Stefan Kucharski OCD - Dzieła - Tom II by Wydawnictwo Karmelitów Bosych

o. Stefan Kucharski OCD

DZIEŁA tom II

Opracowanie Maria Anna Sopart

Karmelitański Instytut Duchowości Wydawnictwo Karmelitów Bosych Kraków 2012

© Copyright by Karmelitański Instytut Duchowości, Kraków 2012 © Copyright by Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2012 Publikacja dofinansowana przez Towarzystwo Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego REDAKTOR SERII Marian Zawada OCD REDAKCJA I KOREKTA Maria Anna Sopart PROJEKT OKŁADKI Paweł Matyjewicz IMPRIMI POTEST Andrzej Ruszała OCD, prowincjał Kraków, dnia 4 kwietnia 2012 r. nr 99/2012 Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31–222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel. 12–416–85–00, 12–416–85–01 fax 12–416–85–02 ZAPRASZAMY DO KSIĘGARNI INTERNETOWEJ www.wkb.krakow.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl

ISBN 978–83-7604-175-9 DRUK TOTEM – Inowrocław

CZĘŚĆ PIERWSZA

EGZERCYCYJA ADWENTOWE NA CZTYRY NIEDZIELE

1. Według trzech świąt wierze katolickiej najuroczystszych i najprzedniejszych Kościół święty, jako do mniejszych świąt wilije tak do pomienionej uroczystości naznaczył długie czasy do słusznego i godnego przygotowania. Jako do narodzenia Boskiego i nas z Boga naznaczył koło 30 dni, do Zmartwychwstania Pańskiego i naszego 40 dni postu, do przyjęcia w pełności Ducha Świętego Piędziesiątnicę, od której też umysł nasz wstępuje z Panem, gdzie Chrystus jest na prawicy siedzący. Według pilności i wiary przygotowania się do tych świąt te trzy tajemnice największe zbawienia ludzkiego wyższym, szlachetniejszym, duchowniejszym i doskonalszym sposobem dzieją się w człowieku i w duszy, i w ciele. Do narodzenia tedy Boskiego i nas z Boga Duch Święty przez Kościół naznaczył czas adwentowy cztyrech niedziel do przygotowania, w których cztyrech Ewanjelijach podaje nam naukę, środki całe i doskonałe do narodzenia i pożądanego przyścia i przyjęcia Pańskiego w nas, abyśmy Go z ojcy świętymi szczerze i serdecznie jako szcześcia naszego czekali, szukali, pragnęli, wołając ustawicznie: Rorate c<o>eli1. Ale to pragnienie nie może być w człowieku ani mu czynić apetytu i smaku Boskiego, póki się do niego nie przysposobi, jako 1

Por. Iz 45, 8.

| 36 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

potrawa, by była najlepsza i najkosztowniejsza, zaprawna, żołądek niesposobny omierżenie więcej niż apetyt ma do niej. 2. Żeby tedy człowiek to przygotowanie uczynił, w tych czterech Ewanjelijach dwojakie przygotowanie główniejsze podaje nam Kościół. Pierwsze – bojaźń Boża, kiedy nam czyta o strasznym sądzie Boskim, jakoby rzekł: Początek mądrości zbawienia ludzkiego – bojaźń Boża2 . Jaki kto grunt założy bojaźni Bożej, taki wystawi budynek świątobliwości i nie masz nic niebezpieczniejszego w drodze nie tylko doskonałości, ale i zbawienia, jako gruntu bojaźni Bożej nie założyć abo słabo założyć3 . Zaczym pierwsza Ewanjelija4 każe się nam bać, każe się nam samym sądzić5 , abyśmy drugi raz nie byli sądzeni, każe się nam potępiać, mówiąc z jawnogrzesznikiem: Niegodzienem w niebo oczu podnieść, zawsze jestem godzien6 piekła i potępienia7. Drugą część przygotowania pokazuje nam Kościół święty we cztyrech Ewanjelijach o świętym Janie, który znaczy w nas łaskę uprzedzającą, bez której Bóg nie przychodzi do człowieka. 3. W pierwszej Ewanjelijej chwali nam Chrystus pokutę powierzchowną Jana świętego, ostrość żywota, umartwienie wielkie i oddalenie wszystkich impedymentów służby Bożej i odcięcie okazyj z domowych, pokrewnych i obcych. W drugiej Ewanjelijej przekłada nam Duch Święty w onych słowiech: Nie jestem. Kładzie nam przed oczy przygotowanie 2

3 4 5 6 7

Por. Ps 111 (110), 10; Prz 1,7. Według trzech świąt […] bojaźń Boża // R2 brak tej części tekstu. Rękopis ten zaczyna się od słów: Jaki kto grunt i nosi tytuł: O bojaźni Bożej, sposób przygotowania do Narodzenia Pańskiego, natomiast na marginesie zaznaczone zostało: Niedziela I Adwentu. albo słabo założyć // R2 brak tych słów. pierwsza Ewanjelija // R2 pierwsza Ewanjelija Adwentu. nam samym sądzić // R2 nam sądzić. jestem godzien // R2 godzien jestem. Por. Łk 18, 13.

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 37 |

godne, głęboką pokorę Jana świętego. Co to za głębokość pokory, niżej wyrozumiesz. Trzecia Ewanjelija uczy nas przygotowania przez osobliwą czystość serca prawdziwie pokutujących i umartwienia wnętrzne, którym jest bliższe Królestwo Boże. Znaczą chrzest, to jest oczyszczenie duchowne, które w tym jest wielkie, aby człowiek stał się głosem, a słowo w tym głosie Syn Boży było, jako Jan święty dalej mówi, że: Wszelka dolina albo głębokość będzie napełniona8 . A za tym następuje, że wszelkie ciało obaczy Boga9 zrodzonego w sobie i z Nim siebie. W ten czas się dusza staje naczyniem, a Chrystus sam pełnością jego, co lepiej w ćwiczeniu na czwartą niedzielę wyrozumiesz, idąc za latarnią świecącą i pałającą, która daje świadectwo Światłości przychodzącej, jako mamy prostować drogi do Niej10 . Przystępując tedy do każdej niedziele ćwiczenia, naprzód Ewanjeliją przeczytać służącą, nie bez jakiej uwagi i pamięci. Druga – czytać akty strzeliste, stosowanie tej Ewanjelijej do bojaźni Bożej. W którymkolwiek Pan Bóg punkcie dotknie, zabawić się na nim, wzniecając w sobie światło i afekty bojaźni Bożej, spraw godnych pokuty, z lepszą ostrożnością lubo czujnością koło zbawienia swego. W tych aktach Chrystus mówi do dusze, dusza do Niego i sama do siebie. Potrzeba te akty na siedm dni abo części rozdzielić, może i przez dwie niedzieli uważać ich.

8 9 10

Por. Iz 40, 4; Łk 3, 4. Por. Iz 40, 5; Łk 3, 6. Por. J 1, 7-8; 1, 23.

| 38 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

PIERWSZA NIEDZIELA ADWENTOWA Ewanjelija: Będą znaki na słońcu, na niebie i na gwiazdach11. Akty bojaźni Bożej 1. Panie, Kościół Twój kończy obrót Ewanjelijej niedziel rocznych czytaniem o strasznym sądzie Twoim, przez co mi chce dać znać: Człowiecze, słuchałeś prawdy Ewanjelijej świętej przez rok cały, na końcu żywota twego dasz ścisły rachunek z poznanej woli Bożej na strasznym sądzie Jego. Tenże Kościół poczyna pierwszą niedzielę roku i przygotowanie do przyścia Pańskiego od nieznośnego sądu Bożego i znaków jego, jakoby rzekł: Nie chcesz przyjąć Chrystusa przychodzącego Barankiem i dziecięciem, musisz przyjąć okrutnym lwem sędziego strasznego, dekretującego: Idźcie, przeklęci! etc12 . Słońce będzie zaćmione, miesiąc nie da światłości13, gwiazdy będą upadać, na tychże światłach znaki straszne będą, tak że ludzie schnąć i obumierać od srogich bojaźni i sturbowania wszystkiej natury, począwszy od nieb14 . Ty tego nie doczekasz, ale teraz jesteś przyczyną i skarbisz na on ostatni nieznośny gniew Boży grzechami swymi15 . 2. Uszy i wszystkie zmysły znosić nie mogą, co wszystko Pismo16 , Chrystus i ojcowie święci powiadają o powierzchownych jeszcze znakach17 srogiego sądu Boskiego i sprawie11 12

13 14 15

Por. Łk 21, 25. Por. Mt 25, 41. Drugą część przygotowania pokazuje nam Kościół święty […] dekretującego: Idźcie, przeklęci! etc. // R2 brak tej części tekstu. miesiąc nie da światłości // R2 księżyc nie da światła. Por. Iz 13, 10; Mt 24, 29; Mk 13, 24-25; Łk 21, 26. gwiazdy będą upadać […] grzechami swymi // R2 brak tego fragmentu tekstu. znosić nie mogą, co wszystko Pismo // R2 nie mogą znosić, co Pismo wszystko. o powierzchownych jeszcze znakach // R2 o powierzchownych znakach.

