δίαιτα Ι 1
& δίαιτα
#4
Μύθοι & Αλήθειες
Ειδικ ή ενημερωτικ ή έκ δοση αποκ λειστικ ά για εσωτερικ ή χρήση των συνεργατών της επιστημονικ ής ομ άδ ας Διατροφή
2 Ι δίαιτα
M
Y
Y
Y
δίαιτα Ι 3
4 Ι δίαιτα
περιεχόμενα 06
Δίαιτα ή ψυχοθεραπεία;
08 10
Σταμάτα πια να ζυγίζεσαι
11
Μύθοι με ... γλυκιά γεύση
12 14
Πρωϊνό, ένα αδικοχαμένο γεύμα
15
Η βιομηχανία των τεστ δυσανεξίας & οι ψεύτικες υποσχέσεις
18
Χειρουργεία παχυσαρκίας: τι επιπλοκές & τι συνέπειες έχουν στον οργανισμό;
21 23
Αγαπημένες γεύσεις με λιγότερες θερμίδες
24 28
Ο δεκάλογος της υγιεινής διατροφής
30
Βιταμίνες & stress
Mission impossible
Δέκα κοινοί μύθοι για το λίπος
Μου ήρθε μια λιγούρα Διακοπή καπνίσματος & σωματικό βάρος
διατροφή & δίαιτα τεύχος ΔΙΑΙΤΑ : ειδική έκδοση της επιστημονικής ομάδας διατροφή
E. Zoυμπανέας - E. Mανωλαράκης O.E. Σαπφούς 1, Mεταμόρφωση Aττικής, T. K. 144 51 τηλ.: 210 2718360, 210 9966896, fax: 210 2718542
Eκδότης / Διευθυντής:
Eυάγγελος Zουμπανέας, Mανώλης Mανωλαράκης
Yπεύθυνοι Έκδοσης - Eπιμέλεια Ύλης: Eυάγγελος Zουμπανέας, Mανώλης Mανωλαράκης, Μαρία Τουμπή
Γι αυτό το ειδικό τεύχος συνεργάστηκαν οι:
Ειρήνη Ντάκου, Ματράκα Μαρία, Μοσχου Λαμπρινή, Τουμπή Μαρία, Νικομάνη Σπυριδούλα, Μπάμπου Σοφία, Κωνσταντίνα Μπακλώρη, Ελένη Πεννιά, Κορομπίλη Χαρά, Ματράκα Μαρία, Βασιλική Κούργια, Νίκος Μανάτος, Μοσχου Λαμπρινή
Γραφικός σχεδιασμός - Σελιδοποίηση εντύπου: Μαρία Ζητάκη
Copyright εικόνων: www.dreamstime.com
Aπαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση, καθώς και η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο των κειμένων και φωτογραφιών του εντύπου, χωρίς την έγγραφη άδεια των εκδοτών (νόμος 2121/1993).
Tα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις των συγγραφέων τους. Δείτε το πρώτο ελληνικό site αποκλειστικά για τη διατροφή. Mε χρήσιμες συμβουλές, ερωτήσεις και απαντήσεις σε θέματα που σας απασχολούν, επιστημονικά νέα, πρωτότυπες συνταγές, έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση για τις πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις.
δίαιτα Ι 5
6 Ι δίαιτα
δίαιτα ή ψυχοθεραπεία; Τι χρειάζεται όταν το πρόβλημα της παχυσαρκίας γίνεται μόνιμο; Μόνο ένα 13 με 20% των ανθρώπων που προσπαθούν να χάσουν βάρος καταφέρνουν να χάσουν το 5% του συνολικού τους βάρους και να το διατηρήσουν για 5 χρόνια (1). Σε μια χρονική στιγμή που η παχυσαρκία αγγίζει τα όρια της επιδημίας, αυτά τα δεδομένα μας υποχρεώνουν να βρούμε νέες προσεγγίσεις στην αντιμετώπισή της.
ΚΕΙΜΕΝΟ: Ειρήνη Ντάκου, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπεύτρια
Ο
ι σύγχρονες έρευνες δείχνουν την ανάγκη μετακίνησης από την εστίαση στην «επιθυμία να χάσω κιλά» σε μια πιο μακρόχρονη αλλαγή του τρόπου ζωής μέσα από μια βαθιά ψυχολογική διαφοροποίηση (2). Η εξαιρετικά αναλυτική ανασκόπηση Cochrane που βασίζεται στη μετα-ανάλυση πληθώρας ερευνών πάνω στην αποτελεσματικότητα διαφόρων θεραπειών κατά της παχυσαρκίας, έδειξε ότι αυξάνοντας την πυκνότητα και τη διάρκεια ψυχολογικής παρέμβασης αυξάνεται και η μείωση του βάρους. Μάλιστα, η μετα-ανάλυση προέκρινε ως πιο αποδοτική την ομαδική θεραπεία για τη θεραπεία της παχυσαρκίας και τη διατήρηση του βάρους (3). Τα αποτελέσματα αυτά, μας δείχνουν εν ολίγοις ότι σε χρόνιες καταστάσεις παχυσαρκίας οι παρεμβάσεις χρειάζεται να είναι πολυεπίπεδες. Σ' αυτές τις περιπτώσεις το πρόβλημα δεν εστιάζεται μόνο στην πρόσληψη επιπλέον θερμίδων από τις συνιστώμενες για το φύλο, την ηλικία και το γενικότερο προφίλ του ατόμου, αλλά στη σημασία που έχει το φαγητό στη ζωή του, στα συναισθηματικά κενά που καλύπτονται με την πρόσληψη θερμιδογόνων τροφών ή με την υπερφαγία, σε νοητικές συνδέσεις του φαγητού με ψυχοκοινωνικούς παράγοντες, στους λόγους ανάδειξης του φαγητού ή της υπερφαγίας σε παράγοντα μείωσης του στρες ή άλλων ψυχολογικών πιέσεων, κοκ. Όσες δίαιτες λοιπόν και να κάνει ένας άνθρωπος με χρόνιο πρόβλημα παχυσαρκίας, οι περισσότερες πιθανότητες είναι ότι είτε δε θα καταφέρνει να χάσει το επιδιωκόμενο βάρος ή θα το ξαναπαίρνει σύντομα πίσω, κάνοντας κάθε νέα προσπάθεια απώλειας βάρους πιο δύσκολη, πρακτικά και συναισθηματικά. Ένα πρόγραμμα διατροφής, ειδικά σχεδιασμένο για τις ανάγκες του κάθε ατόμου, από έναν επαγγελματία διατροφολόγο, είναι μόνο ένα μέρος της παρέμβασης.
Για παράδειγμα, η παχυσαρκία ευθύνεται πολύ συχνά για αισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης. Την ίδια στιγμή, η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να είναι ένας από τους παράγοντες που συνέβαλε αρχικά στη δημιουργία της παχυσαρκίας. Άρα, ένα και μόνο χαρακτηριστικό μπορεί να είναι εξαιρετικά σημαντικό στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Η θεραπεία ενός συμπτώματος χωρίς τη θεραπεία της ρίζας του προβλήματος είναι, σχεδόν βέβαια, ελλιπής και άκαιρη. Ένα άλλο ενοχλητικό ποσοστό έρευνας δείχνει ότι το 69% των ανθρώπων σε μια λίστα αναμονής βαριατρικής χειρουργικής (ή αλλιώς χειρουργική παχυσαρκίας) έχουν ιστορικό κακοποίησης στην παιδική ηλικία (4). Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα άτομα χρησιμοποίησαν το βάρος ως πετυχημένο μηχανισμό άμυνας, οπότε και θα σαμποτάρουν κάθε ουσιαστική προσπάθεια απώλειας βάρους αν δεν αντιμετωπιστούν τα θέματα που υπάρχουν πίσω από το βάρος. Παροχή ψυχολογικής υποστήριξης χρειάζεται και σε όσους χάνουν πολλά κιλά μέσω χειρουργικών επεμβάσεων καθώς η μεγάλη και απότομη αλλαγή της εικόνας εαυτού, η αίσθηση ενός ξένου αντικειμένου στο στομάχι, η ανάγκη νέου τρόπου ζωής, ή και άλλες παράμετροι, ενδεχομένως να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογία του ατόμου. Όπως και να έχει, η βοήθεια στη διαχείριση μιας τέτοιας αλλαγής μέσω της ψυχοθεραπείας μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική και στην πρόληψη της παχυσαρκίας. Έρευνα σε έφηβες κοπέλες με υψηλό ρίσκο παχυσαρκίας (διεξάγει στο Uniformed Services University of Health Sciences σε συνεργασία με το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Eating Disorders), έδειξε ότι οι κοπέλες που παρακολούθησαν ένα πρόγραμμα ψυχοθεραπείας είχαν την πιθανότητα να αποφύγουν την εμφάνιση
δίαιτα Ι 7
παχυσαρκίας έναν χρόνο μετά, σε σχέση με το γκρουπ των εφήβων που παρακολούθησαν μαθήματα εκπαίδευσης σε θέματα υγείας. Καταλήγοντας, η ψυχοθεραπευτική παρέμβαση σε περιπτώσεις χρόνιας παχυσαρκίας, διατροφικών προγραμμάτων απώλειας βάρους ή βαριατρικών επεμβάσεων δείχνει να είναι αναγκαία. Σημαντικά αποτελέσματα έχει και ως υποστηρικτικό εργαλείο στην κινητοποίηση του ατόμου να χάσει παραπανίσιο βάρος, στη δέσμευση σε μια αλλαγή διατροφικών συνηθειών αλλά και συνολικότερου τρόπου ζωής και στη διατήρηση αυτών των αλλαγών. Τέλος, η ψυχοθεραπεία αποτελεί έναν εξαιρετικό μηχανισμό πρόληψης, για το θέμα της παχυσαρκίας αλλά και όχι μόνο.
Βιβλιογραφία 1. 2. 3. 4.
Wing RR & Phelan S. Long-term weight loss maintenance, Am J Clin Nutr Wadden TA, Butryn ML, & Byrne KJ. Efficacy of lifestyle modifica tion for long-term weight control. Obes Res. 2004;12:151S–162S. Shaw K, O'Rourke P, Del Mar C, Kenardy J. Psychological interven tions for overweight or obesity. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2005, Issue 2. Art. No.: CD003818.pub2. DOI: 10.1002/14651858.CD003818.pub2. Grilo et al. Childhood maltreatment in extremely obese male and female bariatric surgery candidates. Obes Res. 2005;13:123–130
8 Ι δίαιτα
σταμάτα πια να ζυγίζεσαι Όλοι λίγο ως πολύ έχουμε εμμονές. Προσπαθούμε να τα λέμε κάπου-καπου (ελπίζω συχνά ) με τον εαυτό μας. Βλέπουμε ότι κάτι δεν πάει καλά όταν η ίδια σκέψη μας ψυχαναγκάζει και μας βάζει στη παγίδα του ¨ξανά και ξανά το ίδιο... Κάπως έτσι είναι και η εμμονή με τη ζυγαριά. ΚΕΙΜΕΝΟ: Ματράκα Μαρία, Διαιτολόγος Διατροφολόγος
Η
Κ.Χ ξεκινάει και σταματά τη δίαιτα τουλάχιστον τρεις φορές το χρόνο "επίσημα σε διαιτολόγο" όπως λέει. Εκτός όμως από την ίδια πόσοι ακόμα είναι αγκαλιά με μια ζυγαριά; Όσο πιο πολλά χρόνια ασκείς το επάγγελμα του διατροφολόγου τόσο πιο μεγάλη είναι η αγανάκτηση σου για την ψυχοβγάλτρα ζυγαριά! Αυτή που με τόσο δέος αλλά και ενοχές προσκυνά καθημερινά εκατομμύρια κόσμου! Η ζύγιση όμως δεν έχει να μας δώσει τίποτα περισσότερο από ένα επιπλέον άγχος, του να σε επιτηρεί κάποιος ή και να σε ελέγχει!.. Η ζύγιση σου προσφέρει την απίστευτη χαρά όταν ο δείκτης πέφτει (όπου μπορεί απλά να είναι δύο κιλά υγρά και τίποτα παραπάνω) και τη πλήρη απογοήτευση όταν το νούμερο ''κολλάει'' και μένει εκεί για μέρες! Μην απελπίζεσαι! Η λύση είναι μία και άκρως αποτελεσματική! Σταμάτα να ζυγίζεσαι!!! Δώσε έμφαση στο υγειές αδυνάτισμα και όχι στο χάσιμο βάρους. Ξέχασε το πόσα κιλά σε πόσο καιρό...
Δέκα βήματα που θα σε βοηθήσουν στην «απεξάρτηση» της ζύγισης.
1. Ξεκινάς αν ήδη δεν το κάνεις να τρως πιο υγιεινά. Προτίμησε στο ημερήσιο διαιτολόγιο σου κάθε τρίωρο να τρέφεσαι ώστε ο οργανισμός σου να είναι σε καλύτερη βιολογική κατάσταση. Το καλύτερο θα ήταν να καταφέρεις και μισή ωρίτσα γυμναστικής την ημέρα. 2. Κρύψε τη ζυγαριά στο πατάρι του σπιτιού ή καλύτερα τη χάρισέ την στο διατροφολόγο σου για να ξεφορτωθείς όλο το βάρος της κατάστασης σου! 3. Ζήτα από το διατροφολόγο σου να σου εξηγήσει τι συμβαίνει όταν χάνονται γρήγορα κιλά από τη ζυγαριά (επίσης εύκολα προσλαμβάνονται)!
4. Επιμένεις και μαθαίνεις να παρακολουθείς (με μέτρηση ή χωρίς) το λίπος του σώματος. Να θυμάσαι πως με την ηλικία αλλάζει το προκαθορισμένο σημείο βάρους. Δεν μπορείς στα σαράντα να ζυγίζεις όπως στα είκοσι σου χρόνια, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είσαι πιο παχύς. 5. Είναι σημαντικό να ξέρεις ότι ο μυϊκός ιστός ''συγκρατεί'' νερό. Για αυτό, όταν γυμνάζεσαι το σώμα γίνεται βαρύτερο αλλά πιο όμορφο σε εμφάνιση και πιο υγιές. 6. Μάθε να βλέπεις το σχήμα του σώματος σου και όχι το νούμερο της ζυγαριάς. Η φιγούρα σου δεν άλλαξε σε τίποτα με τη διατροφή που ακολούθησες τις τελευταίες δυο εβδομάδες; 7. Την ίδια ώρα κάθε μέρα που συνήθιζες να ζυγίζεσαι επέλεξε να περνάς λίγη ώρα με τον εαυτό σου στο καθρέφτη. Χαμογέλασε, μάθε να τον αγαπάς περισσότερο κάνε μία άσκηση ευγνωμοσύνης για σένα. 8. Κάνε σύγκριση με ένα ρούχο ενός νούμερου μικρότερου από αυτό που φοράς τώρα. Δοκίμασε το όχι καθημερινά αλλά κάθε μία ή δύο εβδομάδες. Είναι σίγουρο ότι θα μπορέσεις να το φορέσεις σύντομα. 9. Σκέψου τι σου πρόσφερε η ζύγιση κάθε φορά και τι συναισθήματα εισέπραττες; Πως νιώθεις τώρα; 10. Πόσο αλήθεια σου λείπει το νούμερο της ζυγαριάς; η ιδανική απάντηση θα ήταν: καθόλου! Καλύτερα να ξέρω πως νοιώθω και πώς φαίνομαι, παρά πόσο ζυγίζω! Άλλωστε κανένας δεν έχει στη πλάτη του μια ζυγαριά για να δείχνει το νούμερο και όλοι αξίζουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας και εσύ ακόμα περισσότερο που του φέρθηκες τόσο σκληρά! Μη περιμένεις ποτέ τα κιλά που πήρες τους τελευταίες πέντε μήνες να τα χάσεις σε πέντε εβδομάδες!
