Digitale transformatie

IR. DETLEF LA GRAND

WOID

2013

Op pad in de digitale wereld Dit boek beschrijft de digitale reis die ik sinds 2007 aan het maken ben. Door lid te worden van talloze platformen en netwerken, heb ik geleerd welke wel en vooral welke minder nuttig voor mij zijn. Dit zegt niets over de kwaliteit van de netwerken. Het geeft alleen mijn persoonlijke voorkeur weer.

Toen ik aan dit boek begon had ik niet verwacht dat het zo’n uitgebreid epos zou worden. En dat het me een half jaar langer dan gepland duurde om een eerste proefversie af te krijgen. Twee introducties van iPads, een nieuwe iPhone, Google Drive, de opkomst van Pinterest, Instagram , een nieuw uiterlijk voor Facebook en LinkedIn en de geboorte van mijn dochter later is de eerste versie af. Dankzij de continue veranderingen en verbeteringen, zal het dit boek regelmatig een update krijgen.

Tijdens gesprekken met medewerkers van grote en kleine organisaties merk ik steeds hetzelfde. De digitale wereld is voor iedereen nog een ontdekkingsreis.

Met nieuwe verassingen en ontdekkingen.

“Reiziger er is geen pad.

Het pad ontstaat al lopende.” Antonio Machado Ir. Detlef La Grand, WOID en founder Swaip, Eindhoven, Januari 2013. @detleflg | 06 24385379 | detlef@woid.nl Bestel dit boek, gedrukt via www.woid.nl of als iBook via de Apple Bookstore. Bij dit boek hoort het werkboek, met verschillende WOIDshops. Dit boek is afzonderlijk te koop in de iBookstore of in gedrukte vorm via de website van WOID..

De in dit boek gebruikte afbeeldingen komen uit de genoemde bronnen. Er is vooral gebruik gemaakt van afbeeldingen van www.wikipedia.com. Mocht een afbeelding onrechtmatig gebruikt worden, laat het weten en ik zal deze verwijderen. Indien een website gebruik maakt van cookies, vond ik het een goede ruil om voor mijn gebruikersdata gebruik te maken van de geplaatste afbeeldingen.

Welkom in de digitale wereld

i

I NLEIDING

De digitale weg Organisaties in welke vorm dan ook gaan de komende tijd op digitaal gebied grote veranderingen tegemoet. In dit digitale tijdperk is internetnaltijd en overal beschikbaar en dit web staat vol met kennis en kunde. Eigen bestanden zijn direct oproepbaar via PC, laptop, tablet en smartphone. Mensen delen hun beleving via sociale netwerken. Gebruikers krijgen een grotere stem bij ontwikkelingen en zelfs bij financiering van nieuwe producten.

Via communities vindt crowdfunding, crowdsourcing en co-creatie plaats.

Dit geeft nieuwe kansen voor mensen, processen, producten en diensten en maakt nieuwe open bedrijfsmodellen noodzakelijk.

Dit boek helpt bedrijven om de manier van samenwerken en innoveren te vernieuwen om te komen tot nieuwe producten diensten en verdienmodellen.

Sommige organisaties zijn al begonnen met deze digitale transformatie. Menigeen is zijn of haar bedrijf continu aan het aanpassen aan de snel veranderende digitale wereld Deze veranderingen spelen af rondom producten, processen en vooral rondom hoe mensen communiceren: • Mensen delen kennis via sociale platformen.

• Mensen delen beleving via sociale netwerken.

• Informatie staat snel online en is eenvoudig te kopiëren.

• Producten en diensten wisselen rechtstreeks gegevens uit.

• Webshops nemen de markt over.

• De distributieketen is transparant.

• Consumenten bepalen de prijs.

• De beleving en ervaringen van gebruikers verschijnen in sociale media.

• Gebruikers financieren nieuwe producten mee.

In gekleurde blokken geef ik voorbeelden, tips en inzichten.

Als adviseur maak ik regelmatig projectvoorstellen. Door gebruik te maken van Google Drive, kan ik dit bestand overal bewerken op mij laptop, iPhone en iPad. Wanneer ik input wil van iemand, nodig ik deze uit om mee te kijken in het bestand. Indien nodig kan diegene ook commentaar toevoegen of direct meewerken in hetzelfde bestand. Ik hoef het bestand niet meer rond te mailen.

Met een druk op de knop, publiceer ik het voorstel op internet en kan iedereen het bestand bekijken. Of ik publiceer het via Slideshare, zodat er een ‘digitaal boek’ ontstaat. Dit boek kan ik weer op mijn website of LinkedIn profiel zetten.

Zo verspreid ik mijn kennis en kunde eenvoudig op internet.

Digitale transformatie van organisaties

De basis van dit boek is bovenstaand figuur. Het is een weergave van de elementen die invloed hebben op de manier van communiceren, de interne processen en producten en diensten.

Van postduif naar e-mail De digitale wereld is vol van nieuwe terminologie en bijbehorende technieken en heeft een eigen taal. In het gedeelde van deel 2.1, Digitale tools en technieken, komen die technieken die normaal op de achtergrond werken naar voren.

WOID

Inleiding:

De digitale

weg 3

E-Mail was één van de eerste digitale vormen van het uitwisselen van informatie. Informatie die met een druk op de knop te verspreiden of te publiceren is op internet. Hiervoor zijn sociale platformen ontstaan: websites waar gebruikers video, documenten, presentaties, foto’s en andere bestanden met elkaar delen. Deze digitale documenten-deling geeft nieuwe vraagstukken over bezit van en omgang met deze informatie.

Het web is van oudsher een plek voor het vinden van informatie. In eerste instantie gebeurde dit vooral via statische websites, een soort digitale folders. Dankzij cloudtools en sociale platformen zoals Dropbox en YouTube e.d. is het publiceren en delen van gegevens erg eenvoudig geworden. Hierdoor zijn processen transparant en flexibeler te raadplegen. Deze onderwerpen komen voorbij in deel 2.2, Digitale informatie en het delen ervan.

Wanneer informatie vrij beschikbaar is, geeft dit nieuwe mogelijkheden voor samenwerking. Samenwerking en het samen creëren van waarde heeft een nieuwe dimensie gekregen doordat los van elkaar, toch direct op elkaars inbreng voortborduurt wordt. Via deze dialogen op openbare platformen, is een breed publiek te bereiken. In deel 2.3, Samenwerken in de digitale wereld is te lezen hoe sociale media zoals Twitter en LinkedIn onze manier van communiceren anders maakt.

Ieder kiest daar een eigen rol. Deze rol kan wisselen, afhankelijk van het tijdstip, onderwerp en stemming.

voering onstaan nieuwe verweven bedrijfsmodellen. Met de bijbehorende voor- en nadelen. Door enthousiasme samen te bundelen gaan mensen mee doen (crowdsourcing), mee financieren (crowdfunding) of mee ondernemen (co-creation).

Dit boek is samen ontwikkeld samen met een werkboek vol met workshops (WOIDshops). De werkboeken behandelen allerlij aspecten van het genetwerkt werken. Per onderwerp staat stap voor stap uitgelegd hoe kan worden omgegaan met al de verschillende aspecten van digitalisering. Zo komen de belangrijkste apps voor tablets en smartphones aan bod. Ook zijn er oefeningen om zelf te ervaren hoe snel het delen via sociale platformen gaat. Het gebruik van al die tools geeft stof tot nadenken over de manier van delen en de voor- en nadelen van het gebruik maken van cloudtools. Ook gaan er workshops verder in op online profilering en de zakelijk inzet van Facebook.

In januari 2012 is gestart met het samenstellen van de boeken en de beide boeken zijn een jaar later voor het eerst aangeboden in de iBook-store van Apple.

De beschreven tools in dit boek zijn continu onderhevig aan veranderingen en updates. Gelukkig is digitale informatie eenvoudig aan te passen. Al kan zijn dat niet altijd de laatste informatie beschreven staat. Bezoek voor de laatste stand van zaken altijd ook de website van de betreffende tool.

Al deze veranderingen vragen om Nieuwe producten, diensten en verdienmodellen (deel 2.4). Producten, diensten en mensen raken onderling met elkaar verbonden via internet.

Door het betrekken van communities en crowds bij de bedrijfsDigitale transformatie van organisaties

WOID

Inleiding:

De digitale

weg 4

@Emarky

De inbreng van deelnemers en lezers Door al vroegtijdig proefversies van dit boek te publiceren, kreeg ik vanuit verschillende hoeken aanvullingen en verbeteringen. In de gehouden workshops is zijn de werkboeken tot stand gekomen.

@henkligthart

@opnoord

Digitale transformatie van organisaties

WOID

De inbreng van deelnemers

en lezers

5

Workshop iPadden, werken via iPad en iPhone.

Presentatie “de genetwerkte wereld�: @visionscaper

Digitale transformatie van organisaties

WOID

De inbreng van deelnemers

en lezers

6

Door een versie in Google Docs te delen, konden mensen direct in de tekst aanvullingen en opmerkingen toevoegen.

Sommigen mensen gaven de voorkeur om een geprinte versie na te kijken.

De inbreng van deelnemers en lezers 7

Gebruik iBook Dit iBook is opgebouwd uit meerdere hoofdstukken. Blader met een swipe beweging door de verschillendehoofdstukken.

Dit boek lezen als iBook Dit boek en het werkboek zijn beide ook beschikbaar als iBook in de Bookstore van Apple. Vandaar deze inleiding hoe een iBook gebruikt kan worden.

O PENEN I B OOK De iBook app staat standaard op een iPad. Indien niet aanwezig kan deze Apple-app gratis gedownload worden in de Appstore.

Dezelfde beweging in het onderste gedeelte maakt bladeren door de pagina’s mogelijk.

Dit is het icoon van iBook:

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Gebruik

iBook

8

Via een tap of vergroot beweging komt een pagina schermvullend in beeld.

Ga bij de schermvullende weergave al swipend naar een volgende pagina.

Spring in de hoofdstukweergave rechtstreeks naar een sectie, via een tap op de titel.

Vraag via een tap aanvullende informatie op in interactieve afbeeldingen.

Met een verklein beweging komt het hoofdstuk weer in beeld.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Gebruik

iBook

9

De aanwezige presentaties en slideshows zijn te vinden in kleine frames. Bekijk deze presentaties de via een swipe (veeg) beweging over de afbeelding.

Ook schermvullend kan via swipe een volgende afbeelding langskomen.

Door op een frame te tappen met een vinger of te vergroten met twee vingers, komt de inhoud schermvullend in beeld.

Via een tap op het kruisje of een verklein beweging met twee vingers, komt de presentatie terug in het oorspronkelijke frame.

Het aantal bolletjes onder een presentatie geeft het aantal slides weer.

Via rode links kan gesprongen binnen het document of naar aanvullend informatie op internet.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Gebruik

iBook10

H OOFDSTUK 2

Digitale transformatie (Slide of vergroot voor presentatie)

Digitale transformatie Dankzij de beschikbaarheid van internet via wifi en 3G, draadloze apparaten zoals laptops, smartphones en tablets en de opkomst van sociale netwerken en cloudtools is de zakelijke wereld een nieuwe dimensie in gegaan.

De fysieke interactie krijgt een digitale schil met virtuele ontmoetingen en prikkels. Onafhankelijk van tijd, plaats en apparaat kunnen de laatste gegevens worden aangepast en aangevuld. Een idee wordt vastgelegd op de laptop en onderweg uitgewerkt via een tablet. Collega’s kunnen direct de laatste wijzigingen zien en zelf veranderingen en opmerkingen toevoegen.

Via cloudtools zoals Dropbox en Google Drive, is informatie altijd beschikbaar en bewerkbaar. Via de internetbrowser of een app zijn bestanden op verschillende manieren direct toegankelijk. Door publicatie op sociale platformen kan online kennis verder stromen. Sociale netwerken geven interactie met gebruikers, consumenten en andere stakeholders.

Gebruik Google Chrome als meest snelle browser. Deze browser kan uitgebreid worden met ontelbare extra functies (extensies). Ook heeft het één browserbalk waar direct gezocht of een internet adres getypt wordt.

De invloed van digitale technieken op mensen, processen en producten

Door gegevens in de cloud is digitale transformatie mogelijk.

Met de cloud wordt in dit boek bedoeld, het opslaan van digitale bestanden op internet. Hierdoor zijn bestanden overal beschikbaar en bereikbaar voor de gebruiker. Via een cloudtool, bijvoorbeeld Dropbox, komen specifieke gegevens uit de cloud beschikbaar voor de gebruiker.

Doordat mensen online groeperingen vormen, ontstaan er discussieplatformen en nieuwe collectieven die actie ondernemen. Deze crowds maken digitale transformatie mogelijk.

Crowds zijn er in verschillende soorten en maten: Nano Crowd: de kleinste vorm van een groep, namelijk een groep van één persoon. Hier gaat het om het beheren van persoonlijke informatiestromen zoals e-mail, aantekeningen, documenten, agenda e.d. En om deze informatie altijd en overal te kunnen raadplegen.

Micro Crowd: een aantal mensen/collega’s die gebruik maken van elkaars presentaties, documenten, notulen e.d. Of elkaars agenda kunnen inzien. Ook het maken van afspraken en uitwisselen van ideeën vind, soms vertrouwelijk, plaats binnen deze groep. De leden kennen elkaar persoonlijk en behoren tot eenzelfde organisatie.

Meso Crowd: in grote organisaties en projecten krijgt een groep een semi-open karakter. Mensen uit verschillende afdelingen en organisaties komen fysiek en virtueel samen rondom een thema of project.

MENSEN

PROCESSEN

PRODUCTEN

Contact, e-mail, schrift, telefoon

Geluid, licht, meter

Geluid, licht, meter

PROCESSEN

Interface, Computer

Via mens

Via mens

PRODUCTEN

Via mens

Via mens

Via mens

VAN NAAR

MENSEN

Overzicht communicatie genetwerkt MENSEN

PROCESSEN

PRODUCTEN

MENSEN

Contact, e-mail, schrift, telefoon, sociale platformen, sociale netwerken

Geluid, licht, meter, sensoren, internet

Geluid, licht, meter, sensoren, Internet,

PROCESSEN

Interface, sensoren Computer, Mobiel internet

Internet

Internet

PRODUCTEN

Internet

Internet

Internet

VAN NAAR

Internet geeft de individu een platform voor het publiceren van meningen, inzichten en creativiteit. Ervaring en beleving van een product of dienst worden gedeeld met vrienden in één van de vele online netwerken.

Overzicht communicatie pre-genetwerkt

Via internet is er een interactieve communicatielaag bijgekomen die via sensoren en mobiele apparaten en internet nieuwe omgangsvormen mogelijk maakt.

Macro Crowd: De massa van gelijkgestemden, geïnteresseerden en nieuwsgierigen. In een transparant ecosysteem vind op een openbare plek op internet discussie en samenwerking plaats rondom een onderwerp.

Digitale transformatie van organisaties

De elementen die de onderdelen vormen van digitale transformatie zijn onder te verdelen in drie delen, people, proces en products. Deze drie basiselementen van een organisatie staan onder invloed van digitale krachten en trends.

WOID

Hoofdstuk

2 12

Mensen gebruiken beeld, geluid, schrift en gebaar om elkaar iets duidelijk te maken. Hier zijn boeken vol over geschreven.

In dit boek komen die veranderingen voorbij die dankzij internet mogelijk zijn.

De manier van communiceren en samenwerken tussen mensen verandert door: • Sociale platformen voor het delen van video, foto en andere content.

• Sociale media voor het delen van beleving, ervaring en inspiratie.

Samenwerken met en binnen communities maken nieuwe bedrijfsvormen mogelijk zoals: • Crowdsourcing: het (vrijwillig) leveren van een bijdrage aan een groter geheel.

• Crowdfunding: veel kleine giften maken samen grote bedragen.

• Co-creatie: veel mensen creëren een beetje bij om iets groter te realiseren.

Bedrijfsprocessen waren altijd, alleen voor collega’s en alleen inzichtelijk op de werkvloer. Nu zijn deze processen transparant en binnen en buiten de organisatie te raadplegen.

Processen worden transparant en interactief: • Intranet als een discussieplatform, gekoppeld aan sociale media en andere externe bronnen.

• Samenwerken in documenten gaat realtime en synchroon, via gedeelde bestanden in de cloud.

• Informatie kan onafhankelijk van plek en plaats worden opgevraagd.

• Mobiele apparaten maken nieuwe koppelingen mogelijk.

•Door de koppeling van databases, is privacy verdwenen.

•Machines en producten communiceren direct met elkaar via internet.

•Er is ontzettend veel data beschikbaar.

De eerste twee secties van het boek gaan vooral over processen en technieken. Deze onderwerpen zijn te onderscheiden door de blauwe kleur.

Deze thema’s komen vooral in het middengedeelte van dit boek terug en hebben in de tekst oranje kleuraccenten.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Hoofdstuk

2 13

Daarnaast raken producten en diensten meer en meer direct verbonden met elkaar via internet. Waar eerst nog de mens de regie houdt op de uitwisseling van gegevens tussen apparaten. Is de mens in de digitale wereld één van de actoren.

Producten en diensten krijgen een digitale component: • Afhankelijk van de locatie verandert de functionaliteit.

• Diensten krijgen een interactieve digitale informatielaag.

• Producten hebben een internetverbinding en kunnen direct communiceren met andere apparaten.

• Producten maken deel uit van een netwerk.

• Bedrijfsmodellen zijn onderdeel van een open eco-systeem.

Een systeem waar het bedrijf onderdeel is van een community en communiceert via sociale media.

Bestanden en processen worden wiki’s en platformen Doordat informatie direct beschikbaar is, kan samenwerking op een geheel nieuwe manier plaatsvinden. Van oudsher kan men direct werken aan één taak, wanneer men fysiek bij elkaar is. Dt noemen we ook wel synchroon samenwerken.

Het internet werd in eerste instantie vooral gebruikt om informatie op een snelle manier naar iemand te sturen als een digitale bode. Een taak wordt, doorgestuurd naar iemand op een andere locatie. Ook wel asynchroon samenwerken genoemd.

Vaak is e-mail nog de meestgebruikte techniek om documenten te delen. Dit geeft een opeenvolging van stappen met vele document-versies tot gevolg.

Internet en sociale technieken maken het mogelijk dat bestanden en processen direct te raadplegen, te veranderen en aan te passen. Zoals de wiki Wikipedia. Door bestanden op een platform te publiceren, kunnen anderen de content delen, aanpassen en op voortborduren.

Moderne web-technieken maken het steeds gemakkelijker om de juiste informatie op de juiste plaats te krijgen.

Tijdens ontmoetingen kan hierdoor direct de diepte in worden gegaan en kan er meer gekeken worden naar de grote lijnen.

Er is niet meer sprake van informatie in losstaande bestanden of documenten.

Informatie is direct en altijd beschik-, deel en aanpasbaar.

