Przyzywać z Maryją Ducha Świętego. Modlitwa Mariam - Małej Arabki by Wydawnictwo Karmelitów Bosych

Maria Edmée Schall

PRZYZYWAĆ Z MARYJĄ DUCHA ŚWIĘTEGO Modlitwa Mariam – Małej Arabki Przekład Lilla Danilecka

Wydawnictwo Karmelitów Bosych Kraków 2014

Tytuł oryginału Prier l’Esprit Saint et la Vierge Marie avec Mariam de Jésus Cruciﬁé. Introduction à la prière de la Bienheureuse © Éditions du Carmel, Toulouse 2012 © Copyright for the Polish edition Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2014 Z języka francuskiego przełożyła Lilla Danilecka Konsultacja merytoryczna Marek Blaza SJ Redakcja i korekta Iwona Pawłowska Okładka, design & dtp Paweł Matyjewicz Imprimi potest Andrzej Ruszała OCD, prowincjał Kraków, dnia 24 lutego 2014 r. nr 62/2014 Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel.: 12-416-85-00, 12-416-85-01 fax: 12-416-85-02 www.wkb-krakow.pl www.karmel.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl

ISBN 978-83-7604-311-1 Druk i oprawa: Poligraﬁa Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego

KALENDARIUM ŻYCIA MARIAM BAOUARDY

5 stycznia 1846 Narodziny Mariam Baouardy w Abellin, w Galilei. Jerzy i Maria Baouardy mieli wcześniej dwunastu synów, którzy poumierali w dzieciństwie. Po śmierci dwunastego dziecka rodzice Mariam udali się z pielgrzymką do Betlejem, by tam prosić Najświętszą Maryję Pannę o córkę. 1848 Mariam traci rodziców i zostaje adoptowana przez stryja. 1854 Rodzina ośmioletniej Mariam przenosi się do Aleksandrii. 1858 Mariam odmawia małżeństwa zaaranżowanego przez jej stryja. 7 września 1858 Wieczorem, w wigilię święta Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, muzułmanin podcina jej gardło bułatem. W grocie opiekuje się nią „zakonnica ubrana w lazurową suknię”.

6

Kalendarium życia

1858–1863 Mariam pracuje jako służąca w Aleksandrii, a następnie w Bejrucie. W sierpniu 1862 roku przebywa u pani Attali. Od maja 1963 do 1865 Mariam pracuje jako kucharka w rodzinie Libańczyków w Marsylii. Maj 1865 Mariam wstępuje w Marsylii do nowicjatu Zgromadzenia Sióstr Świętego Józefa od Objawienia. Styczeń 1866 Stygmat w okolicy serca. 2 maja 1867 Pojawienie się pozostałych stygmatów. 16 czerwca 1867 Mariam nie zostaje dopuszczona do obłóczyn. Wraz ze swoją mistrzynią nowicjatu obie wstępują do Karmelu w Pau. Mariam przyjmuje imię zakonne Maria od Jezusa Ukrzyżowanego. 24 maja 1868 Przebicie serca. Sierpień 1870 Wyjazd do Indii w celu założenia klasztoru w Mangalore, dokąd Mariam przybywa 19 listopada 1870 roku.

Kalendarium życia

7

21 listopada 1871 Siostra Maria od Jezusa Ukrzyżowanego składa śluby wieczyste w Mangalore. Listopad 1872 Powrót do Karmelu w Pau. 20 sierpnia 1875 Kolejny wyjazd, którego celem jest założenie Karmelu w Betlejem. 1875–1878 Siostra Maria od Jezusa Ukrzyżowanego kieruje pracami budowlanymi klasztoru w Betlejem. 7–8 maja 1878 Podróż do Nazaretu i wybór działki pod budowę następnego Karmelu. 26 sierpnia 1878 Śmierć w Betlejem na skutek powikłań po wypadku na placu budowy tamtejszego Karmelu. [13 listopada 1983 Jan Paweł II beatyﬁkował s. Marię od Jezusa Ukrzyżowanego].

Uwaga od wydawcy polskiego. Słowa i objaśnienia ujęte w nawiasy [ ] pochodzą od tłumaczki. Uzupełnienia w przypisach dodane przez redakcję wydania polskiego zostały zaznaczone.

SYLWETKA I DROGA ŻYCIA SIOSTRY MARII

1. POCHODZENIE I DZIECIŃSTWO MARIAM BAOUARDY Mariam1 Baouardy przyszła na świat 5 stycznia 1846 roku, w I’billin, w dawnej wiosce zwanej Abellin. Według niektórych źródeł było to biblijne Zabulon. Miejscowość położona jest dwadzieścia kilometrów od Nazaretu, na terenie diecezji Akka. Rodzice Mariam byli katolikami. Jej ojciec Jerzy [Giries] był Libańczykiem rytu maronickiego urodzonym w miejscowości Khourfesh, a matka, Maria [Mariam] Shahine pochodziła z położonej nieopodal Damaszku wioski Tarshiha i została wychowana w rycie greckomelchickim. Rodzinne strony rodziców Mariam były zamieszkałe głównie przez wyznawców prawosławia, muzułmanów i Druzów. Katolicy stanowili tam mniejszość i cierpieli z powodu prześladowań, które przybierały najczęściej formę utrudnień biurokratycznych czy wręcz krzycząco niesprawiedliwego traktowania. Nazwisko Baouardy oznacza człowieka zajmującego się wyrobem prochu strzelniczego. Jerzy Baouardy istotnie produkował proch, podobnie jak od niepamiętnych czasów czynili to jego przodkowie 1

Mariam jest używaną na Wschodzie grecką formą imienia Maria.