ΦΥΣΙΚΟ ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΤΙΚΟ
δίαιτα Ι 9
LIPOTROPIC FACTORS
Γυρίστε
στα παλιά σας κιλά ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΓΝΗΣΙΟΤΗΤΑΣ
Μεγάλη γκάμα των προϊόντων της ISOPLUS θα βρείτε στα φαρμακεία με την ειδική σήμανση
ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΓΝΗΣΙΟΤΗΤΑΣ
ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΓΝΗΣΙΟΤΗΤΑΣ
τον ΠΙΟ ΑΔΥΝΑΤΟ
ΕΑΥΤΟ σας Health & Nutrition
Health & Nutrition
TM
Health & Nutrition εμπνευσμένη από τη φύση
εμπνευσμένη από τη φύση
Perfect for Every Body
Perfect for Every Body
TM
εμπνευσμένη από τη φύση
Perfect for Every Body
TM
find us on
for a healthyme
ÁÈÇÍÁ: Τ. 210 95 79 707 • F. 210 95 72 169 • e-mail: info@iso-plus.gr • www.healthyme.gr • ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Τ. 2310 028 668 • F. 2310 028 668 εσωτ. 2301
10 Ι δίαιτα
mission impossible
ΚΕΙΜΕΝΟ: Μοσχου Λαμπρινή, Διαιτολόγος Διατροφολόγος
Πώς θα επιτρέψετε στον εαυτό σας να κάνει πράγματα που τα αποφεύγετε λόγω του βάρους σας. Θα θέλατε πάρα πολύ να δοκιμάσετε κάτι καινούργιο και αισθάνεστε ότι δεν μπορείτε να το κάνετε λόγω του ότι έχετε παραπάνω βάρος και όλοι θα σας κοιτάζουν;
Γ
ια να πάρουμε ένα παράδειγμα: Θα ήθελα πάρα πολύ να πάω ξανά γυμναστήριο ή κολυμβητήριο ή να δοκιμάσω ιππασία ή σκι και σκέφτομαι συνέχεια, ότι : «όλοι εμένα θα κοιτάζουν», Οι άλλοι θα λένε «καλά δεν βλέπει πώς είναι;», «θα ψοφήσει το καημένο το αλογάκι αν ανέβω εγώ πάνω», «αν μπω στην πισίνα θα πεταχτεί όλο το νερό έξω», «στα γυμναστήρια έχει πολλούς καθρέφτες και δεν αντέχω να με βλέπω στον καθρέφτη»
Συμβουλή 1η :
Πάρα πολύ σημαντικό είναι να ξεκινήσετε λέγοντας : «αποδέχομαι τον εαυτό μου με τα καλά του και τα όχι τόσο καλά του σημεία». «Τα καλά του σημεία είναι σημαντικό να τα διατηρήσω και να τα εξελίξω και τα όχι τόσο καλά του μπορώ να τα βελτιώσω».
Συμβουλή 2η :
Πολλές φορές έχουμε την τάση να τραγικοποιούμε και να μεγαλοποιούμε στο μυαλό μας κάποια πράγματα. Αναρωτηθείτε αν πράγματι οι φόβοι σας ισχύουν. Ποιο είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί αν κάνετε για παράδειγμα ιππασία; Σίγουρα το αλογάκι δεν θα πάθει τίποτα. Μήπως εκφράζετε απλά αυτό που θεωρείτε ότι θα σκεφτούν οι άλλοι αν σας δούνε να το κάνετε; Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι θα το σκεφτούν; Πώς το ξέρετε ότι θα το σκεφτούν; Και ακόμα και άμα το σκεφτούν (που κατά πάσα πιθανότητα δεν θα το μάθετε ποτέ), γιατί να δώσετε τόση δύναμη σε κάποιον ο οποίος θα σκεφτεί κάτι τέτοιο, που να σας εμποδίσει η γνώμη του να κάνετε κάτι για να αισθανθείτε καλύτερα, με το να πάρετε απόλαυση, με το να εκτονωθείτε, να ανανεωθείτε και με το να βελτιώσετε την υγεία και το σώμα σας; Και να θυμάστε ότι κάποιος που θα σκεφτεί ή θα κάνει κάποιο πικρόχολο σχόλιο για το δικό σας σώμα, δεν έχει ο ίδιος καλή εικόνα σώματος για τον εαυτό του. Και στο κάτω κάτω γιατί να μην σκεφτεί : «μπράβο της που δεν αφήνει το βάρος της να την εμποδίσει να κάνει κάτι για την ίδια!»
Συμβουλή 3η :
Σκεφτείτε ότι αυτές οι σκέψεις που κάνετε σας εμποδίζουν στην πράξη να απολαύσετε. Να δοκιμάσετε ή να κάνετε κάτι που σας αρέσει και σας αποκλείουν από αυτή την ικανοποίηση. Το αξίζετε αυτό;
Συμβουλή 4η :
Αν αυτό που θέλετε να κάνετε σχετίζεται με άσκηση, θα μπορούσε να σας βοηθήσει να βελτιώσετε το πώς δείχνει το σώμα σας, αλλά και το πώς αισθάνεστε εσείς με το σώμα σας. Θα είναι βοηθητικό επίσης στο να χάσετε βάρος. Αφήνοντας τις σκέψεις και τις δικαιολογίες να σας κατακλύζουν, το μόνο που καταφέρνετε είναι
να συνεχίζετε να είστε εγκλωβισμένοι στον αυτόν τον φαύλο κύκλο με την εικόνα σώματός σας. Πώς θα χάσετε βάρος, αν αφήνετε τέτοιου είδους σκέψεις να σας εμποδίζουν να βγείτε από το σπίτι και να ασκηθείτε; Και να χάσετε βάρος κλεισμένη στο σπίτι, πάλι δεν θα σας αρέσει το σώμα σας λόγω του ότι θα επέλθει χαλάρωση και απώλεια μυϊκής μάζας αν δεν το χάσετε με σωστό τρόπο και συνδυάζοντάς το με κάποιου είδους φυσική δραστηριότητα.
Συμβουλή 5η :
Ξεκινήστε να οραματίζεστε το να κάνετε την δραστηριότητα που θέλετε, και όσο περνάει ο καιρός θα αρχίσετε να εξοικειώνεστε με την ιδέα και θα γίνει πιο εύκολο να το δοκιμάσετε. Μπορεί την πρώτη φορά που θα το δοκιμάσετε να αισθάνεστε λίγο περίεργα, αλλά όσο περνάει ο καιρός θα αισθάνεστε όλο και πιο οικεία και άνετα στον χώρο. Πάντα όταν ξεκινάμε κάτι καινούργιο, όλοι μας, ανεξάρτητα από το βάρος, σκεφτόμαστε ότι «θα μπορώ να το κάνω;», «μήπως θα φαίνομαι γελοίος;», «θα τα καταφέρω;». Είναι ο φόβος για το άγνωστο και το περιβάλλον που δεν είναι οικείο. Σκεφτείτε τα παιδάκια που πάνε πρώτη μέρα σχολείο. Και οι άλλοι που θα είναι στον ίδιο χώρο πχ σε μία σχολή χορού, στην αρχή δεν ήξεραν και για να μάθουν να χορεύουν κάνανε λάθη και μετά από πολλές ώρες χορού κατάφεραν να χορεύουν καλύτερα. Κάτι αντίστοιχο δεν συνέβη όταν κάνατε μαθήματα οδήγησης; Την περίοδο αυτήν που ζούμε, περιορίζονται αναγκαστικά τα πράγματα που μπορούμε να απολαύσουμε. Αξίζει να βάζετε εσείς και επιπλέον εμπόδια στην απόλαυση;
δίαιτα Ι 11
μύθοι με ... γλυκιά γεύση Πόσες φορές έχετε προσπαθήσει να πείσετε τον εαυτό σας να αποφύγει τη ζάχαρη «επειδή παχαίνει» αλλά εξακολουθείτε να επιθυμείτε κάτι γλυκό και αναρωτιέστε μήπως τελικά «η ζάχαρη προκαλεί εθισμό»; Και, από την άλλη, πόσες φορές έχετε σκεφτεί μήπως, τελικά, να βάλετε, έστω και λιγότερη, ζάχαρη στον καφέ αντί για ασπαρτάμη επειδή έχετε ακούσει ότι είναι επικίνδυνη για την υγεία σας; Η επιστήμη έρχεται να μας επιβεβαιώσει ότι οι ανησυχίες αυτές βασίζονται σε... μύθους. ΚΕΙΜΕΝΟ: Τουμπή Μαρία Msc, Κλινική Διατροφολόγος – Διαιτολόγος
Η ζάχαρη προκαλεί εθισμό και τελικά αύξηση του βάρους.
Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά, όπως η ασπαρτάμη, είναι επικίνδυνα
ΜΥΘΟΣ. Δεν υπάρχει καμία επιστημονική απόδειξη ότι η ζάχαρη προκαλεί εθισμό στον άνθρωπο. Η θεωρία του εθισμού ξεκίνησε με αφορμή ορισμένες μελέτες σε ποντίκια, αλλά οι μελέτες στον άνθρωπο δεν αποδεικνύουν ότι η ζάχαρη ή οποιοδήποτε άλλο συστατικό προκαλεί εθισμό, με την κλινική έννοια του όρου. Αν και είναι αλήθεια ότι η κατανάλωση ζάχαρης διεγείρει το «κέντρο ανταμοιβής» στον εγκέφαλο, όπως άλλωστε και όλα τα «εύγευστα» τρόφιμα γενικότερα, αυτό δεν σημαίνει ούτε αποδεικνύει ότι προκαλεί εθισμό. Μάλιστα, πολλές άλλες «ευχάριστες» καταστάσεις διεγείρουν τις ίδιες ακριβώς περιοχές του εγκεφάλου χωρίς να ισχυριζόμαστε ότι προκαλούν εθισμό: η μουσική, το χιούμορ, η νίκη ή η αναμονή της νίκης, η σωματική έλξη, η αναγνώριση του παιδιού από τη μητέρα του κ.λπ. Αντίστοιχα, δεν υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις ότι η ζάχαρη καθεαυτή προκαλεί παχυσαρκία, εφόσον καταναλώνεται με μέτρο, στο πλαίσιο ενός ισορροπημένου διαιτολογίου. Η αύξηση βάρους προκαλείται όταν οι συνολικές θερμίδες που προσλαμβάνουμε, από όλα τα τρόφιμα και ροφήματα είναι περισσότερες από αυτές που τελικά «καίει» το σώμα μας. Το κλειδί, λοιπόν, για τον έλεγχο του βάρους είναι να τα καταναλώνουμε όλα με μέτρο, και να αποφεύγουμε τις υπερβολές και την υπερκατανάλωση οποιούδηποτε συστατικού ή τροφίμου.
ΜΥΘΟΣ: Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά, όπως είναι η
ασπαρτάμη, η ακεσουλφάμη-Κ, η σουκραλόζη, το γλυκαντικό από το φυτό στέβια κ.α., είναι ασφαλή, σύμφωνα με τις εκθέσεις των αρμόδιων φορέων παγκοσμίως. Έχουν εγκριθεί για χρήση μετά από εξονυχιστικές αξιολογήσεις ασφάλειας από τις αρμόδιες αρχές, όπως η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) και η Κοινή Επιτροπή για τα Πρόσθετα Τροφίμων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (WHO/FAO). Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά ανήκουν στα πρόσθετα τροφίμων και είναι συστατικά με πολύ έντονη γλυκιά γεύση που προσθέτουν πρακτικά μηδενικές θερμίδες σε τρόφιμα και ροφήματα, σε γλυκαντικά δισκία, καθώς και σε ορισμένα φάρμακα όπως σιρόπια και βιταμίνες. Συνδυάζοντας γλυκιά γεύση με μηδενικές θερμίδες, τα υποκατάστατα ζάχαρης μπορούν τελικά να μας βοηθήσουν να μειώσουμε τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε καθημερινά και να ελέγξουμε το βάρος μας, χωρίς να χρειαστεί να αποχωριστούμε τη γλυκιά γεύση στη ζωή μας. Επιπλέον, δεν επηρεάζουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, οπότε μπορούν να χρησιμοποιούνται με ασφάλεια και από άτομα με διαβήτη.
12 Ι δίαιτα
πρωϊνό, ένα αδικοχαμένο γεύμα
ΚΕΙΜΕΝΟ: Νικομάνη Σπυριδούλα, Διαιτολόγος Διατροφολόγος
Το ξυπνητήρι χτυπάει......πολύ δύσκολο να σηκωθούμε από το κρεβάτι.....ας κάτσουμε λίγο ακόμα.... και έτσι χουζουρεύουμε λίγο παραπάνω με αποτέλεσμα μόλις συνειδητοποιήσουμεε ότι ήδη πέρασε η ώραετοιμαζόμαστεε σε χρόνο dt και σε χρόνομηδένν φτάσαμε στο γραφείο! Ευτυχώς πρόλαβα, κανείς δεν κατάλαβε ότι κοιμήθηκα λίγο παραπάνω! Και κάνοντας αυτή τη σκέψη χαλαρώνουμε.
