Życie według rad ewangelicznych by Wydawnictwo KarmelitÃ³w Bosych

Grzegorz Firszt OCD

ŻYCIE WEDŁUG RAD EWANGELICZNYCH

Kraków 2011 Karmelitański Instytut Duchowości Wydawnictwo Karmelitów Bosych

Redakcja Grzegorz Firszt OCD Korekta Grzegorz Firszt OCD Katarzyna Dudek Okładka, design & dtp Paweł Matyjewicz

Imprimi potest Andrzej Ruszała OCD, prowincjał Kraków, dnia 22 czerwca 2011 r. nr 322/2011 Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel.: 12 416-85-00, 12 416-85-01 fax: 12 416-85-02 www.wkb.krakow.pl www.karmel.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl

ISBN 978-83-7604-126-1 Druk i oprawa: TOTEM, Inowrocław

Wstęp

Tytuł niniejszego opracowania jest zarazem prosty i wymowny. Jego prostoty nie trzeba zbytnio wyjaśniać – tytuł odnosi się do życia osób konsekrowanych, które na drodze rad ewangelicznych czystości, ubóstwa i posłuszeństwa dążą do pełni miłości. Warto natomiast zwrócić uwagę na zawartą w nim sugestywność. O radach ewangelicznych mówi się i pisze, poświęcając najczęściej osobno uwagę każdej z nich. I tak zgłębia się znaczenie czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, podchodząc – na użytek systematycznego wykładu – fragmentarycznie do życia, które kieruje się radami ewangelicznymi. Jest to uzasadnione i ma swoje walory. W ujęciu, które prezentujemy na stronach tej książki, chcemy jednak podejść do tematu inaczej. Naszą intencją jest nieustanne odkrywanie nowości kondycji człowieka, który z triady rad ewangelicznych czystości, ubóstwa i posłuszeństwa uczynił oś swego życia. Stąd też poszczególne rozdziały nie będą odnosiły się wprost do tej czy innej rady, ale będą starały się ukazać jakiś aspekt życia nimi. Dla lepszego zrozumienia tej perspektywy warto uświadomić sobie, że istota życia radami ewangelicznymi nie jest tożsama z przestrzeganiem sumy zasad postępowania, jakie wnosi w życie człowieka każda z nich, ale

|6|

Życie według rad ewangelicznych

raczej polega na odnalezieniu się w nowej koncepcji życia, w nowych horyzontach własnego człowieczeństwa, jakie wyznaczają właśnie trzy rady ewangeliczne, poszczególne, ale także razem wzięte. To jest najważniejsze – podejście całościowe. Same rady są elementami składowymi całości. Postaramy się więc położyć akcent na to, co całościowe. Właśnie ta idea zawarta jest w tytule niniejszego opracowania: Życie według rad ewangelicznych. Tytuł ten odnosi nas przede wszystkim do czegoś jednego i jedynego, do życia potraktowanego integralnie, nie zaś do różnorodności elementów (tu rad ewangelicznych) składających się na nie, czy też opisujących je. Owszem, konsekwencją takiego wyboru jest specyﬁczne podejście do każdej rady ewangelicznej. Skoro postaramy się spojrzeć na poszczególne rady bardziej w perspektywie unum, jakie wytwarzają w osobie, nadając jej człowieczeństwu nowe znaczenie, w efekcie nie pretendujemy do dostarczenia pełnych danych teologicznych na temat każdej z rad ewangelicznych. W tym względzie mamy dobre opracowania. Warto wspomnieć w tym miejscu, że Karmelitański Instytut Duchowości ma w swoim dorobku swoiste kompendium wiedzy na temat rad ewangelicznych, autorstwa o. prof. dr. hab. Jerzego Wiesława Gogoli OCD, zatytułowane Rady ewangeliczne. Teologia, praktyka, formacja, wydane przez tenże Instytut wraz z Wydawnictwem Karmelitów Bosych w Krakowie. W 2003 r. książka ta doczekała się drugiego wydania1. 1