 10 

Sylwetka i droga życia siostry Marii

z wioski Khourfesh, a później także jego potomkowie aż do 1914 roku. Z tego powodu policja otomańska często dokonywała szczegółowych rewizji w ich domu. Był to zresztą marny i źle wynagradzany zawód. Jerzy Baouardy był człowiekiem ubogim, lecz pracowitym i uczciwym. Rodzina doświadczyła jednak upokarzającego zniesławienia, gdy Jerzy Baouardy został fałszywie oskarżony o zabójstwo popełnione w okolicach Tarshiha, zatrzymany przez policję otomańską i wtrącony do więzienia w Akce. Wkrótce został uniewinniony i uwolniony, lecz nie mógł już wrócić do swojej rodzinnej wioski i osiedlił się w Abellin, gdzie mieszkał jego brat, który kilka lat później przygarnął do siebie osieroconą Mariam. Z domu rodziny Baouardy pozostały dziś tylko ruiny – stos kamieni, resztki walących się pod prażącym słońcem ścian i moździerz służący do wyrobu prochu. W miejscu tym zarówno chrześcijanie, jak i muzułmanie, nieprzerwanie od ponad stu lat, codziennie zapalają świece, oddając spontanicznie cześć „świętej” Mariam! Czynią tak, chociaż została beatyﬁkowana dopiero w 1983 roku. Głęboko wierzących rodziców Mariam dotknęło niesłychane nieszczęście. Urodziło im się dwunastu synów, lecz wszyscy poumierali we wczesnym dzieciństwie! Po śmierci dwunastego dziecka dzielna kobieta podjęła odważną decyzję i zaproponowała mężowi: „Pójdźmy do Betlejem prosić Najświętszą Maryję Pannę o córeczkę. Jeśli nas wysłucha, damy temu dziecku na imię Mariam. Oﬁarujmy też na potrzeby świątyni tyle wosku, ile waży trzyletnie dziecko”.

Sylwetka i droga życia siostry Marii

 11 

Małżonkowie z gorliwą modlitwą wyruszyli w pieszą pielgrzymkę do Betlejem. W grocie Narodzenia obiecali nadać przyszłej córeczce imię Maria. W kościele obrządku greckokatolickiego w Abellin [I’billin], do którego zdążają obecnie tłumy pielgrzymów, wszystko pozostało ubogie jak dawniej. Jest to prostokątny budynek o wymiarach piętnaście na sześć metrów, wewnątrz puste ściany, nierówno ubite klepisko bez posadzki, skromny ikonostas oddzielający ołtarz i prosta chrzcielnica w kształcie kolumny z odwróconym i wydrążonym kapitelem, w którym umieszcza się misę chrzcielną. Tu, 15 stycznia 1846 roku, dziesięć dni po narodzinach, Mariam Baouardy została ochrzczona przez zanurzenie i od razu bierzmowana. Mariam dorastała, sycąc oczy pięknem otaczającej przyrody, dzięki której budził się w niej dar kontemplacji i poezji. Do końca życia zachowała żywe wspomnienie kraju dzieciństwa, który opiewała podczas licznych ekstaz. Na północ od Abellin znajduje się pasmo gór stanowiących granicę z Libanem, których szczytem jest Hermon (2814 m); od wschodu łagodne grzbiety wzgórz galilejskich sięgają aż do Jeziora Tyberiadzkiego; na południe zaś rozciąga się żyzna dolina Jezreel (inaczej Ezdrelon), którą od zachodu zamyka góra Karmel. Wspomnienie tej „góry” będzie powracać w wizjach s. Marii od Jezusa Ukrzyżowanego, szczególnie w Pau, bowiem podczas obłóczyn wybrała na swojego „ojca duchowego” proroka Eliasza, który odtąd wiernie jej towarzyszył i pomagał, udzielając czasem swoich rad… Na północny zachód od Abellin,