Ε
ίναι όμως έτσι απλά τα πράγματα όπως τα σκεφτήκαμε; Όχι βέβαια, διότι μένοντας λίγο παραπάνω στο κρεβάτι παραλείψαμε το πιο βασικό γεύμα της ημέρας! Το πρωινό μας! Από όλους θεωρείται ότι είναι το πιο δύσκολο γεύμα, ότι δεν υπάρχει χρόνος να ετοιμαστεί και να καταναλωθεί το πρωινό διότι σε κανένα δεν αρέσει το πρωινό ξύπνημα και στην τελική ας πιω ένα καφέ και μια τυρόπιτα, λέμε. Ας δούμε τα οφέλη του πρωινού: 1. Το πρωινό «διεγείρει» τη μνήμη. Η κατανάλωση του προγεύματος βελτιώνει τη δυνατότητα μνήμης και εκμάθησης. Μια μελέτη κατέδειξε ότι εκείνοι που έτρωγαν το πρόγευμα σημείωναν περίπου 20% καλύτερες επιδόσεις από αυτούς που δεν έτρωγαν. Το πρόγευμα αυξάνει τη γλυκόζη αίματος, η οποία απαιτείται για να δημιουργηθεί η ακετυλοχολίνη, που είναι ένας νευροδιαβιβαστής που διεγείρει τη μνήμη. 2. Το πρωινό βελτιώνει γενικά τη διατροφή. Όσοι καταναλώνουν πρωινό καταναλώνουν περισσότερες θρεπτικές ουσίες κάθε ημέρα από τους μη τρώγοντες. Η κατανάλωση ενός γεύματος «π.μ.» αυξάνει ιδιαίτερα τη λήψη σημαντικών θρεπτικών ουσιών κάποιου όπως το ασβέστιο, το σίδηρο, τον ψευδάργυρο, τις βιταμίνες Β και τις φυτικές ίνες 3. Ενεργοποιεί το μεταβολισμό. Παραλείποντας το πρώτο γεύμα της μέρας, ο μεταβολισμός σας επιβραδύνει τους ρυθμούς του για να φυλάξει ενέργεια. Έρευνες αποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι που τρώνε πρωινό συστηματικά, μπορούν να χάσουν βάρος και να το κρατήσουν μακριά.
Γι' αυτό σιγουρευτείτε ότι παίρνετε το πρόγευμα σας κάθε μέρα, μέσα σε 1 ώρα από την ώρα που ξυπνάτε. 4. Περιορίζει τις λιγούρες. Ένα πρωινό πλούσιο σε πρωτεΐνη, που περιλαμβάνει προϊόντα ολικής αλέσεως ή γιαούρτι ή αβγά, σας δίνει ενέργεια, με αποτέλεσμα να είστε λιγότερο επιρρεπείς να πέσετε με τα μούτρα σε σνακ κατά τη διάρκεια της ημέρας. Και το ξέρετε καλά... οι περισσότεροι γυρεύουμε λιχουδιές υψηλές σε θερμίδες και λιπαρά, όπως σνακ με σφολιάτα και ροφήματα με ζάχαρη. 5. Πρωινό πλούσιο σε φυτικές ίνες μας κρατάει χορτάτους. Τα δημητριακά ολικής αλέσεως και τα φρέσκα φρούτα είναι εξαιρετικές επιλογές για πρωινό, γιατί είναι πλούσια σε φυτικές ίνες. Οι ίνες όχι μόνο σας κρατούν χορτάτους για περισσότερο, αλλά μειώνουν το αίσθημα πρηξίματος που συνδέεται με τη δυσκοιλιότητα, κάτι που κάνει την κοιλιά να φαίνεται πιο επίπεδη. Αξίζει λοιπόν να χάσουμε όλα τα παραπάνω οφέλη του πρωινού για να χουζουρέψουμε 15 λεπτά παραπάνω στο κρεβάτι, που στην τελική δεν τα απολαμβάνουμε διότι ακόμα και αν δε σηκωνόμαστε έχουμε το άγχος μην καθυστερήσουμε. Καλό λοιπόν τόσο για την υγεία μας όσο και για την εμφάνιση μας θα είναι να μην παραλείπουμε ποτέ το πρωινό. Παρακάτω σας προτείνουμε μερικά είδη πρωινού, ανάλογα λοιπόν με το χρόνο που έχετε στη διάθεση σας επιλέξτε το ανάλογο πρόγευμα: 1 ποτήρι γάλα 1.5%, 1 φέτα ψωμί, 1 κουταλιά γλυκού μαργαρίνη, 1 κουταλιά γλυκού μέλι 1 ποτήρι γάλα 1.5%, 1 μπάρα δημητριακών. 1 ποτήρι γάλα 1.5%, 3 κουταλιές σούπας δημητριακά ολικής αλέσεως. 1 ποτήρι γάλα 1.5%, 2 κριτσίνια πολύσπορα 1 χυμό πορτοκάλι, 1 σταφιδόψωμο 1 χυμό πορτοκάλι, 1 κουλούρι με σουσάμι 1 ποτήρι γάλα 1.5%, 1 τοστ με ψωμί ολικής αλέσεως – βραστή γαλοπούλα – κασέρι χαμηλό σε λιπαρά 1 ποτήρι χυμό, 1 αυγό που βράσατε από το προηγούμενο βράδυ, μία φέτα ψωμί ολικής 2 μπισκότα πολυδημητριακών, ένα ποτήρι γάλα, ένα φρουτο Είμαι σίγουρη ότι μετά τις παραπάνω επιλογές πρωινού δεν υπάρχει πλέον η δικαιολογία ότι δεν υπάρχει χρόνος να πάρω πρωινό! Αν αγαπάμε τον εαυτό μας από εδώ και πέρα δε θα υπάρξει μέρα που θα ξεκινήσουμε τις υποχρεώσεις μας χωρίς να δώσουμε λίγη ενέργεια στο σώμα μας για να αντεπεξέλθει στην φορτωμένη μας καθημερινότητα
δίαιτα Ι 13
14 Ι δίαιτα
δέκα κοινοί μύθοι για το λίπος Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνται με το βάρος και ψάχνουν απεγνωσμένα τη μαγική μυστική φόρμουλα για να κάψουν το επιπλέον λίπος, γεννιούνται ένα σωρό μύθοι και ανακρίβειες πάνω στο θέμα αυτό. Παρακάτω αναφέρουμε τα πιο δημοφιλή «μαργαριτάρια» που έχουν ειπωθεί κατά καιρούς και φυσικά εξηγούμε γιατί δεν ισχύουν. ΚΕΙΜΕΝΟ: Μπάμπου Σοφία, Διατροφολόγος Διαιτολόγος
Μύθος 1: Είναι εφικτό να εξαφανίσουμε το τοπικό λίπος.
Όταν χάνεται λίπος με τη δίαιτα τότε αυτό χάνεται από όλο το σώμα. Αν με ειδικές ασκήσεις εστιάσουμε σε ένα συγκεκριμένο σημείο του σώματος αυτό που θα καταφέρουμε είναι να τονώσουμε τους μυς σε εκείνο το σημείο κάνοντας έτσι την εν λόγω περιοχή να φαίνεται πιο σφιχτή και σφριγηλή. Το λίπος όμως παραμένει. Είναι σημαντικό επομένως να γυμνάζουμε αρμονικά όλο το σώμα αν θέλουμε να χάσουμε λίπος.
Μύθος 2: Η έντονη αερόβια άσκηση είναι ο καλύτερος
τρόπος για να καεί το λίπος. Γενικότερα το να ασκούμαστε εντατικά μας βοηθάει να έχουμε μια καλή φυσική κατάσταση και να διατηρούμε το μεταβολισμό(καύσεις) σε καλά επίπεδα. Έτσι η έντονη αερόβια άσκηση δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να κάψουμε το λίπος.
Μύθος 3: Η προπόνηση με βάρη μας φουσκώνει και
εγκλωβίζεται το λίπος Οι ασκήσεις με βάρη τονώνουν τους μυς και γενικότερα το σώμα. Όταν αυτές γίνονται στα πλαίσια της λογικής και συνδυάζονται και με αερόβια άσκηση δε μας φουσκώνουν! Μάλιστα όταν αυξάνεται η μυϊκή μάζα το σώμα μας κάνει περισσότερες καύσεις και κατά συνέπεια ελαττώνεται το λίπος μόνο όμως αν παράλληλα ακολουθήσουμε και μια ισορροπημένη διατροφή παράλληλα.
Μύθος 4: Υπάρχει ένα χάπι που καίει το λίπος άσχετα με το
αν τρώμε ή γυμναζόμαστε Δυστυχώς δεν το ανακαλύψανε ακόμη. Αν και κυκλοφορούν κατά καιρούς διάφορα σκευάσματα για το αδυνάτισμα το χάπι που να οδηγεί σε αυτό, δηλαδή να καίει το λίπος, από μόνο του δεν έχει βρεθεί. Για το λόγο αυτό είναι ασφαλές να εμπιστεύεστε επώνυμα προϊόντα και οι αγορές να γίνονται αποκλειστικά από φαρμακείο.
Μύθος 5: Μετά από 20 λεπτά άσκησης αρχίζει να καίγεται το
λίπος Το σώμα χρησιμοποιεί ως καύσιμα το γλυκογόνο και το λίπος. Κατά τη διάρκεια της άσκησης, δηλαδή αν κρατάει για πολλή ώρα, το σώμα θα χρησιμοποιήσει περισσότερο λίπος για να κάψει αλλά ο χρόνος των είκοσι λεπτών δεν είναι το σημείο που ξεκινάμε να καίμε το λίπος αυτό θα εξαρτηθεί και από το είδος αλλά και από την ένταση της άσκησης που κάνουμε.
Μύθος 6: Όταν τρώμε αργά το βράδυ αποθηκεύουμε
περισσότερο λίπος Μια θερμίδα είναι πάντα μια θερμίδα είτε καταναλώνεται το πρωί είτε το βράδυ. Το σώμα δέχεται τις θερμίδες ανεξαρτήτως ώρας. Ο μύθος ότι το βραδινό παχαίνει προέρχεται κυρίως από κάποια άτομα που τρώνε αργά το βράδυ φαγητό από έξω ή τσιμπάνε διάφορα παχυντικά σνακ το βράδυ επιπλέον με τα γεύματα που τρώνε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Άρα καταναλώνουν παραπάνω θερμίδες και αυτό είναι που τους παχαίνει! Ένα ελαφρύ βραδινό είτε τρώγεται νωρίς είτε αργά δε θα μας παχύνει.
Μύθος 7: Η κυτταρίτιδα είναι πιο δύσκολο να ελαττωθεί από
το συνολικό λίπος. Η κυτταρίτιδα είναι συνδυασμός εγκλωβισμένου λίπους και νερού στα ανώτερα στρώματα του δέρματος. Αλλά το λίπος στις περιοχές με κυτταρίτιδα δεν διαφέρει από το υπόλοιπο λίπος στο σώμα. Με τη σωστή διατροφή και την άσκηση μπορεί να μειωθεί η κυτταρίτιδα αν και σε κάποιες περιπτώσεις
Μύθος 8: Αν δεν τρώμε λίπος το λίπος στο σώμα δεν
αυξάνεται Το λίπος, οι πρωτεΐνες και οι υδατάνθρακες όταν λαμβάνονται σε περίσσεια μετατρέπονται σε λίπος στο σώμα. Επομένως οι αποθήκες του λίπους μπορούν να γεμίσουν ακόμα και αν δεν καταναλώνουμε λιπαρά!
Μύθος 9: Τα γονίδια ευθύνονται περισσότερο για το κάψιμο του λίπους απ'ότι η διατροφή και η άσκηση. Οι γενετικοί παράγοντες και γενικότερα η κληρονομικότητα σχετίζονται με το βάρος του ανθρώπου ωστόσο κάνοντας μια σωστή διατροφή και εντατική άσκηση άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο μπορούμε να ελέγξουμε το βάρος μας. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις παχύσαρκων ατόμων που ευθύνεται αποκλειστικά η κληρονομικότητα για τα κιλά τους.
Μύθος 10: Το λίπος δεν ξαναμπαίνει στα σημεία που γίνεται λιποαναρρόφηση. Αν και με τη λιποαναρρόφηση μειώνονται τα λιποκύτταρα, το σώμα είναι σε θέση να δημιουργήσει νέα λιποκύτταρα και στην ίδια περιοχή.
δίαιτα Ι 15
η βιομηχανία των τεστ δυσανεξίας & οι ψεύτικες υποσχέσεις "Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι για τα επίμονα κιλά σας μπορεί να φταίει το κοτόπουλο, το αυγό ή το μαρούλι και...η ρίγανη; Μονο με ...€ κάντε το πιο αξιόπιστο ιατρικό τεστ δυσανεξίας και μάθετε ποιες τροφες μπλοκάρουν ή ευνοούν τον μεταβολισμο σας και δρουν ενάντια στην κυτταριτιδα, το πάχος και την γήρανση του δέρματος. Προφυλαχθείτε απο τις τροφικές δυσανεξίες σας και ελαττώστε τη συσσώρευση λίπους όσο με καμία άλλη δίαιτα!" ΚΕΙΜΕΝΟ: Κωνσταντίνα Μπακλώρη, Kλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος ΜSc, RD
Σ
ας θυμίζει κάτι; Εκτιμώ πως ναι, ειδικά αν ενδιαφερθήκατε μέσα στην τελευταία δεκαετία να χάσετε απο 1 έως και 101 κιλά. Ανάλογες διαφημίσεις σαν την παραπάνω άλλωστε κυκλοφορούν ευρέως στο διαδύκτιο, περιοδικά και διαφημιστικά φυλλάδια. Η προώθησή τους βέβαια δεν σταματά εκεί. Ίσως έχετε παρακολουθήσει διαφόρων ειδών "ειδικούς" να τα εγκομιάζουν σε ενημερωτικές εκπομπές μεγάλης και μικρής τηλεθέασης. Λαμβάνοντας τόσο μεγάλη προβολή απο τους marketers της υγείας έλαβαν τη σκυτάλη απο την προηγούμενη "μόδα" στο αδυνάτισμα, την διατροφή σύμφωνα με την ομάδα αίματος και κατάφεραν να αποφέρουν μεγάλα κέρδη σε όσους "εξειδικεύτηκαν" στην τροφική δυσανεξία. Ιατροί όλων των ειδικοτήτων, μικροβιολόγοι, μοριακοί βιολόγοι, "ολιστικοί διατροφολόγοι", βιοχημικοί, φυσιοθεραπευτές, γυμναστές, αισθητικοί, βελονιστές, "σύμβουλοι διατροφής/ ευεξίας", "ιριδολόγοι" εκμεταλεύτηκαν αυτό το νέο "μαγικό εργαλείο". Όπως το έκαναν ακόμη και άτομα που το γραφείο τους κοσμείται όντως απο ένα πτυχίο διαιτολογίας αλλά δεν έχουν πραγματικά τις απαραίτητες γνώσεις για να κρίνουν την επιστημονική βιβλιογραφία που είναι διαθέσιμη πάνω στο θέμα ή προφανώς απλά εν γνώση τους κερδοσκοπούν σε βάρος των ανενημέρωτων και εύκολα πειθόμενων πελατών-ασθενών τους.
