Industriebouw editie4 by Work4Media

Work4Media

Industrie bouw

business magazine

Vaktijdschrift over industriĂŤle gebouwen en utiliteitsbouw projecten â&#x20AC;&#x201C; mei 2013

Heinz

Getuigt van smaak en visie

Enka

Rechtbank

Ede

Zwolle

Dichterbij Gennep

Parkeergarage Kruisplein Rotterdam

Specialist in bedrijfshuisvesting, met oog voor detail

Nijverheidsstraat 11, Postbus 47, 3860 AA Nijkerk telefoon: 033 245 48 14, e-mail: info@dijkhambouw.nl www.dijkhambouw.nl DIJKHAM bouw bv maakt deel uit van de Trebbe Bouwgroep bv

Editie: mei 2013

Industrie bouw

Vakblad IndustrieBouw is een bouwtechnisch vakblad waarin de nadruk ligt op projectbeschrijvingen van bouwwerken voor industrie, utiliteit, logistiek en voor de agrarische sector. Artikelen richten zich op materialisering en detaillering van gebouwen, innovatieve bouwmaterialen, kostenbesparende oplossingen en manieren om het bouwproces in te richten.

Colofon Verschijnt 8x per jaar

Work4Media

business magazines Uitgever

Bier & bitterballen Het programma aan onderwerpen dat de laatste en ook op de komende Provada de aandacht kreeg en krijgt, is een aardige graadmeter van wat de vastgoed wereld bezig houdt. Dat gaat helemaal richting duurzaamheid, maatschappelijk vastgoed en herbestemmen/herontwikkelen/transformeren. De bakens worden duidelijk verzet, voorheen roependen in de woestijn zoals Thomas Rau worden serieus genomen en hopelijk zijn we af van de slechte gewoontes die de sector de laatste jaren een slechte naam bezorgden. Die gewoontes zeuren nu nog na, kijk maar naar het nieuws van zomaar een week in april. Danny Klomp en Remco Voortman van het oplichtingsvehikel Palm Invest krijgen in hoger beroep zwaardere gevangenisstraffen van het Gerechtshof. Vijf jaar de bak in. De parlementaire enquêtecommissie die de misstanden bij woningcorporaties gaat onderzoeken start haar werkzaamheden. ABN Amro vraagt het faillissement aan van Roger Lips, ontwikkelaar van The Wall (u weet wel, dat vuurrode, enorm lange maar half leegstaande gebouw langs de A2, waarvoor hij honderden miljoenen leende van SNS Reaal, nog zo’n jammer verhaal). En als symbolische klap op de vuurpijl wordt Margaret Thatcher, koningin van de deregulering, uitgezwaaid. The party’s over. Er moet weer gewoon hard en eerlijk gewerkt worden. Dat is moeilijk genoeg, blijkt uit een ander nieuwsbericht: de tien grootste bouwondernemingen in Nederland boekten vorig jaar een gezamenlijk een negatief resultaat, van 61 miljoen euro om precies te zijn (2011: nog een plus van 615 miljoen euro). Weer een mijlpaal, want dat is voor het eerst! De experts denken nu dat in 2014 het dal wordt bereikt. Tot die tijd zal nog menig bedrijf sneuvelen. Als de bouw in 2014 weer aantrekt, dient zich een ander probleem aan: zijn er nog wel genoeg vakmensen om de bouwplaatsen te bezetten? Vergrijzing is een groot probleem, vooral door de geringe instroom van jonge mensen. De bedrijven die gekwalificeerd personeel kunnen binden, eventueel omscholen naar kansrijke activiteiten, zijn straks spekkoper. Die kunnen bij de Provada van 2015 lachend aanschuiven bij een programmapunt dat niet verandert, de Bier & Bitterballen Borrel. Wel mooi pak kopen met strakke pijpen en modieuze licht getinte schoentjes eronder. Komt het allemaal goed. Tjerk van Duinen

Work4Media Postbus 215 2990 AE Barendrecht Tel.nr. +31 (0)85 1117890 E-mail info@work4media.nl

Redactie Tjerk van Duinen – Inhoud.cc redactie@industriebouw-online.nl

Redactiemedewerkers Patricia van der Beek Melissa van der Beek Martijn van den Bouwhuijsen Carla de Koning Sjoerd Meuleman Jean Reijnders Margot Visser Ries van Wendel de Joode

Bladmanager Cock Penning cpenning@work4media.nl

Advertentieverkoop/ Media-adviseurs Hans Vonk hvonk@work4media.nl Toos van de Sanden tvdsanden@work4media.nl

Backoffice Petra Schaap pfschaap@work4media.nl

Vormgeving en grafische begeleiding

Work4Media - ISSN: 2356-8978

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enig andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Hoewel dit vaktijdschrift zorgvuldig en naar beste weten wordt samengesteld, kan de uitgever niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zij n op de in dit vaktijdschrift gegeven informatie.

Linkt, Rotterdam Tel.nr. +31-(0)10-737 0883 info@linktmedia.nl Peter van der Horst Michel van Kleeff

IndustrieBouw • mei 2013 • 3

Inhoud 6

Rotterdam

Harderwijk

18 20

Midden in het stadscentrum wordt de Kruispleinparkeergarage gebouwd, met een diepgang van twintig meter de diepste van Nederland.

Mooi vóór het omzetrijke paasweekeinde kon het nieuwe filiaal van Karwei open, als onderdeel van een verzamelgebouw met woonwinkels. Geen industriële doos, maar een bedrijfsverzamelgebouw dat ambachtelijkheid en gebruikersvriendelijkheid uitstraalt.

Ede De bedrijvigheid en de dynamiek die ruim tachtig jaar heersten op het 42 hectare tellende Enka-terrein, komen met de herontwikkeling langzaam maar zeker terug.

Uden Dat de nieuwbouw van Van den heuvel Logistiek zo soepel verliep, zat vooral in de goede voorbereiding.

Vakwerk: Dordrecht

Hoofddorp

Enkele uren voor de opening van Grand Café Khotinsky worden de laatste kitvoegen aangebracht.

Huis van de Sport is 150 m lang en 60 m breed en herbergt onder meer vier zwembaden, een sporthal, een turncentrum, horeca, een fitness en een sauna.

IndustrieBouw • mei 2013 • 4

De hoofdvestiging van Toyota Materials Handling Nederland staat met zijn gevels van Corten staal op een zicht locatie langs de A12.

Nijmegen Het moest een R&D-faciliteit voor Heinz worden van 2.000 m2 maar werd de voor Europa belangrijkste onderzoeksen ontwikkelingsfaciliteit.

Den Hoorn, Goes, Halfweg en Kolham

Zwolle

Stolwijk

Montfoort

Enschede

Andijk

Nistelrode De uitbundige toepassing van kleuren, materialen en verspringende vormen maken het nieuwe kindcentrum speels.

Ede

De nieuwe sorteer- en distributiecentra van PostNL zijn in hoge mate functioneel en doelmatig.

Het Windesheimbad verrijst naast het prijswinnende Gebouw-X

De bouw van een bedrijfspand aan de Zijderlaan verliep zonder vergaderingen, zo groot is het onderlinge vertrouwen.

Het distributiecentrum van Inter Rutges wordt gebouwd aan de Hollandse IJssel. Als het Hoogheemraadschap meewerkt.

Het Medisch Spectrum Twente kan zich na voltooiing scharen onder de grootste niet-academische ziekenhuizen van ons land.

Voor de noodzakelijke aanvoer van stroom de productielocatie van de PWN een nieuw energiegebouw, met een opstellingsruimte voor dieseltanks.

Industrie bouw

60 62

Werken op hoog niveau is werken met Access Haarlem

De huisvesting van het provinciale bestuur aan het Houtplein wordt grondig gerenoveerd. Nu is het de beurt aan het Dreefgebouw.

Rotterdam

Zwolle

Het nieuwe U-gebouw van de Erasmus Universiteit Rotterdam: een bruisend bolwerk van internationale studenten.

Een verbond van Dura Vermeer en Trebbe Bouw haalde de prestigieuze Zwolse rechtbank binnen dankzij onder meer een buiten het bestek om bedachte fundering.

Rotterdam Tussen de Boompjes en de Blaak wordt een betonnen hoogstandje neergezet: 100Hoog

Amsterdam

Tilburg

Masterwallwanden voor The Edge (Breeam outstanding)

Tilburg Talent Square: 705 studentenappartementen aan het spoor

Aankondiging symposium:

Gennep

Breda

The Future Envelope 7

Stichting Dichterbij gaat over op het Nieuwe Werken, in een gesegmenteerd gebouw met een houten slinger.

Abonnementen Abonnementsprijs 8 nummers € 39,00 Los nummer € 8,50 Proefabonnement 4 nummers € 16,50 (prijzen zijn exclusief btw) ING 6772647 t.n.v. Work4Media o.v.v. Industrie-Bouw

Opgave abonnementen Tel.nr. +31-(0)85 111 7890 (tussen 09:00 uur en 12:30 uur) Faxnr. +31-(0)85 111 7891 E-Mail: admin@work4media.nl

Opzeggingen abonnement Annuleringen abonnement schriftelijk en uitsluitend drie maanden voor afloop abonnementsperiode. Het abonnementsgeld dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. Zie www.work4media.nl/ algemenevoorwaarden

Doelgroep Directies en management van opdrachtgevende bedrijven vanuit de industriebouw, betrokken ministeries en rijksdiensten, provinciale, gemeentelijke en andere betrokken overheden, architectenbureaus, adviesen ingenieursbureaus, aannemers en toeleveranciers.

Het Stedelijk Gymnasium Breda is nieuwbouw met de klassieke uitstraling van het begin van de vorige eeuw.

IndustrieBouw • mei 2013 • 5

Parkeergarage Kruisplein • Rotterdam Tekst: Margot Visser

Druk Kruisplein

groene

Diepste parkeergarage van Nederland Midden in het centrum van Rotterdam wordt de nieuwe Kruispleinparkeergarage gebouwd. Met een diepte van twintig meter is dit de diepste garage van Nederland. Het drukke stadsverkeer op het Kruisplein blijft gewoon doorrijden tijdens de werkzaamheden, wat een grote uitdaging voor bouwer Besix betekende.

IndustrieBouw • mei 2013 • 6

transformeert tot

wandelboulevard

IndustrieBouw • mei 2013 • 7

Expert op het gebied van grondboringen Al meer dan 100 jaar is grondwater ons vak. • Bronbemaling • Ondergrondse Energieopslag (wko-systemen) • Brandputten • Waterputten • Pomp- en leidingsystemen • ExactFlowregeling • Zowel nationaal als internationaal

Hoogewaard 187 Postbus 82 2396 ZH Koudekerk aan den Rijn Tel. 071 - 3419120 Fax 071 - 3415005 www.reco.eu

B Meer informatie: telefoon 0186 607100 of info@mos.nl Grondboringen en bronbemalingen Brandputten en sprinklerbronnen

Installatiewerk MET VERRASSENDE DIEPGANG

Totaalinstallateur ITN Installatietechniek verzorgt elektrotechniek, werktuigbouwkunde en brand- en beveiligingstechniek. In de nieuwbouw van de Kruisplein Parkeergarage in Rotterdam verzorgen wij de E- en WTB- installaties. Denk bij de laatste categorie aan ventilatiesystemen, CO/LPG, brandmeldsystemen en noodstroomvoorzieningen. Voor hulpdiensten installeren wij het C-2000 netwerk. Een project met verrassend veel diepgang. Ook letterlijk: de parkeergarage wordt ondergronds tot 25 meter diep gebouwd.

ITN ontzorgt

www.itn.nl

Rotterdam • Parkeergarage Kruisplein Het blik onder de grond, bovenop een wandelpromenade

Diepwanden tot 42 meter diep De smalle bouwplaats gezien vanaf het dak van de Delftse Poort

Er gaapt een groot gat midden in de stad, tussen het Centraal Station en het Weena en de Westersingel. Hier wordt hard gewerkt aan het realiseren van de Kruispleingarage. Rond de bouwvak dit jaar wordt deze nieuwe garage, met een capaciteit van 780 parkeerplaatsen, opgeleverd. Het is een indrukwekkend bouwwerk: 20 m diep, 154 m lang en 33 m breed. De vijf parkeerlagen bevinden zich allemaal onder de grond. Op maaiveld wordt een groene wandelboulevard aangelegd, omzoomd door platanen, wat de verbinding vormt tussen het Centraal Station en de binnenstad. Hiermee krijgt het voorheen druk bereden Kruisplein een totaal nieuwe, groene, autoluwe uitstraling.

Monitoring Bouwen in het centrum van de stad brengt uiteraard een grote logistieke uitdaging met zich mee. En er werden door de gemeente hoge eisen gesteld aan de risicobeheersing. ‘We moesten absoluut voorkomen dat er verzakkingen in de omgeving zouden ontstaan,’ vertelt Ernst Mol van aannemer Besix. ‘Daarom is een zeer uitgebreid monitoringsysteem ingesteld. Dat verricht continu trillings-, geluids- en deformatiemetingen. Mocht er iets gebeuren, dan kunnen we tijdig ingrijpen. Gelukkig is er in de bouwperiode niets gebeurd, we hebben het tot op heden goed onder controle.’ Besix moest flink de diepte in om de bouwkuip te realiseren. Mol: ‘We hebben diepwanden tot 42 meter diep gemaakt. Door middel van spanningsbemaling hebben we het waterpeil verlaagd, zodat we in een droge kuip konden werken. De diepwanden en de spanningsbemaling vormen een belangrijk ontwerpuitgangspunt. Om de wanden stabiel te houden, zijn vervolgens tijdelijke stem-

Opdrachtgever Gemeente Rotterdam

Installaties ITN, Ede

Architect Gemeentewerken Rotterdam, Maarten Struijs

W-installatie KIN Installatietechniek, Rijen

Adviseur constructies, installaties, akoestiek Gemeentewerken Rotterdam Aannemer Besix Nederland, Barendrecht

Grondwatertechniek MOS Grondwatertechniek, Heinenoord RECO, Koudekerk aan de Rijn

Bouwprogramma ondergrondse parkeergarage van 5 lagen met 780 plaatsen Bruto vloeroppervlak 22.000 m2 Aanneemsom € 61 miljoen

Bouwperiode 2009 - zomer 2013 IndustrieBouw • mei 2013 • 9

WARM KOUD

GAS LUCHT WATER ENERGIE KIN REGELT HET...

pels aangebracht. Daarna konden we het betonwerk gaan opbouwen.’

Minimale hinder

Om deze werkzaamheden midden in het drukke centrum van Rotterdam te kunnen doen, moest Besix een aantal voorzieningen treffen. ‘We hebben gebruik gemaakt van een traverse en een portaalkraan. Deze lopen beide op rails die bovenop de diepwanden lagen. De traverse hadden we nodig om het materieel kwijt te kunnen. De portaalkraan maakte het mogelijk om zware gewichten te tillen, zoals de stempels. Door deze voorzieningen waren we heel flexibel en was er minimale hinder voor de omgeving.’

Installatietechniek en regeltechniek. Dat is waar we goed in zijn. Van ontwerp en realisatie tot onderhoud en service. Omdat we houden van perfectie, gaan we het liefst voor een totaaloplossing. Toch liever een deeloplossing?

Om de parkeergarage aan te laten sluiten op de bestaande verkeerssituatie, werd een constructie

U draait aan de knoppen, dus u bepaalt!

WWW.KIN.NL MEER DAN ALLEEN TECHNIEK RECTOR BUIJSELSTRAAT 20 RIJEN TEL. 0161 - 290 500 FAX. 0161 - 226 437 INFO@KIN.NL

Droge bouwkuip door spanningsbemaling Om in een droge bouwkuip te kunnen werken, diende het waterpeil te worden verlaagd. MOS Grondwatertechniek heeft hiervoor spanningsbemaling toegepast. Jan in ’t Veld: ‘Het laagste punt van de Kruispleingarage ligt op 23 meter onder NAP. Wij hebben bronnen geboord tot dertig meter onder NAP. Daardoor is het waterpeil verlaagd tot 23,5 meter. De bronnen zijn voorzien van elektrische onderwaterpompen. Het water werd vervolgens naar een centrale bak op het Kruisplein gepompt en van daaruit via een leiding over de Coolsingel naar de Leuvehaven getransporteerd waar het geloosd kon worden.’ De installatie is volledig op afstand bestuurbaar. ‘We maken hierbij gebruik van het Exact Flow ® systeem. De waterflow wordt continu gemeten en online kunnen onze monteurs bekijken wat de waterstanden zijn. Het systeem stuurt de pompen automatisch aan. Zodra een grenswaarde wordt bereikt, worden de pompen in- of uitgeschakeld.’ De bronnen zijn in de kuip achtergebleven, vervolgens afgedicht en in de betonvloer gestort. Het werk verliep zeer voorspoedig, en dat is voor zo’n project geen kleinigheid, vindt In ’t Veld. ‘Het is de diepste bouwkuip ooit gebouwd in Rotterdam.’ Mos Grondwatertechniek, gevestigd in Heinenoord had overigens al eerder met dit bijltje gehakt. Op de Noord/Zuidlijn in Amsterdam had het bedrijf met een vergelijkbare situatie te maken.

IndustrieBouw • mei 2013 • 10

Flinke pompinstallatie vereist voor afvoer lekwater Voor het aanleggen van de volledige W-installatie schakelde hoofdinstallateur ITN zusterbedrijf KIN Installatietechniek in. Volgens Ron de Hoon van KIN Installatietechniek was de grootste uitdaging hoe de installatie in de betonconstructie moest worden weggewerkt. ‘De onderste vloer is twee meter dik en er is heel veel wapening in verwerkt. Zie daar maar eens de leidingen in aan te leggen. Dat was wel even puzzelen voor ons.’ Het Rijense bedrijf legde de loodgieterinstallatie aan, een pompinstallatie om het lekwater af te voeren, een hemelwaterafvoer om het water op de toegangsgebouwen af te voeren, een brandbestrijdingsinstallatie, een parkeergarageventilatiesysteem, een luchtbehandelinginstallatie en een afzuiginstallatie voor de toiletgroepen. De pompinstallatie is relatief groot volgens De Hoon, vanwege de diepte van de Kruispleingarage. ‘Het lekwater moet vanuit twintig meter diepte omhoog worden gepompt. Dat vereist een flinke installatie. Het water komt in de pompinstallatie via een aantal vloerputten per bouwlaag. Het lekwater dat via de wanden naar binnen komt, wordt via die putten naar beneden afgevoerd.’ Voor het afvoeren van het hemelwater, is een pluviasysteem aangelegd op de entreegebouwen. Qua brandbestrijding zijn per verdieping handblussers aangebracht en in de trappenhuizen een droge blusleiding. De ventilatie is zodanig aangelegd dat in geval van branddetectie, de luchttoe- en afvoer wordt geregeld door kleppenregisters die per verdieping zijn aangebracht. De rook wordt op die manier afgevoerd. Ook zit er COLPG-detectie op het ventilatiesysteem. Het werk is voorspoedig verlopen vindt De Hoon. ‘Wel was er een goede planning vereist. Niet alle installatie konden in één keer worden aangebracht, aangezien de betonconstructie in verschillende fasen werd gestort. Maar we hebben het werk goed kunnen afstemmen.’

Rotterdam • Parkeergarage Kruisplein

20 m diep, 154 m lang en 33 m breed

met een ondergrondse rotonde bedacht. De toegang tot de parkeergarage is te bereiken via een afslag in de Weenatunnel. Na deze afslag volgt een 150 meter lange ondergrondse straat met aan het einde daarvan de ondergrondse rotonde. Daar kun je de keuze maken om ofwel de Kruispleingarage in te rijden of af te slaan naar de bestaande Schouwburgpleingarage. Om de aansluiting te maken op de Weenatunnel, moest een doorbraak in de tunnelwand worden gemaakt. ‘Het verkeer in de Weenatunnel werd niet stilgelegd tijdens deze werkzaamheden. We moesten de doorbraak zien te maken met zo min mogelijk stof- en geluidshinder voor het verkeer,’ vertelt Mol.

vertraging opgelopen, verder is het heel voorspoedig gegaan. Daarbij moet ik ook zeggen dat de gemeente zich ook meewerkend opstelt. Het project is goed onder de aandacht bij hen.’ Inmiddels zijn de afbouwwerkzaamheden begonnen. Mol: ‘We zijn nu bezig met de gevels, trappen, liften, de wandbekleding, verlichting, en de ventilatiesystemen. De garage krijgt een luxe afbouw. Er wordt een vloercoating aangebracht in verschillende kleuren. Elke parkeerlaag krijgt een eigen kleur. De diepwanden blijven onafgewerkt en blijven als ribbelige betonwanden in het zicht. Wel worden er op de kopse kanten levensgrote fotowanden aangebracht die de garage een levendiger uitstraling geven.’ De Kruispleingarage krijgt drie voetgangersingangen. Bij één ingang wordt een horecagelegenheid gebouwd. Noemenswaardig is ten slotte nog de waterberging op het dak van de parkeergarage. Hier kan tijdelijk overtollig water uit de Westersingel worden opgeslagen. Het is een puur functionele waterberging, onzichtbaar weggewerkt tussen het garagedak en de groene wandelboulevard.

Kleuren In 2009 werd gestart met de werkzaamheden. Deze zijn tot eind vorig jaar keurig voor op schema verlopen, vertelt Mol. Wat best bijzonder is voor een project van deze omvang, voegt hij eraan toe. ‘Pas begin dit jaar hebben we een kleine

Mooi weggewerkte installaties De installaties in de Kruispleingarage zijn vrijwel volledig weggewerkt in de betonconstructie. ‘Ze zitten nauwelijks in het zicht’, vertelt Arno Weys van installateur ITN Installatietechniek. ‘Meestal worden in parkeergarages kabelgoten opgehangen waarin de leidingen worden weggewerkt. Hier is dat alleen het geval aan de kopse kanten. Verder is alles in het beton gestort. En dat is hier een flinke hoeveelheid: in totaal gaat het om twintig kilometer buisleiding. Zoveel leidingwerk is nodig voor de verschillende groepen: verlichting, brandmeldinstallatie, omroepinstallatie en ventilatiesysteem. Ook is een compleet C-2000 systeem aangelegd en een parkeermanagementsysteem. Vermeldenswaardig vindt Weys de kolomverlichting. ‘Deze is in het middengebied van de garage aan alle kolommen aangebracht. Aan de ene kant blauw, aan de andere kant geel. Die verlichting loopt van onder tot boven door.’ Alle verlichting is in functiebehoud aangelegd. Als er brand uitbreekt, is de bekabeling minimaal zestig minuten bestand tegen de brandhaard. De totaalinstallateur uit Ede werkt al sinds 1999 regelmatig samen met bouwer Besix. ‘Ons eerste gezamenlijke project was station Barendrecht. Daarna hebben we nog drie stations met hen gedaan. Stations beginnen één van onze specialismen te worden.’ ITN Installatietechniek is verder vooral actief in de utiliteitsbouw.

RECO biedt maatwerkoplossing voor vochtprobleem In september 2012 werd gestart met de afbouw van de Kruispleingarage. Het bovendek werd aangebracht en daarna dienden vloeren en wanden te worden afgewerkt. Omdat het bouwproject tot aan de afbouwfase altijd open is geweest, was er veel vocht aanwezig in de parkeergarage. Dit zou een belemmering opleveren voor het afwerken van de wanden en vloeren. Besix schakelde RECO in om hiervoor een oplossing te bedenken. Senior account manager Ruben Slagmolen: ‘Om het vocht uit de garage te krijgen was er warmte nodig en ventilatie om deze warmte tijdens het omhoog stijgen voldoende te laten circuleren. RECO heeft ervoor gekozen om vier grote luchtverhitters op het bovendek te plaatsen, waarna men met acht luchttransportslagen op twee locaties naar -6 is gegaan in de parkeergarage, om vervolgens een gigantische hoeveelheid warme lucht in de bouwput te pompen. Warme lucht heeft de eigenschap omhoog te stijgen. Om te zorgen dat de parkeergarage goed droog werd, heeft RECO op elke parkeerlaag voor voldoende luchtcirculatie ventilatoren geplaatst.’ RECO werd ook gevraagd te kijken hoe het verkeer in de Weenatunnel afgeschermd kon worden van stof en puin. ‘Er moest in de tunnel een doorbraak worden gemaakt naar de garage, zonder dat het verkeer daar werd stilgelegd. Dat zou uiteraard veel overlast kunnen opleveren voor het verkeer. Wij hebben daarom een stofafscheiding gemaakt ter hoogte van de doorbraak. Deze bestaat uit een tijdelijke wand met zeildoek die met een steigerconstructie is gemonteerd.’ Het bedrijf uit Koudekerk aan de Rijn is geen onbekende van bouwer Besix. Slagmolen: ‘Wij voorzien Besix op alle werken van materieel en mogen onszelf inmiddels preferred supplier noemen.’

IndustrieBouw • mei 2013 • 11

Bouwmarkt en woonwinkels • Harderwijk

Ambachtelijk, gebruikersvriendelijk

en snel gebouwd

Opdrachtgever Filippo Vastgoed, Ermelo

Bouwkundige aannemer Dijkham bouw bv, Nijkerk

Architect Bronsvoort Blaak Architecten bna, Amerongen

Installaties Van Dalen Installatietechniek, Nijkerk

Constructeur IBT, Veenendaal IndustrieBouw • mei 2013 • 12

Binnenvloeren Nickim Kunststofvloeren, Schalkhaar

Bouwprogramma bouwmarkt (3.611 m2), woonwinkels (5.390 m2), parkeerterrein 6.000 m2 Bouwperiode bouwmarkt augustus 2012 - maart 2013 Bouwperiode wooncenter augustus 2012 - mei 2013

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen

Karwei met ingang onder de ruime luifel

In slechts zesenhalve maand, en volgens afspraak vóór het omzetrijke paasweekeinde, realiseerde aannemer Dijkham Bouw in Harderwijk voor Filippo Vastgoed een nieuw filiaal van Karwei. Het maakt deel uit van een bedrijfsverzamelcomplex waartoe ook een wooncenter van twee lagen behoort; dit gedeelte wordt in mei opgeleverd. Geen industriële doos, maar een bedrijfsverzamelgebouw dat ambachtelijkheid en gebruikersvriendelijkheid uitstraalt.