Nie sposób też nie odnotować obszernej monograﬁi o. Antoniego Jozafata Nowaka OFM poświęconej ślubom zakonnym

Wstęp

|7|

Przystępując tymczasem do naszej reﬂeksji, zanim zagłębimy się w przewodni temat, przywołajmy kilka kwestii, które pomogą nam lepiej wejść w treść zasadniczą. 1. Rad ewangelicznych jest wiele (por. LG 42; zob. np. Mt 5, 20–47; Łk 6, 27–38). Osoby konsekrowane, jak i pozostali chrześcijanie, są wezwane do ich zachowywania (por. LG 42; RD 9). Pośród nich rady ewangeliczne czystości, ubóstwa i posłuszeństwa jawią się jako rady ewangeliczne większe, ponieważ odnoszą się do całej postawy życia, nie zaś jedynie do poszczególnych sytuacji czy aktów. Czystość, ubóstwo i posłuszeństwo na drodze życia konsekrowanego obejmują całą egzystencję osoby. 2. Wspomniane trzy rady ewangeliczne większe należą do istotnych elementów życia konsekrowanego. Sobór Watykański II określa życie konsekrowane jako „stan, który wyrasta z profesji rad ewangelicznych” (LG 44)2.

ubóstwa, posłuszeństwa i czystości: A.J. NOWAK, Osoba konsekrowana, Lublin 1992–19991, 20062. Wobec różnorodności form życia konsekrowanego (instytuty zakonne, instytuty świeckie, pustelnicy, dziewice konsekrowane, wdowy i wdowcy konsekrowani) warto przypomnieć, że VI rozdział Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium Soboru Watykańskiego II, z którego zaczerpnęliśmy cytowane stwierdzenie, odnosi się do tego fenomenu, który dzisiaj nazywamy „życiem konsekrowanym” (a więc do różnych jego form), używając ówczesnego pojęcia „życie zakonne”, który dzisiaj określa jedną z form życia konsekrowanego, tę w instytutach zakonnych. Termin „życie konsekrowane” został powszechnie przyjęty w Kościele dopiero wraz z promulgacją Kodeksu Prawa Kanonicznego w 1983 r. (zob. KPK kan. 574 § 1).

|8|

Życie według rad ewangelicznych

3. Stwierdzenie to nie znaczy, że triada rad ewangelicznych, o której mowa, stanowi pierwszą „zawartość” powołania osób konsekrowanych. Pierwszą „zawartością” jest doskonała miłość Boga i bliźniego, zaś praktyka czystości, ubóstwa i posłuszeństwa winna być ukierunkowana na tę miłość (por. LG 45). W konsekwencji trzy rady ewangeliczne są „drugie”, choć nie drugorzędne w znaczeniu ‘mało ważne’. Można powiedzieć, że nie obiera się życia konsekrowanego po to, by być czystym, ubogim i posłusznym, ale by skupić się na Jezusie Chrystusie i oddać Mu siebie do pełnej dyspozycji. Innymi słowy: ważne jest nie tyle „idź, sprzedaj, co posiadasz” (Mt 19, 21), ale „chodź za Mną” (Mt 19, 21), a będziesz doskonały3. 4. Fakt, że osoby konsekrowane są związane w sposób szczególny z radami ewangelicznymi czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, nie oznacza, że projekt życia osób konsekrowanych wyczerpuje się w praktyce tychże rad. Na życie osób konsekrowanych składają się jeszcze życie braterskie we wspólnocie (dotyczy to życia zakonnego), sposób modlitwy właściwy danej duchowości, pełnienie specyﬁcznego apostolatu; dodać można czwarty ślub w niektórych instytutach zakonnych itd. 5. Praktyka rad ewangelicznych większych przez wszystkie osoby konsekrowane nie oznacza, że dla każdej z nich zostaje zarysowany dokładnie taki sam ideał życia według czystości, ubóstwa i posłuszeństwa. Praktykowanie triady zależy od charyzmatu 3

Por. G. AUBRY, I consigli evangelici (Lineamenta nn. 7–8). Alla scuola del Figlio di Dio, „Vita Consacrata” 29(1993), s. 684.