In het laatste hoofdstuk komen deze onderwerpen terug en hebben een groene steunkleur.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Hoofdstuk

2 14

2.1

Werken in de cloud (Slide of vergroot voor de slideshow)

Digitale tools en technieken maken de genetwerkte wereld mogelijk.

D E PROFESSIONELE WERKWERELD IS AAN HET VERANDEREN DOOR DE OPKOMST VAN :

Internet • Toegang tot internet • Mobiele browsers • Beheren website via CMS • Opensource • Opensource CMS systemen • Responsive Design • Mobiel internet via WiFi en 3G Smartphones en tablets • Tethering • GPS • QR codes • Bluetooth • Bewegingssensoren • Augmented reality (AR) • NFC • Webapps en Apps Data in de cloud Rapid prototyping

Digitale transformatie van organisaties

Dankzij WiFi is het mogelijk om overal te werken.

“Geef me een hefboom en ik verplaats de aarde.”

“Geef me internet en ik verander de wereld.”

Wereldwijde communicatie gaat over verschillende servers en maakt gebruik van een tal van diensten en technieken.

WOID

2.1 Digitale

tools en technieken

15

Internet

Toegang tot internet Tot 2005 werd de wereld van internet-browsers gedomineerd door Microsoft Explorer. Sindsdien zijn er alternatieven opgekomen die de gebruiker meer keuzemogelijkheden gaf om internet te bezoeken. Doordat alternatieven als Mozilla Firefox (2004) en later Google Chrome (2008) meer gebruiksgemak, snelheid en uitbreidmogelijkheden boden, hebben zij snel een aanzienlijk marktaandeel verkregen. Nu met de opkomst van mobiele browsers, is de browserwereld helemaal diffuus en complex.

Internet is niet meer weg te denken in de Westerse wereld.

Browsers Nederland, mei 2012

Overig Safari 2% Chrome 5% 19%

De oorsprong van het internet is terug te voeren tot ARPANET, een in 1969 in de Verenigde Staten gestart netwerk van universiteitsnetwerken dat later ook militaire netwerken met elkaar verbond. Inmiddels is het internet een mondiaal fenomeen, dat het karakter van massamedium heeft gekregen.

Als een van de succesfactoren wordt wel genoemd dat het volledige internet eigendom van niemand is, terwijl de fysieke onderdelen wel degelijk een eigenaar hebben en landen en mogendheden internet op allerlei manieren willen beperken.

Internet geeft mogelijkheden tot het uitwisselen van bestanden, berichten, spraak en data.

Digitale transformatie van organisaties

Firefox 20%

Internet explorer 54%

Bron: StatCounter Mobiele browsers Naast de diversiteit aan browsers, zijn er verschillende apparaten bij gekomen om internet en de cloud te raadplegen.

WOID

2.1 Digitale

tools en technieken

16

Besturingssystemen computers (OS) Nederland 2012

Mobiele besturingssystemen Nederland 2012

Blackberry 3% 5%

Overig 5% Apple OS 8%

Android 39% Apple iOS 48% Nokia 5%

Windows 87%

Bron: StatCounter

Bron: StatCounter

In de mobiele wereld (smartphones en tablets) speelt Microsoft medio 2012 geen rol van betekenis. Apple met iOS en Google met Android maken hier de dienst uit. De marktverdeling in Nederland verschilt per apparaat:

Bij de computersystemen is Microsoft met Windows nog veruit de grootste in Nederland. Opvallend is hier dat er nog veel verschillende versies in gebruik zijn: 40% Windows 7, 27% XP en 19% XP. Het operation system (OS) van Apple heeft op vaste computers ene klein marktaandeel.

Het internet is de benaming voor een zeer groot, de hele aarde omspannend openbaar netwerk van computernetwerken, waarvan de afspraken staan beschreven in de Requests For Comments die is beheerd door de Internet Engineering Task Force.

Digitale transformatie van organisaties

AANTAL 2011

ANDROID

APPLE

Smartphones

3.300.000

36%

26%

Tablets

750.000

15%

80%

Bron:http://mobilemarketingnl.blogspot.com/, deAppfabriek.nl WOID

2.1 Digitale

tools en technieken

17

Beheren website via CMS

Opensource

Een website maken gaat via een Content Management Systeem. In dit systeem is het ontwerp, de inhoud en koppelingen met andere online media vastgelegd. Ook kunnen meerdere gebruikers toegang krijgen tot zo’n systeem.

Opensourcesoftware (soms ook openbronsoftware) is computerprogrammatuur waarvan de broncode gepubliceerd is. Dit geeft gebruikers de mogelijkheid om de software te bestuderen, aan te passen en te verbeteren. Bekende voorbeelden van opensource software zijn Wordpress, Openoffice, Firefox, Google Chrome en Linux.

Naast software is de opensource gedachte ook terug te vinden in: • Voeding zoals OpenCola, Free Beer .

• Geneeskunde met het OSDD, open source drug development.

• Hardware in de vorm van microcontrollers (Arduino) en 3D printers (RepRap).

• OScar opensource auto.

CMS systemen zijn er in ontelbare soorten en maten. Veel online dienstverleners bieden een eigen CMS aan. Voordeel is, dat deze vaak helemaal is aan te passen aan eigen eisen en wensen. Het grote nadeel is, dat alleen dat betreffende bureau kan omgaan met het CMS. Bij overstappen naar een andere dienstverlener, moet de website vaak opnieuw worden ontworpen en overgezet naar een nieuw CMS. Zie het als rijden in een Volvo. Bij overstappen naar Renault kan de garage niet zomaar de motor van de Volvo in de Renault plaatsen.

Opensource CMS systemen Om niet afhankelijk te zijn van één bepaalde dienstverlener is een opensource CMS systeem een aanrader. Deze systemen zijn wereldwijd gebruikt en ontwikkeld en mogen door de gebruiker worden aangepast aan de eigen wensen. Hierdoor lopen dit soort systemen altijd mee met de laatste online ontwikkelingen. De meest gebruikte opensource systemen staan in de infographic op de volgende pagina.

Kies een opensource CMS-systeem, zodat de dienstverlener voor web-ontwikkeling vrij te kiezen is.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.1 Digitale

tools en technieken

18

Responsive design Door de opkomst van tablets en smartphones in een breed scala aan schermgroottes, is het belangrijk dat de gebruiker altijd een website kan raadplegen, onafhankelijk van het gebruikte apparaat. Responsive design is een flexibele layout van een website, dat de inhoud aanpast aan het gebruikte apparaat.

Weergave website op verschillende apparaten.

Verschillende schermgroottes en standen.

Kijk voor voorbeelden van responsive templates voor websites op Elegant themes en Templatemonster.

Mobiel internet via WiFi en 3G Via WiFi, 3G, GPRS en HSPA hebben we overal toegang tot internet. In heel Nederland is via 3G internet beschikbaar. 3G maakt gebruik van het UMTS netwerk.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.1 Digitale

tools en technieken

19

De snelheid van mobiel internet is afhankelijk van de snelheid dat het gebruikte apparaat maakt. In de auto is de snelheid twee keer zo laag dan wandelend. Op een vaste locatie is de snelheid 10 keer zo hoog als rijdend in een auto. HSPA is een snelle variant van 3G en is, zoals in onderstaand plaatje te zien is, niet overal in Nederland met de hoogste snelheid beschikbaar. Naast 3G komen er steeds meer locaties en hotspots bij, waar gebruik gemaakt kan worden van WiFi. Zo is er snel internet in cafÊ’s, bars, treinen en andere plekken.

Smartphones en tablets Na de introductie van de iPhone in 2007 en Android in 2009 zijn smartphones niet meer weg te denken in de professionele wereld. Naar verwachting zal in 2015 75% van de gebruikte telefoons een smartphone zijn.

Marktaandeel merken smartphones internationaal 60% 45% 30% 15% 0% 2007

2008

Blackberry

2009 Iphone

2010 Android

2011

2012

Windows

In 2010 kwam er een geheel nieuwe draagbare computer bij.

Op 3 april van dat jaar werd de Apple iPad gelanceerd in de Verenigde Staten. Deze aanraakbare computer kwam juli 2010 in de winkels in Nederland. In 2011 waren er al zo’n 1 miljoen tablets in Nederland, waarvan 700.000 iPads. Naar verwachting zal eind 2012 dit aantal verdrievoudigd zijn.

In 2013 is in Nederland begonnen met het in gebruik nemen van het nog snellere 4G mobiele netwerk.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.1 Digitale

tools en technieken

20

De markt van tablets is tot nu toe vooral het speelterrein van de iPad van Apple.

Tethering met persoonlijke hotspot Tethering is een technologie waarmee het mobiele internetsignaal van smartphone of pda, via bluetooth of WiFi kan worden doorgestuurd naar een computer, laptop op tablet.

Op deze manier wordt een telefoon een soort mobiel internetmodem.

Marktaandeel merken tablets 2012 wereldwijd

12%

18%

Ga na of de smartphone tethering mogelijk maakt. Zo ja, dan kan via de gsm een tablet toegang krijgen op internet. Een apart 3G abonnement en bijbehorende vaak duurdere 3G versie van de tablet is dan niet nodig.

70% Overig

iPad

Bij al de grote aanbieders is tethering met de iPhone mogelijk. Ook bij Android en Nokia zijn er mogelijkheden om een gsm in te zetten voor tethering.

Android

Bron: iPadclub en iPhoneclub De opkomst van deze apparaten heeft het mogelijk gemaakt om naast het e-mailen en synchroniseren van de agenda ook documenten en andere bestanden te bewerken en beheren onderweg. Dankzij de geïntegreerde camera, de vele apps en GPS is het delen naar sociale netwerken, van foto’s locatie en gedachte een fluitje van een cent.

Bij een telefoon is het invoeren van zo’n 140 tekens goed te doen. Voor het typen van langere stukken of het bewerken van spreadsheets, afbeeldingen en presentaties is een tablet meer geschikt onderweg.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

GPS Dankzij mobiel internet zijn we altijd en overal online. Via GPS weten we ook direct waar we zijn. 24 Satellieten sturen een continu signaal uit naar de aarde. Wanneer een ontvanger het signaal van 4 satellieten ontvangt, kan het de positie berekenen met een nauwkeurigheid van enkele meters tot enkele centimeters. Een GPS-ontvanger zoekt continu contact met een satelliet en vraagt hierdoor relatief veel stroom van de accu.

2.1 Digitale

tools en technieken

21

Verschillende satellietsystemen Het global positioning system (gps) is de commerciĂŤle naam voor een wereldwijd satellietplaatsbepalingssysteem dat vanaf 1967 werd ontwikkeld voor gebruik door de strijdkrachten van de Verenigde Staten.

De EU is bezig met een eigen Europees satellietnavigatiesysteem Galileo. Hiernaast heeft de EU vanaf 2004 een netwerk ontworpen zodat de nauwkeurigheid en integriteit van GPS in Europa nog wordt vergroot, dit systeem heet EGNOS. Er bestaat ook een Russisch satellietnavigatiesysteem: GLONASS (GLObal NAvigation Satellite System).

Augmented reality (AR) Augmented reality maakt een verbinding tussen de fysieke en virtuele wereld. Een digitale informatielaag toegevoegd aan het beeld van de werkelijke wereld. Op basis van de locatie en/of, gezichtsveld, komt er informatie te voorschijn op een beeldscherm die gekoppeld is aan de werkelijke beelden. EĂŠn van de bekendste AR toepassingen is Layar (uit Nederland).

QR codes Afkomstig uit de Japanse logistieke wereld codeert deze tweedimensionale streepjescode tekst naar blokjes. Een QR-code kan op een snelle manier de brug slaan tussen de fysieke en digitale wereld. Er zijn handige gratis apps te vinden om QR codes te genereren en te lezen.

Bluetooth Bluetooth is een open standaard voor draadloze verbindingen tussen apparaten op korte afstand (1-10 meter). Via een Bluetooth verbinding zijn bijvoorbeeld adresgegevens snel uitgewisseld, kan eenvoudig een print gemaakt worden en kan een mobiele telefoon gekoppeld worden met een draadloze headset.

De laatste toepassing van AR komt van Google met hun project Glass. Deze bril projecteert digitale informatie op het glas van een bril. Deze bril zal medio 2013 op de markt komen.

Een volgende stap is ook al in ontwikkeling. Contactlenzen die digitale informatie toont.

Bewegingssensoren Smartphones bevatten een gyroscoop, een apparaat dat rond drie assen kan draaien en daarmee de positie van de telefoon of tablet kan bepalen (staand, liggend, gekanteld, rechtop).

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.1 Digitale

tools en technieken

22

NFC Near Field Communication of NFC is een contactloze communicatiemethode met een bereik van maximaal 10 cm. Naast een lezer in bijvoorbeeld een smartphone is er een goedkope chip nodig die kan zijn verwerkt in verpakking, kleding, sticker, visitekaartje e.d.

Webapps, Apps De gebruiksmogelijkheden van smartphones en tablets zijn aanpasbaar voor de gebruiker via het downloaden van apps.

Apps zijn kleine computerprogramma’s, specifiek ontwikkeld voor smartphone of tablet die gebruik kunnen maken van de functionaliteit en data van het apparaat. De twee grootste appstores zijn: • Apple appstore: 800.000 apps waarvan 80.000 voor iPad • Android Market: 400.000 apps APPLE APPSTORE Introductie Apps 2012

Juli 2009 800.000

Ontwikkelaars

203.463

Downloads

10 mld

GOOGLE

Het ontwikkelen van een app kan kostbaar zijn. Dankzij nieuwe technieken kan een website zich gaan gedragen als een app voor smartphone of tablet. Kortom webapp genaamd.

WEBAPP

APP

Via browser/ snelkoppeling

Via app store

Bruikbaarheid

Meerdere platformen

App nodig voor Android, iOS, Symbian, WIndows e.d.

Interface

Statisch

Dynamisch

Te gebruiken

Online

Online en ofline

Toegang functies apparaat

Beperkt

Volledig

Snelheid

Goed

Zeer goed

Ontwikkeling

Betaalbaar

Duur

Appstore

Niet nodig

Verschillende toegangseisen

Benaderen

WINDOWS MARKETPLACE

ANDROID MARKET Oktober 2008

Oktober 2010

400.000

123.000 30.000

1 mld

Bron: http://shoutex.com/app-store-vs-android-market-and-the-rest/

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.1 Digitale

tools en technieken

23

Dankzij de snelle online ontwikkeling zijn er steeds meer DoeHet-Zelf manieren om een app of webapp te maken.

Webapp • WPtouch Wordpress plugin. Vooral geschikt voor het maken van websites speciaal voor smartphones.

• Onswipe Wordpress plugin. Maakt van een website een iPad magazine.

• Creative book builder en Touch app creator. Maakt interactief magazine voor tablet en heeft geen website nodig.

• Of kies een responsive design voor de website. iOS iPhone/iPad app • Wiziapp Wordpress plugin. Maakt een mobiele versie van de website. Een extra iOS/Android app kost $ 199/jaar Android app • Appsbar (ook voor iOS). Maak zelf een app met één van de zeven templates.

• Buzztouch (ook voor iOS). Maken eigen app met gratis en betaalde modules.

• Appsgeyser. Bouwen van eigen app.

Webapps functioneren door gebruik te maken van online informatie, dat opgeslagen staat op internet, in de cloud.

Data in de cloud Bestanden en informatie opgeslagen in de cloud maken het mogelijk om een bestand, via internet, te openen op verschillende apparaten. Dus zijn dezelfde bestanden op zowel PC als smartphone als tablet te benaderen. Grote cloud-dienstverleners zijn Google, Amazon (Dropbox), Microsoft en Apple.

Zie sectie 2.2.

De grote clouddiensten zijn bijna allemaal in handen van Amerikaanse bedrijven. Het is niet altijd wenselijk om deze dienstverleners te kiezen.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Met het zogenaamde WebDAV protocol kan een eigen server worden ingezet als online (cloud) opslagdienst. Dit kan ook met een NAS schijf (opslagschijf met internetverbinding). Voordeel van deze oplossingen zijn: • De server is in eigen beheer. Hierdoor blijft al de data op eigen server staan. Al kunnen gebruikers de data wel verspreiden.

• Deze gedeelde WebDav map, is via de zoek/finder mogelijkheden van Mac en PC te benaderen.

• Toegangsbeheer tot mappen en bestanden is mogelijk.

• Veel applicaties en cloudtools kunnen werken met Webdav.

Het nadeel is dat de server en de daarbij behorende kosten in eigen beheer zijn. Zodat opschalen en updaten vaak extra geld kost en inspanning kost.

Bij oplossingen in de cloud en WebDAV is de gebruiker vaak de zwakste schakel bij beveiliging (zie 2.2).

Lees meer over gebruik Webdav hier.

2.1 Digitale

tools en technieken

24

Rapid prototyping

Volgens Gartner, een autoriteit op het gebied van informatietechnologie, is Cloud computing is het aanbieden van ICT diensten via internet die: • Via een ‘service interface' aangeboden worden op apparaat.

• Schaalbaar en elastisch zijn wanneer meer capaciteit of functionaliteit nodig is.

• ICT-bronnen zoals server- en opslagruimte delen.

• De gebruiker betaald op basis van gebruik ipv bezit.

• Gebruik maken van internettechnologie.

Met Rapid prototyping is digitale informatie de bron om fysieke producten te maken. Rapid prototyping is een verzamelbegrip voor het snel (Engels: rapid) vervaardigen van fysieke prototypes. Bij de meeste technieken wordt laag voor laag materiaal toegevoegd, tot dat een product ontstaat.

Voor het opslaan van persoonlijke bestanden zijn vele opslagdiensten beschikbaar zoals: Dropbox, Box.net, Sugarsync of merkgerelateerde diensten zoals Google Drive, iCloud en Microsoft Skydrive. Dus in plaats van het e-mailen van bestanden en het uitvoeren van opeenvolgende stappen in documenten met verschillende versies.

Rapid prototypen gaat uit van een computer bestand, dat rechtstreeks wordt omgezet in een fysiek product. Deze vertaling vindt op verschillende manieren plaats: • Stereolithografie (SLA of STL): gebruikt een laser om vloeistoffen te verharden. Soort tekenen met een laser.

• Selective laser sintering (SLS), of Laser engineered net shaping: Een laser smelt, op basis van de doorsnede van het virtuele model, metaal of kunststof poeder. Zo ontstaat laag voor laag een geheel nieuw product.

• Fused deposition modeling (FDM): het laagsgewijs, met kunststof komende uit een spuitmond, opbouwen van het fysieke model. Soort tekenen met dun kunststof lijntjes met de mogelijkheid tot meerdere kleuren in een product.

In de cloud wordt eenzelfde bestand vanuit verschillende plaatsen benaderd en direct aangepast en aangevuld.

Rapid prototyping heeft het voordeel dat zonder mal of opstartkosten, direct een product gemaakt wordt. Complexe vormen zijn mogelijk die met spuitgieten niet maakbaar zijn.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.1 Digitale

tools en technieken

25

2.2

Delen in de cloud

Digitale informatie en het delen ervan D ELEN IN DE CLOUD Digitale data en informatie • Soorten data op internet • Waar staat mijn informatie?

