Szlaki rowerowe w wielkopolsce

Szlaki rowerowe w Wielkopolsce

Wydawca:

Wielkopolska Organizacja Turystyczna www.wot.org.pl

Opracowanie graficzne:

Wojciech Kuk www.cityvisitor.pl

Mapy:

Pietruska&Mierkiewicz Sp. z o.o. www.topmapa.pl

Zdjęcia:

Andrzej Kaleniewicz; archiwum

Druk:

ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. www.zapol.com.pl

ISBN

978-83-61454-97-7 Poznań 2011

WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013

FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI

Bursztynowy Szlak Rowerowy Pierścień Rowerowy dookoła Poznania Piastowski Szlak Rowerowy Transwielkopolska Trasa Rowerowa odcinek północny Transwielkopolska Trasa Rowerowa odcinek południowy Nadwarciański Szlak Rowerowy odcinek wschodni Nadwarciański Szlak Rowerowy odcinek zachodni Szlak Stu Jezior Ziemiański Szlak Rowerowy

www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Pierścień Rowerowy dookoła Poznania 173 km

Nadwarciański Szlak Rowerowy odcinek zachodni 122 km

Transwielkopolska Trasa Rowerowa odcinek południowy 280 km

Piastowski Trakt Rowerowy 104 km

Ziemiański Szlak Rowerowy 245 km

Nadwarciański Szlak Rowerowy odcinek wschodni 250 km

Transwielkopolska Trasa Rowerowa odcinek północny 200 km

Szlak Stu Jezior 110 km

Informacje o tych szlakach oraz ślady GPS na stronach: www.wielkopolska.travel oraz www.gpswielkopolska.pl Bursztynowy Szlak Rowerowy 200 km

powiat koniński Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Chopin” ul. Jodłowa 1 Żychlin tel. 63 244 26 87 Dom Pielgrzyma „Arka” ul. Klasztorna 4 Stary Licheń tel. 63 270 81 62

Inne szlaki rowerowe, należące do Wielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych:

Informacje o tych szlakach oraz ślady GPS na stronach: www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Bursztynowy Szlak Rowerowy Pierścień Rowerowy dookoła Poznania 173 km

Ośrodek Sportu i Rekreacji w Ślesinie ul. Napoleona 1 Ślesin tel. 063 270 40 48

Ziemiański Szlak Rowerowy 245 km

Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy „Leśna Polana” Ślesin-Tokary tel./fax 063 270 41 27

Punkty naprawy rowerów

Nadwarciański Szlak Rowerowy

Nadwarciański Szlak Rowerowy

odcinek wschodni

odcinek zachodni

250 km

122 km

"COLEX” ul. Dąbrowskiego 24, 60-841 Poznań tel. 61 848 31 58

Wydawca:

Wielkopolska Organizacja Turystyczna www.wot.org.pl

Tekst:

Andrzej Kaleniewicz

Opracowanie graficzne:

Wojciech Kuk www.cityvisitor.pl

Mapa:

Pietruska&Mierkiewicz Sp. z o.o. www.topmapa.pl

Zdjęcia:

Andrzej Kaleniewicz

Druk:

ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. www.zapol.com.pl

ISBN

978-83-61454-15-1 Poznań 2011

"Armot Bike" os. Zwycięstwa 17A, 61-648 Poznań tel. 61 820 01 61 BIKE-ON.pl ul. Krzywoustego 68, 61-144 Poznań tel. 514 151 119 Kastor-Bike s.c. ul. Piekary 22/23, 61-823 Poznań tel. 61 851 96 88 "BIKETOP" ul. Dąbrowskiego 449a, 60-451 Poznań tel. 61 840 32 33 Kalmex ul. Głogowska 63, 60-739 Poznań tel. 61 866 33 68

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

odcinek południowy

odcinek północny

280 km

200 km

200km WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE

www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Szlak Stu Jezior 110 km

Piastowski Trakt Rowerowy 104 km

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013

FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI

Noclegi na trasie powiat ostrzeszowski

Krzyż na Kobylej Górze

Droga z Ostrzeszowa do Mikstatu

W dawnych wiekach handel bursztynem był popularny w wielu krajach Europy, a karawany kupieckie, wiozące „złoto Bałtyku”, przecinały kontynent wzdłuż i wszerz. Jednym z najpopularniejszych szlaków handlowych była trasa łącząca Bałtyk z Adriatykiem, przecinająca m. in. tereny dzisiejszego województwa wielkopolskiego. Wiodła ona wzdłuż rynny jezior ślesińskich, przez Kalisz, Ostrzeszów i dalej na Śląsk. Dziś możemy powtórzyć tę trasę, jadąc na rowerze Bursztynowym Szlakiem Rowerowym – idealnym dla tzw. „sakwiarzy” – poruszających się rowerami turystycznymi z sakwami.

Ratusz w Kaliszu

Dworek-muzeum Marii Dąbrowskiej - Russów

Mikstat – czworoboczny rynek z zachowanym owalnicowym układem urbanistycznym. Neobarokowy kościół Św. Trójcy z l. 1914-18 z imponujących rozmiarów tzw. pseudokopułą. Przed kościołem – drewniany krzyż z 2 poł. XIX w., dzieło znanego rzeźbiarza ludowego, Pawła Brylińskiego. Powyżej zabudowań wsi – cmentarz z drewnianym kościółkiem św. Rocha z 1788 r., kryty gontem, z wieżą, zwieńczoną dachem namiotowym. Ciekawostka: corocznie w połowie sierpnia odbywa się tu święcenie zwierząt.

Dwór Bronikowskich - Żychlin

Bazylika w Licheniu

Russów – dworek-muzeum Marii Dąbrowskiej (1889-1965), miejsce urodzin pisarki, autorki tetralogii „Noce i Dnie”, na kanwie której powstał popularny serial telewizyjny. Obecnie oddział Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej. Ekspozycja nawiązująca do XIX-wiecznego życia polskiej wsi, w tym wiele autentycznych pamiątek po pisarce. W pobliskim parku skansen budownictwa wiejskiego z terenu Kalisza i okolic.

Stawiszyn – najmniejsze obszarowo miasto w Polsce, zajmujące powierzchnię nieco ponad 100 ha. Zachowany owalnicowy układ urbanistyczny. Monumentalny, gotycki kościół św. Bartłomieja Apostoła fundacji Kazimierza Wielkiego. Młodsza od kościoła, wysoka wieża, widoczna jest z odległości wielu kilometrów. Najbardziej charakterystycznym elementem zadbanego rynku (pl. Wolności) jest kamieniczka z wieżą zegarową.

Kanał Ślesiński

Kościół św. Jana Ewangelisty - Ołobok

Licheń Stary – Licheńskie Sanktuarium to drugi po Jasnej Górze, pod względem liczby przybywających pątników, ośrodek kultu religijnego w Polsce. Najczęściej odwiedzane miejsca: obraz Matki Bożej Licheńskiej, miejsce objawień w pobliskim lesie Grąblińskim, źródełko, tryskające wodą uważaną przez pielgrzymów za cudowną, Golgota usypana przez pielgrzymów, 25 metrowej wysokości Droga Krzyżowa, "Maria Bogurodzica" – największy w Polsce, ważący 14,7 t, dzwon oraz organy zapewniające muzyczną oprawę uroczystościom odbywającym się w Licheniu oraz – przede wszystkim - Bazylika - stanowiąca wotum narodu polskiego na trzecie tysiąclecie chrześcijaństwa.

Dystans

200 km

Trudność

przeważnie szosy o małym natężeniu ruchu; kilka odcinków terenowych

Kotłów – Niewielka miejscowość na zboczu wysokiego wzniesienia w północnej części tzw. Wzgórz Ostrzeszowskich. Romański kościół narodzenia NMP z pocz. XII w., kilkukrotnie przebudowywany. Z Kotłowa roztacza się jedna z najwspanialszych panoram w Wielkopolsce, obejmująca doliny Prosny i Baryczy.

Oznakowanie

zgodne ze standaryzacją PTTK (szlak zielony)

Ołobok – Kościół św. Jana Ewangelisty, pierwotnie gotycki, obecnie

Żychlin – Parafia Ewangelicko-Reformowana w Żychlinie powstała

Początek szlaku

Syców (woj. dolnośląskie)

Koniec szlaku

Przewóz (woj. kujawsko-pomorskie)

Co warto zobaczyć

barokowy. Charakterystycznym elementem architektonicznym jest potężny łuk oporowy – zwany szkarpą. W I poł. XIII w. został tu założony klasztor Cysterek, którego obecna świątynia jest ostatnim zachowanym elementem. Zakon został zlikwidowany przez władze zakonu pruskiego.

Niewielkie muzeum sztuki kościelnej oraz cmentarz grzebalny z XVIwiecznym, drewnianym kościołem parafialnym, krytym gontem.

Kobyla Góra

Kalisz – miasto, uważane za najstarsze w Polsce od chwili odkrycia

pod koniec XVI w. jako gmina kościoła ewangelicko-reformowanego.

Jest ona jedyną parafią ewangelicko-reformowaną zachowaną od czasów polskiej reformacji do dnia dzisiejszego. Obiekty zespołu kościelnego, m. in. XIX-wieczny, klasycystyczny kościół oraz drewniana dzwonnica stanowią zwarty kompleks i do dziś użytkowane są zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem. W parku znajduje się zbudowany ok. 1820 r. klasycystyczny dwór Bronikowskich. We wrześniu 1829 r. na weselu córki właściciela wsi, Melanii Bronikowskiej, gościł tu Fryderyk Chopin.

Jezioro Ślesińskie - jest częścią Kanału Warta –Gopło o pow.

152 ha i maks. głęb. 25 m. udostępnione do połowów rybackich.

Występują tu m. in. leszcz, okoń, sandacz, płoć, jazgarz, ciernik, lin, wzdręga i kleń. Strome skarpy nad brzegiem pokryte są zadrzewieniami, ubarwiającymi malowniczy krajobraz.

Konin – Stary Konin z zachowanym średniowiecznym układem urba-

Kanał Warta–Gopło

– 284 m n.p.m., najwyższe wzniesienie Wielkopolski. Metalowy, pomalowany na niebiesko, „Krzyż Wielkopolski” o wysokości 20 m – pomnik przełomu tysiącleci z 1999 r.

Parzynów

– drewniany kościół św. Mikołaja z 2 poł. XIX w.

Elementy wyposażenia renesansowe.

Ostrzeszów

– wysoka baszta z fragmentem średniowiecznych murów obronnych, kościół farny NMP Wniebowziętej z XIV w., barokowy klasztor pobernardyński z XVII w., modrzewiowy kościół św.

Mikołaja z poł. XVIII w. oraz ratusz z 1840 r. Ciekawe Muzeum Regionalne.

Zdjęcie na okładce: Widoki ze Wzgórz Ostrzeszowskich

nazwy „Kalisia” w materiałach pisanych z II w. n.e., autorstwa uczonego Klaudiusza Ptolemeusza. Pierwotnie osada handlowa na Szlaku Bursztynowym; w Polsce Piastów jeden z największych grodów w kraju; prawa miejskie od 1257 r. Do II wojny światowej duże wpływy protestantyzmu i judaizmu. Rozkwit handlowy miasta w XV i XVI w. Wraz z powstaniem Księstwa Warszawskiego – kolejny okres rozwoju, przerwany dopiero totalnym zniszczeniem miasta przez wojska pruskie w 1914 r. Pozycje obowiązkowe do zwiedzenia: Główny Rynek z ratuszem, sanktuarium św. Józefa, katedra św. Mikołaja, teatr im. Wojciecha Bogusławskiego, baszta „Dorotka” z fragmentem murów obronnych, najstarszy w Polsce park miejski, zespoły klasztorne: franciszkański i jezuicki (ten ostatni z największą w Europie polichromią iluzjonistyczną w Europie oraz zabytkowy cmentarz, usytuowany za dawną miejską rogatką.

nistycznym, koncentrującym się wokół rynku (pl. Wolności). Tędy przebiegał handlowy trakt z Kalisza do Torunia. Na pl. 3 Maja klasycystyczny ratusz z pocz. XIX w. z drewnianą wieżą. Zegar przywieziony z klasztoru w niedalekim Lądzie. Nieopodal – gotycki kościół św. Bartłomieja z końca XIV w. z secesyjnymi polichromiami i witrażami w nawach bocznych wykonanymi przez Eligiusza Niewiadomskiego, późniejszego zabójcę prezydenta Narutowicza. Na placyku przed kościołem – słup z piaskowca z 1151 r. , uznawany za pierwszy w Polsce znak drogowy.

Pokazywał on połowę drogi pomiędzy Kaliszem i Kruszwicą, o czy świadczy napis, zdobiący niecodzienny zabytek.

Ślesin – Najciekawszą osobliwością Ślesina jest, usytuowany przy drodze na Sompolno, łuk triumfalny. Nazywany przez mieszkańców "Bramą Napoleona" wzniesiony został w 1811 r. na cześć Cesarza Francuzów, który przechodził przez Ślesin 4 lata wcześniej. Okazały obiekt miał go witać ponownie w 1812 r., po (jak zakładano) zwycięskiej kampanii rosyjskiej. Niepomyślne losy sprawiły jednak, że Napoleon nie oglądał go nigdy.

– śródlądowa droga wodna, łącząca środkową Wartę z górną Notecią przez ciąg jezior. Długość kanału wynosi 32 km, znajdują się na nim 4 śluzy. Zbudowany w latach 193850, obecnie wykorzystywany jest wyłącznie w celach turystycznych (statki spacerowe, szlak kajakowy).

