Το πρώιμο έργο του Βασίλη Τσιτσάνη

Ανέστης Μπαρμπάτσης

To πρώιμο έργο του

Βασίλη Τσιτσάνη

Το πρ ώ ιμο έ ρ γο το υ Β α σ ί λ η Τσ ι τ σ ά ν η Ανέσ τ η ς Μπαρ μπάτσ η ς

Το πρώιμο έργο του Βασίλη Τσιτσάνη Ανέστης Μπαρμπάτσης © 2016, Fagottobooks Νίκος Θερμός ISBN: 978-960-6685-69-9 Έργο εξωφύλλου: Γιώργος Deepak Κουτσονάσιος Fagottobooks Κεντρικό: Βαλτετσίου 15, 10680 Αθήνα Τηλ.: 210-3645147, Fax: 210-3645149 Υποκατάστημα: Ζακύνθου 7, 311 00 Λευκάδα Τηλ./Fax: 26450-21095 e-mail: info@fagottobooks.gr www.fagottobooks.gr

Π ε ρ ιε χ όμε ν α

Πρόλογος.......................................................................................... 6 Εισαγωγή......................................................................................... 9 Α ’ Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο | Ι σ τ ο ρ ικ ή Ε πι σ κόπη σ η

1. Συνοπτική περιγραφή της ιστορίας της πόλης των Τρικάλων από την απελευθέρωση το 1881 έως τη δεκαετία του 1930.............. 15 2. Η μουσική ζωή στα Τρίκαλα κατά την περίοδο 1881-1936........... 24 Β ’ Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο | Β ιο γ ρ αφία

1. Βασίλης Τσιτσάνης Βιογραφικά στοιχεία – παιδική ηλικία...........................................39 2. Χρονολόγηση μουσικών κομματιών Τρικαλινής περιόδου........... 45 3. Τα κείμενα των τραγουδιών...................................................... 49 4. Θεματολογική κατάταξη...........................................................53 5. Τα τραγούδια με τις ονομαστικές αναφορές................................67 Γ ’ Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο | Μ ο υ σ ικολο γ ικά

1. Σύνθεση ορχήστρας – Ρόλος μουσικών οργάνων.......................... 71 2. Ρυθμοί – Χοροί – Φόρμα............................................................. 77 3. Ανάλυση της τροπικότητας των συνθέσεων.............................. 85 Επίλογος.........................................................................................113 Βιβλιογραφία-Πηγές......................................................................118 Παράρτημα................................................................................... 125 Φωτογραφικό αρχείο..................................................................... 133

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Παρά την πλούσια βιβλιογραφία που έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια, οι αστικές λαϊκές μουσικές παραδόσεις παραμένουν μουσικολογικώς αδιερεύνητες: οι σχετικές προσεγγίσεις είναι κατά κανόνα κοινωνιολογικής και φιλολογικής φύσεως, ενώ το οργανολόγιο και η εξέλιξη της λαϊκής ορχήστρας, η τροπικότητα και ο διαστηματικός κόσμος, η αρμονική και ρυθμολογική συγκρότηση, η μουσική φόρμα αλλά και το επιτελεστικό πλαίσιο παραμένουν ακόμη τοπία κλειστά. Η προσπέλασή τους αφορά ουσιαστικά μόνο τους λαϊκούς μουσικούς, οι οποίοι κατά κανόνα περιορίζονται στην πράξη και δεν συνηθίζουν να συζητούν το περιεχόμενο και τα συμφραζόμενά της. Αν όμως η στοχευμένη βιβλιογραφία είναι περιορισμένη, αντιθέτως το έργο των λαϊκών δημιουργών, είναι ευρέως γνωστό και δημοφιλές, καθότι κοινωνικά λειτουργικό. Η δισκογραφική του διάδοση, όπως και οι ζωντανές ερμηνείες, συντηρούν τον αντίκτυπο που έχει στο κοινό, καλλιεργούν μύθους, διαμορφώνουν προτιμήσεις. Όμως, καθώς είναι βιωμένες μεταξύ συλλογικής κάθαρσης και μαζικής κατανάλωσης, σπανίως οδηγούν σε συνειδητοποίηση της αξίας του, στην κατανόηση της τέχνης του. Η ένταξη της λαϊκής μουσικής στα πεδία της ιστορικής και συστηματικής μουσικολογίας παραμένει αίτημα εκκρεμές, αν και θα ήταν ικανό να αναδείξει τη λαϊκή δημιουργία ως διαδικασία πνευματικής αναζήτησης και ως καλά συγκροτημένο σύστημα αξιών. Η παρούσα μελέτη του Ανέστη Μπαρμπάτση, που στην πρώτη της μορφή κατατέθηκε ως πτυχιακή εργασία στο Τμήμα

Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου στην Άρτα τον Απρίλιο του 2008, έρχεται να καλύψει το ως άνω κενό. Επικεντρώνεται σε μια ειδική μουσική περίοδο του έργου του Τσιτσάνη, τα συμπεράσματά της όμως έχουν ενδιαφέρον για το ευρύτερο μουσικολογικό τοπίο. Ο συγγραφέας είναι κατ’ αρχάς άνθρωπος της μουσικής πράξης, έμπειρος μουσικός και βιωματικός γνώστης της λαϊκής κουλτούρας. Αυτό δίνει στο βλέμμα του διεισδυτικότητα και έρεισμα που σπανίως διαθέτει η μουσικολογική πένα. Ως ερευνητής, αναστοχάζεται επίμονα το μουσικό υλικό το οποίο διαπραγματεύεται. Το παρατηρεί, το μελετά και το αναλύει στον διπλό άξονα του χρόνου και του χώρου, εντάσσοντάς το στο ιδιαίτερο πολιτισμικό τοπίο των Τρικάλων. Το αποτέλεσμα είναι ένα πόνημα πολύτιμο, πλούσιο σε τεκμηρίωση και πρωτότυπο στην προσέγγιση, προπαντός δε η σηματοδότηση μιας νέας εποχής για την μελέτη των λαϊκών μουσικών.

Γιώργος Κοκκώνης Μουσικολόγος