Materiał Prasowy ESK Wrocław 2016 by Europejska Stolica Kultury Wrocław 2016

MATERIAŁ PRASOWY EUROPEJSKIEJ STOLICY KULTURY WROCŁAW 2016 17 GRUDNIA 2016

fot. Dunvael Photography

Spis treści: Wstęp Prezydenta Wrocławia Rafała Dutkiewicza.....................................................................................................................2 Podsumowanie Komisarza UE Tibora Navracsicsa.................................................................................................................... 3 Statystyki ogólne.................................................................................................................................................................................................................................. 4 Architektura.................................................................................................................................................................................................................................................. 5 Film................................................................................................................................................................................................................................................................................ 6 Literatura............................................................................................................................................................................................................................................................ 7 Muzyka.................................................................................................................................................................................................................................................................... 8 Performance.................................................................................................................................................................................................................................................9 Opera.........................................................................................................................................................................................................................................................................10 Teatr................................................................................................................................................................................................................................................................................ 11 Sztuki wizualne.............................................................................................................................................................................................................................................12 „Wrocław – wejście od podwórza” i mikroGRANTY ESK 2016...................................................................................................................................................................................................... 13 Program rezydencji artystycznych i Dolny Śląsk.......................................................................................................................... 14 Koalicja Miast i Miasto przyszłości...........................................................................................................................................................................15 Co po ESK? Pytania i odpowiedzi..............................................................................................................................................................................16

liczyć choć małą część tego, co we Wrocławiu w mijającym roku widzieliśmy. Ale największą satysfakcję przyniósł fakt uczestnictwa we wszystkich wydarzeniach wielomilionowej widowni. Wrocławianie zaakceptowali i polubili Europejską Stolicę Kultury. To niezwykle ważne. Wierzymy bowiem, że uczestnictwo w kulturze to wzbudzanie empatii społecznej, poczucie odpowiedzialności za tych, z którymi współżyjemy, za świat, który nas otacza. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że dostęp do kultury jest czynnikiem, który najsilniej buduje nasz indywidualny rozwój i wzmacnia relacje społeczne. Nie ma nic lepiej kształtującego nasze życie indywidualne oraz zbiorowe niż uczestniczenie w kulturze, korzystanie z niej i jej tworzenie. Takie właśnie przyzwyczajenia chcieliśmy zbudować wśród wrocławian. Jestem przekonany, że nam wszystkim się to wielkie przedsięwzięcie powiodło. Pokazaliśmy potencjał wrocławskiej kultury, ale też umiejętność współdziałania. Stąd bardzo silna obecność we Wrocławiu miast, z którymi ścigaliśmy się o miano ESK. Wczoraj byliśmy konkurentami, dziś jesteśmy partnerami. Mam silne poczucie, że Wrocław jest piękną Europejską Stolicą Kultury! Jest, ponieważ zostaliśmy Stolicą Kultury, wzięliśmy na siebie wielki obowiązek, ponosimy za ten tytuł odpowiedzialność i nigdy z tego miana nie zrezygnujemy. Rafał Dutkiewicz Prezydent Wrocławia

fot. Archiwum Urzędu Miasta, Maciej Kulczyński; fot. Dunvael Photography

Szanowni Państwo, zaczynaliśmy starania o miano Europejskiej Stolicy Kultury z przekonaniem, że uzyskanie tego tytułu będzie zwieńczeniem całego procesu, jaki rozpoczęliśmy we Wrocławiu wiele lat temu, że będzie najmocniejszym akcentem w myśleniu o rozwoju miasta. Już w 2002 roku byliśmy pewni, że po to, aby miasta rozwijały się dynamicznie i równomiernie, potrzebne są przede wszystkim dwie rzeczy: komunikacja i kultura. Dziś możemy być pewni, że nasze intuicje i przekonanie o tym, jak istotna jest rola kultury w rozwoju społecznym, było słuszne. Nie przewidzieliśmy jednak jednego. Tego mianowicie, że ESK to nie koniec, a początek drogi. Świat, w którym żyjemy, zmienia się bardzo szybko. Jesteśmy świadkami przemian społecznych, których dotąd nie doświadczaliśmy. Obywatele nie godzą się już na tradycyjny model zarządzania kulturą, na bierne z niej korzystanie. Utrwalił się model współuczestnictwa, aktywnego istnienia, brania odpowiedzialności za wszystko, co wokół nas się dzieje, również za kulturę. Stanęliśmy więc wobec nowych wyzwań, trudnych, ale niezwykle inspirujących. Europejska Stolica Kultury to było wielkie wyzwanie, ale i szansa dla naszego miasta na to, by zaprezentować Europejczykom jego walory, pokazać Dolny Śląsk i Polskę jako regiony, w których dzieje się wiele w szeroko rozumianej kulturze – tej obejmującej spektakularne wydarzenia, ale też życie dnia powszedniego, wolnego czasu, relaksu. I w jednej i drugiej dziedzinie mamy się czym pochwalić. Już dziś możemy uznać, że rok 2016 był dla Wrocławia udany. Monitorowany ruch turystyczny potwierdza wzrost zainteresowania naszym miastem, wynikający z coraz bogatszej oferty, w tym także popularności imprez organizowanych w ramach Europejskiej Stolicy Kultury. W 2016 roku gościliśmy blisko 5 mln turystów. Na szczegółowe podsumowania przyjdzie jednak jeszcze czas. Dokonają ich socjologowie, twórcy, menadżerowie kultury, a przede wszystkim publiczność. Wrocławianie kochają teatr, dlatego tak nam zależało, żeby być organizatorem Olimpiady Teatralnej, imprezy która nigdy wcześniej w Polsce nie gościła. Zobaczyliśmy najwybitniejsze propozycje teatralne z całego niemal świata, ogromne widowisko operowe na Stadionie Miejskim, koncerty wybitnych muzyków i osiągnięcia w sztukach pięknych, wspaniałe parady i imprezy plenerowe. Za nami niezwykle prestiżowa gala rozdania Europejskich Nagród Filmowych. Trudno wy-

fot. Marcin Oliva Sato; fot. Materiały informacyjne Komisji Europejskiej

17 stycznia 2016 uczestniczyłem w otwarciu obchodów Europejskiej Stolicy Kultury we Wrocławiu. W tym dniu dziesiątki tysięcy ludzi wyszło na ulice i place miasta, żeby wspólnie świętować początek tego wyjątkowego roku, tak ważnego dla całego kraju. Dziś, kiedy rok ten dobiega końca, Wrocław może być dumny z przygotowanego przez siebie bogatego programu wydarzeń kulturalnych. Dzięki setkom koncertów, spektakli, pokazów i wystaw miliony odwiedzających mogły odkryć to wspaniałe miasto. Co równie ważne, w imprezach tych mogli uczestniczyć – a nierzadko je współorganizować – sami wrocławianie. Obchody roku kultury we Wrocławiu były zaproszeniem dla mieszkańców Europy i świata do odwiedzenia i odkrycia miasta, które jest wspaniałym przykładem olbrzymiej różnorodności kulturowej Polski i Europy. W czasie gdy Unia Europejska zmaga się z bezprecedensowymi wyzwaniami, Wrocław wydobył wszystkie te cechy, które czynią tę część świata unikatową. Dzięki swojemu wyjątkowemu miejscu w europejskiej historii i geografii oraz zróżnicowanym wpływom kulturowym i religijnym, miasto to ukazuje bogactwo płynące z budowania relacji pomiędzy różnymi społeczeństwami i krajami. Motto „Przestrzenie dla piękna” podkreślało, jak krajobraz miasta może się zmienić pod inkluzyjnym wpływem dialogu między kulturami oraz uosabiało wartości, które chcielibyśmy dzielić z resztą świata: szacunek dla godności i praw człowieka, sprzeciw wobec dyskryminacji, otwartość i tolerancję. Wiemy doskonale, że miarą sukcesu każdej Europejskiej Stolicy Kultury jest dziedzictwo pozostałe po zakończeniu obchodów. Nie chodzi tylko o infrastrukturę, lecz także o energię wyzwoloną przez kulturę, nowych partnerów w Europie, większą międzynarodową rozpoznawalność i mocniejszą pozycję w obszarze kultury europejskiej.

