JERZY W. GOGOLA OCD, MARIAN ZAWADA OCD, PIOTR SPILLER O. CARM.
FORMACJA ZAKONNA 3 WYDANIE 2
KARMELITAŃSKIE STUDIUM DUCHOWOŚCI KRAKÓW 1998
© Copyright by Karmelitańskie Studium Duchowości ul. Rakowicka 18. 30-960 Kraków
Karmelitański Instytut Duchowości 30-960 Kraków, ul. Rąkowicka 18 Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31-222 Kraków, ul. Glogera 5
Redakcja naukowa i skład Jerzy W. Gogola OCD
Okładkę projektowała Iwona Pawłowska
Imprimi potest O. Wiesław Kiwior OCD, prowincjał Kraków, dnia 13 stycznia 1997 r L. dz. 8/97
Imprimatur + Jan Szkodoń, wik. gen. Kraków, dnia 15 stycznia 1997 r. L. dz. 93/97
ISBN 83-87527-28-9
Na okładce: PIERO DELLA FRANCESCA, Chrzest Chrystusa, tempera na desce, National Gallery, Londyn
Przedmowa do pierwszego i drugiego wydania
Życie zakonne odgrywa w Kościele doniosłą rolę w wypełnianiu jego misji głoszenia Dobrej Nowiny. „Pobudza ono i wspomaga postępy ewangelizacji w różnych regionach" 1 . Jan Paweł II mówi o nim jako o „wielkim bogactwie dla wspólnoty kościelnej" 2 . A jako takie wymaga wielkiej troski. Wyrazem troski Kościoła o życie zakonne są m. in. dokumenty o życiu konsekrowanym. W adhortacji „Vita consecrata" Papież zachęca: „Pragnę wyrazić życzenie, aby dalsza refleksja pozwoliła na coraz głębsze zrozumienie wielkiego daru życia konsekrowanego [...] oraz by skłoniła osoby konsekrowane, trwające w pełnej harmonii z Kościołem i jego Magisterium do szukania nowych odpowiedzi o charakterze duchowym i apostolskim na pojawiające się wyzwania" 3 . W tym duchu Karmelitańskie Studium Duchowości od kilku lat prowadzi zajęcia i rozmowy mające pogłębić wiedzę i tożsamość osób konsekrowanych. Trzeci z kolei tom z serii: „Formacja zakonna" jest owocem wykładów wygłoszonych od marca do czerwca 1996 roku. Nasze refleksje opierają się na dokumentach Kościoła i podejmują wyzwania płynące z naszego kontekstu życia. Niniejszy tom zawiera opracowania trzech wykładowców 4 . Życzliwa i wdzięczna postawa licznych osób zakonnych uczęszczających na wykłady oraz
1
2
Vita consecrata, 2
Tamże. 3 Tamże, 13. 4 Treści prezentowane przez czwartego wykładowcę, O. prof. Dominika WIDERA OCD, ukazały się drukiem jako osobna pozycja: Nieustanne wzrastanie. Ze stałej formacji zakonnej zagadnienia wybrane, WKB, Kraków 1998, ss.200.
korzystających z wydawanych materiałów jest dla nas pobudką do kontynuacji rozpoczętej posługi. Może o tym świadczyć także potrzeba drugiego wydania także tomu trzeciego. Prezentowany tutaj tekst jest praktycznie przedrukiem jego poprzedniej wersji. Zmiana dotyczy kilku wyeliminowanych błędów, które zakradły się w trakcie przeprowadzania korekty. Najpoważniejsze przekręcenia tekstu znajdowały się na s. 76, gdzie w miejscu „represji" (mechanizmu tłumienia) pojawiła się „depresja" (co jest oczywistym nonsensem), a „mechanizm represji, który jest zawsze nieświadomy", w tekście okazał się „zawsze świadomy"3. Nie zdążyliśmy załączyć „erraty" do pierwszego wydania, za co obecnie przepraszamy. Pozostajemy otwarci na wszystkie ważne tematy życia konsekrowanego. Zachęcamy korzystających z tych materiałów do wyrażenia swoich uwag i sugestii co do tematów i inicjatyw, które w przyszłości postaramy się je uwzględnić. O. Jerzy Gogola OCD Kraków, 22 września 1998 r.
5
6
Błędy dotyczą podpunktu „Pseudosublimacja"
SPIS TREŚCI
CZĘŚĆ PIERWSZA CZYSTOŚĆ KONSEKROWANA: TEOLOGIA I PRAKTYKA Jerzy Gogola OCD
Wprowadzenie
9
1. Ważność i kolejność ślubowanych rad ewangelicznych 2. Terminologia dotycząca czystości konsekrowanej 3. Terminologia stosowana w historii i dokumentach Kościoła
...