 12 

Sylwetka i droga życia siostry Marii

między Akką a Hajfą skrzy się w oddali taﬂa Morza Śródziemnego. W tej urzekającej krainie dorastająca Mariam czuła budzący się w niej talent poetycki. Jej dar przenikliwego i pełnego prostoty spojrzenia na świat od razu budzi skojarzenie z niezrównanym palestyńskim mistrzem przypowieści, jakim był Jezus z Nazaretu. Jednym z licznych talentów Mariam był dar komponowania poezji i pieśni. Umiała pięknie śpiewać, pomimo iż podczas swojego „męczeństwa” miała przecięte struny głosowe. Szczęśliwe dzieciństwo Mariam rozświetlił jeszcze jeden promień słońca, gdy na świat przyszedł dwa lata od niej młodszy braciszek Paweł [Boulos]. Los zdawał się wreszcie uśmiechnąć do tej rodziny, gdy nagle ojciec i matka zmarli w odstępie zaledwie kilku dni. Zgodnie ze wschodnim zwyczajem, Pawłem zaopiekowała się ciotka, a Mariam została przysposobiona przez stryja, który wkrótce przeniósł się z Abellin do Aleksandrii. Rozpieszczana w rodzinie stryja, który był człowiekiem o wiele zamożniejszym niż jej ojciec, Mariam dorastała w atmosferze mieszczańskiego dostatku, miała nawet do swojej dyspozycji afrykańską służącą. W rodzinie tej było sporo służby, bo stryj Mariam wykupił i obdarował wolnością wielu niewolników, starając się też doprowadzić ich do przyjęcia chrztu świętego. Kilka cudownych zdarzeń z dzieciństwa Mariam świadczy o tym, jak wcześnie zaczęło budzić się w niej życie duchowe. Na uwagę zasługują szczególnie trzy spośród licznych „kwiatków” małej Mariam. Pewnej nocy dziewczynce przyśniło się, że stryj nieświadomy

Sylwetka i droga życia siostry Marii

 13 

zagrożenia kupił zatrutą rybę. Nazajutrz do domu stryja zapukał sprzedawca ryb i Mariam rozpoznała w nim człowieka, który jej się przyśnił. Ostrzegła rodzinę przed grożącym niebezpieczeństwem. Istotnie, okazało się, że w brzuchu ryby ukryty był jadowity wąż. Innym razem widziano, jak mała Mariam ze spokojem jadła z jednej miski razem z wężem. „Wąż to też stworzenie Boże” – wspominała, dodając, że brała jego głowę w małe rączki i zanurzała ją w kremie, który dano jej na śniadanie, żeby zwierzę mogło się pożywić. Nietrudno wyobrazić sobie przerażenie niani, która zastała dziecko w takim towarzystwie! Mariam z niezwykłą radością przyozdabiała kwiatami ołtarzyk Bogurodzicy w swoim pokoju. Pewnego razu zauważono, że cięte kwiaty, cztery dni wcześniej włożone do ﬂakonu, wypuściły korzenie. Wszyscy dziękowali wówczas Matce Bożej za znak szczególnej opieki. Todo se pasa [Tu wszystko mija], pisała św. Teresa z Awili2. Od wczesnego dzieciństwa Mariam powtarzała te słowa niczym echo, mówiąc: „Wszystko mija! Kimże jesteśmy? Nicością i prochem, a Bóg tak godzien miłości nie jest kochany!”. Pomimo iż w ówczesnym zwyczaju [w rzymskim Kościele Maronickim, do którego uczęszczała] było przystępowanie do pierwszej Komunii Świętej w wieku dwunastu lat, Mariam otrzymała zgodę na przyjęcie jej w wieku ośmiu lat. Odtąd w każdą sobotę po kryjomu przystępowała do Komunii świętej. W rycie greckomelchickim, 2

ŚW. TERESA OD JEZUSA, Cierpliwość zwycięża, w: Dzieła mniejsze, tłum. H.P. Kossowski, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 20094, s. 317.

 14 

Sylwetka i droga życia siostry Marii

w którym została ochrzczona, dzieci przyjmują pierwszą Komunię świętą pod postacią Wina już w chwili chrztu świętego, dlatego Eucharystia prawie zawsze kojarzyła się Mariam z kielichem, a o wiele rzadziej mówi o niej jako o Chlebie Życia. Innym znamiennym faktem było to, że od wieku pięciu lat Mariam pościła w każdą sobotę na cześć Niepokalanej. Maryja zajmowała szczególne miejsce w jej życiu, często się jej objawiała, zwłaszcza w Karmelu, ale też w ważniejszych momentach jej młodości, ukazując, że jest Matką Bożą rozstajów3 życia, jak to miało miejsce w związku z tajemniczym wydarzeniem „męczeństwa” Mariam.

2. OD „MĘCZEŃSTWA” DO ŻYCIA ZAKONNEGO W wieku niespełna trzynastu lat Mariam odmówiła wejścia w zaaranżowany bez jej wiedzy, zgodnie ze wschodnim obyczajem, związek małżeński. Zaręczona przez stryja bratu swojej ciotki – który był tzw. dobrą partią – dziewczyna została obsypana złotymi bransoletami, bogato wyszywanymi strojami i drogimi kamieniami. Uświadomiona o obowiązkach mężatki, postanowiła jednak pozostać dziewicą i publicznie oznajmiła swoją decyzję symbolicznym gestem: po całej nocy spędzonej na modlitwie, podczas której Maryja obiecała jej pomoc, Mariam zaniosła stryjowi tacę z otrzymanymi od narzeczonego kosztownościami i swoimi obciętymi długimi włosami. 3

[W oryg.: La Vierge des carrefours. Przyp. tłum.]. Zob. E. NEUBERT, La vie d’union à Marie, Éditions Alsatia, Paris 1955, s. 182.