Έξυπνη παραπλάνηση
Ίσως αναρωτιέστε "μα δεν μπορεί να μην έχουν καμία αξία, τόσος κόσμος έχει πειστεί". Κι όμως! Οι θελκτικές υποσχέσεις των τεστ δυσανεξίας τροφίμων υποστηρίζονται συνήθως απο καλά
σχεδιασμένες "επιστημονικές" εξηγήσεις που μπορούν να μπερδέψουν ακόμη και άτομα με κάποιες γνώσεις σε θέματα υγείας. Οι δημιουργοί και οι προωθητές τους χρησιμοποιούν κάποιες επιστημονικές αλήθειες που τους βολεύουν και μετά με ανακολουθίες βγάζουν ανυποστήριχτα συμπεράσματα για να καταλήξουν στο ότι τα τεστ δυσανεξίας τροφίμων είναι όντως αποδεκτά εργαλεία στη διάγνωση και τη θεραπεία πληθώρας συμπτωμάτων και παθήσεων. Η περιγραφή της διαδικασίας που ακολουθείται είναι συνήθως σκόπιμα ασαφής για να μπερδέψουν με "επιστημονικότητα" τον αδαή αλλά και τον πιο υποψιασμένο που έχει τάση προς την αυθυποβολή και θέλει πολύ να πιστέψει ότι βρήκε επιτέλους την μαγική λύση-απάντηση στο χρόνιο πρόβλημά του. Η λέξη "μεταβολισμός" χρησιμοποιείται συχνά στις εξηγήσεις των τεστ διότι καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εννοιών. Εύκολα όμως προδιαθέτει και κατευθύνει τον ενδιαφερόμενο να πιστέψει ότι πρόκειται για τον βασικό μεταβολικό ρυθμό του σώματος και την ανάλογη ικανότητα του να χρησιμοποιεί μεγαλύτερο ποσοστό της ενέργειας (θερμίδες) που καταναλώνει απο τις τροφές.
Τα πιο γνωστά τεστ δυσανεξίας τροφίμων
Πριν ρίξουμε μια ματιά στα πιο διαδεδομένα τεστ δυσανεξίας που κυκλοφορούν στη χώρα μας θα πρέπει να αποσαφηνίσουμε ένα πράγμα. Οι πολυδιαφημιζόμενες δυσανεξίες τροφίμων ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΓΧΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΥΠΑΡΚΤΕΣ ΔΥΣΑΝΕΞΙΕΣ ΣΤΗ ΓΛΟΥΤΕΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΛΑΚΤΟΖΗ. Οι δυσανεξίες αυτές αποτελούν όντως παθολογικές καταστάσεις και ανιχνεύονται με ειδικές εξετάσεις.
16 Ι δίαιτα
Τεστ κβαντικής βιοανάδρασης-βιοσυντονισμού ή δυσανεξία με τηλεμετρική μέθοδο (bioresonance)
Πρόκειται για τεστ που υποστηρίζουν ότι μπορούν να προσδιορίσουν επιβλαβείς τροφές για κάθε οργανισμό, μετρώντας τη σχέση και τη συμβατότητά τους με τα μαγνητικά πεδία των ιστών, βοηθώντας έτσι τον ενεργειακό έλεγχο του σώματος!! Αυτή η «ηλεκτρομανητική αντίδραση» στη τροφή μετριέται με κάποιο "υπέρ-εξελιγμένο" μηχάνημα βίο-ανίχνευσης/ βιοσυντονισμού που με τα αποτελέσματά του βοηθά τον οργανισμό να "εξισορροπηθεί" και να "θεραπευθεί σε κυτταρικό και οργανικό επίπεδο". Στη ουσία πρόκειται για ένα γαλβανόμετρο με ηλεκτρόδια, τα οποία τοποθετούνται σε ορισμένα μέρη του σώματος (συνήθως χέρι). Υποτίθεται ότι έτσι μετρά τη διαφορά της ηλεκτρικής αγωγιμότητας του σώματος σε σύκριση με αυτή των ερευνούμενων τροφών. Ως βάση δεδομένων, εκχυλίσματα των τροφών αυτών είναι τοποθετημένα σε μια μεταλλική θέση, μέρος του μηχανήματος, απο όπου περνά ρεύμα. Ακόμη και ως θεωρία είναι παρατραβηγμένη αφού η ηλεκτρική αγωγιμότητα του κάθε τροφίμου δεν είναι ποτέ η ίδια και εξαρτάται απο πληθώρα παραγώντων (πχ μέγεθος, υγρασία κ.α.) Το σημαντικότερο είναι βέβαια ότι κλινικές έρευνες απο ανεξάρητες ερευνητικές ομάδες (1, 2) που ασχολήθηκαν με τα ανάλογα τεστ βρήκαν ότι δεν έχουν καμία επαναληψιμότητα αποτελεσμάτων και καμία διαγνωστική αξία (3). Μάλιστα το 1999 το Βρετανικό συμβούλιο προτύπων διαφήμισης έκρινε και προειδοποίησε ότι οι υποσχέσεις που έδινε μηχάνημα βιοσυντονισμού ήταν ανυπόστατες και αναληθείς (4)
Τεστ "κλινικής μικρoσκοπίας" ή "μεταβολικής οδού" (live blood analysis)
Με τη βοήθεια ενός απλού μικροσκοπίου, αρκετοί "ειδικοί" υπόσχονται ότι σε μικρό χρονικό διάστημα μπορούν να διαγνώσουν προδιάθεση χρόνιων παθήσεων που ευθύνονται για τα συμπτώματα απο τα οποία υποφέρει ο ενδιαφερόμενος και ποικίλουν απο πονοκέφαλο, νευρικότητα μέχρι και, μα τι άλλο;... παχυσαρκία βέβαια! Τρυπώντας το δάκτυλο με μια καρφίτσα, μια σταγόνα αίματος εξετάζεται κάτω απο το φώς του "υπερμικροσκοπίου" για να προσδιοριστεί η «φθορά» των αιματικών κυττάρων, (ανωμαλίες στην πήξη του αίματος, την οξεοβασική ισορροπία των κυττάρων, σπάνια παράσιτα, οξειδωτικό στρές, ορμονολογικά προβλήματα, δυσανεξίες σε τρόφιμα κλπ). Φυσικά με την κατάλληλη εναλλακτική "θεραπεία" και δίαιτα που χορηγείται απο τον ειδικό όλα τα παραπάνω διορθώνονται μαζί και τα συμπτώματά τους. Αν και ίσως είναι εμφανές πρέπει να τονίσουμε ότι είναι αδύνατον να διαγνωστούν παράσιτα, προβλήματα πήξης αίματος, ορμονολογικά προβλήματα και διαταραχές του μεταβολισμού) απο μια σταγόνα αίμα.
Λευκοκυτταροτοξικό τεστ (Alcat ή Νutron test)
Το κυτταροτοξικό ή λευκο-κυτταροτοξικό τεστ αρχικά δημιουργήθηκε την δεκαετία του 50. Αυτό το τεστ γίνεται με λήψη αίματος και χρησιμοποιούνται τα λευκά αιμοσφαίρια, τα οποία αναμειγνύονται με εκχυλίσματα τροφών που έχουν έρθει σε επαφή με ένζυμα του γαστρεντερολογικού σωλήνα. Ύστερα
τα λευκά αιμοσφαίρια παρατηρούνται στο μικροσκόπιο και ανάλογα με τις αλλαγές που θα υποστούν μετά την επαφή με τα εκχυλίσματα βγαίνουν και τα ανάλογα συμπεράσματα για τις "δυσανεκτικές" τροφές. Άλλη μια θεωρία που όπως μαντέψατε ήδη, δεν ευσταθεί και δεν έχει αποδειχθεί ποτέ. Δεν υπάρχει συσχετισμός των αποτελεσμάτων του τεστ όταν συγκρίνονται με επιβεβαιωμένες κλινικές αλλεργίες και καθορισμένες δυσανεξίες απο δίαιτες αποκλεισμού. Η αξιοπιστία του τεστ άρχισε κιόλας να κλωνίζεται πολύ απο την δεκαετία του 70 (5). Δηλαδή πολύ πριν πλασαριστεί στην Ελλάδα ως 'πρωτοποριακό'. Έννοείται βέβαια πώς ακόμη και αν αυτό το τεστ μπορούσε να αναδείξει τροφικές αλλεργίες, πάλι δεν θα μπρούσε να ωφελήσει στην απώλεια βάρους αφού η παχυσαρκία ουδεμία σχέση έχει με την αλλεργία και την ανοσολογική αντίδραση.
Τεστ δυσανεξίας με αντίδραση αντισωμάτων IgG
Σε αντίθεση με όσα διαφημίζονται για πιο "έγκυρα" τεστ δυσανεξίας με λήψη αίματος, η μέτρηση ανοσοφαιρινών ΙgG (συνήθως ΙgG4) ως αντίδραση σε τροφικά ερεθίσματα είναι μια ανώφελη εξέταση. Η πολυδιαφημισμένη "καθυστερημένη αντίδραση" στις τροφές είναι ουσιαστικά μια φυσιολογική διαδικασία του οργανισμού που συνδέεται με την δραστηριότητα των Τ ρυθμιστικών κυττάρων και την ανοσοανοχή. Οι περισσότεροι άνθρωποι που εκτίθονται επανηλημένα σε κοινά «τροφικά αντιγόνα» θα παράγουν αυξημένες ποσότητες ΙgG σε σχέση με αυτές των τροφίμων που δεν καταναλώνουν τόσο συχνά. Η αντίδραση ανοσοφαιρινών ΙgG στην τροφή δεν αποτελεί ένδειξη "καθυστερημένης υπερευαισθησίας" ή δυσανεξίας αλλά ένδειξη έκθεσης και ανοσοανοχης στην τροφή. Η αντίδραση των ανοσοφαιρινών ΙgG στην τροφή δεν συνδέεται με τα συμπτώματα που της καταλογούν διάφοροι "ειδικοί" όπως πονοκέφαλος, ατονία, κούραση, μυικοί πόνοι, φουσκώματα, δυσκοιλιότητα, μειωμένος μεταβολικός ρυθμός κ α. Επίσης, το τεστ δυσανεξίας με χρήση ΙgG έχει αποτύχει στο να προσδιορίσει με επιτυχία υπάρχουσες δυσανεξίες τροφίμων που προκαλούν προβλήματα στο πεπτικό και έχουν ήδη διαγνωστεί με τη βοήθεια δίαιτας αποκελισμού (6,7). Το πιο ενδιαφέρον σημείο βέβαια είναι ότι νέα δεδομένα αναδεικνύουν ότι η παραγωγή ανοσοσφαιρινών ΙgG είναι δείγμα προστασίας του οργανισμού απο την ανάπτυξη πραγματικής τροφικής (και μη) αλλεργίας στην οποία εμπλέκονται οι ανοσοσφαιρίνες ΙgΕ (8,9,10). Όχι μόνο δηλαδή δεν αποδεικνύουν τροφική δυσανεξία αλλά και η παραγωγή τους (μέσω της έκθεσης στο τρόφιμο/α που την προκαλεί) είναι χρήσιμη για να προστατευθεί ένα άτομο στο μέλλον απο την τροφική αλλεργία! Όπως αναφέρει και η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Αλλεργίας και Κλινικής Ανοσολογίας, τα τεστ "δυσανεξίας" με μέτρηση ΙgG4 δεν έχουν καμία διαγνωστική αξία και γι αυτό το λόγο δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται ως εργαλεία για τη διαχείρηση προβλημάτων με την τροφή (11).
"Ναι αλλά εγώ έκανα το τεστ δυσανεξίας και έχασα βάρος"
Αν ακόμη αναρωτιέστε πώς κάποια άτομα που έχουν κάνει τα εν λόγω τεστ αδυνάτισαν, η απάντηση είναι απλή. Τα περισσότερα
δίαιτα Ι 17
Οι πολυδιαφημιζόμενες δυσανεξίες τροφίμων ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΓΧΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΥΠΑΡΚΤΕΣ ΔΥΣΑΝΕΞΙΕΣ ΣΤΗ ΓΛΟΥΤΕΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΛΑΚΤΟΖΗ
απ΄ αυτά τα τεστ συνοδεύονται πάντα απο κάποια δίαιτα ή έστω οδηγίες υγιεινής διατροφής που σας συμβουλεύουν να ακολουθήσετε «για να έχετε καλύτερα αποτελέσματα». Στην περίπτωση που δεν συνοδεύονται απο δίαιτα, συνήθως οι «δυσανεκτικές» τροφές που θα πρέπει να βγάλετε απο το διαιτολόγιό σας είναι τυριά, παχιά κρέατα, τρόφιμα με επεξεργασμένους και απλούς υδατάνθρακες (μακαρόνια, γλυκά) και άλλα υψηλά θερμιδογόνα τρόφιμα. Με την αφαίρεση των τροφίμων αυτών ή και ολόκληρων ομάδων τροφίμων (ομάδα δημητριακών, ομάδα γαλακτοκομικών κλπ) η ημερίσια κατανάλωση θερμίδων μειώνεται σημαντικά και έτσι χάνεται βάρος. Παράλληλα, ο ενδιαφερόμενος έχοντας μπεί σε μια διαδικασία που σκέπτεται τι θα φάει, προσέχει περισσότερο τη διατροφή του γενικά και συνήθως αυξάνει και τη σωματική του δραστηριότητα. Όμως, χωρίς σωστό διαιτολογικό προγραμματισμό, η αυθαίρετη και συστηματική αποφυγή κάποιων τροφίμων ή χειρότερα ολόκληρων ομάδων τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη θρεπτικών συστατικών και προβλήματα υγείας. Τα τεστ δυσανεξίας τροφίμων συγκεντρώνουν όλα τα χαρακτηριστικά της ψευδοεπιστήμης με κατασκευασμένες θεωρίες βασισμένες σε ελλιπείς γνώσεις που όμως διαδίδονται με μεγάλη αυτοπεποίθηση και ύφος εκγυρότητας. Είναι πολύ εύκολο να παρασυρθεί κάποιος απο τις «λύσεις» που υπόσχονται ειδικά όταν αυτές διατυπώνονται με δόλιο τρόπο απο άτομα που κρύβονται πίσω απο το κύρος της ιατρικής ποδιάς και έχουν την δύναμη να πείσουν αλλά και να απειλήσουν σωστούς επιστήμονες με λιγότερες δημόσιες σχέσεις απο τους ίδιους. ΜΗΝ ΑΦΗΣΕΤΕ ΤΟΥΣ ΨΕΥΔΟ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΝΑ ΣΑΣ ΜΠΕΡΔΕΨΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΘΕΣΟΥΝ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΑΣ!
ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ:
1. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΠΟΥ ΝΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΕΙ ΑΜΕΣΗ Ή ΕΜΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΚΩΝ «ΥΠΕΡΕΥΣΘΗΣΙΩΝ»/ «ΔΥΣΑΝΕΞΙΩΝ» ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΡΥΘΜΟ 2. ΤΑ ΤΕΣΤ ΤΡΟΦΙΚΗΣ ΔΥΣΑΝΕΞΙΑΣ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΜΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΠΕΠΤΙΚΟΥ 3. ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΕΣΤ ΔΥΣΑΝΕΞΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
Βιβλιογραφία 1. Katelaris CH, Weiner J et al.Vega testing in the diagnosis of allergic conditions. Med J Australia 1991; 155:113-114 2. Lewith GS, Kenyon JN et al. Is electro dermal testing as effective as Skin Prick Testing for diagnosing allergies? A double blind randomised block design study. BMJ 2001; 322:131-134 3. Allergy: Conventional and alternative concepts. The Royal College of Physicians, London, in Clin Exp Allergy: 22 :suppl 3 ;Oct. 1992 4. British Advertising Standards Organization. Adjudication: Allergy Testing Service, May 1999. 5. Lieberman P, Crawford L et al. Controlled study of cytotoxic food test. JAMA 1975; 231:728-30 6. Lay Advisory Committee. Allergy and allergy tests: A guide for patients and relatives. The Royal College of Pathologists (London) June 2002:1-10 7. Atkinson W, Sheldon TA et al. Food elimination based on IgG antibodies in Irritable Bowel Syndrome: a randomised controlled trial. GUT 2004;53:1459-1464 8. Kihlstrom A, Hedlin G et al. Immunoglobulin G4-antibodies to rBet v 1 and risk of sensitisation and atopic disease in the child. Clin Exp Allergy 2005; 35: 1542-49 9. Enrique E, Pineda F et al. Sublingual immunotherapy for hazelnut food allergy: a randomized, double-blind, placebo-controlled study with a standardized hazelnut extract. J Allergy Clin Immunol 2005; 116(5) 1073-9 10. Skripak JM, Nash SD et al. A randomized, double-blind, placebocontrolled study of milk oral immunotherapy for cow's milk allergy. J Allergy Clin Immunol 2008; 122 (6) 1154-60 11. Stapel SO, Asero R al. Testing for IgG4 against foods is not recommended as a diagnostic tool: EAACI Task Force Report. Allergy 2008; 63 (7) 793-796
επιτρέπεται η αναδημοσίευση με την προϋπόθεση της αναφοράς του www.diatrofi.gr και των στοιχείων του συγγραφέα
18 Ι δίαιτα
χειρουργεία παχυσαρκίας: τι επιπλοκές & τι συνέπειες έχουν στον οργανισμό; Τον τελευταίο καιρό μια νέα μόδα έχει κατακλύσει την "βιομηχανία" του αδυνατίσματος. Η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Δεκάδες εκπομπές και άπειρος τηλεοπτικός χρόνος σπαταλιέται για να προπαγανδιστούν οι θετικές πλευρές της μεθόδου. Ειδικοί και "ειδικοί" ξιφουλκούν για τα υπέρ και τα κατά της χειρουργικής αντιμετώπισης της παχυσαρκίας και όλοι μένουν στα αποτελέσματα της απώλειας βάρους χωρίς να εμβαθύνουν σε άλλες παραμέτρους. Το άρθρο που ακoλουθεί αποτελεί μια πολύ καλή ματιά στην αθέατη πλευρά του ζητήματος.
ΚΕΙΜΕΝΟ: Ελένη Πεννιά, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Έ
χει μεγάλο ενδιαφέρον να διαβαστεί όχι με την λογική της κριτικής ενάντια σε τεχνικές που εφαρμόζουν γνωστοί και καταξιωμένοι επιστήμονες αλλά με το σκεπτικό αν αξίζει κανείς να μπει σε αυτή την επίπονη και όχι τόσο αθώα διαδικασία. Κύριες διατροφικές επιπλοκές μετά την επέμβαση Οι περισσότερες επιπλοκές οφείλονται στην ελλιπή συμμόρφωση στις οδηγίες διατροφικής συμπεριφοράς. • Ναυτία και εμετός Η ναυτία και ο εμετός προκαλούνται, συνήθως, από την υπερφαγία και την κατάποση μεγάλων τεμαχίων, και είναι πιο συνηθισμένες ύστερα από επεμβάσεις περιοριστικού τύπου. Λόγω περιορισμένης γαστρικής χωρητικότητας, μεγάλα τεμάχια τροφής δεν μπορούν να διασπαστούν και συνήθως αποβάλλονται. Παρόλο που η ναυτία και ο εμετός αποδίδονται στη διατροφική συμπεριφορά, πρέπει να αναφέρεται ότι η σοβαρή ναυτία και ο εμετός μπορεί να σχετίζονται και με άλλα προβλήματα, όπως οι στενώσεις του στομίου. • Διάρροιες και δύσοσμες κενώσεις Είναι συχνή επιπλοκή των επεμβάσεων παχυσαρκίας, η οποία προκαλείται κυρίως ύστερα από διατροφή πλούσια σε λίπη. • Αφυδάτωση Η αφυδάτωση είναι πολύ συνηθισμένη ύστερα από επεμβάσεις παχυσαρκίας και αποδίδεται κυρίως σε μειωμένη πρόσληψη υγρών. Οι συχνοί εμετοί και οι διάρροιες μπορεί να επιδεινώσουν την αφυδάτωση. Επειδή οι ασθενείς δεν είναι
σε θέση να καταπίνουν μεγάλες ποσότητες υγρών, πρέπει να λαμβάνουν μικρές ποσότητες πολλές φορές στη διάρκεια της ημέρας. Εντούτοις, στους πρώτους μήνες μετά την εγχείριση, κάποιοι ασθενείς δεν νιώθουν διψασμένοι και πίνουν ελάχιστα υγρά. Όμως, θα πρέπει να λαμβάνουν τουλάχιστον 1.360,7 ml υγρών, χωρίς καφεΐνη, για να προληφθεί η αφυδάτωση. • Σύνδρομο dumping Το σύνδρομο dumping είναι μία κατά κάποιον τρόπο επιθυμητή επιπλοκή της γαστρικής παράκαμψης, διότι προκαλεί αρνητική συμπεριφορική ενίσχυση κάθε φορά που καταναλώνονται συμπυκνωμένα γλυκά (πάστες, καραμέλες κ.λπ.). Η πρόσληψη λιπαρών τροφών ή η σύγχρονη λήψη τροφής και υγρών μπορούν επίσης να προκαλέσουν σύνδρομο dumping. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αίσθημα παλμών, εφίδρωση και ενίοτε διάρροια. Για να αποφευχθεί το σύνδρομο dumping, οι ασθενείς πρέπει να μην καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες λίπους ή ζάχαρης. Κάποιοι ασθενείς θα δοκιμάσουν αυτές τις τροφές μετά την εγχείριση, αλλά ελάχιστοι απ’ αυτούς θα το επιχειρήσουν εκ νέου, ύστερα από κρίση dumping. Έτσι, το dumping συμβάλλει φυσιολογικά στην εξαίρεση αρκετών υψηλοθερμιδικών τροφών από τη δίαιτα. Πρέπει να σημειωθεί ότι το λεπτό έντερο ενδέχεται να προσαρμοστεί και να ανέχεται ουσίες υψηλής ωσμωτικότητας (π.χ., γλυκίσματα), οπότε το dumping δεν παρατηρείται μερικά χρόνια μετά την εγχείριση, ακόμα και ύστερα από κατανάλωση
δίαιτα Ι 19
γλυκών ή λιπαρών τροφών. • Τροφικές δυσανεξίες Η δυσανεξία σε ορισμένες τροφές διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Γενικά, κολλώδεις ή ινώδεις τροφές δεν γίνονται εύκολα ανεκτές. Ιδιαίτερα, το βοδινό και το χοιρινό κρέας, το ψωμί και τα ζυμαρικά, αλλά και τα ωμά λαχανικά δεν γίνονται εύκολα ανεκτά από τους ασθενείς, άσχετα με το είδος της επέμβασης που υπέστησαν. Αλλαγές γεύσης παρατηρούνται αρκετούς μήνες μετά την εγχείριση. Η δυσανεξία στη λακτόζη είναι πολύ συνηθισμένη μετά τις συγκεκριμένες επεμβάσεις και οφείλεται μάλλον σε μειωμένη παραγωγή λακτάσης. Κύριε διατροφικές ελλείψεις που μπορεί να παρουσιαστούν μετά την επέμβαση • Ιχνοστοιχεία Γενικά, η χρήση ενός συμπληρώματος με βιταμίνες και ιχνοστοιχεία συνιστάται σε όλες τις βαριατρικές επεμβάσεις. • Σίδηρος Κίνδυνος έλλειψης σιδήρου υπάρχει σε όλες τις επεμβάσεις παχυσαρκίας, αν και ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος στις δυσαπορροφητικές επεμβάσεις. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, λόγω της μείωσης των αποθεμάτων σιδήρου. Η έλλειψη σιδήρου είναι συνηθέστερη στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, αλλά παρουσιάζεται και σε άνδρες και σε κλιμακτηριακές γυναίκες. • Ασβέστιο Η έλλειψη ασβεστίου είναι συνηθισμένη στη γαστρική παράκαμψη κατά Roux-en-Y (πρόκειται για το γαστρικό bypass). Η μεταβολική νόσος των οστών είναι ένας ενδεχόμενος μακροπρόθεσμος μετεγχειρητικός κίνδυνος και εκδηλώνεται συνήθως με οστεοπόρωση. Η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να είναι αποτέλεσμα αρκετών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης πρόσληψης τροφίμων που περιέχουν ασβέστιο και βιταμίνη D, της παράκαμψης του δωδεκαδάκτυλου και της δυσαπορρόφησης της βιταμίνης D. Επιπλέον, πολλοί ασθενείς δεν μπορούν να ανεχθούν γαλακτοκομικά προϊόντα, εξαιτίας της σημαντικής έλλειψης λακτάσης. • Φολικό οξύ και βιταμίνη Β12 Επίσης, το ρίσκο για την έλλειψη φολικού οξέος και βιταμίνης Β12 είναι μεγαλύτερο ύστερα από γαστρική παράκαμψη κατά Roux-en-Y, λόγω της παράκαμψης του δωδεκαδακτύλου, όπου γίνεται η απορρόφηση των παραπάνω. • Βιταμίνη Α και άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες Η έλλειψη βιταμίνης Α αναφέρθηκε μόνο ύστερα από χολοπαγκρεατική εκτροπή και φαίνεται να οφείλεται στη δυσαπορρόφηση λίπους. Άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες, όπως D, Ε και Κ, μπορεί να έχουν μειωμένα επίπεδα σε ασθενείς που υπέστησαν δυσαπορροφητικού τύπου επεμβάσεις. • Θειαμίνη Η ανάπτυξη έλλειψης βιταμίνης Β1, που είναι γνωστή ως
εγκεφαλοπάθεια Wernicke ή εγκεφαλική beri-beri, είναι σπάνια, αλλά δυνητικά θανατηφόρα απώτερη επιπλοκή της χειρουργικής παχυσαρκίας. Αναφέρθηκαν κάποιες περιπτώσεις ύστερα από χολοπαγκρεατική εκτροπή, γαστρικό bypass και κάθετη γαστροπλαστική. Ο δραστικός περιορισμός της προσλαμβανόμενης τροφής και ο υπερβολικός εμετός φαίνεται να είναι καθοριστικοί παράγοντες. • Πρωτεΐνες Μια αρκετά επικίνδυνη επιπλοκή είναι η πρωτεϊνική υποθρεψία, η οποία παρατηρείται κυρίως σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε χολοπαγκρεατική εκτροπή και δεν ακολουθούν σωστά τις μετεγχειρητικές διατροφικές οδηγίες, οι οποίες φυσικά ισχύουν εφ’ όρου ζωής. Πρέπει να λαμβάνουν, λοιπόν, καθημερινά αρκετή ποσότητα πρωτεΐνης. Γι’ αυτό τον λόγο, πρέπει πρώτα να φροντίζουν να παίρνουν τα γαλακτοκομικά και το κρέας, καθημερινά, και μετά οτιδήποτε άλλο. Σε περίπτωση που δεν τα καταφέρνουν με αυτά, πρέπει να συνεχίσουν τα πρωτεϊνούχα συμπληρώματα, σύμφωνα με τις οδηγίες του διαιτολόγου. Τελικά, μήπως τα χειρουργεία είναι για πολλούς η εύκολη λύση, χωρίς να έχουν επίγνωση των μετέπειτα συνεπειών; Από την προσωπική μου εμπειρία στο εξωτερικό ιατρείο Νοσογόνου Παχυσαρκίας, του Γενικού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών, το οποίο γίνεται μία φορά την εβδομάδα από ιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό και διαιτολόγους, οι ασθενείς είναι υποχρεωμένοι, ύστερα από μια τέτοια επέμβαση, να βρίσκονται υπό στενή παρακολούθηση. Συγκεκριμένα, περνούν από πλήρη έλεγχο (εργαστηριακό, μέτρηση αρτηριακής πίεσης, ζύγισμα, λιπομέτρηση και παρακολούθηση από γιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό και διαιτολόγους) τον 1ο, 3ο και 6ο μήνα, καθώς και τον 1ο, 2ο και 3ο χρόνο, και εν συνεχεία μία φορά κάθε χρόνο, διά βίου. Φυσικά, τα αποτελέσματα όσον αφορά την απώλεια βάρους είναι θεαματικά, πολλές φορές όμως χωρίς να υπάρχει συσχετισμός μεταξύ απώλειας βάρους και λίπους. Αυτό σημαίνει ότι οι εν λόγω ασθενείς αφυδατώνονται αρκετά και χάνουν και μυϊκή μάζα. Τώρα, ύστερα από χρόνια (2, 3, 5, 6 χρόνια), τα αποτελέσματα στο βάρος, στην πλειονότητα των ασθενών, είναι πολύ ικανοποιητικά, με ελάχιστες ίσως εξαιρέσεις (ανακτούν εκ νέου το χαμένο τους βάρος και τείνουν να προσεγγίζουν το