• Kopiëren en verspreiden van informatie • To share or not to share • Creative Commons Sociale platformen en cloudtools • Handige zakelijke cloudtools en platformen • Evernote • Dropbox • Google Drive • YouTube • Flickr • Slideshare Platformen die ook de moeite waard zijn • Google maps • Batchgeo • Mindmeister • Doodle • Visualisering sociale media • Maken infographics Digitale transformatie van organisaties

Processen worden transparant, open en deelbaar.

Digitale data en informatie Voor de uitvinding van de boekdrukkunst werden boeken met de hand geschreven en was het maken van een duplicaat monnikenwerk. Al sinds het jaar 1000 vond blokdruk plaats, met pagina’s uitgesneden in blokken hout. In 1890 kwam hier een versnelling in met de komst van de regelzetmachine. Deze techniek heeft het verspreiden van informatie, in de westelijke wereld, enorm versneld. Al zijn er in het Verre-Oosten al voorbeelden van drukwerk uit 1450 gevonden. De vele Chinese karakters en het monopolie van de staat op boekdruk, ging vergaande mechanisatie tegen.

WOID

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

26

Wat in 1969 begon als geschakelde computers van het Amerikaanse Ministerie van Defensie werd in 1974 voor het eerst internet genoemd.

Ook het percentage van de bevolking dat toegang heeft tot internet is in 10 jaar enorm gegroeid.

Geen internet

In 1983 werd via een nieuwe techniek, Data 2000, het internet uitgerold naar universiteiten en aan de overheid gelieerde instellingen. Via Data 2000 konden publicaties en wetenschappelijke resultaten hun weg vinden over de wereld.

In 1993 werd het gebruik van het internet, tot dusverre voorbehouden aan overheid en onderwijs, door de Amerikaanse overheid opengesteld voor bedrijven en particulieren. Het gebruik nam nu explosief toe. Pizza Hut was in 1994 een van de eerste bedrijven ter wereld die het WWW commercieel inzette door de mogelijkheid te bieden om bestellingen online te doen.

De hoeveelheid online data is enorm gestegen.

Wel internet

9% 33% 67% 91%

2002

2012

Percentage van de wereldbevolking met toegang tot internet De hoeveelheid data op internet verdubbelt nu elke twee jaar. Om 486 Exabytes op te slaan zijn 7,6 miljard iPads met een opslagcapaciteit van 64 Mb nodig. Dit is een stapel van 546 km hoog. Vier jaar later zijn al ruim 30 miljard iPads nodig, oftewel een stapel van 3.148 km. Dit is de afstand van Eindhoven naar de Canarische Eilanden.

2000 1,5 Exabytes

2012 2802 Exabytes 2008 486 Exabytes

Hoeveelheid data op internet Een exabyte is een miljoen terabyte, is een miljard megabyte.

546 km = 339 miles.

Bron: Wikibon

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

27

Soorten data op internet

Op internet is zeer veel informatie te vinden. Of het nu gaat om het maken van bommen, of het bereiden van moorkoppen: alles is te vinden op internet. Universiteiten als MIT en Stanford publiceren hun college’s en onderzoeken online.

Al de patenten van Apple zijn te vinden in Espacenet. Dus als iemand zoekt op een onderwerp dat betrekking heeft op uw organisatie of bedrijf, zorg dan dat uw publicaties zichtbaar zijn in de zoekresultaten.

Dara opslaan, delen en publiceren kan online op verschillende niveau’s. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld Dropbox of Google Drive.

• Persoonlijke data: vertrouwelijke gegevens over persoon, bedrijf of organisatie, enkel bedoeld voor eigen gebruik. Sla deze bestanden niet op in een online opslagdienst en verstuur deze nooit per email. Door deze data alleen in te zien via schermdeling, is mobiel werken eventueel mogelijk.

• Privé data: data die alleen voor eigenaar beschikbaar mag zijn. Via cloudtools kan de eigenaar de gegevens raadplegen vanaf verschillende apparaten en computers.

• Toegankelijke data: deel en raadpleeg de bestanden via een specifieke URL (link). Zo zijn de bestanden op uitnodiging beschikbaar voor derden.

• Gedeelde data: Bestanden staan in een map die toegankelijk is. In deze map staan meerdere type bestanden en nieuwe bestanden zijn direct beschikbaar voor al de gebruikers.

Ook e-mail valt hieronder. Verspreiding van deze bestanden is niet tegen te houden.

• Publieke data: de bestanden zijn online op een website voor iedereen beschikbaar.

Al die online informatie staat op talloze websites. In 2012 waren er 103 mln websites met .com, 15 mln met .de en .net extensie.

Aantal Nederlandse websites 5000000

3750000

2500000

Daarnaast kan een bezoeker bepaalde rechten krijgen: • Bezoeker kan meekijken via gedeeld scherm.

• Bezoeker kan alleen inzien, bijvoorbeeld via een link.

• Bezoeker mag het bestand downloaden.

• Bezoeker kan commentaar toevoegen.

• Bezoeker kan bewerken.

1250000

0

2000

2004

Digitale transformatie van organisaties

2008

2012

WOID

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

28

Waar staat mijn informatie?

E-Mail en bestanden Al de bestanden die per e-mail verstuurd zijn, staan ergens op een server. Als er iemand bij is die dit bestand weer heeft doorgestuurd naar bijvoorbeeld Hotmail of Gmail, dan is het bestand in theorie toegankelijk voor de Amerikaanse overheid.

Data op internet heeft nog steeds fysieke datacentra nodig om de vele bits op te slaan. Hoewel veel van deze datacentra buiten de Verenigde Staten staan, zijn ze vaak eigendom van Amerikaanse bedrijven als Apple, Amazon, Google en Microsoft. Dit betekent dat de Amerikaanse overheid zich kan beroepen op de Patriot Act om informatie van gebruikers op te vragen bij deze bedrijven. Deze Patriot Act leeft op gespannen voet met de Europese wetgeving. Al zijn er meerdere internationale verdragen die het ook mogelijk maken om via een huiszoekingsbevel aan gegevens te komen.

Tip wachtwoord Door een wachtwoord op te bouwen uit verschillende delen, kan afhankelijk van het soort platform het wachtwoord worden uitgebreid. Bijvoorbeeld: Eenvoudig: *wachtwoord@12* Uitgebreid wachtwoord: *wachtwoord@12*uitgebreid Onjuist taalgebruik vergroot de vijlighijd van een wachtwoord.

Locaties van verschillende datacentra.

Van delen komt delen Door mensen toegang te geven tot gegevens in de cloud, kan die gebruiker er veel mee doen. Vertel mensen wat wel en niet mag met de toegankelijke informatie. Verder komt het neer op vertrouwen.

Voorzie content van watermerk en/of logo Het is natuurlijk geweldig als online materiaal hergebruikt wordt. Nog beter is het als dan ook de eigen bedrijfsnaam verspreid wordt.

• Met Marksta kunnen foto’s een watermerk krijgen.

• Voeg logo/tekst toe via de editor in Flickr.

• Youtube video’s kunnen voorzien worden van een logo.

• Plaats een logo in de slides van een presentatie.

Digitale transformatie van organisaties

De datacentra van Google in Europa

Rechtmatig en onrechtmatig toegang tot data Omdat het opslaan van data de kern is van de grote opslagdiensten, zullen zij er alles aan doen om onrechtmatige toegang tot data te voorkomen.

Rechtmatig kunnen overheden toegang tot cloudbestanden eisen, zoals zij dit ook kunnen doen bij fysieke archieven.

WOID

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

29

Kopiëren en verspreiden van informatie Wachtwoorden en versleutelde bestanden kunnen (on)gewenste inzage wel vertragen en beheren. Het delen van digitale informatie via usb stick, floppy of zipdrive gaat goed zolang de drager in het bezit blijft van de eigenaar. Een database heeft nut als meerdere mensen dit kunnen raadplegen. Het wachtwoord van een gebruiker is dan vaak de zwakste schakel. Ook het toevertrouwen van data en gegevens aan derden kan misgaan, namelijk wanneer de database of website van die ander gehackt wordt.

Voorbeelden hoe het mis kan gaan: • Medische gegevens online voor iedereen bereikbaar; • Dropbox stond open; • Dossiers verloren; • USB-stick verloren; • Creditcardgegevens online in te zien; • Diginotar gehackt.

Bron: Wikipedia

De verantwoordelijkheid is steeds meer bij de individuele gebruiker komen te liggen. Die gebruiker kan data via e-mail, Dropbox, USB-stick, Google docs overal naar toe sturen. Dat maakt het werken met verschillende apparaten en samenwerken gemakkelijker. Vertrouwelijkheid is een lastig iets geworden door deze openheid en transparantie.

Is het bestand voorzien van eigen gemaakt werk, dan is daar automatisch auteursrecht over. De e-mail zelf is beschermd door dit recht. De ontvanger mag de e-mail wel uitprinten en opslaan. Publiceren en doorsturen mag niet als de inhoud vertrouwelijk is en wanneer dit is aangegeven. Wordt een mail naar meerdere mensen gestuurd Dan is opslaan van die mail in een archief toegestaan.

Auteursrecht is het recht van de maker of een eventuele rechtverkrijgende van een werk van literatuur, wetenschap of kunst om te bepalen hoe, waar en wanneer zijn werk openbaar wordt gemaakt of verveelvoudigd. Het auteursrecht ontstaat van rechtswege. Men hoeft niets te deponeren of te registreren.

Als digitale informatie toch te verspreiden is, zorg dan dat dit actief gebeurd, zodat uw boodschap een groot bereik heeft.

Digitale transformatie van organisaties

To share or not to share Delen door te mailen was lang het devies. Een bestand is eenvoudig toegevoegd als bijlage bij een e-mail. Bij het typen van de namen worden de gegevens direct aangevuld en is het bericht met bijgevoegde inhoud verspreid. Bij een typefout is een e-mail snel verkeerd gedeeld.

In de praktijk is een e-mail snel bedoeld of onbedoeld doorgestuurd. Digitale informatie blijft vaak opgeslagen op meerdere apparaten zoals servers, pc’s, laptops, tablets en smartphones. Door die verspreiding blijft het bericht vaak lang beschikbaar en laat elk bericht ene digitaal spoor na.

WOID

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

30

Creative Commons Het auteursrecht is nogal star en niet bedacht voor de digitale wereld. Vandaar dat sinds 2001 www.creativecommons.nl is ingevoerd. Deze licenties werken op vier basisprincipes om werk te delen en aan te vullen: Naamsvermelding. Je staat anderen toe om het werk waar jij auteursrecht op hebt te kopiëren, te distribueren, te vertonen, op te voeren en om afgeleid materiaal te maken dat op jouw werk gebaseerd is – maar uitsluitend als jij vermeld wordt als maker. Naamsvermelding is altijd verplicht bij Creative Commons.

Niet-commercieel. Anderen mogen je werk kopiëren,vertonen, distribueren en opvoeren, alsmede materiaal wat op jouw werk gebaseerd is, mits het niet wordt gebruikt voor commerciële doeleinden.

GeenAfgeleideWerken. Anderen mogen je werk kopiëren, distribueren, vertonen en opvoeren, mits het werk in de originele staat blijft. Het is niet toegestaan dat anderen jouw werk gebruiken als basis voor nieuw materiaal.

GelijkDelen. Je staat anderen toe om van jouw werk afgeleid materiaal te maken onder de voorwaarde dat zij het onder dezelfde licentie vrijgeven als het originele werk.

In het figuur op de volgende pagina, is een keuzepad te maken bij het gebruiken van Creative Commons.

Zonder vermelding geldt altijd auteursrecht.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

31

Sociale platformen zijn bij uitstek geschikt voor het online delen van informatie. Per bestandstype zijn er verschillende platformen beschikbaar. Er zijn generieke opslagdiensten en er zijn platformen gespecialiseerd in het opslaan van: • Documenten, spreadsheets, presentaties: Google Drive en Dropbox.

• Video: Youtube en Vimeo.

• Foto’s: Flickr, Picasa, Photobucket enz.

• Publicaties: Scribd en Issuu.

• Presentaties: Slideshare, Sliderocket en Prezi.

• Mindmappen: Mindmeister Door deze specialisatie is integratie met andere diensten en platformen standaard aanwezig en zijn de geüploade bestanden, ook wel content genoemd, te bekijken en aan te passen op verschillende apparaten. Daarnaast zijn er een aantal extra’s zoals: • Uploaden bestanden via e-mail of Twitter: • Het delen van bestanden via andere sociale platformen: • Beschikbaar voor smartphones, tablets en PC’s/iMac’s: • iOS en Android apps met extra mogelijkheden. Bijvoorbeeld het toevoegen GPS-locatie bij een foto of video: • Het bestand is in te sluiten op andere website/blog door het embedden (knippen en plakken) van code: • De online zichtbaarheid van een bestand is in te stellen in.

Aantal miljoen bezoekers per dag

Sociale platformen en cloudtools

16 12 8 4 0

Youtube

Flickr

Slideshare

Scribd

En het grote aantal uploads: (Flickr = 396.000)

Aantal uploads per dag

39000

396.000

29250 19500 9750 0

Youtube

Flickr

Slideshare

Scribd

De grote stroom bezoekers op deze sociale platformen, zorgt voor aandacht voor gedeelde content.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

32

Het aan elkaar koppelen van online diensten kan eenvoudig via IFTTT.com Een gebruiker kan content passief beschikbaar stellen. Diegene die toegang toegewezen hebben, kunnen wel de bestanden raadplegen.

AFGESCHERMD

GEDEELD

PUBLIEK

Passief gebruiken

Evernote

E-Mail

YouTube, Flickr, Slideshare, Scribd

Actief inzetten

Schermdelen/ Remote desktop

Dropbox

Google docs/ Wiki/Forum

Handige zakelijke cloudtools en platformen Voor zakelijk gebruik zijn Evernote, Dropbox en Google Drive een uitkomst. In onderstaand figuur is te zien waar de betreffende cloudtools met name voor geschikt zijn. En in welke mate informatie toegankelijk te maken is.

Door bestanden actief in te zetten, ontstaat er interactie met de andere gebruikers. Mensen uit allerlei windstreken geven reacties en aanvullingen. Waardoor de inhoud van het bestand beter wordt.

Voor publieke data heeft het zin om aan te geven op welke manier een bezoeker de gegevens mag hergebruiken. Geef dit aan via Creative Commons.

Het is nu mogelijk voor professionals om bestanden en gegevens te raadplegen op verschillende tijdstippen en met diverse apparaten. Door gebruik te maken van cloudtools is digitale informatie via internet altijd beschikbaar.

Digitale transformatie van organisaties

Tot een bepaalde hoeveelheid data zijn deze online opslagdiensten gratis te gebruiken. Daarna kan extra opslagruimte worden bijgekocht. De werking van deze tools komt terug in het werkbook WOIDshops.

WOID

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

33

Evernote is vooral een persoonlijke aanteken-tool met mogelijkheid om mappen en bestanden te delen. De opgeslagen informatie is te raadplegen via PC/Mac, browser en apps voor tablet en smartphone.

De opslagdienst Dropbox werd geïntroduceerd in 2007 en is één van de populairste cloudtools met 50 miljoen gebruikers.

Evernote is een aanteken en notitie archief, beschikbaar voor de meest gebruikte systemen en apparaten. De introductie was in 2008 en Evernote heeft nu zo’n 34 miljoen gebruikers.

Functionaliteit Dropbox: • Sla bestanden en mappen op in online omgeving.

• Deel bestanden en/of mappen met andere gebruikers.

• Raadpleeg bestanden via browser, Mac/PC en apps.

• Een gratis account start met 2 GB en is uit te breiden via betaling of door het uitnodigen van andere mensen.

• Synchronisatie via Windows/Mac desktop tool,

De functies van Evernote: • Aanmaken van notities: • Toevoegen van geluidsopnamen en foto’s aan notities: • Toevoegen van PDF’s, Docs, JPG’s enz.

• Voeg gescande documenten toe.

• Indelen in mappen en tags (trefwoorden): • Met Google Chrome extensie direct informatie opslaan: • Doorzoek de bestanden en PDF’s: • Maak tekeningen met Skitch en sla ze op in Evernote: • Vrij beschikbaar. Alleen voor uitgebreide functies en extra opslagruimte wordt een vergoeding gevraagd.

Digitale transformatie van organisaties

Dropbox is meer een gedeelde map of gedeelde virtuele netwerkschijf waar gebruikers direct toegang tot hebben via een link of uitnodiging.

Vind handleidingen voor gebruik Dropbox hier.

WOID

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

34

Er zijn ontelbare platformen voor het delen en publiceren van content. De websites YouTube, Slideshare en Flickr bieden enorm veel mogelijkheden voor het delen van video, presentaties en foto’s. Content op deze platformen is via Google erg goed te vinden, waardoor de online zichtbaarheid van merk of bedrijf vergroot wordt.

Google Drive biedt veel mogelijkheden tot delen van een document, spreadsheet, presentaties en tekeningen. Via de apps en de browser kunnen meerdere personen de bestanden tegelijkertijd bewerken of van commentaar voorzien.

Google Drive is de opvolger van Google Docs en werd geïntroduceerd in 2012. Dit is één van de meest uitgebreide cloudtools en heeft 10 mln gebruikers.

Kenmerken Google Drive: • Online opslagdienst van Google.

• Maakt direct samenwerken met meerdere personen in één bestand mogelijk.

• Kan documenten/spreadsheets/presentaties/tekeningen publiceren als “website”.

• Integratie met bewerkingssoftware van Quickoffice maakt aanpassen van bestanden op tablet en smartphone mogelijk.

• Gebruiker krijgt 5 GB opslagruimte.

• Synchronisatie via Windows/Mac desktop tool.

Voor het gebruik van YouTube is een Google/Gmail account nodig. Dit account kan ook gebruikt worden om in te loggen bij Slideshare en Flickr.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

35

YouTube is het belangrijkste en meest bezochte filmkanaal ter wereld. De website biedt ook mogelijkheden om een video privé te houden.

YouTube is ontstaan in 2005 en al in 2006 overgenomen door Google voor een bedrag van 1,65 mld dollar.

De 27 miljoen dagelijkse bezoekers bekijken 4 mld video’s per dag.

Flickr biedt het maken van online fotoalbums.

Flickr is van Yahoo en zag in 2004 het eerste digitale levenslicht. De 51 miljoen gebruikers hebben in totaal 6,7 miljard foto’s geüpload.

Flickr maakt het mogelijk om: • Foto’s online te publiceren en te bewerken;

Met YouTube is het ook mogelijk om: • Video’s online te publiceren en te bewerken; • Video’s te voorzien van ondertiteling en logo; • Video’s te embedden op een andere website; • Afspeellijsten te maken van video’s van meerdere gebruikers, rondom een thema; • Via Google Hangout live video te streamen (uitzenden); YouTube is gratis te gebruiken via een Gmail account.

