FORMACJA POSTAW Praca zbiorowa pod redakcją O. Jerzego Wiesława Gogoli OCD
KRAKÓW 2 0 0 0 KARMELITAŃSKI INSTYTUT DUCHOWOŚCI WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH
© Copyright by Karmelitański Instytut Duchowości 30-960 Kraków, ul. Rakowicka 18
Na okładce: Chrystus, mozaika, Hagia Sophia, Istambuł
REDAKCJA NAUKOWA
O. Jerzy Wiesław Gogola OCD
IMPRIMI POTEST
O. dr Szczepan Praśkiewicz OCD, prowincjał Kraków, dnia 13.10.2000 N. 893/00
IMPREMATUR
f Jan Szkodoń, wik. gen. Ks. Jan Dyduch, Kanclerz Kraków, dnia 28 września 2000 r. L. 2363/2000
KARMELITAŃSKI INSTYTUT DUCHOWOŚCI
30-960 Kraków, ul. Rakowicka 18 tel. (012) 294 45 00 WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH
31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel. (012) 415-22-45, 415-46-419 fax (012)415-29-88 e-mail: wydawnictwo@karmel.pl http://www.karmel.pl ISBN 83-87527-99-8
SŁOWO WSTĘPNE
Główna przyczyna podjęcia się tematyki cnót teologalnych i moralnych w życiu konsekrowanym leży w diagnozie życia duchowego w Kościele i świecie obecnej chwili oraz oczekiwań Kościoła w odniesieniu do osób konsekrowanych. Przez zorganizowanie tego cyklu wykładów pragniemy przypomnieć sobie, że najpierw jesteśmy chrześcijanami, a jako tacy powinniśmy żyć wiarą, nadzieją i miłością. Normalnym przejawem życia teologalnego jest z kolei odpowiednie życie moralne. Wszyscy powinni nakierować całe swoje życie na cel ostateczny przez cnoty teologalne i żyć stosownie do obranego celu. Największą przysługę Kościołowi oddamy właśnie przez naszą egzystencję teologalną, przez to, że będziemy ludźmi wiary, a co za tym idzie wszystkich ewangelicznych wartości. Oddajemy do rąk osób konsekrowanych już szósty tom „Formacji zakonnej", podczas gdy trwają wykłady kolejnego cyklu formacyjnego na temat życia we wspólnocie zakonnej, które utworzą tom 7. Jest to powodem do radości dla organizatorów wykładów i potwierdzeniem, że należy je kontynuować. Życząc osobom konsekrowanym, zwłaszcza wychowawcom, otwartości ducha na wymagania obecnej chwili, zachęcam do zgłaszania swoich uwag i propozycji tematycznych na rok następny.
O. Jerzy Wiesław Gogola OCD Kraków, 25 marca 2000 r.
SPIS T R E Ś C I
WYKAZ SKRÓTÓW
5
SŁOWO WSTĘPNE
7
WIARA W ŻYCIU KONSEKROWANYM O. JERZY WIESŁAW GOGOLA O C D WPROWADZENIE
11
I. DIAGNOZA STANU WIARY W OBECNEJ CHWILI
13
1. TRUDNOŚCI SOCJO-KULTURALNE
13
2. TRUDNOŚCI OSOBISTE
14
3. SYTUACJA OGÓLNA A ŻYCIE ZAKONNE
18
II. CZYM JEST WIARA W PIŚMIE ŚWIĘTYM? 1. STARY TESTAMENT
1.1. Bóg i człowiek 1.2. Wiara jako dialog 2. NOWY TESTAMENT
2.7. 2.2. 2.3. 2.4.
Wiara w Ewangeliach Wiara w listach św. Pawła W dokumentach Soboru Watykańskiego II Wiara w Katechizmie Kościoła katolickiego
21 21
21 23 23
23 24 26 27
III. WIARA A POWOŁANIE DO ŻYCIA KONSEKROWANEGO. 28 1. WIARA W ODNIESIENIU DO ETAPÓW POWOŁANIA
28
2. WIARA A KONSTYTUTYWNE ELEMENTY POWOŁANIA ZAKONNEGO .... 3 2
IV. WIARA A MISJA ŻYCIA ZAKONNEGO
37
Spis treści
220 1. WIARA A ISTOTA MISJI ŻYCIA KONSEKROWANEGO
1.1. Natura misji 1.2. Konsekracja a wiara 1.3. Wiara a rady ewangeliczne 2. WIARA A FORMY MISJI ŻYCIA KONSEKROWANEGO
2.1. Modlitwa 2.1.2. Modlitwa jako odpowiedź na Bożą obecność 2.2. Asceza/ofiara 2.3. Życie wspólnotowe 2.4. Działalność PODSUMOWANIE
37
38 41 42 44
45 46 49 57 52 55
FORMACJA DO NADZIEI W ŻYCIU KONSEKROWANYM O. MARIAN ZAWADA O C D WPROWADZENIE
61
I. NADZIEJE ZIEMSKIE I NADZIEJA CHRZEŚCIJAŃSKA
63
1. ŚWIAT I WARTOŚCI ZIEMSKIE
64
2. STOSUNEK DO ŚWIATA I DÓBR DOCZESNYCH
65
3. TREŚĆ NADZIEI NADPRZYRODZONEJ
3.1. Struktura teologiczna cnoty nadziei 3.2. Horyzont odnowionej ziemi 3.3. Wieczyste posiadanie Boga II. NADZIEJA ZAKONNA 1. POKUSY PRZECIW NADZIEI
1.1. Uwięzienie w doczesności 1.2. Smutek 1.3. Źle uformowana troska 1.4. Wątpienie prowadzące do grzechu 1.5. Ostateczna rozpacz piekła...