Wstęp

|9|

właściwego konkretnej formie życia konsekrowanego. W rzeczywistości nie ma życia konsekrowanego jako takiego, lecz są poszczególne jego formy; w ramach tych form – konkretne instytuty zakonne czy świeckie. Każda z form życia konsekrowanego i każdy instytut wciela w życie rady ewangeliczne czystości, ubóstwa i posłuszeństwa we właściwy sobie sposób, zgodnie ze swoim charyzmatem (por. EE 17; RD 7; PI 17; KPK kan. 598 § 1)4. Nie znaczy to jednak, że nie istnieje pewien „wspólny mianownik” dla wszystkich konsekrowanych. Musimy przyjąć, że on istnieje, bo inaczej nasze rozważania byłyby bezprzedmiotowe. Mimo to należy pamiętać, że ten „wspólny mianownik” jest poniekąd abstrakcyjny5. 6. W pojmowaniu rad ewangelicznych należy odróżnić ich zawartość teologiczną od form jurydycznych czy też instytucjonalnych. Zawartość teologiczna czystości, ubóstwa i posłuszeństwa odnosi się do tychże rad ewangelicznych rozważanych jako same w sobie, do ich fundamentalnej i ponadczasowej treści6. Formy jurydyczne czy też instytucjonalne to 4

Zob. także komentarz kanoniczny E. MCDONOUGH, Living the Evangelical Counsels, „Review for Religious” 58(1999), s. 98– –102. Por. J. ROVIRA, Consigli evangelici e vita consacrata [dodruk skryptu dla studentów Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego – Instytutu Teologii Życia Konsekrowanego Claretianum], Roma 2000, s. 50–52. Co nie znaczy, że w każdym czasie Kościół był i jest w pełni świadom tych treści. W każdej epoce Kościół posiada określoną samoświadomość siebie i ma to wpływ także na świadomość zawartości teologicznej rad ewangelicznych (zob. punkt 7 niniejszego wstępu).

| 10 |

Życie według rad ewangelicznych

innymi słowy struktury czy też zewnętrzne przejawy życia radami ewangelicznymi, dostosowane do konkretnych czasów, do umysłowości ludzi danej epoki, które to struktury są ze swej natury – przynajmniej w jakiejś mierze – przejściowe. Ustanawiane są przez Kościół hierarchiczny, do którego należy organizowanie stałych form życia radami ewangelicznymi oraz kierowanie ich praktyką w Kościele (por. LG 43. 45; RC Wstęp; ET 7; KPK kan. 576), a także przez zarządy poszczególnych instytutów7. 7. Śledząc teksty Magisterium Kościoła odnoszące się do życia konsekrowanego, dochodzimy do wniosku, że Kościół rozumie rady ewangeliczne czystości, ubóstwa i posłuszeństwa coraz głębiej i coraz pełniej. W prezentowaniu ich nastąpiło istotne przejście od koncepcji przede wszystkim jurydyczno-moralnej (właściwej czasom poprzedzającym Sobór Watykański II) do ich ujęcia teologicznego, jeśli nie wprost mistycznego8. Po tych kilku spostrzeżeniach sformułowanych tytułem wstępu przystępujemy do podjęcia zasadni7

Por. S.M. ALONSO, Consigli evangelici. Riﬂessione teologica, w: Dizionario Teologico della Vita Consacrata, red. T. Goﬃ, A. Palazzini, Milano 1994, s. 498–500. 509–510. Wszystko to wiąże się w jakiś sposób ze spostrzeżeniami zawartymi w poprzedniej uwadze. Ewolucję tę odzwierciedla artykuł H. BÖHLER, Consigli evangelici tra teologia e diritto. Dal Codice del 1917 al Codice del 1983, „Periodica de Re Canonica” 82(1993), s. 175–204, a także książka tejże autorki I consigli evangelici in prospettiva trinitaria, która skupia się na okresie od Soboru Watykańskiego II do wigilii Synodu Biskupów poświęconego życiu konsekrowanemu, który to Synod odbył się w Watykanie w 1994 r.