• Foto’s in te delen in groepen, sets en galerijen; • Foto’s te voorzien van trefwoorden (tags); • Foto’s te uploaden via desktop, laptop, e-mail, Twitter, tablet en smartphone; • Foto’s, met geodata, te tonen op een landkaart; • Slideshows van foto’s te embedden op eigen website; • Gratis 200 foto’s te plaatsen.

Flickr krijgt steeds meer concurrentie van Instagram: Twitter met foto’s en Pinterest: een sociaal netwerk op basis van beeldmateriaal.

Gangman Style: de eerste video die een miljard keer bekeken is op YouTube. Ook zijn er door mensen 60.000 varianten gemaakt op het filmpje. Deze zijn allen te vinden op YouTube.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

36

Platformen die ook de moeite waard zijn Naast de drie grote platformen zijn er nog talloze oplossingen te vinden voor het publiceren, samenbrengen en bewerken van gegevens.

Slideshare is het delen van kennis via presentaties.

Slideshare is ontstaan in 2006 en gekocht door LinkedIn voor $ 119 miljoen. De 16 miljoen geregistreerde gebruikers trekken, per maand, 58 miljoen bezoekers naar de website.

Voeg met Google maps eigen gegevens toe aan de kaarten van Google Earth. Terwijl al de functies van Google maps zoals routeplanner en satelliet-weergave gewoon bruikbaar blijven.

Slideshare biedt de volgende mogelijkheden: • Delen van presentaties:

Deze Google dienst is in 2005 opengesteld voor gebruikers.

• Uploaden van PDF, PPT en Keynote bestanden: • Integratie met persoonlijk profiel op LinkedIn: • Google plaatst presentaties op Slideshare enorm goed in de zoekresultaten en zodoende is Slideshare dus een ideaal promotieplatform.

• Presentaties zijn eventueel door de bezoeker te downloaden.

• Om presentaties te embedden op eigen website: • Is gratis te gebruiken en heeft betaalde abonnementen.

Het WOID account op Slideshare had 20.000 views in 2011.

Al deze online opslag- en publicatiediensten vergroten de online zichtbaarheid en vindbaarheid. Al dragen ze wel bij tot versnippering van de digitale aanwezigheid.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Voeg plaatsmarkeringen of lijnen toe aan Google Earth.

2.2 Digitale

informatie

en het delen

ervan

37

Doodle, deel beschikbaarheid Batchgeo biedt een functionaliteit vergelijkbaar met die van Google maps. Bij Batchgeo is echter eenvoudig een eigen kaart te maken van gegevens uit een database: 1. Knip gegevens uit database, spreadsheet of Word bestand.

2. Plak deze in de editor van batchgeo.com 3. Exporteer de data voor verwerking in Google maps, of embed de Batchgeo map op een website.

Met Mindmeister zijn verbanden tussen termen en onderwerpen te leggen. Een Mindmap is te delen met anderen en te publiceren op internet. Of zelfs helemaal publiek te maken, zodat elke bezoeker direct dingen kan toevoegen aan het overzicht.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Het maken van een afspraak is vaak een heel gedoe. Soms is een agenda van een collega nog wel in te zien. Zijn er mensen buiten de organisatie uitgenodigd, dan is het heen en weer mailen en bellen vaak de enige manier om een afspraak in te plannen. Met Doodle wordt beschikbaarheid gedeeld.

Er is wel te zien dat iemand beschikbaar is, zonder te zien wat iemand aan het doen is.

Ook kan via een poll de meest handige datum worden uitgekozen. De deelnemers krijgen een uitnodiging en kunnen aangeven welk tijdstip het beste uitkomt.

2.2 Digitale

38

Visualisering sociale media

Maken infographics Maak een eigen infographic op basis van de templates van Easel.ly. Alternatieven zijn Visual.ly en Pictochart.com

What about me? en Vizualize.me tonen informatie grafisch aan de hand van de gekoppelde sociale media van Facebook danwel LinkedIn.

Al deze tools werken in de browser en vragen dus geen installatie van extra software. Dankzij de vele templates is het maken van een opzet eenvoudig.

Nu er overal verspreid documenten staan, is het overzicht soms zoek. Vind informatie terug in, Gmail, Google Drive, Facebook, Twitter, Dropbox, Evernote, via diensten zoals Cloudmagic.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

39

2.3

Web 2.0

Samenwerken in de digitale wereld

Nog niet zo lang geleden was het leven eenvoudig. Met paard en wagen verplaatsten we onszelf en wat bagage en passagiers over paden en velden. Brood haalde je bij de bakker, vlees bij de slager en het bouwen van je huis deed je zelf.

Met buskruit, wiel en drukpers als de belangrijkste methoden om gedachtegoed te verspreiden.

D E TRANSPARANTE GENETWERKTE WERELD Web 2.0 • Sociale media • De rollen op internet De digitale pijlers • Pijler 1: Data en informatie • Pijler 2: Informatie krijgt waarde Pijler 3: Digitale Conversatie • Persoonlijke digitale conversatie • Online groepsgesprekken, sociale netwerken • Fora • Twitter • LinkedIn • Facebook • Sociaal intranet Pijler 4: Geef zelf betekenis • Blog • Swaip De stap van online naar offline Sociale media loont • Het meten van Sociale media Digitale transformatie van organisaties

In een dorp kende je iedereen en iedereen kende jou. De bron van informatie was snel gevonden en deze transparantie leidde vaak tot beknelling van afwijkende gedachten en gedrag. Zonder een gemene deler, werden vernieuwende stromingen snel de kop in gedrukt.

Met de industrialisatie en de opkomst van steden, gingen twee stromen zich onderscheiden.

Aan de ene kant werd alles anoniemer en ongrijpbaar. Wie bakte nog het brood van de supermarkt? Waar kwamen goederen en grondstoffen nou eigenlijk vandaan? Hoewel informatie dankzij radio, tv en kranten steeds meer toegankelijker werd.

Werd de invloed van de lezer en consument steeds kleiner.

Aan de andere kant werd het vinden van gelijkgestemden steeds gemakkelijker. Door de verstedelijking werd het ontmoeten van nieuwe vrienden steeds gewoner. In de eerste WOID

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

40

plaats omdat in steden simpelweg meer mensen wonen. Hierdoor is de kans groter dat iemand met dezelfde interesses, naar dezelfde bar, voorstellingen of tentoonstelling gaat. Daarnaast biedt internet een podium voor mensen om hobby's en interesses te delen.

Sociale media Sociale platformen en netwerken geven een transparant platform voor het uitwisselen van beleving, gedachten en ideeën.

Men verdient waardering door het helpen van anderen en het brengen van nieuwe inzichten. Door de transparantie staat de interactie met mensen centraal.

In 2007 werd er nog raar opgekeken tegen het online publiceren van een CV op LinkedIn. Nu zijn er alleen al 3 mln Nederlandse profielen te vinden. Dankzij LinkedIn heb ik altijd de meest recente gegevens van mijn contacten bij de hand.

Sinds 2006 ondersteunt internet het groeperen van mensen door de opkomst van blogs, wiki’s, websites voor het delen van media’s en sociale netwerken.

Doordat de gebruiker direct zijn mening, beleving of beeldmateriaal kan plaatsen op internet, is het web een publicatie en communicatie platform geworden met de gebruiker en zijn of haar volgers centraal. Ook zijn mensen op een nieuwe transparante manier bereikbaar. Deze sociale media ontstond naast de traditionele media zoals TV en Radio.

Waar traditionele media vooral zenden en waar men op fora en wiki’s de inbreng vaak anoniem is. Onderscheidt sociale media zich door transparantie en openheid.

MONOLOOG

DIALOOG

Anoniem

TV, Radio

Fora, Wiki

Transparant

Voorstelling, eigen website

Sociale media

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Tijdens de Dutch Design Week van 2009 begon ik met twitteren over de mooie ontwerpen en concepten die ik aldaar aantrof. Al snel kwam ik gelijkgestemden tegen zoals @marcdubach. Iemand waarmee ik nu regelmatig contact heb, ook zakelijk.

Sociale media is eigenlijk niets anders dan een online gesprek met heel veel mensen.

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

41

De rollen op internet Volgens het onderzoeksbureau Forrester hebben mensen verschillende rollen op internet: • Inactives: niet actief op internet.

• Spectators: Lezen en bekijken de uitkomsten en uitgewisselde gegevens en belevenissen.

• Joiners: Zijn lid van sociale netwerken • Collectors: Verzamelen en organiseren data rondom een onderwerp.

• Critics: Geven bijdrage aan online discussies via het beoordelen en aanvullen van informatie via fora, wiki’s en blogs.

• Conversationalists: plaatsen status updates op Facebook, Twitter. LinkedIn e.d. over waar ze mee bezig zijn.

• Creators: Publiceren via blog, websites, video nieuwe inhoud over een onderwerp.

Deze typen overlappen elkaar en iemand kan per onderwerp wisselen van rol. Onderstaande verdeling is dus diffuus.

In deze infographic is de groei in volgers en vrienden te zien van de verschillende platformen. Infographic gemaakt met Easel.ly.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

42

De digitale dimensies

Pijler 1: Data en informatie

Het sociale internet steunt op vier pijlers: 1. Data en informatie: de informatie van bestanden en gegevens. Gedeeld op internet geeft dit nieuwe startpunten 2. Informatie krijgt waarde: de combinatie en iteratie van de inhoud geeft nieuwe inzichten en waarden.

3. Digitale conversatie over de inhoud leidt tot nieuwe standpunten.

4. Betekenis: personen passen deze nieuwe inzichten toe en geven deze betekenis met nieuwe oplossingen.

Het delen en publiceren van content is al eerder behandeld in Sectie 2.2: “Digitale informatie en het delen daarvan”. Online content bieden over het algemeen de volgende manieren van delen aan: • Bezoeker kan meekijken via gedeeld scherm.

• Bezoeker kan alleen inzien, bijvoorbeeld via een link.

• Bezoeker kan het bestand, al dan niet tijdelijk downloaden.

• Bezoeker kan commentaar toevoegen.

• Bezoeker kan bewerken, een geschiedenis van de veranderingen wordt bijgehouden.

Geef zelf betekenis

De directe beschikbaarheid van informatie maakt het ontwikkelen van kennis voor iedereen gelijk.

Digitale conversatie

Informatie krijgt waarde

Data en informatie Digitale transformatie van organisaties

WOID

Pijler 2: Informatie krijgt waarde Dankzij publicatie van content op sociale platformen zoals YouTube, Flickr, Slideshare e.d. wordt een gedeelde presentatie een digitale advertentie van kennis en kunde. En het is een uitnodiging om het artikel te delen, te voorzien van commentaar of zelf te gebruiken. Door gebruik te maken van Creative Commons krijgt de bezoeker handvatten hoe de geraadpleegde gegevens mogen worden gebruikt.

Het beste voorbeeld van het samenbrengen van kennis op één platform is Wikipedia. Op dit platform zijn 700.000 mensen actief om in 285 talen kennis vast te leggen over talloze onderwerpen.

Door de eenvoudige aanpasbaarheid hebben de miljoenen pagina’s een grote betrouwbaarheid en zijn ze up-to-date.

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

43

Is e-mail nog een middel om informatie te delen 1-op1 of een kleine groep mensen. Via cloud toepassingen en publicatie platformen kan heel veel mensen bereikt worden.

Was het gewoon om informatie door te sturen naar de direct collega’s en omgeving. Nu kan een artikel heel de wereld bereiken.

Whatsapp heeft de SMS-wereld op zijn kop gezet. Door een (jaarlijkse) bijdrage van € 0,79 kan een gebruiker gratis sms’jes versturen.

Pas opgericht in 2009, sturen de naar schatting 200 miljoen gebruikers nu al 10 miljard berichten per dag.

In onderstaand plaatje is te zien dat online communicatie enorm groot is.

Pijler 3: Digitale Conversatie Persoonlijke communicatie is bij mens en dier de belangrijkste manier van het uitwisselen van ideëen en bezigheden.

Zelfs bij 1op1 contact gaat het communiceren nog regelmatig mis.

Digitaal gaat verspreiden enorm snel en zijn berichten met een druk op de knop verzonden naar de andere kant van de wereld. SMS en e-mail kennen we allemaal.

SMS is rond 1984 ontstaan door, gebruik makend van het GSM netwerk, een tekstbericht te versturen. De lengte van 160 tekens (140 bytes) was de maximale ruimte die beschikbaar was op de frequentie, voor deze berichten.

Ping, msn, porren, chatten, whatsappen en twitter zijn varianten op het oude sms thema. Door de technologische vooruitgang is het mogelijk om een bericht, of andere informatie te versturen naar: • Eén persoon. Stuur direct een bericht kan via Twitter: Whatsapp, SMS e.d. naar een contact.

• Een groep: Deel in Whatsapp een bericht met een een groep contactpersonen.

• Openbaar: via Twitter zijn berichten over beleving, inspiratie en frustratiegedeeld met heel de wereld.

Digitale transformatie van organisaties

En dat die nieuwe tools telefonie en sms aan het verdringen zijn. Al houdt e-mail het nog goed vol.

Tijdens de jaarwisseling 2012-2013 werd er wederom minder gebeld en meer berichten verstuurd via dataverkeer (whatsapp)

WOID

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

44

Persoonlijke digitale conversatie De online communicatievorm dat het dichts bij persoonlijk contact in de buurt komt, is op dit moment videotelefonie: ook wel videochat genoemd. De pionier op dit gebied is Skype. Sinds 2003 biedt deze dienst voice-over-IP aan: bellen via internet.

Het voordeel is dat alleen een internetverbinding nodig is. De toenemende snelheid van de internetverbinding maakt het mogelijk om via de webcam of camera (aan voorzijde) op de smartfoon of tablet te beeldbellen.

• Google Hangout kan: • Net als met Skype kunnen meerdere mensen tegelijkertijd online videobellen: videoconference.

• Werkt net als Skype via apps voor Android en iOS en in de internetbrowser (Skype heeft eigen programma voor Mac/WIndows).

• Door de integratie van Google Drive kunnen documenten, spreadsheets en presentaties getoond en gezamenlijk bewerkt worden.

• De koppeling met YouTube maakt het livestreamen, direct uitzenden via internet, mogelijk.

Al de diensten van (video) bellen via internet hebben eigen voor- en nadelen.

• Iedere dienst heeft eigen account.

• Facetime is alleen bruikbaar door Apple gebruikers.

• Google hang-out is de meest complete tool en alleen beschikbaar via een gmail of Google+ account.

• eBay investeerde in Skype in 2005 met een bedrag van 1,8 mld dollar. Microsoft koopt het bedrijf in 2011 voor $ 8,5 mld, waardoor het onderdeel is van één van de drie grootste technologiebedrijven ter wereld. De andere digitale reuzen hebben ieder een eigen Skype gemaakt: • Apple heeft FaceTime waarmee alleen gebruikers van Apple computers, iPads en iPhones met elkaar kunnen communiceren.

• Google heeft hang-outs. Een dienst, geïntegreerd in Google+ waarmee gebruikers van deze dienst kunnen videobellen en meer: Digitale transformatie van organisaties

WOID

Via een “Buddylist” laten de gebruikers zien of ze wel of niet bereikbaar zijn. Eventueel voorzien van een persoonlijke boodschap.

Deze status is echter weer alleen per dienst zichtbaar.

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

45

Online groepsgesprekken, Sociale netwerken Naast het actief benaderen van één of meerdere personen via videobellen, is deelname aan een sociaal netwerk of fora een manier om aansluiting te vinden met gelijkgestemden. Sociale netwerken hebben een aantal kenmerken: • Via een profiel zijn de belangrijkste gegevens van een gebruiker beschikbaar: • Foto: ook wel avatar genoemd.

• Contactgegevens, zoals adres, e-mail, telefoon e.d.

• Leeftijd, geslacht, burgelijke staat e.d.

• Bio: een korte omschrijving van kennis en kunde.

• Aantal connecties/vrienden/volgers e.d.

• Het is inzichtelijk hoe de verbinding is met iemand en wie de gedeelde contacten zijn.

• Het is duidelijk wat de gemeenschappelijke deler is bij een contact.

• Het is transparant via welke verbinding contact gemaakt kan worden met een nieuw contact.

• Hebben een zelforganiserend vermogen.

Om vervolgens een sociaal platform te worden waarbij: • Iedereen met iedereen verbonden is via maximaal 5 stappen.

• Er sterke verbindingen (strong ties/links) zijn. Dit zijn contacten met een grote gemene deler, waarmee op een snelle manier actie kan worden ondernomen. Ook is hiervan meer achtergrond informatie bekend. Uit onderzoek blijkt dat men met maximaal 150 mensen een sterk groepsgevoel kan delen.

• En zwakke verbindingen (weak ties/links). Dit zijn verbindingen met een zwakke gemene deler.

Een vraag uitgezet onder strong links, zal snel opgepakt zijn. Weak links zorgen voor verspreiding van een vraag buiten het eigen netwerk en geven hierdoor toegang tot nieuwe kennis en kunde.

Een netwerk begint bij een persoon die een verbinding aangaat met één of meerdere personen rondom een onderwerp of thema.

Digitale transformatie van organisaties

Zo’n netwerk kan uitgroeien tot: • Een organisatie: een formele vorm van netwerken.

• Een willekeurig groeiend netwerk.

• Een netwerk, dat groeit via het vormen van groepen en subnetwerken.

WOID

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

46

Fora Fora zijn netwerken waar een discussie rondom een onderwerp plaatsvindt. Enkele bekende voorbeelden zijn: • Het Vivaforum, een plek voor persoonlijke vragen.

• Tweakers.net: voor en door techneuten.

• Goeie vraag: voor het stellen van vragen • Fok! Een discussieplek voor actuele zaken.

• En vele en vele andere fora.

Op een forum kan een eigen naam of verzonnen naam gekozen worden.

De belangrijkste kenmerken van Twitter zijn: • Tweet: is een bericht via Twitter.

• @naam is de gebruikersnaam van iemand.

• Vernoemingen met @eigennaam zijn te vinden via Twitter.

• #trefwoord worden gebruikt bij het koppelen van een bericht aan een evenement, programma, stroming, gedachte.

• DM is een direct bericht naar een andere Twitter gebruiker, dat alleen zichtbaar is voor die gebruiker.

• De bio van 140 tekens is de biografie van de gebruiker.

Gebruikers zien Twitter als een persoonlijk kanaal. Dat is ook terug te zien in het aantal volgers van personen en merken bijvoorbeeld:

Twitter is een microblog-dienst waarmee gebruikers korte berichtjes van maximaal 140 tekens publiceren. Al dan niet voorzien van foto, video of locatie.

Twitter is een snelstromende berichtenrivier. Opgericht in 2006 heeft deze microblog dienst nu zo’n 500 miljoen actieve gebruikers. Een tweet is even zichtbaar in de tijdlijn van een volger. Al snel is het bericht opgenomen in de grote berichtenstroom.