Het bedrijfsverzamelgebouw heeft een grondvlak in de vorm van een parallellogram. Het noordelijke deel van het pand herbergt de Karwei bouwmarkt en het zuidelijke deel het wooncenter, dat plaats biedt aan drie of vier winkels. Het wooncenter heeft twee bouwlagen, een personenlift en een goederenlift voor bijvoorbeeld transport van bankstellen. Hier vestigt onder andere de kringloopwinkel Multitoon zich, die allerlei

inrichtingsproducten gaat verkopen. Aan de westkant van het gebouw ligt de parkeerruimte. Het obstakelvrije terrein is omlijst door taxushagen.

Gedoseerde lichtinval Bij het ontwerp van Bronsvoort Blaak Architecten spelen thema’s als ambachtelijkheid en gebruikersvriendelijkheid een belangrijke rol. In de gebouwconstructie en de gevels komen veel na-

IndustrieBouw • mei 2013 • 13

INFO@NICKIM.NL | WWW.NICKIM.NL

In de voor- en zijkanten van het gebouw komt veel metselwerk voor.

IndustrieBouw • mei 2013 • 14

Harderwijk • Bouwmarkt en woonwinkels

tuurlijke en duurzame materialen voor die refereren naar producten die een bouwmarkt of bouwmaterialengroothandel verkoopt, zoals baksteen, hout, keramische tegels en aluminium. Projectarchitect Anton Bronsvoort: ‘De grote luifel aan de voorzijde, die wordt ondersteund door vijf kolommen van larikshout op betonnen sokkels, vormt een ruimtelijk gebaar tussen de bouwmarkt en de woonwinkels. Bezoekers kunnen beschut heen en weer lopen. Vliesgevels aan de voorzijde zorgen voor daglichttoetreding in de bouwmarkt en de woonwinkels. Om hinderlijke, directe zoninstraling te voorkomen bij de personeelsruimten op de eerste verdieping, is de vliesgevel daar voorzien van horizontale lamellen van larikshout. In de twee zijgevels en de achtergevel zorgen

matglazen stroken voor diffuse daglichttoetreding. Aan de binnenzijde voorzien energiezuinige leds in de aanvullende verlichtingsbehoefte.’

Parkeergelegenheid te over

In de voor- en zijkanten van het gebouw komt veel metselwerk voor. ‘We kozen voor rode bakstenen in metselwerk verband om het ambachtelijke karakter van doe-het-zelven in het gebouw te integreren’, zegt Bronsvoort. ‘De industriëel ogende achtergevel, waarlangs de treinen tussen Amersfoort en Zwolle rijden, is voorzien van zilverkleurige geprofileerde stalen platen, die corresponderen met de kleur van de daklijsten.’

Bouten en moeren Het gebouw is gefundeerd bovenop grondverbetering en heeft een begane

IndustrieBouw • mei 2013 • 15

Professionele en klantvriendelijke uitstraling met duurzame kunststofvloeren Nickim Kunststofvloeren maakte in februari 2013 de kunststofvloeren voor de bouwmarkt en het wooncenter. Het bedrijf uit het Overijsselse Schalkhaar, dat sinds 1979 kunststof vloeren maakt, raakte in de herfst van 2012 bij het project betrokken. De naam Nickim Kunststofvloeren stond al in het bestek van Filippo Vastgoed. De twee bedrijven kennen elkaar van een succesvolle serie eerdere vloerprojecten van andere Filippo bouwmarkten. Op voorspraak van Filippo Vastgoed en de architect is een 1,5 mm dikke epoxy gietvloer toegepast. Dit is een vloer met een gladde, professionele en klantvriendelijke uitstraling, die slijtagebestendig is en makkelijk te reinigen. De lichtgrijze vloer (RAL 7035) neemt een oppervlak van 3.400 m2 in beslag en gaat minimaal tien jaar mee, exclusief lichte onderhoudswerk-

zaamheden. In vijf werkdagen klaarde Nickim Kunststofvloeren de klus. Directeur Hans Hulshof kijkt terug op een geslaagd en plezierig project: ‘Ik waardeer de samenwerking met Dijkham bouw. Van hoog naar laag, van ‘s ochtends vroeg tot ’s avonds laat, iedereen bleef betrokken en enthousiast. Dat maakt bouwen tot een feest.”

Energiezuinige en flexibele installaties voor optimale bedrijfsvoering Van Dalen Installatietechniek is verantwoordelijk voor het ontwerp en de montage van de totaalinstallaties in het wooncenter en de Karwei bouwmarkt van Filippo Vastgoed. Dochteronderneming OSP neemt na oplevering het onderhoud voor haar rekening. Energiezuinigheid speelde een belangrijke rol bij de realisatie van de gebouwinstallaties. Dit uit zich in led-verlichting, ventilatie met warmteterugwinning (warmtewiel) en lage temperatuurverwarming. ‘Het is de tweede bouwmarkt met vloerverwarming. De meeste bouwmarkten gebruiken heaters, die zorgen voor een ongelijkmatige warmteverdeling bij een temperatuur van 90 graden Celsius’, zegt projectleider Nico Loppersum namens Van Dalen Installatietechniek. ‘De lage temperatuur vloerverwarming in de Karwei geeft gelijkmatig warmte af, wat het verblijf aangenaam maakt bij een minimale energievraag. In totaal is ongeveer negen kilometer aan leidingwerk voor de vloerverwarming aangebracht. Het luchtbehandelingssysteem zorgt behalve voor koeling ook voor ventilatie in het pand. Het geautomatiseerde gebouwbeheerssysteem meet de buitentem-

IndustrieBouw • mei 2013 • 16

peratuur en stuurt hierop de verwarming en de ventilatie aan. Zo heerst er – tijdens openingstijden – een constante temperatuur van 18 graden in de bouwmarkt. De kantoorruimten zijn ingesteld op 19 graden Celsius, maar aanpassing per ruimte is mogelijk met airconditioning.’ In oktober 2012 begon Van Dalen Installatietechniek met monteren. Loppersum: ‘De bouw stond onder tijdsdruk, om voor Pasen op te leveren. De Karwei kwam op tijd gereed door bepaalde werkzaamheden naar voren te schuiven en zaken goed af te stemmen. In het derde kwartaal van 2013 wordt het wooncenter opgeleverd, dat door het flexibele leidingenverloop in delen is te verhuren.’

In een vroeg stadium brachten ze al de vlakke onderlaag voor het asfalt van het parkeerterrein aan, zodat alle partijen tijdens de bouwfase hier gebruik van konden maken.

grondvloer op zand. Deze onderbouwwijze bleek de meest voordelige oplossing. De gebouwconstructie bestaat uit stalen liggers, kolommen en vakwerkverbanden. De architect koos hiervoor vanwege de leesbaarheid van de detaillering. Bouten en moeren geven duidelijk aan hoe iets in elkaar steekt. Met staalbouw kon de aannemer bovendien snel en voordelig een kolomarme ruimte creëren. De stalen elementen, die in de fabriek wit zijn gecoat, corresponderen qua kleur met de interieurcoating aan de binnenzijde van de dakplaten en met de binnendozen van de gevel. De woonwinkels en de Karwei zijn fysiek gescheiden door een wand van gasbeton.

Koopgekte Dijkham bouw verstuurde in juli 2012 een offerte en kreeg na de bouwvak van 2012 de opdracht om het nieuwe bedrijfsverzamelgebouw voor Filippo Vastgoed te maken. De aannemer maakte slim gebruik van de omstandigheden. In een vroeg stadium brachten ze bijvoorbeeld al de vlakke onderlaag voor het

Harderwijk • Bouwmarkt en woonwinkels

Bouwmarkt met voornamelijk wit interieur

Kolommen en zonweringslamellen op de verdiepingen zijn van larikshout

asfalt van het parkeerterrein aan, zodat alle partijen tijdens de bouwfase hier gebruik van konden maken. Dit versnelde de uitvoering aanmerkelijk. Jan Lozeman van Dijkham bouw: ‘De planning was super strak. De bouwmarkt moest in bedrijf zijn tijdens het drukke paasweekeinde van 2013. Dat is gelukt, zonder over te werken. Een en ander vergde een goede organisatie en onderlinge afstemming met de bouwpartijen. Zo kon de Karwei profiteren van de koopgekte rond het paasweekeinde. De woonwinkels worden in mei opgeleverd.’

IndustrieBouw • mei 2013 • 17

Kindcentrum Nistelrode • Nistelrode

Tekst: Sjoerd Meuleman

Elke functie heeft een eigen entree in een eigen kleur

Door de uitbundige toepassing van kleuren, materialen en verspringende vormen kwam Leenders Architecten voor het Kindcentrum in Nistelrode tot een speels gebouw waar elke functie een eigen identiteit kreeg.

Kindcentrum

speels en krachtig vormgegeven

Net als veel andere nieuwbouwarchitectuur heeft ook die van het onderwijs fors te lijden van de slechte tijden. De gevolgen van de almaar dalende budgetten laten zich raden: simpele scholenbouw, rechttoe-rechtaan en zonder enige jeu. Dat het anders kan, toont het nieuwe kindcentrum in het centrum van Nistelrode. De nieuwe brede school met daarin basisonderwijs, een peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang oogt boordevol hoeken, kepen en verspringingen, alsof voortdurend is gekeken hoe saaiheid kan worden voorkomen. In feite is dat ook zo, vertelt projectarchitect Sanne van de Berg van Leenders Architecten uit Veghel. ‘Systeembouw wil nogal eens uitmonden in vervelende eenduidige bouwwerken zonder kraak of smaak. Door te kiezen voor een relatief goedkoop skelet van staal en beton bleef budget over voor waar het ons werkelijk om ging, namelijk een fris en speels school gebouw ontwerpen dat past in zijn omgeving.’

ubussen die in volume variëren; in de gevels vinden we k metselstenen, plaatmateriaal, houten delen en aluminium kozijnen. Elke functie heeft een eigen entree in een eigen kleur, waardoor snel duidelijk wordt waar zich wat bevindt. Van de Berg: ‘Het gebouw is ontworpen met als achterliggende gedachte dat elke zijde er evenveel toe doet. Voor-, achter-, of zijkant? Het is maar net aan welke kant je staat.’ Achter de gevels bevinden zich de verschillende functies rondom een centraal gelegen speellokaal met podium. De basisschool ligt aan de sporthalzijde, met daarboven de lokalen voor de groepen 7 en 8. De buitenschoolse opvang en peuterspeelzaal bevinden zich aan de zijde van de Hoogstraat. Bij elke functie zijn de uitpandige entreekleuren naar binnen toe doorgezet op zowel de wanden, vloeren als binnendeuren.

Gevels

Leenders kreeg de opdracht na een prijsvraag met voorselectie. Het bureau was min of meer vrij in keuzes, mits het ontwerp zou passen binnen het onderwijsconcept, en uiteraard het

Die speelsheid uit zich voornamelijk in de vorm van het gebouw. De school is opgebouwd uit naar buiten toe gerichte

Puzzel

Opdrachtgever SKPO Novum, Nistelrode

Hoofdaannemer Hodes Bouwsystemen bv, Enschede

Architect Leenders Architecten, Veghel

Interieurbouw Smit Interieurafbouw, Zwartsluis

Adviseur installaties Van der Linden & Van Giersbergen, Veghel

Bouwprogramma basisschool, peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang

Adviseur constructie Bolwerk Weekers, Deurne

Bruto vloeroppervlakte 1.850 m2 Bouwperiode september 2012 - mei 2013

IndustrieBouw • mei 2013 • 18

Metselwerk en aluminium kozijnen

Smit Interieurafbouw flexibel en economisch Eenmanszaken staan vooral bekend als flexibele ondernemingen met lage kosten. Een voorbeeld is Smit Interieurafbouw dat voor De Beekgraaf circa 1.700 m2 systeemplafonds monteerde met inzet van vakkundige ZZP’ers. ‘Ik heb geen personeel, daarom minder zorgen.’

bestemmingsplan dat een bouwhoogte van maximaal acht meter voorschreef. Een andere voorwaarde was een flexibele indeling binnen compacte vormen. En dat bleek een behoorlijke puzzel. Van de Berg: ‘Om het programma compact te kunnen huisvesten, hebben we flink met vierkante meters moeten schuiven. We hebben de verkeersruimten beperkt gehouden waardoor er voldoende ruimte over bleef voor volwaardige klaslokalen en opvangfaciliteiten.’ Een geslaagd voorbeeld hiervan vormen de zogeheten unitpleinen die door openslaande deuren de mogelijkheid bieden voor lokaaluitbreiding. Ook de speelplaats op het dakterras oogt als een slim staaltje van efficiënt indelen. Een extra pluspunt is hier dat de installaties achter de omheining zijn weggewerkt.

Frisse School Vanzelfsprekend is de school voldoende duurzaam gebouwd. Het gebouw is meer dan gemiddeld geïsoleerd en beschikt over een warmteterugwininstallatie. Ook voldoet de school ruimschoots aan de Frisse Scholen normering (klasse B, soms ook A). maatregelen die hieraan bijdragen zijn onder meer CO2 meetapparatuur in de klaslokalen en chloorvrije, fijnstofzuiverende vloerbedekkingen in gangen en lokalen. Alles bij elkaar is Van de Berg echt trots op wat er nu staat. ‘De opdrachtgever wilde een flexibel en eigentijds schoolgebouw met aandacht voor identiteiten en kwaliteit voor onderwijs en spel. Ik geloof dat we daarin zijn geslaagd.’

Flip Smit is directeur van Smit Interieurafbouw, een bedrijf dat wanden plaatst en plafonds inhangt. Tegelijkertijd is hij werkvoorbereider, projectleider en een vakbekwaam monteur. Kortere lijnen, kortom, zijn niet mogelijk. Smit: ‘We leven in een tijd waarin projectmatige flexibiliteit zwaarder weegt dan ooit. Als vandaag de telefoon gaat, kom ik morgen opdraven met goede ingehuurde mensen. Zo koppel ik maximale flexibiliteit aan minimale vaste kosten.’ Belangrijk is dan wel dat die monteurs voldoende vakkundig zijn. Smit weigert daarom te betrekken van uitzendbureaus of andersoortige bemiddelaars. ‘De meesten ken ik al tien jaar of langer. Het zijn stuk voor stuk vaklui.’ Smit werkt veel voor Hodes Bouwsystemen die De Beekgraaf realiseert. In dit geval luidde de opdracht 1700 m2 plafonds met minerale wol in lokalen en gangen en gips vinyl in toiletten. Smit houdt van zijn werk omdat ‘afbouw het meest direct tot zichtwerk leidt’. ‘Wanneer we ‘s ochtends starten, ziet het boven ons grijs en grauw. Maar zijn we eenmaal klaar, dan is het ook gelijk helemaal af. Dat vind ik het mooist van mijn werk.’

Elke zijde er evenveel toe doet

IndustrieBouw • mei 2013 • 19

Herontwikkeling Enka • Ede Tekst: Patricia van der Beek

In 1922 opende de Eerste Nederlandse Kunstzijdefabriek Arnhem, kortweg ENKA, in Ede haar tweede vestiging. Tot aan de sluiting in 2002 werden in deze fabriek kunstvezels vervaardigd. De bedrijvigheid en dynamiek die hier ruim tachtig jaar heersten, komen langzaam maar zeker terug. Met de herontwikkeling van het ENKAterrein krijgt dit historische gebied een tweede leven.

Bouwprogramma Cascorenovatie hoofdgebouw (4.000m2), kantinegebouw (4.000m2) en loods (7.000m2) Opdrachtgever BOEi, Amersfoort

IndustrieBouw • mei 2013 • 20

In enkele bestaande gebouwen komen voorzieningen als horeca, maatschappelijke functies, kantoorruimtes en werkruimtes. Daaromheen worden nieuwe woningen gebouwd

Hoofdgebouw

Hoofdaannemer Koninklijke Woudenberg, Ameide

Renovatie staalwerk Smederij Bosman, Winterswijk

Directievoering BOEi, Amersfoort

Bouwperiode November 2012 – oktober 2013

Betonreparatie Repstone, Ameide

Bouwkosten circa € 800.000,-

ENKA-terrein zet eerste stap richting

herbestemming

De herontwikkeling van het ENKA-terrein vindt plaats onder leiding van BOEi, een non-profit organisatie die zich bezighoudt met het herbestemmen van industrieel erfgoed. Het 42 hectare tellende gebied wordt een levendige plek voor wonen, werken en verblijven. In enkele bestaande gebouwen komen voorzieningen als horeca, maatschappelijke functies, kantoorruimtes en werkruimtes.

Daaromheen worden nieuwe woningen gebouwd, waarvan er inmiddels zo’n 150 zijn gerealiseerd. Momenteel is BOEi druk doende met de exacte invulling van het gebied. Koninklijke Woudenberg is in opdracht van BOEi alvast bezig om enkele panden te renoveren.

Core business Medio 2012 verkreeg Koninklijke Woudenberg opdracht voor de renovatie van enkele ruimtes in het hoofdgebouw, het exterieur van het kantinegebouw en een van de loodsen. ‘Een opdracht die ons op het lijf geschreven is’, aldus hoofduitvoerder Rinus Holler. ‘Restauratie en renovatie vormen van oudsher onze core business. Onze mensen, allemaal vaklieden die over de juiste mentaliteit en ambachtelijk vakmanschap beschikken, krijgen bij ons

een specifieke opleiding. Bovendien hebben we een eigen betonreparatiebedrijf, steenhouwerij en smederij.’

Renovatie kantinegebouw Momenteel is Koninklijke Woudenberg bezig met de casco renovatie van het kantinegebouw. Holler: ‘Bij renovatie weet je nooit precies wat je te wachten staat. Om beter inzicht te krijgen in de situatie, verrichtten we eerst het nodige sloop- en breekwerk. In grote lijnen bestaan onze werkzaamheden uit betonreparatie, het restaureren van stalen ramen en kozijnen, en het herstellen van metselwerk.’ Inmiddels zijn de stalen onderdelen van het kantinegebouw gedemonteerd en voor een groot deel door de smid hersteld. De betonreparatie is in week 12 van start gegaan.

Het geheim van de smid: samenwerken In opdracht van Koninklijke Woudenberg renoveert Smederij Bosman de stalen ramen, deuren en balustrade van de voormalige Enka Fabriek. De ambachtelijke smederij uit Winterswijk is al sinds de tenderfase bij dit project betrokken, om mee te denken over de wijze waarop de renovatie uitgevoerd moet worden. ‘In totaal renoveren we 210 stalen ramen, 50 stalen deuren en 200 meter balustrade’, vertelt eigenaar Joost Bosman van Smederij Bosman. ‘Het gaat hierbij niet zozeer om ambachtelijk smeedwerk, maar wel om een arbeidsintensief en nauwkeurig proces, waarbij we de oorspronkelijke vormen van het staalwerk tot op detailniveau handhaven. Het voor de fabriek kenmerkende stoeltjesprofiel moeten we bijvoorbeeld voor een deel zelf samenstellen.’

Renovatie De stalen ramen en deuren worden gedemonteerd, uitgestukt en aangeheeld. Tevens worden de ramen weer draaibaar gemaakt. De verroeste balustrade wordt gerestaureerd, geschoopeerd en behandeld met primer. Verder worden alle onderdelen

opnieuw gespoten en op het werk afgelakt. Bosman: ‘Voor het spuitwerk halen we de onderdelen zo ver mogelijk uit elkaar. Na het spuiten monteren we alles weer. Dit is een intensieve, maar zeer effectieve manier van renoveren.’

Samenwerking Op de vraag wat de grootste uitdaging vormt, antwoordt Bosman: ‘Het gaat erom dat we het werk met alle partijen tot een goed einde brengen. De samenwerking op dit project is zeer goed, wat tot nu toe heeft geresulteerd in een soepel verlopen voorbereidingsfase en een prettige sfeer op de bouwplaats.’ Smederij Bosman zit ongeveer op een kwart van de werkzaamheden en verwacht in de tweede helft van dit jaar op te leveren.

IndustrieBouw • mei 2013 • 21

Respect voor ontwerp

Smederij Bosman is een jong bedrijf vertegenwoordigd door Joost Bosman. Met een frisse kijk op één van de oudste beroepen ter wereld leveren we ambachtelijk smeedwerk. Exclusief, functioneel en decoratie smeedwerk Maatwerk smeden is de specialiteit van Smederij Bosman. Elke wens is weer een uitdaging om het juiste ontwerp te tekenen en te smeden. Of ontwerp samen met de smid uw idee. Restauratie smeedwerk In de buitenlucht krijgt smeedwerk het een en ander te verduren. Tegenwoordig kunnen we het smeedwerk daar steeds beter tegen beschermen, maar dat is niet altijd zo geweest. Wij herstellen oude objecten, dat er vaak al jaren staat, naar zijn originele vorm terug. Ook gieten wij nog op ambachtelijke wijze smeedwerk in lood.

www.smederij-bosman.nl

‘We voeren onze werkzaamheden uit met respect voor het oorspronkelijke ontwerp’, vervolgt Holler. ‘Bijvoorbeeld bij het in het werk herstellen van het beton. Hierbij vullen we de beschadigde delen van het gebouw op met reparatiemortel. Deze mortel moet zo veel mogelijk dezelfde kleur en structuur hebben als het bestaande betonwerk. Dit betekent dat we op basis van ‘trial and error’ op zoek gaan naar de juiste verhouding cement en grind. Het vakmanschap waar ik het zojuist over had, is bij zulke werkzaamheden van onmetelijk belang. Zeker omdat kleur en structuur, als gevolg van weersinvloeden, per pui verschillen.’

Geglazuurde stenen Holler noemt nog een voorbeeld: ‘Op de kopgevels van het kantinegebouw bevinden zich geglazuurde stenen. De beschadigde exemplaren hebben we eruit gehaald en laten we opnieuw maken, deze stenen zijn namelijk niet meer leverbaar. In nauwe samenwerking met de steenbakker en de glazuurder, benaderen we de kleur en structuur van de oorspronkelijke steen zo dicht mogelijk. Dit proces neemt al snel

Industrieweg 11 - 7102 DX Winterswijk - info@smederij-bosman.nl

GROOT HANDELSGEBOUW ROTTERDAM

POSTBUS 3 | 4233 ZG AMEIDE | T (0183) 60 66 99 | INFO@REPSTONE.NL I WWW.REPSTONE.NL

IndustrieBouw • mei 2013 • 22

Ede • Herontwikkeling Enka Momenteel is Koninklijke Woudenberg bezig met de casco renovatie van het kantinegebouw

Veel meer dan een buitengevel staat er plaatselijk niet

zo’n vijf à zes maanden in beslag, maar dat is juist wat restaureren zo interessant maakt.’ Ook de glazen bouwstenen op de hoeken van het gebouw ondergaan een renovatie. De beschadigde stenen worden vervangen door nieuwe, eveneens op maat gemaakte exemplaren.

Geïsoleerd glas Op de vraag waar in dit renovatieproject de grootste uitdagingen liggen, antwoordt Holler: ‘Naast de geglazuurde stenen vormt de ontwikkeling van de

beglazing een belangrijk aandachtspunt. De wens vanuit de opdrachtgever is om geïsoleerd glas in het kantinegebouw aan te brengen. Gezien de ranke sponningen is het een behoorlijke uitdaging om passende beglazing te vinden. We zijn druk doende met de ontwikkeling, de uitvoering volgt snel.’ Door het slechte winterweer lopen de werkzaamheden iets achter, maar daar wordt Holler niet nerveus van: ‘Op 1 oktober dient het casco gerenoveerd te zijn. Dat gaat zeker lukken.’

EDE Enka

Voorstraat 7 | 4233 Ea amEidE | t (0183) 60 66 00 | info@koninklijkEwoudEnbErg.nl i www.koninklijkEwoudEnbErg.nl

IndustrieBouw • mei 2013 • 23

Van den Heuvel Logistiek • Uden

Tekst: Melissa van der Beek

Derde uitbreiding in

4 jaar Dat Valeres Industriebouw snel kan schakelen, laat het bouwbedrijf uit Best zien bij de bouw van het nieuwbouwmagazijn van Van den Heuvel Logistiek. Op 3 december vorig jaar startte de grondwerken, terwijl de partijen pas een week eerder het contract hadden ondertekend. Ondanks de vorst, sneeuwen regenval in de bouwperiode zaten de werkzaamheden er in de week van 18 maart voor Valeres alweer op en op dit moment is het magazijn met een oppervlakte van 6.800 m2 in gebruik.

Dat het project zo soepel verloopt zit hem met name in de goede voorberei ding. Projectleider Thijs Adriaans van Valeres legt uit: ‘We hadden alle werk tekeningen al uitgewerkt, dus toen we groen licht kregen konden we direct onze onderaannemers en leveranciers aan het werk zetten. De fundering en het met een gasbetonwand brandwerend scheiden van het magazijn vonden als eerste plaats.’

Casco bouw Valeres neemt graag het hele bouw traject uit handen: van de aanvraag van vergunningen, subsidies, het ontwerp en bouwplan. Hoewel het bedrijf dus het liefst vanaf de voorbereidingsfase aan tafel zit bij een opdrachtgever, liep het in dit geval anders. ‘Voor Van den Heuvel verzorgden wij alleen de cascobouw van het energiezuinige nieuwbouwmagazijn.

De E- en W-installaties en de laadkade voerde Van den Heuvel in eigen beheer uit na onze oplevering.’