Jestem pewien, że Wrocławiowi uda się przekuć pozytywne doświadczenia wypływające z organizacji roku Europejskiej Stolicy Kultury w długoterminowy sukces, jak również w dalszym ciągu wydobywać piękno miasta, z korzyścią dla mieszkańców i lokalnej społeczności. Tibor Navracsics Komisarz Europejski ds. edukacji, kultury, młodzieży i sportu

Statystyki ogólne

Liczba publikacji i newsów Liczba osób zaangażowanych w Polsce i za granicą w projekty ESK ponad 100 000 170 000

Liczba wydawnictw w ramach programu ESK

(od Japonii, przez Ukrainę, po Hiszpanię)

i dziesiątki w przygotowaniu

100

Liczba pracowników ESK 150

Liczba wolontariuszy ESK 2000

flaticon.com

Liczba wydarzeń 2000

Liczba uczestników wydarzeń ESK 5,2 mln**

Liczba prezentacji ESK za granicą

Wszystkie liczby są szacunkowe i aktualne na 31.10.2016, a ostateczne dane liczbowe zostaną zebrane i podane do publicznej wiadomości do marca 2017. ** Liczone od momentu inauguracji programu i projektu Mosty do października 2016

ARCHITEKTURA Zrealizowane projekty: 13 Aktywni uczestnicy (artyści, twórcy): 392 Wrocław to pierwsza Europejska Stolica Kultury, która, obok m.in. Literatury, Muzyki i Sztuki, ustanowiła Architekturę jedną z ośmiu dziedzin kuratorskich. Nasze miasto coraz bardziej zwraca uwagę na architekturę, odbywa się rekordowo dużo konkursów, wyjątkowo dobrze układa się współpraca wrocławskich ośrodków architektonicznych (SARP, Dolnośląska Okręgowa Izba Architektów, Muzeum Architektury, Wydział Architektury na Politechnice Wrocławskiej), a hasłem aplikacji stworzonej dla ESK są „Przestrzenie dla piękna”, rozumiane zarówno metaforycznie, jak i bezpośrednio. Rok 2016 zaowocował wieloma projektami, które tworzyły architekturę coraz bardziej dostępną. Nie jestem w stanie wybrać najważniejszego wydarzenia roku 2016, gdyż założeniem programu była różnorodność. Stworzyliśmy wielobarwną mozaikę, w której każdy uczestnik ESK mógł znaleźć coś dla siebie. Wydarzenia się uzupełniały, tworzyły większe projekty i ewoluowały przez cały rok. Moją nadzieją i planem było rozbudzenie w odbiorcach apetytu na architekturę. Dlatego mam nadzieję, że ten apetyt będzie stanowił niematerialny efekt Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016, poza realizacjami ponad 30 budowli i przestrzeni. Jednak na pewno wyróżniającym się projektem architektonicznym w ESK są Nowe Żerniki, które niejako uwarunkowały wyodrębnienie się tej dziedziny kuratorskiej. Wrocław, miasto wielobarwne, uczące się współistnienia, poszanowania dla przeszłości i wpisywania w zastany kontekst, które z jednej strony posiada przedwojenną WUWĘ, a z drugiej strony nie do końca docenia szlachetny modernizm z lat 60-tych, teraz podejmuje próbę stworzenia osiedla modelowego na miarę XXI wieku. Nowy kawałek miasta powstaje w oparciu o zestawienie

naszego doświadczenia z potrzebami, o współpracę pomiędzy architektami, deweloperami, władzami miasta, a także przyszłymi mieszkańcami. Ten dialog pomógł nam zrozumieć, że priorytet formy, który bardzo często jest dla nas determinujący, zajmuje jedno z ostatnich miejsc wśród miejskich potrzeb. Nowe Żerniki stawiają na jakość życia mieszkańców. Podsumowując niezwykły rok 2016, nie sposób pominąć serii wykładów DużeA, które pozwoliły na zrozumienie architektury nie tylko tym, którzy zajmują się nią na co dzień. Pokazaliśmy słuchaczom, że architektura to jedno z narzędzi, które pomaga rozwiązać bieżące problemy ludzkości. Zorganizowaliśmy szereg wystaw, które cieszyły się rekordową frekwencją w jedynym w Polsce Muzeum Architektury. Pokazaliśmy najlepsze realizacje ostatnich 25 lat z całej Europy, modernistyczny Lwów, czy przybliżyliśmy życie i twórczość Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak, autorki wrocławskiego Manhattanu. Ponadto poddaliśmy dyskusji architekturę sakralną i wspólnie szukaliśmy kierunku, w którym powinna iść w ramach projektu „Kościół. Piękno i kicz”. Mam wielką nadzieję, że po roku 2016 świadomość architektoniczna wrocławian i wszystkich gości, którzy odwiedzili Europejską Stolicę Kultury, jest dużo większa. Postawiliśmy architekturę na równi z pozostałymi dziedzinami sztuki, zatem liczę, że teraz stanie się codziennym tematem rozmów i społecznych dyskursów, tak jak film, muzyka, teatr. Zbigniew Maćków Kurator ds. architektury

FILM Tradycje filmowe Wrocławia w połączeniu z tytułem Europejskiej Stolicy Kultury 2016 pozwoliły na stworzenie wyjątkowego programu filmowego. Jego sercem zostało Kino Nowe Horyzonty, otwarte w 2012 roku największe europejskie kino studyjne, gdzie przez cały rok odbywały się przeglądy, festiwale oraz działania edukacyjne. Trzonem programu była edukacja filmowa: oferowaliśmy seanse i spotkania ukierunkowane na kształtowanie gustu młodych widzów, odkrywanie różnorodności kina, rozbudzanie potrzeb kulturalnych oraz przygotowanie do odbioru trudniejszych filmów. Działania te stanowią podstawę niezbędną do długotrwałego zwiększenia uczestnictwa wrocławian w kulturze i wzrostu zainteresowania ambitniejszym kinem. Realizacja programu pozwoliła na szeroką prezentację dorobku kina europejskiego, zarówno w ujęciu historycznym (Czechosłowacka Nowa Fala, kino ukraińskie), jak i z perspektywy jego najnowszych dokonań (m.in. nowe kino włoskie, francuskie, hiszpańskie i niemieckie). We współpracy z równoległą stolicą kultury San Sebastian zaprezentowano baskijskie tradycje filmowe i kulinarne. Szczególnie cenna była możliwość zaproszenia do Wrocławia twórców, takich jak choćby Nanni Moretti, Víctor Erice, Carlos Saura, Petr Zelenka, Ulrike Ottinger, Jessica Hausner, Claire Denis, Andriej Konczałowski, Cristian Mungiu, Wim Wenders.

