[VOORPUBLICATIE] De Val - Matthias M.R. Declercq

cover de val DRUK DEF.pdf

1

28/09/16

15:22

Matthias M.R. Declercq (°1985) schrijft voor o.a. De Morgen, Humo en het wielertijdschrift Bahamontes.

Hij woont in Gent, rijdt vaak op het jaagpad en houdt van de Schelde.

De val is zijn debuut.

Foto auteur © Jonas Lampens

ISBN 978 90 223 3121 7

www.manteau.be

DE VA L

Min of meer bij toeval ontmoeten ze elkaar in de loop van een paar jaar, aan het begin van deze eeuw, omdat ze alle vijf één doel kennen: de koers.

Ze ambiëren allemaal een carrière als profrenner. Op het jaagpad langs de Schelde, van Gent naar Oudenaarde, trainen ze samen. Iljo Keisse, Wouter Weylandt, Dimitri De Fauw, Bert De Backer en Kurt Hovelijnck.

Ze zijn jong, viriel, populair, en schoppen het inderdaad tot profwielrenner.

Their finest hour, als ze het eenmaal zijn. Maar het leven blijkt harder dan de droom. Wat hen samenbracht, de koers, rukt hen ook uit elkaar.

Ongenadig en definitief. Vijf jongens, vijf aardige jongens.

Matthias M.R. Declercq

Vijf jongens, vijf aardige jongens.

Val

Matthias M.R. Declercq

de

* Op 14 maart 2009, een dikke maand na de dood van Frederiek, rijden Kurt, Iljo en Kristof Goddaert, de kamergenoot van Nolfke, op de n9, de weg die Gent met Eeklo verbindt. Kristof hoort op een bepaald moment een vreemd geluid. Hij zegt tegen Kurt: ‘Er scheelt iets aan uw fiets.’ Ze rijden verder. Kurt besteedt geen aandacht aan die uitspraak, die gemakshalve tussen de plooien valt. Misschien is het aangekoekte modder die verkruimelt in het versnellingsapparaat, of een steentje dat tussen de tandwielen knettert, rondspringend als een balletje in een rouletteschaal. Straks de fiets onder hoge druk afspuiten en nadien goed smeren. Waait wel weg, dat krakende lawaai. Er valt niet veel plezier te beleven aan de trainingsrit. De n9 is zo’n steenweg in het teken van praktisch nut. Bomen gaan teloor tegen het decor van lantaarnpalen, grauwe parkings en eenzame koeien. In het etalageraam van protserige showrooms schreeuwen superaanbiedingen om aandacht en hangen plastic zakken verderop weerloos in het prikkeldraad.

Zwarte bitumen houden de betonweg bijeen. Een Duitse herder rent heen en weer langs een metalen omheining en het spoor van een tractor loopt dood in een zijweg. De luide grom van trucks en bestelwagens maakt een gesprek quasi onmogelijk. De drie rijden in een hoog tempo om de weg zo snel mogelijk achter zich te kunnen laten. Het verklaart waarom de

153

de val binnenwerk minder blzn.indd 153

28/09/16 17:52

opmerking van Goddaert over de fiets van Kurt verloren gaat.

Een oude man in een oude auto rijdt hen voorbij. Ze horen een harde knal en schrikken op. Een voorwiel van de wagen is ontploft en de autoband slaat leeg als een ballon op het wegdek.

Iljo, Kurt en Kristof gebaren naar de chauffeur. Stop. Stop. Die zwenkt uit en zet zijn auto bruusk aan de kant. Ze bewijzen de man een dienst, trekken de stukgescheurde rubber van de velg, halen de reparatiekit uit de kofferbak en schroeven een nieuw wiel stevig vast. Even later, wanneer ze hun training voortzetten, hoort Kristof Goddaert na het vreemde geluid van de wagen ook een ander vreemd geluid, weer dat krakende gejammer. Zijn gedachten vervliegen in het kabaal van trucks, bestelwagens en lege lijnbussen.