20 Ι δίαιτα
αρχικό). Μετά τον 1ο χρόνο, το δέρμα τους γίνεται πολύ πλαδαρό (θα έλεγε κανείς αντιαισθητικό). Όταν πάρουν άδεια από τον γιατρό τους (αφού κλείσουν 1 χρόνο), μπορούν να προχωρήσουν και στις ανάλογες πλαστικές επεμβάσεις (κοιλιά, χέρια, πόδια και στήθος στις γυναίκες). Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που αποτύχει η πλαστική;Κάποιες πλαστικές επεμβάσεις, για παράδειγμα στα χέρια και στα πόδια, είναι πολύ δύσκολες, με αποτέλεσμα να έχουμε δει ασθενείς με μη επιθυμητό αποτέλεσμα (πιθανόν και λόγω του γιατρού που έκανε την επέμβαση). Επίσης, αρκετοί ασθενείς παρουσίασαν μετεγχειρητική κήλη, η οποία κρίθηκε απαραίτητο να αφαιρεθεί. Ελάχιστοι ήταν οι ασθενείς που παρουσίασαν άμεσα επιπλοκές (διαφυγή από τη γραμμή συρραφής του στομάχου, στένωση του στομίου κ.λπ.). Σε αυτούς παρατάθηκε η νοσηλεία τους έως ότου γίνουν εντελώς καλά. Με βάση τα εργαστηριακά τους ευρήματα, υπήρχε τρομερή βελτίωση όσον αφορά τις τιμές σακχάρου μετεγχειρητικά, με αποτέλεσμα αρκετοί ασθενείς να λύνουν το αιώνιο γι’ αυτούς πρόβλημα του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, και κάποιοι άλλοι του ινσουλινοεξαρτώμενου διαβήτη τύπου 1. Θεαματική βελτίωση εντοπίζεται και στις μετεγχειρητικές τιμές του λιπιδαιμικού προφίλ (κυρίως της LDL, HDL χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων) όλων των ασθενών. Μετά τον πρώτο χρόνο, όμως, υπήρξαν ασθενείς, κυρίως γυναίκες, που παρουσίασαν χαμηλές τιμές σιδήρου, αιματοκρίτη, φερριτίνης, βιταμίνης B12 (όταν είναι χαμηλή, τους χορηγείται σε ενέσιμη μορφή), αλβουμίνης (όταν είναι χαμηλή, υπάρχει κίνδυνος υποπρωτεϊναιμιάς). Επίσης, υπήρξαν περιστατικά γυναικών με πρωτεϊνο-θερμιδική υποθρεψία (σκεφτείτε ένα άτομο κατακίτρινο σαν το λεμόνι και πάρα πολύ αδύνατο): μια κυρία που νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο για 1-2 μήνες, με ολική παρεντερική διατροφή, κινδύνευσε να χάσει τη ζωή της. Οι ασθενείς θα πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένοι για τις πιθανές άμεσες και απώτερες μετεγχειρητικές επιπλοκές που διατρέχουν, καθώς και για τη μετεγχειρητική συμμόρφωση σε συγκεκριμένες διατροφικές οδηγίες, διά βίου, διαφορετικά μπορεί να θέσουν τη ζωή τους σε κίνδυνο. Οι ασθενείς πρέπει εφ’ όρου ζωής να θυμούνται τα εξής: • Πρώτα και πάνω απ’ όλα η πρωτεΐνη (κρέας, κοτόπουλο, ψάρι, γάλα, γιαούρτι, αβγό, τυρί και μετά οτιδήποτε άλλο) • Πολύ καλό μάσημα • Μικρές μπουκιές και αργά • Νερό (6-8 ποτήρια την ημέρα) ενδιάμεσα στα γεύματα • Όχι γλυκά, ζάχαρη, οινοπνευματώδη ποτά • Όχι πολύ λίπος (τηγανητά, λιπαρά κρέατα, πολύ λάδι, διάφορα σνακς, τσιπς, γαριδάκια) • Συστηματική φυσική δραστηριότητα (1 ώρα/ ημέρα) • Τα φάρμακά τους (διά βίου) και τα πρωτεϊνούχα
συμπληρώματά τους (τον 1ο μετεγχειρητικό μήνα και όποτε κρίνεται απαραίτητο από τον διαιτολόγο). Πρωτεϊνούχα συμπληρώματα είναι τα εξής: Σκόνη πρωτεΐνης: Διαλύεται, συνήθως, στο γάλα ή στο πολτοποιημένο φαγητό σε 1-2 κουταλιές της σούπας κάθε φορά,2-3 τρεις φορές την ημέρα. Πρωτεϊνούχο διάλυμα: Ένα μπουκαλάκι σταδιακά όλη την ημέρα, από το πρωί έως το βράδυ. Επίσης, ανάλογα με την κατάσταση της υγείας τους, πρέπει να παίρνουν τα φάρμακα που τους έχει συστήσει ο γιατρός τους, και διά βίου τα παρακάτω: Πολυβιταμινικά σκευάσματα:Ένα δισκίο πριν από το γεύμα, μία φορά την ημέρα. Κατά περίπτωση, χρησιμοποιούνται εφ’ όρου ζωής τα παρακάτω: • ύστερα από χολοπαγκρεατική εκτροπή και γαστρική παράκαμψη, οι γυναίκες λαμβάνουν μία δόση σιδήρου την ημέρα ή δύο δόσεις σε περίπτωση συνυπάρχουσας αναιμίας. • ύστερα από χολοπαγκρεατική εκτροπή, όλοι οι ασθενείς λαμβάνουν (2χ2) δισκία συμπληρώματος ασβεστίου την ημέρα. • ύστερα από γαστρική παράκαμψη, όλοι λαμβάνουν (1 Χ 2) δισκία συμπληρώματος ασβεστίου την ημέρα. Τέλος, αφού ενημερωθείτε από τον γιατρό σας, και έχετε επίγνωση όλων των πιθανών επιπλοκών, και είστε σίγουροι ότι μπορείτε να ακολουθήσετε τις μετεγχειρητικές διατροφικές οδηγίες εφ’ όρου ζωής, τότε μπορείτε να κρίνετε εάν πρέπει να υποβληθείτε σε μια τέτοια επέμβαση Bιβλιογραφία 1. Elliot, K., «Nutritional considerations after bariatric surgery», Critical Care Nursing 2003; 26(2): 133-138. 2. Fujioka K., «Follow-up of nutritional and metabolic problems after bariatric surgery», Diabetes Care 2005; 28: 481-4. 3. Van Hee RHGG, «Biliopancreatic diversion in the surgical treatment of morbid obesity», World J Surg 2004;28: 435-44. 4. Beers M, Berkow R, eds., The Merck Manual of Diagnosis and Therapy. Whitestation, NJ: Merck Research Laboratories, 1999. 5. Deitel M, Shikora S., “The development of the surgical treatment of morbit obesity”, J Am Coll Nutr 2002; 21: 365-71, 2004;24(3): 102-106.
δίαιτα Ι 21
αγαπημένες γεύσεις με λιγότερες θερμίδες Νομίζετε πως επειδή ακολουθείτε κάποιο πρόγραμμα διατροφής θα πρέπει να στερηθείτε τα αγαπημένα σας φαγητά; Κάνετε λάθος! Πρώτον ακολουθείτε κάποιο πρόγραμμα διατροφής και όχι δίαιτας και αυτό θα το τονίζουμε πάντα, γιατί διατροφή δε σημαίνει στέρηση, ούτε πείνα, ούτε απαγόρευση ομάδων τροφών, σε αντίθεση με τις δίαιτες. ΚΕΙΜΕΝΟ: Κορομπίλη Χαρά, Διαιτολόγος Διατροφολόγος MSc
Π
ρέπει να τρώτε από όλα, απλά να μη το παρακάνετε με τη ποσότητα! Γι' αυτό δε χρειάζεται να στερείστε κάποιο αγαπημένο σας φαγητό που μπορεί να έχει μερικές θερμίδες παραπάνω από τα υπόλοιπα. Υπάρχουν τρόποι να ευχαριστηθείτε τις αγαπημένες σας γεύσεις, είτε μαγειρεύοντας τες με πιο υγιεινό τρόπο, είτε βρίσκοντας μια διαφοροποιημένη εκδοχή και θα σας αναλύσω παρακάτω τι εννοώ! Ας ξεκινήσουμε με τα τηγανιτά: Είναι λίγο παρεξηγημένα, ενώ δε θα έπρεπε. Καλό είναι να αποφεύγετε τα τηγανιτά απέξω, επειδή δε γνωρίζουμε τι είδους λάδια χρησιμοποιούν και πόσες φορές μπορεί να τηγανίζουν τα τρόφιμα με το ίδιο λάδι. Αν όμως τα τηγανιτά είναι σπιτικά με ελαιόλαδο και μόλις τηγανιστεί το τρόφιμο πεταχτεί το χρησιμοποιημένο λάδι, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα να τηγανίσετε κάτι, μια στο τόσο, όπως λέμε. Σε περίπτωση, όμως που θέλετε να αποφύγετε τελείως αυτό τον τρόπο μαγειρέματος, τότε μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον φούρνο. Εκεί μπορείτε να ψήσετε πανέ σνίτσελ ή κοτόπουλο cordon bleu και άλλα κρεατικά πασπαλισμένα με τριμμένη φρυγανιά. Μιλάμε πάντα για άπαχο κρέας και όπου υπάρχει ορατό λίπος και πέτσες, τα αφαιρούμε. Μπορείτε επίσης, να λαδώσετε τα χέρια σας με ελαιόλαδο και με τα χέρια σας να λαδώσετε τεμάχια από πατάτες, να τις βάλετε σε ένα ταψάκι καλυμμένο με λαδόκολλα και έτσι θα γίνουν σαν τηγανιτές, μόλις τις βγάλετε από τον φούρνο. Βέβαια, υπάρχουν και τα αντικολλητικά σκεύη που δε χρειάζονται λάδι και μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με χυμούς φρούτων ή λίγο κρασί.
Σχετικά με τα light προϊόντα, καλό είναι να τα βγάλετε από τη ζωή σας, εκτός από το γάλα και το γιαούρτι. Εκτός λοιπόν από αυτά τα 2, μη χρησιμοποιείτε προϊόντα με χαμηλά λιπαρά στην καθημερινότητά σας, απλά να προσέχετε στην ποσότητα. Εκεί που θα μπορούσε, όμως να γίνει μια εξαίρεση, είναι αν θέλετε να μαγειρέψετε κάποιο μπελαλίδικο φαγητό σαν αυτά που αναφέραμε παραπάνω που ίσως να έχουν κάποιες θερμίδες παραπάνω από τα υπόλοιπα φαγητά. Για παράδειγμα αν θέλετε να φτιάξετε παστίτσιο ή μουσακά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κρέμα γάλακτος και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά και ακόμα καλύτερα αν η κρέμα γάλακτος είναι φυτική. Ο κιμάς ούτως ή άλλως πρέπει να είναι μοσχαρίσιος, όχι, δηλαδή, μόνο για αυτά τα φαγητά και οι πατάτες ή μελιτζάνες που θα χρησιμοποιήσετε για τον μουσακά ή για μελιτζάνες παπουτσάκια ή κάποιο παρόμοιο φαγητό, καλό είναι να ψηθούν στο φούρνο και όχι να τηγανιστούν. Πιστέψτε με, η γεύση είναι εξίσου απολαυστική. Αν πεθυμείστε να φάτε κάποιο sandwich από έξω, τότε μπορείτε να πάρετε αλάδωτη πίτα ή ψωμάκι με κοτόπουλο σουβλάκι, χωρίς πατάτες (καλύτερα να τις φτιάξετε σπίτι), ντομάτα, κρεμμύδι, λίγη κέτσαπ και λίγη μουστάρδα και να αποφύγετε τις σάλτσες τύπου ουγγαρέζα, τυροκαυτερή, κλπ. Αν το μυαλό σας δε μπορεί να ξεφύγει από τον γύρο, τότε προτιμήστε γύρο κοτόπουλο ή μοσχαρίσιο κεμπάπ και όχι χοιρινό, απλά θα πρέπει να ξέρετε πως ο γύρος κοτόπουλο δεν είναι φιλέτο, αλλά περιλαμβάνει όλα τα μέρη, ακόμα και την πέτσα. Αν έχετε έντονη επιθυμία για πίτσα, θα σας πρότεινα να φτιάξετε μια σπιτική με δικό σας ζυμάρι ολικής αλέσεως, γαλοπούλα
22 Ι δίαιτα
και κασέρι (και σε αυτήν την περίπτωση με λίγα λιπαρά), όποιο λαχανικό θέλετε, πχ μανιτάρια, πιπεριά, κλπ και δική σας φρέσκια ντομάτα. Αν βαριέστε να κάνετε όλη αυτήν την διαδικασία, μπορείτε να αγοράσετε από το super market πίτες, είτε αραβικές, είτε τις κλασσικές που έχουν στα γυράδικα και να βάλετε πάνω 1 φέτα γαλοπούλα και 1 φέτα κασέρι με λίγη ντομάτα και να τη φουρνίσετε, οπότε θα γίνει σαν ατομική πίτσα. Αν πάλι δε θέλετε να κάνετε τίποτα από όλα αυτά, τότε παραγγείλετε μια πίτσα τύπου μαργαρίτα, που έχει μόνο ντομάτα και κασέρι, γιατί αυτή έχει λιγότερες θερμίδες από τα υπόλοιπα είδη πίτσας του εμπορίου. Όσον αφορά στα γλυκά, προτιμήστε ρυζόγαλο και ζελέ που θεωρούνται από τα light γλυκά, καθώς και τα λουκουμάκια, τα παστέλια, το μέλι και το γλυκό του κουταλιού είναι, επίσης καλές λύσεις. Αν επιμένετε να φάτε κάτι που να περιέχει σοκολάτα, τότε προσπαθήστε να μετριάσετε την ποσότητα και να τη μοιράσετε μέσα στην εβδομάδα και να μη καταναλώσετε μεγάλη ποσότητα σε μια μέρα, δηλαδή τηρείστε το κάθε μέρα κάτι μικρό πχ 1 σοκολατάκι ή 30 γραμμ. σοκολάτας.
Η μαύρη σοκολάτα από τη γάλακτος δε διαφέρει θερμιδικά, απλά η μαύρη είναι πιο υγιεινή και αυτό ισχύει και για τον διαχωρισμό μαύρης και άσπρης κρυσταλλικής ζάχαρης. Οπότε αν θελήσετε να φτιάξετε κάποιο γλυκό της αρεσκείας σας, προτιμήστε μαύρη ζάχαρη ή περιορίστε γενικότερα την ποσότητα της ζάχαρης ή των αυγών για να το κάνετε με λιγότερες θερμίδες. Όπου μπορείτε χρησιμοποιήστε ελαιόλαδο, αντί για βούτυρο και όπου βάλετε βούτυρο προτιμήστε το φυτικό. Για τις σαλάτες, υπάρχουν τρόποι να φτιάξετε νόστιμες και υγιεινές σως για να δώσετε μια πιο ωραία γεύση! Μη βάζετε μαγιονέζες ή παρόμοιες παχύρευστες παχυντικές γαρνιτούρες, αλλά προτιμήστε να φτιάξετε τη δική σας σως με απλά και χαμηλά σε θερμίδες υλικά, όπως μέλι, γιαούρτι, μουστάρδα, λεμόνι, βαλσάμικο ξύδι και φυσικά μπορείτε να εμπλουτίζετε τις σαλάτες σας με διάφορα λαχανικά, να έχουν χρώματα και γεύσεις, να προσθέτετε μπαχαρικά και μυρωδικά, κουκουνάρι, σουσάμι, λιαστές ντομάτες, καλαμπόκι, ξηρούς καρπούς, μανιτάρια, κλπ.