Wstęp

| 11 |

czego tematu niniejszego opracowania. Nasze rozważania podzielimy na dwie części. Pierwsza, krótsza, będzie traktowała o znaczeniu trzech rad ewangelicznych w Osobie Wcielonego Syna Bożego, Jezusa z Nazaretu. Przy tej okazji dotkniemy wymiaru chrystologicznego i trynitarnego samych rad. Druga część poprowadzi nas do odkrywania znaczenia rad ewangelicznych w ludziach, którzy uczynili z triady główną oś swego życia – w osobach konsekrowanych. Poruszymy tu na nowo wymiary: chrystologiczny i trynitarny, lecz już w odmiennej perspektywie, a także dołączymy inne: eklezjalny, antropologiczny i prorocki.

CZĘŚĆ PIERWSZA

TRIADA RAD EWANGELICZNYCH CZYSTOŚCI, UBÓSTWA I POSŁUSZEŃSTWA W ŻYCIU JEZUSA CHRYSTUSA

Rozpoczęcie omawiania rad ewangelicznych czystości, ubóstwa i posłuszeństwa od znaczenia, jakie miały one w Jezusie Chrystusie, za Jego życia na ziemi w ciele, jest bardzo naturalne. Życie konsekrowane oparte na praktyce tych rad jest wezwane, by na przestrzeni historii odzwierciedlać w każdej epoce, na tyle, na ile jest to możliwe, formę życia Chrystusa (por. LG 44; VC 16; RdC 13). On zaś wybrał w sposób wolny ten rodzaj ziemskiej egzystencji, który cechuje dziewictwo, ubóstwo i posłuszeństwo.

1. WAGA CZYSTOŚCI, UBÓSTWA I POSŁUSZEŃSTWA W OSOBIE JEZUSA CHRYSTUSA Zanim zagłębimy się w znaczenie interesujących nas trzech rad ewangelicznych w życiu Chrystusa, przyjrzyjmy się przez chwilę samemu wyborowi przez Mistrza z Nazaretu życia w bezżenności, życia umiarkowanego i życia ściśle zależnego od planów Ojca. Zapytajmy najpierw: czy Jezus mógł się ożenić i założyć rodzinę? Odpowiedź jest jednoznaczna i twierdząca. Tak, mógł On wybrać inny sposób ziemskiego życia, w małżeństwie i rodzinie, bez uszczerbku dla skuteczności misji zbawczej. Z drugiej strony jest jednak prawdą i to, że wolny wybór życia w dziewictwie, ubóstwie i posłuszeństwie, dokonany przez Chrystusa, nie pozostaje bez znaczenia dla Jego misji. Jezus dokonał tego wyboru, by jaśniej wyrazić własną tajemnicę, własne misterium. Byłoby błędem sądzić, że ułożenie sobie przez Jezusa osobistego życia po linii czystości, ubóstwa i posłuszeństwa obliczone było tylko na zaoferowanie budujących przykładów. Dziewictwo, ubóstwo i posłuszeństwo Chrystusa mają głęboki związek z Jego postawą synowską względem Boga Ojca. Postawa ta zasadza

| 16 |

Życie według rad ewangelicznych

się na zakorzenieniu przez Jezusa całego swego życia w Ojcu, na życiu w doskonałym zjednoczeniu miłości z Ojcem, zjednoczeniu realizowanym w Jezusie przez Ducha Świętego9. Trzy rady ewangeliczne jawią się na tym tle jako elementy konstytutywne takiego projektu życia Chrystusa i objawiają rzeczy nowe, dotąd nieznane wierzącym w Boga. Syn Boży znalazł w czystości, ubóstwie i posłuszeństwie najbardziej właściwy sposób, by życie boskie „przetłumaczyć”, „przełożyć” na język ludzki (por. VC 18. 21). Niejako w pierwszym ujęciu zostaje więc wstępnie stwierdzone nie tylko coś, co dotyczy formy życia Jezusa, ale także coś, co odnosi się do samych rad ewangelicznych: będąc istotnymi i oryginalnymi rysami życia Jezusa Chrystusa, otrzymują swe znaczenie od Niego; ich pochodzenie jest chrystologiczne10. Rady ewangeliczne dotyczące poświęconej Bogu czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, jako ugruntowane 9