Een paar dagen later, op dinsdag 17 maart, traint Kurt langs de Schelde. Hij zit achter in een ruim peloton dat het jaagpad afdweilt. Dat peloton bestaat uit amateurs, beloften, een paar rambo’s, mannen met wit haar en haantjes die zich wereldkampioen wanen. Wouter draait de Scheldedijk op en ziet in een ooghoek Kurt voorbijvlammen. Hij belt hem op. Kurt voelt zijn gsm trillen, weet dat Wouter belt, gooit de remmen dicht, draait zich om en rijdt Wouter tegemoet. Op dat ogenblik is ook Iljo onderweg naar de Schelde en plannen de drie een trainingstocht.

Wouter is die dag in zichzelf gekeerd, en dat gebeurt niet vaak.

De ladies’ man ratelt niet over schune poepkes en pina colada’s.

Hij zegt niet veel, denkt aan wijlen Frederiek, snuit de neus en maalt gedachteloos kilometers. De eentonigheid van het jaagpad laat dat toe. Remmen doe je langs de Schelde alleen als een moedig konijn de weg kruist. Voorts kun je er eindeloos doorrammen. Juist dat is de kracht van de Scheldedijk.

Langzaam opgaan in de omgeving, in een stilleven, ongemerkt deel uitmaken van het decor, als een verre boerderij in een dor 154

de val binnenwerk minder blzn.indd 154

28/09/16 17:52

veld. Struiken en bomen flitsen voorbij, je haalt een boot in, ziet de kapitein, ziet bergen grind in het open ruim. Een boswachter telt de vogels. Een slechtvalk zit op een houten paal en meeuwen vliegen als plakwaaiers boven het water. Je vangt de gedachten die al weken als berkenbladeren door je hoofd ruisen en geeft ze een plaats. Ze passeren een plek die nare herinneringen oproept. Een week voordien reed Wouter met een groepje amateurs op het jaagpad. Hij zag een man uit hun kleine peloton tegen de grond gaan en met zijn hoofd hard op het verweerde asfalt terechtkomen. Wouter wist niet wat te doen, en dat wisten de omstanders ook niet. Er brak paniek uit, mensen riep door elkaar heen en iemand belde de hulpdienst. Die liet blijkbaar op zich wachten. Waarna nog langer werd gewacht op een ambulance en die man onhoorbaar uit het leven verdween. Wouter kwam toen ontdaan thuis, plofte neer op een stoel en zuchtte diep als een paard. Hij vroeg aan vader Eric hoe je de dood kunt vermijden. Eric heeft een dikke laag eelt op zijn ziel. Hij verdiende zijn strepen in het Gentse brandweerkorps en zag de dood, voelde de dood en nam net op tijd afstand. Een paar dodelijke ongevallen bleven wel haperen, die krijgt hij niet meer gewist. ‘De persoon niet aanraken, met rust laten en een ambulance bellen. Niks anders. Aandringen op een ambulance.’ Ook Kurt weet dat de dood zich soms verschuilt in een onschuldige val. Dat ondervond zijn vader, Jacques. Jaren voordien kocht hij een nieuwe stadsfiets en ging die op een avond testen. Moeder Rita was naar een cursus bloemschikken. Jacques had de hele avond tijd. Op weg met de nieuwe fiets gooide hij de ketting van het buiten- op het binnenblad, kneep de remmen goed dicht en klikte de dynamo tegen de rubberband. In de buurt van hun huis in Kaprijke zag Jacques mensen van Blij Leven, een organisatie voor bijzondere jeugdbijstand. Hij 155

de val binnenwerk minder blzn.indd 155

28/09/16 17:52

groette de kinderen, ze zwaaiden geamuseerd terug. Het schemerde. In de graskant van een lang stuk asfalt lag een groene, stukgereden elektrische paal. Jacques sloeg er geen acht op, ook niet toen hij een tweede keer passeerde op diezelfde plek.

Steeds lag die paal in het gras, steeds waren daar jongens van Blij Leven. Jacques stelde het snelheidsmetertje op de fiets in en reed vlug een derde rondje. Bij die derde passage op dat lange, rechte stuk richting huis ging het licht uit. Het gebeurde in het donker. De elektriciteitspaal lag niet meer in het gras, maar op de weg. Jacques kon hem niet meer ontwijken, reed met zijn voorwiel tegen de paal en sloeg voorover met zijn hoofd tegen het beton. Er leek niks aan de hand, alleen wat schaafwonden en een beschadigde fiets. Thuisgekomen van het bloemschikken zag Rita een bloedspoor lopen van de achterdeur via de garage tot de trap en de slaapkamer. ‘Jacques, wat sta jij hier te bloeden?’ zei Rita. ‘Kom, naar de dokter. Er zit een gat in uw hoofd. Naaien en uw neus rechtzetten.’