δίαιτα Ι 23
μου ήρθε μια λιγούρα Είναι 12 το μεσημέρι και νιώθεις ένα ‘’τραβηγματάκι’’ στο στομάχι,μια όρεξη απροσδιόριστη… για γλυκό ή αλμυρό (μακάρι να ξερες)! Η λιγούρα ξαναχτύπησε! Η αντίδραση τις περισσότερες φορές άμεση και αναμενόμενη. Πας στο πλησιέστερο τυροπιτάδικο, περίπτερο ή ακόμα πιο κοντινό ντουλαπάκι ή ψυγείο και τρως το γλυκό εναλλάξ με το αλμυρό ώσπου ένα απίστευτο ‘’φούσκωμα’’ έρχεται να σε επισκευτεί και τότε αρχίζεις να σκέφτεσαι: τι έκανα πάλι! ΚΕΙΜΕΝΟ: Ματράκα Μαρία, Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, Master Practitioner in Eating Disorders (NCFED)
Ψ
υχραιμία! Μέχρι να ξανάρθει μάθε τι φταίει γιατί το παθαίνεις και πώς να το αποφύγεις! Γιατί παθαίνουμε λιγούρες; Το στομάχι γεμίζει πεπτικά υγρά και ξαφνικά συνειδητοποιείς πως έχεις ώρες να φας! Άλλες πάλι φορές νιώθεις την λιγούρα τόσο κοντά στο προηγούμενο γεύμα μέχρι που καταλαβαίνεις ότι συνεχώς τσιμπολογάς για να την ικανοποιήσεις! Ο Alan R.Hirsch που είναι επικεφαλής του "The Smell &Taste Treatment &Research Foundation" στο Σικάγο μελέτησε την επιδρομή στο ψυγείο και την αντίδραση στη λιγούρα 18000 ατόμων για χρονικό διάστημα 25 ετών. Τα αποτελέματα της μελέτης υποστηρίζουν ότι το σώμα σου, "μιλάει" λόγω πιθανής έλλειψης θρεπτικού συστατικού και αντιδρά με τη λιγούρα. Μετέφρασε την λιγούρα σου. Όταν ζητάς : Γλυκό: Το πιο πιθανό είναι να έχουν μειωθεί τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα(ειδικά αν είσαι γυναίκα στα μέσα κύκλου). Ζητά ο οργανισμός σου απεγνωσμένα άμεση ενέργεια και πιθανόν να νιώθεις κόπωση. Αλμυρό: Η συχνή λιγούρα για πατατάκια και junk food κρύβει επιθυμία για τι άλλο; Για αλάτι! Η μεγάλη προτίμηση στο νάτριο δηλώνει πολλές φορές έλλειψη ασβεστίου! Όταν καταναλώνεις τροφές πλούσιες σε νάτριο αυξάνεις το ασβέστιο στο αίμα αλλά αυτό γίνεται προσωρινά. Ακόμα η επιθυμία για αλμυρό μπορεί να δειχνει αφυδάτωση λόγω στρες! Το υπερβολικό σου άγχος παράγει στο σώμα σου ορμόνες όπως κορτιζόλη και αδρεναλίνη με αποτέλεσμα έντονη επιθυμία για νάτριο! Αναψυκτικά: τα αναζητάς για να ξεδιψάσεις έχουν όμως τόση ζάχαρη που σε λίγο θα νιώθεις έντονη τη λιγούρα να ξαναχτυπά! Η επιλογή σου να καταναλώσεις αναψυκτικά μήπως κρύβει έλλειψη ασβεστίου; ο οργανισμός σου με τα αναψυκτικά μειώνει την απορρόφηση ασβεστίου και έτσι κατευθύνεσαι σε λάθος ρόφημα.
Πατάτα, μακαρόνια, δημητριακά και φυσικά σοκολάτα: Τα αναζητάς για να φτιάξεις την διάθεσή σου και να χαλαρώσεις λόγω της σεροτονίνης που παράγεται στον εγκέφαλο με την κατανάλωση τους. Ακόμη ίσως να σου λείπει μαγνήσιο και βιταμίνη Β.
Διατροφικά tips για την λιγούρα
Μην ξεχνάς να τρως κάθε τρίωρο. Καταφέρνεις έτσι να έχεις σταθερά τα επίπεδα σακχάρου και μικρότερη επιθυμία για γλυκό. Συνδύασε δύο κύρια γεύματα την ημέρα και τρία με snacks. Επέλεξε στα ενδιάμεσα snack να έχεις πάντα κοντά σου ανάλατους ξηρούς καρπούς (πηγή βιτ. Β) καθώς και φρούτα φρέσκα και αποξηραμένα( δίνουν βιτ C και μειώνουν τη λιγούρα για γλυκό). Πίνε πολύ νερό για να μην αφυδατωθείς και ζητάς διακαώς αλμυρά. Τρώγε στα κυρίως γεύματα σαλάτες που θα σε ενυδατώσουν και θα δώσουν μαγνήσιο και βιταμίνες .Με τον τρόπο αυτό νιωθεις κορεσμό και θα καθυστερήσεις τυχόν επόμενη λιγούρα. Κομματάκια μήλου, πορτοκαλιού ή άλλου φρούτου στην σαλάτα βοηθούν στην παραγωγή CCK, ορμόνης που είναι υπεύθυνη για το μήνυμα ΄΄χόρτασα΄΄. Τέλος να θυμάσαι πως η λιγούρα έχει ‘’κορύφωση΄. Δώσε χρόνο στον εαυτό σου και σκέψου: είναι πείνα ή λιγούρα αυτό που νιώθεις; Βιβλιογραφία Young SN(2007) How to increase serotonin in the human brain without drugs. Journal of psychiatry and Neuroscience 32(6):394-399. RozinP.(2000) Why we’re so FAT. Psychology Today
24 Ι δίαιτα
ο δεκάλογος της υγιεινής διατροφής Ακούμε πολύ συχνά τις φράσεις, πρέπει να πίνω νερό, να τρώω πρωινό, να τρώω φρούτα και λαχανικά, να μειώσω την κατανάλωση του κόκκινου κρέατος.... Oλα αυτά δεν είναι τίποτα περισσότερο από μερικές πολύτιμες συστάσεις υγιεινής διατροφής. ΚΕΙΜΕΝΟ: Βασιλική Κούργια, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
10 Έ
χουν σαν στόχο να εφοδιάσουν το οργανισμό με τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για την ομαλή λειτουργία του. Τα οφέλη της είναι μοναδικά καθότι με αυτό τον τρόπο μπορούμε να αποκτήσουμε φυσιολογικό σωματικό βάρος, ομορφιά, καλύτερη καρδιοαγγειακή λειτουργιά και το πιο σημαντικό, να βελτιώσουμε την αυτοπεποίθηση αλλά και την διάθεση μας. Με λίγα λόγια είμαστε ότι τρώμε... όταν φροντίζουμε το σώμα μας τότε, το ίδιο μας το σώμα, μας "ευγνωμονεί" για μια ζωή.. Το βασικό ερώτημα είναι τελικά έχουμε όλοι μας υγιείς διατροφικές συνήθειες; 1. Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πλήρες πρωινό, δώστε στον οργανισμός σας με την έναρξη της ημέρα όλα τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία που απαιτούνται για την ορθή λειτουργία του. Μελέτες έχουν δείξει ότι η παράλειψη πρωινού συνδέετε με αδυναμία συγκέντρωσης, κακή διάθεση, εξάντληση, παρατεταμένο άγχος και αυξημένη πείνα. Επιλέξτε για πρωινό ένα ποτήρι φυσικό χυμό από εποχιακά φρούτα, μια μερίδα γαλακτοκομικών προϊόντων και μια μερίδα δημητριακών ένα παράδειγμα είναι ένα φλιτζάνι ημιάπαχο γάλα με κουάκερ, σταφίδες και ένα ψιλοκομμένο φρούτο. 2. Καταναλώστε τρία ισορροπημένα γεύματα την ημέρα που θα εμπεριέχουν πρωτεΐνες (κοτόπουλο, σολομό άπαχο κρέας, γάλα, τυρί), υδατάνθρακες (δημητριακά, ψωμί ολικής, πλιγούρι, καλαμπόκι, λαχανικά, φρούτα), λιπαρά (ένα με δύο κουταλιές ελαιόλαδο, ταχίνι). 3. Μη ξεχνάτε τα ενδιάμεσα γεύματα. Τα μικρά γεύματα (σνακ) μεταξύ των κυρίων γευμάτων μπορούν να κατευνάσουν την
πείνα, αλλά μην τρώτε τόσο πολύ ώστε να αντικαταστήσουν τα κανονικά γεύματα. Αντικαταστήστε τα λιπαρά σνακ με φρούτα ωμά ή αποξηραμένα σε συνδυασμό με άψητους ανάλατους ξηρούς καρπούς, παστέλι, πολύσπορα, κριτσίνια ,ένα κομμάτι σπιτικό κέικ με κακάο. Αποφύγετε τα κορεσμένα λιπαρά, οι σημαντικότερες πηγές είναι, το κόκκινο κρέας, το αυγό, το βούτυρο , τα πλήρες γαλακτοκομικά(γάλα, τυρί, γιαούρτι) το βούτυρο και η κρέμα γάλακτος. Έρευνες έχουν δείξει ότι η υπερκατανάλωση αυτών μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία, καρδιοαγγειακά προβλήματα και διάφορες μορφές καρκίνου. 4. Αποφύγετε τα trans λιπαρά Συγκεκριμένα, πρόκειται για λίπη που έχουν υποστεί τη βιομηχανική διεργασία της υδρογόνωσης, για να είναι ανθεκτικά στην οξείδωση και να έχουν στερεά μορφή. Τα βρίσκουμε στα γαριδάκια, πατατάκια και fast food. Η υπερκατανάλωση συνδέεται με προβλήματα των αγγείων και της καρδιάς. 5. Απαραίτητη η ημερήσια κατανάλωση νερού. Το σώμα αποτελείτε περίπου, 70% από νερό. Πρόκειται για ένα μέσω το οποίο εμποδίζει την διαδικασία της γήρανσης και έχει καθοριστικό ρόλο στον ανθρώπινο οργανισμό. Ημερησίως προτείνετε να καταναλώνουμε 8 με 10 ποτήρια νερό. Μη ξεχνάτε ότι νερό, εμπεριέχεται και στις τροφές αλλά και στα ροφήματα. 6. Αποφύγετε την υπερκατανάλωση αλκοολούχων ποτών. Η αυξημένη κατανάλωση συνδέετε με αφυδάτωση, παχυσαρκία και σοβαρά προβλήματα υγείας όπως η παχυσαρκία και η κύρωση του ήπατος. Ερευνητές μας έχουν ενημερώσει ότι η επιτρεπόμενη κατανάλωση αλκοόλ για τους άνδρες είναι ένα με δύο ποτά καθημερινά, ενώ για τις γυναίκες είναι ένα.
δίαιτα Ι 25
26 Ι δίαιτα
7. Θυμηθείτε τα ω3 λιπαρά οξέα, διατηρούν τα κύτταρα του δέρματος ενυδατωμένα προλαμβάνοντας έτσι την πρόωρη γήρανση, ενισχύουν την καρδιαγγειακή λειτουργιά, την άμυνα του οργανισμού και ενισχύουν την υγεία των ορθώσεων. Δοκιμάστε δυο φορές την εβδομάδα να προσθέσετε στο διαιτολόγιο σας μια μερίδα σολομό, τσιπούρα, σκουμπρί, χέλι αλλά και φυτικών λιπαρών οξέων όπως είναι οι ξηροί καρποί και τα φύκια. 8. Εμπλουτίστε το διαιτολόγιο σας με φρούτα και λαχανικά, είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, σάκχαρα, νερό, βιταμίνες και μέταλλα που ενισχύουν τη λειτουργία του μεταβολισμού και βοηθούν στην αποβολή άχρηστων ουσιών από το σώμα. Προσπαθήστε να καταναλώνετε ημερησίως 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών. Μια μερίδα αντιστοιχεί σε ένα φλιτζάνι, για παράδειγμα ένα φλιτζάνι χόρτα είναι η μία μερίδα λαχανικών.
9. Αποφύγετε το αλάτι, η υπερκατανάλωση του συσχετίζεται με υπέρταση, καρδιοπάθειες, καρκίνο, νεφρικές δυσλειτουργίες, αγγειακές παθήσεις και οστεοπόρωση. Προσέξτε το έτοιμο επεξεργασμένο φαγητό, τις κονσέρβες, το fast food, τα μπισκότα, το κόκκινο κρέας, τα τσιπς, τα γλυκά και τα αλλαντικά 10. Θυμηθείτε παν μέτρον άριστον. Όλες οι τροφές χρειάζονται στη εβδομαδιαία μας διατροφή και η αιτία είναι ότι όλες, έχουν κάτι να μας προσφέρουν. Άλλες φορές αποτελούν μια "βόμβα" θρεπτικών στοιχείων και άλλοτε απλά, ευχαρίστησης. Ποτέ κανείς δεν έβλαψε το σώμα του τρώγοντας ένα λουκούλλειο γεύμα, όπου γέλασε και πέρασε όμορφα με αγαπημένα πρόσωπα. Σκεφτείτε το...
