Największe atrakcje turystyczne Wielkopolski

Wielkopolska największe atrakcje turystyczne

Wielkopolska Położenie Województwo wielkopolskie leży w zachodniej części Polski, w dorzeczu rzeki Warta, na głównym europejskim szlaku wschód-zachód, w środkowej części Niziny WielkopolskoKujawskiej. Województwo ma bardzo dobre połączenia komunikacyjne z Europą i światem.

Tutaj przebiegają drogi z Berlina przez Poznań, Konin i Warszawę do Moskwy oraz z Pragi przez Wrocław, Leszno i Poznań na północ Europy.

Obszar 29.826 km2 tj. 9,5 % terytorium Polski.

Ludność Zdjęcia na okładce:

Około 3 mln 400 tys. tj. 8,7 % ludności kraju.

Zamek w Gołuchowie

Stolica

FOTO: T. MARCINKOWSKI

Parada Parowozów - Wolsztyn

Stolicą województwa jest miasto Poznań liczące około 600 tysięcy mieszkańców. Stanowi ono centrum gospodarcze, handlowe, naukowe, kulturalne i turystyczne zachodniej Polski. Port lotniczy „Ławica” pełni funkcję lotniska krajowego i międzynarodowego.

FOTO: W.LIS

Pomnik Bolesława Chrobrego w Gnieźnie FOTO: ARCH. ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ „SZLAK PIASTOWSKI”

Pałac Radolińskich - Jarocin FOTO: D. BÓGDAŁ - WWW.FOTOZNIEBA.PL

Powrót Króla - Rydzyna FOTO: K. STROIŃSKA

Muzeum w Szreniawie FOTO: Z. SZMIDT

Większe miasta

Bazylika w Licheniu FOTO: A. ŁĄCKI

Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Turku

Gniezno, Kalisz, Konin, Leszno, Ostrów Wielkopolski, Piła.

FOTO: ARCHIWUM UMiG W TURKU

FOTO: A. CIEŚLIK

ISBN 978-83-61454-93-9

www.wielkopolska.travel www.turystyka-kulturowa-wlkp.pl WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI

A to Wielkopolska właśnie…

Tak można by strawestować słowa Stanisława Wyspiańskiego. Tu przecież zaczęła się Polska.

Pierwsi Piastowie tworzyli zręby państwa.

Tu – dokładnie nie wiadomo: na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, na Ostrowie Lednickim, a może w Gnieźnie? – przyjęli oni chrzest.

Wielkopolska urzeka krajobrazem równinnym, lekko pofałdowanym i w dużej mierze zalesionym. Najpiękniejsza jest Puszcza Notecka oraz Puszcza Zielonka.

FOTO: P. SKÓRNICKI

Na terenie województwa wielkopolskiego znajduje się Wielkopolski Park Narodowy i fragment Drawieńskiego Parku Narodowego oraz 13 parków krajobrazowych, sporo rezerwatów przyrody (w tym unikatowy „Meteoryt Morasko” w Poznaniu). Światową sławą cieszą się największe skupiska dębów w Europie – w Rogalinie.

Podziw budzą też niewysokie wzgórza. Tworzą je trzy pasma morenowe: Leszno – Gostyń - Żerków, Gorzyń – Pniewy – Gniezno, Piła – Wyrzysk. To pozostałość działalności lodowca skandynawskiego. Drugą pozostałością działalności lodowca, oprócz wzgórz, są jeziora. Największe ich skupiska występują na Pojezierzu Międzychodzko-Sierakowskim oraz w okolicach Wągrowca, Gniezna, Poznania, Leszna i Wolsztyna.

FOTO: W. LIS

Skansen Budownictwa Ludowego Zachodniej Wielkopolski w Wolsztynie

FOTO: R. PINKOWSKI

FOTO: ARCHIWUM UM W KALISZU

Teatr w Kaliszu

Dzięki archeologom wiemy, że człowiek na terenie Wielkopolski pojawił się już około 12 000 lat temu.

Wielkopolska romańska najlepiej udokumentowana jest na Szlaku Piastowskim. Gotyk odcisnął swoje piętno na architekturze sakralnej (katedry w Gnieźnie i Poznaniu, fara w Gostyniu). Perłą renesansu jest z całą pewnością poznański ratusz.

Barok doczekał się nawet swojej regionalnej odmiany (ratusz i kościoły w Lesznie, klasztory w Gostyniu i Lądzie, poznańska fara, zamek w Rydzynie). Klasycyzm zdominował budownictwo świeckie (Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, wiejskie rezydencje w Czerniejewie i Pawłowicach).

Romantyzm ujawnił się najpełniej w architekturze zamku w Kórniku. I tak do współczesności. Osobnym, ale bardzo ważnym znakiem historii jest architektura drewniana, zarówno kościelna, jak i świecka (jedyny w Polsce ratusz drewniany w Sulmierzycach, pozostałości architektury olęderskiej wokół Nowego Tomyśla).

Województwo wielkopolskie zajmuje 29 826 kilometrów kwadratowych powierzchni. Zamieszkuje je ponad 3,3 miliona osób. Pola uprawne pokrywają około 50 procent terenu, a lasy 25 procent. Stolicą Wielkopolski jest Poznań. Najmniejszym miastem natomiast jest Dolsk. Wielkopolska liczy 109 miast, z których najbardziej charakterystyczne są miasta małe, o bardzo długiej historii. Odległość między najdalej na północ wysuniętym miastem województwa Okonkiem, a najdalej na południe wysuniętym miastem Rychtalem, wynosi 292 kilometry.

Wstęp

1

Poznań Stary Rynek - serce miasta Dopiero w roku 1253, kiedy Przemysł I dokonał lokacji Poznania na prawie magdeburskim, na lewym brzegu Warty rozpoczął się właściwy rozwój miasta.

Jego sercem stał się rynek, którego każdy bok ma nieco ponad 140 metrów. Z każdej strony rynku wytyczono po trzy wychodzące zeń ulice. Przy narożu północno-wschodnim wzniesiono ratusz, od strony północno-zachodniej znalazła się waga miejska. Ten układ zachował się po dziś dzień, chociaż zmieniły się niektóre budowle, najbardziej te w środkowej zabudowie rynku.

FOTO: D. KRAKOWIAK

Nie ulega kwestii, że najważniejszą budowlą Starego Rynku był i jest renesansowy ratusz, dawna siedziba władz miejskich. Pierwszy ratusz powstał prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku. Ale pożar, który strawił gmach w 1536 roku, sprawił, że o obecnym ratuszu mówi się: wyjątkowy, jedyny taki w kraju. Zawdzięczamy to włoskiemu artyście Janowi Baptyście Quadro z Lugano, który nadał mu styl renesansowy. Z tego okresu pochodzi też „urządzenie błazeńskie”, czyli koziołki zamówione u mistrza Bartłomieja Wolfa w Gubinie. Według legendy koziołki upamiętniają zabawne wydarzenie: przeznaczone na pieczeń zwierzęta uciekły na wieżę ratuszową.

Stary Rynek

Nieopodal ratusza stoją XVI-wieczne domki budnicze z podcieniami - rzadki w Polsce zabytek dawnej zabudowy handlowej. Średniowieczne drewniane budy zastąpiły murowane, wąskie kamieniczki, służące ich właścicielom za mieszkania. Z ratuszem sąsiaduje waga miejska zrekonstruowana po II wojnie światowej. Nieopodal stoi gmach odwachu, klasycystyczny budynek zaprojektowany przez Jana Chrystiana Kamsetzera.

FOTO: P. SKÓRNICKI

Poznańskie Koziołki

FOTO: K. STROIŃSKA

Kamieniczki na Starym Rynku

Stary Rynek w Poznaniu przypomina jedną wielką kawiarnię. Niemal w każdej kamieniczce można znaleźć mniej lub bardziej oryginalną kawiarnię lub restaurację. Pomiędzy nimi - niczym rodzynki w cieście - można trafić na pałace: Działyńskich, Mielżyńskich i Górków lub muzea: Instrumentów Muzycznych i Henryka Sienkiewicza.

Ze Starego Rynku, ulica Świętosławska zaprowadzi nas do fary pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy, św. Marii Magdaleny i św. Stanisława Biskupa. Ta najpiękniejsza barokowa świątynia Poznania, zbudowana według projektu Bartłomieja Nataniela Wąsowskiego, rektora kolegium jezuickiego w Poznaniu, jest świątynią trójnawową, z emporami nad bocznymi nawami i potężnymi kolumnami (pomysłu Wąsowskiego) w nawie głównej. Wspaniały ołtarz główny i portal wejściowy zaprojektował zadomowiony w Wielkopolsce Pompeo Ferrari. Monumentalność, pompatyczność, nasycenie zdobieniami rzeźbiarskimi, sztukatorskimi i malarskimi czyni z niej Muzeum Historii Miasta Poznania – Ratusz 61-772 Poznań, Stary Rynek 1 tel. 61 852 56 13 www.mnp.art.pl czynne: wt., czw., pt., godz. 9 -17, sob. 10-16, nd. godz. 10-15 wstęp - płatny, w piątki – wstęp bezpłatny

Fontanna na Starym Rynku

2

Poznań

FOTO: D. KRAKOWIAK

FOTO: K. STROIŃSKA

Kościół farny 61-834 Poznań, ul. Gołębia 1 (biuro parafialne ul. Klasztorna 11) tel. 61 852 69 50

Fara

Okonek

Jastrowie Złotów Gwda

Krajenka

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Wyrzysk Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin Gołańcz

Czarnków

Wieleń

Noteć

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec Puszcza Notecka Jaracz Warta

Sieraków

Sierakowski Park Krajobrazowy

Oborniki

Rokietnica

Poznań Lwówek

POZNAŃ

A2 Nowy Tomyśl

Opalenica Buk

Zbąszyń

Grodzisk Wielkopolski

Wolsztyn Obra

Stęszew

Wielichowo

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

A2 Rychwał

Pr

Tuliszków

Dąbie

Turek

Dobra

Stawiszyn

na

Pleszew

os

Gębice

Koło

Zagórów

Jarocin

Żelazków Dobrzyca

Russów Gołuchów

Pępowo Krobia

KONIN Stare Miasto

Warta Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Rokosowo

Golina

Nowe Miasto nad Wartą

Borek Wielkopolski

Gostyń Pawłowice

Kłodawa

A2 Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Środa Wielkopolska

Zaniemyśl

Książ Wielkopolski

Osieczna

Poniec

Przedecz Licheń

Koszuty Kórnik

Cichowo

Rydzyna

Sompolno

Ślesin Słupca

Krzywiń Dolsk Lubiń

LESZNO

Kleczew

Giecz

Kościan

Śmigiel

Powidz

Grzybowo Września

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Kostrzyn

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Rakoniewice

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Luboń Puszczykowo

Szreniawa

Mieleszyn

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły Pniewy

Mniszki Miedzichowo

Skoki

Ostroróg

Kwilcz

Pszczewski Park Krajobrazowy

Mieścisko

Obrzycko Słopanowo

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód

Rogoźno

Wronki

Kobylin

Raszków Miejska Górka Jutrosin Rawicz

Zduny Sulmierzyce

Koźminek

KALISZ Opatówek

Lewków

Krotoszyn

Bojanowo

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski Przygodzice

Odolanów Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

Kościół pw. św. Jana Jerozolimskiego za Murami 61-113 Poznań, ul. Świętojańska 1 tel. 61 877 17 17 FOTO: D. KRAKOWIAK

Bazylika Archikatedralna pw. śś. Piotra i Pawła 61-120 Poznań, ul. Ostrów Tumski 17 tel. 61 852 96 42 Katedry nie wolno zwiedzać podczas mszy i nabożeństw; wstęp bezpłatny, płatne zwiedzanie podziemi (od 1 listopada do końca marca podziemia są zamknięte)

Katedra

Ostrów Tumski

Muzeum Archidiecezjalne 61-108 Poznań, ul. J. Lubrańskiego 1 tel. 61 852 61 95 www.muzeum.poznan.pl Czynne od wtorku do piątku w godzinach 10-17, w sobotę w godzinach 9-15. Ostatni zwiedzający wchodzą pół godziny przed zamknięciem.

Poznański Ostrów Tumski otaczają ramiona Warty i wpadającej doń Cybiny. Obecnie, na wyspie podzielonej szybką arterią miejską, urzeka katedra pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła, która ma kształt gotyckiej, XV-wiecznej bazyliki trzynawowej, z obejściem wokół prezbiterium i wieńcem kaplic. Katedra jest także nekropolią Piastów (Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela i Przemysła II). Spośród kaplic najsłynniejsza jest Kaplica Królów Polskich zwana Złotą Kaplicą. Wędrując wokół katedry i uliczkami doń przyległymi, warto spojrzeć na kościół Najświętszej Marii Panny wzniesiony w XIII wieku, późnogotycką psałterię, kilka XIX-wiecznych kanonii i pałac arcybiskupi, który obecny kształt zawdzięcza Juliuszowi Salkowskiemu (1853 -1854). Przed budynkiem Kurii Metropolitalnej stoi pomnik Jana Pawła II, dłuta Krystyny Fałdygi-Solskiej. Wchodząc w ul.

Lubrańskiego dojdziemy do Akademii Lubrańskiego, w budynku której mieści się obecnie Muzeum Archidiecezjalne. (czytaj także w rozdziale „Tu zaczęła się Polska”)

Trakt królewsko - cesarski Trakt królewsko-cesarski nawiązuje do historii Poznania. Na Ostrowie Tumskim rezydowali władcy piastowscy. Zamek wzniesiony na Górze Przemysła gościł nieraz koronowane głowy. Poznań bardzo chętnie odwiedzali cesarze. Jako pierwszy zawitał tu podążający do Gniezna w roku 1000 Otton III. W 1806 roku Napoleon Bonaparte na kilka dni Poznań uczynił stolicą Europy. Natomiast dla cesarza Wilhelma II, w 1910 roku, wzniesiono zamek, ostatnią rezydencję monarszą w Europie. Trakt zaczyna się na Śródce, a kończy przy kościele pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Floriana (w dzielnicy Jeżyce). ba

Makiety Dawnego Poznania 61-768 Poznań, ul. Franciszkańska 2 (podziemia kościoła oo Franciszkanów, wejście od ul. Ludgardy) tel. 61 855 14 35, kom. 602463028 zwiedzanie codziennie od 9.30 do 17 (co 45 minut) wstęp płatny www.makieta.poznan.pl

FOTO: K. PRZYBYŁA

ba

Zamek Królewski – Muzeum Sztuk Użytkowych 61-768 Poznań, Góra Przemysła 1 tel. 61 852 20 35 www.mnp.art.pl czynne: wt. – sob. godz. 10 -16, nd. godz. 10 -15 wstęp - płatny, w sobotę - wstęp bezpłatny

Makieta Dawnego Poznania

Makiety Dawnego Poznania

Kościół pw. świętego Jana Jerozolimskiego za Murami Jedna z pierwszych w Polsce romańskich świątyń ceglanych. Zbudowali ją joannici na przełomie XII i XIII wieku. W następnych wiekach była dość często przebudowywana. Obecnie jest to kościół dwunawowy, zwieńczony sklepieniem gwiaździstym.

We wnętrzu zwraca uwagę późnogotycki tryptyk ze sceną rozmowy Marii ze świętym Janem Chrzcicielem, XVI-wieczna chrzcielnica z piaskowca i XVwieczna krata w arkadzie kaplicy Świętego Krzyża, w której znajduje się cudowny krucyfiks.

FOTO: D. KRAKOWIAK

FOTO: D. KRAKOWIAK

Kościół św. Jana Jerozolimskiego za Murami

Zamek na Górze Przemysła

Zamek Królewski Przemysł I i jego syn Przemysł II wznieśli w XIII wieku potężny zamek. Usytuowany na Górze Przemysła, dominował nad Starym Rynkiem. Do dziś z tej najstarszej królewskiej rezydencji w Polsce zachowały się jedynie gotyckie piwnice, a w odbudowanym po wojnie XVIII-wiecznym gmachu zamku mieści się Muzeum Sztuk Użytkowych wchodzące w skład Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Naprzeciw zamku stoi kościół oo. Franciszkanów.

W jego podziemiach znajdują się trzy makiety wykonane przez Krzysztofa Przybyłę. Makieta Grodu Pierwszych Piastów przedstawia wygląd Poznania z czasów pierwszych Piastów. Kształt i układ grodu datowany jest na pierwsze ćwierćwiecze XI wieku, a więc czasy panowania Bolesława Chrobrego i jego syna, Mieszka II. Makieta pokazuje nie tylko zabudowę grodu, ale także życie jego mieszkańców. Druga makieta – Dawnego Poznania – włączona jest w strukturę widowiska "światło i dźwięk", co pozwala lepiej zrozumieć dzieje miasta. Autor „stworzył” ją na podstawie ryciny Brauna-Hogenberga z 1618 roku. Bez trudu można tu rozpoznać najstarszą część Poznania - Ostrów Tumski czy Stary Rynek, ale na makiecie pojawiają się też obiekty, których już nie ma.

Trzecia makieta – Starego Rynku – adresowana jest do niewidomych, ma charakter wypukły i opisana jest za pomocą alfabetu Braille’a.

Poznań

3

Poznań Zamek Cesarski Rezydencja cesarza Niemiec, według projektu Franza Schwechtena wzniesiona została w latach 1905-1910 w stylu neoromańskim. Ogromny gmach o rozczłonkowanej bryle nawiązuje do średniowiecznych zamków, a poszczególne jego fragmenty wzorowane są na romańskich zabytkach Niemiec i Włoch.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, zamek stał się główną siedzibą nowo powołanego uniwersytetu (najpierw Wszechnicy Piastowskiej, potem Uniwersytetu Poznańskiego), a w okresie międzywojennym pełnił także funkcję jednej z oficjalnych rezydencji prezydentów Polski. Dziś mieści się w nim Centrum Kultury "Zamek". ba

FOTO: Z. SZMIDT

Biblioteka Raczyńskich

Biblioteka Raczyńskich FOTO: D. KRAKOWIAK

Biblioteka Raczyńskich to najstarsza biblioteka publiczna w Polsce. Ufundowana przez hrabiego Edwarda Raczyńskiego, otwarta została w 1829 roku, w gmachu specjalnie dla niej wzniesionym.

Wraz z sąsiadującą z nią, nieistniejącą już dziś, galerią jego brata Atanazego, stanowiła element koncepcji Poznania znany jako „Nowe Ateny”.

Charakterystyczna kolumnada elewacji przedniej biblioteki nawiązuje do wschodniej fasady Luwru.

Przed budynkiem zwraca uwagę posąg Hygiei, któremu rysów udzieliła Konstancja Raczyńska, żona fundatora biblioteki.

Zamek Cesarski

ba FOTO: K. STROIŃSKA

Dzielnica Zamkowa FOTO: K. STROIŃSKA

Teatr Polski

Teatr Polski Gmach teatru, według projektu Stanisława Hebanowskiego, został zbudowany w latach 1873-1875.

Jest to jedyny z tego okresu gmach teatralny, istniejący do dziś, z przepięknie zachowanym wnętrzem. Na frontonie umieszczono napis „Naród sobie”, ponieważ budynek został wzniesiony ze składek społeczeństwa. Teatr utrzymywał się z dochodów zbudowanej przy ulicy kamienicy, której obecnie nie ma.

4

Poznań

Wyrosła w sąsiedztwie cesarskiego zamku. Koncepcję wymyślił Joseph Stübben, który umiejętnie łączył tereny zielone z gmachami użyteczności publicznej.

Centrum dzielnicy zamkowej stanowi plac Mickiewicza. Naprzeciw Zamku podziwiamy Collegium Minus (rektorat Uniwersytetu Adama Mickiewicza, ze wspaniałą architektonicznie i akustycznie Aulą Uniwersytecką). Obiekt ten wzniesiono w 1910 roku według projektu Edwarda Fürstenaua. W tym samym roku otworzyła swoje podwoje, jako filia Opery Berlińskiej – Opera Poznańska. Gmach pod Pegazem zaprojektował Max Littmann. Na placu Mickiewicza stoją obecnie dwa pomniki: Adama Mickiewicza dłuta Bazylego Wojtowicza i Poznańskie Krzyże upamiętniające wypadki poznańskie 1956 roku, które zaprojektował Adam Graczyk.

Wśród pruskich gmachów dzielnicy zamkowej warto zwrócić uwagę na budynek Collegium Iuridicum sąsiadujący z Aulą Uniwersytecką i wznoszące się na przeciw tej ostatniej - budynek Akademii Muzycznej (dawniej Dom Ewangelicki) oraz nowoczesna sala koncertowa – Aula Nova. Z operą czyli Teatrem Wielkim sąsiaduje natomiast Collegium Maius – pierwotnie siedziba pruskiej Komisji Kolonizacyjnej, obecnie użytkowany przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza i Uniwersytet Medyczny. Na przeciw zamku, przy ul. Święty Marcin, zwracają uwagę monumentalne gmachy dyrekcji Poczty i Ziemstwa Kredytowego (obecnie siedziba Banku Zachodniego WBK). Oba są dziełem Franza Schwechtena.

Centrum Kultury Zamek 61-809 Poznań, ul. Święty Marcin 80/82 tel. 61 646 52 00 www.zamek.poznan.pl

Tu zaczęła się Polska Dzięki nowoczesnym metodom datowania udało się ustalić, że teren Ostrowa Tumskiego zasiedlony został co najmniej na przełomie IX i X wieku.

Pierwszy gród był niewielki, miał około 40 m średnicy, a jego wały chroniły ludność przed wylewami Warty i przed napastnikami. Po powiększeniu grodu około połowy wieku X, miejsce to stało się rezydencją książęcą. Za czasów Mieszka gród nieustannie poszerzano i wzmacniano. W latach 70. i 80. X wieku, od strony północnej dodano jeszcze jeden, czwarty człon, którego potężne wały przebiegały wzdłuż obecnej ul. Posadzego. Wały drewniano-kamienno-ziemne o konstrukcji hakowej miały szerokość 25 m, a ich wysokość dochodziła prawdopodobnie do 10 m. Dotychczasowe badania są na tyle zaawansowane, że można się pokusić o określenie wielkości i rozplanowania, przynajmniej w poziomie parteru palatium. Książęcy pałac był czymś wyjątkowym, zarówno przez wielkość, jak i fakt, że był budowlą murowaną, podczas gdy otaczała go drewniana zabudowa.

W palatium mieściła się kancelaria, na co wskazują znaleziska tłoków pieczętnych i gliniane opakowanie tłoka lub pieczęci z odciskiem gemmy z wyobrażeniem psa (z XII w.) oraz ołowiana bulla Bolesława Krzywoustego.

Ostrów Tumski

Muzeum obejmuje teren Ostrowa Lednickiego, Mały Skansen, Wielkopolski Park Etnograficzny (czytaj rozdział Skanseny) oraz rezerwaty archeologiczne w Gieczu, Grzybowie i Radzimiu. Na Ostrowie Lednickim, wyspie o powierzchni 7,5 ha, położonej w południowej części Jeziora Lednickiego, zachowały się ruiny kamiennych budowli z drugiej połowy X wieku związanych z Mieszkiem I i Bolesławem Chrobrym - palatium, kaplicy-baptysterium i kościoła grodowego.

Wyspę otaczały potężne wały, a z lądem łączyły ją dwa mosty. Był to jeden z głównych ośrodków państwa Mieszka I. Mały Skansen to niewielki teren parkowy, na który przeniesiono kilka zabytkowych budowli z Wielkopolski. Obok wejścia stoi tzw. Skarbczyk (pomniejszona kopia kościoła św. Jana Jerozolimskiego w Poznaniu), we wnętrzu którego organizowane są wystawy. Główna ekspozycja prezentująca zabytki lednickiej wyspy mieści się w dawnym spichlerzu w Dziekanowicach.

Źródła historyczne pozwalają jedynie obliczyć, że Mieszko przyjął chrzest 14 kwietnia 966 roku, w Wielką Sobotę. Nie wiadomo jednak gdzie ta uroczystość się odbyła. Wówczas chrzty odbywały się jedynie raz w roku, właśnie w Wielką Sobotę, i połączone były z sakramentami eucharystii i bierzmowania. Historycy wahają się czy uroczystość odbyła się w Poznaniu, czy na Ostrowie Lednickim. Jak się jednak niedawno okazało, palatium lednickie jest nieco późniejsze niż to wydarzenie.

Poza tym, to tu w 965 roku, wraz z Dąbrówką przybył biskup Jordan, tu utworzono stację misyjną i wzniesiono kaplicę dla chrześcijańskiej żony Mieszka. Być może w jej obrębie tkwią pozostałości baptysterium. A wtedy można by wysnuć kolejną hipotezę o miejscu chrztu księcia.