Jacques gedroeg zich normaal, ook al was alles gebroken: oogkas, kaakbeen, neus, schouder. Thuis gaf hij een paar keer over.

De dagen en weken nadien veranderde zijn karakter. Hij had een psychosomatische stressstoornis. Jacques trok de frigo open en vergat nog geen minuut later wat daar in lag. Hij durfde niet meer met de auto te rijden. Hij wilde niet meer alleen zijn, reed door rood en stopte bij groen. Linkshandig werd rechtshandig, en kwam Rita thuis van het werk, dan zat Jacques achter in het tuinhuis angstig in een hoekje te huilen.

Hij rolde in een depressie en lag onderuitgezakt in de stoel.

Die dwaze, groene paal gooide alles overhoop. Jacques droeg geen helm.

Wouter denkt aan de dood langs de Schelde. Toch draagt hij geen helm. Kurt ook niet. Doen ze nooit tijdens een training.

Zonder helm meer glans, dan kleeft de brillantine niet in het 156

de val binnenwerk minder blzn.indd 156

28/09/16 17:52

schuimrubber en ligt de haarplooi nog goed genoeg voor een coupe brÊsilienne op de Korenmarkt. De ijdelheid van renners is diep geworteld. Het anonieme sterven langs de Schelde van even tevoren kan hun niet overkomen, alsof de dood van hun lijf afketst. Wouter doet dat vaak. ’s Ochtends in Sint-DenijsWestrem vader en moeder plezieren en die helm opzetten, de voordeur dichttrekken, de helm zolang in de brievenbus verbergen en die bij thuiskomst weer opzetten.

Kurt zegt die dag ook niet veel, af en toe een korte babbel om niet onafgebroken naar dat tellertje te kijken. Wie praat plaatst zich boven de tijd en vergeet de pijn. Ze wachten op Iljo. Het is koud en de wind blaast hard. De laatste spasmen van een winter die zich vasthaakt in de lente.

Koers is een spel voor jonge mannen en Wouter bepaalt de regels. In en rond Oost-Vlaanderen weet hij waar finishlijnen van kermiskoersen op de weg zijn gekalkt. Dikke witte lijnen die ieder jaar, als het peloton zich aandient, een verse laag verf krijgen. Langs de Schelde is dat niet anders. Er is de bekende sprintstreep die Wouter en Bert ooit zelf schilderden, maar ook de gemeenteborden zijn denkbeeldige finishlijnen.

Om de sleur van de training te doorbreken en en passant hun snelheid aan te scherpen sprinten de Schelderenners vaak tot het volgende naambord. Het maakt dat langs de Schelde een denkbeeldige Grote Prijs Zingem of Grote Prijs Gavere wordt gereden. Wouter port Kurt aan. Zingem, daar gaan ze sprinten.

Kurt knikt. Ze gooien de ketting op het buitenblad en zoeken het juiste kroontje. De finish is goed te zien. Hier zijn ze al duizend keer gepasseerd. Nog een paar honderd meter. Ze lonken naar elkaar.

Kurt is eigenlijk kansloos tegen Wouter. Als hij zich op gang trekt, met dat brede lichaam, is Wouter moeilijk te stoppen.

157

de val binnenwerk minder blzn.indd 157

28/09/16 17:52

Zijn start is veeleer langzaam, maar als de trein eenmaal op gang is, stuwen de lendenrukken hem vooruit en straalt het geheel een kracht uit die je de moed ontneemt. Kurt is geen trage renner, maar tegen de berenkracht van zijn kameraad kan hij niet op. Wouter rijdt naast Kurt. Die perst er alle gels en repen uit, zet de tanden op elkaar en stormt vooruit. Zijn hoofd staat op ontploffen. Wouter zal hier later over zeggen: ‘Hij reed naast mij, lange tijd was het knallen, zij aan zij, maar ik had nog een pijltje over en voelde dat ik hem kon losgooien.’

