ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ Ph.D
978-960-7075-98-7
KYRIAKIDIS-telik-2.qxp
23/10/2005
12:43
Page 5
Στους γονείς µου
KYRIAKIDIS-telik-2.qxp
23/10/2005
12:43
Page 6
KYRIAKIDIS-telik-2.qxp
23/10/2005
12:43
Page 7
Ευχαριστίες
Ευχαριστώ τον καθηγητή µου Charles Sorrento, που µε εισήγαγε για πρώτη φορά στη φωνητική επιστήµη, καθώς επίσης κι όλους τους συγγραφείς των βιβλίων που αναφέρονται στη βιβλιογραφία. Ευχαριστώ τη σύντροφό µου ψυχολόγο - κλινική ψυχοθεραπεύτρια Φωτεινή Οικονοµίδου Κράνου, που έγραψε για το κεφ. 12 -«Ψυχολογία της ακρόασης και παρουσίαση»- σχόλια και γραµµατικές διορθώσεις, αλλά και για την επιµονή, υποµονή και στήριξη που µου έδειξε όλους αυτούς τους µήνες. Ευχαριστώ το φίλο µου Γιώργο Ευλογηµένο για τα σκίτσα και τα γραφικά που υπάρχουν µέσα σ’ αυτό το βιβλίο. Ευχαριστώ τη Νίκη Ιωσιφάκη για τα µεσηµεριανά. Ευχαριστώ όλους µου τους µαθητές για τις εµπειρίες που µου προσέφεραν.
KYRIAKIDIS-telik-2.qxp
23/10/2005
12:43
Page 8
KYRIAKIDIS-telik-2.qxp
23/10/2005
12:43
Page 9
Πρόλογος
Το βιβλίο αυτό γεννήθηκε από την ανάγκη να γράψω τις τεχνικές τις οποίες µελέτησα και εκείνες που απέκτησα µέσα από την εµπειρία της διδασκαλίας. Για χρόνια οι µαθητές µου πάντα µε ρωτούσαν πώς θα µπορούσαν να έχουν γραπτώς αυτά που τους µετέφερα. Είµαι πολύ ευχαριστηµένος που, επιτέλους, µπορώ να προσφέρω αυτό που µου ζητούν και ταυτόχρονα να βοηθήσω µε τη σειρά µου στην εξάπλωση της φωνητικής γνώσης και επιστήµης. Η έκδοση αυτή εξυπηρετεί τις ανάγκες των µαθητών της φωνητικής όλων των ηλικιών. Μπορεί να διδαχθεί σε άτοµα που βρίσκονται στο γυµνάσιο, λύκειο, κολλέγιο, πανεπιστήµιο, σε ιδιαίτερα µαθήµατα ή στην τάξη, αλλά και σε επαγγελµατίες τραγουδιστές. Είναι µια συστηµατική προσέγγιση ως προς τη φωνητική τεχνική, που πηγάζει µέσα από χρόνια πείρας και µελέτης. Στόχος του βιβλίου είναι να µπορεί το άτοµο να τραγουδά σωστά, έτσι ώστε να το απολαµβάνει τόσο ο ίδιος όσο και αυτοί που το ακούν. Είναι σηµαντικό αυτοί που ασχολούνται µε τη φωνητική και το τραγούδι να το µελετήσουν προσεκτικά µέχρι να το εµπεδώσουν. Αφού έχουν κατανοήσει πλήρως την κάθε άσκηση, την εκτελούν προσεκτικά και καθηµερινά µέχρι να την πετύχουν. Με τον καιρό, θα σπάσουν τους φωνητικούς φραγµούς και θα µπορούν να εκφράζονται ελεύθερα µέσα από το υπέροχο αυτό «όργανο» που ονοµάζεται φωνή.