@PhilipsDesign 146 volgers, @Thomasmarzano 44450 volgers @virgin 63.056 volgers, @RichardBranson 2.774.930 volgers

Houd het dus persoonlijk op Twitter.

LinkedIn toont de CV van gebruikers samen met het professionele netwerk van een persoon. Via status updates kan een gebruiker delen wat hem of haar bezig houdt.

LinkedIn is een interactieve naamkaartjesbak vol CV’s. Opgericht in 2003 heeft deze databank nu zo’n 190 miljoen gebruikers.

Op LinkedIn is: • Het CV uit te breiden met presentaties, projecten, onderscheidingen e.d.

• Via groepen vinden discussie plaats met vakgenoten.

• Dankzij integratie met Slideshare komen presentaties op beide platformen in beeld.

• Het netwerk is inzichtelijk voor andere directe contacten.

• LinkedIn is gratis in de basis en het biedt betaalde uitgebreide abonnementen aan.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

47

Facebook is de online variant van een dagboek en is de website die alles van je weet en alles van je bijhoudt en dit kan gebruiken in reclames. Omdat de gebruikers dit ook delen met hun vrienden en dus met Facebook.

Facebook is het delen van persoonlijke beleving en het synoniem van het sociale netwerk. Opgericht in 2004 heeft deze persoonlijke advertentiemachine 1 miljard actieve gebruikers.

Naast een persoonlijk profiel, geeft een bedrijfsprofiel de producten en diensten van een bedrijf weer.

Zie LinkedIn als een online visitekaartje en zorg er dus voor dat een profiel klopt en relevante is. Voeg naast het C.V: projecten, publicaties, presentaties (via Slideshare), vaardigheden e.d. toe. De website geeft zelf tips hoe het profiel compleet te krijgen.

Digitale transformatie van organisaties

Facebook staat bekend om: • De vele actieve gebruikers.

• De mogelijkheid om via groepen, online clubjes te maken.

• Advertenties zijn precies te sturen naar een gespecificeerde doelgroep op basis van geslacht, leeftijd enz.

• De vele Facebook apps maken integratie met andere diensten mogelijk.

• Facebook enige inkomstenbron zijn advertenties.

WOID

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

48

• Het aanmaken van pagina’s rondom een thema, (goed)doel, locatie, bedrijf.

Is Facebook dan ook zakelijk interessant? Van je vrienden moet je het hebben. Wie weet levert een vriend een nieuwe baan, opdracht of oplossing op. In het volgende plaatje is te zien wanneer Facebook het beste, ingezet kan worden.

Sociale platformen zijn voor bedrijven de manier, om gebruikers, klanten en consumenten op te zoeken en de conversatie aan te gaan. Zoals te zien is in nevenstaand figuur zijn mensen vooral veel op Facebook te vinden.

Hoewel Facebook in Nederland nog vooral wordt gezien als een platform voor privé gebruik, zal ook hier steeds meer zakelijke informatie en beleving gedeeld gaan worden. Dit biedt kansen voor bedrijven.

Facebook is in de meeste landen de grootste aan het worden.

Al zijn er landen die, al dan niet geholpen door het blokkeren van Facebook, waar andere netwerken populair zijn. Zo zijn in Rusland V Kontakte (Facebook kloon) en in China Qzone (Facebook kloon en Weibo (Twitter kloon) populair.

In Duitsland heeft Xing 4,9 miljoen gebruikers. Dit zakelijke netwerk is twee keer zo groot als LinkedIn in de Duitstalige regio’s.

Bij onze zuiderburen is het platform Netlog populair met 4 mln leden. Netlog is in België bijna net zo populair als Facebook (4,6 mln leden).

Verder is Orkut populair in Zuid-Amerika.

Google+ is een combinatie van Facebook en Twitter.

En met 235 mln actieve een nieuwe speler in opkomst.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

49

Pijler 4: Geef zelf betekenis Geef zelf betekenis aan al de informatie om ons heen en verbind dit met acties. Het DIKW model beschrijft de relatie tussen Data, Informatie, Kennis en Wijsheid.

Sociaal intranet Al de sociale platformen bieden nieuwe manieren van communiceren. Alleen kan het zijn dat bepaalde informatie niet voor iedereen geschikt of relevant is. Facebook en LinkedIn bieden de mogelijkheid om, via groepen een privé-netwerk aan te maken: • Facebook groep. Facebook biedt de mogelijkheid om een aantal gebruikers van het netwerk samen te brengen in een groep. Hier is afgeschermde interactie mogelijk.

• Ook LinkedIn biedt eenzelfde functionaliteit aan met hun groepen, alleen dan op het LinkedIn-plaform.

Het kan zijn dat de gebruikers geen gebruik kunnen of willen maken van bovenstaande netwerken. Dan zijn er tools die een geheel eigen omgeving kunnen creëren: • Yammer: “Twitter” alleen met collega’s.

• Lumoflow: Biedt naast het uitwisselen van berichten ook veel mogelijkheden voor het delen van documenten en projectmanagement.

• Google sites: maak een afgesloten website met behulp van bestaande templates. En integreer Google Docs, Calendar en Forms in de website.

Een sociaal intranet biedt een netwerk voor online samenwerken, communiceren en delen en ontwikkelen van kennis met.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

De enorme hoeveelheid data op internet is continu aan het groeien en voor iedereen toegankelijk. Data beschrijven of verklaren een gebeurtenis, zonder enige onderlinge samenhang.

Door al deze data goed te filteren en te combineren, ontstaat er relevante informatie. Wanneer de data relevant is voor de lezer, gaat die het zien als informatie.

Door informatie te interpreteren en te integreren ontstaat kennis. Via conversatie met anderen, gecombineerd met eigen ervaring, vaardigheden en houding, zal nieuwe kennis ontstaan. Kennis is het persoonlijke vermogen om juist te handelen.

Ieder persoon kan kennis betekenis geven door dit in te zetten bij het vinden van nieuwe oplossingen en concepten. Bij wijsheid is er begrip over de dingen die gebeuren. Kennisdeling draagt bij aan het verkrijgen van autoriteit.

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

50

De rol die iemand aanneemt op internet kan per onderwerp, tijdstip en plaats wisselen. De rollen van Forrester komen hier nog een keer terug.

Bij elke rol passen weer bepaalde online activiteiten.

Inactives: al surfend over internet komen beelden en nieuws binnen die onbewust kunnen bijdagen aan een nog niet bestaand vraagstuk.

Spectator: het bekijken en beluisteren van audio en video geeft nieuwe inspiratie. Zie het YouTube Kanaal vol met TEDtalks.

Joiners: Maak profielen aan op de sociale netwerken Twitter, Linkedin en Facebook.

Collectors: Verzamel nieuws rondom een onderwerp met de app Flipboard. Zo worden nieuwe verbanden duidelijk.

Critics: Like of retweet een bericht en voorzie het van commentaar. Geef antwoord op gestelde vragen.

Creators: Publiceer presentaties op Slideshare of meningen op een blog of YouTube. Breng publicaties samen in een Swaip kennismagazine.

Digitale transformatie van organisaties

Internet geeft de mogelijkheid om verschillend surfgedrag te vertonen. Er is niet ĂŠĂŠn belangrijkste rol op internet. Afhankelijk van het tijdstip, onderwerp en plaats kan de rol van een persoon verschillen.

WOID

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

51

Swaip staat voor kennisdaten tussen professionals: Het vinden van gelijkgestemden en vakgenoten, om te komen tot nieuwe kennis, opdrachten en oplossingen.

Een blog is een ideale plaats om artikelen, ook wel posts genoemd, te plaatsen over gebeurtenissen uit het (zakelijke) leven. Dankzij de vrijheid op een blog, kan hier meer de diepte worden ingegaan op onderwerpen.

Swaip is een startup van Detlef La Grand. In de zomer van 2012 is de ontwikkeling van dit interactief kennismagazine begonnen. In januari 2013 zijn de 15 test-gebruikers begonnen met het in gebruik nemen van de dienst..

Blogger en Wordpress zijn de grootste plaatsen om snel en gratis een blog op te zetten. Er zijn 172 mln blogs op de wereld.

Voordeel van een Blog is:

Swaip:

• Eigen interactieve plaats om kennis te tonen:

• Maakt van gedeelde content op Twitter, LinkedIn en RSS een interactief kennismagazine:

• Mogelijkheid om artikelen, video, foto’s, audio e.d. te delen:

• Plaatst updates van eigen bronnen automatisch:

• Mogelijkheid om diepgang te geven aan onderwerpen:

• Biedt inspiratie magazines aan op kennisgebied:

• Goed te combineren met andere sociale media zoals Twitterm Facebook, LinkedIn e.d.

• Maakt het duiden van externe bronnen mogelijk. Dit content curation, maakt het mogelijk om verbanden te leggen binnen vakgebieden en onderwerpen.

• Bezoekers kunnen eenvoudig reacties achter laten.

• Breid de functies op een blog uit met plugins, zodat een volwaardige website ontstaat.

• Vergroot de vindbaarheid en zichtbaarheid van professionals en organisaties.

Pinterest is een geheel nieuwe visuele manier van bloggen. Deze dienst, uit 2010, maakt het mogelijk om collage’s te maken over onderwerpen en dit is vooral populair onder vrouwen. De website had in 2012 47 mln bezoekers per maand. Waarvan 80% vrouw.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

52

De stap van online naar offline

Welke kennis delen op internet: • Deel gemaakte fouten en de bijbehorende oplossingen, deze geven een geweldig inzicht in kennisontwikkeling.

• Stel vragen binnen het vakgebied en geef antwoord op vragen van anderen.

• Deel eigen gebeurtenissen en neem volgers mee in het persoonlijke leven. Dit geeft raakvlakken met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt bij vakantie, geboorte, trouwen e.d.

• Publiceer zakelijke mijlpalen en oplossingen. Kan er niet gedeeld worden wat de uitkomst is, deel dan hoe de oplossing gevonden is.

Een verbinding via een sociaal platform biedt een direct aanknopingspunt om op iemand af te stappen tijdens een bijeenkomst of seminar.

Een digitaal contactverzoek is een kleine stap voor iemand.

Het maken van persoonlijk contact in de werkelijke wereld is vaak een gigantische stap.

En daarnaast zijn er allerlei mogelijkheden om online contacten fysiek te ontmoeten: • Twitter borrels en Feestjes: vooral in de beginperiode van Twitter populaire manieren om elkaar te ontmoeten, nadat de uitnodigingen via Twitter verstuurd zijn uiteraard.

Delen kennis van anderen Naast eigen kennis is elk vakgebied continu in beweging en wordt er over heel de wereld meegedacht over belangrijke vraagstukken.

• Het doorsturen van kennis van anderen, geeft onderbouwing van eigen activiteiten.

• Biedt inspiratie aan.

• Geef inzichten vanuit een ander gezichtspunt of vakgebied.

• Ontdek trends en leg verbanden, samen met de kennis van anderen.

• Sluiten aan bij publicaties van anderen en word samen sterker en slimmer.

• Nieuwe standpunten houden eigen kennis scherp.

• Open coffee’s: het vinden van interessante (LinkedIn) contacten, met vaste koffiemomenten op wisselende locaties.Open Coffee is een informele bijeenkomst waar iedereen die een link met 'online', elkaar kunnen ontmoeten, ideeën uit te wisselen, kennis, brainstormen, houden vergaderingen of samenwerken is. Ontspannen netwerken, waarbij plezier in een kopje koffie. Open Coffee is een open concept dat begonnen in Londen en wordt georganiseerd wereldwijd op meer dan 100 locaties. De tijd en de inhoud verschilt per stad, maar overal ontmoet je leuke en interessante mensen.

Of zoals Isaac Newton het zei: “If I have seen farther than others, it is because I was standing on the shoulders of giants.”

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.3 Samenwerken

in de digitale

wereld

53

• Seats 2 Meet (S2M): openbare kantoren voor ondernemers en ZZP-ers, waar online communicatie een onderdeel is van het werkklimaat.

Sociale media loont Uit eigen ervaring weet ik dat het gebruik van sociale media de online zichtbaarheid en vindbaarheid vergroot.

In onderstaand screenprint van de Google zoekresultaten voor “Detlef La Grand” is te zien dat sociale netwerken goed naar voren komen.

Er zijn door heel Nederland Seats 2 Meet’s met te reserveren snelle en flexibele werkplekken.

Dat gegevens over een persoon op internet verschijnen heeft die persoon niet altijd in de hand. Laat staan dat een merk of bedrijf kan bepalen wat er te vinden is op internet.

Door zelf online actief te zijn, komen die activiteiten naar boven die zelf geplaatst zijn. Zo is er regie over het geschetste digitale beeld.

Op al de locaties kan indien nodig een vergadervoorziening geboekt worden.

Digitale transformatie van organisaties

Aanwezig zijn op de verschillende sociale media loont. Door de versnippering, vraagt dit wel een afstemming en keuze voor bepaalde platformen.

WOID

54

Met WOID ben ik vooral actief op Twitter, LinkedIn en Slideshare en heb ik een eigen website met blog. Verder stuur ik maandelijkse een nieuwsbrief via Mailchimp.

Het meten van Sociale media Meet de impact van Sociale media met: • Het aantal volgers en vrienden.

• Het aantal views van geüploade content.

• Het aantal keren dat een post geliked of +1 wordt.

• De mate dat een artikel gedeeld is door bezoekers.

• Het aantal downloads.

• Het aantal check-ins op een locatie.

• De reacties van bezoekers.

• De nieuwe discussies en posts die bezoekers plaatsen.

En Sinds ik begonnen ben in 2008 is het aantal views enorm aan het stijgen. Vooral via Slideshare haalde ik een groot bereik van 20.000 views in 2011.

Sociale media maakt delen en doorsturen erg eenvoudig.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

55

Alles verbinden in de digitale wereld Internet maakt het mogelijk om alles en iedereen digitaal te verbinden. Dit betekent dat mensen op een veelvoud van manieren kunnen communiceren. Met elkaar en met op afstand bestuurbare producten. Doordat deze producten ook direct met elkaar verbonden zijn is de mensheid het alleenrecht op communicatie aan het verliezen. We waren gewend om de regisseur te zijn van de wereld om ons heen. De hedendaagse technieken maken ons meer een acteur in een toneelstuk die we zelf geschreven hebben. De regie ligt in de cloud.

2.4

Nieuwe producten, diensten en verdienmodellen ANNECTO , CONNEXA , INTERTEXTI

Alles verbinden in de digitale wereld • Verschillende platformen en netwerken • Internet of things • Quantified self • Open data • Semantisch web • Privacy Virtuele diensten • Geofencing, Beurshandel, Spraakherkenning, Bewegingsbesturing, Online college’s Verbonden producten • Zelfrijdende auto’s, nest, Belkin WeMo, Arduino Lilipad, Philips Hue, Waze Verweven businessmodellen • Verkoop platformen • Mass customization • Crowdbusiness: Crowdsourcing, Crowdfunding, Cocreation • Collectieven doen zaken Voor- en nadelen van verweven businessmodellen • Stappenplan cocreatie Digitale transformatie van organisaties

De communicatie tussen mensen onderling en producten is verrijkt door al de nieuwe digitale technieken. Dit betekent nog niet direct een grotere rijkdom.

Verschillende platformen en netwerken Zoals al eerdere beschreven in dit boek, zijn er talloze platformen en netwerken die een rol spelen in de hedendaagse praktijk. De zes belangrijkste zakelijke sociale media zijn op dit moment: 1. Facebook: “Wat een goed boek, die moet je ook lezen”.

2. LinkedIn: “ik heb dit zakelijke boek gelezen”.

3. Twitter: “Ik lees net in dit boek: Annecto, Connexa, Intertexti, Verbinden, verbonden, verweven” 4. YouTube: “Kijk hoe ik een boek aan het lezen ben.”

5. Flickr: Een foto van mij terwijl ik het boek lees.

6. Slideshare: Aan de hand van het boek heb ik de volgen de presentatie gegeven.

Ieder platform heeft een eigen doel en doelgroep. Zo kiezen creatieven vaak Facebook vanwege de vele mogelijkheden om foto’s en video te delen. In de zakelijke wereld is LinkedIn een geweldige up-to-date CV-kaartenbak.

WOID

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

56

Veel mensen maken bewust de keuze om via Twitter juist zakelijke danwel privé nieuws te delen. Een doelgroep is dus niet op één platform te vangen.

Niet alleen contacten zijn interessant. Ook de contacten van contacten zijn mogelijke opdrachtgevers of samenwerkpartners. Die snel te benaderen zijn.

The internet of things Mensen zijn via internet verbonden met elkaar. Het aantal mensen met toegang tot internet groeit al lange tijd langzaam en gestaag. Het aantal producten dat verbinding heeft tot internet stijgt enorm naar 50 miljard in 2020. Dit zijn niet alleen smartphones, laptops en tablets.

In het netwerk van Detlef La Grand zijn, van de 1000 volgers op Twitter, er 380 die ook een verbinding op LinkedIn hebben.

Terwijl het gros van de LinkedIn contacten de nieuwsbrief krijgen via Mailchimp. Facebook heeft in dit geval een bescheiden omvang en wel weer nieuwe (vriend) contacten.

Dankzij sociale netwerken zitten er in het geval van de auteur slechts 3 stappen tot Phil Collins. Dus zijn er maar 4 stappen naar veel “groten der aarde”.

En niet alleen de directe connecties en volgers zijn interessant. Deze eerste graad connecties geven indirect toegang tot een veel grotere groep tweedegraads connecties.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

57

“Donderdagochtend, 18 december 2031.

Het armbandje wekt je zachtjes met trillingen. De klok leest 8.00, ‘afspraak verzet naar 9.30’. Je hebt een half uur langer mogen slapen. De armband-wekker merkte de avond tevoren de verzette afspraak in je agenda op en heeft de wektijd aangepast, net zoals het espressoapparaat dat zich twee minuten voor jouw ontwaken begon op te warmen.

Na het ontbijt verschijnt er een melding op je contactlenzen: auto over 5 minuten voor de deur. Ook de zelfrijdende elektrische auto die je komt afhalen, wist dat je mocht uitslapen. Je stopt nog snel een wasje in de machine voordat je de deur uitrent. De lichten en alle elektrische apparaten in je woning gaan automatisch uit. Ze weten of je thuis bent of niet.” http://www.bright.nl/43-internet-things Quantified self De mens gaat onderdeel uitmaken van één alomvattend datasysteem. Dit is al een tijdje aan de gang, zonder dat we er erg in hebben: 1993 Introductie internet in Nederland 1994 Start GSM netwerk 1997 Bonuskaart Albert Hein 2000 Internetbankieren 2001 Introductie TomTom navigator 2003 Digitaal aangifte doen via DigiD 2005 Start proef OV-chipkaart 2008 iPhone te koop in Nederland Dus alles (of in ieder geval) veel wat we kopen, doen, waar we zijn en hoe we er naar toe rijden, wordt vastgelegd in één of meerdere systemen. Deze systemen zijn niet toegankelijk

Van armband, kattenluik tot lantaarnpaal.