Wie verliest betaalt de koffie. Kurt is ijdel, joviaal, hem krijg je makkelijk op zijn paard. Wouter kijkt Kurt nog even aan. Zijn gelaat kleurt intussen rood als een stierenlap. Ze passeren de brug van Zingem en wat verderop weerklinkt een schel, krakend geluid. ‘Kurt, er scheelt iets aan uw fiets.’

Wouter kijkt om. Het achterstel van Kurts fiets begeeft het, zijn wiel komt los en hij slaat met zijn voorhoofd frontaal tegen de harde asfaltweg. Zijn gezicht schuurt over de grond, de armen wezenloos achter hem aan. Het bloed gutst uit mond en oren. Kurt ligt op de grond en schreeuwt. ‘Laat mij met rust!

Laat mij met rust!’

Wouter gooit zijn fiets aan de kant en ziet alleen nog wit in de ogen van zijn vriend. Bij elke ademstoot pompt bloed uit de oren. Aandringen op een ambulance. Niks anders. Aandringen op een ambulance. Paniek overvalt hem. Hij tast in zijn achterzak, grijpt zijn telefoon en belt een ambulance. De Grote Prijs Zingem eindigt met een gebroken fiets en een vriend die vecht voor zijn leven. Beelden schieten door zijn hoofd. Wouter ziet de kamer in Qatar, de modder in Le Samyn, de man in de graskant langs de Schelde en een vriend in een plas bloed. Die is bij bewustzijn en kraamt wartaal uit.

‘Ik heb dorst. Ga weg. Maak dat je wegkomt. Topsport Vlaanderen.’

158

de val binnenwerk minder blzn.indd 158

28/09/16 17:52

Wat waait de wind hard vandaag. Wouter hoort het harde ruisen van populieren. Hij belt Iljo, die onderweg is naar de Scheldedijk. Wouter stamelt, krijgt het niet gezegd. Iljo zit op de fiets en vraagt: ‘Waar zijn jullie? En wat is dat lawaai daar?’

Hij hoort het vreemde gejammer van Kurt.

‘Laat mij. Vlaanderen. Dorst.’

Iljo rijdt de Scheldedijk op en versnelt. De ambulance komt aan, pakt Kurt stevig in en snijdt door het verkeer richting spoedafdeling van het Universitair Ziekenhuis Gent. Kurt is agressief. Hij slaat om zich heen. Wouter belt naar Marie-Lou, de vrouw van Kurt, gaat naar het politiebureau, legt een verklaring af, rept zich naar huis, doucht en rijdt vertwijfeld naar het ziekenhuis.

Marie-Lou werkt op het gemeentehuis van Lovendegem op de boekhouding. Telefoon van Wouter: ‘Kurt is op zijn hoofd gevallen. Hij is afgevoerd naar de kliniek.’ De secretaris staat naast haar bureau: ‘Laat alles vallen en ga er meteen naartoe.’

Iljo moet de ziekenwagen haast kruisen.

Levens lopen door elkaar. Personages in een film. Wouter krimpt ineen in de douche, Marie-Lou omklemt het stuur met beide handen, Kurt schreeuwt en weet dat niet. Iljo komt aan in Zingem. Hij ziet bloed op de weg.

Marie-Lou hoort bij aankomst in het uz haar man roepen tot in de wachtzaal: ‘Blijf van mijn lijf !’ Kurt ligt met riemen vastgebonden op een bed. Er sijpelt bloed over zijn slapen. Hij braakt bloed. Het stroomt uit dat tengere lijf.

‘Laat mij dorst.’

‘Alsof hij iemand kon doden met zijn blik’, zegt Marie-Lou nu.

‘Hij herkende alleen mij nog en gaf me een kus. Plots, een kus.

Ik keek in zijn ogen en sloeg helemaal in paniek. Een dokter nam me apart in een kamertje op de spoedafdeling. Ik herkende de kamer. Daar zat ik ooit met mijn grootmoeder. Een 159

de val binnenwerk minder blzn.indd 159

28/09/16 17:52

hersentrauma, dat zei de dokter. Dat zijn agressieve gedrag normaal was, ook dat hij niemand behalve mij herkende.

Er werd me gevraagd kalm te blijven, tot rust te komen. En vreemd genoeg: dat lukte.