Hotel – Camping Jan Hodyjas i Jan Królikowski ul. Tetmajera 4 Kobyla Góra tel. 62 731 61 01 Pole namiotowe – camping LEMAR ul. Sikorskiego 3 Kobyla Góra tel. 62 731 62 09 Gospodarstwo agroturystyczne Kryspina Lewandowska ul. Słoneczna 3 Kobyla Góra tel. 62 731 64 03 Gospodarstwo agroturystyczne „Przystań tu” Zenon Sobczak Kotłów 100 tel. 62 731 02 03 Hotel Sportowy i kemping nr 222 Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Kapielowa 5 63-500 Ostrzeszów tel./fax 62 730 27 65

powiat kaliski Schronisko młodzieżowe PTSM kat. I ul. Handlowa 30 62-800 Kalisz tel. 62 757 24 04

powiat kolski Gospodarstwo „U Joli” Skobielice 1, 62-600 Koło Gościniec Mieszko ul. 3 Maja 5, 62-600 Koło „Na Skraju Lasu" - T. H. Wykpisz Budzisław Nowy 23, 62 - 600 Koło tel: 63 271 76 81, 601 921 241

Inne szlaki rowerowe, należące do Wielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych:

odcinek wschodni

Informacje o tych szlakach oraz ślady GPS na stronach: www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Nadwarciański Szlak Rowerowy

„Pod Bocianim Gniazdem” Jarosław Mruk Lutomirów 27, 62-660 Dąbie tel: 63 271 92 52; 600 63 85 56

Pierścień Rowerowy dookoła Poznania 173 km

Noclegi - Kazimierz Wysocki ul. Łęczycka 25, 62-660 Dąbie tel: 63 271 01 88; 509 125 186

Ziemiański Szlak Rowerowy 245 km

„Leśna Przystań” ul. Polna 50, 99-210 Uniejów tel: 691 866 466; 691 955 066 Kasztel Rycerski Na Gorących Źródłach ul. Zamkowa 6, 99-210 Uniejów tel. 63 288 96 82

Nadwarciański Szlak Rowerowy

„Babie Lato” ul. bł. Bogumiła 18, 99-210 Uniejów tel: 693 115 624, 603 369 289

odcinek zachodni

122 km

Piastowski Trakt Rowerowy 104 km

Wydawca:

Wielkopolska Organizacja Turystyczna www.wot.org.pl

Tekst:

Andrzej Kaleniewicz

Opracowanie graficzne:

Wojciech Kuk www.cityvisitor.pl

Mapa:

Pietruska&Mierkiewicz Sp. z o.o. www.topmapa.pl

Zdjęcia:

Andrzej Kaleniewicz; archiwum

Druk:

ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. www.zapol.com.pl

ISBN

978-83-61454-18-2 Poznań 2011

Punkty naprawy rowerów "COLEX" ul. Dąbrowskiego 24, 60-841 Poznań tel. 61 848 31 58 "Armot Bike" os. Zwycięstwa 17A, 61-648 Poznań tel. 61 820 01 61

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

odcinek południowy

odcinek północny

BIKE-ON.pl ul. Krzywoustego 68, 61-144 Poznań tel. 514 151 119

280 km

200 km

Kastor-Bike s.c. ul. Piekary 22/23, 61-823 Poznań 61 851 96 88 "BIKETOP" ul. Dąbrowskiego 449a, 60-451 Poznań 61 840 32 33 Kalmex ul. Głogowska 63, 60-739 Poznań 61 866 33 68

250km WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE

www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Szlak Stu Jezior 110 km

Bursztynowy Szlak Rowerowy 200 km

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013

FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI

Noclegi na trasie powiat poznański Gospodarstwo Agroturystyczne Maria Wojciechowska Radzewice, ul. Długa 34, 62-022 Mosina tel: 501 362 041

Czeszewo - sentymentalne wzornictwo

Pyzdry - zespół klasztorny

Prom na Warcie - Kozubów

Konin - romański słup drogowy, w tle kościół pw. św. Bartłomieja

Trasa ta to gratka dla miłośników przyrody. Wystarczy wspomnieć, że szlak ten jest poprowadzony w taki sposób, że przez wiele kilometrów trudno spotkać ludzi oraz ich siedziby. Wiele tu natomiast ptactwa oraz innej zwierzyny, zamieszkującej podmokłe tereny nadwarciańskich rozlewisk. Oprócz tego wiele ciekawostek krajoznawczych: klasztor w Pyzdrach, Stary Konin, pozostałości obozu koncentracyjnego w Chełmnie, uroczy Uniejów i „sieradzkie morze”, czyli największy śródlądowy zbiornik wodny – Jeziorsko.

Rezerwat Krajkowo - utworzony w 1959 r. dla ochrony krajobrazu łęgów nadwarciańskich, na który składają się: starorzecza, liczne dęby o rozmiarach pomnikowych, miejsca gniazdowania wielu gatunków ptaków (np. czapli siwych).

Dystans

250 km

Śrem - ratusz z 1 poł. XIX w. Na północ od rynku – późnogo-

Trudność

zazwyczaj niewielka, kilka piaszczystych odcinków; dość wyboisty odcinek wałem przeciwpowodziowym ze Śremu do Roguska (ok. 26 km)

Oznakowanie

jednolicie niebieskie, zgodne ze standaryzacją PTTK.

Początek szlaku Mosina, plac 20 Października (dojazd z Poznania 30-kilometrowym czerwonym szlakiem łącznikowym)

Koniec szlaku

tama na jez. Jeziorsko

Co warto zobaczyć Rogaliński Park Krajobrazowy - utworzony w 1997 r. w celu ochrony naturalnego środowiska doliny Warty. Liczne starorzecza, łęgi z roślinnością terenów podmokłych.

Zdjęcie na okładce: Wał przeciwpowodziowy na Warcie - okolice Koła

Mosina - najważniejszy węzeł szlaków rowerowych na południe od Poznania. Ciekawa Galeria Miejska w budynku dawnej synagogi, kościół pw. św. Mikołaja z lat 1852-54, dwór z II poł.

XIX w. W czasie Wiosny Ludów (1848 r.) Mosina przez kilka dni pełniła funkcję stolicy niepodległej Polski. Stacja PKP.

tycki kościół pw. NMP Wniebowziętej z XIV/XVI w. W dzielnicy Ostrówek – w obrębie pofranciszkańskiego, barokowego zespołu klasztornego z XVII/XVIII w. – kościół pw. Narodzenia NMP. W mieście liczne pamiątki, związane z bogatymi tradycjami powstańczymi oraz dwiema wybitnymi osobistościami: ks.

Piotrem Wawrzyniakiem – patronem spółdzielczości oraz urodzonym w Śremie prof. Heliodorem Święcickim – pierwszym rektorem Uniwersytetu Poznańskiego. W Śremie znajduje się największa w Polsce odlewnia żeliwa.

Nowe Miasto nad Wartą - gotycki kościół pw. Świętej Trójcy z 2 poł. XV w., Dalej na zachód – tzw. Zielony Rynek, w jego północnej części – dom kultury, w latach 70. XX w. przebudowany z kościoła ewangelickiego z 2 poł. XIX w.

Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy utworzony w 1994 r., chroni obszar w okolicy ujścia Lutyni do Warty wraz z fragmentami wypiętrzeń, głównie Wału Żerkowskiego (najwyższa kulminacja – 164 m n.p.m.). Urozmaicona rzeźba terenu, rozległe widoki na tereny zalewowe Warty, pokryte lasami łęgowymi i grądowymi.

Stary Konin - Ratusz

Chełmno - pomnik ofiar Zagłady

Koło - gotycki kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego

Ruiny zamku Kazimierza Wielkiego - okolice Koła nad Wartą

XV w. Pofranciszkański zespół klasztorny z XIV w., wielokrotnie przebudowywany. Na północ od klasztoru – pozostałości zamku z XIV w.

Koło - zachowany w większości układ urbanistyczny średniowiecznego miasta, założonego w 2 poł. XIV w. przez Kazimierza Wielkiego. Na Starym Rynku – ratusz, pierwotnie gotycki z końca XIV w., przebudowany w 1 poł. XIX w. w stylu klasycystycznym.

Na południe od rynku – gotycki kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z XIV/XV w. Ciekawostka – kamienna płyta nagrobna Jana z Garbowa z poł. XV w – syna słynnego Zawiszy Czarnego.

W sąsiedztwie – zespół klasztorny bernardynów z 2 poł. XV w., przebudowany w XVIII wieku. Na lewym brzegu Warty, 2,5 km od centrum Koła – ruiny gotyckiego zamku Kazimierza Wielkiego z 2 poł. XIV w.

Nadwarciański Park Krajobrazowy - powstał w

Chełmno nad Nerem - neogotycki kościół pw. Nawie-

1995 r. na bazie powstałego dekadę wcześniej Pyzdrskiego Obszaru Krajobrazu Chronionego. Na jego terenie gniazduje ok.

150 gatunków ptaków, co stanowi 65% wszystkich gatunków lęgowych w Polsce.

dzenia NMP z 2 poł. XIX w., malowniczo położony na wysokiej skarpie, górującej nad rozległą doliną Neru. W okresie okupacji hitlerowskiej – jeden z pięciu – obok Auschwitz-Birkenau, Bełżca, Sobiboru i Treblinki – ośrodków zagłady na ziemiach polskich.

Dębno - gotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP z poł. XV w. z cennym wyposażeniem.

Czeszewo

- drewniany kościół pw. św. Mikołaja z końca XVIII w., kryty gontem, z cennym wyposażeniem wnętrza.

Szachulcowy budynek dawnej karczmy z końca XVIII w.

Pyzdry - późnogotycki kościół farny Narodzenia NMP z 2 poł.

Zagórów - późnobarokowy kościół pw. śś. Piotra i Pawła z XVIII w. z gotyckimi fragmentami murów.

Konin - Stary Konin z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym, koncentrującym się wokół rynku (pl. Wolności). Tędy przebiegał handlowy trakt z Kalisza do Torunia. Na pl. 3 Maja klasycystyczny ratusz z pocz. XIX w. z drewnianą wieżą. Zegar przywieziony z klasztoru w niedalekim Lądzie.

Nieopodal – gotycki kościół pw. św. Bartłomieja z końca XIV w. z secesyjnymi polichromiami i witrażami w nawach bocznych wykonanymi przez Eligiusza Niewiadomskiego, późniejszego zabójcę prezydenta Gabriela Narutowicza. Na placyku przed kościołem – słup z piaskowca z 1151 r. , uznawany za najstarszy w Polsce znak drogowy. Pokazywał on połowę drogi pomiędzy Kaliszem i Kruszwicą, o czy świadczy napis, zdobiący niecodzienny zabytek.

Uniejów - w północnej części Rynku – gotycki kościół pw. św.

Floriana z poł. XIV w., rozbudowany w poł. XV w. i poł. XVI w. Na lewym brzegu Warty zamek – dawna rezydencja arcybiskupów gnieźnieńskich z poł. XIV w.

Jezioro Jeziorsko - zbiornik retencyjny, powstały w latach 1975 – 86 w środkowym biegu Warty, 22 km na południowy wschód od Turku. Największy zbiornik zaporowy w Polsce.

Gospodarstwo Agroturystyczne „Podkowa Leśna” Krajkowo 1a, 62-050 Mosina tel: 61 819 21 23 Gospodarstwo Agroturystyczne „ZAŚCIANE K u Ciężkich” Pecna, ul. Główna 24, 62-053 Mosina tel: 61 813 77 92

powiat śremski Zespół Szkół Rolniczych w Grzybnie im. gen. Józefa Wybickiego 63-112 Brodnica, tel: 61 28 23 533 Agroturystyka Jaszkowo "NA PLEBANI” Jaszkowo 10, 63-112 Brodnica tel: 502-65-70-37

powiat średzki Gospodarstwo agroturystyczne "Wilczki" - Zofia Janicka Wolica Kozia 45a, 63-040 Nowe Miasto n/Wartą tel: 62 749 30 31 Gospodarstwo Agroturystyczne ”Hermanów” Sławomira Orłowska Hermanów, 63-040 Nowe Miasto n./Wartą tel: 61 287 30 15;, 607 426 664; 661 129 337 Gospodarstwo Agroturystyczne „Lutynia” Paweł Sierański 63-040 Nowe Miasto n/Wartą tel: 62 749 44 06

powiat wrzesiński Kazimierz Pawlak Białobrzeg 12, 62-310 Pyzdry tel: 63 276 98 76; 602 854 265 "Wczasy pod Gruszą" Teresa i Stanisław Kwitowscy Łupice 9, 62-310 Pyzdry tel: 63 276 90 39; 698 825 398 "Pod Kogutem" Włodzimierz Urbaniak Dłusk 72, 62-310 Pyzdry tel: 63 213 50 45

powiat koniński Gospodarstwo agroturystyczne "Ania i Filip" Wojciech Jaskólski Izabelin 47, 62-510 Konin tel: 63 246 77 49; 601 977 173

„Zagroda z Wiatrakiem” Marcin Buliczak Góra 20d, 64-410 Sieraków tel: 692 321 700 „Na Morenie” Małgorzata i Wiesław Matalewscy Okręg Wieleński 3, 64-410 Sieraków – Piaski tel: 61 295 29 76; 604 437 243 „U Braci Bengsch” Leszek i Jarosław Bengsch Radgoszcz 56, 64-400 Międzychód tel: 095 748 68 27; 608 402 312 „Grzesiakówka” Krystyna i Mirosław Grzesiakowie ul. Muchocińska 7, 64-400 Międzychód tel: 95 748 32 00; 602 287 898

Inne szlaki rowerowe, należące do Wielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych:

odcinek zachodni

Nadwarciański Szlak Rowerowy

„Dom na Przedlesiu” Adela i Andrzej Krawcowie Przedlesie 16, 64-400 Międzychód tel: 95 748 17 28

Pierścień Rowerowy dookoła Poznania 173 km

„Dom na Wzgórzu” Jolanta i Jarosław Matalewscy Słodowy Młyn 1, 64-400 Międzychód tel: 602 698 025

Ziemiański Szlak Rowerowy 245 km

„Dom nad Jeziorem” Renata i Janusz Mirkowie ul. Nadjeziorna 15, 64-426 Łowyń tel: 95 748 19 96, 507 834 204 „U Sołtysa” Danuta i Eugeniusz Nawroccy Zatom Stary 2, 64-400 Międzychód tel: 95 748 25 17

Nadwarciański Szlak Rowerowy odcinek wschodni

250 km

Piastowski Trakt Rowerowy 104 km

Szamotuły

"COLEX" ul. Dąbrowskiego 24, 60-841 Poznań tel. 61 848 31 58

„Romex” Szamotuły, ul. Rynek 32 tel: 61 292 03 10

"Armot Bike" os. Zwycięstwa 17A, 61-648 Poznań tel. 61 820 01 61

Czarnków

BIKE-ON.pl ul. Krzywoustego 68, 61-144 Poznań tel. 514 151 119 Kastor-Bike s.c. ul. Piekary 22/23, 61-823 Poznań 61 851 96 88

Serwis rowerowy Czarnków, ul. Rybaki tel: 67 255 22 06

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

odcinek południowy

odcinek północny

280 km

200 km

Wielkopolska Organizacja Turystyczna www.wot.org.pl

Tekst:

Andrzej Kaleniewicz

Opracowanie graficzne:

Wojciech Kuk www.cityvisitor.pl

Mapa:

Pietruska&Mierkiewicz Sp. z o.o. www.topmapa.pl

Zdjęcia:

Andrzej Kaleniewicz; archiwum

Druk:

ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. www.zapol.com.pl

ISBN

978-83-61454-22-9

122km

"BIKETOP" ul. Dąbrowskiego 449a, 60-451 Poznań 61 840 32 33 Kalmex ul. Głogowska 63, 60-739 Poznań 61 866 33 68

Wydawca:

Poznań 2011

Punkty naprawy rowerów Poznań

Informacje o tych szlakach oraz ślady GPS na stronach: www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE

www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Szlak Stu Jezior 110 km

Bursztynowy Szlak Rowerowy 200 km

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013

FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI

Noclegi na trasie powiat poznański Pensjonat „Przy Leśnej” ul. Leśna 22, 62-004 Czerwonak tel: 61 812 07 21 Anielinek Długa Goślina 30, 62-095 Murowana Goślina tel: 61 811 30 91

Malownicza ścieżka z Radojewa do Biedruska

Nad Wartą

Zachodni odcinek Nadwarciańskiego Szlaku Rowerowego (NSR-W), otwarty w 2009 roku, jest udaną kontynuacją wschodniego odcinka szlaku (NSR-E), powstałego cztery lata wcześniej – opisanego w osobnym folderku.