9 10 13
I. Aktualny kontekst historyczny dziewictwa konsekrowanego
15
1. Kłopotliwe pytania? 2. Czy nniki kształtujące nowe rozumienie dziewictwa konsekrowanego 3. Nowe spojrzenie na dziewictwo konsekrowane 4. Rewizja postaw
16 17 20 22
II. Dziewictwo w misterium Chrystusa i Kościoła
24
1. Dziewictwo 2. Dziewictwo 3. Dziewictwo 4. Dziewictwo 5. Dziewictwo charyzmat)
25 28 29 30
Chrystusa Maryi Kościoła chrześcijanina osób konsekrowanych (jako szczególny
31
III. Natura i funkcja czystości konsekrowanej
33
1. Czy stość konsekrowana jako Boży dar 2. Czystość konsekrowana jako oblubieńczy wybór Chrystusa
33 35
3. Czystość konsekrowana jako przyszłego sposobu życia 4. Czystość konsekrowana jako 5. Czystość konsekrowana jako 6. Czystość konsekrowana jako 7. Czystość konsekrowana jako Bogu i ludziom 8. Czystość konsekrowana jako
profetyczna antycypacja płodna miłość miłość ogarniająca wszystkich . . . owocna śmierć większa otwartość na służbę wymowne świadectwo
36 37 40 41 43 45
IV. Praktyka i wychowanie do czystości konsekrowanej
47
1. Szacunek względem ciała 2. Świadomość ludzkiej słabości i grzechu 3. Akceptacja własnej seksualności 4. Zdrowie umysłowe i fizyczne 5. Dojrzałość ludzka i chrześcijańska 5.1. Znaki dojrzałości i niedojrzałości duchowej 5.1.1. Znaki niedojrzałości duchowej 5.1.2. Znaki doj rzałości duchowej 5.2. Znaki dojrzałości psychofizycznej 5.3. Przejawy dojrzałości osobowej 6. Wiara w możliwość życia w czystości 7. Obowiązek wierności 8. Pokorna modlitwa 9. Asceza 10. Duch ubóstwa 11. Życie cnotliwe 12. Przyjaźń we wspólnocie zakonnej 12.1. Natura i wartość przyjaźni we w spólnocie 12.1.1. Wymiar duchowy przyjaźni 12.1.2. Przyjaźń jako obopólny dar z siebie 12.1.3. Wyrazy przyjaźni 12.2. Praktyczne wskazania dotyczące przyjaźni we wspólnocie zakonnej 13. Odosobnienie i samotność
47 48 50 50 52 52 52 53 54 55 58 59 61 62 64 64 66 66 67 68 69
168
71 74
14. Sublimacja 14.1. Określenie sublimacji 14.2. Pseudosublimacja 14. 3. Sublimacja świadoma i wolna 15. Przyjaźń heteroseksualna
75 75 76 78 80
CZĘŚĆ DRUGA DOJRZAŁOŚĆ OSOBOWA W FORMACJI ZAKONNEJ Marian Zawada OCD
Wprowadzenie 1. Elementy w stępne 1.1. Świat człowieka 1.2. Troska Magisterium Kościoła o dojrzałość ludzką w formacji 2. Przybliżenie dojrzałości 2.1. Cechy osobowości niedojrzałej 2.2. Horyzonty dojrzałości 2.3. Charaktery styka dojrzalości ludzkiej 2.4. Dojrzałość chrześcijańska 2.5. Dojrzałość konsekrowana 3. Podstawkowe przestrzenie dojrzałości konsekrowanej 3.1. Świadomość konsekrowana 3.1.1 Rozeznanie duchowe A. Formy rozpoznań wspólnotowych a. Duch tego świata i duch Dobrej Nowiny b. Konsekwencje religijne niektórych interpretacji człowieka c. Przystosowana odnowa życia zakonnego B. Formy rozpoznań indywidualnych a. Rozpoznanie powołania b. Codzienne rozeznanie w życiu konsekrowanym
83 83 83 85 86 86 87 89 91 92 94 95 95 96 96 98 100 100 101 102
169
3.1.2. Pamięć konsekrowana A. Pamięć psychologiczna B. Pamięć teologiczna C. Życie konsekrowane jako pamięć D. Pamięć jako zadanie formacyjne 3.2. Wolność konsekrowana 3.2. 1. Wolność jako odejście od tego, co zniewala A. Formy zniewoleń a. Zniewolenie sobą b. Zniewolenie innymi B. Drogi wyzwolin a. Droga pokory b. Droga św. Jana od Krzyża 3.2.2. Wolność jako ofiarowanie siebie A. Wolność jako droga daru B. Nowa wolność 3. 3. Świat ludzkich motywacji 3. 4. Uczucia konsekrowane 3.4.1. Uczuciowość dojrzała i niedojrzała 3.4.2. Uczucia negatywne 3.4.3. Uczucia pozytywne 3.4.4. Miłość w świecie konsekracji 3.4.5. Wychowywanie uczuć
103 104 104 105 106 109 110 110 111 111 113 113 114 114 114 115 116 119 120 121 125 129 130
CZĘŚĆ TRZECIA KONSEKRACJA ZAKONNA Piotr Spiller O.Carm
1. Pojęcie konsekracji 2. Teologiczne aspekty konsekracji zakonnej 2.1. Chrzest podstawą konsekracj i 2.2. Eklezjalny aspekt konsekracji zakonnej 2.3. Paschalny aspekt konsekracji zakonnej 2.4. Prorocki aspekt konsekracji zakonnej 170
137 139 139 142 145 148
3. Profesja jako konsekracja 4. Inkulturacja Ĺźycia konsekrowanego 5. Nowa ewangelizacja wyzwaniem dla Ĺźycia konsekrowanego 6. Konsekracja Bogarodzicy wzorem konsekracji zakonnej . . .
152 155 159 163