Zrealizowane projekty: 29 Wydarzenia: 60

Swoje specjalne edycje miały wrocławskie festiwale: MFF T-Mobile Nowe Horyzonty, z Mistrzowskimi Lekcjami Kina, oraz American Film Festival, z przeglądem poświęconym Europejczykom tworzącym w Stanach Zjednoczonych. Premierę miała operowa adaptacja Zagubionej Autostrady, odbyły się również specjalne pokazy filmowej opery M. Barneya River of Fundament. Zwieńczeniem programu było wręczenie we Wrocławiu Europejskich Nagród Filmowych oraz towarzyszący mu przegląd laureatów i filmów nominowanych i spotkania z twórcami. Należy oczekiwać, że działania te poprzez swoją skalę przyczynią się w dłuższej perspektywie do zwiększenia rozpoznawalności i umocnienia wizerunku Wrocławia jako ważnego europejskiego ośrodka filmowego. Roman Gutek Kurator ds. filmu

LITERATURA Jednym z najważniejszych elementów programu literackiego Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 było zdobycie przez Wrocław tytułu Światowej Stolicy Książki UNESCO (23 kwietnia 2016-22 kwietnia 2017). Tak się stało. I wydawać by się mogło, że ten prestiżowy sukces ułatwi nam kształtowanie literackiej odsłony ESK. Otóż tak się nie stało – albowiem do przestrzeni, które program literacki chciał zagospodarvować i oswoić, i mowa tu zarówno o tych warunkach obowiązkowych, które należało spełnić, a następnie zrealizować, starając się o tytuł ESK (w uproszczeniu: zrymować wymiar lokalny i europejski), jak i o oryginalnych działaniach – wymyślonych i zaplanowanych w aplikacji, a następnie w programie kuratorskim (tych związanych z partycypacją, aktywizacją i podnoszeniem kompetencji kulturalnych mieszkańców) należało dodać wymiar światowy. I wszystkie te obszary zobaczyć wspólnie i w ramach jednego roku skonsumować.

fot. Marcin Oliva Soto

zrealizowane Projekty: 37 Wydane książki: 9

I kiedy się nad tym, co się stało, dzisiaj zastanawiam, to przychodzą mi do głowy jedynie wersy wieszcza, który to wszystko przewidział i podsunął mi zza grobu jedyny możliwy komentarz. Wersy, które jego ręką spisane spoczywają w Muzeum Pana Tadeusza na wrocławskim Rynku: O roku ów! kto ciebie widział w naszym kraju! Ciebie lud zowie dotąd rokiem urodzaju, A żołnierz rokiem wojny; dotąd lubią starzy O tobie bajać, dotąd pieśń o tobie marzy. Z dawna byłeś niebieskim oznajmiony cudem I poprzedzony głuchą wieścią między ludem; Ba. Wieszcz w tej samej księdze (XI) pomyślał nawet o mnie osobiście: O wiosno! kto cię widział wtenczas w naszym kraju, Pamiętna wiosno wojny, wiosno urodzaju! O wiosno, kto cię widział, jak byłaś kwitnąca Zbożami i trawami, a ludźmi błyszcząca, Obfita we zdarzenia, nadzieją brzemienna! Ja ciebie dotąd widzę, piękna maro senna! Urodzony w niewoli, okuty w powiciu, Ja tylko jedną taką wiosnę miałem w życiu. Dziękuję.

Irek Grin Kurator ds. literatury

MUZYKA

Za nami 12 miesięcy świętowania mogli stale się rozwijać. ESK Wrocław 2016, czyli kulminacja W roku 2016 muzyka rozbrzmiewała w najróżniejszych wielu lat pracy oraz esencja energii przestrzeniach. Wrocław zyskał miejsca dedykowane artystów, organizatorów i publiczmuzyce, jak Narodowe Forum Muzyki, Teatr Capitol czy ności. Tytuł ESK był celem, a także Sala Koncertowa Akademii Muzycznej im. K. Lipińskieśrodkiem pozwalającym zrealizować go, adoptował również te mniej konwencjonalne, w tym wiele przedsięwzięć. Stworzenie Halę Stulecia, Stadion Miejski, Rynek oraz plac Wolności, programu muzycznego, przy szadworce kolejowe, lotnisko oraz prywatne mieszkania, klatki cunku do założeń zwycięskiej aplischodowe, zapomniane dziedzińce i podwórka (Zapomniane kacji, wymagało pracy wielu osób. miasto, Jazztopad czy Leo Festival). Na jego kształt wpłynęły 3-letnie Muzykę wykonywaliśmy oraz o muzyce rozmawialiśmy rozmowy z autorami projektów, artystami oraz zespołem także podczas licznych konferencji branżowych (m.in. EFA, kuratorskim i produkcyjnym. To był niezapomniany czas, Europe Jazz Network, Europejskie Forum Muzyki, Miębardzo emocjonujący i niezwykle twórczy. W jego trakcie dzynarodowa Trybuna Kompozytorska, Europejskie Forum powstał program oparty na pięciu podstawowych, dwubieMuzykoterapeutów, Konferencja Muzyka, plastyka i teatr gunowych założeniach. w edukacji artystycznej). Pierwszym było pokazanie z jednej strony istniejących Z okazji ESK 2016 powstało wiele kompozycji dedykowawe Wrocławiu festiwali i wydarzeń takich jak Wratislavia nych Wrocławiowi i nim inspirowanych, które wpisały się w Cantans, Jazz nad Odrą, WROsound, Avant Art, Thanks Jimi historię muzyki i naszego miasta. Niektóre z zainicjowanych Festival, One Love Fest, International Ambient Festival, wydarzeń będą miały swoje kolejne edycje. Jednak wierzę, Wrocław Industrial Festival, a z drugiej zaproponowanie że po ESK pozostanie coś dużo ważniejszego – świadomość, projektów dedykowanych ESK: Singing Europe, Guitar że Wrocław jest nieskończoną przestrzenią dla piękna, Masters, Tamborrada, Pasaż czy Xenakis/Mercury. ponieważ żyją w nim niezwykli, piękni ludzie. Każdy, kto był Drugie założenie to zaproszenie do Wrocławia wielkich z nami w tym roku, zostawił tu cząstkę siebie i przyczynił się gwiazd, które dotychczas nie pojawiały się w naszym miedo powiększenia tytułowej „Przeście. Byli wśród nich filharmonicy wiedeńscy i budapeszteń- strzeni dla piękna”: w tym artyści, scy, symfonicy nowojorscy i tokijscy, Lang Lang, Roberto organizatorzy, słuchacze i komentująAlagna, Enio Morricone, David Gilmour czy Rammstein. cy. Za to dziękuję wszystkim, których Jednocześnie promowaliśmy naszych artystów poprzez respotkałam dzięki Europejskiej Stolicy zydencje zagraniczne, laboratoria czy projekty powstające Kultury Wrocław 2016. we współpracy twórców z całego świata. Agnieszka Franków - Żelazny Kolejnym założeniem, obok projektów wykonywanych Kuratorka ds. muzyki przez profesjonalistów, były działania edukacyjne. W ludziach na co dzień nie obcujących z muzyką budziliśmy potrzebę jej tworzenia. Pomogły w tym: WarsztaZrealizowane projekty: 65 ty Budowy Instrumentów, Pośpiewaj mi mamo, pośpiewaj mi tato, czy Chór Komentujących Aktywni uczestnicy Wrocławian. Dla muzycznych praktyków or(artyści, twórcy): 18 880 ganizowaliśmy warsztaty, kursy i konkursy, aby