Obecnie, całość, oznakowana jednolicie kolorem niebieskim, liczy 382 km i biegnie wzdłuż wielkopolskiego odcinka Warty. Chociaż odcinek zachodni jest nie tylko o wiele krótszy, ale także o wiele łatwiejszy do przejechania od swego wschodniego odpowiednika, jednak tu i ówdzie może zaskoczyć niespodziewanymi trudnościami. Świetną alternatywę dla NSR-W stanowi Szlak Stu Jezior (patrz: osobny folderek).

Dystans

Trudność

122 km (możliwość skrócenia dystansu dzięki połączeniom kolejowym Poznań – Oborniki oraz Poznań – Wronki) przeważnie drogi asfaltowe o małym natężeniu ruchu, kilka niezbyt forsownych podjazdów; w czasie wiosennych powodzi odcinki: Radojewo – Biedrusko oraz Mokrzec – Międzychód mogą być niedostępne. W czasie suszy droga pomiędzy Obrzyckiem a Wronkami oraz pomiędzy Chojnem a Sierakowem bywa mocno piaszczysta.

Oznakowanie

jednolicie niebieskie, zgodne ze standaryzacją PTTK.

Początek szlaku

Poznań, skrzyżowanie ul. Baraniaka i Jana Pawła II, tzw. Poznański Węzeł Rowerowy.

Koniec szlaku

stanica wodna w Międzychodzie.

Zdjęcie na okładce: Okolice Sierakowa

Oborniki - kościół pw. Św. Krzyża

Stobnica - ujście kanału Kończak, dawny młyn

Co warto zobaczyć Biedrusko – pałac zbudowany w latach 1877-80 dla Alberta von Treskow przez Ludwika Huhna. Wejście reprezentacyjne umieszczono w bocznej fasadzie; za nim znajduje się sień i klatka schodowa.

Wysoka wieża, elewacje o uskokowej linii. Centralnie umieszczony westybul, oświetlony jest od góry świetlikiem - prowadzą z niego drzwi do otaczających pokoi. Wokół rozciąga się park krajobrazowy (pow. 6,0 ha) z różnorodnym drzewostanem.

Rezerwat „Śnieżycowy Jar” – jego osobliwość stanowią kwitnące tutaj co roku wiosną śnieżyce wiosenne. Rosną one masowo w jarze opadającym z wysoczyzny ku dolinie, na brzegach strumienia płynącego po dnie jaru. Niektóre źródła podają, iż śnieżyce zostały posadzone na tym terenie w końcu XIX wieku.

Oborniki – zachował się tu średniowieczny układ przestrzenny starego miasta, z biegiem ulic prowadzących do Rynku, w kierunku przeprawy przez Wartę. Rynek został wytyczony już po lokacji miasta.

Do dziś zachował swoją wielkość, pierwotny kształt i turbinowy układ ulic, wychodzących po dwie z każdego narożnika. Kościoły, warte odwiedzenia: kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, kościół pw. św. Józefa oraz kościół pw. Świętego Krzyża.

Bąblin – słynie w całej Polsce oraz za granicą ze znajdującego się tutaj Domu Rekolekcyjnego Misjonarzy Świętej Rodziny. Ośrodek prowadzi dni skupienia, oazy i turnusy rehabilitacyjne z kuracją oczyszczającą opartą na diecie owocowo-warzywnej.

Stobnica – Stacja Doświadczalna Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu powstała w 1974 roku w celu hodowli, restytucji i reintrodukcji rzadkich i ginących gatunków zwierząt. Stacja w Stobnicy znana jest w kraju i zagranicą głównie z możliwości bezpośredniej obserwacji wilków w prowadzonej tam hodowli tego gatunku.

Obrzycko - kościół pw. śś.

Piotra i Pawła

Warta w okolicach Wronek

Ścieżka dydaktyczna „Dolina Kończaka” - początek swój ma na parkingu przy drodze leśnej łączącej Stobnicę z Boruszynem. Liczy ok. 7,7 km długości - jej przejście w tempie spacerowym zajmuje ok. 4-5 godzin. Oznaczona jest w terenie sylwetką bobra w standardowy sposób, tak jak szlaki turystyczne PTTK. Obrzycko – położone malowniczo na lewym brzegu Warty miasto zachowało na przestrzeni wieków specyficzny klimat, charakterystyczny dla niewielkich wielkopolskich miasteczek. Nad niską zabudową miasteczka górują trzy wieże: kościoła parafialnego pw. śś. Apostołów Piotra i Pawła, nieczynnego obecnie kościoła poewangelickiego oraz ratusza. Najstarszym zabytkiem miasta jest barokowy kościół pw. śś. Piotra i Pawła, wzniesiony w latach 1714 – 1756 według proj. Pompeo Ferrariego. Największe zainteresowanie wzbudza jednak obrzycki ratusz. W elewacji południowej budynku, na wysokości pierwszego piętra umieszczone jest renesansowe marmurowe obramienie okna z 1527 r.

Wronki – we Wronkach znajduje się wielki kompleks więzienny, którego budowę ukończono w 1894 roku. W okresie międzywojennym i w latach 1945-56 więziono tutaj za przekonania polityczne.

W czasie okupacji hitlerowskiej śmierć poniosło tu ok. 800 więźniów.

Największym zakładem pracy we Wronkach jest szeroko znana w całej Polsce firma produkująca sprzęt AGD – Amica. Zabytki: kościół parafialny pw. św. Katarzyny oraz kościół oo. Franciszkanów.

Wartosław – niegdyś miasto (przywilej z 1785 r.) o pierwotnej nazwie Nowymost. Ma układ trzech równoległych względem siebie ulic, które łączył od strony wschodniej plac targowy z kościołem.

Upadek miasta nastąpił w połowie XIX w., kiedy rząd pruski ograniczył handel barierami celnymi, a produkcja rzemieślnicza nie miała rynku zbytu. We wsi kościół filialny pw. Świętej Trójcy, wzniesiony w 1785 roku. W zachodniej części wsi neogotycki kościół poewangelicki pw.

Serca Jezusowego. Na południowym brzegu Jeziora Pożarowskiego kąpielisko z urządzeniami rekreacyjnymi.

Sieraków - most na kanale Ulgi

Rynek w Międzychodzie, fontanna z rybakiem

Chojno – w centrum wsi neobarokowy kościół z 1927 r. Pod koniec XVIII w. obrzeża Puszczy Noteckiej zostały zasiedlone przez tzw.

Mazurów Wieleńskich, po których zachowało się sporo reliktów budownictwa drewnianego.

Bucharzewo – „Chata Zbójców” – obiekt przystosowany do całorocznej, pełnej obsługi imprez, obozów, jak i turystyki indywidualnej. Od 1990 roku organizowane są tu obozy jeździeckie i rekreacyjne dla młodzieży szkół podstawowych i średnich.

Sieraków – to centrum Sierakowskiego Parku Krajobrazowego utworzonego w 1991 roku, w celu ochrony krajobrazu wyrzeźbionego przez lodowiec, pełnego wzgórz morenowych, wydm, jezior, poprzecinanego licznymi rzekami i strumieniami. Atrakcyjne turystycznie okolice Sierakowa: pagórkowaty teren, liczne i czyste jeziora, ciekawe miejsca sprzyjają wycieczkom pieszym, rowerowym, kajakowym, a nawet samochodowym. Warto odwiedzić: Stado Ogierów, zamek Opalińskich, pobernardyński kościół parafialny.

Międzychód - miasto położone na przesmyku między jeziorem a rzeką. Z Rynku, który jest jednym z bardziej malowniczych wielkopolskich rynków, można zajrzeć nad Wartę i jezioro jednocześnie. Całość uzupełniają charakterystyczne kamieniczki i będące niepowtarzalną atrakcją wąskie uliczki, zwane gaskami, prowadzące do jeziora lub Warty. Niepowtarzalną atrakcją jest „laufpompa”źródło artezyjskie ujęte w ozdobną żeliwną pompę, bijące z głębokości ok. 90 metrów, o charakterystycznym zapachu i właściwościach leczniczych.

Kwatera Myśliwska Kąty, 62-095 Murowana Goślina tel: 501 169 015 Leśniczówka Elżbieta Dziel Pławno 4, 62-095 Murowana Goślina tel: 61 812 22 51 Ośrodek Dydaktyczny Zielonka Zielonka 4, 62-095 Murowana Goślina tel: 61 812 22 51 wew. 323

powiat obornicki

Irena Kaszna i Alicja Girus - "Pod Lipami" Pakawie 16, 64-510 Wronki tel: 67 254 72 25 „Kasztanka” Kobylińscy Rzecin 32a, 64-510 Wronki tel: 67 254 44 25; 502 386 580 Agroturystyka Genowefa i Marian Sobkowscy Wartosław 1, 64-510 Wronki tel: 67 254 16 88 Agroturystyka Maria i Bogdan Dezorowie Rzecin 16, 64-510 Wronki tel: 67 254 49 62; 606 311 941 Agrohotel Karolewo 11a, 64-510 Wronki tel: 660 426 549 Violetta i Marian Mikołajczak - „Na Maliniu” Błota Małe 19, 64-513 Chojno tel: 67 254 48 92; 887 492 075

Bacówka Gospodarstwo Agroturystyczne Bąblinek 28, 64-607 Kiszewo

Barbara i Jarosław Mikołajczak - „Na Niedźwiadzie” Błota Małe 21, 64-513 Chojno tel: 67 254 71 89, 608 471 698

Gospodarstwo agroturystyczne "Gryszczeniówka" Wargowo II nr 87, 64-605 Wargowo tel: 61 297 20 67

Ewa i Kazimierz Weber - „Na Koziołku” Chojno Młyn 41, 64-513 Chojno tel: 67 254 14 49; 668 843 768

Gospodarstwo Agroturystycze Pogoda Słonawy 14, 64-600 Oborniki

Agnieszka Reiter, Leśniczówka „Pustelnia” 64-513 Chojno tel: 61 295 30 24

Kompleks Agroturystyczny „Art Natura” H. Krzyżostaniak ul. Malinowa 1, 64-600 Kowanówko k/Obornik tel: 61 297 21 75, 602 370 482

powiat szamotulski Agroturystyka "Dosia” Chraplewo 1, 64-520 Obrzycko tel: 61 291 34 88 Zygmunt i Maria Duszyńscy - "Dom w Lesie" Piotrowo 83, 64-520 Obrzycko tel: 61 291 36 18 Elżbieta Dobak - "Zosina Wola" Zielonagóra, ul. Zamkowa 10a, 64-520 Obrzycko tel: 61 291 31 40 Aleksander i Maria Nowakowscy "Gajówka" Gaj Mały 15, 64-520 Obrzycko tel: 61 291 31 91 Agroturystyka “Ameryka" Jaryszewo 40, 64-520 Obrzycko tel: 698 158 220

Benigna i Wiktor Błoch – „Na Smugach” Chojno Młyn 31a, 64-513 Chojno tel: 604 712 406 Dorota Jankowska – „Na Kalwarii” Chojno Młyn 50, 64-513 Chojno tel: 600 691 315 Izabela i Stanisław Grzywnowicz Chojno Błota Wielkie 16, 64-510 Wronki tel: 691 549 899 Henryk Sienkiewicz - "Dom nad Wodospadem" Chojno Młyn 25, 64-513 Chojno tel: 67 254 70 40

powiat międzychodzki „Chata Zbójców” Czesław Kołek Bucharzewo, 64-410 Sieraków tel: 61 295 30 56 „Jaś i Marysia” Wojciech Adamczewski Bucharzewo, 64-410 Sieraków tel. 61 295 21 12

Leśny Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy ul. Wodziczki 8, 62-040 Puszczykowo tel: 61 813 34 71 Gospodarstwo Agroturystyczne Maria Wojciechowska Radzewice, ul. Długa 34, 62-022 Mosina tel: 501 362 041 Gospodarstwo Agroturystyczne „Podkowa Leśna” Krajkowo 1a, 62-050 Mosina tel: 61 819 21 23

Pierścień Rowerowy dookoła Poznania

Inne szlaki rowerowe, należące do Wielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych:

Piastowski Trakt Rowerowy 104 km

Gospodarstwo Agroturystyczne „ZAŚCIANEK u Ciężkich” Pecna, ul. Główna 24, 62-053 Mosina tel: 61 813 77 92

Ziemiański Szlak Rowerowy 245 km

Ośrodek Wypoczynkowy "Albatros" ul Chrobrego 81, 62-060 Stęszew tel: 61 813 40 61 OSRW Motel Camping "La Costa" ul. Poznańska 10, 62-080 Lusowo tel: 61 816 46 33 Nadwarciański Szlak Rowerowy

Nadwarciański Szlak Rowerowy

odcinek zachodni

odcinek wschodni

122 km

250 km

Punkty naprawy rowerów

Informacje o tych szlakach oraz ślady GPS na stronach: www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Wydawca:

Wielkopolska Organizacja Turystyczna www.wot.org.pl

Tekst:

Andrzej Kaleniewicz

Opracowanie graficzne:

Wojciech Kuk www.cityvisitor.pl

Mapa:

Pietruska&Mierkiewicz Sp. z o.o. www.topmapa.pl

Zdjęcia:

Andrzej Kaleniewicz; archiwum

Druk:

ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. www.zapol.com.pl

ISBN

978-83-61454-02-1 Poznań 2011

"COLEX" ul. Dąbrowskiego 24, 60-841 Poznań tel. 61 848 31 58 "Armot Bike" os. Zwycięstwa 17A, 61-648 Poznań tel. 61 820 01 61 BIKE-ON.pl ul. Krzywoustego 68, 61-144 Poznań tel. 514 151 119 Kastor-Bike s.c. ul. Piekary 22/23, 61-823 Poznań 61 851 96 88

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

odcinek południowy

odcinek północny

280 km

200 km

173km

"BIKETOP" ul. Dąbrowskiego 449a, 60-451 Poznań 61 840 32 33 Kalmex ul. Głogowska 63, 60-739 Poznań 61 866 33 68

WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE

www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Szlak Stu Jezior 110 km

Bursztynowy Szlak Rowerowy 200 km

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013

FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI

Noclegi na trasie Anielinek Długa Goślina 30, 62-095 Murowana Goślina tel: 61 811 30 91 Kwatera Myśliwska Kąty, 62-095 Murowana Goślina tel: 501 169 015 Puszcza Zielonka - słupek orientacyjny

Dziewicza Góra

Pierścień Rowerowy to pierwszy element Wielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych. Jednocześnie do dziś jest on najbardziej popularnym wśród poznańskich cyklistów szlakiem rowerowym. Jego oryginalna struktura – rowerowego koła z siedmioma szprychami – daje możliwość zaplanowania kilkunastu niepowtarzalnych, niezbyt długich wycieczek, zaczynających się i kończących w stolicy Wielkopolski.