Sylwetka i droga życia siostry Marii

 15 

Stryj wpadł w taką wściekłość, że zrobił z Mariam służącą zajmującą się najcięższymi pracami kuchennymi. Odtąd musiała znosić najgorsze traktowanie i różne przykrości. Pod jej adresem sypały się obelgi, przekleństwa i ﬁzyczne ciosy, lecz dziewczynę to wszystko napawało radością. „Miałam wrażenie – wspominała później – jakby jakiś mały ptak nieustannie śpiewał w moim sercu”. Dramat małej służącej trwał około trzech miesięcy, po czym Mariam zdecydowała się napisać list do swojego brata, wyrażając pragnienie zamieszkania razem z nim w domu ciotki. Zaniosła list jednemu z dawnych służących stryja, który był muzułmaninem i właśnie wybierał się w podróż do Nazaretu. Mężczyzna poczęstował ją posiłkiem i zaczął wypytywać o jej sytuację. Mariam opowiedziała mu swoją smutną historię. Wówczas muzułmanin zaproponował jej przejście na islam, przekonując ją: „Wszyscy chrześcijanie są źli. Zostań muzułmanką”. Mariam odparła zdecydowanie: „Muzułmanką? Nie, nigdy! Jestem córką rzymskiego Kościoła katolickiego i mam nadzieję z łaską Bożą wytrwać do końca życia w mojej religii, bo to jest jedyna prawdziwa religia”. Usłyszawszy to wyznanie, mahometanin przewrócił Mariam kopniakiem, sięgnął po bułat i podciął jej gardło. Po dokonaniu zbrodni Turek z pomocą swojej żony i matki zawinął ciało dziewczyny w całun i porzucił nieopodal domu, w jakimś ciemnym zaułku. Wydarzenie to miało miejsce 7 września 1858 roku wieczorem, po zapadnięciu zmroku4. 4

Zaczęło się więc już święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Mariam miała dwanaście lat, dziewięć miesięcy i dwa dni.

 16 

Sylwetka i droga życia siostry Marii

Mariam „obudziła się” (wszystkie swoje ekstazy zwykła nazywać „snami”) w „małym ubogim domku”5 , gdzie czuwała przy niej „zakonnica ubrana w szaty w kolorze lazuru”, która zeszyła jej ranę na szyi. W Karmelu w Pau s. Maria od Jezusa Ukrzyżowanego opowiedziała swojej mistrzyni nowicjatu, że podczas „snu” znalazła się w niebie, gdzie ktoś rzekł do niej: „Jesteś dziewicą, to prawda, ale twoja księga nie została jeszcze do końca zapisana”. Mariam do końca życia nosiła na szyi bliznę szeroką na palec i długą na osiem centymetrów. Obecnie ten fragment relikwii jest wystawiony na widok publiczny w Betlejem. Pod słojem umieszczono wyjaśnienie w języku łacińskim, tak aby nikt nie miał wątpliwości, że Mariam rzeczywiście przeżyła śmierć „męczeńską”. Przez resztę życia w jej tchawicy brakowało fragmentu tkanki przeciętej bułatem oraz miała uszkodzone struny głosowe. Pomimo to żyła normalnie, a podczas ekstaz przepięknie śpiewała, zwłaszcza wtedy, gdy w stanie lewitacji unosiła się nad lipami Karmelu w Pau! Po miesiącu opieki, „zakonnica” w lazurowej sukni, w której Mariam rozpoznała później Najświętszą Maryję Pannę, udzieliła jej kilku rad, które stały się dla niej programem na całe życie. Najważniejszym rysem jej duchowości miało być dziecięctwo Boże. Następnie Maryja objawiła Mariam jej przyszłość. 5

Zob. Vie merveilleuse de la sœur Marie de Jésus Cruciﬁé, Religieuse Carmélite du voile blanc, morte en odeur de sainteté au Carmel de Bethléem, le 26 août 1878, t. I: Premier séjour au Carmel de Pau, oprac. Marie Thérèse Véronique, Montpellier 1903, s. 11.

Sylwetka i droga życia siostry Marii

 17 

Powiedziała, że nigdy więcej nie ujrzy już nikogo ze swojej rodziny. Potem zaprowadziła ją do jednego z kościołów w Aleksandrii, gdzie opuściła Mariam, podczas gdy ta spowiadała się. Od tej chwili zaczął się dla młodej dziewczyny okres tułaczki. Uciekała przed rodziną swego ojca, próbując jednocześnie bezskutecznie nawiązać kontakt z bratem. Pracowała incognito jako służąca w różnych domach w Aleksandrii, a potem w Bejrucie, gdzie podczas pracy zdarzyły dwa cuda, które sprawiły, że zaczęto ją otaczać szacunkiem. Postanowiła więc stamtąd odejść i skorzystała z okazji, by udać się do Marsylii. W tym czasie jej stryj, nie mogąc znieść wstydu z powodu zniknięcia Mariam i sądząc, że dziewczyna została prostytutką, opuścił wraz z rodziną Aleksandrię! Z listu wysłanego przez nią do brata rodzina dowiedziała się, że przebywała przez jakiś czas w Bejrucie, lecz zawiedli się, gdyż kiedy tam dotarli w poszukiwaniu Mariam, ona była już w Marsylii. Tam, w maju 1865 roku, wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Świętego Józefa od Objawienia. Podczas swojego długiego postulatu, który trwał do 30 maja 1867 roku, została obdarowana stygmatami. Stygmat serca pojawił się na siedem miesięcy przed stygmatami na dłoniach, stopach i głowie, niejako podkreślając, że ta mała postulantka była przede wszystkim stygmatyczką z miłości6. To właśnie z powodu stygmatów nie mogła pozostać w Zgromadzeniu Sióstr 6

Stygmaty pojawiły się czterokrotnie: w marcu 1867 roku, w Marsylii; w Wielkim Poście 1868 roku, w Pau; począwszy od 23 listopada 1871 roku, w Mangalore (Indie); w Wielkim Poście 1876 roku w Betlejem.