Ostrów Lednicki

FOTO: A. PLENZLER

Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy 62-261 Lednogóra, Dziekanowice 32 tel. 61 427 50 10 fax 61 427 50 20 Czynne: www.lednicamuzeum.pl wt.-sob., godz. 9-17 (od lutego do 31 października), nd., godz. 10 - 17 Wstęp płatny

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W GNIEŹNIE WWW.TURYSTYKA.POWIAT-GNIEZNO.PL

Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy

FOTO: D. KRAKOWIAK

O poznańskim Ostrowie Tumskim (czytaj także: Trakt Królewsko-Cesarski w rozdziale o Poznaniu) - wyspie otoczonej ramionami Warty i wpadającej doń Cybiny - najstarszej części Poznania, Jan Paweł II powiedział: "tu zaczęła się Polska". To tu w połowie X wieku, na miejscu wcześniejszej osady, Mieszko I założył gród. Tu, w roku 968, powstało pierwsze biskupstwo, wkrótce wzniesiono pierwszą katedrę - relikty preromańskiej i romańskiej katedry można dziś zobaczyć w podziemiach obecnej świątyni. W ostatnich latach dzięki badaniom archeologicznym, którymi kieruje profesor Hanna Kóčka-Krenz, tworzy się niemal na nowo koncepcja początków państwa polskiego Odkryła ona z gronem swoich współpracowników, że teren, na którym stoi gotycki kościół Najświętszej Marii Panny kryje w sobie palatium i kaplicę.

Ostrów Lednicki

Tu zaczęła się Polska

5

Okonek

Jastrowie Złotów Gwda

Krajenka

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Wyrzysk Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin Gołańcz

Czarnków

Wieleń

Noteć

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec Puszcza Notecka Jaracz

Sieraków

Warta Wronki Sierakowski Park Krajobrazowy

Rogoźno Oborniki

Zbąszyń

Lwówek

POZNAŃ

Stęszew

Wielichowo

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Książ Wielkopolski

Pleszew

Tuliszków

Dąbie

Turek

Dobra

Stawiszyn

na

Gębice

A2 Rychwał

Jarocin

Żelazków Dobrzyca

Russów Gołuchów

Pępowo Krobia

Koło

Stare Miasto Zagórów

os

Rokosowo

KONIN

Nowe Miasto nad Wartą Borek Wielkopolski

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Pawłowice

Golina

Warta Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Gostyń

Poniec

Kłodawa

A2 Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Środa Wielkopolska

Zaniemyśl

Cichowo Krzywiń Dolsk Lubiń

Rydzyna

Przedecz Licheń

Koszuty Kórnik

Osieczna

LESZNO

Sompolno

Ślesin Słupca

Kościan

Śmigiel

Kleczew

Giecz

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Rakoniewice

Grzybowo

Powidz

Grzybowo Września

Luboń Puszczykowo

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Giecz

Kostrzyn

Pr

Obecna ma charakter gotycki. Jest to budowla trójnawowa, typu bazylikowego z ambitem. Nawę główną od prezbiterium oddziela łuk tęczowy, natomiast od naw bocznych ostrołukowe arkady z połowy XIV wieku, z bogatą dekoracją rzeźbiarską. Do naw bocznych przylega 14 kaplic, dwie zakrystie, biblioteka i nowy kapitularz, a od zachodu 2 krypty przywieżowe i stary kapitularz. Przy końcu nawy w kruchcie południowej trzeba koniecznie zobaczyć portal z drugiej połowy XIV wieku, w którym znajdują się słynne "Drzwi Gnieźnieńskie" - jeden z najcenniejszych zabytków romańskich w Europie.

W osiemnastu kwaterach przedstawione zostały dzieje życia św. Wojciecha, którego relikwie spoczywają w katedrze w barokowym relikwiarzu mającym kształt srebrnej trumny z leżącą na wieku postacią świętego w biskupich szatach.

Szreniawa

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W GNIEŹNIE WWW.TURYSTYKA.POWIAT-GNIEZNO.PL

Bazylika katedralna pw. Wniebowzięcia NMP w Gnieźnie

Wolsztyn Obra

Opalenica Buk

Grodzisk Wielkopolski

Trzemeszno

Lednica

Rokietnica

Ostrów Tumski

Mieleszyn

Gniezno

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły Pniewy

A2

Nowy Tomyśl

Skoki

Ostroróg

Kwilcz

Mniszki Miedzichowo

Mieścisko

Obrzycko Słopanowo

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód Pszczewski Park Krajobrazowy

Kobylin

Raszków Miejska Górka Jutrosin Rawicz

Zduny Sulmierzyce

Koźminek

KALISZ

Kalisz

Opatówek

Lewków

Krotoszyn

Bojanowo

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski Przygodzice

Odolanów Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

Bazylika archikatedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny 62-200 Gniezno, ul. Kanclerza Łaskiego 9 tel. 61 426 38 98 www.archidiecezja.pl zwiedzanie: dni powszednie 9-17 (z wyjątkiem godz.12-13, kiedy odprawiana jest msza św.; w kwietniu i październiku do godz.16), w niedziele i święta - 13-14.30 oraz 16-17.30; grupy - wyłącznie z przewodnikiem, wstęp płatny dodatkowe opłaty za oglądanie Drzwi Gnieźnieńskich, podziemi, wejścia na wieżę oraz dzwonów

Katedra w Gnieźnie

Muzeum Początków Państwa Polskiego 62-200 Gniezno, ul. Kostrzewskiego 1 tel. 61 426 46 41 fax 61 426 48 41 czynne: www.mppp.pl wt.-nd., godz. 9.30-17.30 wstęp płatny FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W GNIEŹNIE WWW.TURYSTYKA.POWIAT-GNIEZNO.PL

FOTO: ARCHIWUM MUZEUM POCZĄTKÓW PAŃSTWA POLSKIEGO

Rezerwat Archeologiczny w Grzybowie 62-309 Września, Grzybowo 10a tel. 61 427 50 17 czynne: wt.-sob., godz. 9-17 (od lutego do października), nd., godz. 10-17 wstęp płatny Gród Piastowski w Gieczu - rezerwat archeologiczny 63-012 Dominowo, Grodziszczko 2 tel. 061 285 92 22 czynne: wt.-sob., godz. 9-17 (od lutego do października), nd., godz. 10-17 wstęp płatny .

Bazylika pw. Wniebowzięcia NMP 62-240 Trzemeszno, pl. Kosmowskiego 8 tel. 61 415 42 46

Relikwiarz św. Wojciecha Ekspozycja Muzeum Początków Państwa Polskiego

Muzeum Początków Państwa Polskiego FOTO: ARCHIWUM UMiG W TRZEMESZNIE

Muzeum zajmuje się głównie dziedzictwem polskiego średniowiecza oraz historią Gniezna i regionu.

Jego największą atrakcją jest wystawa multimedialna spektakl, dzięki któremu można poznać dzieje regionu od połowy X wieku do początków wieku XVI.

Bazylika w Trzemesznie

Trzemeszno

Gród Piastowski w Gieczu Gród w Gieczu, który powstał w I połowie X wieku, należał do najpotężniejszych grodów wczesnopiastowskiej Polski. Pozostały po nim relikty fundamentów wczesnośredniowiecznego zespołu sakralnopałacowego (w tym nigdy nie ukończonego palatium) i dobrze zachowane umocnienia grodowe.

W pawilonie ekspozycja obrazująca dzieje grodu i plan prac badawczych. W północnej części dawnego grodu stoi drewniany kościół wzniesiony w 1767 r.

Na terenie wsi, na dawnym podgrodziu, stoi romański, XII-wieczny kościół św. Mikołaja, w którym odnaleziono pozostałości świątyni z I poł. XI wieku.

6

Tu zaczęła się Polska

FOTO: W. RĄCZKOWSKI

FOTO: Z. SZMIDT

Gród w Gieczu

Piastowskie dzieje przypomina tu zespół poklasztorny kanoników regularnych, który tworzą: bazylika pw.

Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, plebania, wikariat, alumnat, dzwonnica. Kanoników regularnych zwanych norbertanami sprowadził Bolesław Krzywousty. W XII wieku wznieśli oni trzynawową bazylikę romańską, która przebudowywana, nabierała w następnych wiekach charakteru -zgodnie z duchem czasów - gotyckiego i barokowego. W 1945 roku strawił ją pożar. Odbudowana ma charakter barokowy, oparty na planie krzyża z potężną kopułą na skrzyżowaniu naw. Wewnątrz widać fragmenty murów romańskich i gotyckich. Wyposażenie i malowidła Franciszka Smuglewicza zostały zrekonstruowane na tyle, na ile pozwoliła zachowana dokumentacja. Przy kościele zwraca uwagę plebania będąca dawnym pałacem opackim (1843-62). Późnobarokowa dzwonnica pochodzi z końca XVIII wieku. W tym samym stylu utrzymany jest trójskrzydłowy budynek alumnatu.

Gród w Grzybowie

Gród w Grzybowie Gród w Grzybowie powstał na początku X wieku i funkcjonował do końca tegoż wieku - jego rozkwit przypadł na II połowę wieku X. Pozostało po nim dobrze zachowane grodzisko, a prace archeologiczne prowadzone od lat 90. XX wieku odsłaniają powoli jego tajemnice. Część wykopanych na terenie grodziska zabytków prezentowana jest w muzeum we Wrześni. Gród w Grzybowie należy do Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.

Kalisz 18,5 wieków Kalisza

Katedra pw. św. Mikołaja 62-800 Kalisz, ul. Kanonicka 5 tel. 62 757 39 19

Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego

www.diecezja.kalisz.pl

FOTO: R. BIENECKI

Metrykę Kaliszowi wystawił grecki uczony Klaudiusz Ptolemeusz w swej „Geografii” w II wieku n.e.

W ramach projektu zaplanowano liczne inwestycje i atrakcyjny program kulturalny.

„Kalisia 18 i pół” kojarzy się natychmiast z filmem Federico Felliniego „Osiem i pół” Jednocześnie jest to niebanalny projekt uczczenie obchodów 1850 lat istnienia miasta, które wypadają w roku 2010.

Teatr w Kaliszu

Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego 62-800 Kalisz, plac Teatralny 1 tel. 62 502 32 22 www.teatr.kalisz.pl Łódź św. Wojciecha „Calisia” Mieczysław Machowicz 62-800 Kalisz, ul. Górnośląska 18 tel./fax 62 753 43 29 kom. 0509 611 272 Rezerwat Archeologiczny Zawodzie 62-800 Kalisz, ul. Bolesława Pobożnego tel. 62 75 71 608 www.muzeum.kalisz.pl

FOTO: ARCHIWUM UM W KALISZU AUTOR: M. HERTMANN

Tradycje teatralne Kalisza sięgają czasów Wojciecha Bogusławskiego, który po raz pierwszy zjechał tu ze swoją trupą w 1800 roku. Zachwyt publiczności sprawił, że następnego roku zbudował w Kaliszu z własnych funduszy budynek z drewna i muru pruskiego. Gmach rozpadł się po piętnastu latach. Kolejny budynek wybudowany w latach 1829-35 także spłonął w 1858 r. W lipcu 1900 roku rozpoczęła się budowa następnego gmachu teatru. Neorenesansowy budynek, z pięknym żyrandolem i nowoczesnym wyposażeniem technicznym, spłonął w 1914 roku. Kolejna budowa rozpoczęta w 1920 roku zakończyła się 16 lat później. Obecny przybytek Melpomeny malowniczo usytuowany nad Prosną wśród parkowej zieleni jest czwartą w dziejach Kalisza siedzibą teatru, który od 1961 roku nieprzerwanie organizuje festiwal zwany Kaliskimi Spotkaniami Teatralnymi.

Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa 62-800 Kalisz, pl. Św. Józefa 7 tel. 62 757 58 22

Sanktuarium św. Józefa

Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Sanktuarium św. Józefa Sanktuarium św. Józefa to kolegiata kaliska pw.

Najświętszej Maryi Panny, która swoją architekturą wyróżnia się wśród miejscowych, starych kościołów.

Początkami sięga XIII wieku. Dzięki fundacji arcybiskupa Jarosława Bogorii Skotnickiego świątynia w 1353 roku została przebudowana w stylu gotyckim.

W 1358r. podniesiono ją do godności kolegiaty. W 1790 kolegiatę odbudowano w stylu późnobarokowym. W 1978 r. kościół został podniesiony do godności bazyliki mniejszej. We wnętrzu znajduje się wiele cennych zabytków sztuki sakralnej - min .romańska patena, gotycki kielich Kazimierza Wielkiego, Poliptyk późnogotycki Mistrza z Gościszowic.

Szczególną uwagę warto zwrócić na obraz Św.

Rodziny - ofiarowany w 1670 r. jako wotum dziękczynne dla św. Józefa za cudowne uzdrowienie.

Wierni otaczali obraz coraz większym kultem , zaś w 1770 r. Prymas Polski uznał obraz za cudowny. W 1796 r. kaliski wizerunek Patrona rodziny

ba

Rezerwat Archeologiczny Zawodzie

Kościół pw. św. Mikołaja

Kościół pw. św. Mikołaja Nieopodal Rynku Głównego góruje wieża kościoła pw. św. Mikołaja, który w 1992 roku został wyniesiony do rangi katedry i stanowi siedzibę biskupa diecezji kaliskiej. Świątynia początkami sięga XIII wieku. Ta pierwsza, powstała z fundacji księcia kaliskiego Bolesława Pobożnego w 1253 roku, dwukrotnie uległa spaleniu. Obecna ma kształt trójnawowego kościoła halowego z neogotycką wieżą nadbudowaną dopiero w XIX stuleciu. Najbardziej gotycki charakter zachowało prezbiterium nakryte XVI-wiecznym sklepieniem gwiaździstym. W Kaplicy Matki Bożej Pocieszenia zwracają uwagę polichromie i witraże zaprojektowane i wykonane przez Włodzimierza Przerwę-Tetmajera (1909). Wnętrze świątyni ma charakter barokowy. Uwagę przykuwa ołtarz główny, w którym oglądamy kopię obrazu „Zdjęcie z Krzyża”. Oryginał pochodzący z pracowni Piotra Pawła Rubensa w Antwerpii prawdopodobnie spłonął podczas pożaru w 1973 roku.

ba FOTO: ARCHIWUM UM W KALISZU AUTOR: M. HERTMANN

W trakcie prac wykopaliskowych na Zawodziu odsłonięto konstrukcję wału, a wewnątrz grodu ławę fundamentową zniszczonej kolegiaty św. Pawła, którą w drugiej połowie XII wieku wzniósł Mieszko III. W obrębie kolegiaty odkryto domniemane groby Mieszka III i jego syna Mieszka Mieszkowica. Dało to asumpt do rekonstrukcji grodu piastowskiego.

Powstała dwupoziomowa wieża obronna z palisadą, natomiast na terenie majdanu zrekonstruowano fundamenty i część przyziemną romańskiej kolegiaty, a także zaznaczono w jej wnętrzu zarys pierwszego, drewnianego kościoła kaliskiego pochodzącego z XI wieku. Na tzw. "ostrodze" postawiono siedem budynków różniących się od siebie wielkością, techniką konstrukcji ścian (sumikowo-łątkowa, palisadowa i zrębowa) oraz pokryciem dachów (słoma i glina oraz dranice). Odtworzono też grób kurhanowy z czasów plemiennych (z VII wieku). Niedaleko rezerwatu wznosi się kościół pw. św. Wojciecha.

Obecny ufundował Sebastian Zieliński, a zbudował go w 1798 roku cieśla Jan Kejner. Jest to świątynia jednonawowa o konstrukcji zrębowej.

FOTO: ARCHIWUM UM W KALISZU

FOTO: ARCHIWUM UM W KALISZU AUTOR: M. HERTMANN

Rezerwat Archeologiczny w Kaliszu

Łódź św. Wojciecha „Calisia”

Łódź św. Wojciecha „Calisia” Prosna jest rzeką magiczną, zwłaszcza w Kaliszu.

Aby się o tym przekonać warto odbyć spacer wzdłuż jej brzegu albo jeszcze lepiej – popłynąć nią w łodzi św. Wojciecha „Calisia”. Rejsy spacerowe po Prośnie zaczynają się i kończą przy Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego. Nawrót odbywa się przy Moście Bursztynowym. Rejsy edukacyjne zaczynają się od spotkania przy teatrze. Następnie łodzią „Calisia” płyniemy do rezerwatu na Zawodziu, gdzie przewidziane jest zwiedzanie kościółka św. Wojciecha, rezerwatu archeologicznego i czytanie legend o Kaliszu.

Po zwiedzeniu rezerwatu powrót łodzią do teatru.

Kalisz

7

Turystyka kolejowa Wolsztyn - Parowozownia

FOTO: W. LIS

Pierwsza linia kolejowa dotarła do Wolsztyna już w 1886 roku (ze Zbąszynka). Miasto szybko stało się ważnym węzłem kolejowym. W 1907 roku zbudowano parowozownię dla ośmiu stanowisk. I tak jest po dziś dzień. Wolsztyńska parowozownia jest jedyną w Europie, która pracuje w ruchu planowym na zasadach, które nie zmieniły się od czasów jej powstania. W parowozowni stacjonuje około 30 parowozów gotowych do jazdy (w tym kilka czynnych w ruchu planowym), a wśród nich duma Wolsztyna – „Piękna Helena”, polski parowóz Pm 36-2 rozwijający prędkość do 130 km/h. Będąc w parowozowni warto zajrzeć do Izby Muzealnej.

Parowozownia w Wolsztynie

FOTO: ARCHIWUM UM W WOLSZTYNIE

ba

FOTO: J. ANDRZEJEWSKI

Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa

Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa FOTO: J. GOŁEBMECKI

Planowe pociągi na trasie Gniezno – Anastazewo kursują od połowy czerwca do końca sierpnia w soboty, niedziele i święta. Składy pociągów prowadzą także „wagon barowy”. Pokonanie trasy – 30 kilometrów – zajmuje 3 godziny. Pociąg wyrusza z Gniezna. Po drodze jest pięć przystanków

Wyrzyska Kolejka Powiatowa

Wyrzyska Kolejka Powiatowa

FOTO: J. ANDRZEJEWSKI

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W PILE

Pasjonatom z Towarzystwa Wyrzyska Kolejka Powiatowa (TWKP) udało się ocalić najstarsze odcinki Wyrzyskiej Kolejki Powiatowej: Białośliwie – Łobżenica i odgałęzienia Zakłady Przemysłowe Glesno oraz Czajcze – Wysoka. Działalność TWKP zaowocowała także pojawieniem się na stacji Białośliwie nowego taboru. W Białośliwiu pasjonaci sprawują pieczę również nad stacją początkową kolei, która jako jedyna w Europie, a może i na świecie, jest wielopoziomowa (!) i do tego styczna z koleją normalnotorową. Aktualnie pociągi na trasie Białośliwie - Łobżenica kursują okazjonalnie (tylko na zamówienia).

Wyrzyska Kolejka Powiatowa

8

Turystyka kolejowa

Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa

Okonek

Jastrowie Złotów Gwda

Krajenka

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Wyrzysk

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Białośliwie

Osiek nad Notecią

Kaczory

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin Gołańcz

Czarnków

Wieleń

Noteć

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec Puszcza Notecka Jaracz Rogoźno

Warta

Sieraków

Wronki Sierakowski Park Krajobrazowy

Oborniki

Skoki

Ostroróg

Rokietnica

Pniewy

Lwówek

POZNAŃ

A2 Nowy Tomyśl

Opalenica Buk

Zbąszyń

Grodzisk Wielkopolski

Stęszew

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Grodzisk Wlkp.

Wolsztyn

Wielichowo

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Zaniemyśl

Książ Wielkopolski

Gębice

Tuliszków

Dąbie

Turek

Dobra

Stawiszyn

na

Pleszew

Żelazków Dobrzyca

Russów Gołuchów

Pępowo Krobia

A2 Rychwał

Jarocin

os

Borek Wielkopolski

Koło

Zagórów

Pr

Rokosowo

KONIN Stare Miasto

Warta Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Pawłowice

Golina

Nowe Miasto nad Wartą

Cichowo

Krzywiń

Kłodawa

A2 Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Środa Wielkopolska

Gostyń

Poniec

Przedecz Licheń

Koszuty Kórnik

Krzywiń Dolsk Lubiń

Rydzyna

Sompolno

Ślesin Słupca

Osieczna

LESZNO

Kleczew

Giecz

Kościan

Śmigiel

Powidz

Grzybowo Września

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

Wolsztyn

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Kostrzyn

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Rakoniewice

Obra

Gniezno

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Luboń Puszczykowo

Szreniawa

Mieleszyn

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły

Kwilcz

Mniszki Miedzichowo

Mieścisko

Obrzycko Słopanowo

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód Pszczewski Park Krajobrazowy

Kobylin

Raszków Miejska Górka Jutrosin Rawicz

Zduny Sulmierzyce

Koźminek

KALISZ Opatówek

Lewków

Krotoszyn

Bojanowo

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski Przygodzice

Odolanów Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

Parowozownia 64-200 Wolsztyn, ul. Fabryczna 1 tel. 68 419 17 68, 663 294 674 info@parowozowniawolsztyn.pl www.parowozowniawolsztyn.pl Zwiedzanie: parowozowni codziennie od godziny 8-15, izby muzealnej od poniedziałku do piątku w godzinach 8-15.

Towarzystwo Wyrzyska Kolejka Powiatowa 89-340 Białośliwie, ul. Kościuszki 5 tel. 606 339 343 zarzad@twkp.most.org.pl Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa Biuro Utrzymania i Eksploatacji 62-200 Gniezno, ul. Wrzesińska 2 tel./fax 61 426 11 30 www.gkw-gniezno.pl Krzywińska Kolej Drezynowa tel. 600 292 454 kkd@krzywinskie.drezyny.com www.krzywinskie.drezyny.com Grodziska Kolej Drezynowa 62-065 Grodzisk Wielkopolski, Grąblewo 66 tel. 504 159 996 ww122@op.pl www.drezyny.kolej.pl

Krzywińska Kolej Drezynowa

FOTO: ARCHIWUM WOT

W planach Krzywińskiej Kolei Drezynowej, która funkcjonuje dzięki pasjonatom, jest całkowite udrożnienie torowiska - aż po Miejską Górkę

FOTO: M. RZANNY

Bazą Krzywińskiej Kolei Drezynowej jest Bieżyń.

Wieś leży w powiecie kościańskim (gmina Krzywiń), w pobliżu trasy Leszno - Środa Wlkp.

Stąd rozpoczynają się wszystkie wycieczki. Drezyny jeżdżą głównie na trasach Bieżyń – Jerka oraz Bieżyń – Kunowo. KKD dysponuje dwoma różnymi drezynami. Jednorazowo na obie drezyny może się zabrać do 30 osób. Istnieje możliwość przejażdżki po terenie stacji Bieżyń oraz zamawiania przejazdów także w relacjach poza stację Gostyń, nawet do stacji Krobia. W takim przypadku należy zarezerwować wycieczkę na miesiąc przed planowanym terminem (w celu ustalenia szczegółów z Polskimi Liniami Kolejowymi).

Grodziska Kolej Drezynowa

Grodziska Kolej Drezynowa Niektóre tutejsze drezyny mają nawet 90 lat.

Wszystkie jednorazowo mogą zabrać 35 osób.

Przejazdy odbywają się na trasie Grodzisk – Kościan. Podróż, w zależności od trasy, trwa od 2 do około 10 godzin (w obie strony). Istnieje możliwość zorganizowania na trasie pikniku.

Krzywińska Kolej Drezynowa

Turystyka kolejowa

9

Sanktuaria

FOTO: ARCHIWUM UM W KONINIE AUTOR: A. ŁĄCKI

Bazylika w Licheniu

LICHEŃ

kowalstwem. Uratowany z pożogi wojennej, jak głosi legenda, dzięki objawieniu Matki Boskiej, odnalazł jej wizerunek i zawiesił w lesie grąblińskim, niedaleko Lichenia. Twarz Najświętszej Panny była pełna bolesnej zadumy, a zarazem uroku. Spod lekko opuszczonych powiek wyraziste oczy patrzyły na białego orła rozpostartego na jej piersi.