Por. J. BEYER, „Dio è Amore”. Per una più profonda vita in Dio, „Vita Consacrata” 28(1992), s. 599; G.F. GHIRLANDA, L’esor-tazione apostolica „Vita consecrata” continua a provocare i consacrati, „Vita Consacrata” 34(1998), s. 147; S.M. ALONSO, Jesucristo, referencia fundamental de la vida consagrada, „Vida Religiosa” 88(2000), s. 449. Por. S.M. ALONSO, Consigli evangelici…, p. 509. W konsekwencji należy odróżnić moment formalnego określenia przez Kościół triady rad ewangelicznych czystości, ubóstwa i posłuszeństwa jako konstytutywnej dla życia konsekrowanego (1148 r.) od jej rzeczywistego początku. Od początku projekt życia konsekrowanego obejmował życie w czystości, ubóstwie i posłuszeństwie, choć nie od początku był w ten sposób deﬁniowany.

1. Waga czystości, ubóstwa i posłuszeństwa

| 17 |

w słowach i przykładach Pana, a zalecane przez Apostołów, Ojców i doktorów Kościoła oraz pasterzy, są darem Bożym, który Kościół otrzymał od swego Pana i z Jego łaski ustawicznie zachowuje (LG 43. Zob. także LG 42. 44. 46; PC 1. 25; KPK kan. 575; MD 20; KKK 918; VC 1. 16)11. 11

Z przytoczonego nauczania Soboru Watykańskiego II wynika, że pochodzenie chrystologiczne rad ewangelicznych – jak określiliśmy je, idąc za S.M. Alonso – może być także nazwane pochodzeniem boskim, ewangelicznym, biblijnym czy objawionym tychże rad. W ten sposób odkrywamy, że sedno znaczenia rad ewangelicznych zostało określone o wiele wcześniej, niż zostały sformułowane same rady. Mówią o nim np. teksty biblijne, które zawierają globalne wyrażenia typu: „wyrzec się wszystkiego”, „zostawić wszystko dla Chrystusa”, „zaprzeć się samego siebie” (Łk 18, 29nn), a także doktryna Ojców Kościoła, którzy twierdzili, że życie według każdej z rad ewangelicznych czystości, ubóstwa i posłuszeństwa implikuje formę życia cechującą się pełną dyspozycyjnością na działanie Ducha Świętego (por. S.M. ALONSO, Consigli evangelici…, s. 505–506). Także ze słów św. Pawła Apostoła „możemy poznać styl życia, który wyraża istotę życia konsekrowanego, kierującego się ewangelicznymi radami ubóstwa, czystości i posłuszeństwa” (BENEDYKT XVI, Przemówienie do zakonników i zakonnic z okazji obchodów Światowego Dnia Życia Konsekrowanego Osoby konsekrowane promieniują charyzmatem miłości (2 lutego 2009), „L’Osservatore Romano” 4(2009), s. 20). W okresie debaty po Soborze Watykańskim II pochodzenie chrystologiczne trzech rad ewangelicznych zostało zanegowane przez niektórych teologów, jak S. Légasse, J.M.R. Tillard, T. Matura, B. Rollin. W celu zapoznania się z syntezą myśli teologów o takim podejściu, zob. H. BÖHLER, I consigli evangelici in prospettiva trinitaria. Sintesi dottrinale, Cinisello Balsamo 1993, s. 186–192 oraz G. LEONARDI, I fondamenti biblici della vita consacrata in tre studi recenti, „Studia Patavina” 43(1996), s. 153–167. W obu opracowaniach można odnaleźć odniesienia