Makkelijker en sneller Adriaans is tevreden over het verloop van het project. Het contact met de op drachtgever verliep prettig en de bouw vergaderingen leverden geen problemen op. ‘Als we met goede argumenten kwamen voor kleine wijzigingen in het bestek dan stond de opdrachtgever daar voor open. Zo is door ons het funderings concept aangepast waardoor er snel ler en efficiënter gewerkt kan worden.’ Voor Van den Heuvel Logistiek is het de derde uitbreiding in 4 jaar tijd. In 2009 heeft de logistieke organisatie een nieuw distributiecentrum laten bouwen en in 2010 volgde een uitbreiding van het warehouse. Met deze derde uitbreiding beschikt het bedrijf, dat gespecialiseerd

Met deze derde uitbreiding beschikt het bedrijf over meer dan 30.000 m2 warehouse en 60 laaddocks

Opdrachtgever Van den Heuvel Logistiek bv, Uden

E-installaties Elektro Service Gemert, Gemert

Bouwprogramma uitbreiding bedrijfsgebouw (6.830 m2)

Ontwikkelaar Van den Heuvel Logistiek bv, Uden

W-installaties Schaap Installatietechniek vof, Biddinghuizen

Bouwperiode december 2012 - maart 2013

Aannemer Valeres Industriebouw bv, Best IndustrieBouw • mei 2013 • 24

Leverancier sandwichpanelen Kingspan bv, Tiel

Bijna 7.000 m2 in drie maanden

is in 24-uurs distributie in de Benelux en warehousing, over meer dan 30.000 m2 warehouse en 60 laaddocks.

Bierblikjes Op de vraag of er dan echt helemaal niets tegenzat, antwoordt Adriaans na enig nadenken: ‘Nou, eigenlijk wel. We hebben veel hinder gehad van de sneeuw die begin februari viel. Op dat moment waren wij net met de mon tage van de stalen dakplaten bezig. De sneeuw bleef ook een tijdje liggen en om verder te kunnen, hebben we de sneeuw eraf moeten schuiven. Met mankracht en een veger. Dat was erg arbeidsintensief. Toen we vervolgens begonnen met de dakbedekking heeft het een hele week geregend. Maar ja, dat weet je als je in deze periode van het jaar bouwt.’ De druk was groot, omdat er in de nieuw

bouw opslag van miljoenen lege bierblik jes gepland stond. Deze blikjes worden bij Van den Heuvel opgeslagen totdat ze op een andere locatie afgevuld worden.

Industriebouw b.v. Postbus 204 5680 AE Best www.valeres.nl

IndustrieBouw • mei 2013 • 25

Foto: Ries van Wendel de Joode/ wereldfotograaf.nl

IndustrieBouw • mei 2013 • 26

Vakwerk Na meer dan twintig jaar leegstand en een ingrijpende verbouwing die begon in de zomer van 2011 nadert de voltooiing van de grote verbouwings operatie van Het Energiehuis in Dor drecht. (zie uitgebreide beschrijving in editie 1 van 2013). Stap voor stap worden de verschillende onderdelen van dit Huis voor de Podiumkunsten opgeleverd door hoofdaannemer Van Wijnen Dordrecht. Enkele uren voor de opening van Grand Café Khotinsky zijn Nick Barto (links), Olanzo Kingsale en Meindert Los (op de hoogwerker) van Van Wijnen nog bezig met het aanbrengen van de laatste kitvoegen. Op 20 juni vindt de officiële opening plaats van Het Energiehuis. Vakwerk is een fotorubriek waarin Ries van Wendel de Joode vaklieden op de bouwplaats in beeld brengt. Vakwerk dus.

IndustrieBouw • mei 2013 • 27

Toekomstbestendige stimulans voor

breedte- en

Haarlemmermeer bevordert de breedte- en topsport met de komst van het Huis van de Sport. Slangen + Koenis Architecten maakte het ontwerp van het 150 meter lange en 60 meter brede sportcomplex. Het gebouw in Hoofddorp, dat volgens planning eind 2013 wordt opgeleverd, herbergt vier zwembaden, een sporthal met 1.500 tribuneplaatsen, een turncentrum en aanvullende ruimtes zoals horeca, fitness, sauna, kantoren en kinderopvang. De nieuwbouw met hybride draagconstructie bevat veel energie- en waterbesparende voorzieningen.

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen

Aan de zuidkant van Floriande en grenzend aan het toekomstige Park21 verrijst het sportcomplex Huis van de Sport. Dit gebouw vormt een onderdeel van het project Zuidrand. Dat is een nieuwe wijk met 1.200 woningen langs de zuidwestkant van Hoofddorp. De gemeente Haarlemmermeer, waar Hoofddorp toe behoort, bevordert de breedte- en topsport vanwege de sociale binding, de volksgezondheid en de naamsbekendheid. De lokale breedtesport wilde al een tijd een nieuw sportcomplex, omdat de bestaande accommodaties uit hun jasje groeiden. Hiernaast investeert de gemeente in topsport omdat de regio geldt als één van de grotere talentengebieden van NoordHolland. Vaessen Algemeen Bouwbedrijf

Opdrachtgever gemeente Haarlemmermeer

E-Installateur TES Tilburg bv, Tilburg

Kavelgrootte 37.000 m2

Architect Slangen + Koenis Architecten

Loodgieter en leidingwerk Gebr. Sneeboer bv, Wervershoof

Bruto vloeroppervlakte 20.000 m2

Ontwikkeling en uitvoering VOF Huis van de Sport (Vaessen Algemeen Bouwbedrijf en Sprangers Bouwbedrijf)

Bouwprogramma vier zwembaden, sporthal, turncentrum, horeca, fitness, sauna, kantoren en kinderopvang

Parkeerplaatsen 675

IndustrieBouw • mei 2013 • 28

Hoofddorp • Huis van de Sport

topsport

en Sprangers Bouwbedrijf vormen samen de VOF Huis van de Sport.

Energie- en waterbesparing

Demontabel bouwen

Door allerlei voorzieningen krijgt het Huis van de Sport een EPC van 1,2. Naar verwachting is het energiegebruik 30% lager dan wettelijk voorgeschreven. Dit scheelt jaarlijks ongeveer 220 ton kooldioxide-uitstoot vergeleken met een traditioneel sportcomplex. Het dak, de gevel en de onderbouw zijn flink geïsoleerd. De helft van de gevels krijgt zonwerend glas met een lage warmtetransmissie. Zo’n 400 m2 aan zonnecollectoren zorgen

Langgerekt complex in panorama. Van links naar rechts: turnhal, sporthal, entree, kantoren (met daarachter wedstrijdbad en recreatiebad), doelgroepenbad

voor de opwekking van warm tapwater. De verlichting in het sportcomplex komt van energiezuinige leds met aanwezigheidsdetectie. Ook het parkeerterrein wordt voorzien van ledverlichting. Ook komen hier laadpunten voor elektrische auto’s. Het vuilwater van de douches en de zwembadoverloopgoten wordt straks tijdelijk opgeslagen in geïsoleerde bufferputten, daarna gereinigd en hergebruikt. Dit bespaart water, maar vooral veel energie, omdat water niet opnieuw hoeft te worden opgewarmd. Hiernaast wint het Huis van de Sport straks ook warmte terug uit de luchtontvochtiging.

IndustrieBouw • mei 2013 • 29

Huis van de Sport • Hoofddorp Wedstrijdbad in aanbouw

Demontabele constructie In het gebouw staan de ruimten visueel met elkaar in verbinding. De eenvoudige gebouwstructuur bevordert de bezoekers om zelf hun weg te vinden. Alle ondersteunende ruimten liggen in de voorste gebouwzone als één verbindende streng, met daaraan gekoppeld de gebruiksfuncties zoals het zwembad, de sporthal, de turnhallen, de horeca en de kinderopvang. Het Huis van de Sport is grotendeels onderheid met funderingspalen. Ter plaatse van de zwembaden zitten trekpalen in de grond ter voorkoming van bezwijken van de kuipen door grondwaterdruk. VOF Huis van de Sport gebruikt voor de bovenbouw uiteenlopende constructiemethoden. Staalbouw wordt afgewisseld met betonbouw, geprefabriceerd of in-hetwerk-gestort. Houten liggers maken de overkapping van het zwembad mogelijk. Zo creëert de bouwcombinatie op een effectieve wijze een solide draagconstructie. En door slim te detailleren is het gebouw bovendien demonteerbaar en recyclebaar.

Prachtige schemer impressie van Slangen + Koenis

Loodgieters- en leidingwerk van formaat Loodgietersbedrijf Gebr. Sneeboer bv monteert in opdracht van VOF Huis van de Sport de riolering, de waterleidingen, de hemelwaterafvoer en het sanitair. In maart 2012 begon het bedrijf uit Wevershoof met de werkzaamheden op de locatie. Gemiddeld werken vijf mensen van het loodgietersbedrijf aan het sportcomplex. Het grootste deel van het loodgieters- en leidingwerk wordt in de kruipruimten verwerkt, de rest in verlaagde plafonds en leidingschachten. Projectleider Gerard Boon: ‘We begonnen met de voorzieningen voor de sporthal. Hierna kwamen de installaties in de turnhal en het zwembad. Nu werken we aan de waterleidingen, het sanitair en de hemelwaterafvoer van de horecaruimtes. 70% van alle installaties en leidingen hebben we al gemonteerd. Ik verwacht dat we eind 2013 opleveren. Het bouwproject zit vol energie- en waterbesparende slimmigheden. Zo wordt de teruggewonnen warmte van het douchewater gebruikt om het zwembad bij te verwarmen. Hiernaast gebruiken we een pluviasysteem; bij deze dakafmetingen is het goedkoper en sneller dan een traditioneel hwa-systeem. Het is een mooi en groot project. We zijn er trots op dat we hieraan meewerken.’

IndustrieBouw • mei 2013 • 30

Tekst: Carla de Koning

Ede • Toyota Material Handling Nederland

De imposante voorgevel

Op de Stevinlaan langs de A12 bij Ede komt de hoofdvestiging van Toyota Materials Handling Nederland. De nieuwbouw op zichtlocatie kenmerkt zich door zijn duurzame aspecten en door de gevel van Corten staal.

Gerard Roseboom heeft zich namens Bruil Bouw het afgelopen jaar beziggehouden met de bouwtechnische uitvoering van het project. ‘Ik loop al behoorlijk wat jaartjes mee in het vak, maar toch is dit project weer uniek. Het nieuwe pand heeft een grote omvang waarin meerdere func ties worden ondergebracht. Bovendien krijgt het pand een bijzonder uiterlijk door de Corten stalen gevel – in deze schaal toepassing uitzonderlijk in Nederland.’

Vlechtmotief Het gebouw is ontworpen in een U-vorm: in de linker- en rechtervleugels zijn de kantoorunits gevestigd, daartussen liggen showroom en werkplaatsen. Op 12 meter hoogte (de derde verdieping) worden de vleugels met elkaar verbon den. Bovenop deze verdieping komt een daktuin van 15 bij 60 meter. De gevel van Corten staal is dé blikvanger. De (schijn) gevel komt 60 tot 70 centimeter voor de

cascogevel te staan. In de vrije tussen ruimte is plaats voor bijvoorbeeld het wassen van de ramen. De gevel bestaat uit elementen van 90 centimeter met een doorlopen vlechtmotief. Het vlecht werk van Corten staal zorgt voor con tinu veranderend effect op de gevel. Het metaal roest niet door, is zonder verdere corrosiebescherming te gebruiken, en dus duurzaam. Andere duurzame maat regelen zijn de PV-cellen op het dak voor

Gevel van Corten staal voor

Toyota

Opdrachtgever Toyota Materials Handling Nederland, Ede Architect Rempt Van der Donk Architecten, Rotterdam Bouwdirectie Cooper Feldman, Naarden

Zijaanzicht

Constructeur Pieters Bouwtechniek bv, Eindhoven

Bouwperiode april 2012 – voorjaar 2013

Hoofdaannemer Bruil Bouw, Ede

Bouwprogramma kantoor en bedrijfshal voor reparatie, onderhoud, showroom en stalling van vorkheftrucks en magazijntrucks

W-installaties Technisch Buro Pola, Zevenaar E-installaties Leertouwer bv, Barneveld

Bruto vloeroppervlakte 12.000 m2 IndustrieBouw • mei 2013 • 31

Voor al uw installatietechniek

Hengelder 19 6902 PA Zevenaar

Postbus 214 6900 AE Zevenaar

T 0316 - 52 43 51 F 0316 - 52 65 26

E info@pola.nl W www.pola.nl

Verwarming Loodgieterswerk Elektra Airconditioning Camerabewaking Telematica Inbraakbeveiliging Brandbeveiliging

Centrale hal met balie

Moderne en zeer energiezuinige klimaatinstallaties Technisch Bureau Pola Zevenaar verzorgt als totaalinstallateur in het nieuwe pand van Toyota naast water, gas en riolering ook de moderne VRV-verwarming/koelinstallatie en de luchtbehandelingsinstallatie. Elke ruimte, elke gebruiker is anders. Met het VRV-systeem kan iedere gebruiker zijn eigen klimaat instellen. Zo kan het systeem het ene kantoor verwarmen en het naastgelegen kantoor koelen. Bij het koelen wordt warmte uit de ruimte onttrokken en via het VRV-systeem daar gebracht waar het nodig is. De benodigde ventilatielucht wordt verzorgt door twee luchtbehandelingskasten die zijn voorzien van een warmtewisselaar om de warmte uit de af te voeren lucht te onttrekken en te gebruiken voor het opwarmen van de toe te voeren buitenlucht. Dit maakt het systeem zeer energiezuinig.

Op afstand Met een geavanceerd gebouwbeheersysteem kan Pola in Zevenaar de installaties controleren, beheren en monitoren. Als de storing niet op afstand te verhelpen is, stuurt men servicemonteurs naar Ede. Hierdoor blijft de overlast tot een minimum beperkt. De bedrijfshal wordt van hoog rendements gasstralers voorzien om gericht de warmte op de werkplekken te krijgen. Hierdoor is het niet nodig om de hele bedrijfshal van 9000 m2 te verwarmen. Pola is een totaalinstallateur met de focus op duurzame en energiezuinige installaties.

IndustrieBouw • mei 2013 • 32

Veel functies onder één dak, duurzaam en met een hoog afwerkingsniveau

Ede • Toyota Material Handling Nederland

opwekking van elektrische energie, een VRV-installatie (lucht-luchtverwarming en koeling) en energiebesparende bestu ringssystemen.

uit de Bruil-groep: dochteronderneming Coba leverde de gietvloer en tegellijmen. Dit is een mooi voorbeeld van de verbin dende kracht van Bruil.

De verbindende kracht van Bruil

Evenals de bouw krijgt de inrichting een hoog afwerkingsniveau met plaatselijk weer motieven die doorlopen in vloeren en wanden. Veel gebruikte materialen zullen bamboe en RVS zijn, natuurlijk, passend bij deze tijd waarin het aspect duurzaamheid een steeds belangrijke plaats inneemt. De totale opleve ring van het nieuwe pand is dit voorjaar.

Hoofdaannemer Bruil Bouw is actief in het volledige spectrum van utiliteits-, woningen betonbouw en neemt de totale bouwcoördinatie op zich. Of het nu gaat om nieuwbouw of renovatie. Met duurzaamheid houdt Bruil Bouw zich graag bezig en betrekt zoveel mogelijk producten van de eigen zusterbedrijven in het bouwproces. De kanaalplaat vloeren van de nieuwe Toyotavestiging komen bijvoorbeeld van Bruil EBM Beton in Veenendaal. Het totale prefab beton casco is geleverd door Bruil Prefab en de mortels zijn afgenomen van Bruil Beton & Mix. Ook de afbouwproducten komen

Kantoorgedeelte wacht op het aan brengen van de Corten stalen tweede huis. Rechts toont het bouwbord hoe het er straks uit gaat zien

IndustrieBouw • mei 2013 • 33

Heinz Innovation

getuigt van smaak en visie

Programma laboratoria, voorbereidingskeukens, presentatiekeukens, een proeffabriek, serviceruimte en kantoorfaciliteiten Bruto vloeroppervlakte 9.200 m2 Bouwperiode september 2011 – november 2012 Opdrachtgever Heinz, Pittsburgh Architect Tebodin, Den Haag Interieurarchitect DEGW, Londen i.s.m. Tebodin, Den Haag IndustrieBouw • mei 2013 • 34

Constructeur Tebodin, Den Haag Adviseur gebouwgebonden installaties Tebodin, Den Haag

E-installaties Van de Meerakker, Weert Sprinklerinstallatie: Aqua+, Goor Gevel Rocx Polux, Medemblik i.s.m. Rollecate, Staphorst

Adviseur E-installaties Tebodin, Den Haag

Glasdak en zonwering Colt, Katwijk (NB)

Adviseur akoestiek Mobius Consult, Delft

Interieur (keukens en laboratoria) Bouter, Zoetermeer

Hoofdaannemer Wijnen Bouw, Someren Gebouw gebonden installaties Verstappen van Amelsfoort, Nuland

Interieur (overige interieurelementen) Hubbers, Leuth

Nijmegen • Heinz Innovation Centre

Centre Heinz Innovation Centre Nieuwe Dukenburgseweg

In 1876 bracht Heinz zijn befaamde ketchup op de markt. In een glazen fles, want, zo luidde het devies: waar je trots op bent mag je laten zien. Nu, bijna anderhalve eeuw later, is dit motto nog altijd van kracht: bij de ontwikkeling van het Heinz Innovation Centre in Nijmegen zijn transparantie en openheid belangrijke thema’s.

Programma van Eisen, het ontwerp, de aanbesteding en de bouwbegeleiding.

Compact, transparant en open

In mei 2010 maakte Heinz de eerste plannen voor nieuwbouw aan de Nieuwe Dukenburgseweg in Nijmegen. Robert Stuart, projectmanager namens Heinz, is vanaf het begin bij het project betrokken. Hij vertelt: ‘In eerste instantie was er sprake van een R&Dfaciliteit van 2.000 vierkante meter. Gaandeweg het proces besloten we om op deze locatie de voor Europa belangrijkste onderzoeksen ontwikkelingsfaciliteit neer te zetten. Dit mondde uit in een gebouw van 9.200 vierkante meter met diverse laboratoria, voorbereidingskeukens, presentatiekeukens, een proeffabriek, serviceruimte en kantoorfaciliteiten.’ Heinz gaf Tebodin opdracht om het project van concept tot oplevering te begeleiden. Onder leiding van projectmanager Wouter Perry is Tebodin verantwoordelijk voor het

‘We hebben het gebouw ontworpen als een compact en transparant volume, waarin de verschillende ruimten zo veel mogelijk met elkaar in verbinding staan’, vertelt Perry. ‘De kern van het gebouw bestaat uit een ruim opgezet atrium met veel natuurlijk daglicht en lange zichtlijnen. De hoofdtrap, die zich tevens in deze open ruimte bevindt, verbindt de drie bouwlagen met elkaar en fungeert als ontmoetingsplaats.’ Stuart: ‘Bij Heinz vinden we het belangrijk dat onze medewerkers prettig werken in een creatieve omgeving. Zeker in een Europees Innovation Centre als dit, waar mensen uit verschillende landen in één gebouw samenwerken, is het faciliteren van spontane ontmoetingen cruciaal. De centrale trap en het restaurant bekleden hierin een spilfunctie. Ook door de invoering van het Nieuwe Werken, waarmee we optimaal gebruikmaken van het vloeroppervlak, stimuleren we natuurlijk ontstane ontmoetingen en besprekingen.’

Statement In het ontwerp is tevens veel aandacht besteed aan de wijze waarop het Innovation Centre zich in zijn omgeving manifesteert. ‘We wilden een statement maken’, aldus Stuart. ‘Met het ontwerp van de façade, een aluminium vliesgevel met afwisselend driedimensionale composietelementen en gekleurd glas, laat Tebodin zien waar Heinz voor staat: openheid, transparantie, oprechtheid,

Tekst: Patricia van der Beek

Maatwerk voor keukens en laboratoria In het Heinz Innovation Centre bevinden zich diverse keukens en laboratoria voor onder andere de ontwikkeling en kwaliteitsborging van de Heinz-producten. Voor deze ruimtes verzorgt Bouter bv de inrichting en grootkeukentechniek. ‘Een vernieuwend project als dit vereist maatwerk’, vertelt accountmanager Huub Lubbers van Bouter. ‘Vanuit deze gedachte initieerden we al in de aanbestedingsfase een aantal sessies met medewerkers van Heinz. Hierin maakten we inzichtelijk welke materialen en keukenapparatuur het beste bij hun wensen en behoeften aansluiten.’ Hoogwaardige kwaliteit en uitstraling In mei 2012 verkreeg Bouter opdracht voor de inrichting van de demokeuken, de culinaire keuken, de barinrichting, de proefkeuken, het bedrijfsrestaurant en de laboratoria. Lubbers: ‘Alle onderdelen zijn tot stand gekomen in overleg met de eindgebruikers. Solide constructies, kwaliteit, duurzame materialen, naadloze afwerking en een hoogwaardige uitstraling vormden de belangrijkste randvoorwaarden.’

Samenwerking en vertrouwen ‘Om dit prestigieuze project te realiseren, werkten alle partijen nauw samen’, vervolgt Lubbers, die blij is met het vertrouwen dat Heinz in Bouter stelde. ‘We zijn al meer dan dertig jaar toonaangevend in de sector grootkeukentechniek en dankzij de kennis en ervaring van onze specialisten hebben we een prachtig project neergezet. De medewerkers van Heinz zullen straks met veel p lezier in de nieuwe werkomgeving vertoeven.’

IndustrieBouw • mei 2013 • 35

Het faciliteren van spontane ontmoetingen cruciaal.

Een ruim opgezet atrium met veel natuurlijk daglicht en lange zichtlijnen

puurheid en duurzaamheid.’ Zowel composiet als aluminium zijn lichte, solide en kwalitatief hoogwaardige materialen. Bovendien is composiet upcyclebaar. Het kan na enkele nabewerkingen hergebruikt worden voor bijvoorbeeld kantoormeubelen. Perry: ‘Bij het ontwerpen van het gebouw zijn veel onderdelen verwerkt die passen binnen de visie van LEED en Cradle-to-Cradle. We hebben sterk gelet op energiezuinigheid, we gaan efficiënt om met materialen en creëren effectieve combinaties van materialen en constructies.’

Duurzame installaties Om het gebouw optimaal te laten functioneren, heeft Tebodin de installaties zo veel mogelijk geïntegreerd. Twee parallelle en communicerende systemen zorgen ervoor dat de energie in het gebouw wordt hergebruikt voor verwarming of koeling. ‘De verschillende ruimten helpen elkaar’, aldus Perry. ‘Zo wordt de

Bouter B.V. feliciteert Heinz

met haar nieuwe keukens en laboratoria en wenst haar goede zaken in het nieuwe pand ’57’!

realisatie van interieurs

IndustrieBouw • mei 2013 • 36

WWW.BOUTER.NL

Nijmegen • Heinz Innovation Centre Prins Willem-Alexander opende het nieuwe onderzoekscentrum van Heinz 18 april jongstleden

restwarmte uit de keukens gebruikt om andere ruimtes of het tapwater te verwarmen. Dit systeem is gebaseerd op het principe van een WKO-installatie, met als verschil dat de energie niet opgeslagen maar direct verdeeld wordt.’ Stuart voegt toe: ‘Efficiënt omgaan met energie, daar gaat het vooral om. Het gebouw heeft een geavanceerd energiemanagementsysteem, waarmee ruimten apart instelbaar zijn. Het ventilatiesysteem reageert op de hoeveelheid mensen en warmtelast in een ruimte. Het licht gaat pas aan als er mensen in de betreffende ruimte aanwezig zijn en wordt gedimd als er voldoende daglicht is.’ Andere energiezuinige en duurzame toepassingen zijn isolerende beglazing, zonwering, een mos-sedumdak, infiltratie van regenwater en vloerverwarming.

Slimme oplossingen Het gebouw, de gevel en de installaties (E en W) zijn in één pakket aanbesteed. Perry: ‘We kozen voor een traditionele aanbesteding met voorselectie. Op deze manier verzekerden we ons ervan dat degene met de beste prijs ook daadwerkelijk geschikt was om dit prestigieuze project uit te voeren. Wijnen Bouw kwam als beste uit de bus, zowel qua aanpak als prijs. Zij kwamen met slimme oplossingen als het aanleggen van een tijdelijke openbare weg, zodat ze de bestaande

weg als bouwweg konden gebruiken.’ Het Innovation Centre is volledig opgebouwd uit in het werk gestort beton en door Tebodin ontworpen Bubbledeck verdiepingsvloeren. Dit zijn betonnen vloeren waarin met lucht gevulde ballonnen zijn verwerkt. Hierdoor was er minder beton nodig voor de hoofddraagconstructie. Omdat de vloeren lichter zijn, waren er ook minder kolommen nodig.

Enthousiast ontvangen Op 30 november 2012 vond de bouwkundige oplevering plaats, eind januari 2013 namen de eerste medewerkers hun intrek in het nieuwe Innovation Centre. Stuart kijkt tevreden op het project terug: ‘Door een goede voorbereiding van Tebodin én een zorgvuldige, gezamenlijke selectie van de aannemer verliep het bouwproces soepel. Daar komt bij dat Heinz, de aannemers en Tebodin het werk goed onder controle hadden, zowel technisch als op het gebied van planning en logistiek.’ Perry voegt toe: ‘Complimenten ook voor de HSE-manager van Heinz, die met zijn “day 57” aanpak een zeer positieve uitwerking op de algehele veiligheid op de bouw had. Over het eindresultaat zijn we allemaal te spreken. Bovendien, en dat is eigenlijk nog belangrijker, is het Innovation Centre met veel enthousiasme ontvangen door de nieuwe medewerkers.’