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 39 |

dliwości Jego, ale stosowane do plag wnętrznych, dusznych i duchownych nie są18 tylko ﬁgurą i cieniem ich. Też znaki nie tylko się na powszechnym19 Kościele znajdują, ale i w szczególnej duszy20 twojej, bo kiedy i ty dobierzesz miarki grzechów swoich21, Słońce prawdziwe, Chrystus, zaćmi się tobie22 przez błąd jaki uporny abo herezyją, abo nałóg zły, z którego wyniść nie chcesz23 . Zatym i miesiąc rozumu twego ściemnieje, światła Boskiego przyjmować nie może i Kościół umknieć zasług swoich i uczestnictwa swego, a lubo byłeś24 gwiazdą w niebie łaski Bożej, wypadniesz z niej jako Lucyper. 3. Bojaźń jest ucieczką od złego. Wszystko Pismo i Kościół każe się Ciebie bać, Panie, mówiąc:25 Błogosławiony, który zawsze jest lękliwy26 . Jakoż się Ciebie Panie bać, ponieważeś Ty jest niezmiernie dobry?27 Słuchaj córko Symeona28 , iż Ja jestem położony na powstanie i na upadek wielum29. Lękajże się tedy, bo nie wiesz30 , com Ja tobie jest, a ludzka ułomność i złość ustawicznie na tym jest, aby moje zbawienie obracała sobie w potępienie.

18 19 20 21 22 23

26 27

28 29 30

i duchownych nie są // R2 i duchownych nic nie są. na powszechnym // R2 na powierzchownym. i w szczególnej duszy // R2 i szczególnie w duszy. swoich // R2 twoich. tobie // R2 w tobie. albo herezyją, albo nałóg zły, z którego wyniść nie chcesz // R2 albo nałogi złe, z których wyniść nie zechcesz. umknieć zasług swoich i uczestnictwa swego, a lubo byłeś // R2 umknieć uczestnictwa swego, a luboś beł. Wszystko Pismo i Kościół każe się Ciebie bać, Panie, mówiąc // R2 brak tych słów. Por. Ps 112 (111), 1. Jakoż się Ciebie Panie bać, ponieważeś Ty jest niezmiernie dobry? // R2 brak tego zdania. Symeona // R2 brak tego słowa. Por. Łk 2, 34. Lękajże się tedy, bo nie wiesz // R2 a ty nie wiesz.

| 40 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

Drugą czytaj u błogosławionej Anjele z Fulginu, która poznawszy wysoką dobroć Boską, rzekła31: Nie bardziej znam dobroć Boską w jednym świętym abo wielu świętych, a w jednym32 potępionym albo wielu potępionych33 . Ponieważ tedy z jednej dobroci me<j>że i wychodzi miłosierdzie i sprawiedliwość, a ty nie masz, do której ścisłej dobroci mojej należysz, masz się czego bać34. Tym samym bój się, żem Ja jest nieskończona dobroć, do której stosowane wszystkie dobroci stworzone ciemnością są, złości brzydkich, niesprawiedliwość, jako prorok mówi, że: Sprawiedliwości nasze są jako płat miesięczny niewiasty35 . Augustyn święty: Biada naszej sprawiedliwości36 , jeżeli jej Bóg nie będzie sądził według miłosierdzia swego37. 4. Panie, Apostoł Twój twierdzi, że miłosierdzie Twoje przewyższa sąd sprawiedliwości Twojej38 . Tak jest, że przechodzi, 31

32 33

36 37

Drugą czytaj u błogosławionej Anjele z Fulginu, która poznawszy wysoką dobroć Boską, rzekła // R2 Św. Anjela poznawając wysoką dobroć Boską, rzekła. a w jednym // R2 ani w jednym. Zob. Aniela z Foligno, Visiones et consolationes, cap. 5, w: Vita et opuscula, Pars III, Foligno 1714, s. 62. Aniela z Foligno (1248–1309), włoska błogosławiona, po doświadczeniu głębokiego nawrócenia rozdała majątek i wstąpiła do III Zakonu św. Franciszka, poświęcając się służbie ubogim, modlitwie i pokucie. Ostatnie lata życia spędziła jako pustelnica. Mistyczka doświadczająca wizji Chrystusa. a ty nie masz, do której ścisłej dobroci mojej należysz, masz się czego bać // R2 a ty nie wiesz, do której cząstki mojej dobroci należysz, masz się tedy bać. Por. Iz 64, 5. Tym samym bój się […] płat miesięczny niewiasty. // R2 brak tego zdania. naszej sprawiedliwości // R2 sprawiedliwości naszej. Zob. św. Augustyn, Confessionum Libri XIII, Confessiones IX, XIII, 34, CCSL t. 27, Brepols, Turnhout 1990, s. 152. PL 32, 778. Wyd. polskie: Idem, Wyznania, Księga IX, 13, przeł. Z. Kubiak, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1992, s. 275-276. Św. Augustyn (Aurelius Augustinus, 13.11.354-28. 08.430), filozof, teolog, ojciec i doktor Kościoła, autor licznych dzieł filozoficzno – religijnych. Por. Jk 2, 13.

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 41 |

prawda to jest wielka. Chociaż jako garść piasku będzie zbawionych, a jako morze piaszczyste potępionych, jeszcze ta prawda stoi, choćby tylko jeden był39 zbawiony, a wszyscy potępieni, zaczym bój się Boga40 . Ja w najmniejszym świętym wszystkę szkodę i liczbę potępionych nagrodzę sobie, bo lepsza garść złota niż izba plew, któremi są potępieni, bez Boga – nic nie ważą. Bój się i ty41, abyś plewą nie była wyłączoną od ziarna42 . 5. Córko, jest43 w tobie dosyć bojaźni próżnych, fałszywych abo44 płonnych i złych. Jest przyrodzona, która nie podlega wolności naszej, uprzedza was<z> rozum. Boicie się, czasem sami nie wiecie czego45 i jakoby rozum nie miał władzę odjąć to od natury. Druga bojaźń jest ludzka46 , pochodząca z miłości własnej, która się nie chce powierzyć Bogu ani woli Jego47, ani rzeczy swoich, ale się boi chorób, zdrowia złego, niewczasów, prac, trudności w ćwiczeniu cnót, głodu, zimna, prześladowania, karności, o czym wszystkim rzekłem: Nie bójcie się tych rzeczy, które zabijają ciało48 . Trzecia bojaźń jest światowa, którą się kto boi ubóstwa przytomnego albo, żeby do niego nie przyszedł, boi się kontem<p>tu i niesławy, boi się, żeby o nim ludzie źle nie rozumieli 39 40 41 42 43 44 45

46 47 48

jeden był // R2 beł jeden. Por. Koh 12, 13. i ty // R2 brak tych słów. Por. Łk 3, 17. Córko, jest // R2 Jako jest. abo // R2 brak tego słowa. nie podlega wolności naszej, uprzedza wasz rozum. Boicie się, czasem sami nie wiecie czego // R2 nie podług wolności naszej, uprzedza nasz rozum. Boisz się, sama nie wiesz czasem czego. Druga bojaźń jest ludzka // R2 2. Bojaźń ludzka. ani woli Jego // R2 i woli Jego. Por. Łk 12, 4.