Dystans

293,3 km (Pierścień oraz 7 szlaków łącznikowych, wiodących z centrum Poznania)

Trudność

zróżnicowana, od gładkich asfaltów do piaszczystych i kamienistych ścieżek

Oznakowanie

Początek i koniec szlaku Uwaga:

białe kwadraty 20/20 cm, piktogram roweru, pod nim czarny znak kierunkowy, pomarańczowa obwódka z uwagi na kształt szlaku, tworzący pętlę nie ma początku ani końca przejazd rowerem przez teren poligonu (pomiędzy Złotnikami i Biedruskiem) możliwy jest w dni wolne od pracy w godz. 8-22, w pozostałe dni wymagane jest zezwolenie Komendanta Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych (Poznań, ul. Wojska Polskiego 86/90)

Co warto zobaczyć Mosina – najważniejszy węzeł szlaków rowerowych na południe od Poznania. Ciekawa Galeria Miejska w budynku dawnej synagogi, kościół pw. św. Mikołaja z lat 1852-54, dwór z II poł. XIX w. W czasie Wiosny Ludów (1848 r.) Mosina przez kilka dni pełniła funkcję stolicy niepodległej Polski. Stacja PKP. Zdjęcie na okładce: Zabytkowa aleja pomiędzy Złotnikami a Pawłowicami

Puszcza Zielonka

Zabytkowa aleja pomiędzy Złotnikami a Pawłowicami

Wielkopolski Park Narodowy – utworzony w 1957 roku, chroni różnorodne formy polodowcowego ukształtowania terenu, różne typy jezior oraz wiele zbiorowisk florystycznych i faunistycznych o dużej wartości przyrodniczej, znajdujących się w trójkącie pomiędzy miejscowościami: Luboń – Mosina – Stęszew.

Stęszew – zachowany owalnicowy układ urbanistyczny centrum miasta z czworobocznym rynkiem. W podcieniowym domu szczytowym z 2 poł. XVIII w. – Muzeum Regionalne. Kościół pw. Świętej Trójcy z 2 poł. XV w., pierwotnie gotycki, po dwóch przebudowach barokowy. Źródełko „Żarnowiec” – parking leśny, punkt widokowy oraz miejsce biwakowe z widokiem na strumień o górskim charakterze.

Lusowo – w latach międzywojennych – prywatna własność gen.

Józefa Dowbora Muśnickiego, naczelnego dowódcy Powstania Wielkopolskiego. Na miejscowym cmentarzu – grób generała i jego małżonki.

Nad jeziorem – neogotycki zespół pałacowo-parkowy. Na plaży – wypożyczalnia sprzętu wodnego.

Rogierówko – Punkt Etnograficzny Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, znajdujący się w zabytkowym wiatraku.

Kiekrz – do niedawna wieś, obecnie w granicach Poznania. Późnobarokowy kościół pw. św. Michała z II poł. XVIII w. Nad pobliskim Jez. Kierskim liczne przystanie żeglarskie, ośrodki wczasowe i kąpielisko.

Biedrusko – zespół pałacowo-parkowy z ciekawym drzewostanem z 2 poł. XIX w.

Murowana Goślina

– późnogotycki kościół pw. św. Jakuba z XV/XVI w. Nieopodal – klasycystyczny kościół poewangelicki pw. Świętego Ducha z XVIII/XIX w. Centrum administracyjne Puszczy Zielonki.

Arboretum w Kórniku (Dzień Azalii i Różaneczników)

Zamek w Kórniku

Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka – utworzony w 1993 roku dla ochrony najbardziej cennych fragmentów największego kompleksu leśnego środkowej Wielkopolski o charakterze zbliżonym do pierwotnego. Rzeźba terenu urozmaicona, z kulminacją w postaci Dziewiczej Góry (143 m n.p.m.) – drugiego pod względem wysokości wzniesienia w okolicy Poznania.

Zielonka – placówka badawcza Uniwersytetu Przyrodniczego oraz bursa. Ciekawe arboretum, obok – urokliwe jezioro Zielonka z miejscem odpoczynku.

Dąbrówka Kościelna – miejscowość pielgrzymkowa od XVII w.

Na wzgórzu – neobarokowy kościół pw. Wniebowzięcia NMP z lat 30.

XX w. w otoczeniu pomnikowych lip.

Wronczyn – zespół dworski z XIX/XX w.

Park Krajobrazowy Promno – Powstał w 1993 r. Obejmuje ponad 2 tys. ha krajobrazu polodowcowego, na który składają się porośnięte lasem mieszanym pagórki morenowe i kilka jezior. Na terenie parku znajdują się dwa ciekawe rezerwaty przyrody. Liczne rzadko występujące rośliny, charakterystyczne dla terenów podmokłych.

Kostrzyn – późnogotycki kościół pw. śś. Piotra i Pawła z XVI w.

Tulce – późnoromański kościół pw. Narodzenia NMP z 1 poł. XIII w.

Kórnik

– zamek Działyńskich przebudowany w XIX w. w stylu romantycznego neogotyku angielskiego. Obecnie – Biblioteka Kórnicka i muzeum. Zamek otacza XIX-wieczny park-arboretum z najbogatszymi zbiorami w kraju. W XVIII-wiecznych oficynach zabytkowa powozownia. Na rynku – ratusz z pocz. XX w, nieopodal – gotycki kościół pw.

Wszystkich Świętych z 1 poł XV w.

Dąbrówka Kościelna - neobarokowy kościół pw. Wniebowzięcia NMP

Głaz Zamoyskiego - WPN (okolice Osowej Góry)

Bnin - na rynku – barokowy ratusz z poł. XVIII w. Poewangelicki kościół pw. św. Wojciecha z 1 poł. XIX w. Budynek dawnego szpitala z pocz. XIX w.

Rogaliński Park Krajobrazowy – utworzony w 1997 r. w celu ochrony naturalnego środowiska doliny Warty. Liczne starorzecza, łęgi z roślinnością terenów podmokłych. Jedno z największych w Europie skupisk dębów szypułkowych – jeden z najczęściej fotografowanych obiektów przyrodniczych w Wielkopolsce.

Rogalin - obszerne, późnobarokowe założenie pałacowo-parkowe rodu Raczyńskich, dziś – oddział poznańskiego Muzeum Narodowego.

Na terenie rezydencji – Galeria Rogalińska ze zbiorami obrazów malarstwa europejskiego i polskiego z XIX/XX w.

Skórzewo – kościół pw. św. Marcina z 1928 r. z ciekawą wieżą oraz kolekcją XVII – w. portretów trumiennych we wnętrzu.

Dąbrówka – zespół pałacowo-parkowy z XIX/XX w.; ruiny neogotyckiej kaplicy grobowej rodu von Tempelhoff.

Rezerwat „Meteoryt Morasko” – obejmuje najwyższe wzniesienie Poznania – Górę Moraską (154 m n.p.m.) oraz otaczający je las liściasty z 7 kraterami powstałymi po upadku meteorytu, w których znajdują się urokliwe jeziorka.

Leśniczówka Elżbieta Dziel Pławno 4, 62-095 Murowana Goślina tel: 061 812 22 51 Ośrodek Dydaktyczny Zielonka Zielonka 4, 62-095 Murowana Goślina tel: 61 812 22 51 wew. 323 Stadnina Koni Iwno Iwno, Park Mielżyńskich 1/1, 62-025 Kostrzyn Wielkopolski, tel: 061 817 80 11 Pokoje Gościnne - Ewa Kiersznowska ul. Szewska 4a, 62-025 Kostrzyn tel: 61 817 86 45 Pokoje Gościnne - Tomasz Koper ul. Poznańska 57, 62-025 Kostrzyn tel: 61 817 85 03 Kwatera Agroturystyczna - Pokoje Gościnne Barbara i Zdzisław Urbaniak ul. Leśna 14, 93-004 Tulce tel: 501 301 796 Ośrodek Sportu i Rekreacji Leśna 6, 62-035 Kórnik tel: 61 817 01 83 Kórnickie pokoje gościnne pl. Niepodległości 25, 62-035 Kórnik tel: 61 819 07 22; 604 293 146

Uzarzewo – szachulcowy kościół pw. św. Michała z 1749 r.

W eklektycznym pałacu z II poł. XIX w. - otwarte w 1977 r. Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie z bogatą kolekcją zbiorów myśliwskich z całego świata.

Gościniec MARZYMIĘTA Czmoniec 59, 62-035 Kórnik. tel: 61 817 12 52; 691 383 002

Puszczykowo – znana miejscowość letniskowa. Muzeum Pracow-

Gospodarstwo Agroturystyczne Maria Witkowska ul, Prezydialna 11, 62-050 Rogalin tel: 61 813 80 90

nia Literacka Arkadego Fiedlera z bogatym zbiorem eksponatów, zebranych przez pisarza-podróżnika w wielu krajach całego świata. Na miejscowym cmentarzu – grób pisarza.

Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy ZHP ul. Północna, 62-022 Rogalinek tel: 61 893 82 40

Inne szlaki rowerowe, należące do Wielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych:

powiat gnieźnieński Ośrodek Wypoczynkowy “Jankowo Dolne” Jankowo Dolne 43 tel. 61 424 57 36 Ośrodek Wypoczynkowy "Jutrzenka" - Gołąbki 62-240 Trzemeszno tel. 61 415 49 09 tel. 607 151 289

Informacje o tych szlakach oraz ślady GPS na stronach: www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Piastowski Trakt Rowerowy Wydawca:

Wielkopolska Organizacja Turystyczna www.wot.org.pl

Tekst:

Andrzej Kaleniewicz

Opracowanie graficzne:

Wojciech Kuk www.cityvisitor.pl

Punkty naprawy rowerów

Mapa:

Pietruska&Mierkiewicz Sp. z o.o. www.topmapa.pl

"COLEX" ul. Dąbrowskiego 24, 60-841 Poznań tel. 61 848 31 58

Zdjęcia:

Andrzej Kaleniewicz; archiwum

Druk:

ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. www.zapol.com.pl

ISBN

978-83-61454-06-9

Pierścień Rowerowy dookoła Poznania 173 km

"Armot Bike" os. Zwycięstwa 17A, 61-648 Poznań tel. 61 820 01 61

Ziemiański Szlak Rowerowy 245 km

Nadwarciański Szlak Rowerowy

Nadwarciański Szlak Rowerowy

odcinek zachodni

odcinek wschodni

122 km

250 km

Poznań 2011

BIKE-ON.pl ul. Krzywoustego 68, 61-144 Poznań tel. 514 151 119 Kastor-Bike s.c. ul. Piekary 22/23, 61-823 Poznań 61 851 96 88

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

odcinek południowy

odcinek północny

280 km

200 km

"BIKETOP" ul. Dąbrowskiego 449a, 60-451 Poznań 61 840 32 33

104km Kalmex ul. Głogowska 63, 60-739 Poznań 61 866 33 68

WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE

www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Szlak Stu Jezior 110 km

Bursztynowy Szlak Rowerowy 200 km

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013

FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI

Noclegi na trasie powiat poznański

Na szlaku - Młyński Staw w Poznaniu

Kościół św. Mikołaja - Uzarzewo

Szlak Piastowski to jedna z najbardziej popularnych tras turystycznych w Polsce, wizytówka Wielkopolski.

Malowniczy szlak, wiodący wśród pól i pagórków Pojezierza Gnieźnieńskiego, umożliwia zapoznanie się z dziejami państwowości polskiej od samego zarania. Muzeum Łowiectwa w Uzarzewie, Pola Lednickie - miejsce słynnych religijnych spotkań młodzieży, Ostrów Lednicki – ruiny palatium pierwszych polskich władców, Gniezno – katedra ze słynnymi Drzwiami Gnieźnieńskimi i relikwiami św. Wojciecha, piękna bazylika w Trzemesznie, w końcu parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody i wieża widokowa w Dusznie, to atrakcje czekające na rowerzystów.

Dystans

104 km

Trudność

niewielka, ubite drogi polne i mało uczęszczane szosy

Oznakowanie

jednolicie czarne, zgodne ze standaryzacją PTTK

Początek szlaku Poznański Węzeł Rowerowy, u zbiegu ulic Jana Pawła II i Baraniaka Koniec szlaku

Izdby

Zdjęcie na okładce: Katedra w Gnieźnie i pomnik Bolesława Chrobrego

Drewniany kościół w Węglewie

Okolice Trzemeszna

Barokowa bazylika Wniebowzięcia NMP w Trzemesznie

Wydartowo - budynek dawnej kuźni

Moraczewo - wiatraki-koźlaki

Katedra w Gnieźnie

Szkolne Schronisko Młodzieżowe "Sarenka" ul. Poznańska 50 , 62-006 Kobylnica tel: 61 815 00 02

Co warto zobaczyć Poznań - początek trasy przy południowo-zachodnim krańcu

Rezerwat Przyrody „Jezioro Drążynek” - chro-

Dziekanowice - do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego,

jeziora regatowego Malta. Całoroczny stok narciarski i tor saneczkowy „Malta-Ski”, pole do mini-golfa i wypożyczalnia rowerów. Nieopodal stoku narciarskiego Kopiec Wolności. Na wschód od jeziora tor przeszkód dla rowerów górskich i Nowe Zoo (największe pod względem powierzchni w Polsce). Kolejka dziecięca „Maltanka” – dla najmłodszych.

ni jezioro śródleśne z przyległym torfowiskiem. Ciekawa fauna ważek. W otaczającym lesie rzadkie odmiany storczyka.

powstałego w 1976 r., przeniesiono z terenu całej Wielkopolski zabytkowe budowle drewniane. Eklektyczny kościół pw. św.