PERFORMANCE

fot. Miłosz Poloch

„Kwartet Flow” to wysiłek grupy ludzi – zespołu Performance ESK 2016 – który uwierzył, że miasto wraz z jego mieszkańcami mogą stworzyć i opowiedzieć niezwykłą historię. Nieustannie przekazywana, staje się ona drogą do odkrywania tożsamości Wrocławia i mieszkających tu ludzi wraz z ich zawiłymi rodzinnymi losami i wciąż aktualnymi opowieściami o poszukiwaniu swojego miejsca. Prace nad „Kwartetem Flow” rozpoczęły się już w 2013 roku. Pierwszym wydarzeniem Kwartetu były „Mosty,” których finał odbył się w czerwcu 2015 roku. Setki młodych ludzi, z których większość nigdy nie planowała połączyć swojego życia ze sztuką, wzięły udział w 27 performensach przygotowanych przez nich na 26 mostach Wrocławia. „Przebudzenie,” czyli Ceremonia Otwarcia ESK Wrocław 2016, zgromadziło ponad 1300 artystów, z czego znaczącą większość stanowili mieszkańcy Wrocławia – muzycy, akrobaci, tancerze, aktorzy, dzieci i młodzież, 300 rowerzystów i capoerzyści. Wszyscy przeszli wspólnie w sumie 20 kilometrów tras pochodów czterech Duchów Wrocławia, by spotkać się na Rynku, gdzie z okien zagrała kilkudziesięcioosobowa orkiestra łącząca siły wielu orkiestr dętych z całej Polski. W czerwcu wrocławianie ponownie mieli okazję spędzić cały dzień z wydarzeniami przygotowanymi dla nich przez zespół Performance. „Flow,” projekt najbardziej międzynarodowy pod kątem występujących, został podzielony na dwie części – pierwszą, która rozgrywała się w kilku różnych miejscach miasta i oscylowała wokół tematu diaspor Wrocławia, ich historii i wpływu na rozwój tkanki społecznej oraz drugą, która skupiła się przede wszystkim muzycznie wokół historii Breslau / Wrocławia, a udział w niej wzięła ponad dwustuosobowa orkiestra i chór.

liczba uczestników: mosty: 25 000 przebudzenie: 120 000 flow: 51 000 niebo: 31 000

Do udziału w wydarzeniach zaproszeni zostali artyści z Izraela, Niemiec, Czech, Hiszpanii, Armenii, Holandii, a także Wrocławianie należący do mniejszości ukraińskiej. W tej chwili trwają ostatnie przygotowania do Ceremonii Zamknięcia zatytułowanej „Niebo”. Blisko stu mieszkańców Wrocławia, z których część rozpoczęła swoją przygodę już przy „Mostach,” wystąpi w Hali Stulecia, by dokończyć opowiadanie historii Breslau / Wrocławia – jego dziejów, zachodzących zmian i tego, jak miasto i mieszkańcy wpływają na siebie wzajemnie. Ponownie zobaczymy Duchy Wrocławia i usłyszymy muzykę tworzoną wcześniej do „Przebudzenia” i „Flow”. Na scenie wystąpi chór i orkiestra muzyków z Polski i Izraela. Jednym z postawionych zespołowi Performance przez miasto celów było zwiększenie udziału widowni w kulturalnych wydarzeniach otwartych. Już „Przebudzenie” pokazało, że z tego zadania się wywiązaliśmy. Wrocław i jego mieszkańcy zaczęli naprawdę aktywnie opowiadać swoją historię samym sobie, Polsce, Europie i światu. Możemy być dumni, że wzbudziliśmy głód udziału w wydarzeniach kulturalnych, który, miejmy nadzieję, jeszcze długo nie zostanie zaspokojony. Chris Baldwin Kurator ds. performance

Aktywni uczestnicy (artyści, twórcy): 500 Widzowie: 22 000

fot. Filip Basara

Projekt Opery Wrocławskiej zaplanowany jako specjalne wydarzenie ESK pt. Hiszpańska Noc z Carmen- Zarzuela show łączył trzyletnie warsztaty edukacyjne przygotowujące wydarzenie artystyczne ze spektaklem zrealizowanym na Stadionie Miejskim 18 czerwca. To mega widowisko operowe z 500 wykonawcami na scenie zgromadziło ponad 22 tysiące widzów. Znakomici soliści śpiewający z Kate Aldrich – amerykańską śpiewaczką uznaną za najlepszą odtwórczynię roli Carmen na świecie w ostatnim 10-leciu, hiszpańscy i polscy soliści, tancerze, zespoły baletowe z Madrytu i Opery Wrocławskiej, a także tancerze z wielu miast polskich, chóry Wrocławskich Uniwersytetów i z Dolnego Śląska, przepiękne barwne kostiumy, gigantyczna scenografia, świetna reżyseria światła, efekty specjalne, znakomita reżyseria i choreografia hiszpańskiego artysty Ignacio Garcii i polskiego wybitnego reżysera Waldemara Zawodzińskiego, orkiestra Opery Wrocławskiej pod batutą Tomasza Szredera, orkiestry dęte, tańczące konie Karoliny Wajdy i naszej Straży Miejskiej, to wszystko złożyło się na fascynujący wieczór, który gorąco oklaskiwała wielotysięczna publiczność. Efekty pracy nad tym spektaklem będą owocowały także w kolejnych latach. Zespoły chóralne i taneczne biorące udział w projekcie włączyły Zarzuelę do swego programu koncertowego. Oceniam poziom przygotowanego przez Operę wydarzenia jako bardzo wysoki. Spektakl zdobył wielkie uznanie prasy zagranicznej i polskiej, a także znakomite oceny wielu zagranicznych turystów i widzów z całej Polski. Ewa Michnik Kuratorka ds. opery

OPERA

TEATR

fot. Maciej Zakrzewski

W książce programowej przedstawiającej projekty teatralne ESK Wrocław 2016 pozwoliłem sobie na swoiste wyznanie wiary. Wiary w medium teatru, a zarazem wiary, „że to właśnie ze scen teatralnych wciąż płyną pytania o naszą europejską, wielokulturową tożsamość, o tolerancję, o wspólną, zrównoważoną wizję społeczeństwa otwartego; że dziś, podobnie jak u zarania narodzin teatru, staje się on miejscem dynamicznego opisu równie dynamicznych zmian, jakim podlega modus naszego życia, a w owym opisie angażującym całego człowieka nie myli się tak znacznie jak inne media. Teatr, opisując człowieka w działaniu, stwarza go wciąż na nowo. W tym znaczeniu pozostaje fundamentem rozumienia nas samych i fundamentem demokracji. Skene wciąż nie tylko wspiera miejską agorę, lecz ją pogłębia i przenosi w domenę obrazu świata utrwalonego i zrozumiałego”. To wyznanie wiary, przeniesione na pole współdziałania wielu ludzi teatru naszego miasta i Dolnego Śląska, stworzyło falę projektów, które niosły teatr we wszystkich jego odmianach i gatunkach. Wiele z projektów „edukacji dla teatru i poprzez teatr” rozpoczęło się na długo przed rokiem 2016, nie było więc zaskoczeniem, że i w pierwszym półroczu Europejskiej Stolicy Kultury dominowały projekty edukacyjne.