| 42 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

abo źle nie mówili. Przemagają w nim [w] wielu rzeczach49 respekty ludzkie nad Boskie, tak że częstokroć bardziej się boi opuścić ludzi niż Boga i bardziej się akomoduje respektom ludzkim niż Boskim, wiele razy opuszcza Boga dla ludzi50 , boi się jeszcze szkód i dla nich wiele obraz czyni Boga51 i bliźniego, boi się stracić pociech światowych krwie i ciała. Czwarta bojaźń jest szczera niewolnica, którą kto się boi piekła dla samego piekła, bez wszelkiego względu na Boga boi się piekła i potępienia52 . Nie żeby od okazyj grzechu odstąpił i poprawił się, ale żeby desperował, gorszył się i trwał we złym nałogu53 , życząc, aby Boga sędziego nie było i sprawiedliwości Jego, żeby54 wolny grzeszył. Piąta bojaźń jest pospolita dobrym w oczach swoich i światowych55 nie tak się bać Pana Boga jako On chce, ale jako oni chcą i w czym rozumieją. Ci ludzie pyszni są, siła o sobie rozumieją, ufają56 i trzymają, woli swojej i zdania nikomu poddać nie chcą, zaczym ich Pan Bóg zostawuje samych sobie, a czart

50 51 52 53

54 55

Trzecia bojaźń jest światowa, którą się kto boi ubóstwa przytomnego, albo żeby do niego nie przyszedł, boi się kontem<p>tu i niesławy, boi się, żeby o nim ludzie źle nie rozumieli albo źle nie mówili. Przemagają w nim [w] wielu rzeczach // R2 3. Bojaźń światowa bać się ubóstwa, kontemptu, niesławy, żeby o niem źle nie rozumieli ludzie i o niem nie mówili, przemagają w wielu rzeczach. opuszcza Boga dla ludzi // R2 opuszcza Boga i sprawy Jego dla ludzi. dla nich wiele obraz czyni Boga // R2 dla niech uraża Boga. boi się piekła i potępienia // R2 boi się potępienia. Nie żeby od okazyj grzechu odstąpił i poprawił się, ale żeby desperował, gorszył się i trwał we złym nałogu // R2 nie żeby od grzechu i okazyjej jego odstąpieł, poprawił się, ale żeby desperował i gorszył się, a to we złym nałogu. żeby // R2 aby. dobrym w oczach swoich i światowych // R2 w oczach swoich i światowych dobrym. rozumieją // R2 brak tego słowa.

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 43 |

przedniejszą i większą57 część ich trzyma, stają się do poprawy najtrudniejszymi. Te są bojaźni, o których psalmista mówi: Bali się bojaźnią, gdzie się nie trzeba bać58 , jakoby rzekł, że się tego nie boją, czego się trzeba w prawdzie bać i trwożyć sobie59. Te wszystkie bojaźni próżne i złe są, które twoję duszę jako łódkę jaką na morzu świata nawałnościami swymi wywracają i ponurzają. Te wiatry pięciorakie bojaźni głupiej60 duszę twoję turbują i na straszne haki pędzą w różnych przypadkach lubo trudnościach61. 6. Weźmijże ty córko przed się prawdziwą i dobrą bojaźń trojaką62: poczynających, postępujących i doskonałych. Poczynających bojaźń jest bać się piekła względem potępiającego Boga i skłaniać się z tej bojaźni do poprawy. O tej bojaźni prorok mówi63: Początek mądrości – bojaźń Pańska64 . Bojaźń postępujących jest65 dobre uczynki godne pokuty, błagając i66 jako Apostoł mówi: Karzę ciało moje i w niewolą podbijam, abym nie wypadł z łaski Bożej67. Bojaźń68 doskonałych jest synowska względem Ojca, aby nie był urażony, znieważony, ale raczej 57 58 59

60 61 62

64 65 66 67 68

i większą // R2 brak tych słów. Por. Ps 53 (52), 6. Te są bojaźni, o których […] bać i trwożyć sobie. // R2 brak tego zdania. głupiej // R2 głupią. lubo trudnościach // R2 brak tych słów. Weźmijże ty córko przed się prawdziwą i dobrą bojaźń trojaką // R2 Weźmiże ty prawdziwą bojaźń dobrą trojaką. Poczynających bojaźń jest bać się piekła względem potępiającego Boga i skłaniać się z tej bojaźni do poprawy. O tej bojaźni prorok mówi // R2 Poczynających – bać się piekła względem potępiającego Boga a z tej bojaźni skłaniać się do poprawy. O tej Prorok. Por. Prz 1, 7. Bojaźń postępujących jest // R2 Postępujących bojaźń jest. błagając i // R2 błagające. Por. 1 Kor 9, 27. bojaźń // R2 brak tego słowa.

| 44 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

poważany, miłowany, która bojaźń i w niebie będzie, jako Dawid świadczy: Bojaźń Pańska święta, trwająca na wieki wieków69. Jeszcze dobra bojaźń jest porzucić grzech śmiertelny i odciąć okazyje jego. Lepsza bojaźń odciąć okazyje od70 grzechów powszednich i nałogów ich. Najlepsza bojaźń [z] tych jest71 położyć się w sposobności bliskiej i w pokoju do lepszej służby Bożej, do bliższych i bezpieczniejszych72 zbawienia uczynków. Dobra bojaźń jest bać się Pana jako sędziego strasznego, który bez karania słowa próżnego nie opuści. Lepsza bać się Pana dobrego i miłosiernego. Najlepsza bać się nie dla73 szkody i pożytku naszego, ale dla Jego niezmiernej dobroci i godności. 7. Wysoki stopień jest, kogo przymusza bojaźń Boża opuszczać74 okazyje i przeszkody miłej, wnętrznej i przyjaznej zabawy z Bogiem na czas krótki. Wyższy stopień, kogo bojaźń przymusza do odcięcia wszystkich okazyj, które przeszkadzają złączenia Boskie i zabawę z Bogiem na czas długi75 . Najwyższy stopień, kogo przyjacielska bojaźń napędza odciąć wszystkie okazyje wielkie i małe aż do opuszczenia wszystkiego, aby z Panem Bogiem był zawsze w jednym duchu złączony i trzymał się zawsze z Nim w przyjacielskiej miłości i zażywający konwersacyj w niebie. Te są bojaźni dobre i pożyteczne, które tak mają napełnić duszę, to jest, żeby się ta bojaźń zlewała76 z dusze na serce i na 69 70 71

72 73 74 75

Por. Ps 19 (18), 10. okazyje od // R2 okazyją do. nałogów ich. Najlepsza bojaźń [z] tych jest // R2 nałogów, nalepsza bojaźń. bezpieczniejszych // R2 sposobniejszych. bać się nie dla // R2 bać się jako Ojca nie dla. opuszczać // R2 opuścić. złączenia Boskie i zabawę z Bogiem na czas długi // R2 złączeniu Boskiemu i zabawie z Bogiem na długi czas. to jest, żeby się ta bojaźń zlewała // R2 twoję, żeby się zlewała.

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 45 |

ciało. Takiej bojaźni prosił i pragnął Dawid, kiedy mówił77: Przenikaj Panie bojaźnią swoją ciało moje78 . O tejże twierdzi Klimakus79: Błogosławieni, którzy się tak boją Pana jako winowajcy pod miecz idący, lękający się sędziego i kata swego. 8. Panie, życzyłabym sobie bojaźni Twojej jako fundamentu wszystkiego dobrego, ale jej mało albo nic nie czuję w sprawach moich. Owszem, dziwuję się Jobowi świadectwem Twoim bezwinnemu, jako mógł rzec: Lękam się wszystkich spraw moich80 , i pełen był bojaźni, choć nie zgrzeszył81. Córko, niebojaźń twoja pochodzi z nieznajomości mojej i z nieuważania sądów moich82 . Obróć tedy oczy twoje na to oboje, a bojaźń cię potka83 . Uważasz84 , że Ja cokolwiek jestem, wszystko nieskończonym sposobem jestem. Jako tedy nieskończenie jestem dobry, miłosierny i łaskawy, tak nieskończenie jestem srogi i sprawiedliwy. Do tego dobroć 85 moja jest sprawiedliwość, a sprawiedliwość jest dobroć moja. We Mnie nie masz działu, ale szczerość jedna. Kto tej dwojakiej