Marcina z 1865 r. z wyposażeniem z XIX w. Ok. 2 km na pn. – zach. od szlaku Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy (prom na Ostrów Lednicki): pozostałości palatium – siedziby Mieszka I i Bolesława Chrobrego. .

Uzarzewo – wieś na północnym brzegu Cybiny, nieopodal Jezioro Uzarzewskie. Szachulcowy kościół św. Michała z 1749 r.

Wnętrze o architekturze salowej, wyposażenie barokowe, murowana kaplica z kryptą fundatorów - Żychlińskich i drewniana wieża z 1869 r. W eklektycznym pałacu z II poł. XIX w. otwarte w 1977 r. Muzeum Środowiska Przyrodniczego i Łowiectwa z bogatą kolekcją zbiorów myśliwskich z całego świata. Wokół – park krajobrazowy z końca XIX w., arch.

Augustyn Denizot.

Rezerwat Przyrody „Jezioro Dębiniec”

– ok.

1,3 km na północ od szlaku. Chroni otaczające jezioro tereny bagienne i trzcinowiska oraz las mieszany. Dużo ptactwa wodnego.

Park Krajobrazowy Promno - powstały w 1993 r., obejmuje ponad 2 tys. ha krajobrazu polodowcowego, na który składają się porośnięte lasem mieszanym pagórki morenowe i kilka jezior. Na terenie parku znajduje się kilka rezerwatów przyrody. Liczne rzadko występujące rośliny, charakterystyczne dla terenów podmokłych.

Gospodarstwo Agroturystyczne Podkowa Marcin Stołowski Zielińska 42, 62-006 Gruszczyn tel: 61 817 46 93

Pobiedziska - nazwa miasta (pobieda=zwycięstwo) wiąże się z legendarnym zwycięstwem Kazimierza Odnowiciela nad Masławem. Zadecydowała o tym bitwa, która rozegrała się w okolicy. Miasto zostało złupione przez Krzyżaków w 1331 r.

Często bywał tu Władysław Jagiełło. Przy wschodniej pierzei czworobocznego Rynku stoi wczesnogotycki kościół pw. św. Michała z przełomu XIII/XIV w., kryty drewnianym dachem. Wewnątrz wyposażenie późnogotyckie; ciekawe epitafia. W murach świątyni znajdują się tajemnicze wgłębienia, według legendy wiercone palcami w ramach pokuty za grzechy. W rzeczywistości są to efekty krzesania sztucznych ogni w czasie Wielkanocy.

W 1000 r. do Gniezna przybył z pielgrzymką niemiecki cesarz Otton III. Miejsce koronacji m.in. Bolesława Chrobrego i Przemysła II. Najważniejszy zabytek to gotycka katedra, a w niej: relikwie św. Wojciecha przechowywane w relikwiarzu w kształcie srebrnej trumny, Drzwi Gnieźnieńskie oraz wiele zabytkowych kaplic, epitafiów i rzeźb.

Węglewo - miejsce urodzenia wybitnego archeologa, pro-

Trzemeszno - miasto, w którym – według tradycji – funda-

fesora Uniwersytetu Poznańskiego, badacza Biskupina, Józefa Kostrzewskiego (1885 – 1969). Drewniany kościół z 1818 r. z zachowanymi elementami wyposażenia gotyckiego.

torem klasztoru benedyktynów był św. Wojciech. Fakty historyczne mówią natomiast o tym, iż klasztor, od samego początku należący do norbertanów, założył tu w I poł. XII w.

Bolesław Krzywousty. Po pierwotnej świątyni romańskiej oraz późniejszej – gotyckiej – pozostały tylko fragmenty murów.

Dziś jest to okazała, trójnawowa bazylika Wniebowzięcia NMP w stylu barokowym, zbudowana na planie krzyża. Wnętrze kościoła kryje wiele ciekawostek architektonicznych i artystycznych. W Trzemesznie urodził się Jan Kiliński (1760 – 1819) – z zawodu szewc, do historii przeszedł jako jedna z głównych postaci insurekcji kościuszkowskiej. Jego pomnik stoi na placu, nazwanym także nazwiskiem bohatera.

Moraczewo - dobrze zachowane grodzisko, świadczące o istnieniu tutaj dwóch grodów – w VIII i X w. (zniszczone w czasie najazdu Brzetysława w 1038 r.). Po drugiej stronie szosy dwa wiatraki – koźlaki z XVIII.

Gniezno - jeden z najważniejszych grodów Polski Piastów.

Ośrodek Wypoczynkowo-Rekreacyjny PP "Hemag" Tuczno, 62-007 Biskupice tel: 61 815 65 85 Ośrodek Wypoczynkowy "Wrzos" w Stęszewku 62-010 Stęszewko tel: 61 815 64 91 Gospodarstwo Agroturystyczne Nawrot Jacek ul. Główna 24, 62-007 Biskupice tel: 61 815 50 45 Gospodarstwo Agroturystyczne Maria i Włodzimierz Kędziora Promno 26, 62-010 Pobiedziska tel: 61 815 34 03 Gospodarstwo Agroturystyczne Andrzej Marciniak Nowa Górka 3, 32-010 Pobiedziska Stajnia "Liljówka" ul. Jeździecka 3, 62-010 Pobiedziska tel: 61 815 60 00

„Dom Na Przedlesiu” Adela i Andrzej Krawcowie Przedlesie 16, 64-400 Międzychód tel: 95 748 17 28 „Dom Na Wzgórzu” Jolanta i Jarosław Matalewscy Słodowy Młyn 1, 64-400 Międzychód tel: 602 698 025 „Dom Nad Jeziorem” Renata i Janusz Mirkowie ul. Nadjeziorna 15, 64-426 Łowyń tel: 95 748 19 96; 507 834 204

Inne szlaki rowerowe, należące do Wielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych:

Informacje o tych szlakach oraz ślady GPS na stronach: www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Rowerowy Szlak Stu Jezior Wydawca:

Wielkopolska Organizacja Turystyczna www.wot.org.pl

Tekst:

Andrzej Kaleniewicz

Opracowanie graficzne:

Wojciech Kuk www.cityvisitor.pl

Punkty naprawy rowerów

Mapa:

Pietruska&Mierkiewicz Sp. z o.o. www.topmapa.pl

Szamotuły

Zdjęcia:

Andrzej Kaleniewicz; archiwum

Druk:

ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. www.zapol.com.pl

ISBN

978-83-61454-26-7

Pierścień Rowerowy dookoła Poznania 173 km

„U Sołtysa” Danuta i Eugeniusz Nawroccy Zatom Stary 2, 64-400 Międzychód tel: 95 748 25 17

„Romex” Szamotuły, ul. Rynek 32 tel: 61 292 03 10

Poznań

Ziemiański Szlak Rowerowy 245 km

Nadwarciański Szlak Rowerowy

Nadwarciański Szlak Rowerowy

odcinek zachodni

odcinek wschodni

122 km

250 km

Poznań 2011

"COLEX" ul. Dąbrowskiego 24, 60-841 Poznań tel. 61 848 31 58 "Armot Bike" os. Zwycięstwa 17A, 61-648 Poznań tel. 61 820 01 61 BIKE-ON.pl ul. Krzywoustego 68, 61-144 Poznań tel. 514 151 119

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

odcinek południowy

odcinek północny

280 km

200 km

Kastor-Bike s.c. ul. Piekary 22/23, 61-823 Poznań 61 851 96 88 "BIKETOP" ul. Dąbrowskiego 449a, 60-451 Poznań 61 840 32 33 Kalmex ul. Głogowska 63, 60-739 Poznań 61 866 33 68

110km WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE

www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Piastowski Trakt Rowerowy 104 km

Bursztynowy Szlak Rowerowy 200 km

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013

FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI

Noclegi na trasie powiat szamotulski Joanna i Hubert Jarmuż – „Świat Zwierząt” Witoldzin 17, 64-514 Pamiątkowo tel: 61 291 44 63 Widok na Jez. Chrzypskie z punktu widokowego w Łężeczkach

Leśna droga w okolicach Ostroroga

Szlak Stu Jezior to jeden z pierwszych szlaków rowerowych w Wielkopolsce (powstał w 1999 r.).

Bezsprzecznie jest to jedna z najpiękniejszych widokowo tras. Wiedzie w kierunku Pojezierza Międzychodzko-Sierakowskiego, jednego z ulubionych regionów letniskowych mieszkańców Poznania.

Trasa połączona jest z międzynarodowym szlakiem rowerowym R-1 (Calais - Sankt Petersburg).

Kościół NMP w Sierakowie

Krypta w Zamku Opalińskich - Sieraków

Co warto zobaczyć Kiekrz - do niedawna wieś, obecnie w granicach Poznania.

Późnobarokowy kościół pw. św. Michała z II poł. XVIII w. Nad Jeziorem Kierskim liczne przystanie żeglarskie, ośrodki wczasowe i kąpielisko.

Sobota - późnogotycki kościół Narodzenia NMP z pocz. XVI w. z barokową fasadą z końca XVIII w.

Dystans

110 km

Trudność

przeważnie szosy o małym natężeniu ruchu; kilka piaszczystych odcinków

Oznakowanie

zgodne ze standaryzacją PTTK (szlak czarny)

Początek szlaku Poznański Węzeł Rowerowy, skrzyżowanie ul. Baraniaka i Jana Pawła II Koniec szlaku

Międzychód

Jezioro Lutomskie

barokowy dwór z końca XVIII w., najprawdopodobniej zbudowany w miejscu dawnego grodu obronnego. Rozbudowany na pocz. XX w., w latach 80. XX w. przekształcony w ośrodek wypoczynkowy poznańskiego kuratorium oświaty.

ty w 1995 r. Ośrodek Edukacji Przyrodniczej z ciekawą wystawą przyrodniczą, dużą salą konferencyjną oraz pokojami gościnnymi. Wokół – park krajobrazowy. W jego obrębie – 3 ścieżki dydaktyczne.

Łężeczki - zabudowania folwarczne z 2 poł. XIX w oraz dwór

Kamionna - gotycki kościół pw. Narodzenia NMP z końca XV

z pocz. XX w. Na polodowcowym wzniesieniu przy drodze do Pniew – punkt widokowy powstały w 1994 r.

w., jednonawowy, z dzwonnicą w formie wieży. Od strony wschodniej – ciekawy, trójkondygnacyjny, bogato dekorowany szczyt.

Chrzypsko Wielkie - późnogotycki kościół pw. św. Wojcie-

Baborówko

Sierakowski Park Krajobrazowy - utworzony w 1991

Szamotuły - dawny zamek Szamotulskich z 2 poł. XV w., przebudowany w pocz. XVI w przez Górków. Gotycki kształt odzyskał w latach 1976-89. Muzeum z wyposażeniem wnętrz zamkowych z XVI – XVIII w., bogata kolekcja ikon. W jednej z oficyn zamkowych z końca XVIII w. – zbiory etnograficzne. Tzw. Baszta Halszki z XVI w. nazwana imieniem żony wojewody poznańskiego Łukasza Górki – Halszki z Ostroga, więzionej tu przez okrutnego męża. W pobliskim spichrzu z XIX w. – wystawa archeologiczna zabytków pochodzących z terenów budowy gazociągu jamalskiego.

Nad Jez. Miejskim w Międzychodzie

Chalin - w zabudowaniach podworskich z poł. XIX w. – otwar-

cha z pocz. XVII w. z drewnianym stropem i wystrojem wnętrza z przełomu XVII/XVIII w. Taką samą nazwę, jak wieś, nosi także pobliskie jezioro.

- pałac neorenesansowy z końca XIX w., dziś pensjonat jeździecki.

Laufpompa - Międzychód

Zajączkowo - na półwyspie nad Jez. Zajączkowskim – późno-

Pamiątkowo - duży zakład ogrodniczy z sadami jabłoniowymi. Na wschodnim brzegu rynnowego Jeziora Pamiątkowskiego kąpielisko oraz pole biwakowe.

Ostroróg - miejsce pochodzenia Jana Ostroroga (ok. 1436 – 1501), wojewody poznańskiego, publicysty politycznego, autora dzieła „O urządzeniu Rzeczypospolitej”. Późnogotycki kościół pw. NMP Wniebowziętej z 1 poł. XV w., obecnie barokowy (przebudowa – 2 poł. XVIII w.).

Zdjęcie na okładce: Punkt widokowy w Łężeczkach - pomnik grzyba

Zamek Opalińskich - Sieraków

roku w celu ochrony krajobrazu polodowcowego wschodniej części pojezierza Międzychodzko – Sierakowskiego. Liczne moreny, wydmy, jeziora, rzeczne doliny i ciekawe przyrodniczo lasy. Na północ od Warty przeważają wydmy Puszczy Noteckiej porośnięte lasem sosnowym, na południe – mocno zróżnicowany teren, pocięty głębokimi rynnami jeziornymi, pokryty lasami bukowymi i mieszanymi. Ciekawe rezerwaty przyrody.

Sieraków - popularny nie tylko wśród mieszkańców Wielkopolski ośrodek letniskowy. Przy ul. Poznańskiej – późnorenesansowy kościół pw. NMP Niepokalanie Poczętej z 1 poł. XVII w.

Przy ul. Zamkowej – jedno ze skrzydeł dawnego zamku Opalińskich, odbudowane w 1995 r., z przeznaczeniem na muzeum.

Z koscioła pobernardyńskiego przeniesiono do niego 5 XVIIwiecznych sarkofagów członków rodu. Nieco dalej w kierunku wschodnim – Stado Ogierów z ciekawie wyposażoną powozownią, w otoczeniu parku krajobrazowego z XIX w. z ciekawym drzewostanem.

Międzychód - na wschód od Rynku – kościół pw. św. Jana Chrzciciela z końca XVI w., pierwotnie późnogotycki, obecnie w kształcie nadanym w XVIII-XIX w. W ścianie budowli ciekawostka – cegła, przedstawiająca maskę lub twarz. Po przeciwnej stronie ulicy – tzw. laufpompa, z której można napić się wody o znacznej zawartości siarkowodoru – stąd charakterystyczny zapach. Przy ul. 17 Stycznia – niewielkie Muzeum Regionalne, a prz ul. Lipowiec – późnoklasycystyczny kościół poewangelicki pw. Niepokalanego Serca Maryi z 1 poł. XIX w. Międzychód jest doskonałym miejscem wypadowym w region Pojezierza Międzychodzko-Sierakowskiego i Puszczy Noteckiej.