67
67 68 69 71 72
73 74 75 75 77
Spis treści
^fil
III. FORMACJA DO NADZIEI
78
1. NADZIEJA JAKO OSŁONA PRZED ŚWIATEM
78
2. UMIEJĘTNOŚĆ OCZEKIWANIA
80
3. UBÓSTWO KONSEKROWANE — DROGĄ NADZIEI
81
4. KSZTAŁTOWANIE PRAGNIEŃ
4.1. Właściwy horyzont pragnień 4.2. Nadzieja otwarta — pragnienie nieba dla wszystkich 4.3. Nadzieja w czas ucisku 4.4. Nadzieja w doświadczeniu przemijania i słabości 4.5. Nadzieja wobec cierpienia 4.6. Nadzieja w czas prześladowań 4.7. Droga ufności 5. ASCEZA I MISTYKA NADZIEI
5.1. Oczyszczenie pamięci przez nadzieją 5.2. Tajemnica mistycznego spełnienia
83
83 85 87 88 89 91 91 92
92 93
WYCHOWANIE DO TEOLOGALNEJ MIŁOŚCI O. STANISŁAW FUDALA O C D 1. ROZUMIENIE TEOLOGALNEJ CNOTY MIŁOŚCI
100
2. JEZUS CHRYSTUS — WCIELONA MIŁOŚĆ
103
3. TEOLOGALNY WYMIAR MIŁOŚCI BLIŹNIEGO
106
4. DROGI ROZWOJU TEOLOGALNEJ CNOTY MIŁOŚCI
109
4.1. 4.2. 4.3. 4.4.
Kościół Sakramenty Modlitwa Życie zakonne
U0 112 115 117
5. MIŁOŚĆ OSTATECZNYM SPEŁNIENIEM ŻYCIA CHRZEŚCIJAŃSKIEGO.. 119 6. OWOCE MIŁOŚCI BOGA ZAKOŃCZENIE
121 125
Spis treści
222
FORMACJA DO ROZTROPNOŚCI W ŻYCIU KONSEKROWANYM O. PIOTR SPILLER OCARM. WPROWADZENIE 1. ROZTROPNOŚĆ JAKO CNOTA CHRZEŚCIJAŃSKA
1.1. Terminologia 1.2. Roztropność Ewangelii 1.3. Roztropność naturalna 1.4. Roztropność wlana 1.5 Roztropność jako wartość życiowa
129 129
131 133 135 135 137
2. CECHY ROZTROPNOŚCI
139
3. CNOTY TOWARZYSZĄCE ROZTROPNOŚCI
141
3.1. Dar rady 3.2 Cnota rozsądku 4 . WADY PRZECIWNE CNOCIE ROZTROPNOŚCI
141 142 143
4. 1. Lekkomyślność 4.2. Pośpiech 4.3. Nieuwaga 4.4. Brak zdecydowania i stałości 4.5 Lenistwo 4.6. Niedbalstwo
143 143 144 144 144 145
5. WYCHOWANIE DO ROZTROPNOŚCI
146
FORMACJA DO SPRAWIEDLIWOŚCI W ŻYCIU ZAKONNYM KS. JAN KALNIUK M S 1. FORMACJA DO CNÓT NATURALNYCH
152
2. FORMACJA DO SPRAWIEDLIWOŚCI
153
PODSUMOWANIE
155
Spis treści
223
UMIARKOWANIE CNOTĄ NA DZISIEJSZE CZASY O. PAWEŁ SALAMON O F M C O N V . 1. OKREŚLENIE UMIARKOWANIA JAKO CNOTY MORALNEJ
159
2. UMIARKOWANIE W PRAKTYCE ŻYCIA CHRZEŚCIJAŃSKIEGO
164
3. CNOTY POKREWNE DO UMIARKOWANIA
166
4 . CNOTA UMIARKOWANIA W ŻYCIU ZAKONNYM
170
ZAKOŃCZENIE
176
WYCHOWANIE DO MĘSTWA O . ANDRZEJ RUSZAŁA O C D I. MOC I MĘSTWO W PIŚMIE ŚWIĘTYM 1. MILITARNE METAFORY MĘSTWA W STARYM TESTAMENCIE
182 182
2. NOWY TESTAMENT: MĘSTWO JAKO CHARAKTERYSTYKA WALKI O CHARAKTERZE DUCHOWYM
183
II. MĘSTWO A WALKA DUCHOWA CHRZEŚCIJANINA 1. PRZECIWNICY CHRZEŚCIJANINA: CIAŁO PRZECIWNE DUCHOWI
1.2. Ciało jako dziedzictwo grzechu 1.2. Formy destrukcyjnej aktywności ciała 2. PRZECIWNICY
CHRZEŚCIJANINA:
„TEN ŚWIAT"
2.1. „ Ten świat" i dziedzictwo „starego człowieka" 2.2. Duch „ świecki" tego świata 2.3. Mądrość ewangeliczna 3. PRZECIWNICY CHRZEŚCIJANINA: SZATAN
3.1. Zły duch a egzystencja chrześcijanina 3.2. Sposób wpływania szatana na „ ten świat" 3.3. Sposób oddziaływania szatana na „ ciało " 4 . JAK PROWADZIĆ WALKĘ DUCHOWĄ?
4.1. Walka obronna 4.2. Walka w „zbroi Bożej"
186 188
189 190 194
195 195 200 203
205 206 207 210
211 212