresy od Jezusa w życiu i posługiwaniu Matki Kierocińskiej
165 166 169
Spis treści
4. Ślady orędzia terezjańskiego z pism Sł. B. Teresy od św. Józefa przejęte przez charyzmat Zgromadzenia a) modlitwa i czyn b) nabożeństwo do Chrystusowego człowieczeństwa (humanidad de Cristo) c) maryjność i nabożeństwo do św. Józefa
187
175 175 178 178