Over Tebodin Tebodin bv is een multidisciplinair adviesen ingenieursbureau met een omzet van circa € 268 miljoen (2012). Tebodin biedt opdrachtgevers wereldwijd onafhankelijke services, op basis van de kennis en ervaring van 4.300 werknemers in de volgende marktgebieden: industrie, gezondheid en voeding, olie en gas, chemie, infrastructuur, vastgoed, energie en milieu. De onderneming beschikt over een netwerk van kantoren verspreid over West-Europa, Centraal-Europa en Oost-Europa, het Midden-Oosten, Azië en Afrika. Tebodin is onderdeel van Bilfinger Industrial Technologies GmbH, dat weer deel uitmaakt van Bilfinger SE, een internationaal opererende ‘engineering and services’ onderneming. www.tebodin.com | www.bilfinger.com

Smaakvol meubilair In het Heinz Innovation Centre draait alles om de hoogste kwaliteit. Ook het meubilair, een fraai stukje maatwerk van Hubbers, sluit naadloos aan op het hoogwaardige karakter van het AA-merk Heinz. In augustus 2012 kreeg Hubbers opdracht voor de engineering, productie en montage van een Corian receptiebalie, een balie op de tweede verdieping, kopieermeubels en diverse vaste meubelstukken. Emiel Mathijssen, directeur van Hubbers: ‘Vaste meubelstukken zijn onder meer banken, lockers en akoestische wandpanelen voor de stille werkplekken en overlegplekken.’

Respect voor ontwerp

Kwaliteit en flexibiliteit

Mathijsen vervolgt: ‘Een belangrijke randvoorwaarde in de engineeringsfase was dat we met respect voor het ontwerp tot degelijke producten kwamen met een hoogwaardig afwerkingsniveau. Dat is gelukt. Onze afdeling engineering heeft op basis van haar expertise een actieve inbreng gehad bij het vertalen van het basisontwerp naar gebruiksklaar meubilair.’ Het meubilair is grotendeels uitgevoerd in gelakt eiken en HPL. Het meest aansprekende meubelstuk is de Corian balie, die door de naadloze afwerking massief oogt.

Hubbers vertaalde de definitieve ontwerpen naar enkele mockups. Na goedkeuring hierop werden vrijwel alle onderdelen in de eigen fabriek vervaardigd. ‘Wij houden de productie bewust in eigen hand’, aldus Mathijssen. ‘Ten eerste omdat het onze core business is, maar ook om onze kwaliteit en flexibiliteit te waarborgen. En dat is heel belangrijk in een ambitieus project als dit, waarbij voortschrijdende inzichten bijna niet te voorkomen zijn.’ In december 2012 leverde Hubbers de eerste onderdelen, eind januari was het merendeel gemonteerd.

IndustrieBouw • mei 2013 • 37

Sorteer- en distributiecentra PostNL • Den Hoorn, Goes, Halfweg en Kolham

Identieke

depots PostNL ‘lean en mean’ gebouwd

De nieuwe sorteer- en distributiecentra van PostNL worden geken merkt door een een hoge mate van functionaliteit en doelmatigheid. Alles is erop gericht om zo snel en efficiënt mogelijk pakketten te verwerken. En zo veilig mogelijk. ‘Het zijn bijna bankgebouwen,’ aldus Marco van der Laan, directeur van bouwer Aan de Stegge Twello.

Opdrachtgever PostNL Real Estate bv, Den Haag

Aannemer Aan de Stegge Twello bv, Twello

Architect Aan de Stegge Twello bv, Twello

Bruto vloeroppervlakte ca. 5.500 m2 (bedrijfshal) en 500 m2 (kantoren)

Adviseur Infrasoil, Veenendaal IndustrieBouw • mei 2013 • 38

Tekst: Margot Visser

Bouwperiodes: Kolham: september 2012 - april 2013 Den Hoorn: november 2012 juni 2013 Goes: februari 2013 september 2013 Halfweg januari 2013 augustus 2013

Impressie van PostNL Kolham

Nederland gaat steeds meer over op winkelen via Internet. Dat zorgt voor een toename in het aantal pakketten wat bezorgd moet worden. PostNL zag zich daarom genoodzaakt een nieuwe logistieke infrastructuur op te zetten. De vier huidige sorteercentra en 37 distributiecentra worden vervangen door achttien depots. Vier depots, in Kolham, Den Hoorn, Goes en Halfweg, zijn in opdracht gegeven aan bouwer Aan de Stegge Twello. De depots zijn circa 6.000 m² groot, waarvan ongeveer 5.500 m² bedrijfshal en 500 m² kantoren. Ze zijn gebouwd in een U-vorm. In 2015 moeten alle nieuwe locaties in bedrijf zijn.

Foutenvrij pand Een mooie opdracht, vindt directeur Marco van der Laan. In 2012 werd de

bouwer gevraagd een prijs en een plan van aanpak in te dienen voor drie depots. ‘Een belangrijke eis van PostNL was dat elk gebouw identiek moest zijn. Doordat wij in 3D, met het BIM model, werken, konden wij die garantie geven. Vanuit de revisietekeningen van de zes al opgeleverde depots hebben wij een 3D-model gemaakt.’ Het overtuigde PostNL dat Aan

de Stegge Twello een foutenvrij pand kon opleveren. ‘En dat was voor hen minstens zo belangrijk als een goede prijs,’ vertelt Van der Laan. De depots kennen een zeer hoge mate van doelmatigheid, functionaliteit en veiligheid. ‘Alles is erop gericht om zo snel en efficiënt mogelijk pakketten te verwerken’, legt Van der Laan uit. ‘Het gebouw is van binnenuit ontworpen.

Toegang expeditieterrein

Nieuwe centra mede het gevolg van internetwinkelen

IndustrieBouw • mei 2013 • 39

Sorteer- en distributiecentra PostNL • Den Hoorn, Goes, Halfweg en Kolham

De sorteermachine is de basis. Daaromheen is als het ware een huid getrokken. Dat resulteert in een prachtig functioneel distributiecentrum.’ Duurzaamheid heeft een hoge prioriteit. ‘Het is een duurzaam gebouw met een hoge isolatiewaarde. Er wordt veel daglicht binnengehaald, wat onnodige verlichting beperkt. In elk geval verbruikt het weinig energie.’

Veiligheidsschillen

Foutenvrij bouwen

Veiligheid is van het grootste belang in het ontwerp. ‘PostNL bezorgt goederen van veel en weinig waarde. Klanten moeten erop kunnen vertrouwen dat hun pakket niet kwijtraakt. Dat kan alleen als de depots een hoge standaard van veiligheid en control hebben. Daarom kent het gebouw meerdere veiligheidsschillen. Het is bijna een bankgebouw.’ Voordat de panden in gebruik worden genomen, wordt uitvoerig getest of alle veiligheidsmaatregelen goed functioneren. Volgens de directeur komt het project op

veel meer aan dan puur een bedrijfshal neerzetten. ‘PostNL eist voortdurende auditing en terugkoppeling van informatie. Voor ons betekende dat overigens geen aanpassing van onze werkwijze, aangezien wij procesmanagement al heel strak hebben georganiseerd.’ Hij is erg trots dat PostNL de opdracht aan zijn bedrijf heeft verstrekt. ‘Na eerst een aantal depots met een andere bouwer gedaan te hebben, heeft PostNL gemeend dat het goed was een andere partij erbij te vragen. Wij zijn op de shortlist terechtgekomen als specialist in bedrijfspanden. Doorslaggevend was onze hoge mate van engineerend vermogen en onze procesmatige wijze van werken. Doordat wij met een 3D model werken konden wij in een vroeg stadium al veel aspecten aantonen.’ De bouw van de eerste vier locaties verloopt naar tevredenheid van de opdrachtgever. Aan de Stegge Twello is in gesprek met PostNL over nog een aantal te bouwen locaties.

ar 12 9 na 20 01 m a dF Ko i s ti c t a n g S Lo 11, l Ha

Snelle service en energie sparen op uw bedrijfsdeuren en dock equipment

www.novoferm.nl 088-8888220

IndustrieBouw • mei 2013 • 40

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen

Zwolle • Windesheimzwembad

BAM Utiliteitsbouw Regio Oost bouwt een nieuw sportcomplex op de Windesheimcampus in Zwolle. Het zogeheten Windesheimbad verrijst naast Gebouw-X, dat in 2011 verkozen werd tot BNA gebouw van het jaar. Wederom tekende architectenbureau Broekbakema voor het ontwerp, dat zich kenmerkt door hoge functionaliteit en aparte vormgeving. Dit uit zich onder andere in zwembaden met beweegbare bodems en een speels golfpatroon in de gevel. De aannemer verwacht het complex van 6.120 m2 in mei 2014 op te leveren.

Impressie wedstrijdbad

Modern indesheimbad W geeft campus impuls

Het nieuwe Windesheimbad vervangt het bestaande zwembad op de campus, dat gesloopt zal worden. BAM Utiliteitsbouw kreeg na de bouwvak van 2011 de opdracht om het bouwkundige deel te realiseren. ‘Het Windesheimbad wordt een multifunctioneel sportcentrum met drie zwembaden met beweegbare bodems, waaronder een rolstoeltoegankelijk therapiebad’, zegt Jeroen Schrage, projectleider bij BAM Utiliteitsbouw. ‘De

andere zwembaden zijn een instructiebad van 10 m x 20 m en een wedstrijdbad van 12,5 m x 25 m. De baden worden behalve voor studenten ook opengesteld voor doelgroep-, instructie- en schoolzwemmen. Behalve baden bouwen we ook ‘droge’ sportruimten zoals een judozaal, een fitnessruimte, verschillende therapieruimten en een grote klimhal. Het natte en droge gedeelte wordt straks gescheiden door een centrale hal.’

Opdrachtgever Christelijke Hogeschool Windesheim, Zwolle

Aannemer BAM Utiliteitsbouw Regio Oost, Zwolle

Bruto vloeroppervlakte 6.210 m2

Directievoering btb, Delft

Installaties (inc. waterbehandeling) Hellebrekers Technieken, Nunspeet

Architect Architectenbureau Broekbakema, Rotterdam

Prefab beton van den Berg Beton Elementen bv, Raalte

Bouwprogramma twee instructiebaden, therapiebad, judozaal, fitnesszaal, klimmuur en behandelcentrum

Het Windesheimbad; op de achtergrond Gebouw X

IndustrieBouw • mei 2013 • 41

Orthogonale constructie en golfpatroon

Ook voor kleur en structuur

www.vandenbergbetonelementen.nl info@vandenbergbeton.nl Tel: 0572-346777

Voor de fundering bracht de aannemer 376 heipalen van gemiddeld 16 m lengte de grond in. Dit gebeurde uiteraard buiten de tentamenweken, om de overlast te beperken. De zwembaden zelf bestaan uit in-het-werk-gestort gewapend beton. De toegang van de drie baden bevindt zich op de eerste verdieping en de bodem van de baden op de begane grond. Hierdoor heeft de verticale grondwaterdruk geen invloed en hoeven er geen trekpalen de grond in. De bovenbouwconstructie bestaat behalve uit prefab betonnen wanden en kolommen ook uit kanaalplaatvloeren en breedplaatvloeren met een druklaag. Door veel kant-enklare elementen te gebruiken verloopt de bouw relatief snel. De semi-transparante gevel krijgt een gevarieerde opbouw. Schrage: ‘Meest opvallend in de gebouwschil is de rand met betonnen wandplaten – viereneenkwart meter hoog boven het maaiveld – die een

Hoge bouwsnelheid en opvallende esthetiek met prefab beton Kist met wapening en noppenmat In opdracht van BAM Utiliteitsbouw engineert, produceert en levert Van den Berg Beton Elementen het prefab beton voor de bouw van het Windesheimbad in Zwolle. De prefabricage bevordert een snelle uitvoering. Naast ‘rechttoe – rechtaan’ elementen zoals 35 vierkante kolommen, 18 trappen en 3 bordessen levert het bedrijf uit Raalte ook 79 specials. Een deel van de binnen- en buitenwanden heeft behalve een witte kleur (corresponderend met het naastgelegen Gebouw-X) ook een opvallende structuur. ‘Ons werk behelst het tekenen en berekenen van de wapening en ook de productie en levering van het prefab beton voor het Windesheimbad, op basis van de berekening van de hoofdconstructeur’, zegt Marc Oude Veldhuis namens Van den Berg Beton. ‘Bijzonder zijn de betonpanelen met de noppenstructuur, die we in overleg met architectenbureau Broekbakema uitwerkten.

IndustrieBouw • mei 2013 • 42

De bekisting ontwikkelden we samen met NOE betonvormgeving, die de zeven kunststof matten leverde die we in de houten mal plakten. De 63 panelen in de twee gevels vormen straks samen een golfpatroon, een visuele knipoog naar de interne zwembaden. Doordat de noppen in diameter verschillen,

zoals de stippen van een zwart-wit foto, is deze verbeelding mogelijk.’ Naar verwachting zijn alle prefab betonelementen voor de bouwvak van 2013 gemonteerd. Oude Veldhuis zegt tot slot: ‘Wij vinden het een leuk project, waarbij we op een prettige manier tot de juiste keuzes zijn gekomen.’

Zwolle • Windesheimzwembad

golfpatroon creëert in de gebouwfaçade. De gevelelementen kennen een structuur met instulpingen die in diameter verschillen, zodat er patronen ontstaan.’

Het patroon in de gevelplaten zorgt voor een golfpatroon

De dakconstructie wordt hybride. Boven de zwembaden zitten straks gelamineer-

de houten liggers, die er niet alleen fraai uitzien, maar ook bestand zijn tegen het zwembadmilieu. De overspanning van de grootste liggers (1,5 m hoog en 18 cm dik) is ongeveer 19 m. Boven de overige ruimtes zit een staalconstructie.

Plannen en improviseren Het gebouw wordt opgericht volgens de principes van lean bouwen om faalkosten te beperken en voortgang te maken.

Overzicht op de bouwplaats

Voorafgaand aan de uitvoering hield de uitvoerder een planningssessie van een dag met de grote leveranciers en de onderaannemers om de werkzaamheden in grote lijnen af te stemmen. Hiernaast vindt er dagelijks een werkoverleg plaats, waarbij de uitvoerder met de verschillende bouwvakkers afstemt wat er precies gaat gebeuren, wie erbij betrokken zijn en welk materiaal nodig is. ‘We zijn nu volop bezig met de ruwbouw. Voor de

bouwvak moet het gebouw wind- en waterdicht zijn’, zegt Schrage. ‘De winterse vorst vertraagde het bouwproces. Deze verloren dagen haalden we grotendeels in door extra materieel in te zetten en aangepaste werktijden te hanteren. Soms moest er op zaterdagen worden gewerkt. Naar verwachting leveren we in mei 2014 op, zodat de studenten in september 2014 in de zwembaden kunnen plonzen.’

IndustrieBouw • mei 2013 • 43

Conference on Building Envelopes Faculty of Architecture TU Delft (NL)

Thursday 06. June 2013 Preliminary Program 8:45 Registration 9:15 Opening speech Ulrich Knaack/ Head of Department 9:30 – 11:00 Session 1 – Design Value Kees Kaan / Claus en Kaan Architecten, NL Mikkel Kragh / Dow Corning, Society of Facade Engineering, BE Alex de Jong / OMA Architects, NL 11:30 – 13:00 Session 2 – Performance Value Rudi Scheuermann / Arup Facades, D Matthias Rudolph / Transsolar Climate Engineering, D Jan Jongert / Superuse Studios, NL 14:00 – 15:30 Session 3 – Financial Value Jan van´t Westeinde/ MAB Development Nederland BV, NL Steffen Pekrul / Hochtief, D Gunhan Karakullukcu / Ularte Engineering and Manufacturing, TR 16:00 – 17:30 Session 4 – New Business Thijs Asselbergs / aTA architectuurcentrale, NL Alexandra den Heijer / TUD Real Estate Management, NL 17:30 - Discussion

The Future Envelope 7

Facade Value Organisation: Facade Research Group TU Delft Info: +31 (0)15 27 84094 / FutureEnvelope-BK@TUDelft.nl Registration: www.bk.tudelft.nl/futureenvelope, deadline 28. May 2013 IndustrieBouw • mei 2013 • 44

Location: TU Delft Aula Congress Centre Mekelweg 56 2628 CC Delft

(advertorial)

www.bouterwebshop.nl Bouter B.V., gevestigd te Zoetermeer, heeft begin 2013 een webshop geopend op het gebied van grootkeukenapparatuur: www.bouterwebshop.nl. Met deze webshop heeft u het gemak van online winkelen en bestellen. U kent Bouter B.V. waarschijnlijk al via de website www.bouter.nl. Een nadere introductie is dus niet meer nodig.

www.bouterwebshop.nl bevat een uitgebreid assortiment, denkt u hierbij aan vaatwasapparatuur, combi-steamers, koeling, kook- bak- en braadapparatuur, koffiezetapparatuur, etc. Bij alle producten vindt u een uitgebreide beschrijving en technische informatie. Het assortiment bevat uitsluitend kwaliteitsmerken waardoor een lange levensduur is gegarandeerd. U kunt tevens in de webshop terecht voor gebruiks- en reinigingsartikelen, zoals filterpapier, vaatwaspoeder, ontkalkingsmiddel, etc. Door de marktbepalende positie van Bouter B.V. worden de kwaliteits

merken tegen zeer acceptabele prijzen in de markt gezet. Wilt u de prijzen bekijken of wilt u bestellen, dan hoeft u zich alleen even te registreren. Voor projectmatige aanvragen kunt u terecht onder de tab klantenservice op de webshop. Ook kunt u zich aanmelden voor de periodieke nieuwsbrief. Om de opening van de webshop te vieren kunt u nu gebruik maken van de openingsactie! Ga naar de webshop om de actie te bekijken. Wij wensen u veel plezier met het shoppen in de Bouter webshop.

IndustrieBouw • mei 2013 • 45

Tekst: Sjoerd Meuleman

Bedrijfspand Zijderlaan • Stolwijk Aannemers met vaste opdrachtgevers mogen tegenwoordig de handen dichtknijpen. Zoals het Stolwijkse bouwbedrijf De Vries en Verburg dat met een nieuw bedrijfspand het zoveelste Zijderlaanse project realiseerde. ‘Het onderlinge vertrouwen is zo groot dat bouwvergaderingen niet eens nodig zijn.’

Bouwen zonder

vergaderen

Noem ze geen pure hallenbouwer, want daarmee doe je ze tekort. De Vries en Verburg bv uit het Zuid-Hollandse Stolwijk bouwt namelijk utiliteitsprojecten in elke soort en maat, uiteenlopend van scholenbouw en kantoren tot zorgcentra en ziekenhuiscomplexen. Maar ze maken dus ook distributiehallen, zoals in dit geval voor transporteur Zijderlaan uit Stolwijk. En daar is niks mis mee, zegt projectleider Harm Hogendoorn. ‘Wij nemen elk werk serieus, of het nu een megaschool betreft of een hal zoals hier. We staan bekend als een betrouwbare bouwer en dat willen we graag zo houden.’ En Hogendoorn weet hoe belangrijk vaste klanten zijn. Al vanaf het prilste begin prijkt het transportbedrijf op De Vries en Verburgs portfolio, en op vaste relaties – weet elk bedrijf – moet je zuinig zijn.

Praktisch

Pragmatisch rechthoekig

Twee overhead deuren volstonden

Bovenkerkseweg 2 2821 XV Stolwijk

Opdrachtgever Zijderlaan bv, Stolwijk Architect AM Architecten, Schoonhoven Hoofdaannemer Bouwbedrijf De Vries en Verburg bv, Stolwijk IndustrieBouw • mei 2013 • 46

E.mail.: eib.scheer@planet.nl Tel.: 0182-341362 Mobiel: 06-55755158

E-installaties Electro Installatie Buro Scheer bv, Stolwijk W-installaties Van der Hoeven Installaties, Stolwijk Bouwperiode november 2012 – maart 2013

De hal dient voor open overslag van uiteenlopende goederen. Het volstrekt rechthoekige bouwwerk staat op een locatie tussen twee bestaande panden in, waar voorafgaand aan de bouw een opstal moest worden gesloopt. De vloer is vanwege de slappe grond fors onderheid – 286 heipalen op 2.500 m2 – en kent een staalconstructie met een gemetselde plint en daarboven stalen gevelplaten. De betonvloer is in het werk gestort, gevlinderd en monolithisch afgewerkt. Het dak is van stalen dakplaten met daarop kunststof dakbedekking. Ook kozijnen en puien zijn bescheiden gehouden: het centrum is voorzien van slechts twee overheaddeuren, aangevuld met nog een vluchtdeur. Net als de buitenkant oogt de hal ook binnen even eenvoudig als praktisch: tussenvloeren en scheidingswan-

Bouwprogramma bedrijfspand Bruto vloeroppervlakte 2.500 m2

den ontbreken; het worden louter de stellingen die voor de inrichting zorgen.

Plannen De Vries en Verburg is een bouwbedrijf dat prat gaat op betrouwbaarheid. Afspraak is afspraak luidt het credo, iets dat al tot meerdere vaste opdrachtgevers heeft geleid. Hogendoorn: ‘Als wij – in alle bescheidenheid – ergens sterk in zijn, dan is het wel in halen van planningen. We hebben bijvoorbeeld knap last gehad van vorstverlet, vooral in tijden dat er moest worden gestort. Dat de planning toch gehaald kon worden, is voor een groot deel te danken aan de korte lijnen tussen de opdrachtgever en aannemer.’ Ter illustratie wijst hij op de overleggen die vrij informeel verliepen. ‘Bouwvergaderingen? Niet aan de orde geweest. Als er een keer iets niet helemaal duidelijk was, dan stapten we gewoon bij elkaar naar binnen.’ Een bouwproject zonder wekelijks vastomlijnde vergadering: een unicum inderdaad.

Scheer Elektra: vakbekwaam zonder poespas Sommige bedrijven doen niet hoogdravend, zijn no-nonsense in hart en nieren. Zoals Elektrobedrijf Scheer. De bouw kent zelf benoemde specialisten, alleskunners of juist bedrijven die zich met dergelijke kwalificaties helemaal niet bezighouden. Zoals Scheer Elektra BV uit het Zuid-Hollandse Stolwijk. Samen met steun en toeverlaat Gerrit van de Berg runt directeur Hans Scheer de zaak inclusief de calculatiewerkzaamheden, werkvoorbereiding en opdrachtvergaring. Tussen de bedrijven door blijkt hij een vakbekwaam meewerkend elektricien die – naar eigen zeggen – ‘aanpakt wat er langskomt’. ‘Je vraagt waarin ik mijzelf onderscheid? Ik houd niet zo van reclamische poespas. Al sinds de middelbare school ben ik elektricien, waarvan de laatste dertien jaar zelfstandig. Ik doe mijn werk zo goed als mogelijk en pak aan wat binnen mijn vermogen ligt. En dat doe ik blijkbaar goed, want de portefeuille is nog steeds gevuld.’

Service Bij die opdrachten zitten, althans voor een tweemanschap, ook grotere werken. Een daarvan is het logistieke centrum Zijderlaan. Scheer doet hier de complete gebouwgebonden elektrotechnische installatie, met onder meer binnenverlichting, buitenverlichting en de voeding voor de overheaddeuren en vloerverwarming van de hellingbaan. Ook maakt hij de krachtlaadpunten voor de robotheftrucks, een geavanceerd systeem dat stellingen geautomatiseerd aanvult c.q. leeghaalt. Vrijstaande woningen doet hij ook, net als uitbreidingen, renovaties of andersoortig verbouwingswerk. En de zaken gaan – als gezegd – nog steeds voorspoedig. Scheer: ‘Vooruit, eentje dan. Ik ben servicegerichter omdat we als klein bedrijf sneller kunnen schakelen. Want vandaag bellen, is morgen langskomen.’

Bouwbedrijf D E V R I E S E N V E R B U R G O N D E R D E E L

‘t Vaartland 8 2821 LH Stolwijk Postbus 59 2820 AB Stolwijk Telefoon 0182 - 34 17 41 Telefax 0182 - 34 24 75 info@devriesverburg.nl www.devriesverburg.nl

U W

VA N

D E

B U R G L A N D

Stolwijk

G R O E P

Kennis en daadkracht Bouwbedrijf De Vries en Verburg bouwt kantoren, zorginstellingen, scholen, bedrijfsobjecten en woningen. Al meer dan 25 jaar maakt Bouwbedrijf De Vries en Verburg het verschil door betrouwbaarheid, degelijkheid en vakmanschap.

V O O R T V A R E N D E

P A R T N E R

B I J

B O U W E N

IndustrieBouw • mei 2013 • 47

Distributiecentrum Inter Rutges • Montfoort

Vrij indeelbaar

distributiecentrum wacht op status Hollandse IJssel

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen

In opdracht van Inter Rutges realiseert aannemer Dijkham bouw een nieuw distributiecentrum in de gemeente Montfoort. De hal met garage behelst in totaal ruim 12.000 m2 en is straks in delen te verhuren. Onduidelijkheid over de bouwvergunning leidde tot aanpassingen in ontwerp en bouw.

tweemaal 475m² kantoorruimte. Verder is het complex voor zien van 12 loadingdocks met shelters en overheaddeuren. Ook zijn er 4 grote overheaddeuren naast de laadkuilen voor de bereikbaarheid van de hal met een vrachtwagen.