Sanktuarium Matki Boskiej Licheńskiej Historia Matki Boskiej Licheńskiej zaczyna się po bitwie narodów pod Lipskiem (1813 r.) i wiąże się z barwnym życiorysem ziemianina Tomasza Kłossowskiego, który utracił majątek i trudnił się

W latach 1994 – 2004, z inicjatywy kustosza sanktuarium – księdza Eugeniusza Makulskiego – wzniesiono nową świątynię. Bazylika zbudowana jest na planie krzyża. Kopuła zwieńczona krzyżem sięga wysokości 103,5 metra. Długość świątyni – 139 metrów, powierzchnia 23 000 metrów kwadratowych.

ba

GÓRKA KLASZTORNA

Sanktuarium Matki Bożej na Krajnie

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W PILE

Górka Klasztorna, stare Sanktuarium Matki Bożej na Krajnie, położone jest na niewielkim wzniesieniu, w zaciszu dębowego gaju, na skraju dawnej Puszczy Krajeńskiej. Obraz, czczony po dziś dzień, namalowany został na lipowej desce.

Maryję widać w całej postaci. Do barokowego kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny przylegają dwa skrzydła klasztoru. W kruchcie świątyni warto obejrzeć romańską chrzcielnicę, która kontrastuje z barokowo-rokokowym wnętrzem. Na dziedzińcu należy zwrócić uwagę na pawilon ze studzienką.

Woda z niej zaczerpnięta - jak głosi tradycja – ma uzdrawiającą moc. W okresie Wielkiego Postu w Górce Klasztornej organizowane są misteria.

Wnętrze sanktuarium w Górce Klasztornej

10

Sanktuaria

Okonek

Jastrowie Złotów Gwda

Łobżenica

Krajenka

Skrzatusz

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Wyrzysk Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin Gołańcz

Czarnków

Wieleń

Noteć

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec Puszcza Notecka

Biezdrowo Sieraków

Jaracz

Wronki Sierakowski Park Krajobrazowy

Oborniki

Rokietnica

Lwówek

POZNAŃ

A2

GOSTYŃ - ŚWIĘTA GÓRA

Nowy Tomyśl

Opalenica Buk

Zbąszyń

Grodzisk Wielkopolski

Wolsztyn Obra

A2 Rychwał

Gostyń

Dąbie

Turek

Dobra

Żelazków Dobrzyca

Russów Gołuchów

Kobylin

Tuliszków

Stawiszyn

na

Pleszew

Raszków Zduny Sulmierzyce

Koźminek

KALISZ Opatówek

Lewków

Krotoszyn

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski Przygodzice

Odolanów Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

Sanktuarium Maryjne Matki Boskiej Licheńskiej 62-563 Stary Licheń, ul. Klasztorna 4 tel. 63 270 81 63, 63 270 81 61 www.lichen.pl fax 63 270 77 10 lichen@lichen.pl Centrum Informacji i Promocji Sanktuarium Maryjnego w Licheniu tel. 63 270 81 95, fax 63 270 77 00 Misjonarze Św. Rodziny - Matki Bożej na Krajnie 89-310 Łobżenica, Górka Klasztorna tel. 67 286 08 48

FOTO: ARCHIWUM UG W PIASKACH AUTOR: S. NOWAK

Oratorium św. Filipa Neri - Sanktuarium Matki Bożej Świętogórskiej Róży Duchownej 63-800 Gostyń, Głogówko 15 tel. 65 572 08 55, 65 572 00 14 www.filipini.gostyn.pl Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej 78-930 Szydłowo, Skrzatusz 31 tel. 67 216 11 30

ba

Biezdrowo – Sanktuarium Świętego Krzyża 64-510 Wronki tel. 67 254 72 01

Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej

FOTO: ARCHIWUM UMiG WE WRONKACH

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W PILE

Sanktuarium w Biezdrowie

BIEZDROWO Sanktuarium w Skrzatuszu

ba

Gębice

Miejska Górka Jutrosin Rawicz

Koło

Stare Miasto Zagórów

Jarocin

Pępowo Krobia

SKRZATUSZ

Skrzatusz szczyci się wielowiekową tradycją i przyciąga katolików. Wieś ta w 1438 roku otrzymała przywileje zrównujące ją z Wałczem w prawach miejskich. Dla religijnych dziejów Skrzatusza ważniejszy jest jednak rok 1575, kiedy do kościoła sprowadzono cudami słynącą figurę Matki Bożej.

Znawcy twierdzą, że cudowna figura Matki Bożej Skrzatuskiej pochodzi z pierwszej połowy XV wieku.

Wykonana jest z drewna lipowego i przedstawia Maryję trzymającą na kolanach ciało zdjętego z krzyża Jezusa. Kościół w Skrzatuszu zbudował w latach 1687-1694 Wojciech Konstanty Breza, wojewoda poznański. Jest to budowla barokowa, o sklepieniu kolebkowo-krzyżowym. W XX wieku odkryto w niej siedemnastowieczne freski. Wyposażenie świątyni pochodzi z XVII i XVIII wieku.

Rokosowo

KONIN

Nowe Miasto nad Wartą Borek Wielkopolski

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Pawłowice

Golina

Warta Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Bojanowo

Od wieków wzgórze nieopodal Gostynia nazywano "Świętą Górą". Już w XI wieku szerzył się tu kult maryjny. Budowę świątyni, wzorowanej na kościele Santa Maria della Salute w Wenecji, rozpoczęto w 1675 roku. Wnętrze kościoła urzeka bogactwem wystroju i monumentalizmem. Wokół ośmiobocznej nawy głównej biegnie obejście z kaplicami. Nawę główną wieńczy kopuła będąca dziełem Pompeo Ferrariego. Centrum sanktuarium stanowi obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem i różą w dłoni, umieszczony w ołtarzu głównym. Matkę i dzieciątko nieznany artysta usytuował jakby na balkonie przykrytym dywanem. Z balkonu roztacza się widok na dwa krajobrazy utrzymane w barwach wschodzącego słońca. Pejzaże te przedstawiają z jednej strony kościółek na Świętej Górze, z drugiej strony farę gostyńską i miasteczko.

Sanktuarium na Świętej Górze

Książ Wielkopolski

Gostyń

Poniec

Przedecz Kłodawa

A2 Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Środa Wielkopolska

Zaniemyśl

Cichowo Krzywiń Dolsk Lubiń

Rydzyna

Sompolno

Ślesin

Licheń

Koszuty Kórnik

Osieczna

LESZNO

Licheń

Słupca

Kościan

Śmigiel

Kleczew

Giecz

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Powidz

Grzybowo Września

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Rakoniewice Wielichowo

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Kostrzyn

os Pr

Sanktuarium Matki Bożej Świętogórskiej Róży Duchownej

Stęszew

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Luboń Puszczykowo

Szreniawa

Mieleszyn

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły Pniewy

Mniszki Miedzichowo

Skoki

Ostroróg

Kwilcz

Pszczewski Park Krajobrazowy

Mieścisko

Obrzycko Słopanowo

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód

Rogoźno

Warta

Sanktuarium Świętego Krzyża

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W PILE

Kult Chrystusa Ukrzyżowanego w Biezdrowie sięga przełomu XV i XVI wieku. W kronice księdza Zielińskiego czytamy: „Krzyż znalazła niewidoma dziewczynka z Zakrzewa, która czerpiąc wodę z rzeki, żadną miarą nie mogła jej nabrać i gdy ręką macać poczęła, woda prysnęła jej na oczy, gdzie zaraz przejrzała i głos usłyszała: Bież zdrowo.

Dziewczyna odebrawszy tak wielką w widzeniu łaskę i obaczywszy krucyfiks promieńmi otoczony, z wielką radością do domu pobiegła i opowiedziała jaka rzecz się stała”. Słynący cudami krucyfiks znajduje się w ołtarzu głównym. Kościół pw. Świętego Krzyża i św. Mikołaja był wielokrotnie przebudowywany. W 1784 roku dobudowano doń wieżę. Sto lat później otrzymał on wystrój barokowy, a pod koniec XIX wieku wzniesiono dwie kaplice boczne: jedną poświęconą Przenajświętszej Rodzinie, drugą - św. Stanisławowi Biskupowi.

Sanktuarium w Górce Klasztornej

Sanktuaria

11

Zabytki sakralne FOTO: A. BEDNAREK

Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Długie Goślinie

DŁUGA GOŚLINA

Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Długiej Goślinie stoi na wzgórzu, w otoczeniu starych drzew. W 1621 roku wieś nabyły poznańskie benedyktynki. Zapewne właśnie one ufundowały istniejący do dziś kościół pw. św. Marii Magdaleny.

Pierwsze wzmianki o świątyni pochodzą z 1424 roku i dotyczą drewnianej kapliczki, która w pierwotnym wyglądzie przetrwała do 1623 roku. Po objęciu zarządu przez benedyktynki, w 1623 roku, wybudowano obecny kościół, konsekrowany w 1625 roku przez sufragana Andrzeja Rybickiego.

Wzniesiony został z drewna, jako jednonawowy, z nieco węższym prezbiterium, o konstrukcji zrębowej, kryty gontem. W 1770 roku została zbudowana 20-metrowa wieża, pokryta blachą ocynkowaną. Wyposażenie wnętrza kościoła pochodzi z XVII i XVIII wieku. Wśród elementów kościoła wyróżnia się belka tęczowa z krzyżem.

Kościół posiada dwie zakrystie – drewnianą i murowaną, wybudowaną w XIX wieku. Obok znajduje się dawna plebania szachulcowa z końca XIX wieku i grota z figurą Matki Bożej.

Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Czarnkowie

CZARNKÓW

Kościół pw. św. Marii Magdaleny Miasto położone między Notecią a wzgórzami może pochwalić się bardzo starą i piękną świątynią katolicką. Gotycki kościół z przybocznymi kaplicami zbudowali właściciele miasta w latach 1570 – 1580. W XVII i XVIII wieku ulegał wiele razy przebudowie, o czym świadczy najlepiej wyposażenie wnętrza pochodzące z tego okresu.

Na szczególną uwagę zasługują obrazy malarstwa cechowego z warsztatu Hermana Hana. Nagrobki rodu Czarnkowskich, w tym zwłaszcza bogato zdobiona cynowa trumna starosty generalnego Wielkopolski – Adama Sędziwoja Czarnkowskiego, to dzieło poznańskiego konwisarza Jakuba Kanadeja (prawdopodobnie z roku 1628).

ba

KONIN

Kościół pw. św. Andrzeja w Gosławicach Gosławice kiedyś były wsią, która została włączona do Konina. Kościół pw. św. Andrzeja uważany jest za perłę architektury gotyckiej. Ufundowany przez Andrzeja Łaskarza, właściciela Gosławic, biskupa poznańskiego, wzniesiony został w latach 1418 – 1425, na planie krzyża greckiego. Palmowe sklepienie wspiera centralnie usytuowana kolumna.

Do ośmiobocznej nawy przylegają - tworząc ramiona krzyża - prezbiterium, dwie kaplice i kruchta. Wystrój kościoła oraz dachy i wieżyczka są neogotyckie. W Gosławicach warto też zajrzeć do zamku, w którym obecnie mieści się Muzeum Okręgowe w Koninie. Przy zamku urządzono mały skansen.

FOTO: A. ŁĄCKI

Kościół pw. św. Andrzeja w Koninie

12

Zabytki sakralne

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W CHODZIEŻY

FOTO: ARCHIWUM UMiG W CZARNKOWIE

Kościół pw. św. Marii Magdaleny

Kościół pw. św. Anny w Jakubowicach

JAKTOROWO

Kościół pw. św. Anny Wieś leży w gminie Szamocin, 8 km na wschód od miasta, na północnym skraju rozległego kompleksu leśnego. Szczyci się szachulcowym kościołem św.

Anny z wieżą o barokowym hełmie. Świątynia powstała w latach 1763 – 76 z fundacji Jakuba Łakińskiego. Barokowe wnętrze pochodzi z XVII – XVIII wieku. ba

Okonek

Jastrowie Złotów Gwda

Krajenka

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Piła

Wyrzysk Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Jaktorowo

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin

Czarnków Wieleń

Gołańcz

Czarnków

Noteć

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec Puszcza Notecka Jaracz

Sieraków

Warta Wronki Sierakowski Park Krajobrazowy

Rogoźno Oborniki

Rokietnica

Lwówek

POZNAŃ

A2 Nowy Tomyśl

Opalenica Buk

Zbąszyń

Grodzisk Wielkopolski

Wolsztyn Obra

Obra

Skoki

Stęszew

Wielichowo

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Przedecz Kłodawa

A2

Golina

Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Środa Wielkopolska

Zaniemyśl

Książ Wielkopolski

KONIN

Koło

Stare Miasto

Warta Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Zagórów

A2 Rychwał

Nowe Miasto nad Wartą

Cichowo

Tuliszków

Dąbie

Turek

Jarocin

Leszno

Żelazków Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Pawłowice

Rokosowo

Dobrzyca

Russów Gołuchów

Pępowo

Poniec Krobia

Gębice

Dobra

Stawiszyn

na

Pleszew

os

Borek Wielkopolski

Pr

FOTO: ARCHIWUM ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ LESZNO-REGION

Lubiń

Krzywiń Dolsk Lubiń

Rydzyna

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W WOLSZTYNIE AUTOR: A. SKORUPIŃSKI

LESZNO

Sompolno

Licheń

Koszuty Kórnik

Gostyń

Fara w Lesznie

Ślesin

Słupca

Osieczna

LESZNO

Kleczew

Gosławice

Giecz

Kościan

Śmigiel

Powidz

Grzybowo Września

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Kostrzyn

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Rakoniewice

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Luboń Puszczykowo

Szreniawa

Mieleszyn

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły Pniewy

Mniszki Miedzichowo

Długa Goślina

Ostroróg

Kwilcz

Pszczewski Park Krajobrazowy

Mieścisko

Obrzycko Słopanowo

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód

Kobylin

Koźminek

Opatówek

Raszków Miejska Górka Jutrosin Rawicz

KALISZ

Lewków

Krotoszyn

Bojanowo

Nowe Skalmierzyce

Zduny

Ostrów Wielkopolski

Sulmierzyce

Przygodzice Odolanów Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

Parafia pw. św. Marii Magdaleny 64-700 Czarnków, ul. Kościelna 1

tel. 67 255 25 18

Parafia pw. św. Marii Magdaleny 62-097 Długa Goślina 24

tel. 61 892 12 01

Parafia pw. św. Anny 64-800 Szamocin, Jaktorowo 10

tel. 67 283 38 20

Parafia pw. św. Andrzeja 61-505 Konin, ul. Gosławicka 38

tel. 63 242 85 73

Klasztor w Obrze

Kościół farny pw. św. Mikołaja

OBRA

Klasztor oo. oblatów

Niedaleko rynku w Lesznie stoi jeden z najpiękniejszych kościołów barokowych w Wielkopolsce.

Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z początków XV wieku. Podczas reformacji został na sto lat przekazany braciom czeskim. Zniszczeniu uległ podczas potopu szwedzkiego. Swój obecny kształt zawdzięcza Janowi Catenazziemu, według projektu którego został odbudowany w drugiej połowie XVII wieku.

Ta trzynawowa budowla z dwuwieżową fasadą, wewnątrz kipi barokiem. Warto w niej zwrócić uwagę na ołtarz główny z obrazem Świętej Trójcy, dzieło Adama Stiery z Rydzyny oraz ołtarze boczne, zdobione obrazami Szymona Czechowicza. Perłą leszczyńskiej kolegiaty są barokowe nagrobki braci Leszczyńskich: biskupa Bogusława i Rafała, starosty generalnego Wielkopolski, ojca króla Stanisława Leszczyńskiego. Oba są najprawdopodobniej dziełem Pompeo Ferrariego.

Historia klasztoru i kościoła w Obrze wiąże się przez kilka stuleci z obecnością cystersów, którzy przybyli tu z Łekna i założyli swoją kolejną fundację. Rozpoczęta przed potopem szwedzkim budowa kościoła i klasztoru murowanego nie została sfinalizowana.

Obecną świątynię pw. Najświętszej Marii Panny i św.

Jakuba zbudowano w latach 1722-1757, według projektu Jana Catenazziego. Powstał kościół jednonawowy, z dwiema niskimi wieżami w fasadzie.

Wewnątrz dominuje rokoko i wczesny klasycyzm. Ściany pokrywają polichromie Stanisława Brzozowskiego z okresu budowy świątyni. Do kościoła, od południa, przylega klasztor, w którym od 1926 roku mieszkają oblaci. Obecnie mieści się tu Wyższe Seminarium Duchowne Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. W klasztorze można zwiedzić muzeum misyjne i tak zwany skarbiec pocysterski.

Pocysterski zespół klasztorny otacza ogród założony w 1757 roku.

Kościół farny pw. św. Mikołaja 64-100 Leszno, ul. Kościelna 18 tel. 65 520 25 75 www.kolegiata.leszno.pl Klasztor oo. benedyktynów 64-010 Krzywiń, Lubiń, ul. Mickiewicza 6 tel. 65 51 77 222, lubin@benedyktyni.pl fax 65 51 77 444 www.benedyktyni.net Wyższe Seminarium Duchowne Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej 64-211 Obra, ul. Szkolna 12 tel. 68 384 20 47, 384 12 23, 347 28 18 obra@oblaci.pl fax 68 384 26 95 www.obra.oblaci.pl Kościół pw. św. Antoniego 64-920 Piła, ul. Ludowa 20 tel. 67 35 11 262

ba

LUBIŃ

Klasztor oo. benedyktynów FOTO: ARCHIWUM UM W PILE

Wnętrze kościóła pw. św. Antoniego w Pile

PIŁA

Kościół pw. św. Antoniego Największą atrakcją kościoła jest monumentalny krucyfiks, mający 7 metrów wysokości. Harmonizuje on z nowoczesną bryłą świątyni, będącą przykładem modernistycznej architektury lat 20. XX wieku. Kościół zaprojektował Hans Herkommer ze szkoły Bauhaus, jako jednonawową świątynię z betonu i żelbetu. Jego wschodnią elewację tworzy czterokondygnacyjna wieża, poprzedzona trzema arkadami o wysokości równej wieży, tworzącymi ażurowy przedsionek. Wnętrze, oświetlane małymi oknami, ma przypominać katakumby. Ciekawy, dwupoziomowy strop wprowadza pozorny podział wnętrza na trzy nawy. Siedmiometrowy krzyż z figurą Jezusa Ukrzyżowanego wykonany został przez Bertholda Müllera z Oerlinghausen. Obok ołtarza głównego znajdują się dwie kaplice.

FOTO: Z. SZMIDT

Fundacja klasztoru ojców benedyktynów w Lubiniu przypada na rok 1075. Jego historia wiąże się z dynastią Piastów. Klasztor ufundował król Bolesław Śmiały. Przez jakiś czas Lubiń pełnił rolę narodowej nekropolii. W podziemiach pochowana została rodzina Mieszka III Starego: synowie Bolesław i Władysław Laskonogi. W obręb założenia klasztornego wchodzą: kościół klasztorny pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, dwa budynki klasztorne z parkiem i ogrodami, murowanym ogrodzeniem z siedmioma bramami, dzwonnica, folwark, kościół parafialny pw. św. Leonarda wraz z murowanym ogrodzeniem, pastorówka, szkółka parafialna, plac targowy i figura św. Jana Nepomucena. Założenie, oprócz walorów historycznych i religijnych, jest jednocześnie skarbnicą stylów: od gotyku i renesansu począwszy poprzez manieryzm, barok, rokoko, dziewiętnastowieczny historyzm na międzywojennym narodowym stylu kończąc. Obecny kościół pw.

Narodzenia NMP zbudowano w XVIII wieku na miejscu poprzednich. Budowlę widać z odległości kilkunastu kilometrów. W architekturze i wystroju dominuje barok, ale zachowały się także elementy renesansowe i gotyckie. Zwraca też uwagę swoim charakterem XIII-wieczny kościół pw. św. Leonarda na sąsiednim wzgórzu

Klasztor w Lubiniu

Zabytki sakralne

13

PRZEMĘT

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela

ba

Wnętrze kościóła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Turku ba

TUREK

Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa Neogotycki kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Turku został zbudowany w latach 1904-13, według projektu warszawskich architektów – Konstantego i Jarosława Wojciechowskich. W okresie dwudziestolecia międzywojennego Józef Mehoffer pokrył ściany prezbiterium świątyni polichromiami: Chrystus dobry pasterz, Chrystus oblubieniec, Chrystus pielgrzym oraz Chrystus ogrodnik. Ta ostatnia, niespotykana nigdzie postać Chrystusa w ogrodzie, jest w kapeluszu. Nad głównym ołtarzem artysta namalował postać Chrystusa Króla, a na sklepieniu prezbiterium, czterdzieści osiem głów aniołów.

Mehoffer zaprojektował także stacje Drogi Krzyżowej, witraże w prezbiterium i bocznych kaplicach oraz stalle. Wojna przerwała twórcze działania tego wybitnego twórcy. Po wojnie nie udało się przekonać syna artysty, aby udostępnił projekty następnych witraży i umeblowania świątyni. Witraże w transepcie kościoła są dziełem Józefa Powalisza z Poznania.

W kościele znajdują się również organy 30-głosowe firmy Braci Rieger. ŚMIŁOWO

Kościół pw. św. Małgorzaty

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W PILE

Chlubą i wizytówką wsi jest kościół pw. św. Małgorzaty i Matki Bożej Szkaplerznej. Zbudowany został w 1903 roku, w stylu neogotyckim. Ciekawostką są trzy gotyckie portale umieszczone na fasadzie zachodniej. Wewnątrz na uwagę zasługuje krzyżowożebrowe sklepienie i dwa cenne witraże ze scenami Narodzenia i Wniebowstąpienia w prezbiterium oraz gotycki wystrój: ołtarze, konfesjonały, stacje Drogi Krzyżowej. Najstarszym zabytkiem, liczącym ponad 500 lat, jest figura św. Małgorzaty, którą możemy podziwiać w ołtarzu głównym. Parafia jest ośrodkiem kultu Matki Bożej Szkaplerznej. Zachowało się tu jedyne w diecezji bydgoskiej Bractwo Szkaplerza Karmelitańskiego, o czym zaświadcza akt erekcyjny bractwa z roku 1675.

Kościół pw. św. Małgorzaty w Śmiłowie

14

Zabytki sakralne

FOTO: ARCHIWUM UMiG W SZAMOTUŁACH

Parafię w Przemęcie założyli cystersi, którzy zbudowali tu najpierw kościół drewniany, po którym nie ma śladu. Świątynię, którą możemy dziś podziwiać zaczęto stawiać w połowie XVII wieku, ale najazd szwedzki przeszkodził inwestycji. Prace wznowiono dopiero w 1680 roku, pod kierunkiem Jerzego, a potem Jana Catenazzich. Powstała bazylika trzynawowa, z dwiema wieżami w fasadzie zachodniej, które zostały nakryte ażurowymi hełmami miedzianymi. Wnętrze urzeka wystrojem barokowym i rokokowym. Szczególną uwagę przyciągają stalle, ołtarze, konfesjonały, chrzcielnica i tron opacki, wykonane z czarnego dębu wydobywanego z nadobrzańskich bagien. Do kościoła przylega parterowy krużganek, sąsiadująca z nim zakrystia i fragment południowego skrzydła klasztoru.

FOTO: ARCHIWUM UMiG W TURKU

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W WOLSZTYNIE AUTOR: K. OLESIAK

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Przemęcie

Klasztor w Szamotułach

SZAMOTUŁY

Klasztor pofranciszkański i kościół pw. Św. Krzyża Niedaleko rynku, nad Samą, stoi kościół pw. Świętego Krzyża i klasztor, wzniesione w latach 1667–82. Budowniczowie zaadaptowali nań fragmenty dawnego zamku Świdwów. Na początku XIX wieku, po likwidacji zakonu franciszkanów reformowanych, budynki przejęło państwo pruskie.

Parafię erygowano ponownie dopiero w 1963 roku.

Jednonawową świątynię wieńczy wieżyczka z baniastym hełmem. Wnętrze nakryte jest sklepieniem kolebkowym z lunetami. Od strony wschodniej do nawy przylega ośmioboczna kaplica, nakryta kopułą z latarnią. Wewnątrz można zobaczyć oryginalne polichromie z XVIII wieku, obrazujące sceny z życia św. Antoniego. Rokokowe wyposażenie kościoła pochodzi z końca XVII wieku.

Zabudowania poklasztorne otaczają kwadratowy wirydarz. W krużgankach urządzono kaplice św.

Maksymiliana Kolbego i ojca Pio.