Van pillendoos, brug tot contactlens.

Alles zal een verbinding krijgen met internet.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

58

voor de gebruiker. Quantified self is een beweging om eet-, drink-, beweeg- en slaapactiviteiten continu vast te leggen en eventueel uit te wisselen binnen een community.

Via technologie wordt data gegenereerd over alles dagelijkse aspecten uit het leven van een persoon.

Hapifork houdt de snelheid van eten bij. En koppelt terug wanneer de juiste eetsnelheid gevonden is, zodat voedsel optimaal verteert.

De nike-fuelband legt afstand, het aantal stappen en verbrande calorieĂŤn vast. Motivatie vindt plaats via gestelde doelen en het delen van de data met anderen.

Runkeeper: het vastleggen en delen van hartloop, wielren en andere sporten beweegactiviteiten.

De Wakemate bepaald aan de hand van de slaapcycli en bewegingen in de slaap, wat het beste moment is om te gaan slapen. Via communicatie met de wekker op een smartphone wordt het optimale opsta-moment berekent.

Zo zijn er sensoren voor luchtkwaliteit, bloedsuikerspiegel en CO2 gehalte te koppelen met internet.

Al die sensoren zullen steeds meer kunnen meten. “Bedrijven slaan al vele jaren data over ons op. Die data geeft perfect inzicht in ons gedrag en in ons welzijn. Inzicht krijgen in deze gegevens vergemakkelijkt onze individuele zoektocht in een maatschappij die je overlaadt met prikkels. Het maakt ons juist vrijer.�

Danijel Bonacic

Withings gaat nog een stap verder en legt met een weegschaal, bloeddrukmeter en bewegingssensor en een app de gezondheid van een gebruiker vast.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

59

Open data De totale hoeveelheid gegevens op internet is in 2012 2,8 zetabytes. Deze gigantische hoeveelheid staat gelijk aan 200 mld HD films. Al die data komt uit verschillende bronnen: Mens naar mens: publicaties op fora, sociale netwerken en platformen, webblogs en websites.

Mens naar machine: medische apparaten, archieven, digitale TV, online bankieren en OV-, bonus- en andere spaarkaarten e.d.

Machine naar machine: sensoren, GPS signalen, barcode scanners, webcams en andere digitale camera’s. Vooral deze laatste soort data zal exponentieel toenemen doordat steeds meer producten verbonden zijn met internet.

Wat is dan open data? Volgens de website Data.overheid.nl is open data: • De data is openbaar.

• Er berust geen auteursrecht of andere rechten van derden op.

• De data zijn bekostigd uit publieke middelen, beschikbaar gesteld voor de uitvoering van die taak.

• De data voldoen bij voorkeur aan ‘open standaarden’ (geen barrières voor het gebruik door ICT-gebruikers of door ICTaanbieders).

• Open Data is bij voorkeur computer-leesbaar, zodat zoekmachines informatie in documenten kunnen vinden.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Semantisch Web Wat heb je aan al die gegevens op internet? Huidige zoeksystemen zoals Google, zoeken vooral letterlijk naar de zoektermen, zonder de betekenis van de zin mee te nemen.

In het semantisch web vind koppeling van data en gegevens plaats en wordt gezocht naar betekenis en antwoord op een vraag. Dit web legt nieuwe verbanden tussen al die informatie, waardoor nieuwe inzichten ontstaan.

Internet wordt een zelflerend systeem dat antwoord kan geven op gestelde vragen. In plaats van het zoeken naar trefwoorden en het 1 op 1 raadplegen van databases gaan de zoekmachines op internet gegevens uit meerdere bronnen combineren en interpreteren.

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

60

Privacy Al deze technieken en algoritmen die gegevens en informatie combineren maken het aan de ene kant mogelijk om zelf heel veel verbanden en kennis te vinden op internet.

• Gezichtsherkenning op foto’s gaat steeds gemakkelijker en sneller. Al de verweven digitale systemen hebben niet alleen invloed op ons dagelijkse leven. Complete systemen functioneren zonder tussenkomst van mensen.

Doordat gebruikers zelf data gaan publiceren, is het analyseren en volgen van een bepaalde doelgroep mogelijk.

Hierdoor ontstaan weer nieuwe virtuele diensten en verbonden producten.

Aan de andere kant komt al die data in een systeem terecht met een grote verwevenheid. Waardoor de bezigheden van een persoon, product of bedrijf volledig transparant is.

Enkele voorbeelden hoe het (mis) kan gaan: • Online privacy probleem bn-ers dankzij kvk, doordat gegevens uit het handelsregister op Google Maps zijn geplaatst.

Zijn adres en telefoonnummers van BN-ers met eigen bedrijf publiek.

• Door analyse van de Facebook vrienden kan de seksuele voorkeur bepaald worden.

• Facebook oprichter Zuckerberg vertelt dat privacy voorbij is.

• Het programma Reporter achterhaald openbare netwerkschijven bij de mensen thuis.

• Met de iPhone app Phone Tracker kan gevolgd worden waar vrienden zijn.

• KPN kijkt mee wat haar gebruikers doen op internet.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Virtuele diensten Computersystemen gaan een autonoom bestaan leiden. Al heeft de mens wel aan de basis gestaan van het ontwerp en de werkwijze vastgelegd in algoritmen. Vervolgens komen er geen mensenhanden meer aan te pas om: • Zoekresultaten op internet te tonen.

• Advertenties te plaatsen op basis van zoekgedrag van de gebruiker.

Aan deze diensten van oa. Google zijn we inmiddels gewend en spelen zich nog voornamelijk online af. Steeds meer virtuele diensten verweven de digitale wereld met de werkelijke.

Geofencing Wanneer een gebruiker binnen of buiten een bepaalde geografische zone komt, geeft een smartphone een signaal af. Zo zijn allerlei nieuwe diensten te bedenken.

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

61

Beurshandel De handen in aandelen speelt zich af in grote datacenters, die zo dicht mogelijk bij de beursvloer gevestigd zijn. Zonder tussenkomst van mensen vindt handel en wandel plaats.

De VPRO documentaire Money & speed: inside de black box, geeft een onthutsend beeld dat de mens eigenlijk geen grip meer heeft over de aandelenhandel en extreme koersschommelingen.

Online college’s Via het online college platform biedt Stanford | Online allerlei college’s aan. Ondersteund met YouTube video’s, podcasts, iTunes video’s e.d.

Spraakherkenning Met Siri van Apple kunt u uw stem gebruiken om op een iPhone, berichten te maken aan iemand, vergaderingen in te plannen, telefoongesprekken te starten en het weer of verkeer te vragen.

Bewegingsbesturing Xbox Kinect maakt besturing nog eenvoudiger. Door simpelweg bewegingen te maken, beweegt een virtueel persoon mee. Waardoor de gebruiker in het spel speelt. Deze techniek biedt ook bij bediening van presentaties en machines hele nieuwe mogelijkheden.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Stanford leert ondertussen hoe moderne technieken kunnen worden toegepast in de wetenschappelijke wereld. Zoook het MIT Het zal nog maar even duren voordat studenten, de beste college’s per universiteit er uit pikken en een opleiding maken die helemaal is aangepast op hun wensen. Zou de universitaire wereld daar klaar voor zijn?

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

62

Het virtueel maken van diensten is een logische stap, aangezien diensten ontastbaar zijn. De volgende stap is ook al aan de gang. Producten die via internet een geheel eigen leven gaan leiden en die leren van de input van gebruikers.

Dichter bij huis is de nest thermostaat verbonden met de iPhone, waardoor deze weet wanneer bewoners thuis of weg zijn. Ook leert het van de gebruiker, zodat een persoonlijk verwarmingsplan ontstaat.

Verbonden producten Al in 1956 werden robots ingezet om producten te verplaatsen. Al ging de fantasie al verder met Rosie the Robot uit de Science Fiction serie The Jetsons’s. Sinds 1993 kunnen robots, dankzij GPS, de weg vinden.

Camera’s, bewegingssensoren en stopcontacten komen samen in een compleet huissysteem. Bijvoorbeeld die van Belkin WeMo. Nu zijn er ook oplossingen om zelf interactieve producten te maken.

De Arduino Lilipad is een opensource microprocessor, waar gemakkelijk sensoren, actuatoren en andere apparaten of LED aangesloten kunnen worden.

Bouw zo een eigen lichtgevende jurk of aanraakgevoelig behang. Via het gebruikersforum wisselen gebruikers ervaringen uit.

Door aan robots en GPS, bewegingssensoren, camera’s en internet toe te voegen, is de weg vrij voor zelfdenkende apparaten. Staan we straks in een file van zelfrijdende auto’s?

Moderne auto’s zijn al voorzien van regen-, rijstrookwissel- en parkeersensoren. Sommige auto’s parkeren zelf achteruit in, remmen voor obstakels en herkennen voetgangers in het donker. Zie bijvoorbeeld Connected Drive van BMW. Google gaat nog een stap verder en is al sinds 2005 bezig met zelfrijdende auto’s. Sinds maart 2012 hebben deze auto’s toestemming om op de openbare weg te rijden in de staat Nevada USA. Digitale transformatie van organisaties

De Philips Hue LED zijn verbonden met internet en bediening is via een tablet of smartphone.

Ook kunnen andere ontwikkelaars lichtplannen ontwerpen en deze delen via het Hue platform. Philips brengt gebruikers samen voor het uitwisselen van ideeën en toepassingen. Zo ontstaat er een community, waar gebruikers ideeen uitwisselen rondom het product.

WOID

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

63

Binnen Waze, verbeteren en vullen de gebruikers het navigatiesysteem aan. En brengen andere gebruikers op de hoogte over actuele situaties zoals wegwerkzaaheden, snelheidscontroles onleidingen e.d. Dankzij de input van de 30 mln leden binnen de community, is de reisinformatie steeds actueel.

Communities De laatst genoemde verbonden producten werken samen met een community. Een community, ook wel virtuele gemeenschap genoemd is een groep mensen die communiceren via internet en andere informatietechnologie. Op sociale communities, zoals Facebook en LinkedIn komen mensen samen om beleving uit te wisselen. Voor bedrijven zijn dit interessante omgevingen vanwege de interactie rondom een breed scala aan onderwerpen. Door als merk een community te faciliteren rondom een product ontstaat er een geheel nieuwe vorm van interactie met klanten en potentiële gebruikers.

• Aanbrengen van ideeën voor verbeteringen en nieuwe functies. Zoals het platform IdeaExchange van Salesforce.

Doordat in een community gebruikers met elkaar, met medewerkers en met potentiële klanten praten, ontstaat er een geweldige interactie. Zo zijn problemen snel opgelost en ontstaan continu nieuwe ideeën om een product of dienst te verbeteren.

Naast het doel van een community zijn er een aantal archetypen online gemeenschappen. Goed weergegeven door Fronteer Strategy.

“It takes a community to raise a brand” Een merk gerelateerd community kan allerlei doelen hebben: • Het uitwisselen van ervaringen: Zoals de Facebook pagina van John Deere met 1,4 mln likes.

• Het uitwisselen van gebruiksgegevens: Zoals bij Nike+ waar gebruikers doelstellingen, en loopgegevens zoals afstand en tijd plaatsen en waar al 32 mld calorieën verbrand zijn.

• Vraag en antwoord forum over gebruik: Zoals dat van Freshbooks, waar gebruikers vragen beantwoorden over de boekhoud software.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Wie mee mag doen en van wie de gevonden oplossing is, zijn belangrijke afspraken om af te spreken bij de start van een community.

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

64

Voor specifieke producten zijn er webshops-gemeenschappen waar bij aangesloten kan worden: • Bol.com: heeft een partnerprogramma, waar aan de ene kant producten vanuit de webshop van bol.com via de eigen website (en met 8% commissie) verkocht kunnen worden. Aan de andere kant biedt Bol.com het aan om eigen boeken, cd’s, films, software & PC-accessoires, games, elektronica, huishoudelijke apparaten en mobiele telefonie aan te bieden op hun website.

• Zalando doet hetzelfde als Bol.com alleen dan in de modewereld.

• Etsy is een verkoopomgeving voor eigen gemaakte producten, vintage items en materialen om producten te maken.

• Verkoop via Shapeways ontwerpen in 3D print. Shapeways, produceert en verscheept de producten. Als ontwerper is ontwerpen het enige wat telt.

• Maak een eigen webshop met bedrukte kleding, iphonehoesjes, mokken, stickers en veel meer op Zazzle.

Bij communities is lol en inspiratie een belangrijke drijfveer. Samen met onderdeel uitmaken van iets groters. Het beste voorbeeld hiervan zijn flashmobs. Een flashmob ontstaat wanneer een (grote) groep mensen die plotseling op een openbare plek samenkomt, iets ongebruikelijks doet en daarna weer snel uiteenvalt. Flashmobs worden veelal georganiseerd via moderne communicatiemiddelen zoals het internet. Het aantal deelnemers staat niet van tevoren vast: hoe meer deelnemers, hoe succesvoller de flashmob.

Verkoop platformen Het welbekende Marktplaats en eBay zijn platformen waar veel verkoop van (2de hands) producten gebeurt. Door als ondernemer, eigen producten daar aan te bieden, lift het bedrijf mee met de grote bezoekersaantallen op die sites. Een eigen webshop is dan eigenlijk niet direct nodig. Al zijn deze twee websites wel erg generiek.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Verweven businessmodellen Wanneer een community niet alleen gaat meedenken maar ook mee gaat ontwikkelen, financieren en ondernemen, is er niet meer sprake van een traditioneel bedrijf. Want bepaalde belangrijke bronnen of afzetkanalen zijn in handen van een groep mensen, die niet allemaal in dienst zijn.

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

65

kwamen de T-Fords de lopende band afrollen. Geholpen door elektriciteit die het mogelijk maakte om een fabriek zo in te richten dat alles op elkaar aansloot. De lopende band verspreide zich als een lopend vuur en al snel werden veel producten en wapentuig de maatschappij in gebracht. Radio's, lampen, meubels en TV's werden massaal aangeboden in standaard uitvoeringen. Gemaakt door mensen die allen een klein gedeelte van het productieproces voor hun rekening namen.

De slimme koppen deden vervolgens hun best om die kleine taken door machines en robots over te laten nemen. Deze robots konden mensen vervangen en repeterende taken foutloos uitvoeren. Doordat de robots steeds meer taken aan kunnen, kunnen producten weer variatie krijgen. Ook kan een gebruiker een product helemaal persoonlijk maken, binnen de specificaties van de producent, dat wel.

Dit betekent dat een bedrijf zich meer kan richten op de kerntaken ontwikkeling en testen. De beleving en het bedenken van nieuwe concepten wordt gezamenlijk met een crowd gedaan. Er ontstaat een samenwerk cyclus met de omgeving.

De Apple Appstore is een goed voorbeeld van co-creatie.

De iPhone en iPad zijn ontwikkeld door Apple. Het bedrijf heeft zelf een klein aantal apps uitgebracht. De rest van de 650.000 apps zijn ontwikkeld door derden. Zij bepalen voor een groot gedeelte de beleving van de gebruiker, bij gebruik iPad of iPhone.

Bij betaalde apps strijkt de ontwikkelaar 70% van de opbrengst. Ook gaat er 30% naar Apple. De opbrengst voor de talloze ontwikkelaars is 4 mld dollar.

Mass customization In de goede oude tijd ging men voor een stoel naar een meubelmaker, voor een hek naar een smid en voor groente naar de boer. De smid had een leerling in dienst die de kneepjes van het vak leerde van de meester. Wilde je een hogere stoel, geen probleem. Een sterker hek, geen punt.

Dhr. H. Ford bracht daar verandering in. Via een ingenieus systeem van taakuitkleding en standaardisatie van producten Digitale transformatie van organisaties

Crowdbusiness Door al de online ontwikkelingen willen consumenten niet alleen de opties kunnen kiezen. Ze vormen samen een stem die hoorbaar is in al de afdelingen van een bedrijf: Crowdsourcing: een afgebakende taak, wordt uitgezet op een platform en opgelost en uitgewerkt door personen op dat platform. Vaak tegen een vooraf gestelde vergoeding.

WOID

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

66

Zo heeft een bedrijf toegang tot specifieke kennis, zonder deze kennis vast in huis te houden. De deelnemers kunnen opdrachten uitvoeren die geheel passen binnen hun vakgebied.

Bekende voorbeelden van crowdsourcing zijn: • Threadless, ontwerp van T-shirts: • 99Designs, grafisch en logo ontwerp: • Battle of Concepts, ideegeneratie door studenten.

Met crowdbusiness, sluit de crowd aan bij ontwikkelingen. Deze groep krijgt dus ook een bepaalde invloed op de plannen en de uitontwikkeling daarvan. Want als een crowd het niet ziet zitten, doen ze niet mee.

En niet alleen in de beginfase van een project kan de crowd een bijdrage leveren.

Gebruiker bepaald

Bekijk nog veel meer voorbeelden van crowdsourcing op de website van Open Innovators.

Enkelstuks maatwerk Crowdsourcing

Crowdfunding: Veel mensen, geven allen een klein bedrag, dit maakt samen een groot bedrag voor nieuwe ontwikkelingen van producten en diensten. Wat wil de crowd daar voor terug?

• Donatie/sponsoring: door het project te ondersteunen krijgen de deelnemers naamsvermelding, kaartjes premiere of gewoon een goed gevoel. Op Voordekunst kunnen kunstenaars en kunstinstellingen de crowd inzetten om hun project te realiseren.

• Mensen geven een lening en krijgen interest over de lening. De matchmaking vindt plaats op bijvoorbeeld Geldvoorelkaar. Bij start inschrijving worden looptijd en rentepercentage vastgelegd.

• De financiers hebben recht op de eerste serie producten. Zo werkt Kickstarter en Quirky. Waarbij de laatste, de crowd gedurende het hele ontwikkel- en uitlevertraject betrokken blijft.

• De crowd krijgt een gedeelte van de aandelen en rendement over het geïnvesteerde kaptiaal. Zoals bij Crowdaboutnow en Symbid.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

Geen invloed op product

Veel invloed Co-creatie

Crowdproduction

Crowdfunding Mass customization Massa productie Producent bepaald

Naar model van Promise

Crowdproduction. De crowd produceert het product, zodat het bedrijf zich kan richten op het ontwikkelen en testen van de belangrijkste functies en technologieën.

• Legostyle: Het bedrijf levert de bouwblokken en de gebruikers maken er iets moois van.

• Arduinostyle: Het bedrijf levert de kern-functionaliteit en de gebruikers bouwen daar nieuwe producten mee.

• Ponokostyle: Upload de bouwtekeningen naar Ponoko en Ponoko print of lasersnijd de producten en levert ze uit. Of de consument koopt alleen de bouwtekeningen.