Vrij indeelbare ruimte

Zes van de twaalf loadingdocks, daarboven een kantoorunit

Eind 2010 kocht Inter Rutges, tegenover het bestaande onder komen, een bedrijventerrein van 19.500 m² dat behoorde bij een gefailleerde onderneming. De logistieke dienstverlener kon zo haar huisvesting uitbreiden langs de Hollandse IJssel. Bij de sloop van de gebouwen kwam er zo veel puin vrij dat hiermee onder de nieuwbouw en onder de bestrating een laag van 25 cm kon worden aangebracht. De 11 meter hoge nieuwbouw behelst een garage van 750 m² en 11.2000 m² opslagruimte, te huur in units van 2.800, 5.600, 8.400 of 11.200 m². De ver diepingsvloeren boven de expeditieruimte bieden plaats aan

Het distributiecentrum heeft een fundering van 2.200 vibro palen. Dijkham bouw koos hiervoor vanwege het grillige sonderingspatroon langs de Hollandse IJssel. Met de vibropalen, die variëren van 8 tot 18 meter, kon het bouwbedrijf gemakke lijk de verschillende aanlegdieptes realiseren. Marten Timmer, werkvoorbereider bij aannemer Dijkham Bouw: ‘De stellingen in de opslagruimte moeten recht staan zodat de heftrucks deze stellingen goed kunnen bevoorraden. Daarom is de begane grondvloer uitgevoerd volgens vlakheidsklasse 4. Een kolom arm staalskelet vormt de bovenbouwconstructie. Er is geen brandcompartimentering, wat de vrije indeelbaarheid ten goe de komt. Ook in de gevels en het dak komt veel staal voor. De dakopbouw bestaat uit geprofileerde stalen dakplaten, 110 mm steenwol isolatie en PVC dakbedekking – dat langer meegaat en onderhoudsvriendelijker is dan bitumen. De gebouwgevel kent een stalen binnendoosconstructie met daarin 130 mm steenwol en een stalen damwandprofiel aan de buitenzijde. De wand die het nieuwe onderkomen van Inter Rutges scheidt met een bestaand pand heeft een brandwering van 120 minuten, met 130 mm dik steenwol en vluchtdeuren van staal.’

Aangepast ontwerp en uitvoering Op 20 oktober 2011 vroeg architect Amnicus de bouwvergun ning aan. Op dat moment was het onduidelijk wanneer hierover uitsluitsel kwam en tot hoever nabij de waterlijn er gebouwd

Opdrachtgever Inter Rutges Group bv, Montfoort

E-installatie Kromwijk Electrotechniek bv, Woerden

Sprinklerinstallatie Trigion Brandpreventie bv, Woerden

Architect Amnicus Architecten bv, Nijkerk

W-installatie Gijsbertsen Installatiebedrijf bv, Putten

Bouwperiode april 2012 – april 2013

Constructeur Reijneveld Engineering bv, Scherpenzeel

Dak- en Gevelbeplating Hardeman | van Harten Dak & Gevelbeplating, Lunteren

Bouwprogramma werkplaats (750 m2) en hal (11.200m2)

Aannemer Dijkham bouw, Nijkerk IndustrieBouw • mei 2013 • 48

Specialist op vele vlakken

DIJKHAM bouw is dé specialist op het gebied van bedrijfshuisvesting. Met ruime ervaring en specifieke kennis binnen een breed scala aan sectoren, waaronder logistiek, productie, food, koel/vries, horeca, automotive en kantoren.

Nijkerk ■ 033 245 48 14 ■ www.dijkhambouw.nl ■

Distributiecentrum Inter Rutges • Montfoort mocht worden. Dit kwam doordat de status van de Hollandse IJssel (primaire kering of niet) ter discussie stond en staat. Dijk ham bouw begon in de tussentijd met de werkvoorbereiding. ‘Uiteindelijk kwam de bouwvergunning er, maar met een eis van het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden om 42 meter uit de waterlijn te blijven met de nieuwbouw. Na overleg wilde men dit terugbrengen naar 16,20 meter. Tot aan deze definitieve toestemming mocht er niet gebouwd worden in deze 42 meter lijn. We moesten de bouwvolgorde en het

constructief ontwerp daarom aanpassen, evenals de water voorziening voor de sprinkler. Door deze nieuwe bouwvolgorde ontstond er enige vertraging, verder is de bouw uitstekend verlopen in goede samenwerking met alle partijen.’ Het pand zal in het tweede kwartaal van 2013 worden opgele verd. Timmer besluit: ‘Als het Hoogheemraadschap een besluit heeft genomen over de status van de Hollandse IJssel en er een nieuwe vergunning is gegeven, kan het gebouw definitief worden afgebouwd.’

Advertentie 93 x 67_Opmaak 1 22-03-13 11:29 Pagina 1

Sprinklersystemen gekoppeld wegens ruimtegebrek Dé toonaangevende partner in brandveiligheid

www.trigion.nl

De juiste mensen op de juiste plek

Nieuwbouw Inter Rutges te Montfoort

Voor de bedrijfsbouw worden er in de basis 2 soorten metalen bouwsystemen toegepast, namelijk het metalen opbouwsysteem en het prefab systeem. Elk systeem heeft zijn eigen voordelen. Functionele eigenschappen als isolatie waarde, brandveiligheid en bouwsnelheid zijn belangrijke elementen in de bedrijfsbouw.

METALEN OPBOUWSYSTEEM PREFAB SYSTEEM

DUURZAAM RECYCLEBAAR

Specialisten in dak en gevelbeplating

Lage Veldweg 10, 6741 JL Lunteren T 0318 46 1551 F 0318 46 2116 E info@hardeman-vanharten.nl S www.hardeman-vanharten.nl

IndustrieBouw • mei 2013 • 50

Trigion installeerde in opdracht van aannemer Dijkham Bouw de sprinklerinstallatie voor de nieuwbouw van Inter Rutges. Tijdens de bouw werd, wegens ruimtegebrek, besloten om de watervoorziening van het bestaande pand te gebruiken. Met een grondleiding van circa 200 meter werd een koppeling gemaakt tussen de bestaande pompkamer en het nieuwe kleppenstation. Nieuwe sprinklerinstallatie

De sprinklerbeveiliging is aangelegd als gelijkwaardige brandwerende oplossing op basis van het Bouwbesluit. Door het toepassen van ESFR-sprinklers hoeven er geen sprinklers in de stellingen geplaatst te worden. Dit vergroot de vrije indeelbaarheid van het distributiecentrum en de diversiteit van de opslagmogelijkheden. Trigion raakte begin 2012 bij het bouwproject betrokken. Op basis van het uitgangspuntendocument van Brandexpert diende Trigion een offerte in, die tot de huidige opdracht leidde. Richard de Kuijer, projectleider bij Trigion: ‘Toen tijdens de bouw bleek dat de definitieve vergunning een kleiner perceel toeliet dan vooraf was ingeschat, bleek er geen ruimte meer voor de pompkamer en de watertank. Ik nam vervolgens met de klant en Brandexpert verschillende alternatieven door. De meest economische oplossing bleek het maken van een verbinding met de watervoorziening van het bestaande pand van Inter Rutges, 200 meter verderop. Een ondergrondse boring bracht uitkomst. Na het gereedkomen van de verbinding met de oudbouw, gingen we in week 50 van 2012 verder met de montage van de installaties in de nieuwbouw. Momenteel stellen we de brandbeveiligingsinstallaties [sprinkler-, brandmeld- en ontruimingsinstallatie; red.] in bedrijf, zodat begin april de installaties gecertificeerd kunnen worden.’ Een ondergrondse boring bracht uitkomst

Enschede • Medisch Spectrum Twente

Healing Environment Tekst: Jean Reijnders

Met een beetje fantasie lijkt het MST op een gespreide hand, met vier vingers dan

Opdrachtgever Medisch Spectrum Twente/ Projectbureau Nieuwbouw Architect IAA Architecten, Enschede Techniekconcept ARUP, Amsterdam

in hartje Enschede

Aan de Koningstraat in het centrum van Enschede gonst het van bedrijvigheid. Sinds medio 2012 wordt daar het grootste bouwproject van de regio gerealiseerd, Medisch Spectrum Twente, kortweg MST. Na voltooiing kan dit hypermoderne medisch cluster zich scharen onder de grootste niet-academische ziekenhuizen van ons land.

Adviseur constructies Bartels Ingenieursbureau, Enschede

Bouwperiode mei 2012 - augustus 2015

Huisvestingsadviseur ptg advies, Amersfoort

Bouwprogramma nieuwbouw Medisch Spectrum Twente (78.400 m2)

Aannemers Bouwcombinatie Dura Vermeer/ Trebbe/Te Pas Bouw - Installatiecom binatie Croon/Unica/Wolter & Dros

Terrein 23.000 m2 IndustrieBouw • mei 2013 • 51

Glazen stolp

Uitgangspunt bij het ontwerp van dit topklinisch ziekenhuis zijn de beginselen van het Healing Environment-concept: de gehele omgeving moet gericht zijn op een snel en grondig herstel van de patiënt. Toepassing van daglicht, uitzicht naar buiten, ergonomisch gebruik van ruimte, kleuren en verlichting zijn belangrijke ingrediënten van de “genezende omgeving”. De grondlijnen van

het MST lijken op de gespreide vingers van een hand. Over die vingers is een stolp geplaatst, zodat er zes atria ofwel binnenpleinen ontstaan. De ruimte in de atria is zo groot, dat men het gevoel krijgt zich in de open lucht te bevinden. Door deze bouwwijze kan veel daglicht doordringen in de kamers, zonder dat ze teveel worden opgewarmd. Behalve voor de ruimtelijke beleving van het gebouw zijn de atria ook belangrijk voor de beheersing van het klimaat, het ventileren en het verwarmen en koelen van de ruimte. Zo kunnen vrijwel alle ramen het hele jaar dag en nacht openblijven omdat ze uitkomen op een ruimte tussen binnen en buiten.

Uitgekiende routing Bij ingebruikname telt het MST zo’n 4.000 medewerkers die dan de zorg hebben over 620 bedden, inclusief het al in 2009 gerealiseerde aangrenzende Vrouw Kind Centrum. Voor langdurige opname zijn er 350 eenpersoonskamers. Het medisch

personeel is van begin af aan zoveel mogelijk betrokken bij het ontwerp van hun nieuwe ziekenhuis. Op alle afdelingen is de routing zodanig dat patiënten zonder omwegen snel hun weg kunnen vinden naar de plek waar ze voor hun specifieke behandeling en verzorging zijn moeten.

Duurzame klimaatregeling Om de energiekosten laag te houden, zal het MST primair worden gekoeld en verwarmd met behulp van betonkernactivering. Het hiervoor benodigde water wordt opgepompt uit honderd meter diep in de bodem liggende bronnen met koud en warm water. Deze duurzame vorm van klimaatregeling betekent een flinke reductie van het gebruik van fossiele brandstoffen.

Just in time Bouwcombinatie Dura Vermeer/Trebbe/ Goossen Te Pas Bouw is verantwoordelijk voor de uitvoering van dit unieke project, dat wordt gekenmerkt door louter

‘Aanpakken en niet moeilijk doen. Die mentaliteit spreekt ons wel aan’ Thuis in uw regio. Wolter & Dros is een creatieve en innovatieve partner die integraal en complementair technische installaties ontwerpt, installeert, onderhoudt en beheert. Als regionaal georiënteerd installatiebedrijf kan Wolter & Dros Warnsveld altijd snel, flexibel en effectief inspelen op uw wensen. www.wolterendros.nl/warnsveld Adv_FC_190x137_Industrie.indd 1

IndustrieBouw • mei 2013 • 52

Wolter & Dros. Techniek met karakter. 20-03-13 11:25

Enschede • Medisch Spectrum Twente

superlatieven. In totaal 1.200 vrachtwagens met betonnen onderdelen worden naar de bouwlocatie vervoerd. Daarnaast gaan nog eens 65.000 m2 kanaalplaatvloeren en 12.000 m2 breedplaatvloeren op transport naar hartje Enschede. Om alle bedrijvigheid in goede banen te leiden – het dagelijks werk in het pal naast de bouwplaats gelegen bestaande ziekenhuis gaat gewoon door – moet het logistieke team alle zeilen bijzetten. Er zijn nauwelijks mogelijkheden voor opslag, dus de materialen moeten just in time worden aangevoerd. De toeleveranciers verzamelen zich daarom op een locatie net buiten de stad en krijgen een seintje wanneer ze het bouwterrein op mogen rijden. Totnogtoe doen de uitvoerders hun werk voortreffelijk, aangezien het project nog geen enkele vertraging heeft opgelopen. Enschede kan eind 2015 bij de oplevering van Medisch Spectrum Twente de opening vieren van een van de modernste en grootste medische centra van ons land.

Materialen worden just in time aangeleverd op de bouwplaats, voor opslag is nauwelijks plaats

Elke patiënt krijgt boven zijn bed een infrarood-stralingspaneel

Unieke toepassing van stralingspanelen door Wolter & Dros Wolter & Dros levert een belangrijke bijdrage aan het hoge comfort dat toekomstige patiënten van het nieuwe MST zullen ervaren. De installateur plaatst onder meer stralingspanelen die een snel herstel bevorderen en tegelijkertijd de energiekosten drukken. Hoofd meet- en regeltechniek Louis Monfils is zichtbaar enthousiast als hij vertelt over de deelname van Wolter & Dros aan dit bijzondere project. ‘De nieuwbouw van het MST is een gelegenheid bij uitstek om ons van onze beste kant te laten zien. In een VOF, samen met Croon en Unica, mochten wij in 2011 het voorlopig ontwerp van ingenieursbureau Arup zelf uitwerken tot het definitief ontwerp. Daarbij hebben we zoveel mogelijk rekening gehouden met gebruikerswensen, met als uitgangspunt de principes van Healing Environment. In conventionele ziekenhuizen bijvoorbeeld, heerst een vrij hoge omgevingstemperatuur. Behaaglijk voor de patiënten, maar minder prettig voor verplegend personeel en bezoekers. In het MST

passen wij een compleet nieuw concept toe. De basistemperatuur in het ziekenhuis houden we relatief laag, waarbij het voor de verpleging prettig werken is. Elke patiënt krijgt boven zijn bed een infrarood-stralingspaneel, waarmee hij de temperatuur geheel naar eigen behoefte kan aanpassen. De warmtestraling is zodanig te bundelen dat alleen degene die in bed ligt de warmte ervaart, terwijl het bezoek tegelijkertijd heel aangenaam in een koelere zone kan vertoeven. Overigens hebben we dit nieuwe concept vooraf uitvoerig getest in een proefopstelling, zodat het beoogde effect gegarandeerd is.’ Wolter & Dros is doorlopend actief als installateur in het Medisch Spectrum Twente. In de afgelopen jaren zijn diverse nieuwbouw-

en renovatieprojecten gerealiseerd. Wolter & Dros is een innovatieve partner die graag meedenkt en streeft naar een optimale samenwerking vanuit aspecten als vertrouwen, betrokkenheid en het nemen van verantwoordelijkheid. Openheid, transparantie en pro-actief handelen zijn de basisprincipes van de aanpak van Wolter & Dros.

IR panelen van ThermIQ

IndustrieBouw • mei 2013 • 53

Energiegebouw en energiedistributie PWN • Andijk

Tekst: Sjoerd Meuleman

PWN energiegebouw past in plaatje

Voor de noodzakelijke aanvoer van stroom bouwt de Nijverdalse beton- en industriebouwer Hegeman bv het nieuwe PWN energiegebouw met een opstellingsruimte voor dieseltanks.

Impressie van productielocatie Andijk

Energiegebouw

PWN verzorgt de drinkwatervoorziening voor zevenhonderdduizend aansluitingen in Noord-Holland. In Andijk staat een van de productiestations; deze onttrekt water uit het IJsselmeer. Op dit moment wordt hier de laatste hand gelegd aan het energiegebouw met daarin vier compartimenten met generatoren. Hiervandaan wordt de stroom getransporteerd waarop de zuiveringsinstallatie uiteindelijk zal draaien. Vlak daarnaast bevindt zich een opstellingsruimte met daarin dieseltanks voor noodstroom in het geval van calamiteiten. Beide onderdelen komen tot stand in samenwerking met installateur Cofely uit Zaandam. Naar verwachting is het werk in april dit jaar klaar.

zegt Hegemans projectleider Ron Mulder. ‘Die gelijkgestemde uitstraling is een uitdrukkelijke wens van de opdrachtgever. Vaak wordt daar helemaal niet naar gekeken en telt alleen de functionaliteit. Wij zijn blij een gebouw als dit te mogen maken, omdat het laat zien dat ook uit industriebouw mooie projecten kunnen voortkomen.’ Artist impressions tonen alvast wat Mulder onder mooie industriële projecten verstaat: het complex oogt strak en modern, zonder dissonante elementen. Alsof voortdurend is gekeken hoe de bouwdelen het best bij elkaar passen.

Eenduidig Bijzonder voor een industrieel complex als dit is het eenduidige karakter ervan. Alleen daarom al zeer de moeite waard,

Opdrachtgever PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland, Velserbroek Adviseurs Royal HaskoningDHV, Amsterdam Witteveen+Bos, Amsterdam IndustrieBouw • mei 2013 • 54

Geveltegels De opdracht voor Hegeman was tweeledig. De olieopslagplaats bestaat uit een gefundeerde in het werk gestorte betonnen bak met een opbouw van stalen kolommen en dakplaten. Hieronder komen twee bovengrondse dieseltanks

Hoofdaannemers Hegeman Beton- en Industiebouw, Amersfoort Cofely Energy & Infra bv, Arnhem Oplevering november 2013

Een van de vier noodstroomaggregaten die per stuk 2200 kVA leveren

IndustrieBouw â&#x20AC;˘ mei 2013 â&#x20AC;˘ 55

Duurzaam omgaan met energie?

Cofely maakt ’t waar. U wilt energie efficiënter benutten en de uitstoot van CO2 fors beperken.

windenergie en energiebesparingsvoorstellen voor uw huidige installaties.

En u ziet ook graag uw energierekening dalen. De oplossingen van Cofely maken

Op die manier zijn we in staat voor onze opdrachtgevers een CO2 reductie

dit waar. Dat doen we met duurzame technologieën voor industrie, utiliteit en

te realiseren tot wel 60%. Wilt u weten wat onze oplossingen voor u kunnen

infrastructuur. Denk aan koude- en warmteopslag in de bodem, CO2 opslag,

betekenen? Kijk op www.cofely.nl voor meer informatie, praktijkvoorbeelden en

biomassa-centrales, het efficiënt gebruiken van rest warmte, zonne- en

de mogelijkheid om een persoonlijke afspraak te maken.

ver vooruit in duurzame technologie

Uw energievoorziening zorgeloos en 100% beveiligd

E-TEC: specialist op het gebied van noodstroomvoorzieningen • Noodstroomaggregaten • UPS-systemen • Verdeelinrichtingen • Service en onderhoud

Schuit 8A | 1724 BD Oudkarspel | Tel: +31 (0)72 5141 040

www.e-tecpowerman.com IndustrieBouw • mei 2013 • 56

Andijk • Energiegebouw en energiedistributie PWN

Technisch ontwerp: Royal HaskoningDHV In opdracht van PWN Technologies leverde Royal HaskoningDHV het technisch ontwerp en bestek van het energiegebouw en de energiedistributie voor de voorzuivering Andijk III. Daarnaast boden de specialisten van Royal HaskoningDHV ondersteuning aan het totale ontwerpproces. ‘In het energiegebouw vindt de schakeling en verdere distributie plaats van de binnenkomende 10 kV voeding’, vertelt projectleider Kees van Etten van Royal HaskoningDHV. ‘Om de continuïteit van de stroomvoorziening te garanderen, is de bekabeling naar de te voeden gebouwen als ring uitgevoerd. In het gebouw is ook de noodstroomvoorziening aanwezig.’

Constructieve berekeningen Royal HaskoningDHV maakte het construc-

Ondersteuning ontwerpproces

tieve ontwerp en het complete ontwerp van de installaties. Hierbij valt te denken aan de betonberekeningen en de tekenen rekenkundige uitwerking van de elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties. Van Etten: ‘Een van de uitdagingen binnen dit project is dat het energiegebouw gekoppeld is aan het bestaande elektriciteitssysteem van Waterwinstation Prinses Juliana (WPJ). Beide systemen moeten goed met elkaar communiceren om optimaal te functioneren.’

Binnen het totale ontwerpproces voerde Royal HaskoningDHV specialistische hydraulische berekeningen uit. Daarnaast dacht Royal HaskoningDHV mee over de aansluiting van de voorzuivering op de bestaande zuivering. ‘Constructieve samenwerking en afstemming tussen de verschillende partijen zijn op dit project cruciaal’, aldus Van Etten. ‘Vanuit die gedachte waren wij betrokken bij de toetsing van de ontwerpen van de andere ontwerpende partijen. Inmiddels is de ontwerpfase achter de rug en kunnen we terugkijken op een uitdagend, maar erg leuk en goed verlopen project.’

Aan de voorkant van het gebouw bevinden zich enkele vliesgevelpuien.

Trots op PWN’s Andijk3 PWN presenteert met Andijk3 een prachtige showcase voor de Nederlandse innovatiekracht op het gebied van watertechnologie. Een project waar we trots op zijn. Met goed partnerschap wil Royal HaskoningDHV bijdragen aan de ambities van klanten als PWN. We delen onze uitgebreide kennis, expertise en innovatiekracht graag om innovaties en projecten tot een succes te maken. Royal HaskoningDHV is een van Europa’s meest toonaangevende onafhankelijke ingenieurs- en adviesbureaus. We behoren tot de top 40 wereldwijd. Onze 8.000 professionals leveren hun diensten vanuit 100 kantoren in meer dan 30 landen.

royalhaskoningdhv.com

met een lengte van 18 meter en een diameter van 3 meter. Het energiegebouw zelf is vervaardigd uit een eenlaags prefab kolommenskelet bovenop een in het werk gestorte kelder. Die laatste dient voor het wegwerken van kabels en leidingen. Als vulling tussen de kolommen werd gekozen voor MBI metselwerk – stenen van beton en daardoor van een hoge van kwaliteit. De uniforme gevelafwerking bestaat uit roodbruine Keratech tegels op een achterconstructie van aluminium profielen. Aan de voorkant van het gebouw ten slotte bevinden zich nog enkele vliesgevelpuien.

Inpandig Hoe strak het een en ander aan de buitenkant er ook uitziet, primair gaat het er om wat binnen gebeurt. Inpandig is het vier meter hoge gebouw verdeeld in vijf delen. Vier daarvan fungeren als traforuimte, in de vijfde is de hoogspanning geïnstalleerd. Verder omvat de inrichting nog enkele toiletruimten. De vloer is afgewerkt met zand-

IndustrieBouw • mei 2013 • 57

Noodstroom voor ruim tien dagen Spanningsuitval is ondenkbaar voor een waterleidingbedrijf. Bij de nieuwbouw van de voorzuivering Andijk III van PWN is dan ook veel aandacht besteed aan de noodstroomvoorziening. E-TEC Power Management levert een installatie waarmee PWN bij spanningsuitval nog tien dagen lang water kan produceren, onafhankelijk van het openbare energienet. Eind 2012 kreeg E-TEC opdracht voor het ontwerp, de vervaardiging en installatie van een noodstroomvoorziening voor PWN Technologies. Robin Stoop, projectmanager bij E-TEC, geeft uitleg: ‘In het energiegebouw, dat door de bouwcombinatie Hegeman-Cofely wordt gerealiseerd, levert E-TEC vier noodstroomaggregaten van elk 2200 kVA. Daarnaast levert E-TEC de totale brandstofinstallatie voor deze noodstroomaggregaten, inclusief twee dieselopslagtanks van elk 120.000 liter. Verder levert E-TEC de totale generatorbesturing, van ontwerp tot inbedrijfstelling.’

Koeling en geluidsdemping Op de vraag waar in dit project de uitdagingen liggen, antwoordt Stoop: ‘De aggregaten

IndustrieBouw • mei 2013 • 58

vereisen een grote hoeveelheid koellucht. Om hierin te voorzien, zijn enkele grote lucht in- en uitlaten in het energiegebouw aangebracht. Dit vereiste een nauwkeurige afstemming met de bouwkundig aannemer.’ Een andere uitdaging betreft het geluid dat dergelijke aggregaten produceren. E-TEC levert speciale geluidsdempers, waarmee het geluid buiten de gevel tot het door PWN voorgeschreven niveau wordt teruggebracht. ‘Vanzelfsprekend hebben we aandacht voor de veiligheid van de installaties’, vervolgt Stoop. ‘Zo wordt de gehele brandstofinstallatie conform KIWA-eisen geleverd en geïnstalleerd. Vooraf zijn de risico’s geïnventariseerd en hiermee is in het ontwerp rekening is gehouden. Lekkage van

diesel in een waterwingebied is natuurlijk niet wenselijk.’

Samenwerking E-TEC heeft ruime ervaring in het leveren van noodstroominstallaties bestaande uit noodstroomaggregaten en/of UPS-systemen. Daarnaast is E-TEC gespecialiseerd in het ‘turnkey’ opleveren van datacentra en andere projecten waar noodstroomvoorzieningen noodzakelijk zijn. Het bedrijf weet als geen ander dat samenwerking de enige manier is om dergelijke projecten succesvol af te ronden. Stoop: ‘Omdat we binnen dit project betrokken zijn bij zowel het bouwkundige als het installatietechnische deel, zijn we aanwezig bij diverse multidisciplinaire bouwoverleggen. Samen met alle betrokken partijen bewaken we zo de kwaliteit en de voortgang van het werk.

Andijk • Energiegebouw en energiedistributie PWN

cement en vloertegels. De units zijn gescheiden met metselwerk, wederom van MBI betonsteen. Naast de al genoemde vliesgevelpuien omvatten de gevels nog enkele trafokozijnen. Deze zijn van Jazo en zijn van hetzelfde type als elders op het complex. Het dak bestaat uit stalen platen afgewerkt met kunststof dakbedekking. Er is gekozen voor een dichte uitvoering, dus zonder lichtstraten of dakvensters.

Luisteren Ondanks het veelvuldige ’s winterse vorstverlet is Mulder tevreden over hoe het werk verloopt. Het gebouw zit op schema; zonder onvoorziene tegenslagen zal de opleverdatum zeker worden gehaald. Verantwoordelijk hiervoor is de sfeer op het werk die Mulder als ‘bijzonder goed’ omschrijft. Partijen zijn bereid naar elkaar te luisteren, zonder veel strijd voor eigen belangen. ‘Belangrijk is begrip voor elkaar. Vanwege de complexe installaties zijn veel vergaderingen noodzakelijk die eigenlijk zonder uitzondering constructief verlopen. Dat heb ik wel eens anders meegemaakt.’

