HYGGE
Bezoek www.levboeken.nl voor informatie over al onze boeken. Volg @Levboeken op Twitter en bezoek onze Facebook-pagina: www.facebook.com/Levboeken.
HYGGE D e D ee n s e k u n s t va n he t l e v e n
MEIK WIKING
Oorspronkelijke titel The Little Book of Hygge Original English language edition first published by Penguin Books Ltd, London Copyright © Meik Wiking 2016 The author has asserted his moral rights All rights reserved Vertaling Barbara Lampe Ontwerp binnenwerk Hampton Associates Bewerking Nederlands binnenwerk Pinta Grafische Producties Omslagontwerp <naam> Omslagbeeld <naam> Foto auteur <naam> © 2016 A.W. Bruna Uitgevers B.V., Amsterdam isbn 978 94 005 0818 7 nur 770
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
CONTENTS
Inl ei d in g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 De s l e utel tot g e lu k ?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
Lic ht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Hyg g e voo r en h yg g e n a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
24
Kame ra a d sc ha p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 8 Eten en d rink en Kle d in g Thuis
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
68
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10 0
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
110
Hyg g e b uitens h u is
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hyg g e het h e l e j a a r d oor
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hyg g e voo r d e k l eine b e u r s
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14 0 15 2 174
Hyg g e - ron d l ei din g d oor Ko p enh ag en . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 8 Ke rst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 Z o m e r - h yg g e
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vi jf a s p ecten va n h yg g e Hyg g e en g e luk
24 0
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
256
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
268
Inleiding
Hoega? Hhuuguh? Heurgh? Het doet er niet toe hoe je hygge schrijft of spelt. Zoals Winnie de Poeh, een van de grootste filosofen van onze tijd, zei toen hem werd gevraagd hoe je een bepaald gevoel spelt: ‘Dat spel je niet, dat voel je.’ Toch is het spellen en uitspreken van ‘hygge’ nog vrij gemakkelijk. Uitleggen wat het precies is daarentegen, is ingewikkelder. Hygge is al van alles genoemd, van ‘de kunst van het creëren van intimiteit’, ‘behaaglijkheid van de ziel’ en ‘de afwezigheid van ergernis’, tot ‘genieten van de aanwezigheid van kalmerende dingen’, ‘knus kameraadschap’ en mijn persoonlijke favoriet: ‘warme chocolademelk bij kaarslicht’. Hygge draait veel meer om een bepaalde sfeer en ervaring dan om spullen. Het draait om het samenzijn met de mensen van wie we houden. Een gevoel van thuis. Het gevoel dat we veilig zijn en ons kunnen ontspannen, afgeschermd van de buitenwereld. Waar we een gesprek kunnen hebben over de kleine of grote dingen des levens – of in comfortabele stilte bij elkaar zitten – of gewoon in ons eentje genieten van een kop thee. In december, vlak voor kerst, zat ik met wat vrienden in een oud vakantiehuisje in Zweden. De kortste dag van het jaar werd opgelicht door de sneeuwdeken die het omliggende landschap bedekte. Toen rond vier uur ’s middags de zon onderging – die we de komende zeventien uur niet meer zouden zien – gingen we naar binnen en staken het haardvuur aan. We hadden gewandeld en zaten allemaal moe en doezelig rondom de haard met dikke truien en wollen sokken aan. De enige geluiden die we hoorden 6
waren het borrelen van de stoofpot op het fornuis, het knappen van het haardvuur en het slikken wanneer iemand een slokje glühwein nam. Toen verbrak een van mijn vrienden de stilte met de retorische vraag: ‘Meer hygge dan dit kan het toch niet worden?’ ‘Jawel,’ antwoordde een van de meisjes na een poosje. ‘Als het buiten ook nog gaat stormen.’ Iedereen knikte instemmend.
7
De sleutel tot geluk?
Ik heb de beste baan van de wereld. Ik onderzoek waar mensen gelukkig van worden. Op het Happiness Research Institute, een onafhankelijke denktank die zich bezighoudt met welzijn, geluk en kwaliteit van leven, onderzoeken we de oorzaken en effecten van menselijk geluk en werken we aan de verbetering van de kwaliteit van leven van mensen over de hele wereld. We zijn gestationeerd in Denemarken en ja, er branden inderdaad de hele week kaarsen op ons kantoor. (En ja, ons kantoorpand is mede gekozen op basis van de hygge-factor.) We hebben echter geen open haard. Nog niet. We zijn ook opgericht en gestationeerd in Denemarken omdat dat land steevast boven aan de lijst van gelukkigste landen ter wereld staat. Hoewel Denemarken ook geen perfect Utopia is en net als elk land te kampen heeft met problemen en uitdagingen, geloof ik dat Denemarken een inspiratiebron kan zijn voor landen die de kwaliteit van leven van hun inwoners willen verbeteren. Dat Denemarken een van de gelukkigste landen ter wereld is, heeft voor veel media-aandacht gezorgd. Wekelijks krijg ik vragen als ‘Waarom zijn de Denen zo gelukkig?’ en ‘Wat kunnen we van de Denen leren als het gaat om geluk?’ van journalisten van onder andere The New York Times, de bbc, The Guardian, de China Daily en The Washington Post. Daarnaast komen er uit alle hoeken van de wereld delegaties van burgemeesters, onderzoekers en politici naar het Happiness Research Institute, die op zoek zijn naar... geluk, of in elk geval naar de reden voor de hoge mate van geluk, welzijn en kwaliteit van leven in Denemarken. Voor velen is het een raadsel, want naast vreselijk slecht weer hebben de Denen ook te maken met een van de hoogste belastingtarieven ter wereld. 8
Toch is er brede steun voor de verzorgingsstaat. Die steun komt voort uit een bewustzijn van het feit dat het verzorgingsmodel de collectieve rijkdom omzet in welzijn. We zien het niet als belasting betalen, maar als investering in onze maatschappij. We schaffen kwaliteit van leven aan. Het antwoord op de vraag waarom Denen zich over het algemeen zo prettig voelen moet men zoeken in die verzorgingsstaat. Deze beperkt de risico’s voor de burgers, gaat daarmee gevoelens van angst en onzekerheid te lijf en verhindert zo dat men extreem ongelukkig wordt. Toch heb ik onlangs nog een ingrediënt voor het recept voor geluk gevonden dat tot nu toe over het hoofd werd gezien, namelijk hygge. Het woord ‘hygge’ komt van het Noorse woord voor welzijn. Bijna vijfhonderd jaar lang waren Denemarken en Noorwegen één koninkrijk, totdat Denemarken in 1814 Noorwegen verloor. Hygge verscheen voor het eerst in geschreven Deens aan het begin van de negentiende eeuw. Het verband tussen hygge en welzijn of geluk is waarschijnlijk geen toeval. Volgens het European Social Survey zijn Denen niet alleen de gelukkigste mensen van Europa, maar zij zijn ook degenen die het vaakst met vrienden en familie afspreken en zich het kalmst en vredigst voelen. We zien dan ook met recht een steeds groter wordende interesse in hygge. Journalisten gaan op rondreis door Denemarken op zoek naar hygge, in het Verenigd Koninkrijk worden aan een hogeschool lessen in Deense hygge gegeven, en overal ter wereld verschijnen er hygge-bakkerijen, -winkels en –cafés. Maar hoe creëer je hygge? Wat is het verband tussen hygge en geluk? En wat ís hygge precies? In dit boek wordt er gezocht naar antwoorden op die vragen.
9