Wouter kwam het ziekenhuis binnen. Ik had hem nog nooit zo gezien. Die altijd sterke, lachende kerel zag lijkwit, een geslagen hond. Hij trilde, moest die avond op hotel met de ploeg, maar wilde dat niet. Daags nadien was het Nokere Koerse. Ik wist niet wat te zeggen. Informatie had ik niet. Wachten. Ik kon niet meer logisch nadenken. De situatie ging snel achteruit. Een dokter raadde me aan naar huis te gaan. Om te slapen.

De deuren bleven de hele nacht voor me open, zei hij. Ieder moment kon ik terugkeren.

Ik wilde niet naar huis, maar ’s nachts kon ik niet anders. De situatie was wat ze was. Ik wilde niet thuis slapen en overnachtte bij mijn ouders, lag te woelen in bed. Een akelig gevoel daalde over mij neer, tegen middernacht. Ik stapte op en zei tegen mijn vader en moeder: “Ik moet nú naar het ziekenhuis.”

Een drang nam het van mij over. Ik reed naar het uz. De security deed de deur voor me open. Er kwam iemand op me af en zei: “U kon op geen slechter moment komen.” Mensen liepen bezorgd heen en weer. Niet wandelen, lopen. Ze duwden een bed vooruit en ik zag mijn man in dat bed. Het was een van de vreemdste momenten in mijn leven. Ik zag mijn man passeren met hollende dokters in zijn kielzog, op weg naar de operatiekamer. Een dokter zei me dat de druk op de hersenen erg snel toenam, dat er niks anders restte dan zijn schedel weg te halen.

Zes uur lang zat ik in een kamer, en wist dat een paar kamers verder dokters de schedel van mijn man wegnamen. Ik dacht aan ons kind.

Direct na de spoedoperatie zag ik Kurt. Zijn hoofd was ingedeukt. Hij lag aan de beademingsmachine. Een arts vertelde 160

de val binnenwerk minder blzn.indd 160

28/09/16 17:52

over de comateuze toestand. Hij zei dat de overlevingskans maar tien procent was. Er was een kans van één op tien dat hij het haalde.’

Kurt ligt uiteindelijk negentien dagen in coma. Zijn schedel ligt in een vriezer. De situatie is negentien dagen dezelfde.

Om de pers te weren uit het ziekenhuis raak je alleen in zijn buurt met een codewoord. Orlando, de naam van zijn zoon.

In Kaprijke schrijft moeder Rita alles op in een dagboek. Het brengt rust, helpt de situatie te overzien.

Hoe langer de coma, hoe meer vragen. Als hij door het kleinste gaatje kruipt, hoe groot is dan de kans op blijvende hersenschade? Hoe zal hij reageren? Is zijn karakter nog hetzelfde? Is hij een plant?

Kurt is weg van de wereld. Artsen raden aan om hem onbewust te stimuleren met prikkels uit het vertrouwde leven. Orlando spreekt een boodschap in op een smartphone en speelt die af in de kamer waar Kurt ligt, aan zijn oor. Ook de koers krijgt een plek in de ziekenkamer. De e3-prijs en de Ronde van Vlaanderen, twee klassiekers in het Vlaamse voorjaar, worden rechtstreeks uitgezonden in de kamer. Zonder het te weten hoort Kurt hoe Michel Wuyts de machtsontplooiing van Stijn Devolder op de Muur beschrijft – ‘Devolder met een demarrage, Devolder op de macht op de Muur. Devolder is weg. Devolder is weg. En pak hem dan nog maar eens terug! Doorgaan Stijn!

Straks Meerbeke!’ –, net als de finale hecto­meters van de WestVlaming: ‘Twee op een rij. Je bent een grote meneer, Stijn Devolder.’

Kurt beweegt niet. Het hele land kijkt naar de koers. Drommen mensen op steile heuvels. In een lege ziekenkamer in het uz ligt een renner in coma. Hij werd verondersteld nu mee te fietsen. Op tafel staan foto’s van Marie-Lou en Orlando.

161

de val binnenwerk minder blzn.indd 161

28/09/16 17:52

‘Ik snap nog altijd niet hoe ik die dagen door ben gekomen’, zegt Marie-Lou. ‘Ik had als het ware een muur rond mij gebouwd. Als een robot ging ik door. Ik zag anderen instorten toen ze Kurt bezochten. Jef Van Den Bosch, de manager van Kurt, zette na het zien van zijn renner de wagen langs de kant van de weg en barstte in tranen uit.’