De Blesse: opslagtanks met toebehoren Tank- en Apparatenbouw De Blesse levert voor water zuiveraar PWN twee identieke dieseltanks die worden gebouwd met het KIWA keurmerk. Met een inhoud van elk 120 m3 zijn de tanks bovengemiddeld van omvang. Tank- en Apparatenbouw De Blesse bv is fabrikant en leverancier van opslagtanks voor brandstoffen en andersoortige industriële toepassingen. Met klanten in Nederland, Duitsland, België en Luxemburg behoort het bedrijf tot neerlands grootste leveranciers van KIWA tanks. Voor de nieuwe waterzuivering van PWN bestond de opdracht uit twee bovengronds te plaatsen dieseltanks met een lengte van 18 meter en een diameter van 3 meter. Beduidende groter dan gemiddeld, zegt bedrijfsleider Mient van der Merk. ‘De tanks op zich zijn niet bijzonder, wel de afmeting ervan. Ze worden door de installateur geplaatst op een door de aannemer gemaakte fundering.’

Proces

Adres: Konijnenbergen 1 8397 LL De Blesse Tel.: +31 (0)561 441 441 Fax: +31 (0)561 441 093 info@tabdeblesse.com

www.deblesse.com

OPSLAGTANKS APPARATENBOUW FUEL BOX

De Blesse vervaardigt de tanks met eigen personeel in het gelijknamige dorp De Blesse. Daar staat een goed geoutilleerde fabriekshal waar twintig lassers en spuiters dagelijks werkzaam zijn met de fabricage van opslagtanks. De tanks voor PWN zijn opgebouwd uit 9 rompdelen van 9 mm dik koolstofplaatstaal. Na het walsen worden de rompdelen samengesteld en de bodems op de cilinderkoppen geplaatst. Ook verzorgt het bedrijf zelf de afwerking van de tanks, in dit geval een drielaagse coating in de kleur grijs. Beter, volgens Van der Merk, ‘omdat het hele proces dan onder een en hetzelfde dak plaatsvindt. Wij coaten zelf omdat wij hiervoor niet afhankelijk willen zijn van n evenpartijen. Zo blijft de kans op miscommunicatie minimaal met bovendien besparing op transportkosten.’

IndustrieBouw • mei 2013 • 59

Werken op hoog niveau is werken met...

Access

Dit is het motto van het verhuurbedrijf van hoogwerkers dat tot voor kort door het leven ging als Van Oorschot Verhuur BV en sinds begin februari de naam heeft veranderd in Access Equipment BV. ‘De nieuwe naam past veel beter bij het internationale imago van onze onderneming en bij de professionele manier van werken die onze organisatie wil uitstralen’, zegt directeur Dennis de Raad.

Paul Hunold en Dennis de Raad

De onderneming uit het West- Brabantse plaatsje Made (bij Oosterhout/ Breda) bestaat in feite al sinds 2007. De nieuwe uitstraling van de verhuurspecialist is gepaard gegaan met een nieuw logo en nieuwe huisstijl. Alle bestaande klanten zijn inmiddels op de hoogte gesteld van de veranderingen. De nieuwe huiskleuren zijn oranje en antraciet. Ook de verhuurvloot is al voorzien van de nieuwe kleuren en de nieuwe naam van de onderneming. Wat er de laatste tijd ook is veranderd in de tenaamstelling van de onderneming en de huisstijl, het medewerkersbestand is gebleven. Naast directeur Dennis de Raad is Paul Hunold als bedrijfsleider het vaste gezicht voor de klanten. Hij regelt alle interne zaken en samen met De Raad zijn zij de vaste aanspreekpunten van de onderneming. Naast De Raad en Hunold functioneren nog de eigen technische dienst en de onderhoudsdienst, waarover later meer.

Depots Access Equipment BV werkt door heel Nederland. Naast de hoofdvestiging in Made beschikt de onderneming over een aantal steunpunten in het land. De Raad geeft een toelichting: ‘Ons sterke punt is dat we klanten altijd zeer snel kunnen bedienen vanuit deze depots. Binnen anderhalf uur zijn we altijd bij de klant, waar in Nederland hij zich ook bevindt. En mocht het onverhoopt om de één of andere reden toch niet lukken de klant vanuit het depot te bedienen, dan huren we via collega-verhuurbedrijven alsnog de benodigde machine in. Wij zijn ook altijd direct ter plaatse (maximaal twee uur door geheel Nederland) in geval van een noodsituatie. Soms worden we door een klant in paniek gebeld omdat er sprake is van zo’n situatie; wij kunnen het probleem dan direct oplossen. Ook al is het zaterdagavond elf uur. Onze externe

IndustrieBouw • mei 2013 • 60

servicedienst staat zeven dagen per week vierentwintig uur per dag paraat. Wij hebben niet zo lang geleden een calamiteit meegemaakt toen er rondom de oplevering van een winkelcentrum olie was gelekt op de splinternieuwe vloer en er materieel moest komen om de boel snel te reinigen: Niet direct onze core business maar wij zijn ervoor de klant te helpen het probleem op te lossen. Access Equipment BV verzorgt niet alleen het materieel zelf maar regelt ook het vervoer van de machines naar de plek van bestemming. Access Equipment BV heeft tevens een eigen technische dienst die zorgt voor alle onderhoud aan de vloot. Het machinepark voldoet aan alle geldende eisen en certificaties op technisch-, veiligheids- en arbogebied.

Vloot De vloot van Access Equipment BV bestaat uit modern materieel. Het gaat om telescoophoogwerkers, kniktelescoophoogwerkers, dieselschaarhoogwerkers, dieselschaarhoogwerkers rups, elektrische schaarhoogwerkers, elektrische kniktelescoophoogwerkers, eenpersoons hoogwerkers, aanhanghoogwerkers, rupstelescoophoogwerkers, autohoogwerkers, spinhoogwerkers, vorkheftrucks, transport, evenement equipment ( zoals onder andere golfcars ) en bijzondere producten zoals speciale hijskranen. De Raad: ‘Qua werkruimte gaan we heel breed. Zo komt onze kleinste hoogwerker tot 5.80 meter, terwijl de hoogste de afstand van 43 meter weet te halen.’ De huur van de machines kan vanaf een dag tot meerdere weken of maanden.

Vervangend materiaal Via Access Equipment BV is het ook mogelijk om eigen materieel van onderhoud en keuring te voorzien door middel van een “Access servicecontract”. ‘Daardoor is de klant er altijd van verzekerd dat de hoogwerkers volgens de wettelijke voorschriften worden onderhouden en gekeurd. Er wordt uitsluitend gewerkt met speciaal opgeleide en gecertificeerde vakmensen. Ook bieden wij een vervangend materiaalservice aan. Zijn wij met de hoogwerker van de klant bezig, dan kan het werk gewoon

Nieuwe naam past beter bij uitstraling en internationaal imago

Equipment BV doorgaan met een hoogwerker uit onze eigen vloot. Wij informeren klanten graag over deze service en staan hen graag te woord.’

Access Equipment BV zet zich ook in voor opleidingen. De Raad: ‘Dit gebeurt in samenwerking met een erkend opleidingsbedrijf op locatie, bij ons op het bedrijf of op een één van onze vaste depots in het land.’

Concert, Vrienden van Amstel, Guus Meeuwis (Groots G), Symphonica in Rosso en diverse andere grote en kleine evenementen in Nederland en daarbuiten. De Raad: ‘Wij leveren niet alleen het materieel voor alle klussen die op hoogte moeten gebeuren, maar we denken ook mee over de opbouw van de podia. Zo kunnen we de klant vanaf het begin van de opbouw adviseren over welke machines hij het beste kan inzetten en welk materieel het meest geschikt is om bepaalde plekken te bereiken.’

Verzekeringen

Betrouwbaarheid

Access Equipment BV zorgt ervoor dat de klant tijdens de uitvoering van de werkzaamheden altijd goed verzekerd is. Zo zijn de klanten ingedekt tegen eventuele risico’s die zij met het materieel kunnen lopen. Klanten zijn WAM- en cascoverzekerd tegen de meest uitgebreide voorwaarden. De WAM premie is bij de huurprijs inbegrepen.

Access Equipment BV is natuurlijk lang niet alleen actief bij evenementen. De Raad: ‘Ook in andere branches hebben we het vertrouwen gewonnen van de klanten door onze kennis van zaken, betrouwbaarheid en vooral het meedenken met de klant. Zo bedienen we ook de bouwsector, de schildersbranche, glazenwassers, de installateursbranche, elektriciteitsbedrijven, onderhoudsbedrijven, woningbouwcorporaties, aannemers en diverse anderen. Wij kennen een zeer hoge graad van service. Zo gaan we altijd voor aanvang van een werk vrijblijvend naar de klant toe om hem te adviseren over de inzet van het meest geschikte materiaal. Wij kunnen dan namelijk meteen zien hoe hoog we moeten gaan en zorgen ervoor dat de klant exact de machine krijgt die toereikend is voor het werk, zodat hij niet bijvoorbeeld tien meter te kort komt of juist een machine huurt die te hoog reikt, waardoor hij teveel betaalt. Wij weten altijd waar wij over praten omdat wij helemaal zijn gespecialiseerd op ons vakgebied. Omdat wij weten wat de klant nodig heeft, kunnen we hem altijd helpen om zijn werk zo snel en efficiënt mogelijk op hoogte te kunnen maken. Wij houden hem op hoogte, en wij doen wat we zeggen.’

Opleidingen

Evenementen Access Equipment BV werkt al lang niet meer alleen in eigen land; er zijn een aantal Belgische en Duitse klanten en ook in Engeland is de onderneming actief geworden. De Raad licht dat laatste toe: ‘Dit heeft vooral te maken met onze evenementenafdeling, die goed is voor een groot deel van de omzet. Doen wat je zegt..!!! Daar draait het allemaal om.’ Een van de projecten van de afgelopen tijd waar Access Equipment BV bijzonder trots op is, is de dienstverlening rondom de opbouw van het Holland Heineken House in Londen, tijdens de Olympische Spelen in deze stad in 2012. De Raad: ‘Wij zijn bijzonder ingenomen met het feit dat men ons deze klus heeft toevertrouwd. Alle benodigde hoogwerkers, hijskranen, heftrucks, verreikers en ander materieel dat nodig was voor de opbouw, is door ons naar Londen getransporteerd.’ Access Equipment BV is ook al jaren betrokken bij de opbouw van North Sea Jazz Festival, Toppers in

Access Equipment Tel. 0162-671319 www.accessequipment.nl

Werken op hoog niveau, is werken met . . .

BRIELTJENSPOLDER 32F / 4921 PJ MADE / T +31 (0)162 - 671 319 / WWW.ACCESSEQUIPMENT.NL

IndustrieBouw • mei 2013 • 61

Dreefgebouw De huisvesting van het provinciebestuur van Noord-Holland, sinds de jaren dertig gevestigd aan het Houtplein en aan de Dreef in Haarlem, wordt grondig gerenoveerd. Medio maart is het vernieuwde provinciekantoor aan het Houtplein geopend. Op dit moment is de renovatie en nieuwbouw aan de Dreef in volle gang.

Bij de renovatie van het Dreefgebouw zal Heijmans uiteraard proberen zichzelf te overtreffen

herrijst

Het Dreefgebouw ligt naast het monumentale Paviljoen Weggelegen (wit)

Paviljoen Welgelegen aan de Dreef, behorend tot de top-100 van Nederlandse UNESCO-monumenten, is al in 2008 gerenoveerd. Van het naastgelegen Dreefgebouw wordt de voorgevel afgebroken en later weer in zijn huidige vorm herbouwd, omdat alleen zo wordt voldaan aan de duurzaamheidseisen die de Provincie stelt. Naast het behoud van de aanwezige allure en het groene karakter van de omgeving is duurzaamheid uitgangspunt bij de renovatie van het Dreefgebouw. Bij de voltooiing van het gebouw aan het Houtplein is men ruim binnen de planning en het budget gebleven. Er is een besparing op energieverbruik gerealiseerd van maar liefst 70%. Uiteraard is het streven om ook bij de renovatie van het Dreefgebouw vergelijkbare resultaten te behalen.

Historische kans Opdrachtgever Provincie Noord-Holland Architect Claus & Kaan Architecten, Amsterdam Aannemer Heijmans Utiliteit & Civiel

IndustrieBouw • mei 2013 • 62

Bouwprogramma drielaags kantoorgebouw met fietsenkelder Bruto vloeroppervlak 10.492 m2 (nieuwbouw) en 569 m2 (renovatie) Bouwperiode medio 2013 - medio 2014

Claus & Kaan Architecten uit Amsterdam kreeg de opdracht om het Dreefgebouw als een feniks uit zijn as te laten herrijzen. Naar eigen zeggen is het voor hen een historische kans om een klein gebouw in oude glorie te herstellen, inclusief het groen eromheen. Ze hebben de gebruikers betrokken bij het ontwerp, waarbij de focus eerder lag op het fine tunen van de specifieke gebruikerswensen met een perspectief van zo’n 100 jaar, dan op een extravagante en dure vorm-

Haarlem • Dreefgebouw

Tekst: Jean Reijnders

Aan de achterzijde krijgt het Dreefgebouw een volledig glazen gevel

geving. Daarbij hebben ze ook terdege rekening gehouden met de duurzaamheidseisen. Duurzaamheid komt volgens Claus & Kaan echter niet alleen tot uiting in reductie van energiekosten, maar ook in slimme toepassing van materialen. Zo wordt het Dreefgebouw aan de achterzijde voorzien van een volledig glazen gevel. Dat betekent een besparing op kunstlicht, omdat het daglicht doordringt tot in het hart van het gebouw. Tegelijkertijd is er van binnenuit meer zicht op het groen. Een unieke zonweringsconstructie aan de buitenzijde van het gebouw springt slim om met zonnewarmte. In de zomer houdt die de warmtestraling van de hoogstaande zon buiten, terwijl de warmte van de laagstaande winterzon ongehinderd binnen kan.

deze aanpak alle werkzaamheden in de voorbereiding en de uitvoering, wat leidt tot verkorting van de bouwtijd. Net als bij het Houtplein maakt Heijmans ook bij het Dreefgebouw gebruik van energiezuinige materialen en technieken, zoals warmte-/koudeopslag, betonkernactivering, drievoudig isolatieglas en energiezuinige LED-verlichting. Het onlangs opgeleverde provinciekantoor aan het Houtplein kreeg als predicaat ‘meest duurzaam gerenoveerde kantoorpand van Nederland’. Bij de renovatie van het Dreefgebouw zal Heijmans uiteraard proberen zichzelf te overtreffen. Hoe dan ook, met deze duurzame en toekomst bestendige kantoorgebouwen kan de overheid geen beter voorbeeld geven.

Transparante werkwijze Heijmans, die de verbouwing aan het Houtplein heeft uitgevoerd, mocht ook de verbouwing van het Dreefgebouw voor zijn rekening nemen. Het werk is vooral aan Heijmans gegund omdat deze rekening houdt met de omgeving en overlastbeperkende maatregelen neemt. Zo past Heijmans een relatief stille techniek toe voor het maken van damwanden. Bovendien wordt niet traditioneel geheid, maar worden de palen in de grond geschroefd. Heijmans maakt bij deze opdracht gebruik van 3D-planningssimulatie en waarborgt een transparante werkwijze. Bovendien integreert

Julianaweg 147, 1131 DH Volendam Correspondentieadres: Postbus 104, 1130 AC Volendam Telefoon 0299-365160 Telefax 0299-369201 info@grootafbouw.nl www.grootafbouw.nl

Samenwerken zit in DNA Groot Afbouw Groot Afbouw is een totaalafbouwer uit Volendam die werkt voor veel grote aannemers in het hele land. Het bedrijf is gespecialiseerd in het maken van dekvloeren, stukwerk, binnenwanden, tegelwerk, spuitwerk en gevelisolatie, zowel de woning- als de utiliteitsbouw, nieuwbouw en renovatie. Samenwerken is het doel van Groot Afbouw. Klaas Keizer: ‘Wij willen over drie jaar tachtig procent van onze jaaromzet maken met vaste partners; we hebben met deze partners verbetertrajecten ingezet om alle processen continue te verbeteren

en van elkaar te leren. Wij stukadoren niet beter of goedkoper dan anderen. Het enige wat ik kan doen is zorgen dat onze processen perfect zijn. In voorbereiding, begeleiding en aflevering. Als die perfect zijn, wordt de prijs minder belangrijk. Ik kan nu makkelijker met een lagere prijs meegaan, maar bouw liever aan langdurige relaties. Dat lukt want – als alles goed gaat – wordt 2013 voor ons een prima jaar. En dat is echt gaaf!’

IndustrieBouw • mei 2013 • 63

De nieuwste hoogbouw torent uit boven de bestaande sportgebouwen

Woontoren op

campus

Opdrachtgever Vestia Rotterdam Stadswonen, Rotterdam Architect Studio Leon Thier Architecten, Den Haag Constructeur Leen Brak Bouwkundig Adviesbureau bv, Gouda IndustrieBouw • mei 2013 • 64

Adviseur installaties moBius Consult, Delft Projectmanagement Estrada Projecten, Rotterdam Aannemer Züblin Nederland bv, Vlaardingen

Bouwprogramma 372 studentenwoningen, horeca, sportfaciliteiten, fietsenstalling, commerciële ruimten over 17 bouwlagen Bruto vloeroppervlakte woningen 13.500 m2, overig 3.000 m2 Bouwperiode oktober 2011 – juni 2013

Een bruisend bolwerk van internationale studenten, dat moet het nieuwe U-gebouw op de campus van de Erasmus Universiteit Rotterdam worden. Het gebouw telt 17 bouwlagen. Op de begane grond komen sport- en retailfaciliteiten en op de 15 verdiepingen daarboven 372 studentenwoningen. Op dit moment is aannemer Züblin Nederland bv nog druk bezig met het project.

Rotterdam • U-gebouw

Funderingswerk voor het U-gebouw

Volop in ontwikkeling

Tekst: Melissa van der Beek

Woudestein Eind juni begint Züblin, dat behoort tot het internationale Strabag-concern, met een gefaseerde oplevering. ‘We liggen goed op schema. Het is de bedoeling dat de eerste lichting internationale studenten in het nieuwe academisch jaar in hun studentenwoning kunnen wonen’, laat hoofdprojectleider Ron Vijfvinkel van Züblin weten. Vijfvinkel en zijn team begonnen in oktober 2011 in opdracht van woningcorporatie Vestia Rotterdam Stadswonen met de bouw. Het U-gebouw

is ontworpen door Studio Leon Thier Architecten uit Den Haag. Vijfvinkel: ‘Op dit moment hebben we een proefwoning af. We kijken naar het schilderwerk en het tegelwerk, maar ook naar het sanitair. Is dat bijvoorbeeld wat we voor ogen hadden? We gaan hierbij erg in op de details. Als Vestia akkoord gaat, dan hanteren we dit als onze standaard. Zo weten wij waar we aan toe zijn en onze onderaannemers weten welke kwaliteitsstandaard er geldt.’

Campus Woudestein is volop in ontwikkeling. Zo is vorige maand de boulevard Erasmus Plaza opengegaan. Hier kunnen studenten, medewerkers en bezoekers van de universiteit wandelen, picknicken en chillen op een van de vele bankjes. Ook in aanbouw op het universiteitsterrein is het Erasmus Paviljoen. Hier komen een café-restaurant, studie- en werkplekken, een terras aan het water en een multifunctionele zaal voor evenementen. Ondanks alle bouwactiviteiten op de campus verloopt het bouwproject voor Züblin voorspoedig. ‘Ons bouwterrein is aan de oostrand van de campus. Het is een klein bouwterrein met veel niveauverschillen en dat vraagt om een goede logistiek. Zo is onze ingang om het terrein op te komen bijvoorbeeld ook onze uitgang. Dat betekent dat vrachtauto’s achteruit het terrein opkomen; hier komt goed overleg en een strakke planning om de hoek kijken’, aldus de hoofdprojectleider.

Fitnessruimte van 730 m2 Op de onderste bouwlaag van het Ugebouw zijn ondermeer een fietsenstalling en technische ruimtes te vinden. De hoofdentree van het nieuwbouwpand grenst aan de zojuist geopende Erasmus Plaza en geeft toegang tot een fitnessruimte van 730 m2. Op dezelfde verdie-

IndustrieBouw • mei 2013 • 65

U-gebouw • Rotterdam

Na valse start vertraging weer ingelopen ping komt een gezondheidscentrum, een fietsenmaker en zijn diverse commerciële ruimtes, die later verhuurd zullen worden. De woningen bevinden zich op de 15 verdiepingen daarboven. Veelal zijn dit woonunits voor 2 of 3 personen, waarbij keuken, douche en toilet worden gedeeld. Er zijn ook 26 clusters van 2 kamers waar de bewoners beschikken over een eigen keuken en de sanitaire voorzieningen delen. Op de 14e en 15e etage komen 34 zelfstandige kamers.

Oplossingsgerichte aanpak Züblin denkt graag mee met opdrachtgever en architect. Zo heeft het bouwbedrijf geadviseerd om de kunststof kozijnen niet van binnenuit, maar van buitenaf te plaatsen. ‘Dan weten we zeker dat ze wind- en waterdicht zijn.’

ALS IDEEËN WERKELIJKHEID WORDEN …

BOUWEN MET VISIE VRAAGT EEN VOORUITZIENDE PARTNER Een idee in de praktĳk omzetten, vraagt tĳd en visie. Er is diepgravende kennis, creativiteit en een intense samenwerking tussen verschillende partĳen voor nodig. De weg is dus lang, maar als vakbekwame en vooruitziende gids brengt Züblin zulke complexe bouwprojecten altĳd tot een goed einde. We kunnen dan ook steunen op meer dan een eeuw ervaring in utiliteitsbouw, industriebouw en civiele werken. Onze technische competentie staat als een huis en onze integrale aanpak maakt elke professionele projectrealisatie mogelĳk; vanaf het ontwerp, de financiering en de bouw tot en met de ingebruikname. Züblin is daarin wereldwĳd toonaangevend, een competente partner die sterke ideeën werkelĳkheid laat worden.

ZÜBLIN Nederland B.V. Burgemeester Van Lierplein 65 3134 ZB Vlaardingen Tel. +31 (0)10 445 1222 info@zueblin-nederland.com Huis van de stad Gouda

www.zueblin-nederland.com

IndustrieBouw • mei 2013 • 66 119466 STRABAG ADV ZUBLIN 190x137.indd 1

27/03/13 18:06

Horeca op de begane grond (beeld: Studio Leon Thier Architecten)

‘Stabiliteit waarborgen’ Bouwkundig Adviesbureau L. Brak B.V. is sinds 2010 bij de ontwikkeling en realisatie van het U-gebouw op de Erasmus Universiteit betrokken. Aan haar de taak om een dynamisch gebouw te construeren op een beperkte bouwruimte, waarbij ook nog voldaan moest worden aan een fors bouwprogramma en architectonische hoogstandjes. De onderbouw van het U-gebouw bestaat uit ruimten voor sport- en winkelfuncties, de bovenbouw uit woningen die zich deels in een overstek bevinden. Om de stabiliteit van dit 55 meter hoge gebouw te garanderen, rekening houdende met bestaande en toekomstige bebouwing, ontwierp Bouwkundig Adviesbureau L. Brak een paalfundering uit deels geheide en deels geboorde palen. Daarnaast is een verankerde fundering gemaakt van in het werk gestort hoogwaardig beton en grondankers. Ingenieur Rob Eijlers: ‘De stabiliteit van de onderbouw wordt verzorgd door de betonnen kolommen en balken, die van de bovenbouw door de betonnen wanden en vloeren. Het uitkragende deel rust op een plateau van betonnen balken en vloeren.’

Samenhang bewaken Bouwkundig Adviesbureau L. Brak was tevens verantwoordelijk voor het bewaken van de samenhang tussen de verschillende constructieve elementen. Eijlers: ‘Op basis van onze hoofdconstructie werkten de andere betrokken marktpartijen deelconstructies uit. Wij controleerden of de deelconstructies aan de constructieve uitgangspunten voldeden. Ook gaven we sturing aan de marktpartijen en droegen we bij aan de onderlinge afstemming.’ Met het betonnen casco inmiddels opgeleverd, zijn de belangrijkste taken voor Bouwkundig Adviesbureau L. Brak achter de rug. Wel blijft het adviesbureau tot aan de oplevering in september vanaf de zijlijn betrokken.

Het project had een lastige start, omdat er problemen met de fundering waren. ‘We kwamen erachter dat de in de grond gevormde heipalen niet allemaal de verwachte diameter hadden. Dit was een flinke tegenvaller. Wat je dan kan doen, is blijven hangen in de schuldvraag. Maar dat hebben wij niet gedaan. We zochten eerst naar een oplossing en daarna hielden we ons bezig met de schuldvraag. Het project heeft toen een paar maanden stilgelegen, maar door onze oplossingsgerichte aanpak konden we weer snel verder. De verloren tijd hebben we later weer grotendeels in gehaald’, zegt Vijfvinkel tot besluit.

IndustrieBouw • mei 2013 • 67

Rechtbank • Zwolle

Met recht een mooi staaltje

constructiewerk Alternatieven doorrekenen blijkt de moeite waard in tijden als deze. Een verbond van Dura Vermeer en Trebbe Bouw haalde de prestigieuze Zwolse rechtbank binnen dankzij onder meer een buiten het bestek om bedachte fundering. Goedkoper en met veel minder overlast.