78 79

80 81

84 85

Takiej bojaźni prosił i pragnął Dawid, kiedy mówił // R2 takiej prosił Dawid. Por. Ps 119 (118), 120. Św. Jan Klimak (ok. 569–ok. 649), mnich w klasztorze św. Katarzyny na Synaju, długie lata spędził na pustyni, poświęcając się modlitwie i pokucie, mistyk, ojciec Kościoła wschodniego. Autor traktatu Drabina do raju, w którym opisuje stopnie rozwoju duchowego. Por. Hi 3, 25. O tejże twierdzi Klimakus […] choć nie zgrzeszył. // R2 brak tego fragmentu tekstu. Córko, niebojaźń twoja pochodzi z nieznajomości mojej i z nieuważania sądów moich. // R2 Niebojaźń pochodzi z nieznajomości Boga i z nieuważania sądów Jego. Obróć tedy oczy twoje na to oboje, a bojaźń cię potka. // R2 brak tego zdania. Uważasz // R2 Uważaj. srogi i sprawiedliwy. Do tego dobroć // R2 srogi, surowy i sprawiedliwy, bo dobroć.

| 46 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

znajomości86 nabędzie, dwiema skrzydłami jest opatrzony: miłości i bojaźni mojej. 9. Sądy moje dziwnie87 skryte i niepojęte przenikną duszę twoję, którym się szczególnie dziwuj, i srogości, i surowości ich88 . Ja widząc89 przyszłą zgubę i upadek anielski, stworzyłem ich jednakie90 większe mnóstwo niż może być liczba wszystkich piasków morskich91. Nadto surowość moja dopuściła, aby ich nieprzeliczona liczba zginęła. Nie miałem Ja względu na wielką piękność anielską, którą przechodziły wszystkie rzeczy stworzone, ani na zacność natury, według której byli najpodobniejszym obrazem Boskim, ani na wysokie dowcipy, którym Boskie, duchowne i wszystkie rzeczy stworzone przenikali. Nie miałem względu na te wszystkie dobra, które miały pochodzić z bawienia ich wiecznego, ani na widzenie Istności mojej w umysłach ich, ani na miłość, którą Mnie nade wszystko mieli miłować i dziękczynienie oddawać, ani na chwałę i honor, który Mi mieli zawsze oddawać. Nie miałem względu na wszystko złe, które szło za ich potępieniem, ani bluźnierstwa i złorzeczeństwa ich Bóstwu wieczne, ani na upór ich przeciwko Bogu, ani na szwank ludzki, który miał iść za ich zwodem, ani na zamieszanie i nierząd wszystkiego świata. Wszystkom to za nic miał, abym surowość sprawiedliwości mojej pokazał92 . Nie zostawiłem im miejsca szukać miłosierdzia mego, ale bez ratunku na wieki zginęli. 86

87 88

89 90 91

szczerość jedna. Kto tej dwojakiej znajomości // R2 szczera jedność. Kto tej znajomości. dziwnie // R2 dziwne. którym się szczególnie dziwuj, i srogości, i surowości ich // R2 których się srogości i surowości dziwuj. widząc // R2 wiedząc. jednakie // R2 jednak. niż może być liczba wszystkich piasków morskich // R2 niż wszystkich morskich piasków liczba. Nie miałem Ja względu na […] sprawiedliwości mojej pokazał. // R2 brak tej części tekstu.

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 47 |

10. Co rozumiesz, jeśli93 anioł, szczery duch, naszlachetniejsza natura94 po Bogu, któregom stworzył w największej łasce mojej, w bogomyślności najwyższej i znajomości pod samę Istność moję, stworzyłem go w miłości mojej gorącej, seraﬁcki był obok w przyjaźni mojej, czysty jako kryształ, szczery duch, a przecie tak strasznie i nieporatowanie upadł i szwankował. Co ty rozumiesz o sobie, która z tych przymiotów nic nie masz?95 Owszem, przeciwne, jeśli się nie masz bać i lękać9697. Mogłem te wszystkie dobra zbawić i złego uchronić, jednę im godzinę pokuty98 pozwoliwszy, za której pozwoleniem o jaką by byli skruchę i żal mieli za obrazę swoję 99, jakie by byli dosyć uczynienie uczynili przez milijony lat100 , jako by się byli do Mnie101 gorąco nawrócili i wdzięczni miłosierdzia 93 94 95

96 97

98 99 100

101

Co rozumiesz, jeśli // R2 A jeśliż. natura // R2 kreatura. która z tych przymiotów nic nie masz? // nic z takich przymiotów nie mając. jeśli się nie masz bać i lękać // R2 brak tych słów. W tym miejscu w rękopisie R2 jest tekst, którego nie ma w rękopisie R1: Nie miałem Ja względu na wielką piękność anielską, którą przechodzili wszystkie rzeczy stworzone, ani na zacność natury, według której beli napodobniejszym obrazem Boskim, ani na wysokość dowcipu, którym Boskie, duchowne, wszystkie rzeczy stworzone przenikali. Nie miałem względu na te wszystkie dobra, które miały pochodzić z zbawienia ich wiecznego, ani na widzenie Istności mojej w umysłach ich, ani na miłość, którą mnie nade wszystko mieli miłować i chcieć Mi szczęścia mego z wiecznym dziękczynieniem, ani na chwałę i honor, który Mi mieli zawsze oddawać. Nie miałem względu na wszystko złe, które szło za ich potępieniem, ani na bluźnierstwa i złorzeczenia ich Bóstwu wieczne, ani na upór ich przeciwko Bogu, ani na szwank ludzki, który miał iść za ich zwodem, ani na zamieszanie i nierząd wszystkiego świata, wszystkom to za nic nie miał, abym surowość sprawiedliwości mojej pokazał. pokuty // R2 do pokuty. swoję // R2 moję. uczynienie uczynili przez milijony lat // R2 uczynienia czynili i przez milijon lat. do Mnie // R2 brak tych słów.

| 48 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

mego byli, jako by wzięli większą przyczynę większej miłości mojej102 i niepodobnie by się byli pokorzyli. Wszystko to surowość moja podeptała i w momencie jednym na wieczną katownią bez żadnej nadzieje wyścia skazała: Będą zawsze mieszkać w nieznośnym gniewie moim103 . I to nie mniej straszny mój sąd i surowość na grzech, że z ludzi stworzonych104 nieporównanym sposobem większa część na wieczne potępienie pójdzie. I to sąd wielki105 jest, że lubo Chrystus kroplą krwie swojej takich światów tysiąc zbawić może, surowość jednak sprawiedliwości mojej nie dopuszcza106 , tylko małej liczbie. Jednak nie wezwano zawezwanych107, jeszcze mało wybranych108 . Patrz, abyś i ty nie była [w] większej liczbie. 11. Jeżeliż Adam w przyjaźni Bożej stworzony, w niewinności widzeniu109 Pana Boga i dziwnie wysokiej110 miłości Jego i mądrości prawie doskonałych, przecie ciężko z małej okazyi upadli. Co ty o sobie trzymasz, która jesteś wyrzucona z raju wszystkiej dobroci i cnoty? Jaka w tobie łacność do upadku i wszystkiej zguby. Straszny to jest sąd, że jeden człowiek zgrzeszył111, a wszystek naród ludzki płacić musi i na tym, i na onym świecie, żadnego nie wyjąwszy. Mogłem Ja przeszkodzić i nie dopuścić, 102

103 104

105 106 107

108 109 110 111

jako by wzięli większą przyczynę większej miłości mojej // R2 jako by większą przyczynę wzięli miłości do Mnie. Por. Ps 95 (94), 11; Ez 22, 18-22. mój sąd i surowość na grzech, że z ludzi stworzonych // R2 sąd mój i surowość na grzechy ludzi stworzonych. sąd wielki // R2 wielki sąd. nie dopuszcza // R2 dopuszcza. Jednak nie wezwano zawezwanych // R2 jednych nie wezwano, a z wezwanych. Por. Mt 22, 14. w niewinności widzeniu // R2 w niewinności cały, w widzeniu. wysokiej // R2 wysokiem. człowiek zgrzeszył // R2 zgrzeszył człowiek.