Okonek

Jastrowie Złotów Gwda

Krajenka

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Śmiłowo Wyrzysk

Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin

Żoń Gołańcz

Czarnków

Wieleń

Noteć

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec

Wągrowiec Puszcza Notecka Jaracz Rogoźno

Warta

Sieraków

Wronki Sierakowski Park Krajobrazowy

Szamotuły Chrzypsko Wielkie

Międzychód Pszczewski Park Krajobrazowy

Oborniki

Kłecko

Rokietnica

Lwówek

POZNAŃ

A2 Nowy Tomyśl

Opalenica Buk

Zbąszyń

Grodzisk Wielkopolski

Wolsztyn Obra

Skoki

Stęszew

Wielichowo

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Kościan

A2 Rychwał

Pr

Tuliszków

Turek

Dąbie

Turek Dobra

Stawiszyn

na

Pleszew

os

Gębice

Koło

Zagórów

Żerków

Żelazków Dobrzyca

Russów Gołuchów

Pępowo Krobia

KONIN Stare Miasto

Jarocin

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Rokosowo

Golina

Warta Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Nowe Miasto nad Wartą Borek Wielkopolski

Gostyń Pawłowice

Kłodawa

A2 Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Środa Wielkopolska

Zaniemyśl

Książ Wielkopolski

Osieczna

Poniec

Przedecz Licheń

Koszuty Kórnik

Cichowo

Rydzyna

Sompolno

Ślesin Słupca

Krzywiń Dolsk Lubiń

LESZNO

Kleczew

Giecz

Dębno n. Wartą

Śmigiel

Powidz

Grzybowo Września

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

Przemęt

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Kostrzyn

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Rakoniewice

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Luboń Puszczykowo

Szreniawa

Mieleszyn

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły Pniewy

Mniszki Miedzichowo

Mieścisko

Obrzycko Słopanowo

Ostroróg

Kwilcz

Kobylin

Zduny Sulmierzyce

Koźminek

Opatówek

Raszków Miejska Górka Jutrosin Rawicz

KALISZ

Lewków

Krotoszyn

Bojanowo

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski Przygodzice

Odolanów Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

FOTO: ARCHIWUM UM W WĄGROWCU

Parafia pw. św. Jana Chrzciciela 64-234 Przemęt, ul. Opacka 9 tel. 65 549 61 03

Parafia pw. św. Małgorzaty 64-810 Śmiłowo, ul. Kościelna 1 tel. 67 283 87 14 www.malgorzta.smilowo.parafia.info

Kościół farny pw. św. Jakuba w Wągrowcu

WĄGROWIEC

Kościół farny pw. św. Jakuba

Parafia pw. Św. Krzyża 64-500 Szamotuły, ul. Franciszkańska 4 tel. 61 292 03 50

przez Mateusza Kossiora z Poznania w formie tryptyku, pochodzi z 1595 roku. Niestety, nie zachowały się oryginały obrazów ołtarzowych. Warto zwrócić uwagę na ambonę z cytatami biblijnymi (1593) i renesansowe ołtarze boczne. Na początku XX wieku, na sklepieniu kaplicy Matki Bożej Różańcowej, odkryto renesansowe polichromie. Przed kościołem stoi pomnik – popiersie ks. Jakuba Wujka, pochodzącego z Wągrowca, genialnego tłumacza Biblii na język polski.

Wągrowiecka fara powstała w początkach XVI wieku jako świątynia późnogotycka, ze szczytami renesansowymi. Jest orientowana, murowana z cegły, z wtórnym użyciem ciosów granitowych. Trzynawowe wnętrze, w nawie głównej i prezbiterium, pokryte jest sklepieniami gwiaździstymi. W świątyni przeglądają się, niczym w lustrze, zachowane style – od renesansu do rokoko. Ołtarz główny, wykonany

Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa 62-700 Turek, pl. Sienkiewicza 4 tel. 63 278 53 83 Kościół farny pw. św. Jakuba 62-100 Wągrowiec, ul. Klasztorna 16 tel. 67 262 09 99 Parafia pw. św. Stanisława Biskupa 63–210 Żerków, ul. Gorzeńskiego 13 tel. 62 749 21 22

ba

Parafia pw. św. Marcina 64-830 Żoń tel. 67 28 35 930

DĘBNO NAD WARTĄ

Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

FOTO: ARCHIWUM URZĘDU GMINY NOWE MIASTO N. WARTĄ

ba

Parafia rzymsko-katolicka pw. Wniebowzięcia NMP 63-040 Nowe Miasto, Dębno nad Wartą 25 tel. 61 287 41 59 www.parafia.debnonw.pl parafia.debnonw@gmail.com

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W CHODZIEŻY

Świątynia została wzniesiona w latach 1444 – 1447.

Do ściany północnej przylega zakrystia, a do południowej - neogotycka kruchta (dobudowana w II połowie XIX wieku). Wnętrze świątyni nakryto stropem podczas przebudowy w latach 1900 – 1910.

W zakrystii zachowało się pierwotne sklepienie kolebkowe. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Wniebowzięcia NMP poznańskiego malarza Sarneckiego, obok – rzeźby św. Jana i św. Marka. W jednym z bocznych ołtarzy zwraca uwagę późnogotycki obraz Vir Dolorum z Matką Boską Bolesną w otoczeniu popiersi sześciu proroków namalowany na desce na początku XVI wieku. W innej części kościoła znajduje się ołtarz poświęcony św. Rozalii (niezwykła rzadkość w Wielkopolsce).

Fundatorem jednonawoweg o kościoła gotyckiego w Dębnie nad Wartą był prymas Wincenty Kot.

Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

www.przemet.pl

Kościół pw. św. Marcinaw Żoniu

ŻERKÓW

ŻOŃ

Kościół pw. św. Stanisława Biskupa

Kościół pw. św. Marcina Wieś leży w gminie Margonin, między trzema jeziorami: Oporzyńskim, Zbyszewickim i Żońskim. Żoń miał prawa miejskie, ale potem spadł do roli niewielkiej wsi. Do dziś zachował się tu szachulcowy kościół pw. św. Marcina z 1749 roku.

Na początku XX wieku mieszkańcy dobudowali ceglaną fasadę. Boczne kaplice tworzą rodzaj transeptu. Barokowe wyposażenie wnętrza pochodzi z XVII – XVIII wieku.

FOTO: ARCHIWUM UMiG W ŻERKOWIE

Szwajcaria Żerkowska kusi przede wszystkim krajobrazem rzadko spotykanym w Wielkopolsce.

W samym Żerkowie zachwyca zaś jednonawowy kościół barokowy pw. św. Stanisława Biskupa, zbudowany według projektu Jana Catenazziego w latach 1717–18. Wnętrze zdobią dekoracja stiukowa i polichromie pędzla Adama Swacha. Na skraju miasta rozciąga się park krajobrazowy z początku XIX wieku. Do parku, od strony ulicy Kościelnej, prowadzi barokowa brama wjazdowa z początku XVIII wieku, trójarkadowa, zwieńczona trójkątnym szczytem i herbem Radomickich Kotwicz.

Kościół pw. św. Stanisława Biskupa w Żerkowie

Zabytki sakralne

15

Zamki, pałace, dwory

FOTO: ARCHIWUM CKiS W KALISZU

Pałac w Antoninie

FOTO: ARCHIWUM UG W DOBRZYCY

Pałac w Dobrzycy FOTO: ARCHIWUM CKiS W KALISZU

Dobrzyca Nad Dobrzycą unosi się duch Konstytucji 3 Maja i wolnomularstwa. Masonem był właściciel dóbr dobrzyckich - Augustyn Gorzeński, który w latach 1795 – 1799 wystawił na miejscu zamku obronnego oryginalny pałac, zaprojektowany przez Stanisława Zawadzkiego.

Wnętrze pałacu w Antoninie

Antonin

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W GOSTYNIU

Bażant w pałacowym ogrodzie w Gogolewie

16

Zamki, pałace, dwory

FOTO: ARCHIWUM UNII GOSPODARCZEJ REGIONU ŚREMSKIEGO AUTOR: Z. SZMIDT

ba

ba

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W GOSTYNIU

Pałac Myśliwski w Antoninie zbudował w latach 1822-1824 książę Antoni Radziwiłł. Autorem projektu był Karol Fryderyk Schinkel. Ten trzykondygnacyjny budynek drewniany wzniesiono na planie krzyża greckiego. Wewnątrz, na całą wysokość znajduje się jedna sala z dwiema kondygnacjami balkonów i ozdobnym stropem, wspartym na jednej grubej kolumnie – kominie. W latach 1827 i 1829 w gościnie u księcia Antoniego Radziwiłła przebywał młody Fryderyk Chopin. Obecnie w pałacu w Antoninie mieści się hotel i elegancka restauracja, ale miejsce to znane jest także z licznych koncertów i festiwali.

W pałacu urządzono salonik poświęcony Chopinowi, a przed budynkiem stoi jego pomnik. Pałac otacza liczący prawie 13 hektarów park.

Pałac oparty jest na rzucie węgielnicy masońskiej, co oznacza, że dwa skrzydła budowli ustawione są pod kątem prostym. Do pałacu prowadzi wejście przez czterokolumnowy portyk. Wnętrze zdobią polichromie, głównie Antoniego Smuglewicza. W duchu wolnomularskim powstał również park z symbolicznymi roślinami i budynkami. Park w generalnym założeniu przypomina ogrody angielskie.

Pałac w Gogolewie

Pałac w Brodnicy

Gogolewo

Brodnica

Pałac w Gogolewie jest obecnie siedzibą Stadniny Koni „Pępowo”. Pochodzi z XIX wieku i urządzony jest w stylu myśliwskim. Zaprojektował go prawdopodobnie właściciel posiadłości, Marceli Czarnecki.

Wykorzystał on zachowane fragmenty wcześniejszego dworu. Korpus główny ma dwie kondygnacje, oficyny – jedną. Pałac otacza park – ogród dworski w stylu angielskim, założony w latach 30. XIX wieku, przez żonę ówczesnego właściciela – Florentynę.

Pełno w nim rzadkich okazów drzew liściastych i iglastych. W Gogolewie można się zatrzymać, aby nauczyć się jeździć konno, ponieważ oprócz hodowli koni, stadnina prowadzi naukę jazdy konnej Wokół pałacu przebiegają szlaki wędrowne jeleni, danieli i dzików. Ośrodek prowadzi również hodowlę wolierową bażantów.

Eklektyczny pałac w Brodnicy wyrósł na gruncie miłości. Wacław Mańkowski zostawił rodzinne dobra na Podolu i na prośbę żony - Antoniny Chłapowskiej z Szołdr - kupił w 1885 roku Brodnicę i wybudował pałac. W rękach Mańkowskich pozostawał on do 1939 roku. Kilkanaście lat temu pałac wraz z parkiem wrócił do rodziny.

Odkupił go Jerzy Mańkowski, syn ostatniego przedwojennego właściciela. W pałacu można spędzić weekend, zorganizować konferencję…

Przeszłość miesza się tu z nowoczesnością, historia Polski ze wspomnieniami z Afryki. Okazale prezentuje się drewniany sufit w holu, co stwarza idealne warunki do wyeksponowania pamiątek, które Jerzy Mańkowski przywiózł z Afryki.

Okonek

Jastrowie Złotów Gwda

Krajenka

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Wyrzysk Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin Gołańcz

Czarnków

Goraj

Wieleń Krzyż Wielkopolski

Noteć

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec Puszcza Notecka Jaracz

Sieraków

Warta Wronki Sierakowski Park Krajobrazowy

Rogoźno Oborniki

Zbąszyń

Rokietnica

Lwówek

POZNAŃ

Wolsztyn Obra

Opalenica Buk Grodzisk Wielkopolski

Rakoniewice

Stęszew

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Wielichowo

Zaniemyśl

A2

Jarocin

Rychwał

Pleszew

Dobrzyca

Dobra

Żelazków Dobrzyca

Russów

Zduny Sulmierzyce

Koźminek

Koźminek

KALISZ Opatówek

Lewków

Krotoszyn Raszków

Miejska Górka Jutrosin Rawicz

Dąbie

Turek

Stawiszyn

Gołuchów

Kobylin

Bojanowo

Tuliszków

Gołuchów

Jarocin

Pępowo Gębice

Zagórów

na

Rokosowo Krobia

Borek Wielkopolski

Koło

Stare Miasto

Warta Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Pawłowice

KONIN

os Pr

Gostyń

Golina

Nowe Miasto nad Wartą

Cichowo Krzywiń Dolsk Lubiń

Poniec

Przedecz Kłodawa

A2 Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Środa Wielkopolska

Książ Wielkopolski

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

Rydzyna

Sompolno

Ślesin

Licheń

Koszuty Kórnik

Osieczna

Gogolewo

Kleczew

Słupca

Kościan

LESZNO

Powidz

Grzybowo Września Giecz

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Śmigiel

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Kostrzyn

Brodnica

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Luboń Puszczykowo

Szreniawa

Mieleszyn

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły Pniewy

A2 Nowy Tomyśl

Skoki

Ostroróg

Kwilcz

Mniszki Miedzichowo

Mieścisko

Obrzycko Słopanowo

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód Pszczewski Park Krajobrazowy

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski Przygodzice

Odolanów

Antonin

Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

FOTO: ARCHIWUM UG W GOŁUCHOWIE AUTOR: K. MALESZKA

Pałac Myśliwski Książąt Radziwiłłów w Antoninie 63-421 Przygodzice, ul. Pałacowa 1 tel. 62 73 48 300; 73 48 302 palacantonin@o2.pl fax 62 73 48 301 ckis@ckis.kalisz.pl www.chopin-antonin.pl www.ckis.kalisz.pl Pałac w Brodnicy 63-112 Brodnica tel. 61 286 37 89 fax 61 282 38 05 www.brodnicamansion.com Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy 63-330 Dobrzyca tel. 62 74 13 039 fax 62 741 34 86 www.dobrzyca-muzeum.pl

Zamek w Gołuchowie

Gołuchów

ba

Stadnina Koni „Pępowo” 63-840 Krobia, Gogolewo tel. 65 571 25 42 (43) stadnina@stadnina.kmm.pl fax 65 571 25 44 www.stadnina.kmm.pl Zamek w Gołuchowie Oddział Muzeum Narodowego 63-322 Gołuchów tel. 62 761 50 94

www.mnp.art.pl

Zespół Szkół Leśnych - Zamek Goraj 64-700 Czarnków, Goraj - Zamek 5 tel. 67 255 26 55 sekretariat@zsl-goraj.cil.pl fax 67 255 36 55 www.zsl-goraj.cil.pl

FOTO: Z. SZMIDT

Kiedy Gołuchów przeszedł w połowie XIX wieku w ręce Działyńskich, rozpoczęła się jego przebudowa. Na życzenie Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej zachowano renesansowe partie budowli, dodając nowe elewacje nawiązujące do zamków nad Loarą oraz wmurowano zabytkowe detale architektoniczne sprowadzone z Włoch i Francji. Dzięki temu możemy powiedzieć, że zamek w Gołuchowie jest jednym z najciekawszych przykładów historyzmu w Europie. Od samego początku Izabella z Czartoryskich Działyńska zamierzała w nim stworzyć prywatne muzeum. Zbiory pochodziły częściowo z Hotelu Lambert – siedziby Czartoryskich w Paryżu oraz z Kórnika. Od 1962 roku w zamku mieści się oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Zamek w Goraju

Pałac w Jarocinie Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Jarocin 63-200 Jarocin, ul. Park 3 bpjarocin@wokiss.pl tel/fax 62 747 23 46 www.biblioteka.jarocin.pl

Goraj

FOTO: ARCHIWUM UM W JAROCINIE

Pierwsza wzmianka o Goraju pochodzi z 1377 roku.

Neorenesansowy zamek, położony na skarpie w Puszczy Noteckiej, został zbudowany w latach 1910-11, według projektu hrabiego Wilhelma Bolka von Hochberga (kamień upamiętniający miejsce jego pochówku znajduje się 600 m od zamku). Wzorem dla budowniczego był zamek Varenholz w Westfalii.

Ozdobą gorajskiej budowli są trzy potężne baszty i dekoracyjne szczyty. W zamku zachował się częściowo wystrój dawnego wnętrza – między innymi stylowa biblioteka. Obecnie mieści się tu Zespół Szkół Leśnych. Nieopodal zamku rośnie potężny buk.

Dwór w Koźminku Przedszkole 62-840 Koźminek, ul. Mielęckiego 4

ba

Koźminek Pałac w Jarocinie

Jarocin

FOTO: M. KACZMAREK

Pałac w stylu angielskiego gotyku został w Jarocinie zbudowany w latach 1847-1853, dla Władysława Radolińskiego. W XIX wieku był wielokrotnie przebudowywany. Ostatnia przebudowa przypadła na lata 1911-12. Pałac, na planie prostokąta, piętrowy, nakryty jest płaskim dachem. Część środkowa budynku została wyniesiona wyżej, by zastępowała wieżę.

Podczas tej przebudowy przekształcono część zachodnią i dobudowano nowe skrzydło mieszkalne.

Pałac otacza park krajobrazowy. Obecnie, w dawnym pałacu Radolińskich mieści się między innymi biblioteka publiczna.

Dwór z II połowy XVIII wieku stoi w urokliwym parku, o powierzchni prawie 6 ha. Wzniesiony został prawdopodobnie po 1759 roku, dla Józefa Kiełczewskeigo i jego małżonki Salomei z Walewskich. Obecny kształt zawdzięcza przebudowie wykonanej pod okiem warszawskiego architekta Jana Heuricha młodszego, w pierwszych latach XX wieku. Do dworu dobudowano wtedy neoklasycystyczne portyki. Dwór jest murowany, częściowo podpiwniczony, przykryty dachem mansardowym z lukarnami w ozdobnych ramach. Jak głosi legenda, przy odrobinie szczęścia o zmroku, można w parku spotkać niewysoką postać w mundurze generalskim.

To duch Napoleona, który miał tu podobno nocować podczas wyprawy na Moskwę. Obecnie we dworze mieści się przedszkole.

Dwór w Koźminku

Zamki, pałace, dwory

17

Zamki, pałace, dwory FOTO: ARCHIWUM UMiG W KÓRNIKU

Wnętrze zamku w Kórniku

Kórnik

FOTO: ARCHIWUM UMiG W KÓRNIKU

W XIX wieku Tytus Działyński, zgodnie z założeniami Karola Fryderyka Schinkla, przebudował kórnicki zamek w stylu neogotyku angielskiego. Ta romantyczna rezydencja magnacka idealnie harmonizowała z pasjami kolekcjonerskimi Tytusa, jego syna Jana oraz ich spadkobiercy - Władysława Zamoyskiego, który w 1924 roku zapisał wszystkie dobra kórnickie narodowi, tworząc Fundację Zakłady Kórnickie. Obecnie w zamku mieści się muzeum i biblioteka, nad którymi pieczę sprawuje Polska Akademia Nauk. Wnętrza zamku kórnickiego są oryginalne. Urzeka kolekcja broni i militariów, zbiory etnograficzne, archeologiczne, numizmatyczne i malarstwa polskiego. Zamek usytuowany na wyspie okala park-arboretum, w którym rośnie około 3000 gatunków drzew i krzewów.

Zamek w Kórniku

ba

ba

FOTO: ARCHIWUM UG W KWILCZU AUTOR: G. MELCER

Pałac w Lubaszu został zbudowany w miejscu dawnego dworu drewnianego. Jest to budowla klasycystyczna, wzniesiona na planie litery T. W elewacji frontowej znajduje się podcień wsparty na dziesięciu kolumnach. Elewację ogrodową zdobi czterokolumnowy portyk. Pałac otacza zabytkowy park krajobrazowy, w którym stoi oficyna z 1835 roku. Budynek obecnie wynajmowany jest na internat.

Pałac w Kwiliczu

Pałac w Lubaszu ba

Kwilcz

18

Zamki, pałace, dwory

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W CHODZIEŻY

Przez 550 lat Kwilcz, wieś leżąca 60 kilometrów na zachód od Poznania, pozostawała w rękach rodziny Kwileckich. To fenomen na skalę Polski. Obecny zespół pałacowo-parkowy tworzy harmonijną całość. Późnoklasycystyczny pałac został wzniesiony w 1828 roku dla Arsena Kwileckiego, którego w rodzinie do dziś nazywają „wielkim budowniczym”. Za jego czasów powstało bowiem nie tylko istniejące po dziś dzień założenie parkowo-pałacowe, ale i folwarki z dwoma podwórzami, jedna z pierwszych w Wielkopolsce cukrowni, gorzelnia, młyn parowy… Podobno pałac powstał według projektu Karola Fryderyka Schinkla. Jest to budynek jednopiętrowy, oparty na rzucie prostokąta, pokryty niskim, czterospadowym dachem. Zachwyt budzi niezwykle oryginalny układ okien, który nadaje pałacowi wyjątkowego smaku. Dzięki rytmiczności architektonicznych rozwiązań, neorenesansowym detalom i minimalizmowi pałac uchodzi za jeden z nielicznych przykładów romantycznego klasycyzmu w Wielkopolsce.

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W CZARNKOWIE

Lubasz

Pałac w Margoninie

Margońska Wieś Neogotycki XIX-wieczny pałac leży z dala od centrum Margonina. Budowla powstała w latach 1842-43 dla Carla von Schwichow, z przebudowy dworu z II połowy XVIII wieku, dokonanej przez

Augusta Stülera. Pierwotny dwór widoczny jest do dziś w bryle pałacu, od strony zachodniej. Neogotyckie skrzydła ozdobione są wieżyczkami i basztami. Pałac przebudowano jeszcze raz na przełomie XIX i XX wieku. Dziś jest w nim Ośrodek Leśny.

Pałac otacza park krajobrazowy.

Okonek

Jastrowie Złotów Gwda

Krajenka

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Wyrzysk Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin

Wieleń

Margonin Gołańcz

Czarnków

Lubasz Noteć

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec Puszcza Notecka Jaracz

Sieraków

Sieraków

Warta Wronki Sierakowski Park Krajobrazowy

Kwilcz

Rogoźno Oborniki

Rokietnica

Pniewy

Lwówek

POZNAŃ

Nowy Tomyśl

Opalenica Buk

Zbąszyń

Grodzisk Wielkopolski

Obra

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Wielichowo

Kórnik

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

A2 Rychwał

Pr

Jarocin

Tuliszków

Dąbie

Turek

Dobra

Stawiszyn

os na

Pleszew

Żelazków Dobrzyca

Russów Gołuchów

Rokosowo

Gębice

Koło

Zagórów

Nowe Miasto nad Wartą Borek Wielkopolski

Pępowo Krobia

KONIN Stare Miasto

Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Rokosowo

Poniec

Kłodawa

Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Środa Wielkopolska

Gostyń Pawłowice

Rydzyna

Przedecz Licheń

Golina

Warta

Cichowo Krzywiń Dolsk Lubiń

Osieczna

LESZNO

Sompolno

Ślesin

A2

Kórnik

Zaniemyśl

Książ Wielkopolski

Kościan

Pawłowice

Kleczew

Słupca

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Śmigiel

Powidz

Grzybowo Września Giecz Koszuty

Racot Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Kostrzyn

Rogalin

Rakoniewice

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Luboń Puszczykowo

Szreniawa Stęszew

Mieleszyn

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły

A2

Wolsztyn

Skoki

Ostroróg

Kwilcz

Mniszki Miedzichowo

Mieścisko

Obrzycko Słopanowo

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód Pszczewski Park Krajobrazowy

Kobylin

Koźminek

Opatówek

Raszków Miejska Górka Jutrosin Rawicz

KALISZ

Lewków

Krotoszyn

Bojanowo

Nowe Skalmierzyce

Zduny

Ostrów Wielkopolski

Sulmierzyce

Przygodzice Odolanów

FOTO: ARCHIWUM ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ LESZNO-REGION

Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

FOTO: Z. SZMIDT

Biblioteka Kórnicka PAN 62-035 Kórnik, ul. Zamkowa 5 tel. 61 817 00 81 fax 61 817 19 30 www.bkpan.poznan.pl

Pałac w Racocie

Urząd Gminy w Kwilczu 64-420 Kwilcz, ul. Wyszyńskiego 23 tel. 61 29 15 065, 61 29 15 400 fax 61 29 15 264

Racot Klasycystyczny pałac w Racocie został zbudowany w latach 1780–90 dla księcia Antoniego Barnaby Jabłonowskiego. Jego projektantem był twórca warszawskich Łazienek – Dominik Merlini. Korpus główny, piętrowy, oparty jest na rzucie prostokąta i nakryty spadowym dachem. Jego ozdobą jest czterokolumnowy portyk. W 1902 roku do pałacu dobudowano od strony północnej nowe skrzydło.