Łącznie w kilkunastu programach edukacyjnych, trwających nierzadko wiele miesięcy, wzięło udział ponad 5 tysięcy uczestników, często angażując swój czas na kilka do kilkunastu tygodni. To wyjątkowa specyfika projektów teatralnych – nienaskórkowość, głębia, oddanie. Na mapie teatralnej drugiego półrocza dominowały festiwale, odświętne spotkania, wyjątkowe – historyczne – zderzenia. Wśród nich Olimpiada Teatralna, największe święto teatru w historii nie tylko Wrocławia, ale i Polski, które przyniosło prezentację 159 unikatowych wydarzeń z 18 krajów: m.in. 81 spektakli (137 pokazów razem z powtórkami), 7 remiksów, 19 spotkań, 7 debat, 2 wykłady, 1 konformans, 4 koncerty, 14 filmów, 2 obrzędy, 7 wystaw i 11 warsztatów. Jarosław Fret Kurator ds. teatru

Zrealizowane projekty: 50 Unikatowe zdarzenia teatralne: 2000

Rok Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 to czas, w którym zaprezentowaliśmy publiczności ponad 70 wystaw oraz zrealizowaliśmy 20 projektów w ramach programu „Wrocław – wejście od podwórza”. Program sztuk wizualnych objął również wydarzenia performatywne, pokazy czy festiwale artystyczne takie jak Przegląd Sztuki Survival, TIFF Festival czy European Glass Festival. Ekspozycja prac Eduardo Chillidy „Brzmienia” była ważnym i znaczącym wydarzeniem, które otworzyło nowy rozdział programu sztuk wizualnych. Po raz pierwszy w Polsce można było zobaczyć ponad 40 prac wybitnego baskijskiego twórcy. Wybór sławnego rzeźbiarza nie tyle co nie był przypadkowy, lecz był szczególny. Chillida urodził się i tworzył w San Sebastian – mieście, które wspólnie z Wrocławiem dzieli tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. W ten sposób zainicjowaliśmy dialog pomiędzy dwoma miastami w różnych częściach Europy. Zupełnie inną ekspresją artystyczną objawiała się wystawa Krzysztofa Gierałtowskiego „Indywidualności polskie” w San Sebastian. Realizacje, które połączyły dwie Europejskie Stolice Kultury to również projekt BASK, prezentujący baskijską kulturę oraz wystawa wrocławskiego fotografa Łukasza Rusznicy „European Eyes on Japan”. W programie sztuk wizualnych szczególne miejsce zajmowała twórczość wrocławskich artystów. W tym obszarze należy wspomnieć o wystawie „Sztuka szuka IQ”. Kuratorski wybór w szeroki sposób prezentował różne nurty i techniki – od sztuki wyrosłej z neoawangardy lat 60., przez pokolenie kontrkultury do sztuki najnowszej; od malarstwa, rzeźby i szkła do instalacji i sztuki wideo. Ważnym wydarzeniem

Miejsca, w których odbyły się prezentacje: Wrocław: 36, świat (m. in. Wenecja, Drezno, Budapeszt, San Sebastian): 11 Zrealizowane projekty: 54 Aktywni uczestnicy (artyści, twórcy) : 1467 Wydawnictwa artystyczne: 16 było również przypomnienie twórczości Wacława Szpakowskiego – uważanego za jednego z pionierów sztuki abstrakcyjnej w Polsce. Rok 2016 był dobrą okazją do organizacji wystaw poza stolicą Dolnego Śląska. Tak zrealizowano ekspozycję „Dzikie Pola. Historia awangardowego Wrocławia” (Warszawa, Koszyce, Bochum, Zagrzeb, Budapeszt), wystawę „Niemcy nie przyszli” (Drezno) czy cykl wystaw wrocławskich artystów w Galerii Test w Warszawie. Lokalność, społeczność, aktywizacja i współpraca z mieszkańcami to cechy programu „Wrocław – wejście od podwórza”, którego eksperymentalny charakter polega na konfrontacji artystycznych wizji z miejscowymi potrzebami. Wśród zrealizowanych projektów warto zwrócić uwagę na „Trafostację” Joanny Rajkowskiej, „Domek na jesionie” Niedzielnych, „Drabinę Jakubowa” Jakuba Szczęsnego, „Świetlik” Joanny Piaścik czy serial podwórkowy „KTO TAM”, który stworzyła Karolina Breguła wraz z mieszkańcami Ołbina. Szczególny rodzaj działań prowadzony jest w Pracowni Komuny Paryskiej 45. Odbywają się tam warsztaty dla dzieci i młodzieży, pokazy filmowe oraz Międzypokoleniowe Spotkania Sąsiedzkie. Pracownia jest ważnym i jedynym miejscem o takim profilu, które działa na Przedmieściu Oławskim. Michał Bieniek Kurator ds. sztuk wizualnych

fot. Filip Basara

Było na co popatrzeć!

SZTUKI WIZUALNE

„Wrocław – wejście od podwórza” Projekt „Wrocław – wejście od podwórza” to działanie w ramach sztuk wizualnych ESK, w trakcie którego ruszyliśmy wraz z zaproszonymi przez nas artystami, animatorami i projektantami na wrocławskie podwórka oddalone od centrum miasta, by wspólnie z ich mieszkańcami realizować działania kulturalne i artystyczne. Podjęliśmy się tym samym artystycznego eksperymentu, którego celem było sprawdzenie, czy poprzez realizacje działań artystycznych w najbliższym otoczeniu odbiorców, poza instytucjami, można budować nową jakość relacji społecznych. Można. Stworzyliśmy, między innymi, abstrakcyjne wideo pełne ludzkich postaci przechadzających się po pustym obszarze blokowiska. Wspólnie z mieszkańcami nakręciliśmy kilkuodcinkowy serial podwórkowy. Budowaliśmy kolorowy domek na drzewie, a zapomniany przez wszystkich budynek byłej stacji transformatorowej zamieniliśmy w wodnoroślinny ekosystem. Pompowaliśmy ośmiometrowego jeża, montowaliśmy lustro na dnie kamienicznego świetlika, sadziliśmy rośliny. Byliśmy na Przedmieściu Oławskim, Ołbinie, Hubach, Kleczkowie, Brochowie, Gaju, Sępolnie. Realizowane projekty były różnorodne, ale miały wspólne cele: chcieliśmy zwrócić uwagę na podwórka oddalone od centrum i wprowadzić na nie artystów, którzy swoimi projektami mieli wciągać mieszkańców do działania, a czasem po prostu zachęcać do spotkania, poznania się. Okazuje się, że podwórko nieraz potrzebuje tylko zainteresowania mieszkańców, żeby stać się miejscem, na którym chce się spędzać wolne chwile. Natalia Romaszkan zespół sztuk wizualnych. Koordynatorka programu