| 18 |

Życie według rad ewangelicznych

S. M. Alonso Rodríguez wyjaśnia, że ostatecznym fundamentem trzech rad ewangelicznych jest sama Osoba Chrystusa, struktura Jego życia całkowicie poświęconego Ojcu i braciom. Ta struktura jest właśnie rozpisana między dziewictwo, ubóstwo i posłuszeństwo. Poza tym o pochodzeniu chrystologicznym trzech rad ewangelicznych decyduje wewnętrzna logika całego przesłania Chrystusa. Byłoby błędem dopatrywać się fundamentu rad ewangelicznych w poszczególnych słowach Chrystusa, zapisanych przez Ewangelistów. Wyrywkowa lektura tekstów Soboru Watykańskiego II może jednak skłonić do przyjęcia takiego błędnego sądu. Wprawdzie w Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium określa się rady ewangeliczne dotyczące poświęconej Bogu czystości, ubóstwa i posłuszeństwa jako ugruntowane w słowach12 i przykładach Pana (LG 43),

do najważniejszych dzieł wspomnianych teologów. Tutaj ograniczymy się tylko do stwierdzenia za A. Banderą, że zanegowanie boskiego pochodzenia rad ewangelicznych bierze się z przeświadczenia, iż rzekomo nie da się pogodzić powszechnego powołania do świętości i objawionego charakteru rad ewangelicznych (zob. P. FERNÁNDEZ RODRÍGUEZ, Consigli evangelici. Aspetti storici, w: Dizionario Teologico…, red. T. Goﬃ, A. Palazzini, s. 480). Odnośnie do syntezy różnych teologicznych ujęć kwestii fundamentu ewangelicznego życia konsekrowanego, zob.: B. PROIETTI, Il fondamento evangelico della vita consacrata/1, „Vita Consacrata” 43(2007), s. 566–575; tenże, Il fondamento evangelico della vita consacrata/2, „Vita Consacrata” 44(2008), s. 6–18. Podkreślenie autora.

1. Waga czystości, ubóstwa i posłuszeństwa

| 19 |

niemniej Dekret o przystosowanej odnowie życia zakonnego Perfectae caritatis wydaje się ujmować tę kwestię szerzej: Dążenie do miłości doskonałej drogą rad ewangelicznych bierze początek z nauki13 i przykładu Boskiego Mistrza (PC 1).

S. M. Alonso Rodríguez jest zdania, że należy utożsamić słowa Pana, o których mowa w Lumen gentium, z Jego nauką, do której czyni odniesienie Perfectae caritatis. W ten sposób ginie wrażenie, że Konstytucja dogmatyczna o Kościele w punkcie 43. dopatruje się początku rad ewangelicznych w wyizolowanych fragmentach ewangelicznych, oprócz tego, że i w „przykładach Pana”, jak zgodnie stwierdzają oba teksty soborowe14. Czystość, ubóstwo i posłuszeństwo u Chrystusa nie są „rzeczywistościami substancjalnymi”, ale „zaimkami określającymi” (czysty, ubogi, posłuszny – Jezus). W konsekwencji czystość, ubóstwo i posłuszeństwo mogą być zrozumiane poprawnie tylko w odniesieniu do Osoby Chrystusa15. Dopiero zakładając powyższe, można 13 14

Podkreślenie autora. Por. S.M. ALONSO, Consigli evangelici…, s. 510; tenże, Jesucristo, referencia fundamental…, s. 450–451. 454. Zob. także A. PIGNA, „La vita consacrata”. Nodi Teologici e Soluzioni, Roma 1996, s. 90–91. Por. S.M. ALONSO, Consigli evangelici…, s. 510–511. Por. także A. PIGNA, Consigli evangelici. Virtù e Voti, Roma 19932, s. 22; P.G. CABRA, I consigli evangelici in „Vita Consecrata”, „Consacrazione e Servizio” 45(9/1996), s. 10.

| 20 |

Życie według rad ewangelicznych

analizować poszczególne fragmenty ewangeliczne, jak np. ten o bogatym młodzieńcu (Mt 19, 16–21) czy też inny, o bezżenności dla Królestwa Niebieskiego (Mt 19, 10–12)16. Podsumowując: dziewictwo, ubóstwo i posłuszeństwo Chrystusa, choć dla skuteczności Jego misji zbawczej nie były konieczne jako oś, wokół której Wcielony Syn Boży ułożył swoje ziemskie życie, nie zostały też obrane przez Jezusa przypadkowo i dlatego mają swoją głęboką wymowę, o której teraz chcemy powiedzieć więcej.