Krystyna Święcicka – „Pałac Baborówko” Baborówko, ul. Parkowa 1, 64-500 Szamotuły tel: 61 291 40 27 Gospodarstwo Agroturystyczne Katarzyna Przybylak Śmiłowo 10, 64-500 Szamotuły tel: 61 292 39 92

powiat międzychodzki „Mira” Mirosława i Zdzisław Małeccy ul.Polna 5, 64-412 Chrzypsko Wielkie tel: 61 295 11 66 „U Baby Jagi” Waldemar Panas Łężeczki 41, 64-412 Chrzypsko Wielkie tel : 691 055 345 „Chata Zbójców” Czesław Kołek Bucharzewo, 64-410 Sieraków tel: 61 295 30 56 „Jaś i Marysia” Wojciech Adamczewski Bucharzewo, 64-410 Sieraków tel. 61 295 21 12 „Zagroda Z Wiatrakiem” Marcin Buliczak Góra 20d, 64-410 Sieraków tel: 692 321 700 „Na Morenie” Małgorzata i Wiesław Matalewscy Okręg Wieleński 3, 64-410 Sieraków – Piaski tel: 61 295 29 76; 604 437 243 „U Braci Bengsch” Leszek i Jarosław Bengsch Radgoszcz 56, 64-400 Międzychód tel: 95 748 68 27, 608 402 312 „Grzesiakówka” Krystyna i Mirosław Grzesiakowie ul. Muchocińska 7, 64-400 Międzychód tel: 95 748 32 00; 602 287 898

Inne szlaki rowerowe, należące do Wielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych:

odcinek północny

powiat pilski Gościniec Rębajło ul. Kossaka 195, Piła tel: 67 212 36 65 Pokoje Gościnne Józef Burdziak ul. Tucholska 57, Piła tel: 67 212 48 19 Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Staszicówka” ul. Okrzei 4, Piła tel. 67 213 25 83

Informacje o tych szlakach oraz ślady GPS na stronach: www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Transwielkopolska Trasa Rowerowa Pierścień Rowerowy dookoła Poznania 173 km

powiat złotowski Gospodarstwo Agroturystyczne Stanisław Małachowski Nadarzyce 1, 64-915 Jastrowie tel. 67 266 12 77

Ziemiański Szlak Rowerowy 245 km

Gospodarstwo Agroturystyczne Alicja i Ryszard Tarnowscy Nadarzyce 65, 64-915 Jastrowie tel: 693 442 978 Gospodarstwo Agroturystyczne Irena i Stanisław Siedleccy Sypniewo, 64-915 Jastrowie tel: 67 266 11 17; 601 395 198 Gospodarstwo Agroturystyczne Irena Król Brzeźnica 89, 64-915 Jastrowie tel: 67 266 34 14; 602 12 48 99 Gospodarstwo Danuty i Grzegorza Nowak Chwalimie 11, 64-965 Okonek tel.: 67 266 01 65, 604 428 967

Nadwarciański Szlak Rowerowy

Nadwarciański Szlak Rowerowy

odcinek zachodni

odcinek wschodni

122 km

250 km

Wydawca:

Wielkopolska Organizacja Turystyczna www.wot.org.pl

Tekst:

Andrzej Kaleniewicz

Opracowanie graficzne:

Wojciech Kuk www.cityvisitor.pl

Mapa:

Pietruska&Mierkiewicz Sp. z o.o. www.topmapa.pl

Zdjęcia:

Andrzej Kaleniewicz; archiwum

Druk:

ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. www.zapol.com.pl

ISBN

978-83-61454-10-6 Poznań 2011

Punkty naprawy rowerów Szamotuły

Poznań

„Romex” Szamotuły, ul. Rynek 32 tel: 61 292 03 10

"COLEX" ul. Dąbrowskiego 24, 60-841 Poznań tel. 61 848 31 58

Czarnków

"Armot Bike" os. Zwycięstwa 17A, 61-648 Poznań tel. 61 820 01 61

Serwis rowerowy Czarnków, ul. Rybaki tel: 67 255 22 06

Trzcianka „Jaguar” Trzcianka, ul. Głowackiego tel: 67 216 32 07

Szlak Stu Jezior 110 km

Transwielkopolska Trasa Rowerowa odcinek południowy

280 km

BIKE-ON.pl ul. Krzywoustego 68, 61-144 Poznań tel. 514 151 119 Kastor-Bike s.c. ul. Piekary 22/23, 61-823 Poznań 61 851 96 88

Piła

"BIKETOP" ul. Dąbrowskiego 449a, 60-451 Poznań 61 840 32 33

„Tadex” Piła, ul. Kwiatowa 6 tel: 67 213 56 30

Kalmex ul. Głogowska 63, 60-739 Poznań 61 866 33 68

200km WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE

www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Piastowski Trakt Rowerowy 104 km

Bursztynowy Szlak Rowerowy 200 km

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013

FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI

Noclegi na trasie powiat poznański Gospodarstwo Agroturystyczne Barbara i Maciej Kortus ul. Kolejowa 7, 62-090 Rokietnica tel: 61 814 51 65

powiat szamotulski Szamotuły - Baszta Halszki

Widok na Wartę - Brączewo

Szlak wiedzie ze stolicy Wielkopolski do najbardziej na północ wysuniętej gminy w województwie wielkopolskim – Okonka. Mimo dość znacznego dystansu trasę pokonuje się łatwo, gdyż w większości prowadzi szosami o małym natężeniu ruchu samochodowego. Po drodze czekają nas jedynie nieliczne piaszczyste, terenowe odcinki. Najdłuższy z nich znajduje się pomiędzy Piłą i Pleceminem – to jednak jednocześnie najciekawszy przyrodniczo fragment szlaku.

Wysadzony wiadukt kolejowy - okolice Jastrowia

Czarnków - zabudowa centrum

Daniele - obiekt rekreacyjny Lasów Państwowych z drewnianym szałasem, miejscem na ognisko oraz parkingiem leśnym.

Przez teren leśnictwa Daniele wiedzie ścieżka dydaktyczna „Dębowy Las”.

Sobota - późnogotycki kościół pw. Narodzenia NMP z pocz.

Obrzycko - zachowany dawny układ urbanistyczny z Rynkiem w kształcie trapezu, zabytkowymi domami murowanymi i szachulcowymi oraz barokowym ratuszem z 2 poł. XVII w.

W jego płd. ścianie – renesansowe obramowanie okienne z XVI w, przywiezione z Portugalii w poł. XIX w.

XVI w. z barokową fasadą z końca XVIII w.

Trudność

w przeważającej części mało uczęszczane szosy asfaltowe, kilka odcinków piaszczystych; najtrudniejszy odcinek pomiędzy Piłą i Pleceminem

wymi. Na wschodnim brzegu rynnowego Jez. Pamiątkowskiego – kąpielisko oraz pole biwakowe.

jednolicie zielone, zgodne ze standaryzacją PTTK.

pensjonat jeździecki.

Koniec szlaku

Okonek, początek leśnej ścieżki rowerowodydaktycznej

Zdjęcie na okładce: Panorama Obrzycka ze szlaku

Czarnków - most na Noteci

Obrzycko - ratusz

Pamiątkowo - duży zakład ogrodniczy z sadami jabłonioBaborówko - pałac neorenesansowy z końca XIX w., dziś

Lubasz - późnobarokowy kościół pw. Narodzenia NMP z poł.

XVIII w., z 2 kaplicami i 2 wieżami oraz rokokowym wyposażeniem. Sanktuarium Maryjne - cudowny obraz MB Śnieżnej z XVI/XVII w. Nad jeziorem ośrodek wypoczynkowy i kąpielisko Limosinus.

Szamotuły - dawny zamek Szamotulskich z 2 poł. XV w., przebudowany w pocz. XVI w przez Górków. Gotycki kształt odzyskał w latach 1976-89. Muzeum z wyposażeniem wnętrz zamkowych z XVI – XVIII w., bogata kolekcja ikon. W jednej z oficyn zamkowych z końca XVIII w. – zbiory etnograficzne. Tzw. Baszta Halszki z XVI w. nazwana imieniem żony wojewody poznańskiego Łukasza Górki – Halszki z Ostroga, więzionej tu przez okrutnego męża. W pobliskim spichrzu z XIX w. – wystawa archeologiczna zabytków pochodzących z terenów budowy gazociągu jamalskiego.

Czarnków - zabudowa miejska ograniczona jest rzeką i krawędzią Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej. Na rynku – pl. Wolności – gotycki kościół pw. św. Marii Magdaleny z 2 poł. XVI w.

Obok – eklektyczny ratusz z poł. XIX w. W Parku Staszica – pozostałości skoczni narciarskiej, tor saneczkowy i amfiteatr.

Brączewo

z pocz. XX w.. Przy ul. Żeromskiego - Muzeum Regionalne. Na północ od miasta, nad otoczonym lasami jez. Sarcz – ośrodek wczasowy z kąpieliskiem oraz kompleks obiektów sportowych.

- wieś z ładnym widokiem na Puszczę Notecką.

Możliwość przejazdu mostem na nieczynnej linii kolejowej na drugi brzeg Warty, gdzie w Stobnicy znajduje się Stacja Doświadczalna Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, w której hodowane są zagrożone gatunki zwierząt – m.in.wilki, koniki polskie, cietrzewie i głuszce. Ciekawa ścieżka przyrodnicza.

Gospodarstwo Agroturystyczne Joanna i Hubert Jarmuż Witoldzin 17, 64-514 Pamiątkowo tel: 61 291 44 63 Krystyna Święcicka – „Pałac Baborówko” Baborówko, ul. Parkowa 1, 64-500 Szamotuły tel: 61 291 40 27

Kiekrz - do niedawna wieś, obecnie w granicach Poznania.

Późnobarokowy kościół pw. św. Michała z II poł. XVIII w. Nad pobliskim Jez. Kierskim liczne przystanie żeglarskie, ośrodki wczasowe i kąpielisko.

200 km

Początek szlaku Poznański Węzeł Rowerowy, skrzyżowanie ul. Jana Pawła II i Baraniaka

Piła - restauracja na stateczku

Co warto zobaczyć

Dystans

Oznakowanie

Czarnków - gospodarstwo agroturystyczne

Trzcianka - neobarokowy kościół pw. św. Jana Chrzciciela

Piła - jedno z najbardziej „zielonych” miast w Wielkopolsce, z wszystkich stron otoczone rozległymi lasami. Postanowieniem Traktatu Wersalskiego miasto niemieckie, do Polski włączone dopiero

w 1945 r. po ciężkich walkach, które w całości zniszczyły cenną starówkę. Neogotycki, jednonawowy kościół pw. św. Stanisława Kostki z końca XIX w., pierwotnie ewangelicki; neobarokowy, trójnawowy kościół pw. Świętej Rodziny z pocz. XX w. – ze sklepieniami kolebkowymi i ciekawym portalem nad fasadą; kościół pw. św. Antoniego Padewskiego z 1929/30 r. z największym w Europie krucyfiksem, wyrzeźbionym z jednego kawałka drewna (wys. 7 m.). Przy ul. Browarnej – dwa muzea: Okręgowe (w XIX-wiecznej willi, w której w dwudziestoleciu miedzywojennym była siedziba konsulatu polskiego) oraz Stanisława Staszica Nad jez. Płotki, 7 km na płn. wsch. od Piły – duży ośrodek wypoczynkowy z kąpieliskiem.

Płytnica - w pobliżu wsi – dwuprzęsłowy kolejowy most na Gwdzie, którego przyczółek został wysadzony w 1945 r, przez wycofujące się wojska niemieckie. Filar mostu uległ znacznemu zniszczeniu.

Tarnówka - szachulcowy kościół poewangelicki pw. Nawie-

Gospodarstwo Agroturystyczne Katarzyna Przybylak Śmiłowo 10, 64-500 Szamotuły tel: 61 292 39 92

powiat czarnkowsko-trzcianecki Ranczo "Żurawia Kuźnia" Danuta Jeszke ul. Wyzwolenia 63 Kuźnica Czarnkowska, 64-700 Czarnków tel: 605 699 671 Gospodarstwo Agroturystyczne "Dębina" Jarosław i Marzena Cieślik Sarbka 14, 64-730 Czarnków tel: 603 832 151 Gospodarstwo agroturystyczne Józef Ściepura Jędrzejewo – Piaski 40 tel: 602 668 757 Gospodarstwo Agroturystyczne Waldemar Warnke Gajewo 74 tel: 67 255 83 80 Gospodarstwo Agroturystyczne Janusz Fąferek Romanowo Dolne-Osuch 6a tel: 67 255 52 22 "Wojada" Gospodarstwo rolne Wojciech Adam Kapela Straduń 18, 64 - 980 Trzcianka tel: 67 216 42 21

dzenia NMP z 2 poł. XVIII z barokową wieżą. Wyposażenie wnętrza barokowe.

Gospodarstwo agroturystyczne "Pensjonat nad Logo" Marek i Beata Burakowscy Sarcz 7, 64-980 Trzcianka tel: 602 118 173

Jastrowie - kilka kilometrów od miasta znajdują się fotogenicz-

Gospodarstwo Agroturystyczne Gaby & Jacek Piechowiak Przyłęg 5, 64-980 Trzcianka tel: 67 216 26 77

ne pozostałości wiaduktu kolejowego, wysadzonego w 1945 r.

Podgaje

- jedna z kilku elektrowni wodnych na Gwdzie, dzieło niemieckich inżynierów sprzed II wojny światowej.

Okonek - niewielkie miasteczko nad rzeką Czarną. Neoromański kościół pw. Matki Bożej od Wykupu Niewolników z poł. XIX w. ze współczesnym wystrojem wnętrza. Na szczycie Góry Tecławskiej (191 m n.p.m.), ok. 1 km na północ od miasta – wieża widokowa.