Wnętrze budowli urzeka sztukatorskimi i malarskimi ozdobami. Charakterystyczną cechą pomieszczeń są zaokrąglone naroża. Świetnie zachowały się klasycystyczne piece i stylowe meble. Zespół pałacowy obejmuje również dwie oficyny z XVIII wieku, stajnię, wozownię (znajduje się w niej kolekcja zabytkowych sań i powozów). Za pałacem rozciąga się park krajobrazowy. Pałac dość często zmieniał właścicieli. W 1919 roku stał się własnością Skarbu Państwa, z przeznaczeniem na siedzibę Prezydenta RP. Od 1928 roku mieści się tu znana stadnina koni.

Pałac w Pawłowicach

Pawłowice Pałac klasycystyczny zbudowany został w latach 1779-92 dla Maksymiliana Mielżyńskiego. Projektował go Karol Gotthard Langhans, przyszły twórca Bramy Brandenburskiej w Berlinie. Pałac ten łączy się z dwiema ćwierćkolistymi galeriami oficyn.

W trójkondygnacyjnym gmachu głównym zwraca uwagę potężny, czterokolumnowy portyk zwieńczony attyką, ozdobioną czterema alegorycznymi postaciami. Wnętrze pałacu zaprojektował Jan Chrystian Kamsetzer, związany z dworem króla Stanisława Augusta. Największe wrażenie robi jednak sala balowa z 24 marmoryzowanymi kolumnami o korynckich kapitelach, bogatą dekoracją stiukową i intarsjowaną podłogą. ba

Pałac Lubasz 64 -720 Lubasz, ul. Wiejska 34 tel. 67 25562 95 Pałac – Ośrodek Leśny 64-830 Margonin, ul. Kościuszki 47 tel./fax 67 285 51 11 Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy 31-047 Kraków, ul. Sarego 2 Zakład Doświadczalny Pawłowice 64-122 Pawłowice, ul. Mielżyńskich 14 tel. 65 529 91 92 www.zzdpawlowice.pl Stadnina Koni 64-000 Racot, ul. Dworcowa 5 tel. 65 511 79 58

Ośrodek Integracji Europejskiej 63-805 Łęka Mała, Rokosowo tel. 65 573 33 08, 65 573 11 56 fax 65 573 33 04

Kazimierz Raczyński, objąwszy urząd starosty generalnego wielkopolskiego postanowił w leżącym niedaleko Poznania Rogalinie wybudować okazałą rezydencję. W latach 1768–76 powstało tu regu-larne, późnobarokowe założenie pałacowo-parkowe w typie „pomiędzy dziedzińcem i ogrodem”, które przetrwało do dziś w niezmienionym kształcie. Pałac składa się z głównego budynku i połączonych z nim ćwierćkolistymi skrzydłami dwóch oficyn bocznych. Za pałacem rozciąga się ogród francuski, a dalej – angielski, w którym można podziwiać słynne dęby: „Lecha”, „Czecha” i „Rusa”.

Sieraków kusi przede wszystkim zamkiem Opalińskich. Z oryginalnego zamku pozostały piwnice jednego ze skrzydeł. W latach 1993 – 1995 zrekonstruowano to skrzydło i otwarto w nim muzeum. Przeniesiono tu wówczas pięć sarkofagów rodziny Opalińskich, które wcześniej znajdowały się w podziemiach kościoła parafialnego. Zanim trafiły do piwnicy zamkowej zamienionej na kryptę z ołtarzem, odzyskały pierwotny blask. Sarkofagi byłych właścicieli zamku i miasta są prawdziwymi dziełami sztuki, których zazdrości wiele muzeów. Są świadectwem historii znakomitej rodziny szlacheckiej, historii Polski i regionu.

Muzeum organizuje także wystawy czasowe.

Pałac w Rogalinie

FOTO: ARCHIWUM URZĘDU MIASTA I GMINY W SIERAKOWIE

FOTO: ARCHIWUM MUZEUM NARODOWEGO W POZNANIU AUTOR: P. NAMIOTA

Pałac w Rogalinie

Muzeum Zamek Opalińskich

www.rokosowo.pl

Zamek można zwiedzać po uprzednim umówieniu się telefonicznie

Muzeum Zamek Opalińskich 64 – 410 Sieraków, ul. Stadnina 3a tel. 61 29 52 392 www.muzeum-sierakow.pl

FOTO: Z. SZMIDT

Sieraków

www.palac-racot.pl

Rogalin - Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu 62-022 Rogalin, ul. Arciszewskiego 2 tel. 61 813 80 30; 61 813 80 54 www.mnp.art.pl

ba

Rogalin

office@kwilcz.pl www.kwilcz.pl

Zamek w Rokosowie

Rokosowo Na miejscu dworu obronnego, w 1854 roku, w Rokosowie wzniesiono zamek dla Józefa Mycielskiego.

Zaprojektował go Fryderyk August Stüler, nawiązując w architekturze do form romantycznego gotyku. Przez kilka pokoleń zamek należał do wielkopolskiej linii Czartoryskich. Jest to budynek dwupiętrowy, zbudowany na planie prostokąta z dwoma czterokondygnacyjnymi okrągłymi wieżami od frontu. Około 1885 roku dostawiono doń przybudówkę. Zamek okala fosa i park krajobrazowy, nawiązujący w klimacie do sztuki ogrodowej XIX wieku (atrakcja dla miłośników starych drzew).

Zamki, pałace, dwory

19

Zamki, pałace, dwory FOTO: ARCHIWUM ZAMKU W WĄSOWIE

Pałac Sczanieckich w Wąsowie

FOTO: ARCHIWUM ZAMKU W WĄSOWIE

FOTO: ARCHIWUM ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ LESZNO-REGION

Zamek w Rydzynie

ba

Rydzyna

Zamek Hardtów w Wąsowie

FOTO: ARCHIWUM UMiG W SZAMOTUŁACH

Zamek zbudowany został według projektu Józefa Szymona Belottiego, na sztucznej wyspie, na ruinach XV-wiecznego zamku warownego. Około 1700 roku przebudował go Pompeo Ferrari. Obecna forma (po odbudowie z lat 1972–82) przypomina stan, jaki nadał zamkowi w latach 1766–96 Ignacy Graff. Jest to budowla barokowa, czterokondygnacyjna, oparta na planie czworoboku z dziedzińcem pośrodku, o dość surowej bryle, z czterema kwadratowymi narożnymi wieżami. Do zamku prowadzi wejście przez późnobarokowy (zbudowany nad fosą około 1750 roku) mostek kamienny z ozdobną bramą. Po wschodniej stronie zamku rozciąga się park. W zamku mieści się muzeum i hotel.

Wąsowo Zespół pałacowo-parkowy w Wąsowie obejmuje pałac Sczanieckich i zamek Hardtów. Ten pierwszy jest starszy. Sylwester Sczaniecki, starosta średzki wzniósł typową dla końca XVIII wieku rezydencję szlachecką. Richard von Hardt, nowy właściciel majątku, mimo istniejącej siedziby, wzniósł w latach 1870–72 okazałą budowlę, nawiązująca stylistycznie do zamków średniowiecznych. Na wieść o planowanej wizycie Wilhelma II, Friedrich Wilhelm von Hardt rozbudował zamek, nadając mu charakter neogotycki. Od 1995 roku zespół pałacowozamkowy jest w rękach prywatnych i pełni funkcje hotelowe. Posiadłość otacza park angielski.

ba

ba

W parku nad Lutynią, Andrzej Gorzeński zbudował klasycystyczny pałac, który zaprojektował Stanisław Zawadzki. Związki fundatora z masonerią widać w architekturze i nietypowych wnętrzach. Wzniesiony w 1797 roku piętrowy pałac łączy się półkolistymi galeriami z oficynami bocznymi, tworząc podkowę

albo, jak chcą niektórzy, literę G – symboliczną dla masonerii. W 1831 roku kilka tygodni spędził tu Adam Mickiewicz, który próbował przebić się do powstania listopadowego, trwającego w zaborze rosyjskim. Późniejsi interpretatorzy jego twórczości usiłowali się dopatrzeć wpływu życia w pałacu w Śmiełowie na treść „Pana Tadeusza”. Od 1975 roku w pałacu mieści się Muzeum Adama Mickiewicza.

Baszta Halszki w Szamotułach

SZAMOTUŁY

Zamek Górków i baszta Halszki

20

Zamki, pałace, dwory

FOTO: ARCHIWUM UMiG W ŻERKOWIE

Historia zamku Górków sięga XV wieku. Budowla wielokrotnie zmieniała swój wygląd. Kolejni właściciele i czasy odciskały na niej swoje piękno.

W ostatniej ćwierci XX wieku, zamek Górków powrócił do gotyckiego charakteru. Jednak z dawnego warownego założenia pozostały jedynie fragmenty fosy i wałów ziemnych oraz baszta Halszki z pierwszej połowy XV wieku. Jest ona najstarszą częścią rezydencji. Zbudowana na planie czworokąta, ma trzy kondygnacje i nakryta jest wysokim czterospadowym dachem. Pierwotnie pełniła funkcje obronne, potem mieszkalne (w XVI wieku Łukasz Górka, wojewoda poznański, więził tu swoją żonę Halszkę), a teraz urządzono w niej muzeum historii miasta. W dawnym zamku można dziś podziwiać wnętrza magnackie, natomiast w gotyckich piwnicach umieszczono wielką kolekcję ikon zarekwirowanych podczas próby przemytu na polskich granicach. Nieopodal zamku stoi monumentalna gotycka kolegiata. Do znajdującego się w niej cudownego obrazu Matki Boskiej Kazańskiej, od czterech stuleci przybywają pielgrzymi.

Pałac w Śmiełowie

Śmiełów

Okonek

Muzea i skanseny

Jastrowie Złotów Gwda

Krajenka

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Wyrzysk Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin Gołańcz

Czarnków

Wieleń

Noteć

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec Puszcza Notecka Jaracz Warta Wronki Sierakowski Park Krajobrazowy

Rogoźno

Szamotuły

Sieraków

Wąsowo

Oborniki

Rokietnica

Pniewy

Lwówek

POZNAŃ

Nowy Tomyśl

Opalenica Buk

Zbąszyń

Grodzisk Wielkopolski

Obra

Lednica

Wielichowo

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Kórnik

Śmiełów

Jarocin

na

Gębice

Russów

Raszków Miejska Górka Jutrosin Rawicz

Zduny Sulmierzyce

Dobra

Koźminek

KALISZ Opatówek

Lewków

Krotoszyn

Dąbie

Turek

Żelazków

Dobrzyca Gołuchów

Kobylin

Bojanowo

Tuliszków

Stawiszyn

os

Grabonóg

Pleszew

Pępowo Krobia

A2

Rychwał

Nowe Miasto nad Wartą Borek Wielkopolski

Koło

Zagórów

Pr

Rokosowo

Poniec

Kłodawa

KONIN Stare Miasto

Warta Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Pawłowice Rydzyna

Przedecz Licheń

Golina

Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Książ Wielkopolski

Gostyń

Rydzyna

Sompolno

Ślesin

A2

Środa Wielkopolska

Zaniemyśl

Cichowo Krzywiń Dolsk Lubiń

Osieczna

GŁOGÓW LESZNO

Kleczew

Słupca

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

Śmigiel

Powidz

Grzybowo Września Giecz Koszuty

Kościan

Cichowo

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Kostrzyn

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Rakoniewice

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Luboń Puszczykowo

Szreniawa Stęszew

Mieleszyn

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły

A2

Wolsztyn

Skoki

Ostroróg

Kwilcz

Mniszki Miedzichowo

Mieścisko

Obrzycko

Słopanowo

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód Pszczewski Park Krajobrazowy

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski Przygodzice

Odolanów Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

Zamek w Rydzynie 64-130 Rydzyna, pl. Zamkowy 1 tel. 65 529 50 40 www.zamek-rydzyna.com.pl tel./fax 65 529 50 26 zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu

Skansen Filmowy Soplicowo - Marek Pinkowski 64-010 Krzywiń, Cichowo 11 tel. 65 517 71 77 www.krzywin.pl Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy Wielkopolski Park Etnograficzny 62-261 Lednogóra, Dziekanowice 32 tel. 61 427 50 10 sekretariat@lednicamuzeum.pl fax 61 427 50 20 www.lednicamuzeum.pl

FOTO: ARCHIWUM UMiG W KRZYWINIU

Muzeum Adama Mickiewicza 63-210 Żerków, Śmiełów tel. 62 74 03 164 www.mnp.art.pl Muzeum - Zamek Górków 64-500 Szamotuły, ul. Wroniecka 30 tel/fax: 61 29 218 13, 29 226 29 zamek@zamek.org.pl www.zamek.org.pl Zespół Pałacowo-Parkowy 64-314 Wąsowo, ul. Parkowa 1 tel. 61 447 26 13, fax 61 447 26 19 www.wasowo.pl

Skansen Filmowy Soplicowo w Cichowie

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W GNIEŹNIE WWW.TURYSTYKA.POWIAT-GNIEZNO.PL

FOTO: ARCHIWUM SKANSENU FILMOWEGO SOPLICOWO

Zwiedzanie po uprzednim uzgodnieniu z sekretariatem szkoły

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W GOSTYNIU

Zespół Szkół Rolniczych im. Generała Józefa Wybickiego w Grabonogu 63-820 Piaski sekretariat@grabonog.pl tel. 65 573 91 46, 65 573 91 47 www.grabonog.pl

Skansen Filmowy Soplicowo w Cichowie

Wielkopolski Park Etnograficzny

DZIEKANOWICE

Wielkopolski Park Etnograficzny Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach rozpościera się nad Jeziorem Lednickim. Uważany jest za jeden z największych w Europie. Zgromadzone w nim budynki, w większości z XVIII i XIX wieku, pochodzą z całej historycznej Wielkopolski.

Możemy na przykład porównać chałupę z 1602 roku z chałupą z 1936 roku – obie konstrukcji sumikowo łątkowej. Ciekawe zderzenie kultur. W skansenie można się poczuć jak w dawnej wsi, bo obok zagród z różnych epok i stron Wielkopolski, ustawiono wiatraki, kościółek, spichlerz, kuźnię… Budynki są urządzone tak, jakby ktoś w nich mieszkał i na chwilę tylko wyszedł na przykład w pole.

ba

Muzeum bł. Edmunda Bojanowskiego w Grabonogu

CICHOWO

GRABONÓG

Skansen Filmowy Soplicowo

Muzeum bł. Edmunda Bojanowskiego

Adam Mickiewicz podczas swojego pobytu w Wielkopolsce (1831-32) przebywał również na Ziemi Krzywińskiej (między innymi w Kopaszewie). W Cichowie natomiast mieszka Marek Pinkowski, twórca „Akademii zwierząt filmowych”, którego bociany „wystąpiły” w filmie Andrzeja Wajdy „Pan Tadeusz”.

Opiekun bocianów-aktorów tak zafascynował się planem zdjęciowym, że namówił władze gminy Krzywiń i producentów filmu, aby w Cichowie powstał skansen filmowy – „Soplicowo”. Otwarto go 26 czerwca 1999 roku. Tworzy go folwark zaprojektowany przez Allana Starskiego dla potrzeb filmu.

Zabudowania otacza ogród Zosi, a ożywiają go zwierzęta – „gwiazdy filmowe”. W budynkach można obejrzeć stroje i rekwizyty oraz posłuchać muzyki Wojciecha Kilara z filmu „Pan Tadeusz”. Właścicielem Skansenu Filmowego Soplicowo jest "Krzywińskie Towarzystwo Kulturalne".

Klasycystyczny dwór w Grabonogu pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku. W elewacji frontowej zwraca uwagę ryzalit z drewnianymi pilastrami. We dworze tym urodził się bł. Edmund Bojanowski, działacz oświatowy i religijny, założyciel pierwszych na ziemiach polskich ochronek i Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP. Od 1981 roku mieści się tu muzeum o charakterze etnograficznym. Na parterze prezentowane są eksponaty archeologiczne z okolic Grabonogu, stroje biskupiańskie, instrumenty muzyczne, zbiory etnograficzne z podgostyńskich wiosek. Urządzono tu także salonik w stylu biedermeier. Na piętrze jest pokoik, w którym zgromadzono pamiątki po bł. Edmundzie Bojanowskim.

Drugim „mieszkańcem” dworu jest profesor Stanisław Helsztyński, który ofiarował znaczną liczbę dokumentów, fotografii, książek, rękopisów. Ten warsztat pisarski dał początek bibliotece i czytelni, które mieszczą się w nowym dworze.

Muzea i skanseny

21

Muzea i skanseny OPATÓWEK

Muzeum Historii Przemysłu

FOTO: ARCHIWUM UG W OPATÓWKU

FOTO: ARCHIWUM UG W OPATÓWKU

Budynek Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku

Ekspozycja Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku

FOTO: ARCHIWUM UG W OPATÓWKU

Adolf Gottlieb Fiedler, przybyły z Saksonii przedsiębiorca i kupiec, wybudował w latach 1824-25, w miasteczku rządowym Opatówek (obecnie wieś gminna) fabrykę sukienniczą. Pozostał po niej ogromny gmach u zbiegu ulic Poniatowskiego i Kościelnej. To bardzo cenny zabytek klasycystycznej architektury fabrycznej I połowy XIX wieku. Do dziś zachowały się w nim oryginalne drewniane stropy z potężnymi belkami, dochodzącymi do 14 m długości, a także piękna klatka schodowa o żeliwnej konstrukcji, z otwartą przestrzenią wewnątrz, służącą zapewne do pionowego transportu towarów. To idealne miejsce, by prezentować w nim, m.in. XIXwieczne napędy i pracujące maszyny. We wsi warto też zwrócić uwagę na najstarszy w Polsce most żelazny, który znajduje się w parku, nieopodal ruin dawnego pałacu. Umożliwia on przejście przez kanał łączący rzeczkę Cienię ze stawem, będącym pozostałością fosy urządzonej w XIV wieku dla zamku.

Drugą ciekawostką we wsi jest figura św. Jana Nepomucena. Zwykle figury św. Jana Nepomucena wykonane są z kamienia, ale ta w Opatówku jest drewniana (pochodzi z XVII wieku). Najczęściej stoją na mostach lub przy przeprawach rzecznych.

W Opatówku figurę ustawiono przy ul. św. Jana, również w pobliżu mostku nad strumykiem, który obecnie płynie rurami. Figura po renowacji została umieszczona w miejscowym kościele, a na ulicy pojawiła się wierna kopia. ba

Most żelazny w Opatówku ba

Muzeum Okręgowe im.

Stanisława Staszica Muzeum Okręgowe im. Stanisława Staszica w Pile zajmuje chyba najpiękniejszy budynek w mieście.

Swoim stylem nawiązuje on do włoskiej architektury willowej. Pochodzi z połowy XIX wieku. Trudno się więc dziwić, że w okresie dwudziestolecia międzywojennego był siedzibą konsulatu polskiego.

Muzeum Okręgowe gromadzi głównie zbiory archeologiczne i etnograficzne pochodzące z północnej Wielkopolski. Ozdobą kolekcji jest zbiór zakonserwowanych drewnianych elementów konstrukcji grobli z połowy III tys. p..n.e. będących częścią przeprawy przez Dolinę Noteci w Żuławce Małej.

Miłośnicy sztuki użytkowej znajdą tu niezwykłej urody kolekcję wyrobów Fabryki Fajansów Stanisława Mańczaka w Chodzieży.

22

Muzea i skanseny

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W PILE AUTOR: M. FIJAŁKOWSKA

PIŁA

FOTO: ARCHIWUM UM W PILE

FOTO: ARCHIWUM UM w PILE

Muzeum Okręgowe im. Stanisława Staszica w Pile

ba

Wiatrak w Muzeum Kultury Narodowej w Osieku nad Notecią

OSIEK NAD NOTECIĄ Dom Stanisława Staszica w Pile

PIŁA

Dom Stanisława Staszica Najbardziej znanym obywatelem Piły był Stanisław Staszic, filozof, przyrodnik, działacz polityczny, pisarz i ksiądz, jeden z najwybitniejszych umysłów doby polskiego Oświecenia. Muzeum jemu poświęcone powstało w 1951 roku. Urządzono je w domu Stasziców, w dzielnicy zwanej „Zamościem”. Staszicowie mieli tam folwark. Po II wojnie światowej został tylko mocno zniszczony dom. Zbiory muzealne liczą około 1400 obiektów związanych z oświeceniowym myślicielem oraz muzealia ilustrujące jego epokę. Muzeum posiada bibliotekę liczącą ponad 2700 woluminów.

Muzeum Kultury Ludowej Muzeum tworzą dwa odrębne działy: archeologiczny i etnograficzny. W pierwszym prezentowane są eksponaty pozyskane w ramach badań archeologicznych prowadzonych na tym terenie od lat 60. ubiegłego stulecia. W trzech pawilonach zostały wyeksponowane, w pierwotnym podłożu, najciekawsze groby. Nieopodal utworzono wieś typu owalnicowego. W skansenie oprócz chałup, budynków gospodarczych można zobaczyć także wiatraki, kuźnię, tartak, chatę, która łączyła w sobie mieszkanie nauczyciela i izbę elementarnej szkoły wiejskiej (połowa XIX wieku). Obiekty zgromadzone w skansenie pochodzą z obszaru dorzecza środkowego Noteci, a więc Puszczy Noteckiej, Pałuk i Krajny.

Okonek

Jastrowie Złotów Gwda

Krajenka

Piła

Łobżenica

Osiek nad Notecią

Wysoka

PIŁA

Wyrzysk

Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin

Noteć

Sieraków

Warta Wronki Sierakowski Park Krajobrazowy

Rogoźno Oborniki

Rokietnica

Lwówek

POZNAŃ

Opalenica Buk

Wolsztyn

Obra

Luboń Puszczykowo

Stęszew

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Grodzisk Wielkopolski

Wielichowo

Powidz

Książ Wielkopolski

Koło

Stare Miasto Zagórów

A2 Rychwał

Jarocin

Tuliszków

Dąbie

Turek

Dobra

Stawiszyn

na

Pleszew

os Pr

Gębice

KONIN

Nowe Miasto nad Wartą Borek Wielkopolski

Żelazków Dobrzyca

Russów Gołuchów

Pępowo Krobia

Kłodawa Golina

Warta Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Rokosowo

Poniec

Przedecz Licheń

Gostyń Pawłowice Rydzyna

Sompolno

Ślesin

A2 Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Środa Wielkopolska

Zaniemyśl

Cichowo Krzywiń Dolsk Lubiń

Osieczna

LESZNO

Kleczew

Słupca Koszuty Kórnik

Kościan

Śmigiel

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Grzybowo Września Giecz

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Kostrzyn

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Rakoniewice

Mieleszyn

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Puszczykowo

Szreniawa

Rakoniewice

Skoki

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły

A2 Zbąszyń

Mieścisko

Obrzycko Słopanowo

Pniewy

Nowy Tomyśl

Jaracz

Ostroróg

Kwilcz

Mniszki Miedzichowo

Wągrowiec

Rogoźno

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Puszcza Notecka

Pszczewski Park Krajobrazowy

Gołańcz

Czarnków

Wieleń Krzyż Wielkopolski

Kobylin

Raszków Miejska Górka Jutrosin Rawicz

Russów

Zduny Sulmierzyce

Koźminek

KALISZ Opatówek

Lewków

Krotoszyn

Bojanowo

Opatówek

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski Przygodzice

Odolanów Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

FOTO: ARCHIWUM UM W RAKONIEWICACH

Muzeum Historii Przemysłu 62-860 Opatówek, ul. Kościelna tel. 62 761 86 26 www.opatowek.muzeum.pl Muzeum Kultury Ludowej 89-333 Osiek nad Notecią, ul. Dworcowa 10 tel. 67 286 60 90 www.muzeum.pila.pl Muzeum Stanisława Staszica 64-920 Piła, ul. Browarna 18 tel. 67 21 31 567 biuro@muzeumstaszica.pl www.muzeumstaszica.pl Muzeum Okręgowe im. Stanisława Staszica 64-920 Piła, ul. Browarna 7 tel. 67 212 71 37/32 muzeum@muzeum.pila.pl www.muzeum.pila.pl

RAKONIEWICE

Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa W Rakoniewicach zachowała się typowa zabudowa małomiasteczkowa. Szczególną uwagę zwraca jednak dawny ewangelicki kościół szachulcowy, w którym obecnie mieści się Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa. Jest to kościół o konstrukcji szkieletowej,

Muzeum Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera 62-041 Puszczykowo, ul. Słowackiego 1 tel. 61 81 33 794 marekfiedler@pro.onet.pl www.fiedler.pl

z wypełnieniem glinianym, częściowo ceglanym, otynkowany. Postawiony został w 1763 roku, na planie prostokąta z wieżą. Po obu stronach nawy zachowały się dwukondygnacyjne balkony. Na parterze można podziwiać wozy strażackie, sikawki konne, motopompy… Na pierwszym balkonie wyeksponowane zostały mundury, dokumenty, odznaki, czasopisma, a na drugim – plakaty.

ba

Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa 62-067 Rakoniewice, ul. Kościelna 1 tel. 61 444 11 58 www.cmp-muzeum.pl/rakoniewice.htm Muzeum Regionalne im. Wojciechy Dutkiewicz 64-610 Rogoźno, pl. Karola Marcinkowskiego tel. 67 261 80 78 Skansen Wsi Podkaliskiej Dworek Marii Dąbrowskiej w Russowie 62-816 Tykadłów, Russów tel. 62 769 12 65 www.muzeum.kalisz.pl

ba

Muzeum powstało jeszcze za życia pisarza i podróżnika w 1974 roku. Autor „Dywizjonu 303” zdeponował w swojej willi i ogrodzie pamiątki przywożone z licznych egzotycznych podróży. Z czasem jego synowie zaczęli wzbogacać rodzinne muzeum o pamiątki ze swoich wędrówek po świecie. W willi, oprócz egzotycznych eksponatów, można podziwiać książki Arkadego Fiedlera wydawane na całym świecie. Istnieje także ekspozycja zewnętrzna, zwana Ogrodem Tolerancji, na którą składają się nie tylko oryginalne rzeźby i totemy, ale także pomniejszone kopie takich obiektów jak piramida Cheopsa, Kalendarz Azteków, Brama Słońca z okolic Jeziora Titicaca… Dużym zainteresowaniem zwiedzających cieszy się replika żaglowca Krzysztofa Kolumba, Santa Maria, w skali 1:1.