De eerste en tweede verdieping (zittingzalen) zijn ’s avonds goed te onderscheiden van de bovenliggende (kantoor)verdiepingen

Opdrachtgever Rijksgebouwendienst, Den Haag

Adviseurs Royal Haskoning, Amsterdam

Architect Hootsmans architectenbureau, Amsterdam

Hoofdaannemer Dura Vermeer/Trebbe Bouw

IndustrieBouw • mei 2013 • 68

E-installatie Croon Elektrotechniek, Rotterdam

Toegangscontrolesystemen EAL (Electronic Application Laboratory), Apeldoorn W-installatie Wolter & Dros, Amersfoort Bouwperiode december 2009 - maart 2013

Tekst: Sjoerd Meuleman Beeld: Remco Bruggink

Crisistijden maken ondernemingen creatief, is een kreet die de laatste tijd veel te horen valt. En waarschijnlijk is dat ook zo. Felle concurrentie dwingt bedrijven tot inventieve oplossingen waaruit scherpere aanbiedingen voortkomen. Ook Dura Vermeer blijkt een bouwbedrijf dat aantoont te willen doorzoeken. Samen met Trebbe Bouw werd voor de inschrijving voor de Zwolse rechtbank een alternatieve en kostenbesparende fundering uitgedacht, waterglasinjectie, met uiteindelijk gunning als beloning. Aantrekkelijk voor de opdrachtgever –

Exclusieve trappen en balustraden Krepla Trappen Postbus 12 7730 AA Ommen

T 0529 - 469220 (alg.) W www.krepla.nl I info@krepla.nl

de Rijksgebouwdienst – was bovendien het vooruitzicht van weinig bouwoverlast, want heiwerk kwam niet voor.

nenhalen. En met succes, want behalve een stuk goedkoper is de methode veel omgevingsvriendelijker.’

De gehanteerde methode houdt in dat waterglas wordt geïnjecteerd tot een een meter dikke, grondwater afsluitende laag, waardoor fundatie op vaste grondslag mogelijk bleek en de oorspronkelijke gekozen onderwaterconstructie kon vervallen. Geen oplossing die even op een vrijdagmiddag werd uitgedacht, zegt Altie Bolt projectleider Dura Vermeer. ‘Elke aannemer weet dat bouwen in het water veel geld kost. Waterglasinjectie is vaker toegepast, maar niet eerder op een dergelijke schaal als hier. Je zult tegenwoordig diep in onderdelen moeten duiken, wil je opdrachten kunnen bin-

Huzarenstuk Het werk start met een tweelaagse kelder met buitenwanden van stalen damwanden. Hier bovenop verrijst het skelet dat is opgebouwd uit geprefabriceerde betonkolommen onder een eerste verdiepingsvloer van breedplaten. Tot zover weinig schokkends. Anders wordt het wanneer het casco overgaat naar vijf stel V-vormige en tien stuks rechte kolommen voor de opvang van de lagen 3 tot en met 5. Dura Vermeer construeerde hiervoor een betonnen rasterwerk (3,6 x 3,6 meter) over de gehele oppervlakte met een hoogte van 1,80 meter. Een con-

Indrukwekkende trappen en transparante balustrades van Krepla Trappen Voor de nieuwbouw van het Gerechtsgebouw in Zwolle maakte Krepla Trappen een twintigtal trappen, balustrades, vides, muurleuningen en vluchttrappen. De stijlvolle onderdelen zijn perfect afgestemd op de transparante architectuur en strakke uitstraling van het gebouw. ‘De balustrades zijn zonder leuningen uitgevoerd in glas’, vertelt bedrijfsleider Arjen Meerman van Krepla Trappen. ‘Ze zijn geheel in de vloer verzonken en gemonteerd in ons zelf ontworpen stalen klemsysteem. Hiermee boden we een sterke en prijsgunstige oplossing en gaven we het geheel een sfeervolle en strakke uitstraling.’

Verkeerszone naast de zittingszalen

Krepla Trappen maakte een verscheidenheid aan trappen. Van indrukwekkende, breed

uitwaaierende trappen met door glas afgescheiden loopgedeelten tot stalen witte steektrappen. Meerman: ‘De steektrappen hebben een dubbele trapboom voor de glasmontage van de balustrade. Zij zijn, net als de balustrades op het dakterras en de vluchttrappen, van hoge kwaliteit.’ In goede samenwerking met Dura Vermeer en Trebbe Bouw heeft Krepla Trappen de nieuwbouw afgerond. De renovatiewerkzaamheden zijn inmiddels van start gegaan.

IndustrieBouw • mei 2013 • 69

Access Control Voice Recording Mobiele Datacommunicatie R & D geörienteerde producent/partner binnen missie-kritische omgevingen Voice Recording (Referenten)

Access Control (Referenten)

Mobiele Datacommunicatie (Referenten)

● MIVB – STIB Brussel (BE)

● Univ. Ziekenhuis Gent (BE)

● 120 voertuigen Brandweer (BE)

● Rode Kruis Vlaanderen (BE)

● Europees Hof van Justitie Luxembourg (LUX)

● 400 voertuigen Brandweer (NL)

● Politie Gent (BE)

● 4.300 voertuigen Politie Nederland (NL)

● Police de Jodoigne (BE)

● Sabic Innovative Plastics Bergen op Zoom (NL)

● Theodoor Gilissen Bankiers

● Gasunie (landelijk systeem) (NL)

● 1.000 voertuigen ANWB Wegenwacht (NL)

● Luchthaven Schiphol (NL)

● Diverse Ministeries (NL)

● 630 voertuigen Voertuigberging (NL)

● Meldkamer Noord Nederland (NL)

● Erasmus Medisch Centrum Rotterdam (NL)

● 250 voertuigen Waardetransport (NL)

● Energiecentrum Petten (NL) ● Rijkswaterstaat Sluizenbeheer (NL) ● Diverse confidentiële projecten

● Academisch Medisch Centrum Amsterdam (NL) ● Diverse confidentiële projecten

● 200 voertuigen Justitiabelentransport (NL) ● Diverse confidentiële projecten

Doordat het gehele portfolio bestaat uit “eigen” producten onderscheidt EAL zich van andere leveranciers. Zowel soft- en hardware ontwikkeling als productie, wordt geheel in eigen beheer gerealiseerd. Hierdoor kan EAL zich volledig onafhankelijk in de markt op blijven stellen en kunnen wij ook altijd nakomen wat we met een klant afspreken. In tegenstelling tot anderen hoeven wij immers geen extra afspraken te maken met de uiteindelijke leverancier. Door deze opstelling en uitgangspunten is onze ontwikkeling ook zeer laagdrempelig en eenvoudig te benaderen.

Access Control - Voice Recording - Mobiele Datacommunicatie Electronic Application Laboratory

EAL (Apeldoorn) BV Molenmakershoek 14 7328 JK Apeldoorn Tel. : +31 (0)55 539 49 00 Fax.: +31 (0)55 539 49 01 Email: info@eal.nl Website: www.eal.nl

.e w w

n al.

Zwolle • Rechtbank Het indrukwekkende betonnen rasterwerk, in het werk uitgezet, bekist en gestort

structief huzarenstuk, meent Bolt. ‘De tweede verdieping is als het ware overgeslagen voor hoogte in de zittingszalen. Alle betonelementen zijn in het werk uitgezet, bekist en gestort. Echt heel bijzonder.’ Vanaf de derde laag vervolgt het gebouw met opgaand werk rond vier binnentuinen. Hier komen voornamelijk kantoren voor ondersteunend personeel.

Maatwerk Ook niet alledaags zijn de gevels van het gebouw. Tot de eerste verdieping bestaan ze uit geperforeerde aluminium beplating met daarachter glasspiegels. Daarboven start een klimaatgevel van beglaasde aluminium profielen met verticaal getande belijningen. Mooi maar bewerkelijk, omdat de kleinschalige elementen vrijwel zonder uitzondering in het werk tot stand kwamen. Bolt: ‘Het

is onmogelijk om een gevel als deze te laten prefabriceren. Elke hoek of aansluiting bestaat uit maatwerk, je zult dus alles in het werk moeten maken. En het zij gezegd: de gevelmonteur heeft fraai werk geleverd.’

Renovatie De oplevering heeft in maart van dit jaar plaatsgevonden. Enkele maanden later, in juni 2013, wacht beide bouwers echter een tweede klus, te weten de renovatie van het oude gedeelte. Dit bouwdeel dat direct grenst aan het nieuwe gebouw zal worden opgeleverd in oktober 2014. Ook voor de renovatie is beperking van overlast cruciaal, aangezien de justitiële werkzaamheden tijdens de verbouwing gewoon zullen doorgaan. Bolt: ‘Een aspect hebben we alvast laten zien: dat we kunnen bouwen zonder veel overlast.’

Impressie nieuwbouw; links de bestaande huisvesting

EAL ontwikkelt toegangscontrolesysteem voor Rijksoverheid Zuiltje met geïntegreerde kaartlezer Rijksgebouwen kennen nogal wat plekken waar niet zomaar iedereen mag binnenlopen. Om ongewenste personen te mijden wordt vaak gebruikgemaakt van elektronische toegangscontrolesystemen. Electronic Application Laboratory uit Apeldoorn, kortweg EAL, ontwikkelt en fabriceert zowel software- als hardwareoplossingen voor toegangscontrole, spraakopnameapparatuur en voertuigvolgsystemen. Een recent project was de toegangsbeveiliging van het nieuwe justitiegebouw in Zwolle. Onlangs is door de overheid een landelijk gestandaardiseerd concept geïntroduceerd: de rijkspas. Met deze pas kunnen rijksambtenaren zich toegang verschaffen tot gebouwen van de rijksoverheid. ‘Wij hebben de totale toegangscontrole en de zuiltjes met geïntegreerde kaartlezer voor dit toegangssysteem ontwikkeld, op basis van de veiligheidstandaard die door de rijksoverheid is geformuleerd’, vertelt Jean-Paul Vos, commercieel directeur van EAL. EAL werkte in dit project nauw samen met Croon Elektrotechniek. ‘Wij zijn zelf geen installateur, maar houden ons puur bezig met de engineering van

software en hardware in dit marktsegment. Deze opdracht hebben wij in onderaanneming van Croon gerealiseerd; dat is geen toeval want wij zijn preferred supplier van deze installateur. Dat heeft als voordeel dat wij heel vaak, zoals ook hier, al in het aanbestedingstraject mogen meedenken.’

Combinatieopdracht

de kous af. Tegenwoordig moet je accepteren dat je deel bent van de keten, zeker bij dit soort high end securityprojecten. Je moet een volledige betrokkenheid voelen bij de belangen van de klant. Van huis uit zijn we dat als familiebedrijf niet anders gewend. Wij staan met beide benen op de grond en halen het beste uit onszelf bij elk project.’

De beveiliging van rijksgebouwen staat of valt niet uitsluitend met toegangscontrole, maar is afhankelijk van alle schakels binnen het securityconcept. Jean-Paul Vos: ‘Dit project bij de Zwolse rechtbank was voor ons een combinatieopdracht. Naast het ontwikkelen van de toegangscontroleapplicatie hebben wij een softwarekoppeling gemaakt met het overliggende securitysysteem van Croon. Staat bijvoorbeeld een deur te lang open, dan zorgt die koppeling ervoor dat de juiste camerabeelden worden opgeschakeld en de intercomverbindingen worden gestart. Daarmee leveren wij een bijdrage aan het totale managementsysteem dat de beveiliging aanstuurt. Vroeger was het vaak zo, dat je als specialist alleen voor je eigen deelsysteem verantwoordelijk was en daarmee was

IndustrieBouw • mei 2013 • 71

Stijlvolle verrijking van de

Rotterdamse Rotter skyline In Rotterdam centrum, tussen de Boompjes en de Blaak, wordt een betonnen hoogstandje neergezet. De realisatie van 100Hoog, een stijlvol gebouw van letterlijk honderd meter hoog, betekent een waardevolle aanvulling op de Rotterdamse skyline en de dynamiek van de stad. Wonen, werken, winkelen en ontspannen komen hier harmonieus samen.

100Hoog aan de Wijnhaven, gezien vanaf de Regentessebrug

IndustrieBouw â&#x20AC;˘ mei 2013 â&#x20AC;˘ 72

Rotterdam • 100Hoog Tekst: Patricia van der Beek

en een hoge betonkwaliteit. Vanaf de negende verdieping zijn wanden van 25 centimeter dikte toegepast. Van Rossum: ‘De toren wordt traditioneel gebouwd volgens tunnelgietbouw. Uitdaging hierbij zijn de 47 verschillende woningtypen, waarvan sommige maar liefst drie beuken in beslag nemen.’

Afstemming

100Hoog is een ontwikkeling van Port au Vin CV, een samenwerking tussen AM en LSI. De uitvoering is in handen van BAM Woningbouw Rotterdam. Projectleider Kees van Rossum: ‘Het gebouw heeft 33 verdiepingen en biedt ruimte aan 152 ruime appartementen en luxe penthouses. De commerciële ruimten bevinden zich op de begane grond, de parkeerlagen op de eerste en tweede verdieping. Een bijzonder element is de daktuin, die op de derde verdieping wordt ingericht.’

Transparant laagbouwgedeelte met daarbovenop de ranke toren

‘Het is niet alleen de bouwwijze, maar zeker ook de locatie die dit project uitdagend maakt’, vervolgt Van Rossum. ‘Bij binnenstedelijk bouwen draait alles om planning en logistiek. Alle werkzaamheden worden zorgvuldig ingepland en op elkaar afgestemd. Van de aan- en afvoer van beton tot de draaibewegingen van de torenkraan. Grondstoffen en materialen worden just-in-time geleverd en verwerkt.’ Afstemming met de omgeving is er ook. Conform de gedragscode ‘Bewus-

Imposante penthouses

Thuiskomen Het ontwerp van 100Hoog is afkomstig van Klunder Architecten. Kenmerkend voor dit ontwerp is het transparante laagbouwgedeelte, met daarop de ranke toren. Op de negende verdieping bevindt zich een overstek, dat wordt ondersteund door een zestal kolommen. Duurzame materialen als houten gevelbekleding, metselwerk, aluminium kozijnen en glazen puien geven het exterieur een hoogwaardig karakter. Met de luxe entree, de variatie in woningtypen en het hoogwaardige afwerkingsniveau creëerde het architectenbureau een gevoel van thuiskomen.

Slanke, stabiele toren ‘De toren vormde in de constructiefase een behoorlijke uitdaging’, vertelt Van Rossum. ‘De crux zat hem in het engineeren van een stabiele toren met tegelijkertijd een slanke uitstraling. Uiteindelijk waren er 125 vibropalen voor nodig om het geheel in evenwicht te houden.’ Op de paalfundering is een funderingsplaat van anderhalve meter dik geplaatst. De toren is opgebouwd uit betonwanden van 40 centimeter dikte

Bruto vloeroppervlakte 22.927 m2 Opdrachtgever Port au Vin CV, Rotterdam Architect Klunder Architecten, Rotterdam Installatie duurzame energie Eteck Duurzame Energie, Waddinxveen

Aannemer BAM Woningbouw Rotterdam, Rotterdam Bouwprogramma Woontoren met 152 appartementen, commerciële ruimte en parkeergarage Bouwperiode december 2010 – oktober 2013

IndustrieBouw • mei 2013 • 73

100Hoog • Rotterdam

te Bouwers’ besteedt het bouwteam veel aandacht aan goede communicatie met de omgeving en de omwonenden. Zij worden continu op de hoogte gehouden van de voortgang van het project.

Trots Op de vraag hoe de werkzaamheden verlopen, antwoordt Van Rossum: ‘De ruwbouw is inmiddels gereed, afgelopen maart hebben we het hoogste punt bereikt. Met de afbouw, die de ruwbouw op de voet volgt, zitten we op de zeventiende verdieping. Onderdelen die we nog moeten realiseren, zijn de algemene voorzieningen, de centrale lifthal, de parkeergarage en de binnentuin. Eind oktober moeten we het geheel opleveren.’ Even leek het winterweer de planning te verstoren, maar door het aanbrengen van wintervoorzieningen konden de werkzaamheden zo veel mogelijk doorgaan. Van Rossum benadrukt dat het behalen van de deadline voor een groot deel te danken is aan het harde werk van zijn team: ‘Ik ben zeer trots op wat we hier met elkaar bereiken.’

Eteck levert duurzame warmte en koude in de woningbouw en de utiliteit, nu ook... ...bij 100 Hoog

Waar halen ze de energie vandaan? www.eteck.nl IndustrieBouw • mei 2013 • 74

Bouwvakker werkt aan het casco van een penthouse

Duurzame energie voor 100hoog In opdracht van BAM Woningbouw realiseert Eteck de installatie voor duurzame energie voor de appartementen van 100hoog. Het energiebedrijf draagt zorg voor de gehele WKOinstallatie: van het bronsysteem tot aan de thermostaat en de afleversets voor warm tapwater en ruimteverwarming/ koeling. Tevens verzorgt Eteck de aansluiting op het stadsverwarmingsnet en de exploitatie van het systeem. ‘Wij zijn sinds 2008 bij 100hoog betrokken’, zegt algemeen directeur Cees Verloop van Eteck. ‘In een voorstudie hebben we, vanuit onze kennis en kunde op het gebied van duurzame energiesystemen, onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van koude- en warmtetechnieken. In de daarop volgende aanbesteding verkregen we de opdracht voor ontwerp, uitvoering en exploitatie van de duurzame energievoorziening.’

Ontwerp en uitvoering In de ontwerpfase werkte Eteck nauw samen met het ontwerpteam van BAM Woningbouw. Verloop: ‘Belangrijk aandachtspunt was de afstemming tussen ons systeem en de stadsverwarming, andere infrastructuren en constructieve elementen. Het boren van de bronnen en het aanleggen van de leidingen vormen een logistiek huzarenstuk, aangezien deze zich buiten de bouwplaats bevinden.’ Een deel van het duurzame energiesysteem is intussen geleverd. De komende tijd worden de laatste afleversets geleverd, de bronnen geboord en de aansluiting op het stadsverwarmingsnet gerealiseerd. Eteck verwacht halverwege dit jaar energie te gaan leveren aan de eerste bewoners en parallel aan de bouw eind dit jaar volledig gereed te zijn.

Masterwallwanden

Masterwall

zijn volledig en oneindig recyclebaar

Vezelversterkt, waterafstotend en 100% recyclebaar zijn belangrijke kenmerken van Masterwall wandelementen. Dit maakt dat de blokken zeer duurzaam zijn. Voor het nieuwe kantoor The Edge aan de Amsterdamse Zuidas was dit van doorslaggevend belang, vertelt H. Meester van Masterwall. ‘The Edge wil de BREEAM Outstanding certificering halen. Maar twee gebouwen wereldwijd voldoen hieraan. Er worden dus zeer hoge eisen gesteld aan leveranciers wat betreft milieuvriendelijkheid.’ Tekst: Margot Visser

Kern van Masterwall wandelementen in gebouw The Edge

‘In de toekomst gaan wij statiegeld geven op onze wanden’

Een superieur produkt en een zorgeloos bouwconcept

· · · · ·

Bouwtijd verkorting Bouwen in de ruwbouw Efficiënte logistiek Brandwerende doorvoeringen Duurzaam bouwen

www.masterwall.nl T +31 (0)572 37 87 37 F +31 (0)572 37 24 61

De Masterwall producten voldoen ruimschoots aan deze normen. Daarnaast bieden ze ook een aantal andere voordelen. ‘Allereerst omdat wij een 3-in-1 blok aanbieden in plaats van drie verschillende blokken. Dat is logistiek gezien van groot belang in dit soort gebouwen. Een groot voordeel bleek verder dat ons product kan worden toegepast in de ruwbouw. Dat levert kostbare bouwtijdverkorting op.’ Masterwall levert en monteert de niet-dragende wanden in alle vaste kernen van het kantoor. In deze kernen komen toiletruimtes, keukens, MER-ruimtes, kokers en kanalen. Alle wanden zijn volledig en oneindig recyclebaar. Ze kunnen dus hergebruikt worden zonder dat de productkwaliteit terugloopt. ‘Dat maakt ook dat wij in de toekomst statiegeld gaan geven op onze wanden’, vertelt Meester. ‘Als een opdrachtgever op een bepaald moment zijn gebouw gaat herindelen en wanden moeten verdwijnen, dan willen wij ze graag terughebben. De klant krijgt de grondstofprijs terug.’ De wanden hebben minimaal een levensduur van 50 jaar en zijn daar door economisch zeer aantrekkelijk. Noemenswaardig zijn verder de nieuw ontwikkelde prefab leidingkanalen in de wanden voor plug and play elektra- en verwarming installaties, voor zowel utiliteit- en woningbouw. Frezen in de wanden is niet meer aan de orde. (http://www.youtube.com/watch?v=k8PnKVg4kq). Ook heeft Masterwall een nieuwe methode waarbij de wanden bovenaan schuin worden afgezaagd en opgevuld met flexibele mortel. ‘Dat geeft een hele goede aansluiting en bevat bovendien geen schadelijke stoffen’, aldus Meester.

IndustrieBouw • mei 2013 • 75

Tilburg Talent Square • Tilburg

Zestig appartementen

per week

Tekst: Patricia van der Beek

Bouwprogramma 705 studentenappartementen, 1.200 m2 commerciële ruimten Bruto vloeroppervlakte 23.500 m2 (eerste fase) Bouwperiode februari 2012 – juni 2013 IndustrieBouw • mei 2013 • 76

Opdrachtgever TBV Wonen bv, Tilburg Architect Bo.2 architectuur en stedenbouw, Tilburg Aannemer Van de Ven Bouw en Ontwikkeling bv, Tilburg

Het complex aan de Hart van Brabantlaan.

Nabij het centrum van Tilburg verrijst, in zeer hoog tempo, de eerste fase van Tilburg Talent Square. Met dit grootschalige appartementencomplex maakt Tilburg een van haar grootste ambities waar: een aantrekkelijke vestigingsplaats worden voor (internationale) studenten.

Installaties H.Ek Installatie Maatschappij bv, ’s-Hertogenbosch Geintegreerde datainstallaties Elspec, De Kwakel en Teleplaza, Tilburg Liftinstallatie Kone bv, Den Haag

Tilburg Talent Square is een nieuwbouwproject van in totaal 30.000 vierkante meter vloeroppervlakte, voornamelijk gericht op het huisvesten en faciliteren van studenten. De eerste fase omvat 705 studentenwoningen, waarvan 455 individuele appartementen en 250 groepswoningen. Op de begane grond bevindt zich de half verdiepte stallinggarage en circa 1.200 vierkante meter aan commerciële ruimten voor studentgerichte voorzieningen. De tweede fase, die naast de eerste fase gerealiseerd zal worden, bestaat uit twee woontorens waarvoor men nog een bestemming zoekt.

Eén van de drie torenkranen staat in de open kern van een toren

Van ontwikkeling tot oplevering De ontwikkelaar en bouwer van Tilburg Talent Square is Van de Ven Bouw en Ontwikkeling bv uit Tilburg. ‘Planvorming en uitvoering bevinden zich bij ons onder één dak’, vertelt bedrijfsleider Stef Polman. ‘Vanuit onze ontwikkelaarsrol hebben we de architect geselecteerd, de grond aangekocht, sloopwerken verricht en het plan verkocht aan TBV Wonen. Als aannemer zijn we verantwoordelijk voor de turnkey oplevering van het project.’ TBV Wonen is de eigenaar van de appartementen. Cardan, de Universiteit van Tilburg en SSH zijn eveneens bij het project betrokken.

Carrés en binnenpleinen Bo.2 architectuur en stedenbouw leverde het ontwerp van Tilburg Talent Square. Het Tilburgse architectenbureau creëerde vier bouwvolumes in hoog- en laagbouw en positioneerde deze in een carré rond een binnenplein. Polman: ‘Het complex ligt

vlak langs de spoorlijn, wat de nodige geluidsoverlast met zich meebrengt. Om dit geluid het hoofd te bieden, zijn de gevels aan de buitenzijde zo veel mogelijk gesloten en voorzien van isolerend glas. De entrees van de appartementen bevinden zich aan de geluidsluwe galerijzijde.’ De appartementen zijn ontworpen met duurzame materialen. Aan de buitenzijde zijn prefab betonnen spouwbladen, aluminium kozijnen en metsel-

Efficiënte, doordachte installaties Voor de 705 studentenwoningen van Tilburg Talent Square realiseert H.Ek Installatie Maatschappij de elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties. ‘In januari 2012 gaf Van de Ven Bouw & Ontwikkeling ons opdracht voor het complete installatiewerk, zowel E als W’, vertelt hoofdcalculator Jeroen Lodewijks van H.Ek. ‘Ons efficiënte installatieconcept voldeed het beste aan de vraag om met een financieel haalbaar voorstel te komen. Wij boden bijvoorbeeld convectoren aan in plaats van de in het installatie-advies voorgeschreven luchtverwarming. Ook voerden we van tevoren transmissieberekeningen uit, om beter inzicht te krijgen in de grootte van de convectoren, warmte units en distributieleidingen. Zo konden we een scherpe aanbieding maken.’

Van riolering tot pv-cellen Kort na de opdrachtverstrekking startte H.Ek met het aanbrengen van de installaties. Vanwege de tijdsdruk werd de engineering met twee teams aangepakt. Lodewijks: ‘Het elektradeel nemen we – compleet met PV-cellen, distributieleidingen, flatkasten en bemetering – vanaf de traforuimte voor onze rekening. Voor het glasvezelnetwerk verzorgen we de loze infra naar de appartementen. Voor het loodgieterswerk leggen we een compleet koudwaterdistributienet, inclusief bemetering naar de appartementen aan. Voor de warmtelevering in de appartementen installeren we de gemeenschappelijke stadsverwarmingsunits, inclusief warmtapwaterbereiding en bemetering.’

Postbus 3194 5203DD ’s-Hertogenbosch Afrikalaan 8

Website www.hekbv.com Twitter @HEKinstallaties

Een zorgvuldig doordachte logistieke aanpak met een zo hoog mogelijk prefabricage niveau van alle installatiedelen is doorslaggevend geweest in dit werk. ‘Als totaalinstallateur kun je hiermee het verschil maken’, aldus Lodewijks. ‘Hierdoor bereikten we een hoge kwaliteit, beperkten we de afvalstromen tot een minimum en vormde de strakke planning geen enkel probleem.’

IndustrieBouw • mei 2013 • 77

Tilburg Talent Square • Tilburg Impressie

werk voorzien. De gevels aan de galerijzijde worden gesloten met houtskeletbouw elementen en Eter Color gevelbeplating.