Zrealizowane projekty: 32 na 42 podwórkach i 7 osiedlach Artyści zaangażowani do działania: 60 Przeprowadzone warsztaty: 300 Spotkania i konsultacje z mieszkańcami: 70 Aktywni uczestnicy: 4400 13

mikrogranty ESK Złożone wnioski: 474 Zrealizowane projekty: 52 Zrealizowane działania w ramach projektów: 225 Osoby realizujące projekt: 662 Aktywni uczestnicy programu: 5461 MikroGRANTY ESK 2016 to program skierowany do tych wrocławian, którzy chcieli włączyć się w obchody Europejskiej Stolicy Kultury i zrealizować swoje pomysły na działania kulturalne angażujące mieszkańców. Projekty wyłaniane były w drodze konkursu, a następnie wprowadzane w życie we współpracy z zespołem programu. Dzięki temu, że kilkaset osób zrealizowało swoje pomysły, mogliśmy m.in. nauczyć się wekować, usłyszeć Mozarta w podwórkach, ozdobić ławki i słupy wykonanymi w technice yarn bombing szydełkowymi dziełami, czy połączyć się z astronautą przebywającym na międzynarodowej stacji kosmicznej. Projekty te mają różne formy, korzystają z różnych metod i narzędzi, ale zawsze dotyczą czegoś, co jest pomysłodawcy bliskie. Czegoś, czemu warto poświęcić czas, siłę i energię. Dla czego warto się skrzyknąć i popracować razem. Wrocławianie, którzy działają z pomocą ESK Wrocław 2016 zmieniają swoją najbliższą okolicę, podejmują tematy, które są dla nich ważne, w których są ekspertami i dzielą się swoją wiedzą, pokazują kulturę w niecodziennych odsłonach oraz dokumentują Wrocław i przywracają historię. Anna Pasternak Koordynatorka programu

Rezydencje Artystyczne A-i-R Wro

Projekt Dolny Śląsk

Program Rezydencji Artystycznych A-i-R Wro powstał z myślą, by artystom z Dolnego Śląska dać możliwość rozwoju i tworzenia za granicą, a artystom z zagranicy – na Dolnym Śląsku. Tylko w 2016 roku ponad 100 rezydentów zrealizowało we Wrocławiu, regionie i w Europie swoje autorskie projekty – prowadzili badania i warsztaty, pisali, przygotowywali koncerty i wystawy. Program A-i-R Wro, współtworząc z lokalnymi instytucjami i organizacjami ofertę rezydencyjną, stał się też platformą umożliwiającą współpracę na poziomie lokalnym i międzynarodowym dla ponad 60 podmiotów. A realizując 3 edycje konkursu na organizację rezydencji, dał możliwość kolejnym podmiotom spróbowania swoich sił w tej dziedzinie. Wsparcie sektora kultury oraz jego profesjonalizacja to również jeden z celów A-i-R Wro. Wymiana doświadczeń, podtrzymywanie i nawiązywanie kontaktów są bowiem istotne zarówno dla uczestników rezydencji, jak i dla ich organizatorów, stąd w programie „A-i-R Wro Talks” – spotkanie, które zgromadziło ponad 20 przedstawicieli ośrodków rezydencyjnych w Europie. Rok 2016 za nami, a przed nami – kolejne lata współpracy! Berenika Nikodemska Koordynatorka programu

Program regionalny Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 obejmował wiele zjawisk kultury Dolnego Śląska w sposób przekrojowy. Działania odbyły się kilkudziesięciu większych i mniejszych miejscowościach. Wszystkie przedsięwzięcia łączyła jedna cecha – ich celem było rozpoznawanie i rozpamiętywanie Dolnego Śląska, jego historii, wielowątkowej kultury i niezwykłej różnorodności. W regionie odbyły się dwa festiwale: Silesia Art Biennale – poświęcony miejscom i artystom regionu oraz Festiwal Literacki PreTeksty – wędrujący od miasta do miasta ścieżkami literatury. W niezwykłych miejscach Chojnowa, Szczytnej i Nowej Rudy zawitał MoKaPP – Mobilny Katalizator Przestrzeni Publicznej. Młodzi naukowcy i animatorzy podjęli się „Czytania miasta” w Boguszowie-Gorcach, Bogatyni, Dzierżoniowie, Lwówku Śląskim, Obornikach Śląskich, Wołowie i Bolesławcu. Animatorzy kultury z całej Polski spotkali się na Niekongresie w Lubiążu, a ludzie kultury spotykali się regularnie w Otwartej Grupie Roboczej, by rozmawiać o kulturze małych i średnich miast. W Wałbrzychu powstały „Ściany pokoju,” a w Dusznikach Zdroju wystawa „Paper k”. A ponad sto pomysłów z Dolnego Śląska, które z powodzeniem zostało zrealizowanych opisano w „Spinaczu”. Marek Sztark Koordynator projektu

fot. Alicja Kielan

Aplikacje nadesłane w ramach naborów: 324 Rezydenci: 105 Aktywni uczestnicy programu: 9184 miejsca, w których odbyły się prezentacje: Wrocław: 106, polska: 24, świat: 28

Koalicja Miast to program współpracy Wrocławia jako Europejskiej Stolicy Kultury 2016 oraz sześciu miast: Gdańska, Katowic, Lublina, Łodzi, Poznania i Szczecina. To pierwszy w historii ESK projekt, w ramach którego miasto – zwycięzca konkursu w danym kraju nie skupiło się wyłącznie na własnych projektach, ale zaproponowało formułę rozpisanego na wiele lat i wielu twórców eksperymentalnego wspólnego działania, dzięki któremu uciekliśmy od rywalizacji w kierunku podtrzymania niezwykłej energii płynącej ze współpracy między miastami. Udało nam się w ciągu letnich miesięcy roku święta kultury wyprodukować siedem prezentacji ukazujących miastotwórczą rolę kultury w Polskich metropoliach. Poświęciliśmy długie godziny na rozmowy o samorządowej odpowiedzialności za kulturę. Członkowie i organizacje zrzeszone w Koalicji Miast tworzą dziś nieformalną sieć aktywistów, która po 2016 roku, dzięki spotkaniom i wymianie doświadczeń zaproponuje nowe spojrzenie na sferę kultury. Sekretariat Koalicji Miast prowadzony jest przez Biuro Festiwalowe Impart 2016. Dominika Kawalerowicz Kierowniczka działu programowego ESK Wrocław 2016 i członkini zespołu Koalicja Miast

fot. Beata Ratuszniak

Miasta koalicyjne: 7 Godziny debat o kulturze w miastach: 122 Artyści i kreatorzy kultury z całej Polski: 820

Miasto przyszłości / Laboratorium Wrocław Program „Miasto przyszłości / Laboratorium Wrocław” zbudowany został na przekonaniu, że świat zmierza w kierunku głębokich zmian, które już przekształcają lub przekształcać będą wszystkie wymiary życia jednostek i społeczeństw. Ich przełomowy charakter powoduje, że poszukiwanie odpowiedzi na pytania o przyszłość w niewielkim tylko stopniu może polegać na analogiach do przeszłości, a bardziej odwoływać się musi do angażowania twórczej wyobraźni. Gdzie jej szukać? Wszędzie: w dyskursie naukowym, w pracy artystów, w intuicjach ekspertów, w praktykach aktywistów i hakerów, rozmawiając z dziećmi i mieszkańcami miasta. Program wystartował już w połowie 2015 r. podczas Biennale Sztuki Mediów Wro i wypełniły go wystawy i interwencje artystyczne, badania, konferencje i nie-konferencja, seminaria, działania animacyjne, publikacje, film dokumentalny. To wszystko spina projekt Foresight Społeczny Wrocławia 2036/56 prowadzący do syntezy – scenariuszy przyszłości Wrocławia, miasta zarazem unikatowego i uniwersalnego. Edwin Bendyk Kurator programu

fot. Dunvael Photography

koalicja miast

co po esk? pytania i odpowiedzi

Co jest sukcesem ESK Wrocław 2016?