FOTO: ARCHIWUM MUZEUM OKRĘGOWEGO ZIEMI KALISKIEJ

PUSZCZYKOWO

Muzeum Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W OBORNIKACH AUTOR: B.A. JERAN

FOTO: Z. SZMIDT

Muzeum w Puszczykowie

Dworek w Russowie Muzeum Regionalne w Rogoźnie

RUSSÓW

Muzeum Regionalne

Skansen Wsi Podkaliskiej i Dworek Marii Dąbrowskiej

Muzeum Regionalne w Rogoźnie powstało dzięki uporowi miejscowych działaczy społecznych.

Zaczynem były pamiątki związane z powstaniem wielkopolskim, gromadzone przez regionalistkę Wojciechę Dutkiewicz. Muzeum Regionalne im.

Wojciechy Dutkiewicz otwarto 29 stycznia 1983 roku, w dawnym ratuszu. Można w nim poznać historię Rogoźna i jego okolic od czasów prehistorycznych po współczesne. Dawny ratusz to budynek jednopiętrowy. Główny korpus budynku według projektu J. Offendingena pochodzi z lat 1826-28. Z pierwotnego wyposażenia zachowały się drzwi do skarbca kasy miejskiej z 1914 roku oraz kilkanaście krzeseł z sali sesyjnej z końca XIX wieku.

Maria Dąbrowska urodziła się i wychowała w Russowie nieopodal Kalisza. Nie dożyła chwili, kiedy odbudowano rodzinny dworek i w 1971 roku otwarto w nim muzeum jej imienia. Odtworzono tu wnętrza, w jakich pisarka mogła żyć jako dziecko.

Zachowało się też trochę pamiątek po autorce „Na wsi wesele”. Nieopodal dworku pisarki znajduje się Skansen Wsi Podkaliskiej, w którym można podziwiać zabytki budownictwa ludowego z XIX i XX wieku. Przeniesiono tu między innymi chałupę z Takotomyśla, stodołę z Godziesz, oborę ze Skrzatek, chałupę wyrobnika z Dobrca, drewniany Sołek (lamus) z Russowa, spichlerz z Kuźnicy Grabowskiej…

ROGOŹNO

Muzea i skanseny

23

Okonek

Jastrowie Złotów Gwda

Krajenka

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Wyrzysk Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Tarnowo Pałuckie

Margonin

Gołańcz

Czarnków

Wieleń

Noteć

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec Puszcza Notecka Jaracz

Słopanowo

Sieraków

Warta Wronki Sierakowski Park Krajobrazowy

Rokietnica

Lwówek

POZNAŃ

A2 Nowy Tomyśl

Opalenica Buk

Zbąszyń

Grodzisk Wielkopolski

Wolsztyn

Wolsztyn

Skoki

Stęszew

Wielichowo

Książ Wielkopolski

Kościan

Krzywiń Dolsk Lubiń

Borek Wielkopolski

Gębice

Tuliszków

Dąbie

Turek

Dobra

Stawiszyn Żelazków

Dobrzyca

Russów Gołuchów

Pępowo Krobia

A2 Rychwał

Pleszew

na

Rokosowo

Poniec

Zagórów

Jarocin

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Pawłowice Rydzyna

Koło

Stare Miasto

Warta Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Gostyń

LESZNO

KONIN

os

Osieczna

Golina

Nowe Miasto nad Wartą

Cichowo

Śmigiel

Kłodawa

A2 Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Środa Wielkopolska

Zaniemyśl

Przedecz Licheń

Koszuty

Kórnik

Sompolno

Ślesin Słupca

Pr

Osieczna

Kleczew

Giecz

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Powidz

Grzybowo Września

Szreniawa

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Kostrzyn

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Rakoniewice

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Luboń Puszczykowo

Szreniawa

Mieleszyn

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły Pniewy

Nowy Tomyśl

Obra

Mieścisko

Oborniki

Ostroróg

Kwilcz

Mniszki Miedzichowo

Rogoźno

Obrzycko

Słopanowo

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód Pszczewski Park Krajobrazowy

Kobylin

Raszków Miejska Górka Jutrosin Rawicz

Zduny

Sulmierzyce

Sulmierzyce

Koźminek

KALISZ Opatówek

Lewków

Krotoszyn

Bojanowo

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski Przygodzice

Odolanów Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

FOTO: ARCHIWUM MUZEUM ROLNICTWA I PRZEMYSŁU ROLNO-SPOŻYWCZEGO W SZRENIAWIE

FOTO: ARCHIWUM MUZEUM ROLNICTWA I PRZEMYSŁU ROLNO-SPOŻYWCZEGO W SZRENIAWIE

Muzeum w Szreniawie

Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego 62-052 Komorniki, ul. Dworcowa 5 tel. 61 81 07 629 muzeum@muzeum-szreniawa.pl www.muzeum-szreniawa.pl Muzeum Marcina Rożka 64-200 Wolsztyn, ul. 5 Stycznia 34 tel. 68 384 26 48 www.muzea-wolsztyn.com.pl Skansen Budownictwa Ludowego Zachodniej Wielkopolski 64-200 Wolsztyn, ul. Bohaterów Bielinka 26 tel. 68 384 26 19 www.muzea-wolsztyn.com.pl

Muzeum w Szreniawie

SZRENIAWA

24

Muzea i skanseny

ba

Skansen w Wolsztynie

WOLSZTYN

Skansen Budownictwa Ludowego Zachodniej Wielkopolski Przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Wolsztyńskiego, na 3,5 hektarowym obszarze rozpościera się Skansen Budownictwa Ludowego Zachodniej Wielkopolski. Urządzono tu między innymi zagrodę, którą tworzą: karczma o konstrukcji zrębowej (z 1706 roku) z Nowego Solca, stodoła zrębowa (koniec XVIII wieku) z Solca, stajnia z wozownią i komorą (XIX wiek) z Szarek, ośmioboczna studnia zrębowa (XVIII wiek) z Jastrzębska i chałupa parobka (XIX wiek) z Nowej Tuchorzy... Jak na rekonstrukcję wielkopolskiej wsi przystało, po drodze można się natknąć na kuźnię czy kapliczkę. Zabudowania sprawiają jakby żyły, o czym zaświadcza obecność zwierząt domowych i ekspozycje w poszczególnych obiektach.

FOTO: W. LIS

FOTO: ARCHIWUM MUZEUM ROLNICTWA I PRZEMYSŁU ROLNO-SPOŻYWCZEGO W SZRENIAWIE

Muzeum w Szreniawie

Muzeum w Szreniawie

Urząd Miasta i Gminy Osieczna 64 -113 Osieczna, ul. Powstańców Wielkopolskich 6 tel. 65 535 00 16 Muzeum Regionalne Ziemi Sulmierzyckiej 63–750 Sulmierzyce, Rynek 1 tel. 62 722 34 80, 62 722 32 18 Urząd Miasta w Nowym Tomyślu 64-300 Nowy Tomyśl, ul. Poznańska 33 tel. 61 442 66 12 www.olederskieosadnictwo.nowytomysl.pl Kościół pw. św. Mikołaja - Tarnowo Pałuckie Parafia pod wezwaniem śś. Piotra i Pawła 62-105 Łekno, ul. Poprzeczna 3 tel. 61 261 60 84 (kontakt przez organistę)

FOTO: W. LIS

Muzeum w Szreniawie tworzą: pałac, zabudowania folwarczne, fragment parku – łącznie 10 hektarów powierzchni. Trudno się więc dziwić, że na takim obszarze nie brakuje ogrodu zielarskiego, a nawet pola uprawnego, na którym pokazuje się, na czym polega czteropolówka: obsiewanie na przemian roślinami okopowymi, jarymi, motylkowymi i oleistymi.

W pałacu z 1853 roku prezentowana jest historia wsi, w zabudowaniach folwarcznych i specjalnych pawilonach tematycznych można oglądać zbiory zgromadzone według następujących tematów: kultura techniczna rolnictwa, hodowla zwierząt, bartnictwo i pszczelarstwo, uprawa roślin i ogrodnictwo, chmielarstwo i wikliniarstwo, łowiectwo i rybactwo śródlądowe, etnografia, historia i sztuka. Podczas licznych festynów w Szreniawie ciekawość budzą zbiory techniczne, wśród których znajduje się kolekcja siedmiu lokomobil parowych oraz kolekcja traktorów używanych w polskim rolnictwie. Atrakcją są również wozy gospodarskie i sanie. Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno – Spożywczego ma 5 oddziałów: Muzeum Młynarstwa i Wodnych Urządzeń Przemysłu Wiejskiego w Jaraczu (tel. 67 261 05 15), Muzeum Wikliniarstwa i Chmielarstwa w Nowym Tomyślu (tel. 61 442 23 11), Muzeum Przyrodniczo - Łowieckie w Uzarzewie (tel. 61 818 12 11), Muzeum Gospodarki Mięsnej w Sielinku (tel. 61 447 36 14) oraz Muzeum i Skansen Pszczelarstwa w Swarzędzu (tel. 61 651 18 17).

Kościół pw. św. Mikołaja Słopanowo (parafia Obrzycko) tel. do kościelnego w Słopanowie 61 291 34 54 tel. do proboszcza w Obrzycku 61 291 32 32 FOTO: ARCHIWUM MUZEUM ROLNICTWA I PRZEMYSŁU ROLNO-SPOŻYWCZEGO W SZRENIAWIE

Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego

Muzeum Marcina Rożka w Wolsztynie

WOLSZTYN

Muzeum Marcina Rożka Marcin Rożek wrócił do rodzinnego miasta w 1934 roku. We wnętrzach jego domu urządzono ekspozycję poświęconą życiu i twórczości rzeźbiarza.

W ogrodzie można podziwiać kopie niektórych rzeźb. Dwie sale przeznaczono na wystawy czasowe.

Muzeum gromadzi także pamiątki po innym sławnym obywatelu Wolsztyna - Józefie Marii HoeneWrońskim, filozofie i matematyku, który urodził się tu w 1776 roku. Trzeci sławny obywatel Wolsztyna Robert Koch, odkrywca bakterii wywołujących gruźlicę - ma osobne muzeum. Są to dwie sale, które mieszczą się w budynku dawnego szpitala dla ubogich (ul. Roberta Kocha 12, tel. 68 384 27 36).

Architektura drewniana

FOTO: Z. SZMIDT

FOTO: Z. SZMIDT

Polichromia w kościele w Słopanowie ba Kościół pw. św. Mikołaja w Słopanowie FOTO: Z. SZMIDT

SŁOPANOWO

Kościół pw. św. Mikołaja

Wiatrak w Osiecznej

OSIECZNA

Kraina wiatraków W Osiecznej podziwiać można trzy wiatraki - koźlaki.

Koźlaki były najpospolitszym typem wiatraków w Polsce. Stawiano je zazwyczaj na pagórkach. Cała konstrukcja spoczywała na czteroramiennym siodle – koźle, ukrytym w podstawie, a do wiatru ustawiano go zwykle za pomocą charakterystycznego długiego drąga i kołowrotku. Ściana z wejściem do wiatraka stanowiła front i wyróżniała się wystrojem architektonicznym: ozdobami, galeryjkami… Ściana przeciwległa ze śmigłem nazywa się wietrzna. Środkowy koźlak w Osiecznej pochodzi z roku 1763 i jest już wyremontowany. Dwa następne czekają na remont. Wiatraki stoją przy szosie do Leszna.

FOTO: Z. SZMIDT

Jest bodaj jedyną świątynią katolicką w Polsce, w której można spotkać wizerunek diabła. Pod chórem zachowała się polichromia przedstawiająca diabła, który trzyma za kołnierz kobietę. Wszystko wskazuje na to, że jest karczmarką, ponieważ w ręku dzierży kufel piwa. Kościół pw. św. Mikołaja wzniesiony został w 1695 roku, w konstrukcji zrębowej, oszalowany. Jest to świątynia jednonawowa, ze zwężonym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium.

Całe wnętrze pokryte jest polichromią o cechach ludowych, wykonaną w latach 1695-1701. Ołtarze są barokowe, a na belce tęczowej znajduje się między innymi późnogotycka rzeźba Matki Boskiej Bolesnej z XVI wieku.

Kościół pw. św. Mikołaja w Tarnowie Pałuckim

ba FOTO: Z. SZMIDT

Kościół pw. św. Mikołaja w Tarnowie Pałuckim

Ratusz w Sulmierzycach

SULMIERZYCE

Ratusz drewniany Drewniany ratusz w Sulmierzycach to jedyny taki obiekt w Polsce. Pierwsze informacje o ratuszu pochodzą z 1647 roku. Obecny został zbudowany w 1743 roku. W 1879 roku obniżono wieżę, zlikwidowano zegar i galerie podcieniowe. Jest to budynek o konstrukcji zrębowej, dwukondygnacyjny, wzniesiony na planie prostokąta. Wieńczy go czterospadowy dach kryty gontem. Tworzy on z trzech stron podcienia, wsparte na drewnianych słupach. Czworoboczna wieżyczka zwieńczona jest blaszanym hełmem. Ściany budynku zostały otynkowane.

Wewnątrz zachował się układ wnętrz z pokojem burmistrza i salą posiedzeń rajców na piętrze. W budynku mieści się obecnie Muzeum Regionalne Ziemi Sulmierzyckiej.

Jednonawowy kościół pw. św. Mikołaja oparty jest na konstrukcji zrębowej i uchodzi za najstarszy w Polsce kościół drewniany (wzniesiono go w ostatniej ćwierci XIV wieku). Prezbiterium jest zwężone i zamknięte prosto. Przy nawie od południa znajduje się niewielka kruchta, od zachodu – wieża z kruchtą w przyziemiu. Nawę zakrywa strop, natomiast w prezbiterium mamy pozorne sklepienie belkowe.

Atrakcją – obok wieku – tego kościółka są polichromie z około 1639 roku wykonane przez Walentego Podczosika z Kcyni. Malowidła przedstawiają sceny z życia św. Mikołaja i św. Małgorzaty (ściany nawy).

Strop pokrywa wyobrażenie Adoracji Trójcy Świętej i kasetony z wizerunkami proroków. Na ścianach prezbiterium urzekają swoim pięknem malowidła ze scenami z Nowego Testamentu. Sklepienie prezbiterium zdobią natomiast motywy roślinne.

Ołtarz główny wykonany jest w stylu późnego renesansu z obrazem Wniebowzięcia Matki Boskiej pośrodku i św. Mikołaja i św. Małgorzaty po bokach.

Ołtarze boczne mają charakter barokowy.

FOTO: ARCHIWUM UM W NOWYM TOMYŚLU

FOTO: ARCHIWUM UM W SULMIERZYCACH

TARNOWO PAŁUCKIE

Kościół pw. św. Mikołaja

Gospodarstwo olęderskie koło Nowego Tomyśla

NOWY TOMYŚL

Osadnictwo olęderskie Wokół Nowego Tomyśla osadnicy olęderscy osiedlali się od XVIII wieku. Najpierw zamieszkali w Sękowie, potem w Glinnie i Paproci. Z czasem zaczęli osiedlać się w Boruji Starej, Przyłęku, Jastrzębsku Starym, Grubasku, Nowej Róży… Ich osadnictwo charakteryzuje się tym, że gospodarstwa rozrzucone są na dużym obszarze. Zagrodę tworzyły zwykle: wąska chałupa, chlew i stodoła. Czasami stawiano osobną drewutnię i szopę. W centralnym punkcie podwórza stała studnia z żurawiem. W tej okolicy budowano chałupy szerokofrontowe, oparte na planie łagodnego prostokąta. Obecnie w wielu tych zagrodach rolnicy urządzili gospodarstwa agroturystyczne.

Architektura drewniana

25

Warto zobaczyć FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W OBORNIKACH AUTOR: B. A. JERAN

FOTO: ARCHIWUM UM W CHODZIEŻY

FOTO: ARCHIWUM UM W CHODZIEŻY

Domy tkaczy w Chodzieży

„Góra Talerz” w Chodzieży

Leśna Izba Edukacyjna w Obornikach

CHODZIEŻ

CHODZIEŻ

Domy tkaczy

Stok narciarski

Niemieccy sukiennicy i tkacze przybyli do Chodzieży dwoma falami w XVII i XVIII wieku. Wytyczyli nową ulicę, zwaną początkowo „Nowe Miasto”, a następnie Pod Lipami (obecnie ul. Kościuszki). Z tego okresu zachowały się ich domy. Reprezentują one typ szczytowo ustawionego do ulicy, parterowego domu, o szachulcowej konstrukcji ścian (obecnie są otynkowane). Na tyłach domów gospodarze budowali warsztaty i drewniane lamusy (przeznaczone do składowania wełny i sukna). W niektórych domkach zachowały się czarne kuchnie i stropy belkowe. Niestety, nie można ich zwiedzać, ponieważ są własnością prywatną.

„Góra Talerz” to najwyższe wzniesienie w granicach miasta (132 m n.p.m.). Rozpościera się z niego wspaniała panorama na Chodzież i okolicę. W 2003 roku grupa zapalonych narciarzy z Chodzieskiego Towarzystwa Narciarskiego zbudowała 200-metrowy odcinek nartostardy, która docelowo będzie mogła być wydłużona do 500 metrów. Na gotowym odcinku działa wyciąg narciarski. Jest to najdłuższy tego typu obiekt w północnej Polsce. Na szczycie wzniesienia urządzono taras widokowy.

OBORNIKI

Leśna Izba Edukacyjna Od kilku lat Nadleśnictwo Oborniki prowadzi „Leśną Izbę Edukacyjną Puszczy Noteckiej”. Można w niej zobaczyć nie tylko plansze poglądowe, ale także okazy ze świata roślin i zwierząt. Zwiedzanie trwa zwykle godzinę i połączone jest ze spacerem po ścieżce edukacyjnej „Ochrona przyrody a łowiectwo”.

W innym wariancie „lekcja” zaczyna się w Stobnicy (gdzie znajduje się Stacja Doświadczalna Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu), z której można wyruszyć na dwie ścieżki edukacyjne: „Dolina Kończaka” (1 - 4 godziny, po ustaleniu z leśnikiem) lub „Dębowy las” – (2 godziny plus ognisko w wigwamie). "Dolina Kończaka" znajduje się w leśnictwach Kiszewko i Podlesie. Ścieżka dydaktyczna "Dębowy Las" zlokalizowana jest na terenie leśnictwa Daniele w Nadleśnictwie Oborniki.

ba

GOŁUCHÓW

Ośrodek Kultury Leśnej

FOTO: A. ŁĄCKI

Romański słup drogowy w Koninie

KONIN Muzeum Leśnictwa w Gołuchowie

Warto zobaczyć

Romański słup drogowy Romański słup drogowy z inskrypcją łacińską z 1151 roku, ustawiony został prawdopodobnie przez wojewodę książęcego Piotra Wszebora na oznaczenie połowy drogi z Kalisza do Kruszwicy, na ważnym szlaku handlowym i państwowym oraz jako oznaka drogowego miru książęcego. Wykonano go z piaskowca, z pobliskiego Brzeźna. Liczący około 2,5 m wysokości słup jest najstarszym znakiem drogowym w Europie, poza granicami dawnego imperium rzymskiego. W przeszłości słup stał w pobliżu zamku. Obecnie znajduje się na terenie byłego cmentarza przy kościele pw. św. Bartłomieja. Pozostałe obiekty konińskiej Starówki to m.in.: gotycki kościół pw. św.

Bartłomieja, klasycystyczny ratusz z początku XIX wieku, dawna synagoga, dworek pisarki Zofii Urbanowskiej, zabytkowe kamienice przy placu Wolności.

FOTO: ARCHIWUM UG W GOŁUCHOWIE AUTOR: T. MARCINKOWSKI

FOTO: ARCHIWUM UG W GOŁUCHOWIE AUTOR: T. MARCINKOWSKI

Pokazowa Zagroda Zwierząt w Gołuchowie

26

FOTO: ARCHIWUM UG W GOŁUCHOWIE

Kiedy w 1853 roku właścicielami Gołuchowa zostali Jan i Izabella Działyńscy, wokół zamku zaczęli tworzyć park – arboretum, który obecnie zajmuje powierzchnię ponad 154 hektarów. W 1977 roku w kompleksie leśnym przylegającym do arboretum powstała Pokazowa Zagroda Zwierząt, w której można podziwiać żubry, dziki, daniele i koniki polskie. Miłośnicy przyrody i lasu mogą też zwiedzić Muzeum Leśnictwa. Ekspozycje stałe urządzono w Owczarni, Oficynie oraz Powozowni. W lesie sosnowym około 2,5 kilometra na południe od Gołuchowa można zobaczyć największy w Wielkopolsce głaz narzutowy o wysokości 3,5 metra i obwodzie 22 metrów zwany Kamieniem św. Kingi lub św. Jadwigi.

Jest to skandynawski różowy granit średnioziarnisty, który w jednaki sposób obrósł porostami nadającymi mu szary kolor, co legendami.

Kamień św. Kingi w Gołuchowie

Okonek

Jastrowie Złotów Gwda

Krajenka

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Wyrzysk Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Chodzież

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin

Gołańcz

Czarnków

Wieleń

Noteć

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec Puszcza Notecka Jaracz

Sieraków

Warta Wronki Sierakowski Park Krajobrazowy

Rogoźno

Oborniki

Mniszki Miedzichowo

Oborniki

Rokietnica

Pniewy

Lwówek

POZNAŃ

Opalenica Buk

Nowy Tomyśl

Nowy Tomyśl Obra

Rakoniewice Wielichowo

Kórnik

Książ Wielkopolski

Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Pleszew

Tuliszków

Dąbie

Turek

Dobra

Stawiszyn

na

Gębice

A2 Rychwał

Jarocin

Żelazków

Gołuchów

Dobrzyca

Russów

Gołuchów

Pępowo Krobia

Kłodawa

Koło

Zagórów

Nowe Miasto nad Wartą Borek Wielkopolski

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Rokosowo

Poniec

KONIN Stare Miasto

Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów Warta

Gostyń Pawłowice Rydzyna

Przedecz Licheń

Konin

Golina

Środa Wielkopolska

Zaniemyśl

Cichowo Krzywiń Dolsk Lubiń

Osieczna

LESZNO Leszno

Sompolno

Ślesin

A2

Jaszkowo

Kościan

Śmigiel

Kleczew

Słupca

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Powidz

Grzybowo Września Giecz Koszuty

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Kostrzyn

os Pr

FOTO: ARCHIWUM ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ LESZNO-REGION, AUTOR: J. LEWIŃSKI

Wolsztyn

Stęszew

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Luboń Puszczykowo

Szreniawa Grodzisk Wielkopolski

Mieleszyn

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły

A2 Zbąszyń

Skoki

Ostroróg

Kwilcz

Mniszki

Mieścisko

Obrzycko

Słopanowo

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód Pszczewski Park Krajobrazowy

Kobylin

Bojanowo

Raszków Miejska Górka Jutrosin Rawicz

Zduny Sulmierzyce

Koźminek

KALISZ Opatówek

Lewków

Krotoszyn

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski Przygodzice

Odolanów Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno Bralin

Lotnisko w Strzyżewicach koło Leszna

LESZNO

Ratusz

FOTO: ARCHIWUM ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ LESZNO-REGION AUTOR: A. FLORKOWSKI

LESZNO

Centralna Szkoła Szybowcowa W Strzyżewicach, na obrzeżach Leszna, znajduje się lotnisko, Aeroklub Leszczyński i Centralna Szkoła Szybowcowa. Jest to największy i najbardziej znany ośrodek szybownictwa w Polsce, a także modelarstwa lotniczego i baloniarstwa. Tu odbywają się Międzynarodowe Zawody Szybowcowe i Balonowe.