In Melsen, waar Kurt en Marie-Lou wonen, valt in die periode een brief van de uci in de bus. Zijn whereabouts zijn niet ingevuld. De uci vraagt hoe dat komt.

Na bijna drie weken coma heerst een enorme opluchting.

Artsen schuiven een ooglid ophoog, richten een lichtstraal in Kurts ogen en zien de pupil vernauwen. Hij reageert. Kurt reageert op prikkels en ontwaakt langzaam uit zijn coma. Het ontwaken gebeurt niet plotseling. Soms opent hij de ogen en zakt weer weg. Marie-Lou houdt de wacht. In negentien dagen tijd is hij verveld van een scherp afgetrainde atleet naar een graatmagere, uitgeholde patiënt. Voor de val bedroeg zijn vetpercentage 5,4 procent. Na de val is hij veertien kilo vermagerd en weegt nog 61 kilogram. Vel over been. Hij ontwaakt, kijkt naar zijn benen, weet niet waar hij is, stelt geen vragen en valt weer in slaap. Er is geen besef van tijd en ruimte. Hij wordt opnieuw wakker, trekt aan de riem die over de deken loopt en zegt: ‘Hoe lang moet ik hier nog blijven?’

Kurt ligt in een bed. Boven hem hangt een beugel om zich aan op te trekken. Marie-Lou buigt zich over het bed en geeft Kurt een kus. De deur van de badkamer staat open. Hij kijkt in de spiegel die boven de wastafel hangt en denkt dat er een vreemde man naast hem ligt. Hij schrikt. Iemand schuift een bord voor zijn neus, en een vork, een mes. Hij snijdt zich aan de scherpe tanden. Iemand stopt eten in zijn mond. Hij weet niet wat te doen. Weet niet wat kauwen is. Mensen komen langs. Tegen 162

de val binnenwerk minder blzn.indd 162

28/09/16 17:52

ploegleider Wilfried Peeters zegt Kurt: ‘Ik word Belgisch kampioen.’ Hij vraagt waarom er bedrading over zijn borst loopt.

Een duif landt op de vensterbank van de ziekenkamer. De ene helft van zijn gezicht lacht, de andere helft beweegt niet. Hij is partieel verlamd. In een handspiegel ziet hij iemand met een ingedeukt hoofd. Iemand zonder schedel. De flanken zijn ingevallen. Er loopt een kasseirug over zijn hoofd. Wie is die kerel eigenlijk? Zijn veters worden geknoopt. Een verpleegster neemt hem mee de trap op. Zo doe je dat: eerst je ene been, dan het andere. Hij versnelt, zakt in elkaar en ligt daags nadien met pijn in bed. Zijn spieren zijn stram, hard als eikenhout. Wacht maar.

Hij ruikt niks. De geur van patatten, bloemkool en kaassaus hangt in de kamer. Kurt ziet alleen gele, ovale bollen, groot als keien, waar een warme damp uit opstijgt. En witte, transparante kleine kruintjes. Hij hoort artsen zeggen dat zijn geur is aangetast. Voorwerpen krijgen een naam en een functie. Hij ziet een foto van een zwart, geruit springzeil dat vier ijzeren poten overspant. ‘Tram-po-li-ne’, zegt iemand. Veters zijn touwtjes om je schoenen te knopen. Wat zijn dat, schoenen. En als een brood twee euro kost, hoeveel broden kun je dan kopen met een briefje van tien?

Die kleine kerel aan de rand van zijn bed is hartelijk. Hij omhelst zijn vader. De wereld krijgt kleur. Een washandje dient om je te wassen. Zeep is vloeibaar. Ze zeggen dat hij progressie maakt. Wat voor woord is dat, progressie. Ze zeggen ook dat het cilindervormig busje lekker ruikt als je de knop indrukt. Deodorant, staat erop gedrukt. Hij neemt het ding, spuit recht in zijn neus. Niks.

Tijdens de gymles in het ziekenhuis gooit iemand een bal tegen zijn hoofd. Zijn hersenen krijgen een klap. Het wordt zwart voor zijn ogen, er flitst licht in beeld. Iemand schuift snel een stoel onder zijn kont.

163

de val binnenwerk minder blzn.indd 163

28/09/16 17:52

‘Laat mij dorst.’