KYRIAKIDIS-telik-2.qxp
23/10/2005
12:43
Page 10
KYRIAKIDIS-telik-2.qxp
23/10/2005
12:43
Page 11
Περιεχόµενα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο τραγουδιστής γεννιέται ή γίνεται; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 Τι σηµαίνει να τραγουδά κανείς; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 Μπορεί οποιοσδήποτε να µάθει να τραγουδά; . . . . . . . . . . .16 Πώς µπορεί ένα άτοµο να βελτιώσει τον τρόπο που τραγουδά; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Τι χρειάζεται κάποιος για να µάθει να τραγουδά; . . . . . . . . .18 Περίληψη του «οργάνου» φωνή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Χαλάρωση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 Γιατί χρειάζεται να είναι κάποιος χαλαρός την ώρα που τραγουδά; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 Τι πρέπει να κάνει πριν τραγουδήσει για να χαλαρώσει; . . . .21 Ασκήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Αναπνευστικό σύστηµα και σωστή αναπνοή . . . . . . . . . . . . . . .27 Πόσο σηµαντικός είναι ο διαφραγµατικός τρόπος αναπνοής για κάποιον που τραγουδά; . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Πώς πρέπει να σταθεί ή να καθίσει το άτοµο όταν τραγουδά; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
KYRIAKIDIS-telik-2.qxp
23/10/2005
12:43
Page 12
ΜΑΘΕ ΝΑ ΤΡΑΓΟΥ∆ΑΣ ΣΩΣΤΑ
12
Πώς λειτουργεί ο αναπνευστικός µηχανισµός; . . . . . . . . . . .31 Τι είναι το διάφραγµα; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 Με ποιον τρόπο αναπνέουν οι τραγουδιστές; . . . . . . . . . . . .33 Ασκήσεις για αποτελεσµατική αναπνοή . . . . . . . . . . . . . . . .34
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Κατανοώντας το «όργανο» φωνή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41 Τι είναι η τραχεία; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41 Τι είναι ο φάρυγγας; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 Τι είναι ο λάρυγγας; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 Τι είναι οι φωνητικές χορδές; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 Πώς δουλεύουν οι φωνητικές χορδές; . . . . . . . . . . . . . . . . .46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Πώς παράγεται ο ήχος; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47 Χαρακτηριστικά µιας «καλής» φωνής . . . . . . . . . . . . . . . . . .47 Τρία είδη ήχου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 Αντήχηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 Βιµπράτο (Vibrato) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50 Πώς παράγεται ο «καλός ήχος»; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 Άσκηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 Τύποι φωνών για Pop και Broadway µουσική: µπάσος, τενόρος, άλτο, σοπράνο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Κοιλότητες αντήχησης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55 Κοιλότητα µύτης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55 Στόµα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57 Φάρυγγας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 Λάρυγγας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59 Πώς µεγαλώνει η αντήχηση; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59 Πώς γίνεται αισθητή η αντήχηση; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60
KYRIAKIDIS-telik-2.qxp
23/10/2005
12:43
Page 13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Τοποθέτηση φωνής για µεγαλύτερη έκταση, ευελιξία και καλό, καθαρό, στρωτό ήχο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 Τι είναι το register (υποέκταση); . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 Πόσα register υπάρχουν; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64 ∆ιάφορα µεταξύ αντήχησης και register . . . . . . . . . . . . . . .65 Πού τοποθετείται η φωνή; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65 Τι γίνεται όταν τραγουδάµε χαµηλά; . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66 Τι γίνεται όταν τραγουδάµε ψηλά; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66 Γιατί να αναµειγνύονται τα register; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66 Ασκήσεις τοποθέτησης, στρωτού passaggio, ανάµειξης των register (υποεκτάσεων) . . . . . . . . . . . . . . . . .67 Ασκήσεις για άνοιγµα του falsetto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Φωνήεντα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89 Πόσο σηµαντικά είναι τα φωνήεντα; . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89 Θέση στόµατος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90 Φωνήεντα και έκταση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92 Ασκήσεις διαφοροποίησης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Υγεία και Φωνητική . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97 Πότε σταµατά το άτοµο να τραγουδά; . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97 Τι πρέπει να αποφεύγεται . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 Τι πρέπει να επιδιώκεται . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101 Παλινδρόµηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102 Τραγούδι και εγκυµοσύνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102
Περιεχόµενα
Τι γίνεται όταν τραγουδάµε µε το λαιµό; . . . . . . . . . . . . . . . .60 Ασκήσεις που βοηθούν στην αποµάκρυνση του ήχου από το λαιµό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61
KYRIAKIDIS-telik-2.qxp
23/10/2005
12:43
Page 14
ΜΑΘΕ ΝΑ ΤΡΑΓΟΥ∆ΑΣ ΣΩΣΤΑ
14
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Τρόπος εξάσκησης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105 Πώς προγραµµατίζεται η εξάσκηση; . . . . . . . . . . . . . . . . . .105 Ασκήσεις για ζέσταµα της φωνής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106 Τι χρειάζεται για την εξάσκηση; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109 Πώς γίνεται η µελέτη και η επιλογή ενός τραγουδιού; . . . .111 Πώς µελετά ένα άτοµο χωρίς να τραγουδά . . . . . . . . . . . . .115 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 Ερµηνεία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117 Αυτοπεποίθηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117 Πριν την παράσταση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118 Σκηνή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119 Μικρόφωνο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 Ψυχολογία της ακρόασης και παρουσίασης . . . . . . . . . . . . . . .125 Άγχος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125 Αντιµετώπιση του άγχους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127 Πρακτική απόδοσης και ακρόασης . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130 Εσωτερική αυτοκριτική και αυτογνωσία . . . . . . . . . . . . . . .132 Προετοιµασία για ακρόαση ταλέντου σε διαγωνισµό . . . . . .132
Θεωρητικά βοήθηµατα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137 Γλωσσάρι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139 Ευρετήριο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145 Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149
KYRIAKIDIS-telik-2.qxp
23/10/2005
12:43
Page 15
|
1
|
Ο τραγουδιστής γεννιέται ή γίνεται;
Τι σηµαίνει το να τραγουδά κανείς; Μπορεί οποιοσδήποτε να µάθει να τραγουδά; Πώς µπορεί ένα άτοµο να βελτιώσει τον τρόπο που τραγουδά; Τι χρειάζεται κάποιος για να µάθει να τραγουδά; Περίληψη του «οργάνου» φωνή.
Τι σηµαίνει το να τραγουδά κανείς; Κατά καιρούς, όλοι έχουµε ακούσει κάποιον µεγάλο τραγουδιστή να τραγουδά τόσο καλά, που µας συνεπαίρνει και µας αγγίζει βαθιά στην ψυχή. Πολλές φορές νιώθουµε ότι ο τραγουδιστής µάς µιλά την ώρα που τραγουδά κι έτσι συντονιζόµαστε µαζί του, µε αποτέλεσµα να εκφραζόµαστε ταυτόχρονα και εµείς µέσα από τη φωνή του. Όποιο άτοµο κι αν ερωτηθεί, σχεδόν πάντα θα απαντήσει ότι θα του άρεσε να τραγουδά ωραία. Αυτό είναι γιατί το να τραγουδά κανείς βρίσκεται µέσα στη φύση του ιδίου του εαυτού του. Βρίσκουµε το τραγούδι να υπάρχει σαν αναπόσπαστο µέρος στον πολιτισµό και την κουλτούρα των λαών από τους πιο αρχαίους χρόνους. Τραγούδια της δουλειάς, της αγάπης, µοιρολόγια, νανουρίσµατα και άλλα πολλά πλουτίζουν τι ζωή µας καθηµερινά, µας εκφράζουν και µας γεµίζουν συναισθήµατα. Όταν τραγουδά κάποιος καλά, το απολαµβάνει τόσο ο ίδιος όσο και αυτοί που τον ακούν. Γι’ αυτό το λόγο και η κοινωνία ανταµείβει τους καλούς τραγουδιστές, ενώ τους επιφανειακούς τούς κρατά στη δηµοσιότητα για σύντοµο χρονικό διάστηµα και µετά τους «σβήνει» µε την ίδια ευκολία που τους ανέδειξε από τα ίδια τα άτοµα και τους θαυµαστές που τους ανέδειξαν.