Czy założenia ESK Wrocław 2016 zostały zrealizowane? Z prowadzonych w 2016 roku badań wynika, że respondenci w pełni adaptują treści wskazane przez organizatorów w książce programowej Przestrzenie dla piękna. Projektowane. Pozytywnie odnoszą się do projektu wskazując, że jego największą wartością jest impuls niezbędny dla rozwoju kulturalnego i edukacji kulturalnej. Biorący udział w badaniu uznali, że ESK nie jest imprezą dla bogatych, służącą wyłącznie poprawie wizerunku miasta. Warto jednak podkreślić, że założone cele ESK Wrocław 2016 zostały zdefiniowane w sposób długofalowy i trzeba poczekać na ostateczną ocenę ich realizacji. TRAFNOŚĆ POWIELANYCH OPINII O ESK WG RESPONDENTÓW Ludzie w różny sposób mówią o tym, co to jest ESK we Wrocławiu i jak ją oceniać. Proszę powiedzieć, na ile trafnie – Pana/Pani zdaniem – opisują one ESK Wrocław 2016? 5 4,5 4 3,5 3

Do oceny ESK Wrocław 2016 potrzeba dystansu, dyskusji i wyników badań. To zadanie na rok 2017. Natomiast już można powiedzieć, że sukcesem ESK jest ogólna frekwencja, zwłaszcza w sezonie letnim oraz pozytywne nastawienie do projektu. Atutem jest również zbilansowany program, który kładzie równy nacisk na wydarzenia społeczne, jak te służące promocji kultury, a także mnóstwo małych działań zrealizowanych po rozstrzygnięciu konkursów na mikrogranty. Uznanie wywołały również rezydencje artystyczne czy budżet literacki. Co zostanie po ESK Wrocław 2016? Jakie programy, projekty i działania będą konstytuowane? Najogólniej spuściznę po 8-letnim procesie realizacji ESK Wrocław 2016 można podzielić na siedem obszarów: a. inwestycje w infrastrukturę kulturalną: walorem okazało się dostrzeżenie, a w wielu wypadkach stworzenie przestrzeni publicznych, przyjaznych aktywnościom społecznym, kształtujących postawy prospołeczne i obywatelskie.

2,5 2

fot. Dunvael Photography

Impuls do rozwoju kulturalnego i edukacji kultury

Całoroczne święto Wrocławia w Polsce i w Europie

Wydarzenie dolnośląskie

Wolność tworzenia sztuki przez wszystkich

Rozmowa o naszej tożsamości

Całoroczne świeto Polski i Europy we Wrocławiu

Animowanie kultury

Niepotrzebne wydatki

Impreza dla bogatych

Trwałe przemiany życia kulturalnego w mieście

Wolność przeżywania sztuki dla wszystkich

Czas doświadczania kultury i spotkania z pięknem

Impreza tylko dla wybranych

Propaganda władzy

Odzyskiwanie przyjaznej przestrzeni miejskiej, przestrzeni dla piękna

1,5

1 – zdecydowanie się nie zgadzam, 5 – zdecydowanie sie zgadzam

Źródło Badania CATI na próbie mieszkańców Wrocławia i aglomeracji wrocławskiej w wieku 16-70 lat. II Fala – czerwiec-lipiec, III Fala październik –listopad 2016.

fot. Alicja Kielan

Odzyskano piękno takich obiektów jak:

Książki UNESCO, sieć miast ESK, sieć ICORN, ogólnopolska Koalicja Miast dla Kultury, sieć dolnośląska Otwarta Grupa Robocza Wrocław – Dolny Śląsk Seria Wydawnicza ESK

Hala Stulecia

Pawilon Czterech Kopuł

Teatr Muzyczny Capitol

Wrocławski Klub Formaty

Przestrzeń kreatywna na Ruskiej 46

Centrum Kulturalno-Biblioteczne Fama

c. wspólnotowe doświadczenie mieszkańców – okazało się, że chętnie angażujemy się w przedsięwzięcia poszerzające wiedzę i rozwijające umiejętności, wymagające aktywności, projekty społeczne i wspólnotowe. Lubimy okazje do bycia razem, wchodzenia w relacje.

Zainwestowano w nowe przestrzenie dla piękna: Kino Nowe Horyzonty, Barbara, Narodowe Forum Muzyki, Osiedle Europejskiej Stolicy Kultury „Nowe Żerniki”, Centrum Rozwoju Zawodowego „Krzywy Komin”, Centrum Historii Zajezdnia, Muzeum Pana Tadeusza, Muzeum Współczesne Wrocław w bunkrze, Muzeum Teatru im. Henryka Tomaszewskiego, Scena na Grobli Instytutu im. Jerzego Grotowskiego; rozpoczęto rewitalizację dzielnic: Nadodrze, Psie Pole i Przedmieście Oławskie. Wszystkie te obiekty służyć będą mieszkańcom miasta przez pokolenia. b. projekty powstałe podczas ESK Wrocław 2016 (m.in.): mikroGRANTY ESK 2016 Program Rezydencji Artystycznych A-i-R Wro Wrocław – Wejście od podwórza Wrocławski Program Wydawniczy Parki ESK Wrocławski Dom Literatury Sieci współpracy kulturalnej: Światowa Stolica 17

d. wizerunek Wrocławia – wzrosła rozpoznawalność Wrocławia i regionu w Polsce i Europie e. kształtowanie kulturotwórczej roli Wrocławia, także wobec regionu Dolnego Śląska f. potencjał twórców i lokalnej sfery kultury – ESK doprowadziło do „wibracji” lokalnej sfery kultury, a w przypadku sfery publicznej miasta uczyniło debatę o kulturze ważnym elementem tejże sfery g. kompetencje Biura Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016/Biura Festiwalowego IMPART 2016 – temu zagadnieniu poświęcona zostanie konferencja prasowa 17 stycznia 2017 roku.

Co to jest „efekt ESK”, często używa się tego sformułowania, i co ono właściwie znaczy?

Co już dzisiaj można powiedzieć o wzroście uczestnictwa w kulturze? Wydarzenia organizowane w ramach ESK bez wątpienia stanowią istotne poszerzenie oferty kulturalnej i mają wpływ na dostępność kultury. Dotychczasowe badania oraz dane z monitoringu publiczności potwierdzają znaczące uczestnictwo mieszkańców w wydarzeniach organizowanych ramach ESK.