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 49 |

aby grzech wchodził112 na świat113 , a oto sądy moje insze są i na niebi<e>, i na ziemi114 . Dziwuj się i temu, że grzech dopuszczony karzę wiecznym i niewymownej surowości karaniem115 . Zaniedbałem i pogardził królami, książęty i pany świata tego116 do zbawienia, a nachyliłem łacności do zbawienia ubogim i podłym ludziom, także z tamtych trudno będzie który zbawiony, a ubodzy zagęszczą niebo i przedniejsze stołki jego. Obaczysz też117 sąd od początku świata, że inszych złości na drugich118 surowie sprawiedliwość moja dochodzi. Dopuściłem tak strasznej ślepoty i nieznajomości prawdziwego Boga na tym świecie, że jedni chwalą za boga węże, smoki, słońce, a drudzy grzechy śmiertelne, pychę, łakomstwo, nieczystość, obżarstwo, brzuch, jako Apostoł twierdzi119. Powód światowy i pociechy jego krymen albo winę czynią przed Bogiem i godni się stają karania – tak masz o bogaczu jako i o Łazarzu120 . Tak czytasz słowa moje121: Biada wam bogacze, którzy macie pociechy wasze122 . Znowu: Biada wam, którzy się teraz śmiejecie123 . Apostoł mówi124: Wdowa, która

112 113 114 115

116 117 118 119 120 121

122 123 124

grzech wchodził // R2 grzech nie wchodził. Por. Rz 5, 12. Por. Iz 55, 8. W tym miejscu w R2 jest tekst, którego nie ma w R1: Porzuciłem Żydy ukochane, obrałem sobie narody pogardzone. Ezawa i Jakoba jeszcze nic złego albo dobrego nie uczynili, Ezawa nienawidziałem, Jakoba umiłowałem, potomków obudwu odrzuciłem. świata tego // R2 tego świata. też // R2 ten. na drugich // R2 na innych. Zob. Kol 3, 5. twierdzi // R2 mówi. Zob. Łk 16, 19-31. Zob. Łk 16, 19-31. jako i o Łazarzu. Tak czytasz słowa moje // R2 i Łazarzu, i oną. Por. Łk 6, 24. Por. Łk 6, 25. Apostoł mówi // R2 I Apostoł.

| 50 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

w delicyjach jest, umarła jest125 . Wiele ich prowadzą do nieba cudze dusze126 , którzy stamtąd sami będą wypchnieni. 12. Człowiek, kiedy pojrzy127 i przypatrzy się ułomności swojej, niezliczonym128 defektom i szwankom swoim129 we wszystkiej naturze, nieprzeliczonym i nieprzebranym, namniej sobie nie może ufać, ale się zawsze siebie samego bać musi130 . W ciele samym i członkach jego wszystkich131 jest straszne i ustawiczne przeciwieństwo przeciwko Duchowi132 i prawdzie, światłości Jego, z tak mocną walką133 , że po wszystkim świecie ciało przemaga, panuje i przodkuje złościami swymi. Ułomność niezmierna ciała i skłonność jego ustawiczna do złego jest nam134 straszną przeszkodą do wszystkiego dobrego, przyczyną do wszystkiego złego w części gniewliwej i pożądliwej, tak że Apostoł rzekł: Nie to czynię, co chcę dobrego, ale to, co nie chcę złego135 . Nie mniej łacna jest dusza do upadku i zguby, bo upadła na wszystkich siłach, rozum jej pełny jest136 ślepoty i ciemności, pamięć pełna omylności, a wola wszystkiej złości, zaczym sam sobie człowiek jest137 ustawiczną zgubą. Cnotom naszym 125 126

127 128 129 130

131 132 133 134 135 136 137

Por. 1 Tm 5, 6. Wiele ich prowadzą do nieba cudze dusze // R2 Wiele ich prowadzi do nieba cudzych dusz. pojrzy // R2 przejrzy. niezliczonym // R2 nieskończonej. swoim // R2 swym. nieprzeliczonym i nieprzebranym, namniej sobie nie może ufać, ale się zawsze siebie samego bać musi // R2 nieprzeliczonym, nikt i sobie nie może ufać, ale się siebie samego bać zawsze musi. i członkach jego wszystkich // R2 i w członkach jego. Zob. Ga 5, 17. z tak mocną walką // R2 tak mocną walkę. nam // R2 brak tego słowa. Por. Rz 7, 19. pełny jest // R2 jest pełen. jest // R2 brak tego słowa.

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 51 |

namniej nie możemy ufać, które tak niestatecznie trzymamy, tak trudno nabywamy, a prędko i łacno tracimy, a że pożyczanym sposobem u nas są, łacno bywają odjęte i wierniejszemu dane138 . O, jaką bojaźń ma139 sprawować w ludziach złych i grzesznych okrutna męka Chrystusowa, bez wszelkiego respektu i miłosierdzia, jako Apostoł świadczy: Synowi swemu własnemu nie przepuścił140 , jeszcze za cudze grzechy141. Chrystus mówi o sobie: Jeżeli to na zielonym drzewie dzieje się, co rozumiecie, co z suchym będzie?142 Aniołom także nie przepuścił143 , a nam jako się nie bać?144 Oto jest mój sąd straszny, że Ja, mając tysiąc sposobów zbawienia ludzkiego i mogąc wszystkiemu światu darmo grzechy odpuścić, nie chciałem, tylko przez piekielne męki wnętrzne i powierzchne własne Syna mego. 13. Z bojaźni Bożej rodzi się syn pierworodny – bojaźń grzechu, albowiem grzech czyni nam Boga nieprzyjacielem, którego nieprzyjaźń jest tak straszna i tak szkodliwa145, że choćby się wszystko niebo i ziemia w języki obróciły, jednej części tego nie wyrażą, skąd Chrystus mówi: Przyjdą dni, których rzeką ludzie skałom: „Zakryjcie nas”, górom: „Przywalcie nas”146 od nieznośnej twarzy zagniewanego na tronie sądowym”147. Bóg 138 139 140 141

142 143 144

145 146 147

Zob. Mt 25, 28-29; Łk 19, 26. O, jaką bojaźń ma // R2 O, jako ma wielką bojaźń. Por. Rz 8, 32. Synowi swemu własnemu nie przepuścił, jeszcze za cudze grzechy. // R2 Synowi własnemu nie przepuścieł, a jeszcze za cudze grzechy. Por. Łk 23, 31. Por. 2 P 2, 4. Aniołom także nie przepuścił, a nam jako się nie bać? // R2 brak tego zdania. jest tak straszna i tak szkodliwa // R2 tak jest straszna i szkodliwa. Por. Oz 10, 8; Łk 23, 30. Przywalcie nas // R2 Podnicie na nas. W tym miejscu w R2 jest tekst, którego nie ma w R1: Kiedy się Pan gniewa ciężko na sługę, tedy sługa oną surowością blednie, mgleje i w chorobę wpada, i w śmiertelną melankoliją. Co rozumiesz, Bóg nieskończony potęgi, mądrości i dobroci, komu się stanie nieprzyjacielem, ogarnie go bojaźń nieskończonego nieszczęścia.

| 52 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

grzechu i grzesznika148 nienawidzi nieskończoną żarliwością i nienawiścią, skąd poszło, że tak nienawidział grzechu pierworodnego, że wszystek naród ludzki oraz zatracił i już był potępił na wieki, by był nie Chrystus tę nienawiść odwrócił149. Tak jest szkodliwy grzech pierworodny, pełny zguby i jadu, że przeniknął wszystkie ludzie i zaraził od pierwszego Adama aż do ostatniego, który będzie stworzony150 . Wielka jest151 nienawiść Boska grzechu, która za jeden grzech kara, nie dopuszcza152 , aby człowiek w drugi i w gorszy upadł i ciężko upadał, a częstokroć od grzechu powszedniego pocznie zgubę swoję153 . Na ostatek karze Bóg grzech na onym świecie dwojakim 148 149