 18 

Sylwetka i droga życia siostry Marii

Świętego Józefa. Przełożone rozeznały, że powinna wstąpić raczej do zakonu kontemplacyjnego. Tymczasem opatrznościowym zbiegiem okoliczności, jej mistrzyni nowicjatu, matka Weronika otrzymała z Rzymu indult zezwalający na wstąpienie do Karmelu w Pau. Matka Weronika była najwierniejszym świadkiem stygmatów Mariam i zaproponowała jej, by razem zostały karmelitankami, na co dziewczyna zgodziła się z wielką radością. W ten sposób spełniła się przepowiednia Matki Bożej: „Wyjedziesz do Francji, gdzie wstąpisz do zakonu. Będziesz najpierw dzieckiem św. Józefa, zanim staniesz się córką św. Teresy. Przyjmiesz habit karmelitański w jednym domu zakonnym (Pau), śluby złożysz w drugim (Mangalore), a umrzesz w trzecim, w Betlejem”7.

3. KARMEL Życie siostry Marii w Karmelu można podzielić na cztery okresy: Pau (1867–1870); Mangalore (1870–1872); Pau (1872–1875); Betlejem (1875–1878).

A. BRUNOT, Miriam – Mała Arabka. Błogosławiona Siostra Maria od Jezusa Ukrzyżowanego (1846–1878), tłum. T. Szczepańczyk, Wydawnictwo „Exter”, Gdańsk 1995, s. 22.

Sylwetka i droga życia siostry Marii

 19 

Pierwszy okres w Pau (1867–1870) Mariam wstąpiła do Karmelu w Pau 16 czerwca 1867 roku, w uroczystość Trójcy Świętej. Pomimo stygmatów cieszyła się bardzo dobrym zdrowiem, a w każdym razie była osobą bardzo zrównoważoną. Pracowała w kuchni, w pralni i w ogrodzie, a swoje obowiązki – jak wspominała jej przeorysza – wykonywała „jak burza”. Habit karmelitański przyjęła 27 czerwca, o piątej rano za klauzurą, gdyż obawiano się, aby przy świadkach nie wpadła w ekstazę… Tak bardzo była rozmiłowana w psalmach, że pozwolono jej zasiadać w chórze, chociaż była analfabetką, jak wszystkie młode Arabki w tamtych czasach8. Zaczęła więc uczyć się łaciny i języka francuskiego, co przychodziło jej z wielkim trudem, któremu towarzyszyły ponadto ataki szatańskie. Wspólnota w Pau była silna i liczyła około trzydziestu zakonnic. Dzięki temu była w stanie założyć pierwszy żeński Karmel w Indiach (Mangalore), potem w Betlejem i w Nazarecie, nie licząc tego, że jedna z sióstr z Pau została w późniejszych latach wysłana do Algieru, a jeszcze inna do Strasburga-Mariental… XIX wiek był czasem niezwykłego rozkwitu Karmelu we Francji. Oprócz klasztorów założonych przez bł. Marię od Jezusa Ukrzyżowanego w Mangalore, Betlejem i Nazarecie, powstały też fundacje Karmelu z Laval w Jerozolimie i Szanghaju. Do Sajgonu udały się siostry z Lisieux, a do Montrealu dotarły karmelitanki 8

Zob. D. BUZY, Nowa gwiazda Karmelu. Żywot siostry Marii od Jezusa Ukrzyżowanego karmelitanki bosej, tłum. Karmelitanki Bose, Przemyśl 1938, s. 45.

 20 

Sylwetka i droga życia siostry Marii

z Reims. W samej Francji było aż sto osiem klasztorów karmelitańskich9. W Karmelu Mariam otrzymała imię zakonne Maria od Jezusa Ukrzyżowanego, zasugerowane przez ojca Oliveriego, kapłana z Marsylii. Podejrzewano bowiem, że jej stygmaty są objawem jakiejś „choroby” – być może trądu? – którym mogła zarazić się podczas podróży do Jerozolimy. Ona sama ukrywała rany, nazywając je swoimi „nieczystościami”, i obawiała się, że kogoś nimi zarazi. Dbając o jej pokorę, nie wyjaśniono jej pochodzenia „choroby”. Kiedy w Indiach dowiedziała się, że nosi stygmaty, była tym faktem tak głęboko poruszona i zmieszana, że zaczęła żałować, iż nie jest taka jak inni ludzie. Siostra Maria wielokrotnie prosiła o „uzdrowienie”. 23 marca 1876 roku błagała: „Powiedz Ogrodnikowi, żeby pozamykał róże”, lecz Pan jej odrzekł: „Róże są dla innych, dla ciebie są kolce”, dając jej do zrozumienia, na czym będzie polegała jej misja10. Później, przez jakiś czas, stygmaty były niewidoczne w odpowiedzi na jej pragnienie podyktowane umiłowaniem życia ukrytego i wspólnego, co było przejawem jej ducha dziecięctwa Bożego. Od Wielkanocy 1876 roku do końca życia siostra Maria cierpiała w każdy piątek już tylko z powodu stygmatów niewidzialnych.