30 % 25 % 20 % 15 % 10 %

Singing Europe – koncert chórów (23.07-6.08.2016)

Międzynarodowa Olimpiada Teatralna – spektakle, wydarzenia (14.10.-11.11.2016)

Trochę Inny Festiwal Fotografii TIFF Festival „Rivers and Road” (2-4.09.2016)

Międzynarodowy Festiwal Filmowy Nowe Horyzonty (21-31.07.2016)

Koncert Davida Gilmoura (25.06.2016)

PKO Nocny Wrocław Półmaraton (18 06.2016)

Hiszpańska noc z Carmen – Zarzuela Show na Stadionie Miejskim (18.06.2016

Wieczorne przedstawienie Flow (11.06.2016)

Tegoroczny Festiwal Jazz nad Odrą

Koncert Big Bandów Na Pergoli (30.04.2016)

Thanks Jimi Festival – Bicie Gitarowego Rekordu Guinnessa na Rynku (26.04.2016

Dogrywka Europejskiej Nocy Literatury na Wielkiej Wyspie (19.06.2016)

Europejska Noc Literatury (23.04.2016)

Koncert Ennio Morricone (23.02.2016)

5% 0%

Przebudzenie i Ceremonia Otwarcia ESK (17.01.2016)

Nie ma jednego rozumienia tego sformułowania, choć używa się go bardzo często. Najprościej można powiedzieć, że „efekt ESK” to sposób oddziaływania tej idei na lokalne środowiska twórcze, mieszkańców i samo miasto. Konkurs o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury w przypadku niektórych miast w Polsce odegrał kluczową rolę w ich rozwoju, budowaniu tożsamości mieszkańców i ich kapitału społecznego. Wiele nowych idei miejskich czy też pomysłów na prowadzenie działań kulturalnych i społecznych zaczęło współgrać z myśleniem władz samorządowych. ESK stało się tematem debaty publicznej, zmusza do autodiagnozy środowisko, a duma z ESK umacnia więzi i aktywizuje mieszkańców do działania.

DEKLAROWANE UCZESTNICTWO WG WYDARZEŃ – CYKL 12 WEEKENDÓW ESK

Źródło Badania CATI na próbie mieszkańców Wrocławia i aglomeracji wrocławskiej w wieku 16-70 lat. Ogółem II Fala – czerwiec-lipiec i III Fala październik-listopad

Przybliżając model uczestnictwa, należy podkreślić jego uspołeczniony charakter. Chętnie wybieraliśmy się na wydarzenia ESK w gronie znajomych i rodziny. Stereotypowy portret uczestnika ESK, to obraz osoby młodej, częściej kobiety, osoby wykształconej, dobrze lub bardzo dobrze sytuowanej materialnie. Obraz ten pogłębia się wraz ze wzrostem liczby (różnorodności) wydarzeń, w których się uczestniczyło. Młodość jest dominującą kategorią określającą ESK. Z drugiej strony osoby w wieku 55+, uczestniczące w wydarzeniach ESK mniej intensywnie, są szczególnie lojalne wobec idei ESK. Jako uczestnicy ESK czerpaliśmy korzyści głównie poznawcze oraz ludyczne. Imprezy ESK, zależnie od ich rodzaju i formy, dostarczały nam zarówno okazji do poznania czegoś ciekawego, dostarczały rozrywki, a także otwierały możliwości ciekawego spędzenia czasu wolnego. 18

INDYWIDUALNE KORZYŚCI DLA UCZESTNIKÓW WYDARZEŃ ESK 5

Co wyróżnia Wrocław 2016 w stosunku do innych stolic kultury? Jak funkcjonowanie ESK ocenia Komisja Europejska?

4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 był przeżyciem zwykłym i znanym

Przyniósł uczucie zawodu i rozczarowania

Poszerzył wiedzę na jakiś temat

Dał okazję do dobrej zabawy

Sprawił, że poczuł(a) się P. lepszy(a), szlachetniejszy(a)?

Stał się tematem rozmów ze znajomymi, koleżankami lub kolegami

Pozwolił ciekawie spędzić czas

Pobudził do refleksji, przemyśleń skłonił do samodzielnych interpretacji

Dostarczył wzruszeń, wzbudził pozytywne emocje Dał możliwość poznania/przeżycia czegoś nowego lub unikalnego

Był okazją do spotkania ze znajomymi, przyjaciółmi, rodziną

1 – zdecydowanie się nie zgadzam, 5 – zdecydowanie sie zgadzam

Czy miasto zwiększyło swoją atrakcyjność wśród turystów? Zdecydowanie tak. Przez większość miesięcy letnich media informowały o braku miejsc noclegowych w mieście. Udało się uruchomić specjalny „pociąg kulturalny” z Berlina.

a. Organizatorzy ESK Wrocław 2016 wybrali niestandardową drogę budowania programu, nie decydując się na jednego dyrektora artystycznego, ale tworząc silne biuro organizacyjne, które służyło wielu kuratorom odpowiedzialnym za artystyczną stronę przedsięwzięcia. b. Po raz pierwszy w historii tytułu, Wrocław zaprosił do współtworzenia programu swoich dawnych konkurentów, budując Koalicję Miast dla kultury. c. Tworząc wydarzenia o wyjątkowym, uroczystym charakterze, które odbywają się tylko raz (Mosty, Przebudzenie, Flow), postawiono na długofalową pracę wspólnotową tak, aby mieszkańcy mogli wspólnie opowiedzieć historię miasta sobie wzajemnie i wszystkim, którzy zechcieli do Wrocławia przyjechać. d. Nikt przed Wrocławiem nie oddał specjalnego, prestiżowego miejsca w programie architekturze.

fot. Dunvael Photography

„Obchody roku kultury we Wrocławiu były zaproszeniem dla mieszkańców Europy i świata do odwiedzenia i odkrycia miasta, które jest wspaniałym przykładem olbrzymiej różnorodności kulturowej Polski i Europy.” (25.11.2016) Tibor Navracsics – Komisarz Europejski ds. edukacji, kultury, młodzieży i sportu 19

Kto prowadzi ewaluację ESK i kiedy poznamy jej wyniki? Czego się z ewaluacji dowiemy? Ewaluację oraz badania wokół ESK prowadziły, pod różnymi aspektami, trzy ośrodki akademickie: Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet Warszawski. Kwestie społecznego odbioru ESK Wrocław 2016 oraz oceny wydarzeń są główna domeną badań prowadzonych przez Uniwersytet Wrocławski. Wyniki badań tego zespołu w postaci raportów tematycznych poznamy w połowie 2017 roku, a zakomunikowane będą na konferencji naukowej zaplanowanej na wrzesień 2017 roku.

Co możemy powiedzieć o odbiorze ESK przez mieszkańców i turystów w tej chwili? Co mówią badania, statystyki? Ogólny przebieg wydarzeń święta kultury jest odbierany pozytywnie. Z dwukrotnie przeprowadzonych w ciągu roku badań wynika, że 70% mieszkańców Wrocławia i regionu uważa, że Wrocław dobrze sprawdza się w roli ESK 2016. Jak Wrocław sprawdza się w roli ESK wg opinii mieszkańców miasta i regionu 60% 50 %

40 %

30 %

20 %

10 %

Bardzo źle Październik – listopad

Częściowo Dobrze źle a częściowo dobrze

Bardzo dobrze

Źródło Badania CATI na próbie mieszkańców Wrocławia i aglomeracji wrocławskiej w wieku 16-70 lat. Ogółem II Fala – czerwiec-lipiec i III Fala październik-listopad

fot. Marcin Oliva Soto

Badania CATI przeprowadza Instytut Badawczy IPC.

Źle

Liczba publikacji i newsów w Polsce i za granicą – ponad 100 tys.

1,5 tys. redakcji i dziennikarzy na całym świecie zaangażowanych i zainteresowanych ESK 2016

Ekwiwalent medialny – ponad

fot. Filip Basara; flaticon.com

100 mln zł