150

151 152 153

i grzesznika // R2 brak tych słów. W tym miejscu w R2 jest tekst, którego nie ma w R1: Tak Bóg nienawidzi grzechu, że choć już dał łaskę na tem świecie, przecie im większy święty, najwięcy cierpieć musi, za przyczyną grzechu. Bóg od największych świętych swoich, nawiększego potrzebuje dosyć uczynienia za grzechy ich i cudze. Z tegoż gniewu Boskiego ku grzechowi ta pomsta wielka poszła po świecie, że przez dwa tysiąca lat w stanie natury ledwie co jest zbawionych. W stanie Zakonu Mojżeszowego, przez dwa tysiąca lat także mało co zbawionych i jakoby wszystkie narody szły na zgubę, a tylko zbawienie przy małym królestwie Izraelskiem, i to w niewielu ich upodobało się Panu. Po dwa tysiąca lat w stanie łaski, jeżeli wszystkie narody pogańskie porachujesz, herezyje, schizmatyki, złe katoliki, aż do przebrania złości, żeby nie beło zbawione wszelkie ciało, znajdziemy w stanie łaski niepodobnie mało zbawionych, względem brakowanych i odrzuconych. Tak jest szkodliwy grzech […] który będzie stworzony. // R2 brak tego zdania. Wielka jest // R2 Wielka i to jest. kara, nie dopuszcza // R2 dopuszcza to na karanie. W tym miejscu w R2 jest tekst, którego nie ma w R1: Za grzech tak srogą słabością i ułomnością Bóg pokarał człowieka, że się stał niepodobnie trudny i niesposobny do czynienia dobrych uczynków i cnót, a w uczynionych pełno fałszu, defektów i swojszczyzny, to jest własnego szukania. Grzech odjął wszystkę łaskę aniołom i pierwszym rodzicom naszym i teraz ją zawsze traci, i z żywota wiecznego człowieka prywuje. Cokolwiek jest ucisku, utrapienia, gorzkości i konfuzyjej, i wszystkiego złego na tem świecie, trudności i przeciwieństwa, i chorób, wszystko to są skutki i karania grzechu.

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 53 |

piekłem: powierzchownego ognia i mąk materyjalnych, przeciwko którym malowany jest nasz ogień, drugie piekło, względem którego piekło materyjalne tylko jest cień, a to jest strata Boga, łaski i przyjaźni Jego na wieki. 14. Patrz<ż>e, córko, aby bojaźń moja sprawowała w tobie i rodziła wielką bojaźń obrazy mojej. Uważaj okiem wnętrznym, duchownym, że wszystkie karania, które Pan Bóg opowiedział Izraelowi materyjalnym sposobem i po inszych miejscach Pisma, tedy po dzisiejszy dzień154 wykonywają się na złych ludziach, niewdzięcznych i niedoskonałych, duchownym i wnętrznym sposobem bardziej i więcej niźli materyjalnym. I owszem, tamte karania powierzchowne były ﬁgurą duchownego, których kar pełen jest Stary i Nowy155 Testament aż do Objawienia świętego Jana. Biada ludziom, że nie wiedzą tej surowości i nie znają156 ani czują duchownych kar, ale są bezpieczni we środku niebezpieczeństwa, w ciemnicy tej157 nie widzą smoków, wężów i przepaści158 . Przypatrz się plagom ludu Izraelskiego, przez lat 40 błędnego159 i wytraconego okrom dwu tylko, że się zlękli Chananejczyków160 – rok karania za dzień był policzony. Tenże lud jako był srodze karany już w Ziemi Obiecanej i w Jeruzalem 154 155 156

157 158

159 160

tedy po dzisiejszy dzień // R2 te i po dziś dzień. Stary i Nowy // R2 Nowy i Stary. że nie wiedzą tej surowości i nie znają // R2 że widzą te surowości, a nie znają. tej // R2 są. W tym miejscu w R2 jest tekst, którego nie ma w R1: Uważaj plagi i stosuj na duchowne od Ksiąg Rodzaju począwszy, jako Pan Bóg wyrzucieł człowieka z Raju przyjaźni i bliskiej konwersacyjej swojej i jako oraz śmiercią wieczną zabita jest dusza. Uważaj plagi faraona, twardy woli własnej, i dziesięć plag Egiptu, które po dzisiejszy dzień wykonywają się na każdym grzechu śmiertelnym. błędnego // R2 błądzącego. Chananejczyków // R2 Kananejczyków.

| 54 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

aż do niewoli babilońskiej i dalej. Przypatrz się karaniu161 proroków i królów Izraelskich począwszy od Mojżesza, który nie mógł wniść do Ziemie Obiecanej162 , tylko163 dwoje ludzi sześcikroć sta tysięcy mężów i ludzi164 okrom dzieci i niewiast. Wszystka peregrynacyja izraelska znajduje się w jednej duszy do zbawienia albo doskonałości usiłującej. Bojmi wybijajmy siedm królów165 , to jest siedm grzechów głównych z królestwa wnętrznego, a lubo dojdziemy w Jeruzalem widzenia pokoju wnętrznego, jeszcze i stąd wyrzuci nas niewierność i swawola nasza do Babilonu. Jest to rzecz dziwna uważyć liczbę królów izraelskich w umyśle naszym, cnoty albo złości panujące. W Nowym Testamencie, jako w Ewanjelijach, Dziejach Apostolskich, znajdziesz dziwne karania ﬁgury duchownego, którego Jana świętego Objawienia166 są pełne – uważ wielkość męki i karania Chrystusowego za grzech. 15. Rzeczesz: Czemu Pan Bóg karze tak niezmiernie grzech jeden? Bo jest ze wszystkich rzeczy najgorszych jeszcze najgorsza – ustawicznie nie chce i dobija się tego, aby Pan Bóg nie był Bogiem, ale człowiekiem167168 . Według różności 161 162 163 164 165 166

167

168

karaniu // R2 karaniom. Por. Pwt 34, 4. Ziemie Obiecanej, tylko // R2 Ziemie Obiecanej, ani Aaron, tylko. i ludzi // R2 brak tych słów. wybijajmy siedm królów // R2 siedmi królów wybijamy. karania ﬁgury duchownego, którego Jana świętego Objawienia // R2 karania i ﬁgury duchowne, którego Objawienia Jana św. nie chce i dobija się tego, aby Pan Bóg nie był Bogiem, ale człowiekiem // R2 nie chcąc i dobijając się tego, aby Bóg nie beł Bogiem, ale człowiek. W tym miejscu w R2 jest tekst, którego nie ma w R1: Grzech czyni człowieka synem i niewolnikiem czartowskiem na wieki. Zaczem będzie go tyranizował do smaku swego, według całej wolności i potęgi swojej. Grzech Ducha Świętego i synostwo Boże traci, a na to miejsce wchodzą duchów złych siedm i mieszkają w człowieku. Taka jest sprośność i brzydkość grzechu i smród wielki, że i samo niebo i ziemia, na

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 55 |

grzechów jest różność chorób w ciele naszym, jedna drugiej gorsza i cię<ż>sza: ręce tracimy dobrych uczynków, nogi dobrych afektów. Grzech jeden wszystkie nasze zasługi, by największe, i łaskę Bożą traci i znosi169 albo morzy, społecznoś<ć> także świętych Bożych i aniołów na wieki traci170 , a każdy mu się nieprzyjacielem staje i prześladowcą potężnym171. Byś wiedziała, że za jednę i nieporządną pociechę świata tego, za jeden grzech powszedni większe są męki czyśćcowe, niż kiedy by wszystkich męczenników katowania na jednę mękę razem złożył, tedy byś nigdy nie była tak łacna do grzechu powszedniego i do próżnego słowa, którego sąd Boży nie minie172 .

169 170 171

172

których się stał grzech, będą odnowione, albo raczej nowe, jako mówi Piotr św. brzydkość grzechu zmazała wszystkę naturę, wszystkie rzeczy stworzone i dary łaski, które człowiek ustawicznie psuje. traci i znosi // R2 znosi i traci. na wieki traci // R2 traci na wieki. W tym miejscu w R2 jest tekst, którego nie ma w R1: Grzesznika wszystkie siły odbiegają starania się o niebo i niemożnym się staje dobyć z grzechu dla srogiego osłabienia na duszy, a nabywa wszystkiech łacności i sposobności zawsze upadać w grzechy większe, na każdym miejscu i za lada okazyją. W tym miejscu w R2 jest tekst, którego nie ma w R1: Jeżeli z czego masz większą bojaźń Bożą pojmować, jako z strasznego sądu mego, który w anjołach znalazłem nieprawość, nieba nie są czyste w oczach moich i dziecię jednego dnia nie bez winy przede mną, który sprawiedliwość będę sądzieł. A co ludzie zowią dobre, przede mną jest złe, i przeciwnym sposobem, co ludzie zbawiają, Ja potępiam, co oni potępiają, Ja zbawiam, co u nich jest wielkie i honoru godne, to u Mnie za nic nie stoi, cnoty ludzkie odkrywa sąd mój. Jednym słowem sądy moje różne są od myśli waszych jako niebo od ziemie. Co u was jest zbawienie, to często przede Mną zguba, co przed wami wysoko i drogo, to przede Mną za nic nie stoi, zaczem bój się sądu mego. Uważ sądowe dekreta moje, że nie tylko potępiam za dopuszczone złości, ale też za opuszczone dobre uczynki, jako: pragnąłem, łaknąłem, byłem nagim, gościem, więźniem, chorym, nie nakarmiliście Mię, nie napoiliście Mię, nie odziali, nie przyjęli, nienawidzili. Uważ, że Ja w dekretach moich sądowych pomienionych zapomniałem krzywd moich, tylko wyliczyłem niemiłości bliźniego i nieuczynności zamknąłem przekleństwem wiecznego ognia. Dwa sądy będę miał z tobą: jeden między tobą a Mną, drugi