Ploegleider Rik Van Slycke komt langs. Kurt zegt dat hij duiven­­­­melker is en vraagt of zijn fiets al gekuist is. Een ziekenhuis, dat is het dus, een ziekenhuis.

De taal wint aan kracht. Dus een ziekenhuis, daar liggen zieke mensen. Waarom ligt die riem hier nog altijd? Wat doet die ijzeren helm op de tafel? Op het scherm rijdt jouw auto. Met dit stuur kun je de richting bepalen. Zo leer je rijden. Het gaspedaal zit helemaal rechts. Dit gaat snel. ‘Dit is een simulatie, meneer.’ Wat is dat voor woord, simulatie. Opnieuw een spiegel in de hand. Een fiets zonder stuur. Pedalen onder aan de stoel. Trappen in de zetel.

‘Wat is er met mij gebeurd? Nee, serieus, in godsnaam, wat ís er met mij gebeurd?’

‘Mensen vragen hoe het gaat. Ik voel me slecht, maar ik laat niks merken. De tijd gaat traag. Er hangen geen spieren meer om mijn dijen. Net pap. Ik kan het vel met mijn vingers samenknijpen en optrekken. Raar, zo zonder schedel. Alsof er een natte doek op mijn hoofd ligt.

Hoe ben ik hier terechtgekomen?

Ik scheer mijn benen want ik ben een renner. En een renner wordt niet verondersteld in een ziekbed te liggen. Hoe lang moet ik hier blijven? Ik ben gevallen, zwaar gevallen. Langs de Schelde blijkbaar. Ik weet niks. Niks van die dag, niks van de dagen voordien.

En niet van de weken nadien. Er zat een gat in mijn hoofd. Nu zit er een gat in mijn geheugen. Alsof alles erin verdwijnt en niks blijft hangen. Een hersentrauma, zeggen artsen.

Ik ben een man zonder schedel en ik draag een ijzeren helm om naar het toilet te gaan. Ik ben beschaamd. Ze tonen me foto’s van voorwerpen. Ik ken die dingen, ik weet ook waarvoor ze dienen, maar vraag me de naam niet. Ik weet het niet. En dat 164

de val binnenwerk minder blzn.indd 164

28/09/16 17:52

baart me zorgen. Progressie, simulatie. Ik word godverdomme kwaad. In de wachtkamer ligt een weekblad. Ik zie Tom Boonen, zijn naam weet ik nog, en ik zie een trofee. ’t Schijnt dat hij Milaan-Sanremo heeft gewonnen. Wat voor woord is dat, Sanremo.

Als Marie-Lou vraagt hoe de revalidatie verloopt, zeg ik: “Goed.” Punt. Mijn zelfvertrouwen is weg. Mijn vrouw weet dat.

Ik kijk haar aan en weet wat ze denkt. Wat staat die rolstoel hier eigenlijk te doen? Doe alsjeblief die riem weg. Ik ga niet weglopen. Ik ben niet agressief. Ik kan ondertussen heus zelf wel lopen.

Mijn schedel ligt drie maanden in een diepvries. Ik kan zelfs kiezen of ik diezelfde schedel later terug wil, of een artificiële variant. Fantastisch: ik mag kiezen welk hoofd ik wil.

Ik ben teruggekeerd in de tijd, achterlijk als een baby. Een verpleegster komt mij wassen. Ik zeg: “Dat doe ik zelf wel”, en word kwaad. Van ’s lands beste ploeg in de ProTour naar een man zonder toekomst. Ik voel me rampzalig. Maar ik zeg dat niet. Ik leef in mijn eigen wereld en toon geen zwakte aan de mensen die rond mijn bed staan. Ze kijken me aan en ik merk dat ze naar mijn hoofd kijken.

“Komt wel goed”, zeg ik.

Pas als het volk de deur uit is, laat ik mijn gemoed de vrije loop. Een dokter wijst me een man aan die als een plant in de zetel zit: “Dat kon jij evengoed geweest zijn.” Wat is hier gaande? Het is gedaan met mij. Dit komt nooit meer goed. Ik ben gedoemd.’