Zob. J. BAUDRY, Sainte Thérèse d’Avila en France dans la deuxième moitié du XIXe siècle, w: Sainte Thérèse d’Avila, Colloque de Venasque 1982, Éditions du Carmel, Venasque 1983, s. 235. Vie merveilleuse…, t. II: Deuxième séjour à Pau, oprac. Marie Thérèse Véronique, Bethléem – Montpellier 1903, s. 193.

Sylwetka i droga życia siostry Marii

 21 

Najbardziej zdumiewającym wydarzeniem, jakie miało miejsce podczas pierwszych trzech lat pobytu siostry Marii w Karmelu w Pau, była bez wątpienia transwerberacja, czyli przebicie serca. Święty Jan od Krzyża pisał o tym zjawisku jako o łasce danej św. Teresie od Jezusa, założycielce Karmelu, przez wzgląd na jej misję. Siostra Maria od Jezusa Ukrzyżowanego również była założycielką, bowiem założyła trzy klasztory karmelitańskie. Uważana jest też za współzałożycielkę Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego w Bétharram, bowiem jej decydująca interwencja ocaliła to zgromadzenie po śmierci św. Michała Garicoïtsa. Zaraz po przebiciu serca siostra Maria przez czterdzieści dni była dręczona przez szatana11. Demon poznał przyszłe promieniowanie s. Marii od Jezusa Ukrzyżowanego i misję o światowym zasięgu, do jakiej została powołana. Możemy porównać to doświadczenie do dziwnej choroby, jaką przeszła mała Teresa z Lisieux, która tak napisała: „Jestem przekonana, że szatan miał zewnętrzną moc nade mną, ale do mojej duszy i mego umysłu mógł się zbliżyć tylko po to, by wzniecać we mnie ogromną trwogę…”12 . „Wściekły” za powodu wstąpienia Pauliny Martin do Karmelu, „chciał się zemścić na mnie za to, czego w przyszłości miała go pozbawić nasza rodzina”13.

11 12

Ataki te nazywane są często w jej przypadku „opętaniami”. ŚW. TERESA OD DZIECIĄTKA JEZUS, Dzieje duszy, tłum. Karmelitanki Bose, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2009, s. 86. [Rps A 28v–29 r]. Tamże, s. 83. [Rps A 27r].

 22 

Sylwetka i droga życia siostry Marii

Mariam została przygotowana do tych doświadczeń przez Jezusa i Najświętszą Maryję Pannę, którzy wielokrotnie jej się ukazywali. Przeszła przez nie w zjednoczeniu z tajemnicą Męki Chrystusa, w intencji Kościoła i grzeszników, zgodnie ze swoim karmelitańskim powołaniem. Doświadczenie to trwało czterdzieści dni (od 26 lipca do 4 września 1868 roku), podobnie jak przez czterdzieści dni Chrystus był kuszony na pustyni. Wszystko zakończyło się „lewitacją-przemienieniem”: s. Maria od Jezusa Ukrzyżowanego nagle została cudownie przemieniona, uniosła się nad łóżkiem i pobłogosławiła zgromadzone wokół niej siostry. Przez kolejne cztery dni znajdowała się w nieprzerwanej ekstazie, podczas której prorokowała i nauczała, dając siostrom polecenia odnoszące się do wspólnoty, które przenikał duch dziecięctwa Bożego. Od tego czasu siostra Maria miała dar czytania w ludzkich sercach oraz jeszcze większy niż dotąd dar prorokowania. Mangalore (1870–1872) Okres pobytu w Mangalore (Indie), począwszy od złożenia ślubów wieczystych, był dla s. Marii od Jezusa Ukrzyżowanego czasem próby graniczącej z paroksyzmem cierpienia. 19 listopada 1870 roku siostra Maria wraz z pięcioma współsiostrami wyruszyła w podróż do Indii. Trzy z nich umarły w drodze, wśród nich także matka Maria Teresa od św. Eliasza, która była dla siostry Marii największym wsparciem. W Mangalore, po trwającym cztery lata nowicjacie, s. Maria od Jezusa