Nad stawami "U ZYGFRYDA" Straduń 8, 64-980 Trzcianka tel: 67 216 28 77

Wiesława Malińska ul. 23 Stycznia 5a, 63 - 322 Gołuchów tel: 62 761 72 85; 604 278 847 Gospodarstwo Agroturystyczne „Ranczo-Kajew” Żarnowski Miłosz Kajew 9, 63-322 Gołuchów tel: 503 658 476

powiat kaliski „Raj” kwatery prywatne ul. Kościuszki 18, 62-800 Kalisz tel: 791 030 876

Inne szlaki rowerowe, należące do Wielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych:

odcinek południowy

Informacje o tych szlakach oraz ślady GPS na stronach: www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Transwielkopolska Trasa Rowerowa Pierścień Rowerowy dookoła Poznania 173 km

powiat ostrowski

Ziemiański Szlak Rowerowy 245 km

Noclegi Klub Sportowy Stal ul. Kusocińskiego 1, 63-400 Ostrów Wielkopolski tel: 62 736 00 39 Usługi noclegowe Sebastian Ossowski ul. Wolności 5, 63-400 Ostrów Wielkopolski tel: 600 800 216 „Lido” Ośrodek Wypoczynkowy ul. Wrocławska 6, 63-421 Przygodzice tel: 62 734 81 27; 609-19 84 26 U Źródeł Baryczy Przygodziczki 8B, 63-421 Przygodzice tel: 692 44 72 13; 607-241-778 Gospodarstwo agroturystyczne "STEFANÓWKA" Niedźwiedź 1A, 63-500 Ostrzeszów tel: 62 732 77 09

Nadwarciański Szlak Rowerowy

Nadwarciański Szlak Rowerowy

odcinek zachodni

odcinek wschodni

122 km

250 km

Wydawca:

Wielkopolska Organizacja Turystyczna www.wot.org.pl

Tekst:

Andrzej Kaleniewicz

Opracowanie graficzne:

Wojciech Kuk www.cityvisitor.pl

Mapa:

Pietruska&Mierkiewicz Sp. z o.o. www.topmapa.pl

Zdjęcia:

Andrzej Kaleniewicz; archiwum

Druk:

ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. www.zapol.com.pl

ISBN

978-83-61454-14-4 Poznań 2011

Punkty naprawy rowerów "COLEX" ul. Dąbrowskiego 24, 60-841 Poznań tel. 61 848 31 58

Piastowski Trakt Rowerowy 104 km

"Armot Bike" os. Zwycięstwa 17A, 61-648 Poznań tel. 61 820 01 61 BIKE-ON.pl ul. Krzywoustego 68, 61-144 Poznań tel. 514 151 119 Kastor-Bike s.c. ul. Piekary 22/23, 61-823 Poznań 61 851 96 88 "BIKETOP" ul. Dąbrowskiego 449a, 60-451 Poznań 61 840 32 33 Kalmex ul. Głogowska 63, 60-739 Poznań 61 866 33 68

Transwielkopolska Trasa Rowerowa odcinek północny

200 km

280km WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE

www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Szlak Stu Jezior 110 km

Bursztynowy Szlak Rowerowy 200 km

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013

FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI

Noclegi na trasie powiat średzki Agroturytyka Jawita Jarosław Tromski Czarne Piątkowo 26, 63-013 Szlachcin tel : 61 287 10 41; 606 49 67 66

powiat wrzesiński Prom na Warcie - Dębno

Dębno - gotycki kościół Wniebowzięcia NMP

Południowy odcinek Transwielkopolskiej Trasy Rowerowej był logicznym rozwinięciem idei swego północnego poprzednika. O ile jednak TTR-N obfituje głównie w lasy i jeziora, o tyle TTR-S jest jego przeciwieństwem.

Południowa część TTR-u to głównie bezkresne pola i cenne zabytki historii i kultury. Tutaj też mamy okazję wjechać na najwyższe wzniesienia Wielkopolski.

Dystans

280 km

Trudność

ogólnie łatwo przejezdna, w przeważającej części drogi asfaltowe; umiarkowanie trudne, piaszczyste odcinki pomiędzy Turskiem i Gołuchowem oraz Antoninem i Ostrzeszowem, wymagające podjazdy do Żerkowa, pod Bałczynę i Kobylą Górę

Oznakowanie

jednolicie zielone, zgodne ze standaryzacją PTTK

Początek szlaku Poznański Węzeł Rowerowy, u zbiegu ulic Jana Pawła II i Baraniaka.

Co warto zobaczyć Tulce - późnoromański kościół pw. Narodzenia NMP z 1 poł. XIII w. z drewnianą dzwonnicą z XIX w.

Koszuty - Muzeum Ziemi Średzkiej w modrzewiowym dworku ziemiańskim z XVIII w. Środa Wielkopolska - późnogotycki, trójnawowy kościół kolegiacki pw. NMP Wniebowziętej z 1 poł. XV w., Pomiędzy linią kolejową i obwodnicą szosy nr 11 - rozlewiska Średzkiej Strugi – obszar chronionego krajobrazu z ok. 30 gatunkami ptactwa wodnego. Dworzec kolejki wąskotorowej (linia Środa Wlkp. – Zaniemyśl).

Zdjęcie na okładce: Odpoczynek w okolicach Żerkowa

Pałac Radolińskich w Jarocinie

Ratusz - rynek w Ostrowie Wlkp.

Pozostałości dawnego zamku - tzw.

Skarbczyk w Jarocinie

Symbol Szlaku Bursztynowego - most na Prośnie w Kaliszu

Winna Góra - kompleks pałacowo-parkowy, jeden z majątków nadanych gen. Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu przez Napoleona. Muzeum poświęcone pamięci generała. Barokowy kościół pw. św. Michała z 1766 r. z bogatym wyposażeniem. Neobarokowa kaplica z neoklasycznym sarkofagiem generała.

Pleszew - miasto nad Nerem, kiedyś słynące z szewców. Pośrodku czworobocznego Rynku – ratusz z 1 poł. XIX w. Na placu Kościelnym – kościół pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela z XV w. Na peryferiach miasta – obiekty sportowo-rekreacyjne: stadion, amfiteatr, kemping i letni basen kąpielowy.

Miłosław - późnogotycki kościół pw. św. Jakuba z 1 poł. XVII w., rozbudowany w pocz. XX w. Dawny neogotycki kościół ewangelicki z 2 poł.XIX w., w nim – Muzeum Ziemi Miłosławskiej. Neorenesansowy pałac Mielżyńskich z XIX w. otoczony XIX – wiecznym parkiem krajobrazowym w stylu angielskim, w którym stoi najstarszy na ziemiach polskich pomnik Juliusza Słowackiego (1899 r.). W pobliskiej Bażantarni – dawny zameczek myśliwski z poł.

XIX w.

pw. św. Andrzeja z 2 poł. XIX w. Trójnawowa bazylika z kwadratową wieżą, wewnątrz wyposażenie klasycystyczne i cel pielgrzymek: cudowny obraz MB Turskiej – ludowy drzeworyt kolorowany z 2 poł. XVIII w.

Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy

- utworzony w 1994 r. W północnej części – fragment doliny Warty z leśnymi rezerwatami przyrody; w południowej – silnie zróżnicowany krajobraz polodowcowy, nazywany Szwajcarią Żerkowską.

Śmiełów - klasycystyczny pałac Gorzeńskich z końca XVIII w. Wewnątrz bogata dekoracja sztukatorska i malarska. Od 1975 r. – Muzeum Adama Mickiewicza, który przebywał tu w 1831 r. Obok – park krajobrazowy z XVIII/XIX w., z zabytkową aleją lipowo-grabową, lapidarium fragmentów rzeźbiarskich, pomnikiem wieszcza oraz „ogródkiem Zosi”.

Żerków - miejscowość turystyczna o wybitnie wyżynnym charakterze.

Dawny, neobarokowy kościół ewangelicki z 1904 r., obecnie nieczynny.

Barokowy kościół pw. św. Stanisława z 1 poł. XVIII w. z bogatym rokokowym wyposażeniem. W miejskim parku ośrodek profilaktyczno-rehabilitacyjny z wybudowanym w czasie okupacji basenem kąpielowym.

Jarocin - ratusz podcieniowy z XVIII/XIX w., m.in. siedziba Muzeum Regionalnego. Kościół pw. św. Marcina z pocz. XVIII w., pierwotnie późnogotycki, po przebudowie barokowy. Charakterystyczny zegar słoneczny.

Neogotycki pałac Radolińskich z poł. XIX w. Obok – park krajobrazowy z XIX w. ze stawem, amfiteatrem oraz pozostałościami zamku średniowiecznego.

Nieopodal – ruina gotyckiego kościoła szpitalnego pw. Świętego Ducha z 1 poł. XVI w. Kompleks obiektów sportowych z krytą pływalnią.

Tursko - sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w późnobarokowym kościele

Gołuchów

- park dendrologiczny - największe arboretum w Polsce i największy angielski park krajobrazowy w Wielkopolsce. W nim – renesansowy zamek z poł. XVI w., przebudowany w 2 poł. XIX w. przez Izabellę z Czartoryskich Działyńską w stylu zamków nad Loarą. Na południe od wsi – Zalew Gołuchowski z kąpieliskiem, ośrodkiem wypoczynkowym, kempingiem i przystanią żeglarską. Nieco dalej w lesie – największy w Wielkopolsce głaz narzutowy.

Jedlec - szachulcowy kościół pw. św. Floriana z poł. XVIII w. z drewnianą wieżą, zwieńczoną barokowym hełmem.

Kalisz - miasto uważane za najstarsze w Polsce od chwili odkrycia nazwy „Kalisia” w materiałach pisanych z II w. n.e., autorstwa uczonego Klaudiusza Ptolemeusza. Pierwotnie osada handlowa na Szlaku Bursztynowym; w Polsce Piastów jeden z największych ówczesnych grodów; prawa miejskie od 1257 r.

Do II wojny światowej duże wpływy protestantyzmu i judaizmu. Rozkwit handlowy miasta w XV i XVI w. Wraz z powstaniem Księstwa Warszawskiego – kolejny okres rozwoju, przerwany dopiero totalnym zniszczeniem miasta przez wojska pruskie w 1914 r. Pozycje obowiązkowe do zwiedzenia: Główny Rynek z ratuszem, Sanktuarium św. Józefa, katedra pw. św. Mikołaja, Teatr im.

Wojciecha Bogusławskiego, baszta „Dorotka” z fragmentem murów obronnych, najstarszy w Polsce park miejski, zespoły klasztorne: franciszkański i jezuicki (ten ostatni z największą w Europie polichromią iluzjonistyczną) oraz zabytkowy cmentarz, usytuowany za dawną miejską rogatką.

Droszew - drewniany kościół pw. Wszystkich Świętych z 2 poł. XVIII w. z dachem krytym gontem. Na miejscowym cmentarzu – wysoki, drewniany krucyfiks ze scenami Męki Pańskiej, grupa pasyjną oraz Adamem i Ewą – dzieło znanego rzeźbiarza ludowego, Pawła Brylińskiego.

Bażantarnia - Miłosław

Lokomotywa kolejki wąskotorowej Środa Wlkp.

Lewków

- klasycystyczny pałac Lipskich z końca XVIII w., gruntownie odnowiony. Bogata dekoracja stiukowa, wewnątrz – malarska.

Ostrów Wielkopolski - szachulcowy kościół poewangelicki, obecnie katolicki pw. NMP Królowej Polski z 2 poł. XVIII w., z neoromańską wieżą z poł. XIX w. Wystrój barokowy z ciekawymi, 2-kondygnacyjnymi balkonami. Na płd.-wsch. – monumentalny, neoromański kościół farny pw. św. Stanisława z pocz. XX w. z ciekawym wyposażeniem, od 1992 r. kontrkatedra diecezji kaliskiej. Warto także obejrzeć: zabytkowy cmentarz farny oraz budynek dawnej synagogi z poł. XIX w. Dla chętnych – nowoczesne kino „Komeda” oraz park rekreacyjno – wypoczynkowy „PiaskiSzczygliczka”.

Gościniec „DARZ BÓR” Bugaj, 62-320 Miłosław tel: 500 20 65 00 Gospodarstwo Agroturystyczne u Leny Czeszewo ul. Leśna 65, 62-320 Miłosław tel: 61 438 45 63; 665 811 504

powiat jarociński Gospodarstwo Agroturystyczne Mieczysław Katona Gąsiorów 1, 63-210 Żerków tel: 607 192 952 Gospodarstwo Agroturystyczne „Żerniki” Irena i Ludwik Mazurek Żerniki 24, 63-210 Żerków tel: 62 740 76 40

Trzcieliny - Trzcielin - największy ze stawów, wchodzących w skład Parku Krajobrazowego „Dolina Baryczy”, utworzonego w 1996 r. dla ochrony stawów rybnych oraz podmokłych łąk i lasów.

Gospodarstwo Agroturystyczne Alicja Wojtczak Lubinia Mała 41, 63-210 Żerków tel.: 62 740 74 03

Antonin

Gospodarstwo Agroturystyczne Grażyna Żukrowska ul. 700-lecia 6, 63-210 Żerków tel: 62 740 32 40

- drewniany, klasycystyczny pałac myśliwski z 1 poł. XIX w.

Oryginalne, trzykondygnacyjne wnętrze z dachem wspartym na kolumniekominie. Salon muzyczny im. F. Chopina na pamiątkę pobytu wielkiego muzyka – częste koncerty, także połączone z rajdami rowerowymi!

Ostrzeszów - warto zobaczyć: wysoką basztę z fragmentem średniowiecznych murów obronnych, kościół farny pw. NMP Wniebowziętej z XIV w., barokowy klasztor pobernardyński z XVII w., modrzewiowy kościół pw. św.

Mikołaja z poł. XVIII w. oraz ratusz z 1840 r. Ciekawe Muzeum Regionalne.

Parzynów

- drewniany kościół pw. św. Mikołaja z 2 poł. XIX w. Elementy wyposażenia renesansowe.

Kobyla Góra - 284 m n.p.m., najwyższe wzniesienie Wielkopolski.

Metalowy, pomalowany na niebiesko, „Krzyż Wielkopolski” o wysokości 20 m – pomnik przełomu tysiącleci z 1999 r.

Pólko - okazały, drewniany kościół odpustowy pw. Narodzenia NMP „Na Pólku” z pocz. XVIII w.