Tunnelgietbouw Bij de start van de bouw in februari 2012 stond de deadline al vast: in juni 2013, vlak voor de start van het nieuwe studiejaar, moeten de bouwwerkzaamheden gereed zijn. ‘Om deze korte bouwtijd te realiseren, passen we tunnelgietbouw toe’, aldus Polman. ‘Op de bouwplaats staan drie torenkranen, waarmee we drie bouwstromen realiseren. Zo kunnen we elke dag zes tunnels plaatsen. Dit komt neer op twaalf appartementen per dag en zestig appartementen per week. Omdat er drie bouwstromen zijn, worden alle materialen en bouwstoffen in drievoud aangevoerd. Dit vergt een zeer strakke logistieke afstemming met veelal just-in-time levering.’

Extreem project ‘In de 45 jaar dat ik in de bouw werkzaam ben, heb ik zelden zo’n extreem project meegemaakt’, vervolgt Polman. ‘Qua planning vormt dit werk een enorme, maar tegelijkertijd leuke uitdaging. We maken extra lange dagen, werken tijdens vakanties door en als het moet draaien we ploegendiensten. Ook tijdens de koude winterdagen zijn we zo veel mogelijk doorgegaan.’ Terwijl aan de ene kant van de bouwplaats nog dekvloeren gestort worden, zijn even verderop de eerste 150 appartementen al opgeleverd. Polman: ‘Als we dit tempo volhouden, ronden we de bouw volgens planning af en kunnen we in juli gaan inrichten. In augustus volgt de turnkey oplevering.’

Bedrijvenweg 14 1424 PX DE KWAKEL

Managed Solutions: alles door dezelfde kabel ‘Managed Solutions’ heet het overkoepelend netwerk voor onder andere internet-, RTV- én gebouwgebonden diensten. Het is ontwikkeld door system integrator Tele plaza en technologieleverancier Elspec en wordt toegepast in Tilburg Talent Square. Alles wordt aangeleverd over een en dezelfde glasvezelkabel. Infrastructuur voor internet, televisie, telefonie is voor veel gebruikers nog steeds een heikel punt; elke dienst heeft immers zijn eigen leverancier met dus ook een eigen kabel. Om hieraan een eind te maken ontwikkelden Elspec bv (onderdeel TKH Group) en Teleplaza een netwerk waar letterlijk alles doorheen gaat. René Henneman: ‘Het grote voordeel van Managed Solutions is keuzevrijheid. De klant betaalt een eenmalig netwerkbedrag en is daarna vrij in wat hij geleverd wil hebben en wanneer. Je kunt het vergelijken met hoe de energiemarkt werkt: één bedrijf functioneert als netwerkbeheerder, maar of de keuze op Nuon of Essent valt, is aan de gebruiker.’ Henneman is accountmanager bij Elspec, een bedrijf dat onder meer technologieën levert uit werkmaat-

IndustrieBouw • mei 2013 • 78

schappijen van TKH. Voorbeelden hiervan zijn beveiligings-, toegangscontrole- en IP intercomsystemen.

Veeleisend Talent Square blijkt een opdracht die beide bedrijven met trots vervullen. En dat heeft niet alleen met omvang te maken, zegt Teleplaza’s directeur en eigenaar Robert Hesselman. ‘705 woningen installeren is niet niks, logisch dus dat we er blij mee zijn. Los daarvan is het een project dat goed bij ons product aansluit.’ Hij doelt op de aankomende gebruikers die zich tegenwoordig mondiger en zelfbewuster profileren dan ze altijd al deden. ‘Studenten zijn veeleisend, willen de nieuwste ontwikkelingen en het snelste internet tegen lage tarieven. En

goedkoper zijn we, want al onze diensten worden centraal ingekocht.’

Uploadcapaciteit Het systeem is toepasbaar voor zowel woning- als utiliteitbouw. Ook gebouwgebonden diensten zoals IP intercom, beveiliging of domotica worden door dezelfde glasvezelkabel getransporteerd. Traditioneel koper kan ook, maar glasvezel heeft volgens beiden onmiskenbaar de toekomst. Henneman: ‘Glasvezel heeft een hogere uploadcapaciteit en kent geen beperkingen. Het zal niet lang meer duren of de meeste kabels zijn gemaakt van glasvezel.’ Dat koper desondanks nog veel wordt toegepast, blijkt vooral te wijten aan onbekendheid en gedateerde PVE’s. Hesselman: ‘Installateurs hebben te weinig kennis van glasvezel. Ze zullen moeten investeren, maar tonen zich tot dusver vooral terughoudend. Iedere provider staat nog altijd apart zijn koperen kabeltje te trekken. Dat is toch niet meer van deze tijd?’

Aankondiging:

Façade Value Wat: The Future Envelope 7 – Symposium over de gebouwschil Waar: Faculteit Bouwkunde TU Delft Wanneer: Donderdag 6 juni 2013

De complexiteit van moderne gevels maakt dit tot een van de duurste onderdelen van gebouwen. Op zich is dit gegeven een reden om de rol van de gevel te heroverwegen, in tijden van crisis des te meer. En er zijn een aantal vragen die we moeten stellen. Wat heeft de voorkeur, een goedkope gevel of een dure oplossing met de beste kwaliteiten? Gaan duurzame gevelconcepten en –systemen geld opleveren? Hoe belangrijk is een aanpak die zich met hoge kwaliteit en veel comfort richt op de eindgebruikers? Zijn er businessmodellen uit andere branches waar we van kunnen leren of die we toe kunnen passen? Wat is de invloed op de architectonische vormgeving? The Future Envelope zal een beeld schetsen van de huidige markt en nieuwe businessmodellen en gevelconcepten verkennen. Internationale topsprekers uit verschillende disciplines, van producten materiaaltechnologie, gevelontwerp en architectuur tot projectontwikkeling – delen hun visie over de toekomstige gebouwschil met u. De dag is opgedeeld in vier sessies die elk afgesloten worden met een discussie. Interactie met het publiek is een vast onderdeel van The Future envelope.

Programma (onder voorbehoud) 8:45 Registratie 9:15 Openingwoord • Ulrich Knaack/ hoofd afdeling Bouwtechnologie TU Delft

9:30 – 11:00 Sessie 1 – Design Value • Kees Kaan / Claus en Kaan Architecten • Mikkel Kragh / Dow Corning, Society of Facade Engineering • Alex de Jong / OMA Architects

11:30 – 13:00 Sessie 2 – Performance Value • Rudi Scheuermann / Arup Facades • Matthias Rudolf / Transsolar Climate Engineering • Jan Jongert / Superuse Studios

14:00 – 15:30 Sessie 3 – Construction & Materials • Jan van´t Westeinde/ MAB Developers • Steffen Prekul / Hochtief • Gunhan Karakullukcu / Ularte Engineering and Manufacturing

16:00 – 17:30 Sessie 4 – Architecture & Design • Alexandra den Heijer / TUD Real Estate Management • Thijs Asselbergs / aTA architectuurcentrale

17:30 - Discussie

Façade Value wordt georganiseerd door de Facade Research Group van de TU Delft in samenwerking met het Centre for Window and Cladding Technology (CWCT) van de Universiteit van Bath en het European Façade Network (EFN) Voor meer informatie of voor registreren ga naar:

www.bk.tudelft.nl/futureenvelope IndustrieBouw • mei 2013 • 79

Kantoor Stichting Dichterbij • Gennep

Het Nieuwe aan een rotonde

Stichting Dichterbij betrekt binnenkort een nieuw hoofdkantoor in Gennep. Deze zorgorganisatie, die ondersteuning biedt aan mensen met een verstandelijke beperking, verhuist dan naar de noordelijke oksel van de nieuw aangelegde rotonde die de Stiemensweg aan de Heijenseweg koppelt. Met deze beweging schakelt Stichting Dichterbij tevens over naar het Nieuwe Werken. Leenders Architecten uit Veghel verzorgde het ontwerp van de nieuwbouw.

De houten slinger wordt bij de entree (rechtsonder) tegelijk luifel en “bankje”

‘De ligging aan de rotonde was een uitdaging, want we hebben het over een lang en groot gebouw van 3.000 m2 in drie lagen’, vertelt projectarchitect Sanne van de Berg. ‘We hebben de grote massa gefragmenteerd door deze visueel op te knippen in drie delen met glazen trappenhuizen als tussenleden. De verbinding ontstaat door een metselwerk slinger – die aan de zuidgevel subtiel aanwezig is – en een houten slinger, die nadrukkelijker aanwezig is aan de noordgevel.’

Gesloten, open Aan de zuidzijde, die aan de rotonde ligt, is de gevel meer gesloten en hoger. ‘De ronding in de gevel geeft de sfeer van een bastion dat bescherming biedt aan de medewerkers en cliënten van Stichting Dichterbij’, aldus Van de Berg. De relatieve geslotenheid zorgt er er ook voor dat het gebouw in de zomer niet al te veel opwarmt.

Impressie

De hoofdingang ligt aan de holle, noordelijke zijde. Hier is het gebouw transparanter vormgegeven, wat niet alleen uitnodigend werkt, maar ook de dynamiek en transparantie binnen de stichting tot uitdrukking brengt. De houten slinger heeft hier een prominentere rol. ‘Die slinger verbindt de gebouwsegmenten aan elkaar en hij bevat ook de luifel boven de entree. Een luifel die je ook als een bankje kunt zien, waardoor de slinger een relatie met de omgeving aangaat.’

Entreezijde (noord): gesegmenteerd volume, verbonden door een houten slinger

Opdrachtgever Parkvisie, Eindhoven

Aannemer Huybrechts Relou, Son

Bouwprogramma Nieuwbouw hoofdkantoor

Architect Leenders Architecten, Veghel

E-Installaties Breijer Bouw en Installatietechniek, Schijndel

Bruto vloeroppervlakte 3.000 m2

Adviseur constructies Ingenieursbureau Ulehake, Oss IndustrieBouw • mei 2013 • 80

W-Installaties Sankomij Installatietechniek, Veldhoven

Werken Gebouw aan rotondeotonde

Fragment trappenhuisgevel aan zuidzijde

Flexibel met KNX Het eenvoudig wijzigen van de functie van het nieuwe kantoorpand van Stichting Dichterbij is de rode draad van het project. Ook bij de E-installaties komt dat om de hoek kijken. Breijer Bouw en Installatietechniek uit Schijndel verzorgt het elektrotechnische gedeelte. Projectleider Ton van de Riet, vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling, de advisering, het uitwerken van bestek en tekeningen van het complete plan. ‘We hebben gekozen voor KNX. Dit systeem is flexibel en het kan gemakkelijk aangepast worden bij een eventuele andere bestemming.’ In Gennep verzorgt het bedrijf elektra, verlichting, noodverlichting, brandmeldinstallatie, data-installatie, inbraakinstallatie, toegangscontrole, geluidsinstallatie en de domotica (KNX)-installatie. ‘In het gebouw worden armaturen gebruikt met daglichtregeling. Zodra de zon feller gaat schijnen, wordt automatisch het licht in het pand gedimd. Een goede manier om energie te besparen.’ Een andere manier van besparen op energiekosten heeft het project niet gehaald. ‘We hadden ook een voorstel gedaan voor zonnepanelen, maar vanuit kostentechnisch oogpunt is dat niet doorgegaan.’ Van de Riet en zijn team zijn op dit moment bezig met de laatste loodjes, zoals het monteren van de verlichtingsarmaturen, de afmontage van het schakelmateriaal en het aansluiten van de verdeelkasten.

• • • • • • •

Centrale verwarming Loodgieterswerk Sanitairtechniek Mechanische ventilatie CV Ketelvervanging Onderhoud / service Duurzaam installeren

Voor een deskundig advies, kwaliteit en scherpe prijzen Locht 25 | 5504 KA Veldhoven | T 040 - 2531327 | www.sankomij.com

Rossinistraat 40 5344 AK Oss

Telefoon: (0412) 63 49 45 E-mail: info@ulehake.nl internet: www.ulehake.nl

IndustrieBouw • mei 2013 • 81

Breijer ontwerpt, levert en installeert complete PV installaties

Door onze jarenlange ervaring bent u gegarandeerd van een optimale en bedrijfszekere PV installatie uitgevoerd met hoogwaardige producten tegen een concurrerende prijs. Naast de reguliere PV installaties voor uw bedrijfspand of woningaanbod, denkt Breijer met u mee in conceptmatige duurzame oplossingen voor bijvoorbeeld grote veldopstellingen en woningbouwprojecten. Daar naast ontwikkelt Breijer innovatieve mobiele PV opstellingen om bijvoorbeeld uw bouwplaatsinrichting of event te verduurzamen. Breijer kan voor uw medewerkers ook zogenaamde PV-privĂŠ projecten verzorgen. Breijer ontzorgt u, en uw medewerkers, gedurende het gehele traject van opname, offertetraject, uitvoering en nazorg. Het laatste half jaar heeft Breijer in dergelijke projecten 1 megawatt aan PV installaties bij particulieren geĂŻnstalleerd. Vraag vrijblijvend informatie aan, en laat u verrassen wat Breijer u kan bieden op het gebied van PV installaties. Kijk voor meer informatie op www.breijer.nl of bel (073) 549 36 91. Breijer. Partner in elk bouwen installatieproject

De juiste mensen op de juiste plek

Gennep • Kantoor Stichting Dichterbij Open werkvloeren Het gebouw heeft open werkvloeren met op alle drie de verdiepingen twee voorzieningsblokken, waarvan een met sanitaire voorzieningen en de ander met een copy- en koffiecorner. Van de Berg: ‘Een wens van Dichterbij was een mindervalidetoilet op iedere verdieping, omdat de stichting in het hoofdkantoor ook werkgelegenheid biedt aan haar cliënten. Een andere functie van deze voorzieningsblokken is dat ze de open werkvloeren in twee zones delen. Op die manier ontstaat er een werkruimte voor communicatie. Dus als je even moet bellen of overleggen met collega’s. De andere ruimte is voor geconcentreerd werken, dus als je niet afgeleid wilt worden.’

Impressie begane grond

Haag Het project kent een lang voortraject met maandelijkse bouwteamvergaderingen, waarbij alle partijen vanaf het begin bij betrokken waren. ‘Dat was erg belangrijk, want hierdoor hebben we goed kunnen realiseren wat we wilden.’ Alleen de parkeergarage die onder het gebouw zou komen, bleek binnen het budget niet haalbaar. Parkeren gebeurt nu bovengronds, achter het gebouw. Een haag die aan de westkant van het gebouw de ronde vorm doorzet, houdt de auto’s deels uit het zicht. Toch een mooie oplossing. Op dit moment werken de 300 medewerkers van de stichting verspreid over drie locaties in Ottersum, Malden en Gennep. In juli verhuizen al deze medewerkers naar de nieuwe locatie in Gennep.

Warmtepomp voor Stichting Dichterbij Sankomij Installatietechniek uit Veldhoven verzorgt de W-installaties in het nieuwe onderkomen van de Stichting Dichterbij. Projectleider Jan Rombouts: ‘Het was een lang voortraject en wij zijn er net voor de bouw bij gekomen. Doordat wij eerder met de betrokken partijen hebben samengewerkt, waren we heel goed op elkaar ingespeeld.’ 34 aardbronnen Een bijzonder gegeven is dat er in het gebouw geen gasleiding te vinden is. Verwarming en koeling werkt via een warmtepomp. In de winter haalt deze pomp de warmte, die in de zomer is opgeslagen, uit de grond en in de zomer gaat het andersom. ‘De warmtepomp is een gesloten bronsysteem. Zo hebben we op een diepte van 150 meter boringen gedaan en daardoor zitten er nu 34 aardbronnen waar warmte of koude opgeslagen wordt.’ Het pand heeft vloerverwarming en dus ontbreken radiatoren. ‘In een van de eerste plannen was er nog sprake van een Cv-ketel, maar dat is gedurende het

traject omgezet naar een veel duurzamere warmtepomp.’ Het is niet alleen efficiënter, ook zorgt de vloerverwarming voor een constante en gelijkmatige temperatuur.

Constructief van grof naar fijn Tijdens de maandelijkse bouwteamvergaderingen ging het plan voor het nieuwbouw van Stichting Dichterbij van grof naar fijn. Meerdere constructieve varianten kwamen voorbij en werden doorgerekend. Robbert Jan Schakenraad van Ingenieursbureau Ulehake, en bij dit project verantwoordelijk voor de constructies: ‘Wij hebben met name gekeken naar de veiligheid en het gebruik van het gebouw. Het pand kan in de toekomst een andere bestemming krijgen, vandaar de keuze voor kanaalplaatvloeren met stalen liggers en prefab betonkolommen. We kwamen uit op SFB-liggers vanwege de wens voor een vlakke vloerconstructie zonder uitstekende betonbalken, de variërende vloeroverspanningen en het budget.’ Ook voor deze opdrachtgever werkte het ingenieursbureau met het computerprogramma Revit. Door het gebouw 3D te moduleren, krijgen opdrachtgever en bouwer meer inzicht in de constructie. Hierdoor wordt de onderlinge afstemming van de verschillende bouwelementen beter. Gevolg: efficiënter bouwen en minder faalkosten. Schakenraad: ‘Bovendien was de opdrachtgever heel erg betrokken bij de ontwikkeling en dat zorgde voor een positieve sfeer. In alles merk je dat Stichting Dichterbij trots is op haar nieuwe onderkomen en wij zijn trots dat we daaraan meewerken.’

Warmtepomp

IndustrieBouw • mei 2013 • 83

Tekst: Sjoerd Meuleman

Kin Installatietechniek maakt school gezonder Scholen die willen voldoen aan de frisse scholen norm vragen om een meer dan gemiddelde klimaatbeheersing. Kin Installatietechniek uit Rijen installeerde voor het Stedelijk Gymnasium Breda een luchtbehandelingssysteem dat draait op automatisch gestuurde variabele aanvoerkleppen. Nieuwbouw van scholen geschiedt tegenwoordig steeds vaker volgens het Frisse Scholen-concept. De gedachte erachter is bekend: leerlingen kunnen beter presteren in goed geventileerde klaslokalen. Bij het Stedelijk Gymnasium Breda wordt de luchtbehandeling aangestuurd op gemeten CO2. Een mooi en tegelijk functioneel systeem, zegt projectleider Ron de Hoon van Kin Installatietechniek bv. ‘In elke groepsruimte en klaslokaal hangt apparatuur die de hoeveelheid zuurstof meet. Bij een zuurstoftekort gaan de kleppen open tot het moment dat de hoeveelheid weer op peil is. Geheel automatisch, zonder ingrepen van buitenaf.’ Naast de luchtbehandelingsinstallatie installeerde Kin de centrale verwarming, de lokale koeling in mediatheek en het computerlokaal en het sanitair in de toiletruimtes. Het is een project van gemiddelde omvang. Niettemin noemt De Hoon de school zeer de moeite waard, omdat ‘er verschillende technieken zijn toegepast in een mooi en niet te groot gebouw dat zich bovendien niet te ver van huis bevindt.’ Uit het portfolio blijkt Kin sowieso een installateur die bij voorkeur actief is op utilitaire projecten. Er werken circa 80 mensen vanuit de vestiging in het Brabantse Rijen.

WARM KOUD

GAS LUCHT WATER ENERGIE

U draait aan de knoppen, dus u bepaalt!

WWW.KIN.NL MEER DAN ALLEEN TECHNIEK RECTOR BUIJSELSTRAAT 20 RIJEN TEL. 0161 - 290 500 FAX. 0161 - 226 437 INFO@KIN.NL

IndustrieBouw • mei 2013 • 84

Na de zomer zal het Stedelijk Gymnasium Breda in gebruik worden genomen. Nieuw bouw welteverstaan, maar met de klassieke uitstraling van een schoolgebouw uit het begin van de vorige eeuw.

In de meeste binnensteden zijn ze te vinden, de al dan niet gerenoveerde, klassieke schoolgebouwen met hun togen, rollagen en schuine pannenkappen. In het centrum van Breda is een eveneens klassiek maar tegelijk hagelnieuw Stedelijk Gymnasium in aanbouw. Het is een op historische leest ontworpen gebouw met alle functies liggend langs een middenas en rondom een centrale patio. Het gebouw komt in de plaats voor enkele verouderde deelhuisvestingen die wegens de slechte staat te duur bleken voor renovatie. Bouwbedrijf Ballast Nedam verwierf de opdracht voor zowel de sloop als nieuwbouw.

Expertise Projectleider Jan van Es: ‘De school is aanbesteed op basis van een Engineer & Build contract. Keuzes waren vrij, mits het gebouw zich zou conformeren aan het voorlopig ontwerp en het Programma van Eisen. Wij houden van zelf-engineering omdat we daarvoor als grote bouwer genoeg expertise in huis hebben.’ Een van die zelf te bepalen opties betrof de constructie van het casco, wat is uitgemond in dragende prefab betonnen spouwbladen, plaatselijk aangevuld met kolommen. De begane grondvloer bestaat uit ribcassettevloeren, de verdiepingen kregen kanaalplaatvloeren. De bovenste laag heeft een kapconstructie van stalen spanten met bijna veertig onderbrekingen voor dakkapellen, lichtstraten en dakvensters. Van Es noemt het dak een van de uitdagingen van het werk.

KIN REGELT HET...

een deeloplossing?

Uitdagende kapconstructie

Arbeidsintensief ‘De kapconstructie bleek nog uitdagender dan vooraf was voorzien. De techniekruimten eronder zijn namelijk zo groot dat er nog nauwelijks gesproken kan worden van ravelingen, maar veel meer van grootschalige constructieve aanpassingen. Het was echt een zeer complexe puzzel.’ Een ander punt betrof de vele hoeken en kepen in de kap, met hierdoor evenzoveel aansluitingen op aangrenzende constructies. En staal op beton is – weet iedere aannemer – veel werk. Van Es: ‘Een staalconstructie als deze laat zich bijna niet prefabriceren. Grote delen

Modern gymnasium op

Breda • Stedelijk Gymnasium

klassieke leest

Binnenkort komen de klassieke vormen achter de steigers helemaal tevoorschijn

zijn in het werk gemaakt, met kleine stukjes en beetjes. Arbeidsintensief weliswaar, maar met een zeer mooi resultaat.’

Mythologie De gevels bestaan uit metselwerk met daarbovenop een karakteristiek gevormde pannenkap. De steen is beigegeel van kleur, type strengpers, maar handgevormd van uiterlijk. Het voegwerk ligt iets terug en is doorgestreken. De kozijnen zijn van aluminium in een enigszins dezelfde kleur als de omringende gevelstenen. Voorname blikvangers van de gevels zijn beide kopkanten. Aan de voorkant komen drie stalen kruizen die het wapen van Breda verbeelden. De achtergevel krijgt een staalconstructie met daarop in gaas verweefde Griekse mythologische afbeeldingen.

Bouwtijd Binnen komen achtereenvolgens een centrale hal, een patio met impluvium (ondiepe verlaging), een grote aula met tribunetrap en enkele personeelsruimten. De tribunetrap leidt naar de eerste verdieping met een collegezaal en rondom lokalen. Vier trappenhuizen verspreid over het gebouw zorgen voor de verdere verticale ontsluiting. Inpandig oogt het gebouw als de buitenkant: mooie materialen die vakkundig zijn aangebracht. Toiletruimten zijn voorzien van gietvloeren en ook de vloerbedekkingen in gangen en lokalen zijn van uitstekende kwaliteit. Als geheel noemt Van Es het werk geslaagd omdat er ‘in een korte bouwtijd een compact bouwwerk is geëngineerd en neergezet, een gebouw dat er bovendien zeker mag zijn. En daar doen we het voor.’

Opdrachtgever Building Breda

Adviseur constructie Bartels, Apeldoorn

W-installaties Kin Installatietechniek bv, Rijen

Architect Rienks Architecten, Breda

Adviseur bouwfysica Cauberg Huygen, Amsterdam

Bouwperiode augustus 2012 - juli 2013

Adviseur installaties Herman de Groot, Leusden

Hoofdaannemer Ballast Nedam Bouw en Ontwikkeling werkgebied Zuid IndustrieBouw • mei 2013 • 85

Mis niets! Blijf voor nog geen vier tientjes per jaar op de hoogte van alle ontwikkelingen in de industriebouw

Opgave abonnementen Tel.nr. +31-(0)85 111 7890 (tussen 09:00 uur en 12:30 uur) Faxnr. +31-(0)85 111 7891 E-Mail: admin@work4media.nl

Abonneme

€ 39 per jat ar e xclusief b

Work4Media

business magazines

IndustrieBouw • mei 2013 • 86

Aandacht maakt het verschil! Alleen dan kun je gebouwen realiseren waar mensen zich thuis voelen. Het bouwproces is ons thuis. Daarom zijn wij net zo bekwaam in het initiĂŤren en ontwikkelen als in het bouwen, onderhouden en beheren. Daag Van Wijnen uit en laat ons uw plannen en details concreet maken.

Ontwikkelen en bouwen met aandacht voor waarde

www.vanwijnen.nl

Perfectie tot in elk detail Perfectie tot in elk detail Liften zijn belangrijke verkeersaders Liften zijn belangrijke verkeersaders in uw gebouw. U eist terecht dat in uw gebouw. U eist terecht dat ze feilloos functioneren. Daarvoor ze feilloos functioneren. Daarvoor bent u bij Mitsubishi aan het juiste bent u bij Mitsubishi aan het juiste adres. Wij zijn uw partner vanaf de adres. Wij zijn uw partner vanaf de selectie van de lift in de ontwerpselectie van de lift in de ontwerpfase, tijdens het installeren tot en fase, tijdens het installeren tot en met de serviceverlening als de lift met de serviceverlening als de lift in gebruik is. Ge誰nteresseerd? in gebruik is. Ge誰nteresseerd? Bel ons voor meer informatie of Bel ons voor meer informatie of een afspraak. een afspraak.

M i t s u b i s h i e l e v a t e s y o u M i t s u b i s h i e l e v a t e s y o u

T 0318 - 586 586 T 0318 - 586 586 www.mitsubishi-liften.nl www.mitsubishi-liften.nl