Sylwetka i droga życia siostry Marii

 23 

Ukrzyżowanego została jednogłośnie dopuszczona do złożenia profesji zakonnej. Tak długi nowicjat był spowodowany stygmatami. Już wieczorem w dniu złożenia ślubów wieczystych14 siostra Maria zaczęła doświadczać prześladowania ze strony otoczenia: wbrew przepisom Konstytucji przeorysza chciała zmusić ją do wyjawienia jej treści swoich rozmów z Bogiem, tak jak to czyniła względem swojego spowiednika, ojca Łazarza. Spotkawszy się z odmową ze strony siostry Marii, przeorysza zbuntowała przeciwko niej całą wspólnotę, a nawet biskupa Marię Efrema, który w marcu 1871 roku odesłał ojca Łazarza do Francji. Posunięto się nawet do poddania siostry Marii egzorcyzmom i rzekomo dla skuteczniejszego wypędzenia z niej diabła narzucono jej tak ścisły post, że omal nie umarła z głodu. Wmówiono jej też, że jej śluby nie są ważne, dlatego po powrocie do Pau, złożyła je ponownie 5 listopada 1872 roku. W Betlejem zachowały się w obszerne niewydane rękopisy (430 stron), lecz jedynie w korespondencji przoryszy z ojcem Łazarzem znajdujemy opisy wydarzeń, które miały miejsce w ciągu dwóch lat spędzonych przez siostrę Marię w Mangalore. W biograﬁi pt. Vie merveilleuse… pominięto ten okres. Drugi okres w Pau (1872–1875) Drugi okres pobytu siostry Marii w Pau naznaczony był licznymi łaskami radości. Siostra Maria wróciła do klasztoru, który nazywała swoim „rodzinnym 14

P. ESTRATE, Mariam. Święta Palestynka. Życie siostry Marii od Jezusa Ukrzyżowanego, tłum. D. Śliwa, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2008, s. 229n.

 24 

Sylwetka i droga życia siostry Marii

domem”. Z natury bardzo wylewna, spontanicznie wyrażała za to wdzięczność. Doświadczyła wówczas, w niczym nie uchybiając ślubowi posłuszeństwa, ośmiu spektakularnych lewitacji nad koronami wyniosłych lip rosnących w zakonnym ogrodzie. Unosząc się nad ich czubkami, potraﬁła śpiewać przez pięć godzin bez przerwy na oczach zgromadzonych na ulicy mieszkańców Pau… Improwizowała pieśni tak pięknie, że jej talent podziwiali tacy wybitni pisarze jak Francis Jammes, Julian Green, Jacques Maritain czy Maurice Barrès. W tym też okresie, zwłaszcza 18 maja 1873 roku, s. Maria od Jezusa Ukrzyżowanego zaczęła odczuwać wewnętrzne przynaglenie do rozpowszechniania nabożeństwa do Ducha Świętego w Kościele Zachodnim. Otrzymała też łaski pocieszenia: rozmawiała z wieloma świętymi w niebie, dając wymowne świadectwo istnienia rzeczywistości duchowej. Betlejem (1875–1878) W drodze powrotnej z Mangalore do Pau, siostra Maria udała się do Lourdes, gdzie poczuła wezwanie do założenia Karmelu w Betlejem. Zwierzyła się ze swojego pragnienia biskupowi Lacroix, ordynariuszowi diecezji Bayeux, który zawsze ją wspierał. Z powodu przywilejów, jakie franciszkanie mieli w Ziemi Świętej, patriarcha Jerozolimy odmówił. Napisano więc w tej sprawie do Rzymu, a zgodę na budowę Karmelu w Betlejem osobiście podpisał papież Pius IX! Oﬁarna fundatorka z Pau zaproponowała, że sama zajmie się zakupem terenu i budową. To samo uczyniła

Sylwetka i droga życia siostry Marii

 25 

także w sprawie Nazaretu. Tuż po przybyciu do Betlejem s. Maria od Jezusa Ukrzyżowanego wystąpiła o pozwolenie na budowę Karmelu także w Nazarecie i zgodę na to otrzymała. Znając język arabski, siostra Maria była też prawdziwą apostołką – ewangelizowała około sześćdziesięciu robotników pracujących na budowie w Betlejem! Plany klasztoru otrzymała od samego Jezusa podczas jednego z objawień… Nie było potrzeby zatrudniania żadnego architekta, bo matka Maria Teresa Weronika narysowała wszystko zgodnie ze wskazówkami swojej współsiostry. W Betlejem, w środę 19 kwietnia 1876 roku, podczas oktawy wielkanocnej s. Maria od Jezusa Ukrzyżowanego otrzymała łaskę mistycznych zaślubin15. Umarła 26 sierpnia 1878 roku, w trzydziestym trzecim roku życia, na skutek [powikłań po] wypadku na budowie, do którego doszło, gdy siostra Maria powodowana miłością bliźniego niosła robotnikom wodę. Pierwsze cuda zaczęły zdarzać się już w dniu jej śmierci. Mariam przepowiedziała bowiem: „Ludzie będą tu przybywać ze wszystkich stron świata, a ja będę ich błogosławić”16. I tak się rzeczywiście dzieje. Jan Paweł II beatyﬁkował Mariam z Betlejem 13 listopada 1983 roku, w Rzymie. Odtąd jej świadectwo jest dla nas wzorem tego, czym może stać się życie człowieka, który nieustannie poddaje się działaniu Ducha Świętego.

15 16

Vie merveilleuse…, t. II, s. 220–221. Tamże, s. 282. Proroctwo to siostra Maria często powtarzała również w Pau.