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

67

Co-creation Deze term werd voor het eerst gebruikt in 2004 door C.K. Prahalad. Bij co-creatie worden klanten, gebruikers, toeleveranciers e.d. betrokken bij waardecreatie. Er vindt dus een continue uitwisseling van ideeĂŤn, producten, kennis en ander kapitaal plaats met de omgeving. Waar van oudsher veel eenrichtingscommunicatie plaatsvindt naar klanten.

Met KLM Meet & Seat kunnen reizigers al van te voren online kennismaken via een LinkedIn- of Facebook profiel.

Zo creeert KLM extra waarde doordat reizigers weten wie er mee reist. Dit kan alleen doordat reizigers actief meedoen.

BMW heeft een cocreationlab waar actieve leden actief, online en offline met elkaar allerlei activiteiten ontplooien.

Is er bij co-creatie een continue dialoog met bepaalde groepen. Ook er is minder costumer-support nodig, want gebruikers helpen elkaar. Het community management stemt tussen al de verschillende gedeelde activiteiten af met elkaar.

Rabobank zette Facebook in om jongeren mee te laten denken over coĂśperatief ondernemen binnen de voedselketen. Een goed voorbeeld hoe een bestaand netwerk wordt ingezet voor het bereiken van een doelgroep.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

68

Co-creatie wordt nog veel ingezet door bedrijven voor idee-generatie en het bedenken van nieuwe marketingconcepten.

Collectieven doen zaken Het gebruik maken van de kracht van de groep is niet alleen voorbehouden voor bedrijven.

Steeds vaker gaan groepen van burgers, zelfstandig ondernemers of buurtbewoners met elkaar aan de slag om zaken te doen: Duurzame energie: Kijk op Hier opgewekt voor een landelijk overzicht van initiatieven voor het gezamenlijk opwekken van wind-, water- of zonne-energie.

Kinderopvang: De Oase in Utrecht is een kinderdagverblijf die werkt danlzij ouderparticipatie.

Ondernemersverzekering: Solidair biedt economische voorzieningen aan de deelnemers.

Delen van auto;s: MyWheels is een platform voor het delen van auto’s.

Lenen van geld: Leen geld zonder tussenkomst van een bank via geldvoorelkaar.nl.

Leentje buur: Peerby helpt bij het zoeken van spullen om te lenen of te huren bij de buren.

Wanneer collectieven samen gaan werken, worden de traditionele aanbieders vaak buiten spel gezet. Hierdoor krijgen de deelnemers het zeggenschap.

Digitale transformatie van organisaties

Voor en nadelen van verweven businessmodellen Bedrijven en merken kunnen grote stappen zetten door het inschakelen van de crowd. Simpelweg omdat er altijd meer mensen actief zijn binnen een vakgebied, buiten een organisatie of bedrijf. En de massa weet het altijd beter.

Er is altijd meer kennis buiten een organisatie.

De truuk is om die wereldwijde online denkkracht gericht in te zetten bij vraagstukken. Dit betekent het aangaan van nieuwe communicatiekanalen, het transparant maken van afdelingen en het openstellen van kennis en het delen van gegevens.

VAN GESLOTEN

NAAR OPEN

Al de deskundigen werken voor ons.

We werken samen met de beste deskundigen.

We moeten zelf uitvinden.

We combineren externe kennis met interne kunde.

Het bedrijf die als eerste is zal winnen.

Het bedrijf met het beste businessmodel wint.

Als we de beste ideeën genereren zijn we het beste.

Als we het beste interne en externe ideeën realiseren zijn we het beste.

We schermen het innovatieproces af.

We innoveren samen met toeleveranciers, klanten en gebruikers.

Dankzij het inzetten van de Crowd: • is er 24/7 wereldwijde denkkracht aanwezig.

• kunnen we nieuwe kennis bereiken.

WOID

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

69

• Vindt toetsen van nieuwe concepten bij een grote groep plaats.

• Zijn er naast de groep meedenkers (creators) en critici, een nog veel grotere groep toeschouwers die klant kunnen worden.

En een Crowd is een groep van individuen: • Met ieder een eigen stem en mening.

• Die hebben positieve prikkels nodig.

• Die vragen tijd en energie oftewel aandacht.

• Ze stappen eenvoudig naar een ander project.

• Iedereen weet het beter.

7.

Inzetten van co-creatie kan via onderstaand stappenplan.

1. Bepaal ontwerpvraag. Bij een gerichte vraag, zal ook een gericht antwoord komen. De kunst is om de vraag niet te krap te maken en ook niet te breed.

2. Sluit aan bij online dialoog. Kijk rond op internet en specifieke fora, dia aansluiten bij het onderwerp. Hier zijn waardevolle inzichten in de gebruikers te vinden.

3. Kies een online community, die past bij het bedrijf en de vraagstelling.

4. Inspireer tot deelname. Maak de uitdaging zo leuk mogelijk en ondersteun de vraag met film, afbeeldingen en een persoonlijk bericht (van de directeur).

5. Geef feedback. Reageer zo snel mogelijk bij vragen en beoordeel oplossingen helder. Onderbouw waarom iets wel of niet goed is.

6. Kies. Durf te kiezen voor een oplossing.

Let hierbij op de volgende valkuilen: • onderbouw beslissingen bij afwijzing idee, anders verdwijnt motivatie bij mensen.

• Durf te kiezen.

• Stel gerichte vragen naar oplossingen.

• Luister goed.

• Luister eerst.

• Geef regelmatig feedback (ook buiten kantooruren).

• Kijk eerst of aansluiting bij bestaande crowds mogelijk is.

• “Als ik naar mijn klanten had geluisterd, had ik snelle paarden ontwikkeld.” Henry Ford.

• Wissel virtuele bijeenkomsten met fysieke ontmoetingen af.

Digitale transformatie van organisaties

Geef Feedback. Waarom de keuze is gevallen op een oplossing.

8. Ga verder met ontwikkelen.

9. Geef Feedback over de voortgang.

10. Deel successen. Nodig de crowd uit voor openingen en lanceringen. Zet de resultaten online.

Elke community is klein begonnen.

Geen tijd of capaciteit om zelf een community op te richten. Sluit dan aan bij een gemeenschap passend bij het vakgebied.

WOID

2.4 Nieuwe

producten,

diensten

en verdienmodellen

70

De digitale en fysieke wereld raken steeds meer met elkaar verbonden. Sinds de introductie van internet in Nederland, in 1993 zijn de ontwikkelingen enorm snel gegaan. In eerste instantie had de gebruiker weinig invloed op de gegevens en publicaties die allemaal werden vastgelegd en verzameld. Het het maken van een website was iets voor techneuten en niet voor digibeten.

2.5

Kansen voor bedrijven in de digitale wereld

Introductie internet door Joop van Zijl uit 1996

Digitale transformatie (samenvatting) De belangrijkste trends Kies een verdienmodel • Niet voor Niets • The long tail • Business model canvas Online Ecosysteem • Aansluiten bij andere ecosystemen De toekomst is hier • Gartner hypecycle • The long nose • The BIG Smile Ga zelf op pad Het digitale pad

Digitale transformatie van organisaties

In 2006 is hier een ommekeer in gekomen. Dankzij de opkomst van sociale media en blogs hebben gebruikers de mogelijkheid om internet in te zetten als een eigen publicatie, communicatie en discussie platform.

Vanwege deze nieuwe mogelijkgeden riep Time magazine het persoon uit tot “Het persoon van het jaar 2006”.

WOID

2.5 Kansen

voor bedrijven

in de digitale

wereld

71

Digitale transformatie En de nieuwe thema’s en technieken voor bedrijven.

Tap op people, proces of products en de cirkels Internet of things, quantified self en crowd business voor meer informatie

2.5 Kansen voor bedrijven in de digitale wereld 72

De belangrijkste trends Voor een bedrijf gaan drie aspecten meer dan een belangrijke rol spelen: • Communities: Sluit aan bij communities van mensen die toegang geven tot nieuwe ideeën, distributiekanalen, financierings- en bedrijfsmodellen. Ga als organisatie deel uitmaken van een ecosysteem: een aaneenschakeling van activiteiten, producten en diensten rondom een onderwerp.

• Big & Open Data: Informatie is overal en altijd beschikbaar.

Iedereen heeft toegang tot die informatie. Hierdoor verdwijnen bestaande machtsstructuren want in deze transparante wereld is snel duidelijk wat iemand kan toevoegen aan een situatie. De overload aan informatie maakt het vinden niet meer belangrijk. Het filteren en combineren van deze informatie wordt nodig voor het vinden van nieuwe kansen.

• Connected products: Uw producten zijn verbonden met internet. Waardoor installatie, gebruik, onderhoud en aanvullende dienstverlening op een geheel interactieve manier kan gaan plaatsvinden. Doordat tijd en plaats gedeeltelijk verdwijnen zal een bedrijf op nieuwe manieren kunnen communiceren met gebruikers. Al die gebruikers gaan behoefte hebben aan nieuwe producten en diensten.

Kies een verdienmodel Door de opkomst van internet zijn al veel bedrijfsmodellen volledig omgegooid: • De muziekindustrie verkoopt geen CD’s meer.

• Webshops halen omzet weg bij fysieke winkels.

• Software is gratis of beschikbaar via goedkope apps.

• Banken hebben minder kantoren gekregen.

• De Great Britannica Encyclopedie zal niet meer gedrukt worden.

• Veel boeken worden digitaal gekocht voor e-readers.

• Vreemden overnachten bij elkaar op de bank, in plaats van in een hotel.

• SMS-en gaat (bijna) gratis via Whatsapp: • Kranten verdwijnen: • En ook online is er een verschuiving te zien. Zo zijn 4 top websites, pas relatief kort in opkomst. Kijk eens naar de populaire websites in de afgelopen jaren, .

Maak als bedrijf de aansluiting door zelf te experimenteren met deze nieuwe verschijningsvormen.

Het is nu de tijd om uw bestaande verdienmodel eens goed tegen het licht te houden. Als u het niet doet, doen anderen het wel.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.5 Kansen

voor bedrijven

in de digitale

wereld

73

Het is een kwestie van tijd dat ook uw verdienmodel een omschakeling gaat maken. Is er nog wel geld te verdienen. Want veel zaken op internet zijn gratis beschikbaar.

Data generen De data, gegenereerd door de gebruikers, is een inkomstenbron voor de aanbieder. TomTom verkoopt data, gegenereerd door gebruikers, terug aan die gebruikers via de Live service.

Niet voor niets Verdienmodellen op basis van gratis zijn onder te verdelen in verschillende categorieën: Premium: maak gratis gebruik van de basis en betaal voor uitgebreide functionaliteit. Zoals bij LinkedIn.

When the product is free.

You’re the product.

Vergroten expertise Door samen te werken is er toegang tot specifieke kennis en kunde. Dankzij deze nieuwe kennis ontstaan er nieuwe producten en diensten.

Winstdeling Pas wanneer er winst gemaakt is, is er uitbetaling van geld.

Virtueel geld Uitbetaling is in virtueel geld.

Dat met anderen kan worden omgeruild.

Twee voor de prijs van één Bij het kopen van een computer is een gratis printers vaak meegeleverd. De producent verdient op de kleurencartridge’s.

De adverteerder betaald (Google en Facebook) En de gebruiker krijgt bij gebruik van het product reclame te zien of te horen. Vaak afgestemd op het ingevoerde profiel of passend bij de laatste online activiteiten.

Digitale transformatie van organisaties

Is ons echte geld eigenlijk reëel of virtueel?

WOID

2.5 Kansen

voor bedrijven

in de digitale

wereld

74

Affiliate Door de eigen omgeving open te stellen voor andere en aanvullende producten en diensten. Kan een percentage van de gegenereerde omzet verkregen worden. Dit kan via: • Betaling per click: • Betaling per nieuw klantcontact: • Betaling per verkocht artikel.

Nog op zoek Veel online verdienmodellen zijn nog niet bekend. Neem bijvoorbeeld Twitter.

Enorm populair met hun 500 miljoen gebruikers. Zonder dat hier een goed businessmodel onder ligt.

Business model canvas Het Business Model Canvas, van Alex Osterwalder, is een strategische management en ondernemerschap tool. Dat helpt om een verdienmodel te beschrijven, ontwerpen, door te lichten of opnieuw uit te vinden.

The Long Tail Is een verdienmodel, geïntroduceerd door Chris Anderson. In essentie komt zijn theorie erop neer dat producten die maar weinig afnemers hebben of waar weinig vraag naar is, gezamenlijk een groter deel van de markt kunnen innemen dan de grote 'hits' in de industrie, zolang de winkel of het distributiekanaal maar groot genoeg is. Via internet is een gigantische doelgroep bereikbaar.

|

T h e L o n g Ta i l

Online Ecosysteem Het is belangrijk om als bedrijf te gaan denken als onderdeel van een online ecosysteem. Dit is een netwerk van diensten, producten, websites en netwerken rond een industrie, website, merk, product, mensen, of onderwerp.

|

Via online technieken is een grote groep van consumenten te bereiken.

Digitale transformatie van organisaties

Dankzij het businessmodel canvas is een opzet van een businessmodel snel gemaakt.

En papier is geduldig.

WOID

2.5 Kansen

voor bedrijven

in de digitale

wereld

75

In zo’n aaneenschakeling van activiteiten, komen al de stakeholders, partners, leveranciers, concurrenten, klanten, analisten, commentatoren, journalisten, bloggers, vooruitzichten, en burgers samen. Grote merken zoals Google, Apple en Microsoft zijn ieder hun eigen ecosysteem aan het bouwen. Al worden in de verschillende app-stores wel externe ontwikkelaars toegelaten.

Bij het toelaten van apparatuur (hardware) kiest Apple ervoor om alleen eigen Mac’s, iPads en iPhones gebruik te laten maken van hun besturingssysteem, iOS voor mobiel en OS voor desktops en laptops (Macbooks). Microsoft en Google laten juist andere producenten toe aan hun ecosysteem. Zo kon het besturingssysteem van Google: Android, op de telefoons van Samsung, uitgroeien tot het grootste mobiele platform. En is Windows het meest gebruikte besturingssysteem op PC’s.

2.5 Kansen voor bedrijven in de digitale wereld 76

Ook Nike heeft de kracht om een eigen ecosysteem te bouwen en te onderhouden. Het stelsel bestaat uit schoenen, kleding, winkels, sensoren, communities, blogs, websites en co-creatie platform Sparq.

En in een ecosysteem zitten niet alleen platformen die beheerd zijn door Nike. Bijvoorbeeld op LinkedIn:

Aansluiten bij andere ecosystemen Het is voor de meeste bedrijven geen doen om een geheel eigen ecosysteem op te zetten. Dan is samenwerken en aansluiten het devies, samen met vakgenoten en concurrenten kan de markt groter gemaakt worden.

De basiselementen van zo’n ecosysteem zijn Organisatie met mensen en processen, Producten, Activiteiten en Communities.

Producten en Diensten

Onderdelen van een eco-systeem

Medewerkers en Processen

Ook op Facebook zijn communities te vinden die belangrijk zijn voor Nike:

Tap op de cirkels voor meer informatie Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.5 Kansen

voor bedrijven

in de digitale

wereld

77

De toekomst is hier Apple heeft het multi-touch niet uitgevonden. YouTube is niet gemaakt door Google. Het wiel is niet uitgevonden door Volkswagen. Zij hebben simpelweg op een slimme manier gebruik gemaakt van bestaande techniek. Door deze in te zetten op een eigen manier, vaak al in een vroeg stadium.

In de Gartner hypecycle hieronder, staat beschreven welke technologieën groot gaan worden. Een technology verloopt een aantal fases. Introductie, hype, neergang, volwassenheid en prijsverlaging door productiviteit waardoor technologie gemeengoed wordt.

De kunst is om die technologieën en trends op te pikken als deze nog geen gemeengoed zijn. Gartner alleen al publiceert een kleine 50 verschillende Hype-cycles.

Door op het juiste moment de juiste combinatie te maken van bestaande en opkomende technieken, kan een bedrijf een enorme voorsprong maken. Alleen wat is de techniek met het gouden ei?

The long nose, door Bill Buxton De Long nose beschrijft dat: • het ongeveer 20 jaar duurt voor een technologie om een miljard dollar industrie. De meeste tijd is de techniek "onder de radar"en dus niet zichtbaar voor de meeste mensen.

• Iets dat over vijf jaar een miljard dollar industrie is, bestaat al 15 jaar.

• Totdat er iets gebeurt, gelooft niemand dat het kan. Multitouch bestond al in 1984, maar het was pas in 2007, dat de markt en de producten goed genoeg waren voor de markt.

“The future is already here, it's just not evenly distributed.” William Gibson

Dus het is ook een kwestie van “gouden eieren zoeken”.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.5 Kansen

voor bedrijven

in de digitale

wereld

78

The BIG Smile De toekomst is dus al hier. Alleen nog niet gelijk verdeeld.

Door slimme combinaties te maken ontstaan innovaties die uw bedrijf de digitale wereld laten omarmen.

Combineer de Long Tale met de Long Nose en er ontstaat een Big Smile.

Ga zelf op pad Naast dit boek is het werkboek met WOIDshops verkrijgbaar in de iBookstore. Vind hier stap-voor-stap uitleg in het gebruik van de iPad en iPad mini. Of zie welke tools musthaves zijn voor een professional.

Quantified self: Mensen gaan verbonden producten zelf gebruiken en de gegevens delen via sociale media. Zodat ze zelf controle krijgen over hun eigen data-systeem. Deze open data wordt gedeeld in een community en zo ontstaat een nieuwe vorm van welzijn. Welzijn, doordat gezamenlijk gekeken wordt hoe mensen zich bewegen, gedragen en voelen.

Internet of things: Naast de mensen gaan (mobiele) producten onderling eigen systemen vormen. Gebruik maken van eigen data en de data van gebruikers, zullen deze zelflerende sytemen steeds autonomer handelen. Producten onderling verbonden geven mogelijkheden voor nieuwe product-dienstcombinaties.

Crowd business: Als bedrijf is de verbinding met en mensen en met andere producten en diensten snel gemaakt. Want als alles en iedereen onderdeel uitmaakt van ĂŠĂŠn groot systeem.

Zijn bedrijven en organisaties een schakel geworden in dit systeem.

Verder zijn er workshops over online profilering en het opzetten van een Facebook fanpage en het inrichten en koppelen van sociale platformen en cloudtools.

Het bedrijf van morgen laat zich het beste omschrijven als een open en transparant onderdeel van een ecosyteem.

Dat voor ideeĂŤn, financiering en activiteiten met eigen community samenwerkt.

Digitale transformatie van organisaties

WOID

2.5 Kansen

voor bedrijven

in de digitale

wereld

79

Het digitale pad Er is niet één digitaal pad te bewandelen. Afhankelijk van de doelstellingen en het type organisatie passen bepaalde tools en netwerken beter dan anderen. Dankzij de continue veranderingen is het belangrijk om eerst doelen te stellen EN dan pas de tools te kiezen.