Centralna Szkoła Szybowcowa zgodnie ze swoją nazwą prowadzi szkolenia lotnicze w zakresie szybownictwa i lotów samolotowych. Szkoli do licencji pilota samolotowego turystycznego.

Urząd Miejski w Nowym Tomyślu 64-300 Nowy Tomyśl, ul. Poznańska 33 tel. 61 442 66 12

Centrum Edukacji Regionalnej i Przyrodniczej w Mniszkach

Pałac z 1912 roku, wzniesiony prawdopodobnie przez Stanisława Mieczkowskiego oraz przylegający doń folwark i park skusiły Antoniego Chłapowskiego, potomka słynnego Dezyderego Chłapowskiego, aby osiąść i stworzyć w Wielkopolsce Centrum Hipiki. Centrum Hipiki to miejsce, gdzie można się nauczyć jeździć konno (prowadzona jest tu również hodowla koni Pony), pielęgnacji konia (między innymi kucia koni) i podstaw woltyżerki. W Jaszkowie powstał kompleks kilku krytych ujeżdżalni, hotel i klinika dla koni, parkur zewnętrzny, tor krosowy…

Pokoje dla gości mieszczą się (w zależności od zamożności) w oficynach lub pałacu.

Centrum Edukacji Regionalnej i Przyrodniczej Mniszki były kiedyś folwarkiem, dziś są wsią. Od 2007 roku w wyremontowanych zabudowaniach folwarcznych działa przez cały rok Centrum Edukacji Regionalnej i Przyrodniczej. W poszczególnych budynkach można zobaczyć warsztaty ginących zawodów: kowalski, garncarski, szewski, wikliniarski… W Mniszkach nie tylko się ogląda, w Mniszkach bierze się aktywny udział w zajęciach warsztatowych. Można samemu wykuć gwoździe, ulepić garnek… W centrum można też podziwiać oryginalne sprzęty potrzebne do życia na wsi, do pracy na roli. Większość z nich to dary lub depozyty okolicznych mieszkańców. Podczas pobytu w Mniszkach organizowane są wypady piesze i rowerowe w Dolinę Kamionki, a jesienią – na grzyby.

FOTO: ARCHIWUM UM W NOWYM TOMYŚLU

FOTO: ARCHIWUM UMiG W MIĘDZYCHODZIE

FOTO: ARCHIWUM UNII GOSPODARCZEJ REGIONU ŚREMSKIEGO AUTOR: Z. SZMIDT

Centrum Hipiki

Centralna Szkoła Szybowcowa AP w Lesznie 64-100 Leszno, ul. Szybowników 28 tel. / fax 65 529 24 00 info@cssleszno.eu www.cssleszno.eu Centrum Hipiki 63-112 Brodnica, Jaszkowo tel. 61 28 37 556 info@centrumhipiki.com www.centrumhipiki.com Centrum Edukacji Regionalnej i Przyrodniczej 62-421 Kamionna, Mniszki 2 tel. 95 748 81 18, 0509 609 653 www.mniszki.pl

MNISZKI

JASZKOWO

www.okl.sisco.pl wstęp płatny

Urząd Miejski w Koninie 62-500 Konin, plac Wolności 1 tel. 63 240 12 27 Urząd Miasta Leszna 64-100 Leszno, ul. Kazimierza Karasia 15 tel. 65 529 81 00 www.leszno.pl

ba

Centrum Edukacji Regionalnej i Przyrodniczej w Mniszkach

Centrum Hipiki w Jaszkowie

Ośrodek Kultury Leśnej 63-322 Gołuchów ul. Działyńskich 2 tel. 62 761 50 45, 62 761 50 46

FOTO: ARCHIWUM UMiG W MIĘDZYCHODZIE

Usytuowany jest w centrum czworobocznego rynku, z którego narożników wybiegają po dwie ulice.

Barokowy ratusz, trzykondygnacyjny, wzniesiony został na planie prostokąta z wieżą pośrodku.

Wieńczy go attyka z tralkową balustradą, za którą kryje się dwuspadowy dach. Wieżę zdobi wysmukły blaszany hełm (z 1817 roku) z arkadowym prześwitem. Obecny kształt budowli nadał, podczas przebudowy w latach 1707–08, prawdopodobnie Pompeo Ferrari. Od strony wschodniej znajduje się arkadowy portal z barokowym kartuszem kamiennym z XVIII wieku. Leszczyński rynek otaczają kamienice z XVII i XVIII wieku, które, niestety, w latach późniejszych zostały częściowo przebudowane.

Chodzież - Punkt Informacji Turystycznej przy Miejskiej Bibliotece Publicznej 64-800 Chodzież, ul. Kościuszki 32 tel. 67 381 81 38 Leśna Izba Edukacyjna 64-600 Oborniki, Dąbrówka Leśna, ul. Gajowa 1 tel. 61 297 13 02 oborniki@poznan.lasy.gov.pl

Wiklinowy kosz w Nowym Tomyślu

NOWY TOMYŚL

Największy wiklinowy kosz świata Ziemia nowotomyska słynie z uprawy wikliny i plecionkarstwa. W 2000 roku Maria Gawron z Domu Kultury w Nowym Tomyślu rzuciła pomysł, aby wikliniarze wypletli największy kosz świata. W ciągu 55 godzin nieprzerwanej pracy, 50 plecionkarzy stworzyło kosz, według projektu poznańskiego artysty – plastyka Jędrzeja Stępaka, na którego budowę zużyto 8 ton wikliny. W 2006 roku mieszkańcy Nowego Tomyśla i okolic pobili swój rekord. Nowy kosz ma wymiary: długość 19,80 m, szerokość 9,53 m i wysokość 8,98 m. Od kosza się zaczęło. Następny krok to wiklinowy deptak, w który zamieniła się ulica Mickiewicza prowadząca od placu Niepodległości (można tutaj podziwiać kosz wpisany do Księgi Rekordów Guinnessa) do centrum miasta.

Warto zobaczyć

27

Okonek

Jastrowie

Złotów

Złotów Gwda

Krajenka

Łobżenica

Wysoka

PIŁA

Wyrzysk Osiek nad Notecią

Kaczory

Szamocin

Ujście

Trzcianka

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Margonin Gołańcz

Czarnków

Wieleń

Noteć

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz

Wągrowiec Puszcza Notecka Jaracz Warta

Sieraków

Sierakowski Park Krajobrazowy

Oborniki

Rokietnica

Lwówek

POZNAŃ

A2 Nowy Tomyśl

Opalenica Buk

Zbąszyń

Grodzisk Wielkopolski

Wolsztyn

Stęszew

Grodzisk Wlkp.

Obra

Wielichowo

Wielkopolski Park Mosina Narodowy

Kórnik

Książ Wielkopolski

Rokosowo

Zagórów

A2 Rychwał

Jarocin Pleszew

Tuliszków

Turek

Dąbie

Turek Dobra

Stawiszyn Żelazków

Dobrzyca

Russów Gołuchów

Pępowo Gębice

Koło

Stare Miasto

Warta Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Pawłowice

Kłodawa

KONIN

Nowe Miasto nad Wartą Borek Wielkopolski

Gostyń

Krobia

Kłodawa

Golina

na os Pr

Osieczna

Poniec

Przedecz Licheń

A2 Nadwarciański Park Krajobrazowy Ląd Miłosław

Środa Wielkopolska

Zaniemyśl

Cichowo

Rydzyna

Sompolno

Ślesin Słupca

Krzywiń Dolsk Lubiń

LESZNO

Kleczew

Giecz Koszuty

Kościan

Śmigiel

Powidz

Grzybowo Września

Park Śrem Krajobrazowy Gen. D. Chłapowskiego

Przemęt Przemęcki Park Krajobrazowy

Nadgoplański Park Krajobrazowy

Witkowo

Kostrzyn

Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy Czempiń

Rakoniewice

Gniezno Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Luboń Puszczykowo

Szreniawa

Mieleszyn

Lednicki Długa Goślina Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Dziekanowice Murowana Goślina Pobiedziska

Szamotuły Pniewy

Mniszki Miedzichowo

Skoki

Ostroróg

Kwilcz

Pszczewski Park Krajobrazowy

Mieścisko

Obrzycko Słopanowo

Kłecko

Chrzypsko Wielkie

Międzychód

Rogoźno

Wronki

Kobylin

Raszków Miejska Górka Jutrosin Rawicz

Zduny Sulmierzyce

Koźminek

KALISZ Opatówek

Lewków

Krotoszyn

Bojanowo

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski Przygodzice

Odolanów Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Kobyla Góra Kępno

FOTO: P. BOROWSKI

Bralin

Urząd Miejski w Grodzisku Wielkopolskim 62-065 Grodzisk Wielkopolski, Stary Rynek 1 tel. 61 44 53 000 grodzisk@grodzisk.wlkp.pl fax 61 44 53 017 www.grodzisk.wlkp.pl

Podziemna Trasa Turystyczna w Kopalni Soli w Kłodawie ba

KŁODAWA

Podziemna Trasa Turystyczna w Kopalni Soli

Studzienka w Grodzisku Wielkopolskim

GRODZISK WIELKOPOLSKI

ba

Studzienka o. Bernarda z Wąbrzeźna

28

Warto zobaczyć

Muzeum Ziemi Złotowskiej 77 – 400 Złotów, ul. Wojska Polskiego 2a tel. 67 263 28 72 www.muzeum-zlotow.pl poczta@muzeum-zlotow.pl

Muzeum Ziemi Złotowskiej

ZŁOTÓW FOTO: ARCHIWUM UMiG W TURKU

W Grodzisku średniowieczne miasto lokacyjne z 1303 roku, otoczone niegdyś wałem z fosą, łączy z nowym miastem - założonym w 1593 roku – szeroka, osiowa arteria zwana ulicą Szeroką. Średniowieczne miasto rozrastało się wokół kwadratowego rynku, z którego pierwotnie wychodziło osiem ulic. Na Starym Rynku stoi ratusz (obecny pochodzi z I połowy XIX wieku) i studnia o. Bernarda z Wąbrzeźna. Centrum tak zwanego „nowego miasta” tworzy prostokątny rynek (pl.

Powstańców Wielkopolskich) z ośmioma ulicami, wychodzącymi z narożników i wspomniana już osiowa ulica Szeroka. Układ tej części miasta wzorowany jest na układach renesansowych. Na środku rynku stoi poewangelicki kościół z 1905 roku. Rynek otacza zabudowa kalenicowa, piętrowa z końca XIX i początku XX wieku... Dla mieszkańców Grodziska przez kilka wieków bardzo ważnym obiektem była studnia o. Bernarda z Wąbrzeźna, benedyktyńskiego mnicha z Lubinia. Początkowo korzystały z niej nawet grodziskie browary. W drugiej połowie XIX stulecia otrzymała stylową drewnianą obudowę, która stała się nieoficjalnym symbolem miasta. W 2009 roku, przy studni stanęła figura ojca Bernarda z Wąbrzeźna, trzymającego w ręce dzban. Legenda mówi, że w miejscu, gdzie stoi studnia, dzięki błogosławieństwu udzielonemu przez tego pobożnego zakonnika, przed wiekami wytrysnęła woda. Dzięki niej znów mógł działać browar, będący jedynym źródłem dochodu dla miasta.

Urząd Miejski w Turku 62-700 Turek, ul. Kaliska 59 tel. 63 289 61 01 sekretariat@miastoturek.pl fax 63 289 61 11 www.miastoturek.pl

FOTO: ARCHIWUM URZĘDU MIASTA W ZŁOTOWIE

FOTO: M. TULIŃSKI

Od kilku lat wyeksploatowane komory w Kopalni Soli w Kłodawie można zwiedzać jako atrakcję turystyczną. Podziemna trasa dla zwiedzających znajduje się 600 – 750 metrów pod ziemią i liczy 2,5 km długości. Wycieczkowy szlak przebiega w pokładach unikatowej soli różowej. Na początku trasy, w solnej grocie, znajduje się kaplica św. Kingi, patronki górników (wszystkie figury zostały wykonane z soli).

W trakcie zwiedzania poznajemy historię powstawania słonych złóż oraz już wyeksploatowane komory. W jednej z nich urządzono siedlisko dla Draculi, nietoperzy i innych strachów. W bezpośrednim sąsiedztwie trasy turystycznej odbywa się normalna eksploatacja soli. Kopalnia Soli w Kłodawie jest jedyną w Europie, gdzie wydobywa się jeszcze sól różową (najczęściej można ją spotkać jako tworzywo do lamp lub innych przedmiotów dekoracyjnych).

Kopalnia Soli Kłodawa SA 62-650 Kłodawa, Aleja 1000-lecia 2 Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego tel. 63 273 33 04 bot@sol-klodawa.com.pl www.sol-klodawa.com.pl

Muzeum Ziemi Złotowskiej

Domy tkaczy w Turku

TUREK

Domy tkaczy Tradycje tkackie sięgają w Turku XVI wieku. Ale domy tkaczy, które zachowały się przy ulicach Żeromskiego i Kaliskiej pochodzą z pierwszej połowy XIX stulecia. Powstały według jednolitego projektu. Zbudowane są na rzucie prostokąta o wymiarach około 15 na 8 m. Usytuowane są frontem do ulicy. Budulcem była cegła. Każdy dom składał się z dwóch izb, podzielonych sienią. Większość z nich charakteryzowała klasycystyczna dekoracja ścian. Domy były kryte dwuspadzistym dachem wykonanym z papy.

Za domami rozpościerały się ogrody, w których właściciele budowali swoje warsztaty, a nawet manufaktury. Tradycje tkackie można zobaczyć także na wystawie w Muzeum Regionalnym w Turku.

Muzeum Ziemi Złotowskiej mieści się w z a by t kow y m X V I I I - w i e c z n y m d o mu mieszczańskim. Urządzono w nim trzy stałe ekspozycje i galerię wystaw czasowych.

Niezwykle interesująca jest ekspozycja poświęcona historii miasta i Ziemi Złotowskiej, z salonikiem mieszczańskim z początku XX wieku. Warto zwrócić też uwagę na historię Związku Polaków w Niemczech, ponieważ Zarząd V Dzielnicy Związku miał w tym mieście swoją siedzibę. W dziale etnograficznym poświęcono dużo miejsca kulturze Krajniaków Złotowskich, którzy na przestrzeni wieków oparli się wpływom najpierw kaszubskim, a potem niemieckim.

Ekspozycja archeologiczna ukazuje dzieje Ziemi Złotowskiej. Pokazano na niej przedmioty i narzędzia pochodzące ze stanowisk archeologicznych w Maryńcu, Stanicy i Starej Wiśniewce. Oprócz wystaw stałych, muzeum organizuje wystawy czasowe.

Ciekawe imprezy w regionie MAJ

Kaziuk wileński w Poznaniu

Piknik ArcheologicznoHistoryczny na Lednicy

Święto Kwitnącego Rzepaku

MAJ, CZERWIEC

Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego 62-800 Kalisz, plac Bogusławskiego 1 teatr@teatr.kalisz.pl tel. 62 751 07 38 www.teatr.kalisz.pl Centrum Kultury i Sztuki 62-800 Kalisz, ul. Łazienna 6 tel. 62 765 25 01

Festiwal Folklorystyczny „Bukowińskie Spotkania" odbywa się w dwóch miastach - Pile i Jastrowiu, w którym po II wojnie światowej zamieszkało wielu emigrantów z Bukowiny. Jego ideą jest ochrona bukowińskiego folkloru i ukazanie bogactwa bukowińskiej kultury ludowej w jej wielonarodowym wymiarze. Festiwal ma integrować wszystkie narodowości zamieszkujące region Bukowiny dziś i w przeszłości. Bukowina, położona obec-nie na ukraińskorumuńskim pograniczu, na przestrzeni wieków stawała się "małą ojczyzną" Żydów, Niemców, Polaków, Węgrów, Rosjan, Ormian i Romów.

Pilski Dom Kultury 64-920 Piła, plac Staszica 1 tel. 67 210 50 00, 67 210 50 04

FOTO: ARCHIWUM UM W PILE

Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny „Bukowińskie Spotkania" w Pile FOTO: A. TYLCZYŃSKI

FOTO: W. LIS

Dwie wizytówki teatralne Kalisza. Kaliskie Spotkania Teatralne odbywają się w maju w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego. To jedyny festiwal sztuki aktorskiej w Polsce., skierowany do widza wyrobionego artystycznie, nieco elitarny. Na przeciwległym biegunie sytuuje się Festiwal Artystycznych Działań Ulicznych La Strada, który odbywa się w czerwcu. To z kolei impreza adresowana do masowego odbiorcy. Jej organizatorzy zapraszają teatry uliczne, twórców happeningów i jednorazowych akcji ulicznych.

Dworek Marii Dąbrowskiej w Russowie w lecie zaczyna żyć trochę innym życiem. Raz w miesiącu (czerwiec - lipiec sierpień) odbywa się tu festyn tematyczny. W programie są zawsze koncerty muzyki klasycznej i rozrywkowej, pojawiają się z poezją aktorzy i literaci. Można też kupić na przykład monidło z wizerunkiem Barbary i Bogumiła, smalec „od Żarneckiej" czy jakiś inny gadżet na Szkolnym Bazarku Michaliny Ostrzeńskiej.

FOTO: ARCHIWUM CENTRUM INFORMACJI TURYSTYCZNEJ OSiR W KALISZU

MAJ

Niedziela u Niechciców

Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej 62 - 800 Kalisz, ul. Kościuszki 12 tel. 62 757 16 08 www.muzeum.kalisz.pl

MAJ, CZERWIEC

Kaliskie Spotkania Teatralne i Festiwal Artystycznych Działań Ulicznych La Strada

Parada parowozów w Wolsztynie

PKP Cargo S.A. Zakład Taboru w Poznaniu (organizator) 60-717 Poznań, ul. Kolejowa 23 tel. 61 633 36 85, fax. 61 633 55 14 www.parowozowniawolsztyn.pl www.parowozy.com.pl

To jeden z najstarszych konkursów gry na rogach myśliwskich w Polsce. Odbywa się na terenie Zespołu Szkół Leśnych w Goraju. Pierwszy, o charakterze lokalnym, odbył się w 1995 roku. Od 2000 roku w konkursie uczestniczą reprezentanci całego kraju są to jednocześnie eliminacje do Ogólnopolskiego Konkursu Sygnalistów Myśliwskich „O Róg Wojskiego”. Przy okazji organizowany jest też Przegląd Rodzinnych Zespołów Sygnalistów Myśliwskich, Ogólnopolski Konkurs Wabienia Jeleni oraz pilski pokaz psów ras myśliwskich.

Goraj Zamek sekretariat@zsl-goraj.cil.pl 64-700 Czarnków www.zsl-goraj.cil.pl www.muzyka.mysliwska.pl/konkursy/goraj

Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie 62 052 Komorniki, ul. Dworcowa 5 tel. 61 810 76 29 muzeum@muzeum-szreniawa.pl www.muzeum-szreniawa.pl

Ciężka, ogromna i pot z niej spływa... Ten fragment wiersza Juliana Tuwima najlepiej oddaje charakter parady parowozów, jaka odbywa się każdego roku na początku maja w Wolsztynie. Zjeżdżają tu wtedy nie tylko zabytkowe parowozy z całej Europy, ale przede wszystkim miłośnicy kolei ze świata. W Wolsztynie czekają na nich niesamowite atrakcje: można oglądać do woli najróżniejsze, zachowane najczęściej w muzeach, modele parowozów; można się nimi także przejechać.

Paradzie towarzyszą Międzynaro-dowe Zawody Maszynistów oraz wybory Miss Świata Parowozów.

Wielkopolski Konkurs Sygnalistów Myśliwskich w Goraju

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W CZARNKOWIE

Muzeum w Szreniawie uważnie czyta kalendarz: wiosną organizuje pokazy i festyny związane z Wielkanocą i Zielonymi Światkami, w lecie stara się pokazywać kultury mniejszości narodowych zamieszkujących Polskę, jesienią - tradycje i zwyczaje związane z tą porą roku, a w grudniu można tu oglądać pokazy sztuki bożonarodzeniowej lub wziąć udział w przedświątecznym jarmarku. Natomiast zawsze w sierpniu muzeum organizuje "wesele polskie". Prawdziwa para narzeczonych decyduje się na ślub i wesele zgodnie z tradycją jakiegoś regionu. Młoda para, w ludo-wych strojach, bierze ślub w kościele w Komornikach.

CZERWIEC, LIPIEC, SIERPIEŃ

MAJ FOTO: ARCHIWUM MUZEUM ROLNICTWA I PRZEMYSŁU ROLNO-SPOŻYWCZEGO W SZRENIAWIE

Wesele w Szreniawie

Święto wiąże się z jednej strony z promocją uprawy tej rośliny, z drugiej - z prezentacją twórczości ludowej okolic Kłodawy. Uczestnicy imprezy zwiedzają okoliczne pola rzepakowe, a następnie biorą udział w koronacji rzepakowej królowej i króla. Tytuł ten ma charakter przechodni. Po koronacji odbywa się festyn z udziałem zespołów folklorystycznych i zaproszonych gwiazd estrady.

Urząd Miasta i Gminy w Kłodawie 62-650 Kłodawa, ul. Dąbska 17 urzad@klodawa.wlkp.pl tel. 63 273 06 22 www.klodawa.wlkp.pl

Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy 62 -261 Lednogóra, Dziekanowice 32 tel. 61 427 45 03 sekretariat@lednicamuzeum.pl www.lednicamuzeum.pl

Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej Oddział w Poznaniu 61-772 Poznań, Stary Rynek 51 wilniuki.poznan@wp.pl tel. 61 866 78 95 www.tmwizm.republika.pl MARZEC - GRUDZIEŃ

Piknik łączy edukację z zabawą. W Małym Skansenie dzieci i młodzież pod okiem pracowników Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy mogą pogłębić swoją wiedzę i umiejętności „młodego badacza”. Po przepły-nięciu na Ostrów Lednicki znajdą się w innym świecie. Grupy rekonstrukcyjne pozwolą im przenieść się w przesz-łość, „posmakować,” jak żyli nasi przodkowie...

FOTO: W. KUJAWA

Kaziuk wileński wraz z wygnanymi ze stron rodzinnych Polakami powędrował do miejsc ich zastępczego osiedlenia. I chociaż w Wielkopolsce zamieszkało niewielu wilniuków, wpisał się on w nasz krajobraz. W Poznaniu w pierwszą niedzielę po św.

Kazimierzu jarmark organizuje od kilkunastu lat Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej.

Kaziuk nawiązuje do dwóch tradycji: kościelnej i świeckiej.

4 marca 1604 roku ulicami Wilna wyruszył pierwszy raz pochód z okazji kanonizacji św. Kazimierza patrona Litwy.

Wraz z odzyskaniem przez Litwę niepod-ległości Kaziuk powędrował na ulice wileńskie.

FOTO: ARCHIWUM UMiG W KŁODAWIE

MAJ

FOTO: R. PINKOWSKI

MARZEC

pila@pdk.pila.pl www.pdk.pila.pl

Urząd Miasta i Gminy w Jastrowiu 64-915 Jastrowie, ul. Żymierskiego 79 tel. 67 266 22 11

art.@ckis.kalisz.pl www.ckis.kalisz.pl

Ciekawe imprezy w regionie

29

Ciekawe imprezy w regionie CZERWIEC

CZERWIEC / LIPIEC

Międzynarodowy Festiwal Piosenki i Tańca w Koninie

Jarmark Archeologiczny na Zawodziu w Kaliszu

Międzynarodowy Festiwal Teatralny Malta w Poznaniu

kdk@konin.lm.pl www.kdk.konin.pl

CZERWIEC

FOTO: B. MARCINIAK

CZERWIEC

chdk@chdk.com.pl

SIERPIEŃ

„Powrót Króla" Ziemia Leszczyńska ma się czym chwalić, wszak to z nią związane są dzieje królewskiego rodu Leszczyńskich.