SPIS TREŚCI

Kalendarium życia Mariam Baouardy . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sylwetka i droga życia siostry Marii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Pochodzenie i dzieciństwo Mariam Baouardy . . . 2. Od „męczeństwa” do życia zakonnego . . . . . . . . . . 3. Karmel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9 9 14 18

MODLITWA DO DUCHA ŚWIĘTEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trzy prośby do Ducha Świętego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „Duchu Święty, natchnij mnie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Natchnienie Ducha, doświadczenie życia . . . . . . . . 2. Źródła biblijne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Źródła liturgiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Natchnienia Ducha jako źródło i owoc życia wewnętrznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Natchnienia Boże w codziennym i ukrytym życiu s. Marii od Jezusa Ukrzyżowanego . . . . . . . . . 2. Trzy nadzwyczajne łaski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „Miłości Boża, pochłoń mnie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Źródła biblijne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Źródła liturgiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Owoce Ducha w codziennym, ukrytym życiu. „Żywy płomień miłości” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „Drogą prawdy prowadź mnie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Źródła biblijne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Źródła liturgiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Wytrwałość w drodze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Dar rozeznawania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

29 37 41 41 42 46 55 55 58 65 65 68 74 81 81 83 86 87 91

 148 

Przyzywać z Maryją Ducha Świętego

MODLITWA DO NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY . . . . . . . . . . . .

Zaufanie do Maryi, „mojej Matki” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „Maryjo, Matko moja, spojrzyj na mnie” . . . . . . . . . . . . . 1. Maryja a Duch Święty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Maryjo, Matko moja, spojrzyj na mnie . . . . . . . . . . „Z Jezusem błogosław mnie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Błogosławieństwa Jezusa w Piśmie Świętym . . . . . 2. Błogosławieństwo otrzymane i wyrażone przez Mariam – pieśń „Witaj, witaj, błogosławione drzewo, które dajesz nam owoc życia!” . . . . . . . . . . „Od wszelkiego zła, od wszelkiego złudzenia, od wszelkiego niebezpieczeństwa zachowaj mnie” . . . . 1. „Od wszelkiego zła” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. „Od wszelkiego złudzenia” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. „Od wszelkiego niebezpieczeństwa zachowaj mnie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

95 97 97 100 117 117 119 129 129 133 136

Epilog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH Książki o Mariam – Małej Arabce

Pierre Estrate MARIAM. ŚWIĘTA PALESTYNKA Życie siostry Marii od Jezusa Ukrzyżowanego Fascynującą biograﬁę bł. Marii od Jezusa Ukrzyżowanego (Mariam Baouardy), zwanej Małą Arabką, napisał jej kierownik duchowy ojciec Estrate. Zebrane relacje towarzyszących jej sióstr oraz wyznania, które s. Maria czyniła w imię posłuszeństwa, tworzą więc unikatowy zapis przeżywania zarówno niezwykłych łask mistycznych, jak i jej walk z szatanem. Na tle oszałamiającego bogactwa świata nadprzyrodzonego autor ukazał jej postawę wewnętrznej wolności, niezachwianą nawet pośród cierpień ﬁzycznych i upokorzeń. Ta książka ma wartość cennego świadectwa, gdyż Mała Arabka nie pozostawiła żadnych pism. format 14,5 × 20,5 cm, stron 392, oprawa miękka, cena – 34,00 zł

SPOTKANIE Z MARIAM Fragmenty listów bł. Marii od Jezusa Ukrzyżowanego Ten niewielki zbiór myśli Świętej Palestynki jest swoistym szkicem do jej portretu duchowego. Kiedy czytam wybrane w tym tomiku słowa, widzę ją niemal, jak siedząc na schodach w ogrodzie naszego klasztoru albo na rekreacji, albo pod dopiero co przesadzoną oliwką, dzisiaj wielką i rozłożystą, a może na tarasie naszego domu, z którego rozciąga się wspaniały widok na góry Moabu, dyktuje któryś ze swoich listów. Potężną wielkością Małej Arabki – wielkością wyłaniającą się niemal z każdego z listów – jest jej całkowite ogołocenie, ubóstwo, wyzbycie się wszystkiego aż do zapomnienia o sobie. Nazywając siebie „Maleńkim Nic”, najmocniej oddała Pawłowe: „Już nie ja żyję, lecz żyje we mnie Chrystus” (Ga 2, 20). s. Maria Lucyna od Krzyża, Betlejem format 11 × 16 cm, stron 118, oprawa miękka, cena – 14,00 zł

MAŁE NIC Myśli, modlitwy, natchnienia bł. Marii od Jezusa Ukrzyżowanego Małe Nic – zebrane słowa, myśli, modlitwy i natchnienia bł. Marii od Jezusa Ukrzyżowanego. Dlaczego po ponad stu latach od śmierci Mariam sięgać do jej zapisków? Odpowiedź na to pytanie daje życie błogosławionej karmelitanki, pełne nie tylko niezwykłych mistycznych darów, ale przede wszystkim „najwyższej mądrości ewangelicznej, którą Bóg ubogaca pokornych i ubogich, aby zawstydzić możnych”. format 11 × 16 cm, stron 120, oprawa miękka, cena – 14,00 zł