| 56 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

Po strasznym dekrecie pocznie się egzekucyja przez katy i egzekutory czarty, przez katownią wieczną i miejsce piekła, przez rodzaje mąk różnych bez liczby173 , których srogości i ciężkości ani oko widziało, ani ucho słyszało, ani serce, ani umysł pojąć może, jaka biada na wieki zgotowana jest niemiłującym174 Boga. Tam człowiek będzie cierpiał wszystkie rodzaje mąk175 na wszystkim ciele, członkach i siłach jego, na oczu,

173 174

175

walny między wszystkim światem i tobą, gdzie cię wszystko niebo i stworzone rzeczy sądzić będą i wszystkiemu światu jawne będą skrytości i brzydkości twoje. Odsyłam cię do uważania okoliczności sądu szczególnego przy śmierci do Ksiąg własnych o tym, abyś teraz w połowicy dni twoich szła do bram ostatnich piekielnych, nie na końcu żywota twego. Porachuj się w czas, dasz rachunek wszystkiego żywota twego, księgi sumnienia twego będą otworzone z intencjami wszystkich spraw twoich. Patrz na uczynki duszy wychodzącej z ciała na Sąd Boży, przez czyje ręce ma być prowadzona dusza. Asystencyja straszna czartów do jakiej desperacyjej i niewiary naglących, strasznych tak, że wiele dobrych wtenczas pozyskują i oszukiwają, którzy będą asystentowie przy Sądzie Bożym prezentujący duszę Sędziemu. Uważ takiego Sędziego przymioty, skarżyciele, świadki i na wagę kładzenie każdej sprawy, świadkowie, Bóg, sumnienie, anieli. Po sądzie szczególnym uważysz sąd walny z jego okolicznościami uprzedzającemi, przytomnemi i po sądzie następującemi, jako: trąby wołające Antykrysta tyraństwem, bogactwy i cudami fałszywemi od wiary zwodzącego, zmartwychwstanie powszechne i przyczyny jego. Jaka będzie różnica na placu sądowym, i miejsce złych od dobrych, Archanioła pozywającego na sąd, pokazanie krzyża strasznego na niebie, Sędziego zagniewanego i wszystkich świętych, ogień uprzedzający i wszystko pożerający, tron Chrystusow pełny chwały i majestatu z otworzonym niebem. Insze znaki niepodobnie straszne masz w Ewanjelijej koło dnia sądnego i po wszystkiem Piśmie Św. i od Ojców świętych w książkach zebrane. mąk różnych bez liczby // R2 mąk przez liczby różnych. ani serce, ani umysł pojąć może, jaka biada na wieki zgotowana jest niemiłującym // R2 ani serce pojąć może, jaka biada na wieki zgotowana jest na wieki niemiłującym. będzie cierpiał wszystkie rodzaje mąk // R2 będzie widział wszystkie rodzaje mąk i one cierpiał.

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 57 |

uszach, powonieniu, smaku, dotknieniu176 . Będzie cierpiał człowiek na wszystkiej duszy i siłach jej, na rozumie, pamięci, woli i konwersaty w duszy i w ciele177 tyranizować go, jako czytamy o dwóch opętanych Goraceńczykach178 , że ćmy czartów w ciele ich mieszkały179. Przez co kto najbardziej grzeszył, przez to będzie najbardziej180 karany. Muzyka tam i głosy nie insze będą tylko zgrzytanie zębów, płacz. Biada, biada, biada miejscu181 bez miłosierdzia i wieczne złe na wieki182 . 16. Mówi Apostoł Paweł: Nie strofuje mnie sumnienie o nic, jednak nie to jeszcze jest, co mię usprawiedliwia183 i mędrzec: Z odpuszczonego grzechu184 nie bądź bez bojaźni185 . Piotr święty186: Jeżeli sprawiedliwy zaledwie będzie zbawiony, zły kędy się przytuli?187

176

177

178 179 180 181

182

183 184 185 186 187

W tym miejscu w R2 jest dalszy ciąg zdania, którego nie ma w R1: imaginacyjej, na pasyjach pożądliwych i gniewliwych, będzie przeniesiony z ognia do mrozu, z mrozu do ognia, bez odpoczynku. i konwersaty w duszy i w ciele // R2 konwersacyja będzie wszystko z czartami i potępionemi, wszyscy czarci mogą mieszkać w jednym potępionym, i w ciele i w duszy. Goraceńczykach // R2 Cezareńczykach. Zob. Mt 8, 28-32; Mk 5, 1-13; Łk 8, 26-33. będzie najbardziej // R2 najbardziej będzie. Biada, biada, biada miejscu // R2 biada, miejsce. Por. Mt 22, 13; 24, 51; Łk 13, 28. W tym miejscu w R2 jest tekst, którego nie ma w R1: Patrzże córko, jeżeli nie wielka ślepota przyczyną jest i zaniedbanie ćwiczenia, że się człowiek nie boi Pana Boga swego, choć ma przyczyn bojaźni więcej niżeli włosów na głowie. Patrzże ty, abyś się lękała Pana Boga twego i żeby bojaźń Jego rodziła w tobie głęboką pokorę, bo lubo sobie zdasz się być dobrą i pono cię sumnienie znacznie nie strofuje, namniej jednak nie ufaj sobie, ale się bój strasznych sądów moich, bo w rękach moich są losy wieczności twojej. Por. 1 Kor 4, 4. Z odpuszczonego grzechu // R2 za odpuszczony grzech. Por. Syr 5. Piotr święty // R2 Piotr św. w Liście. Por. Prz 11, 31; 1 P 4, 18.

| 58 |

Stefan Kucharski OCD • Dzieła

Jeślić też głupstwo twoje pochlebuje, że masz dobre jakie188 sprawy, Ja rzekłem o żywocie pracowitym, że dwaj będą mleć we młynie, jeden będzie wybrany, drugi porzucony, dwaj będą uspokojeni na łóżku bogomyślności, jeden będzie przyjęty, drugi pogardzony189, skąd Apostoł twierdzi: Jeśli kto o sobie rozumie, że co jest, tym samym wszystko stracił, nie ma nic190 . Wiele ich jest, którzy sobie w dobrym jałmużnami olej kupują, ale że swego własnego nie mają do wagi całej, zamknione niebo znajdują191. Ja całą noc przenocowałem192 na modlitwie za dobrą elekcyją dwunastu fundamentów193 i ﬁlarów Kościoła mego, a przecie wybrałem Judasza złego, wiedząc, że zgorszenie uczyni i głęboko zginie194. Wiele ich kilkadziesiąt lat na służbie mojej strawili i w niej przodkowali, a upadli i na koniec zginęli195 , przy brzegu potonęli z uczynkami dobrymi. Zadziwuj się, czemu ten, który jeden talent wziął, choć go tak bardzo szanował i pilnował, uwijał i dochował do czasu, a przecie pokłopotany od pana stracił196 . To jest są niektórzy, którym dałem łaskę

188 189 190

191 192 193 194 195

196

dobre jakie // R2 jakie dobre. Por. Łk 17, 34-35. Por. 1 Kor 4, 7; Ap 3, 17. W tym miejscu w R2 jest tekst, którego nie ma w R1: Dziesięć było Panien czystych, które wzięły lampy swoje i wyszły przeciwko Oblubieńcowi. Pięć było mądrych, a pięć głupich. Głupie też wzięły lampy swoje, olej miały, gorzały, ale że im nie stawało na końcu oleju, ogień przygasł. Omieszkały, zginęły, do wagi zbawienia nie dostało im. Dziesięć było trędowatych uzdrowionych i oczyszczonych, o dziewięciu nie wie Chrystus, gdzie się podzieli, niewdzięcznością zginęli, jeden tylko beł w łasce potwierdzony. Zob. Mt 25, 1-13. przenocowałem // R2 pracowałem. fundamentów // R2 fundatorów. Zob. Łk 6, 12-16. Wiele ich kilkadziesiąt lat na służbie mojej strawili i w niej przodkowali, a upadli i na koniec zginęli // R2 Wiele ich na służbie mojej kilkadziesiąt lat przetrwali, a na koniec upadli i zginęli. Zob. Mt 25, 14-30; Łk 19, 20-26.

Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele

| 59 |

i chcę od nich sprawiedliwości i przedniejszych197 uczynków, a oni chcą się tylko przy jednym talencie zostać, który jest byle być bez grzechu śmiertelnego, więcej198 nie dbają, tego samego talentu szanują, pilnują199, chowają i w prześcieradło czyste uwijają, to jest, że tylko na tym świecie czystość kładą200 . Przyszedł pan odbierać zyski201 swoje, że zysku nie znalazł, dekretował faktora202 tego: Sługo niecnotliwy! Nie wiedziałeś, żem srogi i ostry? Zbieram, gdziem nie rozsypał i203 gdziem nie siał. Czemużeś nie robił, abyś więcej zyskał nad ten jeden talent? Otóż ci204 jest odjęty, a dany na większy pożytek drugiemu, aby obﬁtowali205 . Rzeczesz: Cóż czynić Panie, ponieważ we środku tych niebezpieczeństw tak mało będzie zbawionych? Usiłujcie wniść przez ścisłą drogę i przez ciasną furtę206 z bojaźnią i drżeniem, sprawując zbawienie swoje, bo Bóg jest, który go czyni.

197 198 199 200

201 202 203 204 205 206

przedniejszych // R2 dobrych. więcej // R2 o więcej. szanują, pilnują // R2 pilnują, szanują. że tylko na tym świecie czystość kładą // R2 że na tem tylko swoję czystość kładą. zyski // R2 pożytki. faktora // R2 na faktora. i // R2 żnę. Otóż ci // R2 Otoć. Por. Mt 25, 26-28; Łk 19, 22-24. obﬁtowali // R2 obﬁtował. Por. Mt 7, 13-14; Łk 13, 24. furtę // R2 fortkę.

SPIS TREŚCI

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uwagi wydawnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 9

CZĘŚĆ PIERWSZA 1. Wstęp do części I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 2. Egzercycyja adwentowe na cztyry niedziele . . . . . . . . . . 35 Pierwsza niedziela adwentowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Niedziela wtóra adwentowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Niedziela adwentowa trzecia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Niedziela czwarta adwentowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

38 60 72 79

3. Ćwiczenia na same dni uroczyste Narodzenia Pańskiego. Jako my z Boga rodzić się mamy albo narodzenie Chrystusowe naleźć i mieć w sobie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Stary człowiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 Nowy człowiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Jako mamy reformować i odrodzić z Chrystusem ciało nasze i wszystkie zmysły albo siły jego, co jest wychodzić z Boga Chrystusa i rodzić się z Niego. . . . . 128 4. Jako mamy przednim sposobem Post święty 40 dni z Panem naszym i Świętemi Jego odprawować . . . . . . . . 149

| 492 |

Spis treści

5. O trojakim pożytku, który z męki Pańskiej brać mamy i o stopniach ich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 6. Jako mamy zmartwychwstać z Panem naszem . . . . . . . . 182 Kondycyje zmartwychwstałych doskonale z Chrystusem te są . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 7. Jako mamy po zmartwychwstaniu z Chrystusem 40 dni odprawować do Wniebowstąpienia, z Tymże Pięćdziesiątnicę do przyścia Ducha Świętego . . . . . . . . . 193 8. Jako mamy w niebo wstępować z Panem naszym . . . . . 199 9. O wzięciu Ducha Świętego aż do pełności za wypełnieniem całego przygotowania . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

CZĘŚĆ DRUGA 1. Wstęp do części II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 2. Wykład duchowny Kościoła Salomonowego . . . . . . . . . . 223 3. Jako w nas Chrystus wchodzi od wschodu i zachodu . . 238 4. Saba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 5. Jeruzalem miasto Króla Wielkiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 6. Co to jest w nas Dom Boży, gdzie i jako w niem mieszkać i z Panem Bogiem obcować abo przebywać mamy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270

Spis treści

| 493 |

7. O trojakiej gubernacyjej serca ludzkiego przez Pana naszego Jezusa Chrystusa Króla prawdziwego . . 276

CZĘŚĆ TRZECIA 1. Wstęp do części III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 2. Praktyka ćwiczenia w abnegacyjej przez czytanie do modlitwy i egzekucyjej w najprzedniejszym instrumencie wszystkiej świątobliwości, który jest abnegacyja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 Co to jest abnegacyja lubo zaprzenie i który jej koniec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 Przykłady ojców Starego Testamentu abnegacyjej, mortyﬁkacyjej, rezygnacyjej, opuszczenia wszystkiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 O tejże abnegacyjej z Nowego Testamentu przykłady i nauki Pana naszego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 Przykłady Pana naszego abnegacyjej, umartwienia i rezygnacyjej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 Cóż się zostanie w człowieku tak z grontu wyniszczonym i wyzutym, który wszystkę starzyznę wydrożył i z niej się wyczyścił przez abnegacyją i rezygnacyją? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 Z ojców świętych o zaprzeniu się, umartwieniu i rezygnacyjej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 3. Co to jest wola własna i rozsądek własny . . . . . . . . . . . . . 348 4. Praktyka umartwienia woli własnej i zdania przez pokorę i stanie pod wolą i zdaniem drugiego, które

| 494 |

Spis treści

są fundamenta do dostąpienia wielkiej doskonałości w każdem stanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354 5. Dwanaście stopniów zachowania przykazania Bożego lubo opuszczenia wszystkiego, to jest świata i siebie samego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 6. Instrument lubo klucz jeneralny otwierający wszelkiej cnocie do zjednoczenia jej ścisłego z rozumem naszym i z apetytem wolej naszej według rad Pańskich. Jako cnota przedsięwzięta ma być przez czas swojej stacyjej naznaczony ćwiczona, w umysł nasz wewnętrzona i wczłonkowana, także, jako mistrz duchowny ma wyciągać i uczeń dać o sobie sprawę cnoty ćwiczonej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 Praktykowanie sposobu, którym mamy wewnętrzyć i wczłonkować w rozum nasz i w afekty wolej naszej cnotę jaką przedsięwziętą do ćwiczenia . . . . . . . . . . . . . . . 384 Jako uczeń ma dać o sobie ćwiczenia swego sprawę i dyrektor wyciągać od niego postępku duchownego . . 388 7. Sposób ćwiczenia duchownego lubo odnowienia dusze przez dziesięć dni według trzech ślubów zakonnych i czwartego pokory przydanego, które są najwiętsze instrumenta doskonałego oczyszczenia, oświecenia i zjednoczenia z Bogiem . . . . 391 Ubóstwo pokorne. O zaprzeniu i opuszczeniu dóbr doczesnych afektem i rzeczą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394 Czystość. O zaprzeniu się apetytów i afektów ciała i krwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400

Spis treści

| 495 |

Posłuszeństwo. O zaprzeniu wolej własnej lubo wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404 8. Egzercycyja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 9. Sposób, którym ma być zaprawowana dusza poczynająca w ćwiczeniu modlitwy wnętrznej lubo bogomyślności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425 10. Nauki wielebnego ojca Stefana prowincyjała w klasztorze krakowskim dane (1629) . . . . . . . . . . . . . . . . 456 11. Nauki wielebnego o. Stefana od św. Teresy Matki naszej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 12. Dusza zakonna ma się starać zagrontować to w sobie, chceli się z Bogiem swoim zjednoczyć . . . . . . . . . . . . . . . . 471 13. Ponkciki o spowiedzi wielebnego o. Stefana i o Komunijej św. (Z listów jego) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475 14. Sposób życia czworaki może być w ubóstwie trzymany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476 15. Ponkta wielebnego o. Stefana z nauk, które napisał o Królestwie Boskiem w nas wyjęte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478 Słownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483