Siemianice - neoromański kościół pw. św. Idziego Opata z 2 poł. XIX w., z kryptą grobową rodu Szembeków. W parku krajobrazowym – pałac, siedziba Leśnego Zakładu Doświadczalnego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Gospodarstwo Agroturystyczne Dorota i Zenon Ciesielscy ul. Poznańska 7 Mieszków, 63-200 Jarocin tel: 62 749 32 40; 695 647 032 Gospodarstwo Agroturystyczne„Flircik” Barbara Antczak-Bogielczyk Kadziak 37, 63-200 Jarocin tel: 62 749 41 33 Gospodarstwo Agroturystyczne Stajnia "Astra" Adam Ferdynand ul. Radliniecka 12 Mieszków, 63-200 Jarocin tel: 62 749 32 4, 691 168 966

powiat pleszewski Marianna Kuczkowska Nowa Wieś - Folusz 3, 63 - 300 Pleszew tel: 62 742 58 62 "Zagroda pod szczupakiem" Jadwiga Sołtysiak Nowa Wieś - Folusz 5, 63-300 Pleszew tel: 62 742 00 34 Maria Kempińska ul. M. Dabrowskiej 7, 63 - 322 Gołuchów tel: 62 761 76 08

Inne szlaki rowerowe, należące do Wielkopolskiego Systemu Szlaków Rowerowych:

Urszula i Mieczysław Nowaccy „Bajka” Ludwinowo 10, 63-830 Pępowo tel: 65 573 62 33 Stanisław Nowicki "Czeluścin 27" Czeluścin 27, 63 - 830 Pępowo tel: 65 574 15 05; 601 530 694 Pensjonat „Absolwent” Helsztyńskiego 3, 63-800 Gostyń tel: 65 572 20 60 Zajazd „Pod Wiwatem” Krajewice 105, 63-800 Gostyń tel: 65 572 07 47; 693 389 873

Informacje o tych szlakach oraz ślady GPS na stronach: www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Ziemiański Szlak Rowerowy Pierścień Rowerowy dookoła Poznania 173 km

powiat kościański Agroturystyka Dorota i Marek Pinkowski Cichowo 11, 64-007 Lubiń tel: 65 517 73 03

Piastowski Trakt Rowerowy 104 km

Bieżyń "Nad Jeziorem", Joanna i Włodzimierz Szajek Bieżyń 90, 64-007 Lubiń tel: 65 517 75 87; 600 25 54 73 Agroturystyka Wiesława i Tomasz Bąk Bieżyń 11, 064-007 Lubiń tel: 65 517 75 46 Agroturystyka Elżbieta i Józef Sołtysiak Bieżyń 3, 64-007 Lubiń tel: 65 517 72 70 Agroturystyka Krystyna i Sylwester Olejniczak Łagowo 52, 64-007 Lubiń tel: 65 517 73 98 Agroturystyka Irena Kraśniewska Zbęchy 39, 64-007 Lubiń tel: 65 517 85 26

Nadwarciański Szlak Rowerowy

Nadwarciański Szlak Rowerowy

odcinek zachodni

odcinek wschodni

122 km

250 km

Wydawca:

Wielkopolska Organizacja Turystyczna www.wot.org.pl

Tekst:

Andrzej Kaleniewicz

Opracowanie graficzne:

Wojciech Kuk www.cityvisitor.pl

Mapa:

Pietruska&Mierkiewicz Sp. z o.o. www.topmapa.pl

Zdjęcia:

Andrzej Kaleniewicz; archiwum

Druk:

ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. www.zapol.com.pl

ISBN

978-83-61454-30-4 Poznań 2011

Punkty naprawy rowerów "COLEX" ul. Dąbrowskiego 24, 60-841 Poznań tel. 61 848 31 58 "Armot Bike" os. Zwycięstwa 17A, 61-648 Poznań tel. 61 820 01 61

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

Transwielkopolska Trasa Rowerowa

odcinek południowy

odcinek północny

280 km

200 km

BIKE-ON.pl ul. Krzywoustego 68, 61-144 Poznań tel. 514 151 119 Kastor-Bike s.c. ul. Piekary 22/23, 61-823 Poznań 61 851 96 88 "BIKETOP" ul. Dąbrowskiego 449a, 60-451 Poznań 61 840 32 33 Kalmex ul. Głogowska 63, 60-739 Poznań 61 866 33 68

245km WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE

www.wielkopolska.travel www.gpswielkopolska.pl

Szlak Stu Jezior 110 km

Bursztynowy Szlak Rowerowy 200 km

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013

FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI

Noclegi na trasie powiat poznański Gospodarstwo Agroturystyczne Maria Wojciechowska Radzewice, ul. Długa 34, 62-022 Mosina tel: 501 362 041 Gospodarstwo Agroturystyczne „Podkowa Leśna” Krajkowo 1a, 62-050 Mosina tel: 61 819 21 23

Sanktuarium Maryjne na Świętej Górze w Głogówku koło Gostynia

Pępowo - przed pałacem Mycielskich

Ziemiański Szlak Rowerowy jest najbardziej „wielkopolską” trasą rowerową w całym Wielkopolskim Systemie Szlaków Rowerowych. To tutaj obejrzycie wiele ziemiańskich dworów, pałaców, stadnin konnych oraz zabytkowych kościołów i klasztorów. Będziecie mieć okazję odwiedzić jedyny w swoim rodzaju skansen filmowy, a nawet przejechać się drezyną lub kolejką parkową. Jako słodki deser polecamy Szlak Miodowy…

Pałac w Gębicach

Sanktuarium Maryjne na Świętej Górze w Głogówku koło Gostynia

Rawicz - w miejscu likwidowanych murów powstały wspaniałe

Ładnie odrestaurowany pałac klasycystyczny z końca XVIII w., w którym mieści się ośrodek konferencyjno-szkoleniowy. Późnobarokowy kościół pw. św. Stanisława Kostki i św. Jerzego z 2 poł. XVIII w.

planty, porównywalne z krakowskimi – obecnie wiedzie nimi znakowana trasa turystyczna. Warto zobaczyć: barokowy ratusz z poł. XVIII w. z pierwszym w Polsce piorunochronem, wewnątrz: Muzeum Ziemi Rawickiej, kościół parafialny pw. św. Andrzeja Boboli z pocz. XIX w.

W Rawiczu znajduje się więzienie o zaostrzonym rygorze.

Dystans

245 km (Mosina-Kościan-Leszno-RawiczGostyń-Krzywiń-Słonin)

Trudność

od gładkiego asfaltu po piaszczyste, błotniste lub kamieniste „odcinki specjalne”

Osieczna - popularna miejscowość wypoczynkowa nad Jez. Ło-

Oznakowanie

jednolicie zielone, zgodne ze standaryzacją PTTK.

Koniec szlaku

Słonin lub Zaorle w zależności od wybranego wariantu szlaku

Co warto zobaczyć Mosina - najważniejszy węzeł szlaków rowerowych na południe od Poznania. Ciekawa Galeria Miejska w dawnym budynku synagogi, kościół pw. św. Mikołaja z lat 1852-54, dwór z II poł. XIX w. W czasie Wiosny Ludów (1848 r.) Mosina przez kilka dni pełniła funkcję stolicy niepodległej Polski. Stacja PKP.

Park Krajobrazowy im. Dezyderego Chłapowskiego - utworzony w 1992 r., chroni unikatowy krajobraz kulturowy i rolniczy ukształtowany w połowie XIX w. przez gen. Dezyderego Chłapowskiego

Zdjęcie na okładce: Wierzby polskie przy drodze w okolicach Łagowa (w gminie Krzywiń)

Pępowo - gotycki kościół pw. św. Anny

Racot - słynna Państwowa Stadnina Koni, istniejąca od 1928 roku.

Kościan - od 1400 r. największe – po Poznaniu – w całości ufortyfikowane miasto w Wielkopolsce (szlak prowadzi plantami, wiodącymi wzdłuż tzw. kanału ulgi, okrążającego najstarszą część miasta – widoczne pozostałości średniowiecznych murów). Warto zobaczyć: Rynek z ratuszem z końca XVIII w. (wewnątrz Muzeum Regionalne), gotycki kościół farny pw. NMP Wniebowziętej z XIV w., gotycki kościół pw. Świętego Ducha z XV w., dwa zabytkowe wiatraki.

Początek szlaku Mosina, u zbiegu szos Mosina-Rogalin oraz Mosina-Puszczykowo

Lubiąż - wnętrze kościoła pw. Narodzenia NMP

niewskim. Poreformacki zespół klasztorny, obecnie oo. franciszkanów: późnobarokowy kościół pw. św. Walentego z XVIII w., barokowy klasztor z XVII w. Nieopodal – późnogotycki kościół pw. Świętej Trójcy z XVI w., przebudowany w stylu barokowym. W zamku z XV w. znajduje się dziecięcy szpital rehabilitacyjny. Trzy wiatraki-koźlaki.

Leszno - w przeszłości silne centrum protestantyzmu i sukiennictwa Warto zobaczyć: barokowo-klasycystyczny ratusz, interesujące kościoły: katolicką, gotycką kolegiatę pw. św. Mikołaja, dawny ewangelicki kościół pw. Świętego Krzyża, późnogotycki, katolicki kościół pw. św.

Jana Chrzciciela– przebudowany z dawnego zboru braci czeskich.

Dawna synagoga z XVIII w. – obecnie Galeria Sztuki Muzeum Okręgowego. Ciekawa oferta dla miłośników rekreacji: aquapark „Akwawit”, stadion z torem żużlowym, lotnisko szybowcowe oraz niewielki ogród zoologiczny.

Rydzyna - okazały barokowy zamek wzniesiony na fundamentach średniowiecznego zamku przez Rafała Leszczyńskiego (obecny kształt zawdzięcza trzem XVIII-wiecznym przebudowom), spalony w 1945 r.

Odbudowany dopiero w latch 70, i 80, XX wieku. Obecnie mieszczą się tutaj: hotel, restauracja, centrum szkoleniowe oraz sale bankietowe. Świetnie zachowane barokowe założenie urbanistyczne miasteczka. Barokowy kościół parafialny z poł. XVIII w.

Golejewko - hodowla koni wyścigowych pełnej krwi angielskiej.

Otoczony parkiem pałac z połowy XIX, wzniesiony dla Czarneckich.

Bogaty zbiór pojazdów konnych oraz ciekawostka: aleja z tablicami, poświęconymi zasłużonym koniom. Tzw. brama przejazdowa zwieńczona baniastym hełmem ze złotym półksiężycem, zdobytym podczas bitwy z Turkami pod Chocimiem w 1620 r.

Pakosław - klasycystyczny zespól pałacowo-parkowy z końca XVIII w. Neogotycki kościół z 1899 r. z portretami trumiennymi i blachami herbowymi rodu Zakrzewskich. W Pakosławiu zaczyna się 15-kilometrowy, żółty Szlak Miodowy, wiodący trasą najpiękniejszych pasiek i uli, tzw. figuralnych. W przyszłości w Ostrobudkach ma powstać skansen pszczelarski. Możliwość zakupu miodu, jak i sprzętu do jego produkcji.

Turew - barokowy zespół pałacowo-parkowy Chłapowskich z XVIII w. Stacja Badawcza Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN.

Dolsk - punkt widokowy

Racot - hodowla tarpanów

Cichowo

- modna wieś letniskowa nad jeziorem o tej samej nazwie. Największa atrakcja to skansen filmowy Soplicowo, powstały w 1999 r. na bazie dekoracji z planu filmowego „Pana Tadeusza” Andrzeja Wajdy.

Gostyń - tradycje mieszczańskie Gostynia sięgają 1278 roku – czasów Przemysła II, co widać po dobrze zachowanym, średniowiecznym układzie urbanistycznym. Warto zobaczyć: późnogotycki kościół farny pw. św. Małgorzaty z XV w. Prywatne Muzeum Starych Pojazdów.

Głogówko - na Świętej Górze wznosi się imponujący barokowy kościół pw. Niepokalnego Poczęcia NMP i św. Filipa Neri – Sanktuarium Matki Bożej Świętogórskiej Róży Duchownej, jedno z najliczniej odwiedzanych przez pielgrzymów miejsc w Wielkopolsce. W ołtarzu głównym kościoła cudowny obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem i różą w dłoni, z 1540 roku. Kościół jest częścią zespołu klasztornego filipinów.

Gospodarstwo Agroturystyczne „ZAŚCIANE K u Ciężkich” Pecna, ul. Główna 24, 62-053 Mosina tel: 61 813 77 92

powiat kościański Pokoje gościnne – Dom Pomocy Społecznej w Jarogniewicach ul. Poznańska 25, Jarogniewie, 64-020 Czempiń tel: 61 282 70 27, 61 282 70 11 Szkolne Schronisko Młodzieżowe przy LO w Kościanie al. Kościuszki 3, 64-000 Kościan tel: 65 512 04 04 Amazonka Gospodarstwo Agroturystyczne Racot, ul. Kościańska 42, 64-000 Kościan tel: 65 513 14 22; 693 785 956

powiat leszczyński "U Janeczki" Ryszard Schulz Łącko 10, 64 - 113 Osieczna tel: 65 535 01 70; 507 064 302 "Zielona zagroda" Zofia i Jan Grabarczyk ul. Krzywińska 3, 64-130 Osieczna tel: 65 535 06 70; 693 740 670

powiat gostyński

Pępowo - od 1136 r. posiadłość arcybiskupów gnieźnieńskich. Wieś znana z hodowli koni rasy wielkopolskiej. Gotycki kościół pw. św. Jadwigi z XV w. z charakterystyczną wieżą, przypominającą obronny zamek. Nieopodal zespół pałacowy Mycielskich z 1780 r.(obecnie w rękach prywatnych).

Ośrodek Integracji Europejskiej Rokosowo, 63-805 Łęka Mała tel: 65 573 11 56

Kobylin - ratusz z połowy XIX w. Późnogotycki kościół parafialny

Agroturystyka „Nad Zalewem” Małgorzata Jurdeczka Sowy, 63-920 Pakosław tel: 661 409 162

Krzywiń - jedno z najmniejszych miast w Wielkopolsce (ok. 1500 mieszkańców). Pierwotnie własność benedyktynów z pobliskiego Lubinia. Gotycki kościół pw. św. Mikołaja z przełomu XV/XVI w.

pw. św. Stanisława z XVI w. Barokowy kościół Bernardynów pw.

Narodzenia Pańskiego z przełomu XV/XVI w. W jednym ze skrzydeł klasztoru – Muzeum Ziemi Kobylińskiej.

Lubiń - zespół klasztorny, założony ok. 1070 r. przez benedyktynów. Liczne pamiątki architektury od okresu romańskiego, poprzez gotyk, renesans, barok i rokoko aż do współczesności. Z daleka widoczne wieże barokowego kościoła pw. Narodzenia NMP z XVIII w.

Na sąsiednim wzgórzu kamienny, romański kościół pw. św. Leonarda z pocz. XIII w., z ceglaną, późnogotycką nadbudówką.

Jutrosin - charakterystyczne ulice, dwustronnie zabudowane stodołami. Neoromański kościół pw. św. Elżbiety z pocz. XX w. z trzema charakterystycznymi wieżami i mlodopolskim wystrojem wnętrza. Rynek z kameralnym ratuszem z poł. XIX w. Neogotycki kościół poewangelicki z końca XIX w., w 1998 r. przebudowany na halę sportową (sic!).

Dubin - neoromański kościół pw. św. Mikołaja z lat 1936-39 z późnorenesansowym, piaskowcowym nagrobkiem z XVII w., przedstawiającym rycerza w zbroi.

powiat rawicki Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Spokojna 1A, 63-900 Rawicz

Gospodarstwo Agroturystyczne „U Pszczelarza” ul Czterdziestolecia 9, Pakosław tel: 660 45 91 87

powiat gostyński Dorota Hudzińska "U Doroty" ul. Powstańców Wlkp. 31, 63-830 Pępowo tel: 65 573 62 44 Maria i Andrzej Wachowiak "U Jędrusia" St. Nadstawek 12, 63-830 Pępowo tel: 65 573 63 50 Halina Poślednik "U Haliny" St. Nadstawek 11, 63-830 Pępowo tel: 65 573 61 78