Wzorem miast o bogatej przeszłości historycznej, leszczynianie nawiązują do historii swojego miasta i pobliskiej Rydzyny, miasteczka kipiącego barokiem. Król Stanisław Leszczyński wyemigrował z Ry-dzyny w 1707 roku.

Przebywał później w różnych krajach Europy, na dłużej zatrzymując się w Luneville i Zwei-brücken. „Powrót Króla” to impreza, która odbywa się w Lesznie i Rydzynie.

Organizacja Turystyczna Leszno – Region 64-100 Leszno, ul. Karasia 15 biuro@leszno-region.pl tel. 65 529 82 34 www.leszno-region.pl

Na centralnym placu wiejskim odbywa się jarmark.

Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy 62-261 Lednogóra, Dziekanowice 32 tel. 61 427 45 03 sekretariat@lednicamuzeum.pl

FOTO: J. LEWIŃSKI

FOTO: W. KUJAWA

Chodzieski Dom Kultury 64-800 Chodzież, ul. Strzelecka 15 tel. 67 282 05 13

Jarocin ma bardzo długie tradycje w organizowaniu festiwalu. W latach 1970–1979 nosił on nazwę Wielkopolskie Rytmy Młodych. Zmieniały się czasy, zmieniały się oblicza festiwalu i nazwy (Ogólnopolski Przegląd Muzyki Młodej Generacji, Festiwal Muzy-ków Rockowych - ostatni odbył się w 1994 roku). Festiwal został reaktywowany w 2005 roku jako „Jarocin PRL Festiwal”. Od następnego roku nosi nazwę „Jarocin + data” i powoli próbuje wypracować nowy styl, oblicze, charakter... Na jednej scenie występują zespoły polskie i zagraniczne, gwiazdy i debiutanci...

Agencja Artystyczna „Go Ahead" 61-705 Poznań, ul. Noskowskiego 24 tel./fax 61 852 40 68

Na przełomie lipca i sierpnia od prawie czterdziestu lat spotykają się młodzi ludzie kochający jazz z mistrzami tego gatunku. Od kilku lat warsztatami kieruje Jan Jarczyk, a wśród kadry są same znakomitości polskiego i europejskiego jazzu. O chodzieskie warsztaty otarł się niemal każdy muzyk jazzowy w Polsce. Po zajęciach, wieczorami, uczniowie i mistrzowie koncertują przed chodzieską publicznością, a nocami biorą udział w jam session.

Żywy Skansen na Lednicy

Ciekawe imprezy w regionie

Towarzystwo Przyjaciół Poznańskiej Fary 61-779 Poznań, ul. Klasztorna 11 fara.poznan.@wp.pl tel. 61 852 60 59 www.fara.archpoznan.org.pl

Międzynarodowe Chodzieskie Warsztaty Jazzowe

LIPIEC

30

Festiwal w Jarocinie

LIPIEC, SIERPIEŃ

abc@gazetaabc.pl www.gazetaabc.pl

W pierwszą niedzielę lipca Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach ożywa. Zabytkowe chałupy zamieszkują garncarze, szewcy, kowale i zwykli gospodarze. Gospodynie wycinają wycinanki, haftują, przędą wełnę, tkają sukno na krosnach, ubijają masło... W chatach kręci się sporo ubranych na ludowo osób. Niektórzy z nich to członkowie zespołów folklorystycznych, które zapraszają na przyśpiewki i tańce.

LIPIEC

FOTO: ARCHIWUM UM W CHODZIEŻY

Nazwa jarmarku „Szlifowanie Bruku" nawiązuje do dawnego zwyczaju leszczynian, jakim były niedzielne beztroskie spacery po rynku i okolicz-nych ulicach. Po mszy wypadało się pokazać przy ratuszu, wstąpić do jednej w wielu kawiarni, pochwalić się nowym kapeluszem, wyczyścić buty u pucybuta. Mieszkańcy miasta o takich spacerach mówili, że jest to „szlifowanie bruku”. Obecnie Jarmark odbywa się w tym samym terminie co zawody o Grand Prix na Żużlu. Na leszczyńskiej Starówce kupcy rozstawiają kramy, rzemieślnicy – rękodzielnicy pre-zentują swoją pracę, a artyści kuszą publiczność występami.

FOTO: ARCHIWUM ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ LESZNO-REGION

Jarmark „Szlifowanie Bruku" w Lesznie

Warkocz Magdaleny Towarzystwo Przyjaciół Poznańskiej Fary nawiązując do tradycji przedstawiania św.

Marii Magdaleny z długimi włosami postanowiło organizować konkurs na najdłuższy warkocz dziewczynki i kobiety dorosłej. Poznanianki zawzięcie walczą o palmę pierwszeństwa. Jest to także pretekst do promocji poznańskiej fary, której patronuje między innymi św. Maria Magdalena..

Podczas festynu na dziedzińcu Urzędu Miasta grają i śpiewają artyści reprezentujący nieco lżejszą muzykę, a w świątyni na zabytkowych organach Ladegasta koncertują (na poważnie) organiści.

FOTO: ARCHIWUM UM W JAROCINIE

Organizacja Turystyczna Leszno – Region 64-100 Leszno, ul. Karasia 15 biuro@leszno-region.pl tel. 65 529 82 34 www.leszno-region.pl

LIPIEC

FOTO: G. CELIŃSKI

„Leszno. Rozwiń skrzydła" tak nazywa się tradycyjny piknik szybowcowy w Lesznie.

Podczas tego spotkania można nie tylko obejrzeć samoloty, szybowce i balony, ale również spróbować, jak się na nich lata, a przy okazji zobaczyć panoramę miasta z góry.

Od 1991 roku w Poznaniu, w ostatnich dniach czerwca i pierwszych lipca, odbywa się najważniejszy festiwal teatrów alternatywnych w Polsce.

Przedstawienia prezentowane są między innymi na terenach przylegających do Jeziora Maltańskiego - stąd pochodzi nazwa festiwalu - ale większość z nich zobaczyć można na Starym Rynku czy dziedzińcu zamku cesarskiego... Malta stawia sobie za cel odkrywanie dla teatrów nowych przestrzeni (dawne obiekty fabryczne, sztuczne lodowisko). Od kilku lat Malta to nie tylko teatr, ale także muzyka, taniec oraz sztuki performatywne.

Fundacja Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Malta 61-809 Poznań, ul. Św. Marcin 80/82 tel. 61 646 52 42, 646 52 85 office@malta-festival.pl fax.61 646 52 84 www.malta-festival.pl

Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej 62-800 Kalisz, ul. Kościuszki 12 muzeum@kalisz.info tel. 62 757 16 08, 62 757 16 09 www.kalisz.info/muzeum

Piknik Szybowcowy „Leszno.

Rozwiń skrzydła"

Redakcja ABC 64-100 Leszno, ul. Słowiańska 63 tel. 65 529 25 40

Od 1996 roku Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu organizuje w czerwcu jarmark archeologiczny na Zawodziu. Odbywa się on w autentycznej scenerii wczesno-średniowiecznego grodziska na terenie Rezerwatu Archeo-logicznego. Plenerowe "spotkania z przeszłością" posiadają charakter edukacyjny.

Mają one przybliżyć i spopularyzować wiedzę o życiu przed wiekami. Pokazują nieistniejące albo zanikające dziś zawody, starożytne techniki rękodzieła i rze-miosła. Podczas archeologicznej przygody można zapoznać się ze sposobami obróbki krzemienia, kości, rogów, skóry, bursztynu...

FOTO: A. JABŁOŃSKA

Koniński Dom Kultury 62-510 Konin, plac Niepodległości 1 tel. 63 211 31 33

FOTO: A. ŁĄCKI

W festiwalu uczestniczą amatorzy z Polski i Europy, którzy występują w grupach tańca towarzyskiego, disco dance, disco show, disco freestyle, break dance, hip-hop, funky i electric boogie. Młodzi adepci tańca współczesnego prezentują etiudy i inscenizacje tanecz-ne. Za każdym razem na festiwalu obowiązuje jakiś temat przewodni. Koniński festiwal jest członkiem Światowej Federacji Organizacji Festiwali - FIDOF.

FOTO: ARCHIWUM UM W KALISZU AUTOR: M. HERTMANN

CZERWIEC

SIERPIEŃ

Święto Bamberskie

Międzynarodowy Zjazd Wojów Słowiańskich w Grzybowie W przedostatni weekend sierpnia do Grzybowa (koło Wrześni) zjeżdżają wojowie z całej Europy. Każdego roku pretekstem do spotkania jest inny temat. Uczestnicy zjazdu wymieniają się między sobą wiedzą i doświadczeniami, przy okazji dzieląc się nimi z pub-licznością. W 2010 roku tematem przewodnim był proces przygotowania materiałów i budowy wczesnośredniowiecz-nego domostwa. W ten sposób wojowie wspólnie rozpo-częli budowę rekonstrukcji osady przygrodowej, która doce-lowo ma być uzupełnieniem otwartego w Grzybowie muze-um.

SIERPIEŃ

W latach 90. ubiegłego wieku, z inicjatywy pracowników Centrum Kultury Zamek, w dniu 11 listopada zaczęto organizować imieniny ulicy Święty Marcin uważanej za najsłynniejszą z poznańskich ulic. Przychodzą na nie tłumy poznaniaków, jako że niepotrzebne jest żadne zaproszenie. Po sumie odprawionej w kościele pw. św. Marcina barwny korowód przebierańców, który prowadzi jadący na koniu aktor przebrany za świętego Marcina, rusza przed dawny zamek cesarski. Tam z rąk ojców miasta święty odbiera symboliczne klucze do miejskich bram.

Centrum Kultury Zamek 61-809 Poznań, ul. Św. Marcin 80/82 tel. 61 646 52 00 www.zamek.poznan.pl fax.61 646 53 08 sekretariat@zamek.poznan.pl

LISTOPAD

Międzynarodowy Festiwal „Chopin w barwach jesieni"

Centrum Kultury i Sztuki 62-800 Kalisz, ul. Łazienna 6 tel. 62 765 25 01

art.@ckis.kalisz.pl www.ckis.kalisz.pl

Stowarzyszenie „Wielkopolskie Centrum Chopinowskie Antonin" 63-400 Ostrów Wlkp., pl. S. Rowińskiego 2 tel. 62 591 81 23 fax 62 736 70 27

Międzynarodowy Festiwal Pianistów Jazzowych w Kaliszu Międzynarodowy Festiwal Pianistów Jazzowych, dzięki swej długiej historii, rzetelnej organizacji i jednemu z najważniejszych konkursów należy do ścisłej czołówki polskich festiwali. Powstał w 1974 roku, a jego nietypowa formuła związana jest z tradycją Kaliskiej Fabryki Pianin.

Festiwal Pianistów Jazzowych od lat odznacza się stałą, trzydniową formułą, w tym dziewięcioma koncertami głównymi, a także licznymi, tradycyjnymi imprezami towarzyszącymi (np. Jazzowe Andrzejki, wystawa fotografii jazzowej).

Centrum Kultury i Sztuki 62-800 Kalisz, ul. Łazienna 6 tel. 62 765 25 01

FOTO: A. SZYMAŃSKI

Kiedy drzewa wokół pałacu w Antoninie zaczynają zmieniać barwę, z jego wnętrz wydobywa się muzyka Fryderyka Chopina i jemu współczesnych. Międzynarodowy festiwal "Chopin w barwach jesieni" sięga początkami roku 1982. Odbył się wtedy po raz pierw-szy dla uczczenia 155 rocznicy pobytu kompozytora w An-toninie. Od tego czasu rozrósł się i rozkwitł. Występowali na nim artyści tej miary, co Barbara Hesse-Bukowska, Kevin Kenner, Miłosz Magin, Leszek Możdżer. Festiwal, goszcząc w swoich progach sławy, nie zapomina o artystycznej młodzieży.

FOTO: ARCHIWUM CKiS W KALISZU

FOTO: ARCHIWUM STAROSTWA POWIATOWEGO W CZARNKOWIE

Miejskie Centrum Kultury 64-700 Czarnków, ul. Kościuszki 60 tel. 67 255 26 51 www.mck.czarnkow.pl

Dni Świętomarcińskie w Poznaniu

WRZESIEŃ

SIERPIEŃ

Pomysł imprezy jest prosty.

Po upalnym lecie, spieczone słońcem bliźniaki przyjeżdżają pod koniec sierpnia do Czarnkowa, by wspólnie się bawić, spotkać i poznać inne pary bliźniąt, a także by wspólnie pożegnać wakacje i lato.

Tradycyjnie podczas „Dnia Spie-czonego Bliźniaka" rodzeństwa fotografują się, paradują po mieście, uczestniczą w konkursie "Jak dwie krople wody"… Dzień kończy się wielkim koncertem w amfiteatrze.

www.jozefzeidler.eu

FOTO: G. KRYKWIŃSKI

Urząd Miejski 64-300 Nowy Tomyśl, ul. Poznańska 33 tel. 61 442 66 00 urzad@nowytomysl.pl fax 61 44 22 754 www.nowytomysl.pl

Parafia pw. NMP Niepokalanie Poczętej w Wolsztynie 64-200 Wolsztyn, ul. dr Roberta Kocha 38 tel. 68 347 09 23 wolsztyn.festiwal@onet.pl

Dzień Spieczonego Bliźniaka w Czarnkowie

Jarmark Chmielo-Wikliniarski to impreza, która od lat przyciąga (w ostatni weekend sierpnia) do Nowego Tomyśla tłumy mieszkańców z całej Wielkopolski. Tutaj bowiem odbywa się święto chmielu i wikliny – roślin, z których uprawy słynie ziemia nowotomyska. W trakcie wspólnej zabawy, oprócz wielu występów na głównej scenie, zawsze odbywa się sporo imprez towarzyszących.

FOTO: ARCHIWUM UM W NOWYM TOMYŚLU

Jarmark ChmieloWikliniarski w Nowym Tomyślu FOTO: W. SIEMIEŃCZUK

Zaczęło się na początku lat 90. ubiegłego stulecia od pojedynczych koncertów organowych w kościele pw. Wniebowstąpienia Pana Jezusa w Wolsztynie. Z czasem ukształtował się program festiwalu. Każdej niedzieli lata w świątyni można posłuchać muzyki organowej i kameralnej. Nie bez znaczenia dla artystów są organy Hartiga i doskonała akustyka świątyni. Na festiwalu w Wolsztynie gościli najwybitniejsi organiści z kraju i Europy. Festiwal promuje płyta CD, na której można usłyszeć, jak na organach Hartiga gra Sławomir Kamiński (solo na trąbce gra Roman Gryń).

Stowarzyszenie Miłośników Muzyki Świętogórskiej im.

Józefa Zeidlera próbuje kontynuować filipińską tradycję muzyczną Świętej Góry, sięga-jącą XVII wieku. To tu mieszkał i tworzył Józef Zeidler zwany polskim Mozartem.

W klasztornych archiwach za-chowały się jego rękopisy, które dzięki stowarzyszeniu zaczynają swoje drugie życie, są wydawane, grane i nagry-wane. Stowarzyszenie organizuje także festiwal, podczas którego wykonywana jest muzyka powstała na Świętej Górze, ale nie tylko.

LISTOPAD

SIERPIEŃ

Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej w Wolsztynie

Festiwal Muzyki Oratoryjnej Musica Sacramontana

Święta Góra 63-800 Gostyń, Głogówko 1 tel. 65 572 00 14

Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy 62 -261 Lednogóra, Dziekanowice 32 tel. 61 427 45 03 sekretariat@lednicamuzeum.pl www.lednicamuzeum.pl

Towarzystwo Bambrów Poznańskich 60-723 Poznań, ul. Mostowa 7/9 tel./fax 61 852 89 66 bambrzy@bambrzy.poznan.pl www.bambrzy.poznan.pl

/

FOTO: A. SZOPA

FOTO: W. ZAMIAR

W każdą pierwszą sobotę po 1 sierpnia Towarzystwo Bambrów Poznańskich zaprasza na Święto Bamberskie, które upamiętnia rocznicę podpisania pierwszego kontraktu między miastem a przybyłymi z Bambergu osadnikami.

Zawsze odczytywany jest fragment tego dokumentu, a figurka Bamberki stojąca na Starym Ryn-ku w Poznaniu zostaje udekorowana kwietnymi girlandami. Święto urozmaicone jest kiermaszem warzyw i owoców, wiejskiego chleba i wyrobów rzeźniczo-wędliniarskich. Podczas festynu odbywają się zawody gry w „zośkę”, stru-gania szekla, noszenia wody w węborkach na szuńdach oraz gwary poznańskiej.

WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK

FOTO: J. WRZESIŃSKI

SIERPIEŃ

art.@ckis.kalisz.pl www.ckis.kalisz.pl

Ciekawe imprezy w regionie

31

Informacja turystyczna Wielkopolska w Internecie www.wielkopolska.travel www.turystyka-kulturowa-wlkp.pl

Poznań

Leszno

Centrum Informacji Turystycznej Stary Rynek 59/60 tel. 61 852 61 56, 61 855 33 79 it@cim.poznan.pl

Informacja Turystyczna 64-100 Leszno ul. Słowiańska 24 tel. 65 529 81 91, 65 529 81 92 infotur@leszno.pl

Centrum Informacji Miejskiej – Arkadia ul. Ratajczaka 44 tel. 61 851 96 45, 61 856 04 54 centrum@cim.poznan.pl

Nowy Tomyśl

Filia CIM – MTP ul. Głogowska 14 tel. 61 869 20 84 centrum@cim.poznan.pl Filia CIM – Ławica – lotnisko ul. Bukowska 285 tel. 61 849 21 40 lawica@cim.poznan.pl Informacja i Usługi Turystyczne „Glob-Tour FB” ul.. Dworcowa 1 tel. 61 866 06 67 info@globtourfb.poznan.pl

Gminny Ośrodek Informacji 64-300 Nowy Tomyśl pl. Niepodległości 10 tel. 61 44 23 806 r.ratajczak@nowytomysl.pl

Piła Powiatowy Punkt Informacji Turystycznej, Kulturalnej i Sportowej 64-920 Piła al. Niepodległości 33/35 tel. 67 210 94 80 pit@powiat.pila.pl

Puszczykowo Gniezno Powiatowe Centrum Informacji Turystycznej 62-200 Gniezno ul. Rynek 14 tel. 61 428 41 00 info@szlakpiastowski.com.pl

Kalisz

32

Centrum Ekoinfo 62-040 Puszczykowo ul. Poznańska 1 tel. 61 633 62 83, 61 898 37 11 promocja@puszczykowo.pl

Śrem

Centrum Informacji Turystycznej 62-800 Kalisz ul.. Zamkowa tel. 62 598 27 31 it@um.kalisz.pl

Unia Gospodarcza Regionu Śremskiego – Śremski Ośrodek Wspierania Małej Przedsiębiorczości 63-100 Śrem ul. Okulickiego 3 tel. 61 283 27 04 unia@srem.com.pl

Konin

Wolsztyn

Centrum Informacji Turystycznej 62-510 Konin ul.. Dworcowa 2 tel. 63 246 32 48 biuro@lotmarina.pl

Gminne Centrum Informacji 64-200 Wolsztyn ul. Roberta Kocha 12a tel. 68 347 31 04 gci@wolsztyn.pl

Informacja turystyczna

Wybrane biura podróży organizujące przyjazdy do Wielkopolski MARPOL TRAVEL 64-500 Szamotuły, ul. Dworcowa 1 tel./fax 61 292 38 21 www.marpoltravel.pl info@marpoltravel.pl Biuro Podróży „ATUR“ 61-725 Poznań, ul.Mielżyńskiego 18/3 tel. 61 85 16 292, 61 85 60 881 fax 61 85 13 604 www.atur.com office@atur.com.pl Weiss-Travel - Agencja Turystyczna Karoliny Gnusowskiej-Weiss 61-062 Poznań, ul. Mścibora 62/9 tel. 61 65 33 650 fax 61 65 33 659 office@weiss-travel.com

Mapa Wielkopolski Województwo Pomorskie

Szczecinek

Województwo Zachodnio-Pomorskie

Chojnice

Legenda

KOSZALIN

Muzeum Okonek

Skansen

Województwo Kujawsko-Pomorskie

Jastrowie

Kościół

Złotów Gwda

Wałcz

Krajenka

Pałac, zamek, dwór

Łobżenica

SZCZECIN Wysoka

PIŁA

BYDGOSZCZ

Wyrzysk

Kaczory Osiek nad Notecią Szamocin

Ujście

Trzcianka

Architektura drewniana

BYDGOSZCZ

Chodzież

Drawieński Park Narodowy

Sanktuarium

Nakło nad Notecią

Margonin

Park krajobrazowy

Gołańcz Wieleń

Noteć

Czarnków

Krzyż Wielkopolski

Tarnowo Pałuckie Łekno

Lubasz Puszcza Notecka

Wągrowiec

Jaracz Warta

Sierakowski Park Krajobrazowy Sieraków

Pszczewski Park Krajobrazowy

Słopanowo

Ostroróg

Lwówek

POZNAŃ

A2 Buk Opalenica

Zbąszyń

Grodzisk Wielkopolski

Obra

ZIELONA GÓRA

Przemęt Przemęcki Śmigiel Park Krajobrazowy

Borek Wielkopolski

A2 Rychwał

Jarocin

Koźmin Pogorzela Wielkopolski

Tuliszków

ŁÓDŹ

Dobra

Gębice

Russów Koźminek Gołuchów

Kobylin

Miejska Górka

Raszków

Rawicz

KALISZ Opatówek

Lewków

Krotoszyn Zduny Sulmierzyce

Nowe Skalmierzyce Ostrów Wielkopolski

ŁÓDŹ Sieradz

Przygodzice Odolanów

WROCŁAW

Antonin Mikstat Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Ostrzeszów

Grabów nad Prosną

Województwo Łódzkie

LUBIN Kobyla Góra

Województwo Dolnośląskie

Kępno Bralin

Oleśnica Wieluń

LEGNICA

KATOWICE

WROCŁAW

Dąbie

WARSZAWA

Turek

Stawiszyn

Dobrzyca

Pępowo

Jutrosin

GŁOGÓW

WARSZAWA

Żelazków

Rokosowo

Bojanowo

Ląd

Zagórów

Pleszew

Pawłowice

Krobia

Kłodawa Koło

Stare Miasto

Pyzdry Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Żerków Śmiełów

Gostyń

Poniec

KONIN

Golina

Nowe Miasto nad Wartą

Osieczna

Rydzyna

Wschowa

A2 Nadwarciański Park Krajobrazowy Miłosław

Środa Wielkopolska

Książ Wielkopolski

Krzywiń Dolsk Lubiń

LESZNO

Przedecz

Warta

Śrem

Sompolno Licheń

Koszuty

Park Krajobrazowy Cichowo Gen. D. Chłapowskiego

GŁOGÓW

Kleczew Ślesin

na os Pr

Województwo Lubuskie

Powidz

Słupca

Wielkopolski Park Kórnik Mosina Narodowy Rogalin Rogaliński Park Krajobrazowy

Kościan

Nadgoplański Park Krajobrazowy Lisewo

Witkowo

Giecz

Czempiń

Wielichowo

Trzemeszno Powidzki Park Krajobrazowy

Grzybowo Września

Stęszew

Rakoniewice

Wolsztyn

BYDGOSZCZ Gniezno

Kostrzyn

Luboń Puszczykowo

Szreniawa

WŁOCŁAWEK

Mieleszyn

Puszcza Zielonka Murowana GoślinaDziekanowice Czerwonak Pobiedziska Park Krajobrazowy Uzarzewo Promno Czerniejewo Swarzędz

Rokietnica

BERLIN

Kłecko

INOWROCŁAW

GDAŃSK

Lednicki Park Krajobrazowy

Długa Goślina

Baborówko

Nowy Tomyśl

Skoki

Oborniki

Szamotuły

Pniewy

Mniszki Miedzichowo

Mieścisko

Obrzycko

Międzychód Chrzypsko Wielkie Prusim Kwilcz

SZCZECIN BERLIN

Rogoźno

Wronki

Inne atrakcje

Województwo Opolskie Kluczbork

Wydawca:

Wielkopolska Organizacja Turystyczna www.wot.org.pl

Tekst:

Stefan Drajewski

Opracowanie graficzne:

Wojciech Kuk

Druk:

ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. www.zapol.com.pl

ISBN 978-83-61454-93-9 Poznań 2012

Folder y promujące Wielkopolskę wspierane są przez mobilne technologie.

Czytnik kodów QR znajdziejsz na www.odkoduj.com

www.wielkopolska.travel www.turystyka-kulturowa-wlkp.pl