Op dit moment zijn LinkedIn, Twitter, Facebook de belangrijkste netwerken om gebruikers te benaderen, al geld dit alleen voor Nederland. Voor de zakelijke wereld is Slideshare (is van LinkedIn) een goed platform. YouTube (is van Google) heeft de grootste potentie voor een wereldwijd publiek. Flickr gaat het lastig krijgen tegen Instagram (is van Facebook) en het nog zelfstandig Pinterest voor het delen van foto’s....

De volgende zaken gaan zeker op uw pad komen.

Alles raakt verbonden. Veel producten krijgen een verbinding met internet, waardoor deze producten rechtstreeks met elkaar gaan communiceren en steeds slimmer worden. Qua rekenkracht en informatieopslag is het menselijke brein al ingehaald door de snelste supercomputers. Die weer in schaduw staat van de hoeveelheid data op internet. We winnen het nog wel qua efficiency en energieverbruik van onze technologische tegenhangers.

Dankzij al die berekenaars en de bijbehorende mobiele apparaten is informatie altijd beschikbaar. Uw werknemers, gebruikers en stakeholders verwachten ook altijd toegang te kunnen hebben tot deze informatie. Waarbij ze minimaal een reactie achter willen kunnen laten.

Wat voor beeld schept uw organisatie wanneer een digitale reactie, beantwoord wordt met een brief? Die twee weken later komt..

Hoewel al die technieken een steeds grotere rol gaan spelen in ons dagelijks leven. Zullen de apparaten zelf, steeds onzichtbaarder raken. De wereld om ons heen zal vol gaan zitten met verborgen sensoren en camera’s. Zodat het besturen van een systeem gaat met beweging en gebaren. Het werpen van een blik zal een TV kunnen aanzetten. De gedachte van een kop koffie zal het neXtpresso apparaat activeren. Die draadloos stroom krijgen.

Hebben we een product of onderdeel niet in huis. Geen probleem. Een druk op de knop en de 3D-printer maakt het ter plekke. Het 3D-printen van producten is pas het begin. Want waarom zouden we ons eten, contactlenzen, nagels, tanden en organen niet zelf printen.

Deze techniek komt er aan. Alleen als het kan mag het dan ook?

Kortom de digitale wereld gaat compleet verweven raken met de fysieke wereld. Er komt als het waren een nieuwe interactieve dimensie bij. Voor sommigen gaat het te langzaam. Voor anderen gaat het veel te snel. We bepalen zelf de snelheid, alleen de stroom gaat wel verder.

2.5 Kansen voor bedrijven in de digitale wereld 80

Dankwoord De samenstelling van dit boek is ontstaan uit materiaal uit mijn lezingen, workshops en gesprekken met opdrachtgevers. Mocht je zaken in dit boek tegenkomen die je niet verwacht, inbreuk maken op auteursrecht, niet kloppen of niet compleet zijn, neem dan contact met me op. Ik zal de wijzigingen in overleg maken en iedereen die een bijdrage heeft geleverd vermelden.

Ir. Detlef La Grand is altijd op zoek naar vernieuwing en verbetering. Hij heeft zowel relax fauteuils ontwikkeld als ondernemers innovatieadvies gegevens. Het innovatieproces staat al sinds zijn studie aan de TU/e centraal. De afgelopen vijf jaar is er een nieuwe innovatie-dimensie bijgekomen. Met de opkomst van sociale media, cloudtools en mobile apparaten is de manier van innoveren aan het innoveren. Dit geeft kansen voor organisaties en de mensen die daar werkzaam zijn, de werkstromen en de producten en Dit boek is mede tot stand gekomen dankzij: Freddy Snijder, diensten en de ontwikkeling daarvan. Met zijn adviesbuVisionscapers.net, medewerkers van woningcorporatie Tru- reau WOID (Woensdag Open Innovatie Dag): do, medewerkers van Brainport Development en deelnemers • Geeft hij advies om werkprocessen, producten en diensten interactief en digitaal te maken. aan mijn workshops.

• Verzorgt hij workshops en lezingen over sociale media, Ik wil vooral Laura Cramwinckel, ondernemer en onderzoecloudtools en mobiele mogelijkheden.

• En worden projecten opgezet in dit werkveld. ker en Marlou Manders van Getting Social bedanken voor • Daarnaast is het ontwikkelen van tools en web-apps voor hun terugkoppeling en verbeteringen. de nieuwe genetwerkte wereld een steeds belangrijke activiteit aan het worden. In de zomer van 2012 is begonNeem contact op met schrijver en samensteller, nen met de ontwikkeling van Swaip. Dit is een online tool ir. Detlef La Grand via: ontwikkeld voor professionals om te kennisdaten.

Mail LinkedIn Twitter Facebook WOID

lxxxi

Referenties en bronnen: Websites: • http://www.mijnipad.net/updaten-naar-ios5/ • www.evernote.com • www.dropbox.com • www.quickoffice.com • www.flipboard.com • www.wikipedia.nl • http://www.forrester.com/ • http://about.me/amodiovalerio.verde • http://paul.kedrosky.com/archives/2010/01/android_wins_s m.html • http://www.e-mail-marketing-reports.com/wireless-mobile/s martphone-statistics.htm • http://www.computable.nl/artikel/nieuws/cloud_computing/2 978520/2333364/gartner-herziet-definitie-van-cloud-computi ng.html • www.gartner.com • http://apemix.com/ • http://blog.iusmentis.com/2007/08/07/juridische-status-vane-mail/ • http://www.iconfinder.com/ • www.joomblocks.nl/hoe-begin-je-een-webwinkel-op-faceboo k • http://www.eburon.nl/dossier_epub • http://webwereld.nl/ • http://www.dutchrepublic.nl/ • http://gs.statcounter.com/ • http://www.labnol.org/ • www.themeshaper.com • http://www.nostromo.nl/ • http://www.mashable.com • http://agbeat.com/ • http://www.spaghettibowl.com/ • http://shoutex.com/

• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

http://www.marketingsavant.com/ https://followerwonk.com http://www.bright.nl/43-internet-things http://www.internetworldstats.com/stats.htm http://www.emerce.nl/ http://www.slideshare.net/hansdezwart/privacy-and-the-inter net http://www.fronteerstrategy.com/uploads/files/whitepaper/FS _Whitepaper1-Co-creation_5_Guiding_Principles-April_200 9.pdf http://www.promisecorp.com/documents/COCREATION_RE PORT.pdf http://www.slideshare.net/jgongacn/internettrendsstanford12 0312final1 http://www.slideshare.net/agentwildfire/it-takes-a-community -to-raise-a-brand-not-a-campaign-presentation http://www.theappgap.com/beyond-web-20.html http://www.businessmodelgeneration.com/canvas http://www.slideshare.net/cchastain/6-ways-ecosystems-hav e-changed-our-roles-and-the-way-we-work http://www.gartner.com/it/page.jsp?id=2124315 http://www.lukew.com/ff/entry.asp?1538 http://bvlg.blogspot.nl/2012/05/belgian-social-media-monitor -mei-2012.html http://www.marketingspike.co.uk/2012/02/social-media-ger many-deutschland/ http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Relatie_tussen_data ,_informatie,_kennis_en_wijsheid.png http://tegenlicht.vpro.nl/nieuws/2013/januari/succesvolle-bur gerinitiatieven.html

Referenties en bronnen lxxxii

Artikelen/publicaties/boeken • Sogeti: Collaboration in the cloud • The Groundswell, Forrester • Free, Chris Anderson Gebruikte tools: • iBooks Author • Tumelco Hype: create gadgets • iWeb: create RSS gadgets via Hype • iMovie: video bewerking • Slide my pics: HTML5 Slidehows • Adobe photoshop Elements • www.screenr.com • http://www.easel.ly/ Infographics maken

2012 Creative Commons Atribution Share Alike You are free to Share (copy, distribute and transmit) to Remix (adapt) to make commercial use of this work.

Under the following conditions: Attribution, You must attribute the work in the manner specified by the author or licensor (but not in any way that suggests that they endorse you or your use of the work). Share Alike, If you alter, transform, or build upon this work, you may distribute the resulting work only under the same or similar license to this one.

Referenties en bronnen lxxxiii

3G is de generatie van standaarden en technologie van mobiele telefoons, die het mogelijk maken om draadloos op internet te gaan.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Android Android is het mobiele besturingssysteem (soort Windows) van Google, voor tablets en smartphones van HTC, Samsung e.d.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

API Een application programming interface (API) is een techniek op basis waarvan een computerprogramma kan communiceren met een ander programma of onderdeel. Zo kunnen gegevens op de achtergrond worden uitgewisseld tussen verschillende sociale platformen.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

App Een applicatie die specifieke functionaliteit, een spel e.d aanbiedt, aangepast voor het apparaat en besturingssysteem.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Asynchroon Wijzigingen komen voor anderen beschikbaar wanneer een sessie is afgesloten.

Gekoppelde termen in woordenlijst Synchroon

Index

Zoek term

Augmented reality Toegevoegde realiteit is een vakgebied dat zich hoofdzakelijk bezighoudt met het zo realistisch mogelijk toevoegen van computergemaakte beelden aan rechtstreekse, reĂŤle beelden. In plaats van informatie af te beelden op klassieke en geĂŻsoleerde beeldschermen, worden de data geprojecteerd in het gezichtsveld van de gebruiker of getoond op het scherm van smartphone of tablet.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Blog De verzamelplaats waar verschillende online uitingen verzameld worden en die een eigen vormgeving en stijl gegeven kan worden.

Het maken van een website is kinderlijk eenvoudig geworden via iWeb, Google sites en de opensource CMS systemen Wordpress, Yoomla en Drupal.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Cloud De cloud (Nederlands: wolk) staat voor een netwerk, dat met al de computers die erop aangesloten zijn een soort 'wolk van computers' vormt, waarbij de eindgebruiker niet weet op hoeveel of welke computer(s) de software draait of waar die precies staan.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Cloudtools Is software die via internet beschikbaar is en waarbij de eindgebruiker niet weet op hoeveel of welke computer(s) de software draait of waar de opgeslagen gegevens precies staan.

Gekoppelde termen in woordenlijst Cloud

Index

Zoek term

Co-creation Co-creatie is een vorm van samenwerking, waarbij alle deelnemers invloed hebben op het proces als het resultaat van dit proces, zoals een plan, advies of product. Waarbij de deelnemers mogelijk kunnen delen in de uitkomsten.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Collaboration Online samenwerking via bijvoorbeeld: Wiki: het samenbrengen van kennis.

Google Apps: het maken van documenten en presentaties.

Mindmeister en Prezi, gezamenlijk brainstormen.

Yammer en Lumoflow, met collega’s samenwerken.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Communities Een virtuele gemeenschap, internetgemeenschap of online gemeenschap is een groep mensen die communiceren en/of samenwerken, met behulp van het internet of een andere informatietechnologie, in plaats van elkaar in levenden lijve te ontmoeten.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Crowdfunding Crowdfunding is een alternatieve wijze om een project te financieren. Om een project te financieren gaan ondernemers zonder financiĂŤle intermediairs, via een crowdfund platform, direct naar investeerders en ondernemers. Voorbeelden van crowdfund platformen zijn Kickstarter,Symbid, Crowdaboutnow.

Gekoppelde termen in woordenlijst Crowdsourcing

Index

Zoek term

Crowdsourcing Manier van uitbesteden, waarin organisaties (overheid, bedrijven, instituten) of personen gebruikmaken van een grote groep niet vooraf gespecificeerde individuen (professionals, vrijwilligers, ge誰nteresseerden) voor het uitvoeren van bepaalde taken en activiteiten zoals: consultancy, innovatie, beleidsvorming en onderzoek.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Data sharing Het delen van meet- en andere gegevens via een online platform. Het Open Data platform wil gegevens van publieke instellingen openbaar maken, zodat daar nieuwe producten en diensten op ontwikkeld kunnen worden. Via API’s kan data van gebruikers gedeeld worden met andere platformen.

Gekoppelde termen in woordenlijst API

Index

Zoek term

Document sharing Documenten kunnen gedeeld worden als PDF op Scribd of ISSUU. Een document wordt een digitaal boek waar virtueel doorheen kan worden gebladerd en gepresenteerd in andere websites. Ook kan een boekenplank met gelijksoortige publicaties worden gemaakt.

Presentaties worden op Slideshare een digitale presentatie. Naast het embedden kunnen de presentaties opgedeeld worden in groepen of verzameld rondom een evenement. Er kunnen YouTube films gekoppeld worden in de presentatie. Via een Zipcast kan een webinar, online workshop gegeven worden.

Gekoppelde termen in woordenlijst Embedden

Index

Zoek term

Embedden Embedden is in het insluiten van een (deel van) externe webpagina in een eigen webpagina. Bijv. een filmpje van Youtube toevoegen aan de eigen website, zodanig dat het filmpje op de eigen webpagina kan worden afgespeeld zonder YouTube te bezoeken. Wanneer het filmpje op YouTube wordt aangepast, wordt de nieuwe versie op de eigen webpagina getoond.

De betreffende HTML-code wordt meestal aangeboden door de externe website zelf (in dit geval Youtube).

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

GPS Het global positioning system (gps) is de commerciĂŤle naam voor een wereldwijd satellietplaatsbepalingssysteem dat vanaf 1967 werd ontwikkeld voor gebruik door de strijdkrachten van de Verenigde Staten.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

iOS iOS is het besturingssysteem (soort Windows) voor iPhones en iPads.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Location based services Location Based Services (LBS) zijn applicaties die beschikbaar zijn op mobiele toestellen dankzij het mobiele netwerk en gebruikmaken van de aardrijkskundige locatie van het toestel. Er zijn bij LBS verschillende soorten applicaties, zoals applicaties voor nooddiensten, amusement, evenementen enz. Deze LBS-applicaties kunnen bijvoorbeeld de dichtstbijzijnde restaurants zoeken, plaatsgebonden reclame weergeven op het mobiele toestel of voor stadsspellen.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Macro crowd De massa van gelijkgestemden, ge誰nteresseerden en nieuwsgierigen. In een transparant ecosysteem vind discussie en samenwerking plaats rondom een onderwerp.

Gekoppelde termen in woordenlijst Meso crowd, Micro crowd, Nano crowd

Index

Zoek term

Meso crowd in grote organisaties en projecten krijgt een groep een semi-open karakter. Mensen uit verschillende afdelingen en organisaties komen fysiek en virtueel samen rondom een thema of project.

Gekoppelde termen in woordenlijst Macro crowd, Micro crowd, Nano crowd

Index

Zoek term

Micro crowd een aantal mensen/collega’s die gebruik maken van elkaars presentaties, documenten, notulen e.d. Ook het maken van afspraken en uitwisselen van ideeÍn vind, soms vertrouwelijk, plaats binnen deze groep. De leden kennen elkaar persoonlijk en behoren tot eenzelfde organisatie.

Gekoppelde termen in woordenlijst Macro crowd, Meso crowd, Nano crowd

Index

Zoek term

Microblog Het delen van foto’s, locatie, links. Al dan niet voorzien van maximaal 140 tekens tekst.

Whatsapp: sms en dan meer, gratis via smartphones.

Twitter: een wereldwijd online stroom van borrel en professionele praat.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Mobile devices Smartphones en tablets die het mogelijk maken om onderweg gebruik te maken van internet via WiFi of 3G.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Nano crowd de kleinste vorm van een groep: een groep van ĂŠĂŠn persoon. Hier gaat het om het beheren van persoonlijke informatiestromen zoals e-mail, aantekeningen, documenten, agenda e.d.

Gekoppelde termen in woordenlijst Macro crowd, Meso crowd, Micro crowd

Index

Zoek term

NFC Near Field Communication of NFC is een contactloze communicatiemethode die gebruikmaakt van de ISM-frequentieband op 13,56 MHz. NFC heeft doorgaans een bereik van ongeveer 10 centimeter, door een gerichte antenne te gebruiken of het vermogen van de NFC lezer op te voeren kan dit ver worden verhoogd.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Photo sharing Online kunnen foto’s gedeeld worden met vrienden, geïnteresseerden of heel de wereld. De foto’s worden georganiseerd in groepen en galerieën en kunnen doorzocht worden via trefwoorden (Tags). Ook kan er een slideshow gemaakt worden van een selectie van foto’s die op andere websites ingebed kan worden.

Flickr, Picasa en Photobucket zijn voorbeelden van foto websites. Sommige platformen hebben ook bewerkingssoftware beschikbaar.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Pull De gebruiker krijgt gevraagd informatie.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Push Informatie automatisch versturen.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Remote desktop is het volledig overnemen van een PC van op afstand, inclusief het gebruik van het toetsenbord en de muis.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Responsive design Hierbij wordt de weergave van een website aangepast aan het apparaat wat door de bezoeker gebruikt wordt.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

RSS Really Simple Syndication: Eenvoudige Gelijktijdige Publicatie is in eerste instantie ontwikkeld om een soort abonnement op een website te nemen. Wanneer een website of webblog wordt vernieuwd, wordt er automatisch een bericht gestuurd naar een RSS reader. In een RSS reader kunnen meerdere websites gevolgd worden.

Ook kan RSS gebruikt worden om inhoud van de ene website te publiceren op een ander website of platform.

De mogelijkheid voor RSS is te herkennen aan dit symbool

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Sociale intranet Is een afgeschermde internetomgeving waar gebruikers informatie kunnen opvragen, kunnen delen en de discussie met collega’s aangaan.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Sociale netwerken Online platformen waar persoonlijke en/of professionele belevenissen gedeeld wordt via mensen die verbonden zijn met het profiel.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Sociale platformen Websites waar gebruikers video, foto e.d. publiceren en uitwisselen met elkaar.

Gekoppelde termen in woordenlijst Data sharing, Document sharing

Index

Zoek term

Synchroon Continue synchronisatie van informatie en wijzigingen in een bestand.

Gekoppelde termen in woordenlijst Asynchroon

Index

Zoek term

Tetheren Tethering in draadloze communicatie is de mogelijkheid om een apparaat zonder internetverbinding (zoals desktop, notebook, laptop of tablet) aan te sluiten op een mobiel apparaat (zoals gsm of pda) metmobiel internet om zo toegang tot internet te verschaffen aan het apparaat zonder internetverbinding.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Video Sharing Het delen van bewegend beeldmateriaal via Youtube of Vimeo. De video’s kunnen georganiseerd worden in afspeellijsten. Op Vimeo kan video ook bewerkt worden.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term

Widgets Een grafische presentatie van informatie uit een andere bron zoals weerbericht, RSS, sociaal platform enz.

Gekoppelde termen in woordenlijst RSS

Index

Zoek term

Wifi Een systeem dat het voor apparaten mogelijk maakt om draadloos verbinding met elkaar te maken en toegang tot internet te krijgen.

Gekoppelde termen in woordenlijst Sleep verwante termen hierheen

Index

Zoek term