δίαιτα Ι 27
28 Ι δίαιτα
διακοπή καπνίσματος & σωματικό βάρος Τα τελευταία χρόνια έχουν διεξαχθεί πολλές έρευνες για τις ασθένειες, που μαστίζουν τη σύγχρονη κοινωνία σε μια προσπάθεια να τις κατανοήσουμε καλύτερα και να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο αποτελεσματικής πρόληψης. Το κάπνισμα και η παχυσαρκία συχνά πρωταγωνιστούν ως οι κύριοι ύποπτοι σε έρευνες, που εξετάζουν πληθώρα ασθενειών όπως ο καρκίνος, ο σακχαρώδης διαβήτης και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. ΚΕΙΜΕΝΟ: Νίκος Μανάτος, MSc Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Υ
πολογίζεται ότι σε παγκόσμιο επίπεδο 1 στους 5 θανάτους αποδίδεται στο κάπνισμα, ενώ σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, η παχυσαρκία ακολουθεί αμέσως μετά. Είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε, ότι και οι δύο κορυφαίοι παράγοντες κινδύνου στους οποίους αποδίδεται περίπου το 30-40% των θανάτων, είναι βασικά στοιχεία της συμπεριφοράς του ατόμου ως προς την υγεία του και στον έλεγχο του να τα τροποποιήσει. Πολλές είναι οι έρευνες, που έχουν παρατηρήσει ότι οι καπνιστές είναι άνθρωποι με χαμηλότερο σωματικό βάρος από τους μηκαπνιστές. Έχουν προταθεί πολλοί μηχανισμοί για να εξηγήσουν το φαινόμενο αυτό, και τα μέχρι τώρα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι είναι βάσιμοι και πιθανώς λειτουργούν αθροιστικά. Έχει αποδειχθεί ότι το κάπνισμα αυξάνει τον βασικό μεταβολισμό του σώματος και κατά συνέπεια και τις ενεργειακές του ανάγκες. Πιο συγκεκριμένα, καπνίζοντας 1 τσιγάρο, προκαλείται μια αύξηση της τάξης του 3% στις ενεργειακές δαπάνες του σώματος, εντός 30 λεπτών, ενώ καπνίζοντας 4 τσιγάρα με περιεκτικότητα 0.8 mg νικοτίνης το καθένα, η αύξηση φθάνει το 3.3% και διαρκεί 3 ώρες. Επιπλέον, το κάπνισμα μειώνει την όρεξη και κατ' επέκταση και την κατανάλωση τροφής. Αυτό συμβαίνει αφ' ενός από την επίδραση της νικοτίνης στα κέντρα του εγκεφάλου, που ελέγχουν το μηχανισμό πείνας-κορεσμού (υποθάλαμος) και αφ' ετέρου από τα πρόσθετα συστατικά στον καπνό. Η δημοσίευση των εσωτερικών σημειώσεων των καπνοβιομηχανιών είναι αποκαλυπτική. Σε αυτά τα σημειώματα, αναφέρεται η χρήση πρόσθετων ανορεξιογόνων συστατικών όπως το ταρταρικό οξύ. Από την διεξοδική μελέτη της αλληλογραφίας αυτής, είναι προφανής η προσπάθεια ενδυνάμωσης της ανορεξιογόνου ιδιότητας του τσιγάρου. Τέλος, λόγω του ότι το κάπνισμα είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες για ασθένειες με μεγάλη απώλεια μυϊκού ιστού όπως ο καρκίνος, το χαμηλό βάρος των καπνιστών που παρατηρείται στις έρευνες, μπορεί να είναι χαρακτηριστικό μιας τέτοιας ασθένειας που δεν έχει διαγνωσθεί. Ήταν, λοιπόν, αναμενόμενο να υπάρξει η υπόθεση ότι όσα περισσότερα τσιγάρα καπνίζει κάποιος, τόσο χαμηλότερο βάρος θα έχει. Στην πραγματικότητα αυτό που παρατηρήθηκε ήταν ότι οι καπνιστές χωρίζονται σε 2 κατηγορίες. Εκείνους με μέτρια χρήση καπνού (<40 τσιγάρα/ημέρα), που το βάρος τους είναι όντως χαμηλότερο, και εκείνους με μεγάλη χρήση καπνού
(>40 τσιγάρα/ημέρα), που το βάρος τους είναι υψηλότερο από τους μη-καπνιστές. Συνήθως, τα άτομα, που καπνίζουν μεγάλο αριθμό τσιγάρων ημερησίως, τείνουν να έχουν κι άλλες συνήθειες στον τρόπο ζωής τους, που δεν προάγουν την καλή υγεία, όπως καθιστική ζωή, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και η ανθυγιεινή διατροφή. Οι παράγοντες αυτοί μπορούν να αντισταθμίσουν και ακόμα να ξεπεράσουν τις «αδυνατιστικές» ιδιότητες του καπνίσματος αλλά σε καμία περίπτωση δεν αντισταθμίζουν τα οφέλη στην υγεία που προκύπτουν από τη διακοπή του καπνίσματος. Πιο συγκεκριμένα, οι μηχανισμοί στους οποίους το κάπνισμα εμπλέκεται συμπεριλαμβάνουν
δίαιτα Ι 29
αλλαγές στην λειτουργία της ινσουλίνης, στην δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, στη σωματική δραστηριότητα, και στο μοτίβο επιλογής τροφών. Συνοπτικά στο παρακάτω σχήμα αναλύονται οι επιδράσεις του καπνίσματος και η σχέση τους με την εμφάνιση ασθενειών.
Αν και έχουν δαπανηθεί πολλά χρήματα στις διαφημιστικές εκστρατείες των φορέων υγείας προάγοντας τη διακοπή του καπνίσματος και τονίζοντας τις βλαβερές του επιπτώσεις, η χρήση του και κατά συνέπεια οι θάνατοι που αποδίδονται σε αυτό συνεχίζουν να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Ορισμένοι καπνιστές μπορεί να εμφανίζονται απρόθυμοι να διακόψουν το κάπνισμα επειδή τα «μειονεκτήματα» της διακοπής εμφανίζονται πολύ νωρίτερα από τα σαφή πλεονεκτήματα στην υγεία τους. Ένα πιθανό «μειονέκτημα» είναι και η πρόσληψη βάρους. Οι άνθρωποι, και περισσότερο οι γυναίκες, ακόμα αναφέρουν το έλεγχο του βάρους σαν ένα κύριο εμπόδιο στην προσπάθεια τους να διακόψουν το κάπνισμα ή ακόμα αναφέρουν την «αδυνατιστική» του ιδιότητα σαν λόγο για να το αρχίσουν. Πράγματι, η διακοπή του καπνίσματος είναι συσχετισμένη με μια μέτρια πρόσληψη βάρους. Η αύξηση του βάρους για το μέσο άνθρωπο, που διακόπτει το κάπνισμα, είναι 2-4 κιλά, ενώ σε ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων, που φτάνει το 50%, η αύξηση αυτή είναι ακόμα μικρότερη. Μεγαλύτερη πρόσληψη βάρους εμφανίζεται μόνο σε μια μειοψηφία από αυτούς που διακόπτουν κι εκεί εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες που δεν ανήκουν στη φυσιολογία του σώματος. Η αύξηση αυτή δικαιολογείται από την αποκατάσταση όλων εκείνων των μηχανισμών, που διαταράσσονται από το κάπνισμα. Η επίδραση της νικοτίνης στο μεταβολισμό εκλείπει, και έχουμε μια μικρή μείωση στις ενεργειακές δαπάνες, όπως επίσης και η ανορεξιογόνος ιδιότητα του τσιγάρου που επισύρει μια μέτρια αύξηση της κατανάλωσης τροφής της τάξης των 250300 θερμίδων. Εφόσον, η αύξηση και/ή ο έλεγχος του βάρους είναι σημαντικός παράγοντας στη λήψη της απόφασης διακοπής του καπνίσματος, θα πρέπει να ενταχθεί και στα αντίστοιχα προγράμματα-παρεμβάσεις των εκάστοτε φορέων. Μπορεί να αποφευχθεί με διατροφικές παρεμβάσεις και προγράμματα, που στοχεύουν στην αύξηση της σωματικής δραστηριότητας.
Πρακτικές συμβουλές για να αποφύγετε την αύξηση βάρους μετά τη διακοπή του καπνίσματος.
Η μείωση του μεταβολικού ρυθμού και η αύξηση της κατανάλωσης τροφής σίγουρα αποτελούν μεγάλο μέρος του προβλήματος αύξησης βάρους. Η σταθερότητα των γευμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας και όχι ο έντονος περιορισμός είναι ο τρόπος για να επαναρυθμίσετε το μεταβολισμό σας και να αποκαταστήσετε συντομότερα το μηχανισμό που ελέγχει την πείνα και τον κορεσμό. Έρευνες αναφέρουν ότι η στέρηση τροφής μπορεί να υπονομεύσει την ικανότητα ενός καπνιστή να αντισταθεί στο κάπνισμα. Ζητήστε βοήθεια από ένα διαιτολόγο για να διασφαλίσετε την καλύτερη δυνατή θρέψη στην περίοδο ανάρρωσης του σώματος σας από τις βλάβες που προκαλεί το κάπνισμα. Πολλά από τα πρόσθετα συστατικά του καπνού έχουν σημαντική επίδραση στο στόμα σας προκαλώντας ξηρότητα και αποστροφή από την τροφή. Για το λόγο αυτό, το κάπνισμα είναι συνδυασμένο με την κατανάλωση περισσότερων υγρών. Φροντίστε να κρατήσετε την κατανάλωση υγρών υψηλά για να έχετε την απαραίτητη ενυδάτωση στο σώμα σας και να διευκολύνετε την απόχρεμψη όσο οι πνεύμονες σας ανακτούν την κινητικότητα τους. Αποφύγετε την κατανάλωση ροφημάτων που είχατε συνδυάσει με το κάπνισμα για να περιορίσετε τις πιθανότητες υποτροπής στον καπνό. Εφόσον με τη διακοπή του καπνίσματος έχουμε μείωση του μεταβολικού ρυθμού, ένας από τους ασφαλέστερους και αποτελεσματικότερους τρόπους να τον επαναφέρουμε στο αρχικό του σημείο, είναι η δραστηριότητα και η άσκηση. Αφ' ενός θα περιορίσει περεταίρω την πρόσληψη βάρους, και αφ' ετέρου θα αποτελέσει μια νέα συμπεριφορά που προάγει την υγεία μας με πολλούς τρόπους. Η διακοπή του καπνίσματος δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Σίγουρα η προσπάθεια σας θα γίνει λίγο πιο εύκολη αν έχετε συνοδοιπόρους σε αυτή. Ζητήστε βοήθεια από το περιβάλλον σας, απευθυνθείτε σε κρατικούς φορείς, συλλόγους ή ομάδες διακοπής καπνίσματος και δεχθείτε όση βοήθεια σας προσφέρουν. Πηγές 1. 2. 3. 4. 5.
Froom, P., Melamed, S., Benbassat, J. (2010) Smoking cessation and weight gain. The Journal of Family Practice, 46(6), 460-4. Leeman R.F., O'Malley S.S., White M.A., McKee S.A. (2010) Nicotine and food deprivation decrease the ability to resist smoking. Psychopharmacology. 212(1), 25-32. Perkins, K.A. (1993) Weight gain following smoking cessation. Jour nal of Consulting and Clinical Psychology, 61(5). Williamson, D.F., Madans, J., Anda, R.F., Kleinman, J.C., Giovino, G.A. and Byers, Τ. (1991) Smoking Cessation and Severity of Weight Gain in a National Cohort. New England Journal of Medi cine, 324, 739-745. http://www.relatecenter.gr/index.php/relate/articles
30 Ι δίαιτα
βιταμίνες & stress Το stress είναι μια ψυχική διαταραχή η οποία απασχολεί πλήθος ανθρώπων στην σύγχρονη κοινωνία. Εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους όπως με ανορεξία, βουλιμία, κατάθλιψη. πονοκεφάλους, διαταραχές ύπνου και οφείλεται κυρίως σε ψυχολογική πίεση. ΚΕΙΜΕΝΟ: Μοσχου Λαμπρινή, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Έ
νας τρόπος καταπολέμησης της ψυχολογικής αυτής διαταραχής είναι η σωστή δίαιτα με βιταμίνες που συμμετέχουν στο μεταβολισμό των λιπών των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων και συμμετέχουν στη σωστή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Πρόκειται για τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β όπως και των βιταμινών Α και Ε. Στις βιταμίνες του συμπλέγματος Β συμπεριλαμβάνονται, η ριβοφλαβίνη(Β2), η νιασίνη(Β3), το παντοθενικό οξύ(Β5), η βιοτίνη, η χολίνη, η ινοσιτόλη, η πυριδοξίνη(Β6), το φολικό οξύ και η Β12 και βρίσκονται στις τροφές που καταγράφονται στον παρακάτω πίνακα.
Οι βιταμίνες Α, Ε και C εκτός από την πολύτιμη συνεισφορά στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος έχουν αντιοξειδωτική δράση, δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες όπου σύμφωνα με έρευνες παράγονται μετά από έντονο στρες. Οι ελεύθερες ρίζες είναι πολύ βλαβερές για τον ανθρώπινο οργανισμό και μπορούν να οδηγήσουν σε μία σειρά παθολογικών καταστάσεων όπως καρκίνο, καρδιοαγγειακά προβλήματα, αλλά και στην πρόωρη γήρανση. Οι τροφές που είναι πλούσιες στις βιταμίνες Α, Β, C καταγράφονται στον παρακάτω πίνακα. Έτσι με διατροφή πλούσια σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β και των βιταμινών Α και Ε εξασφαλίζουμε μια ζωή με λιγότερο στρες.
Θειαμίνη (Β1)
Άπαχο χοιρινό, ηλιόσποροι, φιστίκια, αλεύρι σόγιας
Ριβοφλαβίνη (Β2)
Συκώτι, νεφρά, καρδιά, αμύγδαλα
Νιασίνη (Β3)
Αράπικα φιστίκια, συκώτι, νεφρά, καρδιά, αλεύρι σιταριού, πίτυρο ρυζιού, αποφλοιωμένο ρύζι
Παντοθενικό οξύ (Β5) Συκώτι, πίτουρα σίτου, ηλιόσποροι Βιοτίνη
Τυρί, νεφρά, συκώτι, αλεύρι σόγιας, ξηροί καρποί
Χολίνη
Κρόκος αυγού, αυγό, συκώτι
Πυριδοξίνη (Β6)
Πίτυρο ρυζιού, πίτυρο σιταριού, ηλιόσποροι
(Β12)
Συκώτι, νεφρά, καρδιά
Βιταμίνη Α
Βούτυρο, τυρί, μαργαρίνη, γαλακτοκομικά
Βιταμίνη Ε
Ηλιέλαιο, σογιέλαιο, ελαιόλαδο, σουσαμέλαιο, αυγά
Βιταμίνη C
Μούρα, ακτινίδια, πορτοκάλια, λεμόνια
δίαιτα Ι 31
32 Ι δίαιτα
ΓΙΑΟΥΡΤΙΑ ΚΡΙ ΚΡΙ
ΟΤΑΝ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑ∆ΟΣΗ & Η ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΓΕΥΣΗ ΕΝΩΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΛΕΠΤΥΣΜΕΝΗ ΑΠΟΛΑΥΣΗ Τα γιαούρτια Κρι Κρι από 100% Ελληνικό γάλα Σερρών ξεχωρίζουν γιατί προσφέρουν µια µοναδική γευστική εµπειρία που εµπνέεται από τις ρίζες της εταιρίας στις Σέρρες από το 1954 και βασίζεται πάντα στα αγνά υλικά. Αρµονικά συνδυασµένες γεύσεις χαρίζουν απολαυστικούς συνδυασµούς για απαιτητικούς ουρανίσκους σε κάθε κουταλιά: Πορτοκάλι–καρότο πλούσιο σε βιταµίνη C, ζουµερό ροδάκινο, κατακόκκινες φράουλες, δροσερό ακτινίδιο χωρίς χρωστικές ουσίες µε Bifidus και λαχταριστά κεράσια ενώνονται µε τη βελούδινη υφή των γιαουρτιών Κρι Κρι αποτελώντας το πιο θρεπτικό και υγιεινό επιδόρπιο µε ελάχιστες θερµίδες. Το Στραγγιστό γιαούρτι Κρι Κρι διατίθεται πλήρες για extra απόλαυση αλλά και µε λιγότερα λιπαρά παρασκευασµένο από φρέσκο Ελληνικό γάλα Σερρών, µπορεί να συνοδεύσει κάθε είδος φαγητού ή να συνδυαστεί µε γλυκά του κουταλιού. Το φυσικά ελληνικό Σπιτικό µε την πλούσια και βελούδινη γεύση, ενδείκνυται για µαγειρικές δηµιουργίες, γι’ αυτό και διατίθεται σε οικογενειακή συσκευασία του 1kg. Η Κρι Κρι προσφέρει θρεπτικές απολαύσεις και για τους µικρούς της φίλους, µε γεύσεις όπως φράουλα-µπισκότο, µπανάνα-µπισκότο και σοκοµπιλάκια ΙΟΝ ή συναρπαστικό δώρο Scooby Doo. www.krikri.gr
100% ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙΣ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙ ΚΡΙ ●
● πορτοκάλι–καρότο ● ακτινίδιο ● φράουλα ● ροδάκινο ● κεράσι ● στραγγιστό στραγγιστό 2% ● αγελάδος ● αγελάδος 2% ● αγελάδος 0% ● σπιτικό ● σπιτικό 2%