Więcej na temat pochodzenia biblijnego rad ewangelicznych i samego życia zakonnego, także z uwzględnieniem doktryny Ojców Kościoła, zob. E. FERASIN, Un lungo cammino di fedeltà. La Vita Consacrata dal Concilio al Sinodo, Roma 1996, s. 129– –150; E. MARCHITELLI, Chiamati a stare con Cristo. L’essere e il divenire della vita religiosa, Roma 1999, s. 90–107; A. PIGNA, „La vita consacrata”. Nodi…, s. 54–122; A. PARDILLA, La forma di vita di Cristo al centro della formazione alla vita religiosa. Il quadro biblico e teologico della formazione, Roma 2001, s. 140–155; tenże, Fuentes y líneas maestras de la exhortación „Vita Consecrata”, „Claretianum” 38(1998), zwłaszcza s. 168–173. 202–203.

Spis treści WSTĘP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CZĘŚĆ PIERWSZA TRIADA RAD EWANGELICZNYCH CZYSTOŚCI, UBÓSTWA I POSŁUSZEŃSTWA W ŻYCIU JEZUSA CHRYSTUSA . . . . . . . . . . . . .

1. Waga czystości, ubóstwa i posłuszeństwa w Osobie Jezusa Chrystusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Życie przedpaschalne Jezusa w czystości, ubóstwie i posłuszeństwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Triada rad ewangelicznych w Chrystusie w świetle Wydarzenia Paschalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Objawienie tajemnicy Trójcy Świętej poprzez dziewictwo, ubóstwo i posłuszeństwo Chrystusa . . .

CZĘŚĆ DRUGA TRIADA RAD EWANGELICZNYCH CZYSTOŚCI, UBÓSTWA I POSŁUSZEŃSTWA W ŻYCIU OSÓB KONSEKROWANYCH . . . . . . . 1. Znaczenie chrystologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Czystość, ubóstwo i posłuszeństwo osób konsekrowanych na podobieństwo Chrystusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Znaczenie triady rad ewangelicznych wykraczające poza doświadczenie Chrystusa . . . 1.3. Waga triady w życiu osób konsekrowanych . . . .

33 35

37 45 47

| 132 |

Spis treści

2. Znaczenie trynitarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 2.1. Czystość, ubóstwo i posłuszeństwo osoby konsekrowanej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 2.2. Czystość, ubóstwo i posłuszeństwo wspólnoty . . . 57 3. Znaczenie eklezjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Spojrzenie ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Niektóre doprecyzowania i rozwinięcia . . . . . . . 3.2.1. Każde powołanie w Kościele odzwierciedla Chrystusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Życie konsekrowane żywym obrazem Kościoła, Oblubienicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.3. Trzy rady ewangeliczne są dla wszystkich chrześcijan, lecz nie w ten sam sposób . . . . . 3.2.4. „Nowa i szczególna” konsekracja w Kościele . . 3.2.5. Osoby konsekrowane pośród innych, nie zaś ponad innymi w Kościele . . . . . . . . . . . . . .

60 60 62 62 63 63 72 74

4. Znaczenie antropologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 5. Znaczenie prorockie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 5.1. Prorokowanie światu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 5.2. Prorokowanie Kościołowi . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 5.3. Prorokowanie w imieniu Kościoła . . . . . . . . . . . 106 ZAKOŃCZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 BIBLIOGRAFIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 WYKAZ SKRÓTÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129