Eind mei verlaat Kurt het uz. Zijn schedel ligt nog altijd in de vriezer. Thuis in Melsen staat een ziekbed in de woonkamer. Het vertrouwen in een goede afloop is onbestaande. Zijn gedachten zijn stekelig, het is donker in zijn hoofd, Kurt wordt 165

de val binnenwerk minder blzn.indd 165

28/09/16 17:52

depressief. Elke dag wordt de kamer kleiner. Peptalk is goed bij het zwaarste leed. Als de frequentie van de steunbetuigingen vermindert, als de buitenwereld denkt de plicht te hebben vervuld, blijft hij alleen achter in dat bed, tikt met de vinger tegen de beugel boven hem, verbijt de tijd en voelt hoe de buiten­ wereld hem zachtjes uit het wiel rijdt. Tijd voelt leeg aan. De klok smelt, het gewone leven verdwijnt, er resten vier muren en een secondewijzer.

‘Ik had geen goesting meer om op te staan’, zegt Kurt nu. ‘Niet om te eten, niet om te drinken, niks. Constant dacht ik aan mijn oude leven. Aan de Tour Down Under in Australië. Aan het knechten voor Tom Boonen. Aan Frederiek Nolf. Ik was het leven kwijt dat ik zo zorgvuldig had opgebouwd. Het leven waar ik zo voor streed. Profrenner. De koers, het podium waarop ik boven mezelf uitsteeg. Mijn hersenen deden niet meer wat ik vroeg, ik voelde dat. Als een computer in sluimerstand, zo lag ik hier.

Op het einde van de maand passeerde de Ronde van België in Melsen. Ik stond in het deurgat met mijn ijzeren helm op.

Uitgemergeld. Ik keek uit naar de passage van het peloton. Al was het maar om te zien en te voelen hoe mijn vroegere leven eruitzag. Wouter Weylandt en een paar andere ploegmaats bij Quick-Step glipten weg uit het peloton en kwamen me gedag zeggen, met in hun kielzog de volgwagen van de ploeg.

Dat was ongewild een verschrikkelijke klap. Ik zag ook Johan Vansummeren passeren. Die keek me aan. Ik zag de shock in zijn ogen: Hoe ziet die er uit?! En ook: Hoe kan die kerel ooit nog terugkeren?

Ik wijk niet, lach, zeg dat alles goedkomt. Dat ik straks mijn plaats opeis in het peloton. “Hah, merci voor de complimenten.

De revalidatie? Goed, jong, goed.” Na de passage loop ik terug naar binnen, ga op het bed liggen en huil als een klein kind.

166

de val binnenwerk minder blzn.indd 166

28/09/16 17:52

Verdwijnen, dat wilde ik. Mijn toestand werd steeds erger.

Wetende dat mijn l even n ooit m eer k on z ijn al s vo orheen, wetende dat het beste er voor mij op zat en dat de toekomst een gehavend leven zou worden, in volstrekte anonimiteit, zonder enig doel, zonder fiets, begon ik te denken. Ik sprak met niemand. Mijn ouders, mijn schoonouders, Marie-Lou, Orlando, mijn omgeving, zij zagen de problemen. Maar niemand wist echt wat in mijn hoofd omging. Ik zou mijn vrouw en kind een plezier doen door het probleem op te lossen.

Verdwijnen.

Uren, dagen, weken heb ik gezocht naar een uitkomst. En telkens kwam ik op datzelfde akelige punt uit. Dat dit leven voor mij niet meer hoefde. Genoeg.

Hoe zou ik het doen? Ik keek naar het plafond en dacht aan pillen, aan de trein, aan een boom, aan een accident. Een auto had ik niet. Mijn schoonmoeder waakte thuis over me, de auto was uit voorzorg elders geparkeerd. Er is een moment geweest dat ik toch de sleutels te pakken kreeg, jawel, dat ik de auto in stapte, een boom naderde en mijn leven zag passeren. Nooit vergeet ik dat gevoel. Mijn jeugd, Carin-Spray, het varken van de buren, de eerste koers, de Ronde van Vlaanderen. Ik zit in de auto en geef plankgas. Steeds meer, steeds harder.

Dit is het, denk ik. Het moment waarop ik alles van me afwerp.

Er flitsen beelden door mijn hoofd. De kliniek, de pijn, de riem.

Dan zie ik Orlando voor mijn ogen.

En ik rem.’

167

de val binnenwerk minder blzn.indd 167

28/09/16 17:52